Εργατικό Δίκαιο: Είναι το σύνολο των κανόνων δικαίου που ρυθμίζουν τη σχέση εξαρτημένης εργασίας.

Transcript

1 Ε Ρ Γ Α Τ Ι Κ Ο Δ Ι Κ Α Ι Ο Έννοια του Εργατικού Δικαίου Εργατικό Δίκαιο: Είναι το σύνολο των κανόνων δικαίου που ρυθμίζουν τη σχέση εξαρτημένης εργασίας. Εξαρτημένη εργασία είναι η εργασία η οποία προσφέρεται στην υπηρεσία άλλου προσώπου, το οποίο τη χρησιμοποιεί, την εξουσιάζει στο πλαίσιο ειδικής σχετικής έννομης σχέσης. Το εργατικό δίκαιο αποτελεί αυτοτελή κλάδο και εφαρμόζεται στις σχέσεις που αναπτύσσονται στα πλαίσια της συμβάσεως εξαρτημένης εργασίας. Δεν εφαρμόζεται σε ορισμένες κατηγορίες μισθωτών, παρά το γεγονός ότι αυτοί απασχολούνται με σχέση εξαρτημένης εργασίας. Αυτοί οι μισθωτοί είναι: 1. Οι δημόσιοι υπάλληλοι (οι σχέσεις τους ρυθμίζονται στον Υπαλληλικό Κώδικα). 2. Οι ναυτικοί (οι σχέσεις τους ρυθμίζονται στο Ναυτεργατικό Δίκαιο). 3. Οι μισθωτοί, οι οποίοι απασχολούνται σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις (οι σχέσεις τους ρυθμίζονται με βάση τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα). Αντικείμενο του Εργατικού Δικαίου Το εργατικό δίκαιο εξετάζει τη σχέση εξαρτημένης εργασίας στο σύνολό της: πως ιδρύεται, πως λειτουργεί στο χρόνο, ποια είναι η θέση των μερών (εργοδότη-εργαζόμενου) μέσα σ αυτή, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους, τις παροχές που δικαιούνται, τις μεταβολές που σημειώνονται, γενικά την εξέλιξη της σχέσεώς τους και τη λήξη της. Οι κανόνες του εργατικού δικαίου ρυθμίζουν γενικότερα: Α. Την ατομική σύμβαση εξαρτημένης εργασίας, δηλαδή τη σύμβαση που συνδέει τον εργαζόμενο με τον εργοδότη, και Β. Τις συλλογικές σχέσεις εργασίας, δηλαδή τις σχέσεις μεταξύ των συνδικαλιστικών οργανώσεων εργαζομένων και εργοδοτών.

2 Πηγές του Εργατικού Δικαίου Πηγές του εργατικού δικαίου αποτελούν τόσο οι μορφές των κανόνων του όσο και τα μέσα με τα οποία αυτοί εκφράζονται. Πηγές του εργατικού δικαίου είναι το Σύνταγμα, ο νόμος, το έθιμο, τα καταστατικά των σωματείων, οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας και οι κανονισμοί εργασίας. Α. Το Σύνταγμα: Είναι ο γραπτός θεμελιώδης νόμος του Κράτους που έχει αυξημένη τυπική δύναμη. Ορισμένα άρθρα του Συντάγματος αποτελούν βάσεις του Εργατικού δικαίου. Άρθρο 4 παρ.1 και 2: «1.Οι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου.2.οι Έλληνες και οι Ελληνίδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις.» Άρθρο 12 παρ.1: «Οι Έλληνες έχουν το δικαίωμα να συνιστούν ενώσεις και μη κερδοσκοπικά σωματεία, τηρώντας του νόμους, που ποτέ όμως δεν μπορούν να εξαρτήσουν την άσκηση του δικαιώματος αυτού από προηγούμενη άδεια». Άρθρο 22 : «1. Η εργασία αποτελεί δικαίωμα και προστατεύεται από το Κράτος, που μεριμνά για τη δημιουργία συνθηκών απασχόλησης όλων των πολιτών και για την ηθική και υλική εξύψωση του εργαζόμενου αγροτικού και αστικού πληθυσμού. Όλοι οι εργαζόμενοι, ανεξάρτητα από φύλο ή άλλη διάκριση, έχουν δικαίωμα ίσης αμοιβής για παρεχόμενη εργασία ίσης αξίας. 2. Με νόμο καθορίζονται οι γενικοί όροι εργασίας, που συμπληρώνονται από τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας συναπτόμενες με ελεύθερες διαπραγματεύσεις και, αν αυτές αποτύχουν, με τους κανόνες που θέτει η διαιτησία. 3.Οποιαδήποτε μορφή αναγκαστικής εργασίας απαγορεύεται. Ειδικοί νόμοι ρυθμίζουν τα σχετικά με την επίταξη προσωπικών υπηρεσιών σε περίπτωση πολέμου ή επιστράτευσης ή την αντιμετώπιση αναγκών της άμυνας της Χώρας ή επείγουσας κοινωνικής ανάγκης από θεομηνία ή ανάγκης που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία, καθώς και τα σχετικά με την προσφορά προσωπικής εργασίας στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης για την ικανοποίηση των τοπικών αναγκών. 4. Το Κράτος μεριμνά για την κοινωνική ασφάλιση των εργαζομένων, όπως ο νόμος ορίζει». Άρθρο 23 παρ.1: «1. Το Κράτος λαμβάνει τα προσήκοντα μέτρα για τη διασφάλιση της συνδικαλιστικής ελευθερίας και

3 την ανεμπόδιστη άσκηση των συναφών μ αυτή δικαιωμάτων εναντίον κάθε προσβολής τους, μέσα στα όρια του νόμου». Ο νόμος: Ο γραπτός κανόνας δικαίου 1, ο οποίος θεσπίζεται από τα αρμόδια όργανα της πολιτείας, σύμφωνα με ορισμένη διαδικασία. Στην έννοια του νόμου περιλαμβάνονται και τα διατάγματα 2. Ο νόμος όπως και το Σύνταγμα θεωρούνται από τις βασικότερες πηγές του εργατικού δικαίου. Το έθιμο: Ο άγραφος κανόνας δικαίου, ο οποίος διαμορφώνεται μετά από αδιάκοπη και ομοιόμορφη άσκηση μιας ορισμένης πρακτικής, για μακρό χρονικό διάστημα, από τον ίδιο το λαό, ο οποίος έχει την πεποίθηση ότι η εφαρμογή της πρακτικής αυτής είναι υποχρεωτική. Στη πράξη πολύ δύσκολα δημιουργούνται έθιμα στο εργατικό δίκαιο. Τα καταστατικά των σωματείων: Καταστατικά αποτελούν οι ιδρυτικές πράξεις των συνδικαλιστικών οργανώσεων και έχουν κανονιστικό χαρακτήρα (σύμφωνα με τη θεωρία) και συμβατικό χαρακτήρα (σύμφωνα με τη νομολογία). Οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας: Συλλογικές συμβάσεις εργασίας είναι οι συμβάσεις που συνάπτονται μεταξύ εκπροσώπων των συλλογικών συμφερόντων των εργοδοτών και των μισθωτών, ρυθμίζουν δε ατομικές σχέσεις εργασίας 3. Οι κανονισμοί εργασίας: Κανονισμοί εργασίας είναι οι έγγραφες συμφωνίες που καταρτίζονται από κοινού από τον εργοδότη και το συμβούλιο των εργαζομένων, που ρυθμίζουν σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία τις μεταξύ του εργοδότη και των εργαζομένων διαμορφωμένες σχέσεις κατά την εκτέλεση της εργασίας. Οι κανονισμοί εργασίας έχουν κανονιστικό χαρακτήρα (σύμφωνα με την θεωρία) και συμβατικό χαρακτήρα (σύμφωνα με τη νομολογία). 1 Ο κανόνας δικαίου περιέχει γενική και αφηρημένη ρύθμιση και αναφέρεται πάντοτε στο μέλλον. 2 Αυτά εκδίδονται είτε κατά εκτέλεση του νόμου ή με ρητή εξουσιοδότησή του. 3 Οι κανονιστικοί όροι που περιλαμβάνονται στις συλλογικές συμβάσεις εργασίας αποτελούν πηγή του εργατικού δικαίου.

4 1. ΕΡΓΑΣΙΑ Β Α Σ Ι Κ Ε Σ Ε Ν Ν Ο Ι Ε Σ ΤΟ Υ Ε Ρ Γ Α ΤΙ Κ Ο Υ Δ Ι Κ Α Ι Ο Υ Εργασία είναι κάθε απασχόληση του ανθρώπου, κάθε μορφή δραστηριότητας, σωματικής ή πνευματικής, με σκοπό την παραγωγή έργου. Ο σκοπός μπορεί να είναι οποιοσδήποτε, αρκεί να είναι θεμιτός, να μην είναι δηλαδή παράνομος ή ανήθικος. Βασικά στοιχεία της έννοιας της εργασίας είναι: Α. Η θετική ενέργεια, είτε είναι σωματική αυτή είτε είναι πνευματική, με την έννοια ότι δεν μπορεί ν αποτελέσει εργασία η σύμβαση για παράλειψη ενέργειας. Ωστόσο θετική ενέργεια δεν σημαίνει πάντοτε και πραγματοποίηση διαρκούς κινήσεως (π.χ. συνοδηγός τουριστικού λεωφορείου). Β. Η παραγωγή έργου για την ικανοποίηση αναγκών και την ωφέλεια άλλου προσώπου και όχι του ίδιου του εργαζόμενου. Η εργασία είναι αντικείμενο της εργασιακής σχέσης ως ενέργεια ορισμένης μορφής ανεξάρτητα από το αποτέλεσμά της, γι αυτό και μετριέται κυρίως με το χρόνο. Η εργασία διακρίνεται σε εξαρτημένη και ανεξάρτητη. Το εργατικό δίκαιο ρυθμίζει την παροχή εξαρτημένης εργασίας. 2. Εξαρτημένη Εργασία. Εξαρτημένη εργασία αποτελεί η εργασία που παρέχει ο μισθωτός για ορισμένο ή αόριστο χρόνο με μισθό, ανεξάρτητα από τον τρόπο που αυτός καθορίζεται και καταβάλλεται, εξαρτάται από τον εργοδότη, ο οποίος ασκεί εποπτεία και έλεγχο στην εργασία που του παρέχει ο μισθωτός, του δίνει οδηγίες σχετικά με τον χρόνο, τόπο και τον τρόπο παροχής της εργασίας του. Βασικό στοιχείο στην παροχή εξαρτημένης εργασίας είναι η οικονομική εξάρτηση του μισθωτού από τον εργοδότη του. Τα κριτήρια με βάση τα οποία χαρακτηρίζεται μια εργασία ως εξαρτημένη ποικίλουν 4. Τόσο στη θεωρία όσο και στην πράξη γίνονται δεκτά τα προσωπικά και τα νομικά κριτήρια. Προσωπικά κριτήρια αποτελούν η παροχή εργασίας του εργαζόμενου στην υπηρεσία άλλου προσώπου και η υποχρέωση υπακοής. Νομικά θεωρούνται τα κριτήρια σύμφωνα με τα οποία ο εργαζόμενος που παρέχει την εργασία του υπόκειται στις 4 Δεν αποτελεί κριτήριο ώστε να χαρακτηριστεί μια εργασία ως εξαρτημένη ο τρόπος καθορισμού και καταβολής της αμοιβής, ο τόπος παροχής της εργασίας, η κατά κύριο επάγγελμα παροχή εργασίας, το είδος της εργασία και η ανάπτυξη πρωτοβουλίας από τον εργαζόμενο.

5 οδηγίες και εντολές του εργοδότη του και έτσι τίθεται στην εξουσία του τελευταίου. 3. Επάγγελμα Επάγγελμα είναι η σταθερή, συστηματική και κατ εξακολούθηση απασχόληση σε ορισμένα έργα με σκοπό τον βιοπορισμό 5. Η σταθερή και συστηματική απασχόληση του εργαζόμενου σε ένα ορισμένο είδος εργασίας δίνει συγκεκριμένη επαγγελματική ειδικότητα. Η έννοια του επαγγέλματος έχει σημασία στο εργατικό δίκαιο, καθώς πολλές ειδικές ρυθμίσεις εργατικών νόμων 6 αναφέρονται σε ορισμένα επαγγέλματα. Το επάγγελμα σε αρκετές περιπτώσεις προσδιορίζει τις συγκεκριμένες εργασίες που έχει υποχρέωση να εκτελεί ο εργαζόμενος στο πλαίσιο της σχέσεώς του με τον εργοδότη. 4. Μισθωτός Μισθωτός ή εργαζόμενος είναι εκείνος ο οποίος παρέχει στον εργοδότη εξαρτημένη εργασία έναντι αμοιβής, που υπολογίζεται είτε κατά χρονική διάρκεια, είτε κατά μονάδα είτε κατ αποκοπή ή ποσοστά. Μισθωτοί είναι μόνο φυσικά πρόσωπα, καθώς η εργασία είναι ανθρώπινη ενέργεια. Νομικά πρόσωπα δεν είναι δυνατόν να παρέχουν εξαρτημένη εργασία ακόμη και αν παρέχουν υπηρεσίες. Κατά κανόνα μισθωτοί θεωρούνται οι απασχολούμενοι στην οργανωμένη εκμετάλλευση του εργοδότη ( π.χ. εργοστάσιο, κατάστημα κλπ.) 7. Με βάση ορισμένα κριτήρια οι μισθωτοί διακρίνονται σε υπαλλήλους και εργάτες. Υπάλληλος Θεωρείται κάθε πρόσωπο που ασχολείται κατά κύριο επάγγελμα, έναντι αμοιβής, ανεξάρτητα από τον τρόπο πληρωμής, σε υπηρεσία ιδιωτικού καταστήματος, γραφείου ή επιχείρησης γενικά ή οποιασδήποτε εργασίας και παρέχει αποκλειστικά ή κατά κύριο λόγο εργασία μη σωματική. Δεν θεωρούνται ιδιωτικοί υπάλληλοι οι υπηρέτες κάθε κατηγορίας, καθώς και γενικά κάθε πρόσωπο, που χρησιμοποιείται αμέσως στην παραγωγή ως βιομηχανικός, βιοτεχνικός, μεταλλευτικός ή γεωργικός εργάτης ή ως βοηθός ή μαθητευόμενος των κατηγοριών αυτών ή παρέχει γενικά υπηρετική εργασία. 5 Η αντίθετη έννοια θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ευκαιριακή απασχόληση. 6 Για παράδειγμα αυτούς που ρυθμίζουν ωράρια, άδειες, αμοιβές, μέτρα ασφαλείας κλπ. 7 Μισθωτός χαρακτηρίζεται και αυτός που ασχολείται με τις εξωτερικές εργασίες μιας επιχείρησης.

6 Εργάτης Θεωρείται κάθε πρόσωπο το οποίο παρέχει κατά κύριο επάγγελμα, έναντι αμοιβής, εργασία κυρίως σωματική (χειρονακτική), ανεξάρτητα από τον τρόπο πληρωμής. Μαθητευόμενοι ή βοηθοί στις επιχειρήσεις, εφόσον δεν είναι άμισθοι θεωρούνται εργάτες. Με βάση τα παραπάνω γίνεται δεκτό ότι για να χαρακτηριστεί κάποιος μισθωτός ως υπάλληλος ή εργάτης θα πρέπει να εξεταστεί αν η εργασία που παρέχει είναι πνευματική (μη σωματική) ή σωματική. Πολλές φορές αυτό το κριτήριο δεν βοηθά και είναι δυσδιάκριτα τα όρια κατάταξης ενός μισθωτού στη μια ή στην άλλη κατηγορία. Ο χαρακτηρισμός ωστόσο ενός εργαζόμενου είναι αναγκαίος και ουσιαστικός ειδικά στις περιπτώσεις εκείνες που έχουν να κάνουν με ζητήματα αποζημίωσης μετά από καταγγελία της σύμβασης εργασίας. 5. Εργοδότης Εργοδότης θεωρείται κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο 8 στο οποίο ο εργαζόμενος παρέχει την εργασία του και το πρόσωπο το οποίο δικαιούται, με βάση ορισμένη σχέση εξαρτημένης εργασίας, να χρησιμοποιεί την εργασία του εργαζόμενου. Ο εργοδότης στη σχέση του με τον εργαζόμενο εμφανίζεται με δύο ιδιότητες: -Με την ιδιότητα του αντισυμβαλλόμενου στην ατομική σχέση εργασίας, του δικαιούχου δηλαδή της εργασίας και του υπόχρεου να καταβάλλει το μισθό, και -Με την ιδιότητα του φορέα των λειτουργικών εξουσιών στην εκμετάλλευση. 6. Μισθός Μισθός είναι η αντιπαροχή του εργοδότη στον εργαζόμενο για την εργασία που του παρέχει. Είναι το οικονομικό αντάλλαγμα, η οικονομική αποτίμηση της αξίας της προσφερόμενης εργασίας. Ο μισθός είναι μία συνεχής και τακτική στο χρόνο παροχή, σταθερά ορισμένη και ανεξάρτητη από τον επιχειρηματικό κίνδυνο και τα κέρδη του εργοδότη 9. Συνήθως το ύψος του μισθού συμφωνείται με τη σύμβαση εργασίας. Ακόμη και στην περίπτωση που δεν συμφωνηθεί ρητά ο νόμος θέτει τεκμήριο ότι ο μισθός θα παρέχεται κατά τις συνήθεις περιστάσεις. 8 Συμπεριλαμβανομένου και του Δημοσίου. 9 Εκτός από την περίπτωση εκείνη κατά την οποία ο μισθός ορίζεται σε ποσοστά στα κέρδη.

7 Δεν θεωρείται μισθός η καταβολή παροχών εκ μέρους του εργοδότη που έγινε με χαριστική πρόθεση και για λόγους άσχετους με την παροχή της εργασίας του εργαζόμενου ή εκτός των συνθηκών της εργασίας (π.χ. έξοδα μετακίνησης του μισθωτού). Ο μισθός ως αξίωση του εργαζόμενου προστατεύεται ειδικά στο εργατικό δίκαιο. 7. Επιχείρηση Επιχείρηση αποτελεί το σύνολο των πραγμάτων, δικαιωμάτων, υποχρεώσεων και πραγματικών καταστάσεων, που έχουν οργανωθεί σε οικονομική ενότητα από το ίδιο φυσικό ή νομικό πρόσωπο και συγκεκριμένα του επιχειρηματία, που επιδιώκει την επίτευξη κερδοσκοπικού ή οικονομικού γενικά αποτελέσματος. Στην επιχείρηση αναπτύσσονται οικονομικές δραστηριότητες με την παραγωγή ή την κυκλοφορία των αγαθών ή την παροχή υπηρεσιών. Ο οικονομικός σκοπός της επιχείρησης είναι ο απώτερος σκοπός της λειτουργίας της Εκμετάλλευση Εκμετάλλευση είναι η οργανωτική ενότητα των προσωπικών και υλικών μέσων και των άυλων αγαθών, με τα οποία επιδιώκεται διαρκώς η επίτευξη ενός τεχνικού-παραγωγικού σκοπού. Η εκμετάλλευση είναι το πεδίο μέσα στο οποίο εκτελείται, πραγματώνεται ο σκοπός της επιχείρησης. Οι έννοιες επιχείρηση και εκμετάλλευση διαφοροποιούνται στο εξής σημείο: Στην έννοια της επιχείρησης τονίζεται η επιδίωξη με την εργασία του οικονομικού σκοπού. Στην έννοια της εκμετάλλευσης τονίζεται η επιδίωξη ενός τεχνικού- παραγωγικού αποτελέσματος. Οι δύο έννοιες διαφέρουν χωρίς να θεωρείται η μια ευρύτερη της άλλης Διευθύνοντες Υπάλληλοι Διευθύνοντες Υπάλληλοι είναι οι υπάλληλοι μεγάλων επιχειρήσεων στους οποίους λόγω των εξαιρετικών τους προσόντων και της ιδιάζουσας εμπιστοσύνης προς αυτούς του εργοδότη τους, τους ανατίθενται καθήκοντα γενικότερης 10 Ο οικονομικός σκοπός της επιχείρησης επιτυγχάνεται μέσα από την πραγμάτωση του τεχνικούπαραγωγικού σκοπού. 11 Στην πράξη επιχείρηση και εκμετάλλευση είναι έννοιες πολύ στενά συνδεδεμένες μεταξύ τους, αφού η μία είναι ενταγμένη στην άλλη προκειμένου να επιτευχθεί η πραγμάτωση των σκοπών.

8 διευθύνσεως των υποθέσεων της όλης επιχείρησης ή σημαντικού τομέα αυτής και εποπτείας του προσωπικού, σε τρόπο ώστε να επηρεάζουν αποφασιστικά τις κατευθύνσεις και την εξέλιξη της επιχείρησης και διακρίνονται σαφώς από τους υπόλοιπους υπαλλήλους, ως άτομα που ασκούν τα δικαιώματα του εργοδότη 12. Οι διευθύνοντες υπάλληλοι θεωρούνται και αυτοί υπάλληλοι με την έννοια που δόθηκε παραπάνω, όμως γι αυτούς δεν βρίσκουν εφαρμογή ορισμένες διατάξεις του εργατικού δικαίου, όπως για παράδειγμα χρονικά όρια εργασίας (υπερωρίες) ή άδειες και επιδόματα αδείας, εργασία τις Κυριακές ή τις γιορτές κλπ. 10. Μαθητευόμενοι Μαθητευόμενοι θεωρούνται οι υπάλληλοι εκείνοι που συνδέονται με τον εργοδότη τους με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας αλλά εκτός από την παροχή της εργασίας τους που είναι και το προέχον στοιχείο, επιδιώκουν παράλληλα και συστηματικά την επαγγελματική τους κατάρτιση, την απόκτηση επαγγελματικής ειδικότητας. Οι μαθητευόμενοι είναι συνήθως εργάτες χωρίς να αποκλείεται να είναι και υπάλληλοι. Είναι νεαρής ηλικίας, κατά κανόνα ανήλικοι, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορεί να είναι μαθητευόμενος κάποιος ενήλικας. Οι κανόνες του εργατικού δικαίου εφαρμόζονται και στην κατηγορία των μαθητευομένων με κάποιες ειδικότερες ρυθμίσεις. Σ Υ Μ Β Α Σ Η Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α Σ - Σ Χ Ε Σ Η Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α Σ ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΕΝΝΟΙΕΣ 1. ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Σύμβαση εργασίας: Στο άρθρο 648 του Αστικού Κώδικα ορίζεται ότι με τη σύμβαση εργασίας ο εργαζόμενος έχει υποχρέωση να παρέχει, για ορισμένο ή για αόριστο χρόνο, την εργασία του στον εργοδότη, ο οποίος έχει υποχρέωση να του καταβάλλει το συμφωνημένο μισθό. Ο όρος «σύμβαση εργασίας» αφορά κυρίως την αρχική σύμβαση προσλήψεως, που ιδρύει τη σχέση εργασίας. Γεγονός 12 Εκτός από την γενική διεύθυνση, οι διευθύνοντες υπάλληλοι ασκούν και το δικαίωμα «εποπτείας» του εργοδότη.

9 ωστόσο είναι ότι και κάθε μεταγενέστερη ή ρυθμιστική συμφωνία που τροποποιεί την αρχική, θεωρείται σύμβαση εργασίας. Η σύμβαση εργασίας είναι αμφοτεροβαρής ενοχική σύμβαση ιδιωτικού δικαίου. Βασικά στοιχεία της σύμβασης εργασίας είναι: Α. Η ανάληψη υποχρέωσης για παροχή εργασίας. Αντικείμενο της σύμβασης εργασίας είναι η εργασία, η εργασιακή δύναμη του ανθρώπου ως ενέργεια, όχι το αποτέλεσμα. Στη σύμβαση εργασίας το αντικείμενο της υποχρέωσης παροχής εργασίας μπορεί να προσδιορίζεται είτε με τρόπο γενικό, είτε να περιγράφεται με λεπτομέρειες. Το είδος της εργασίας είτε θα προσδιορίζεται συγκεκριμένα, είτε θα συνάγεται με άλλο τρόπο. Υποχρέωση για παροχή εργασίας μπορεί να αναλάβει κάθε άνθρωπος, ανεξάρτητα από φύλο ή άλλη διάκριση. Υπάρχουν ωστόσο περιορισμοί που αφορούν τους ανήλικους και τις γυναίκες, οι οποίοι αποβλέπουν στην προστασία τους. Β. Η αντιπαροχή: καταβολή μισθού. Ουσιαστικό στοιχείο της σύμβασης εργασίας αποτελεί η καταβολή μισθού. Η μορφή με την οποία καταβάλλεται ο μισθός είναι αδιάφορη. Όπου προσφέρεται εργασία χωρίς να καταβάλλεται μισθός ή με αντιπαροχή οικονομικά ωφελήματα, που δεν έχουν το χαρακτήρα μισθού, αμοιβής της εργασίας, θα υπάρχει άλλου είδους συμβατική σχέση. Γ. Το στοιχείο της διάρκειας. Με τη σύμβαση εργασίας ιδρύεται σχέση διαρκείας με επαναλαμβανόμενες τακτικά στο χρόνο τις αντίστοιχες παροχές και αντιπαροχές. Η διάρκεια μπορεί να είναι ορισμένη ή αόριστη 13. Οι συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου εξομοιώνονται με τις συμβάσεις αορίστου χρόνου, όταν ο καθορισμός της διάρκειάς τους δεν δικαιολογείται από τη φύση της συμβάσεως, αλλά έγινε σκόπιμα για να καταστρατηγηθούν οι σχετικές με την καταγγελία της συμβάσεως αορίστου χρόνου διατάξεις του νόμου. Επίσης, η σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου μετατρέπεται σε σύμβαση αορίστου χρόνου, όταν, μολονότι έχει φθάσει το συμφωνημένο χρονικό σημείο της λήξεώς της, συνεχίζεται η 13 Πρόκειται για σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου ή σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου.

10 εκτέλεσή της, ο μισθωτός δηλαδή εξακολουθεί την εργασία του χωρίς να εναντιώνεται ο εργοδότης. 1α. Σύμβαση εξαρτημένης εργασίας. Για τη σύμβαση εξαρτημένης εργασίας ισχύουν όλα τα παραπάνω με επιπλέον στοιχείο, το στοιχείο της εξαρτήσεως. Το στοιχείο της εξαρτήσεως περιλαμβάνει τόσο την οικονομική εξάρτηση, όσο και τη σχέση υπακοής στον εργοδότη, καθώς και το δικαίωμα ελέγχου, διεύθυνσης και εποπτείας του εργοδότη ΣΧΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Σχέση εργασίας: Είναι η έννομη σχέση εργοδότη- μισθωτού στο πλαίσιο της οποίας ο μισθωτός έχει υποχρέωση να παρέχει εργασία στον εργοδότη με αμοιβή. Η σχέση αυτή στηρίζεται κατά κανόνα σε ιδρυτική σύμβαση εργασίας. Μια σχέση εργασίας είναι δυνατό να λειτουργήσει με όλες τις έννομες συνέπειες, που σχετίζονται με αυτή τη λειτουργία της, και όταν δεν στηρίζεται σε σύμβαση εργασίας, ή όταν η σύμβαση εργασίας, που την ίδρυσε είναι ελαττωματική, άκυρη ή ακυρώσιμη. Και σ αυτές τις περιπτώσεις, όταν με την ένταξη της σχέσεως εργασίας στην εκμετάλλευση και τη θέση της εργασίας στη διάθεση το εργοδότη η σχέση εργασίας λειτουργεί και για όσο διάστημα λειτουργεί εφαρμόζονται οι προστατευτικές διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας. 3. ΣΥΜΒΑΣΗ ΠΑΡΟΧΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Σύμβαση παροχής ανεξαρτήτων εργασιών (υπηρεσιών) υπάρχει όταν εκείνος που παρέχει τις υπηρεσίες του έναντι αμοιβής σε άλλο πρόσωπο, καθορίζει τον τόπο, τον τρόπο και τον χρόνο παροχής αυτών των υπηρεσιών. Η διαφοροποίηση έγκειται στο ότι στην παροχή ανεξαρτήτων υπηρεσιών ο τόπος, ο χρόνος και ο τρόπος παροχής της εργασίας καθορίζεται από τον ίδιο τον εργαζόμενο 15. Όταν σε μια σχέση εργασίας δεν συντρέχουν αυτά τα στοιχεία της εξαρτήσεως και ο φορέας της εργασίας διατηρεί την πρωτοβουλία και την ελευθερία να καθορίζει ο ίδιος τις συνθήκες της εργασίας του, χωρίς να υπόκειται στον έλεγχο 14 Κριτήρια της προσωπικής και νομικής εξάρτησης του εργαζόμενου από τον εργοδότη του. 15 Στη σχέση εξαρτημένης εργασίας ο τόπος, ο χρόνος και ο τρόπος παροχής της εργασίας υπόκειται στο διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη, ο οποίος έχει την εξουσία να καθορίζει τις συνθήκες εργασίας, να δίνει σχετικές εντολές και οδηγίες για την εκτέλεσή της, να την ελέγχει και να την εποπτεύει.

11 του εργοδότη, τότε αυτή η σχέση είναι σχέση παροχής ανεξαρτήτων υπηρεσιών (π.χ. ο λογιστής που διατηρεί λογιστικό γραφείο και εξυπηρετεί ως ελεύθερος επαγγελματίας έναν ή περισσότερους εντολείς). 4. ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΟΥ Σύμβαση έργου: Συνιστά η εργασία σύμφωνα με την οποία ένα πρόσωπο αναλαμβάνει την υποχρέωση να εκτελέσει ένα έργο με αμοιβή. Αντικείμενο αυτής της σύμβασης είναι το αποτέλεσμα της εργασίας, όχι η εργασία που πραγματοποιείται. Την εργασία, που θα απαιτηθεί, μπορεί να την εκτελέσει αυτός που έχει αναλάβει το έργο (ο εργολάβος) ή άλλο πρόσωπο (μισθωτός του εργολάβου). Επειδή αντικείμενο της συμβάσεως έργου είναι το ίδιο το έργο, τον κίνδυνο της κατασκευής του και μέχρι την παράδοσή του τον φέρει ο εργολάβος. Αντίθετα στη σχέση εργασίας, επειδή η εφαρμογή της εργασίας του μισθωτού στην εκτέλεση οποιουδήποτε έργου είναι υπόθεση του εργοδότη, ο κίνδυνος για το αποτέλεσμα της εφαρμογής της εργασίας βαρύνει τον εργοδότη. ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1. Προϋποθέσεις κατάρτισης της σύμβασης. Για να καταρτισθεί έγκυρη σύμβαση εργασίας απαιτούνται οι παρακάτω προϋποθέσεις: - Η σύμπτωση δύο δηλώσεων βουλήσεως με σκοπό τη δημιουργία έννομης σχέσης μεταξύ των συμβαλλομένων, με διάρκεια, η οποία να υποχρεώνει τη μια πλευρά να παρέχει εργασία και την άλλη να καταβάλλει αμοιβή γι αυτήν την εργασία. - Η ικανότητα για δικαιοπραξία (δηλαδή η συμπλήρωση του 18 ου έτους της ηλικίας και η έλλειψη δικαστικής ή νόμιμης απαγόρευσης ή δικαστικής αντίληψης ή παροδικής ανικανότητας) Για τον ανήλικο που συμπλήρωσε το 15 ο έτος της ηλικίας του, είναι δυνατό με την συναίνεση αυτών που ασκούν την επιμέλειά του, να συνάψει σύμβαση εργασίας ως εργαζόμενος. Ο ανήλικος, εφόσον υπάρχει συναίνεση, συμβάλλεται με τον εργοδότη αυτοπροσώπως.

12 2. Τύπος της σύμβασης εργασίας. Για την κατάρτιση έγκυρης σύμβασης εργασίας δεν απαιτείται τύπος. Μπορεί να είναι ρητή ή σιωπηρή. Μπορεί να καταρτισθεί και προφορικά. Στις μεγάλες επιχειρήσεις κατά κανόνα καταρτίζεται εγγράφως 17. Το έγγραφο της σύμβασης αποτελεί αποδεικτικό έγγραφο. 3. Συνέπειες από την έλλειψη τήρησης των προϋποθέσεων. Σε περίπτωση που δεν έχουν πληρωθεί οι προϋποθέσεις του κύρους της σύμβασης, η σύμβαση εργασίας είναι άκυρη και θεωρείται ως «μη γενομένη». Είναι δυνατό ωστόσο η άκυρη σύμβαση να επικυρωθεί και μάλιστα με αναδρομικό αποτέλεσμα, από τους συμβαλλόμενους, εφόσον πληρωθεί ο απαιτούμενος από το νόμο «ελλειπής» όρος. - Άκυρη σύμβαση Λόγοι ακυρότητας μιας σύμβασης εργασίας μπορούν να είναι οι παρακάτω: Α. Η έλλειψη δικαιοπρακτικής ικανότητας Β. Η εικονικότητα Γ. Η σύμβαση που αντίκειται στο νόμο Δ. Η σύμβαση που αντίκειται στα χρηστά ήθη - Ακυρώσιμη σύμβαση Λόγοι ακυρωσίας μιας σύμβασης εργασίας θεωρούνται οι παρακάτω: Α. Η περίπτωση πλάνης κατά την κατάρτιση της σύμβασης Β. Η περίπτωση απάτης κατά την κατάρτιση της σύμβασης. Γ. Η περίπτωση απειλής κατά την κατάρτιση της σύμβασης. ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ 1. Υποχρέωση προς παροχή εργασίας. Η υποχρέωση του εργαζόμενου προς παροχή εργασίας στον εργοδότη συγκεκριμενοποιείται με την ένταξη του εργαζόμενου στην εκμετάλλευση και την υπαγωγή του στο διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη. Το αντικείμενο της παροχής, που οφείλει, είναι η ίδια η εργασία, χωρίς να τον ενδιαφέρει ούτε που θα εφαρμοστεί, ούτε το αποτέλεσμα της εφαρμογής της και χωρίς να 17 Στις συμβάσεις εργασίας με το Δημόσιο απαιτείται ο έγγραφος τύπος.

13 συμμετέχει στον κίνδυνο της καλής ή μη κατασκευής, της καταλληλότητας, της ελαττωματικότητας κλπ. του προϊόντος που παράγεται από την εργασία του 18. Γεγονός ωστόσο αποτελεί ότι ο εργαζόμενος οφείλει να εκτελέσει με επιμέλεια 19 την εργασία που ανέλαβε και ευθύνεται για τη ζημία που προξενείται στον εργοδότη από δόλο ή από αμέλειά του. Επιπλέον ο εργαζόμενος έχει απέναντι στον εργοδότη υποχρέωση πίστης, δηλαδή εκπλήρωση της παροχής της εργασίας σύμφωνα με τους κανόνες της καλής πίστης και των συναλλακτικών ηθών. Ειδικότερα, ο εργαζόμενος οφείλει να φροντίζει τα συμφέροντα του εργοδότη και να παραλείπει κάθε πράξη που μπορεί να βλάψει τα υλικά και ηθικά συμφέροντά του. 2. Αυτοπρόσωπη Εκπλήρωση. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει αντίθετη συμφωνία, ο εργαζόμενος έχει υποχρέωση να εκτελέσει αυτοπροσώπως την εργασία του και η αντίστοιχη αξίωση του εργοδότη στην εργασία είναι αμεταβίβαστη. Η δικαιολογητική βάση της αυτοπρόσωπης εκπλήρωσης έγκειται στο ότι ο εργοδότης καταρχήν εμπιστεύεται τις προσωπικές ιδιότητες του μισθωτού, που προσλαμβάνει, τις γνώσεις του, τις ικανότητές του, την πείρα του και γενικά τα προσόντα του. Είναι δυνατή η παροχή εργασίας με άλλον εργαζόμενο αν αυτό συμφωνηθεί ρητά ή σιωπηρά από τα συμβαλλόμενα μέρη 20. Συνέπεια αυτής της δυνατότητας αποτελεί η ένταξη του τρίτου (υποκαταστάτη) στην εκμετάλλευση του εργοδότη. Το διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη καταλαμβάνει και αυτόν με άμεσο (εντολές που του απευθύνει) ή έμμεσο (εντολές που απευθύνονται στον αρχικά εργαζόμενο-συμβαλλόμενο) τρόπο. Κατά κανόνα και η αξίωση του εργοδότη είναι αμεταβίβαστη. Υπάρχει δυνατότητα μεταβιβάσεως, εφόσον αυτό συμφωνείται ρητά ή σιωπηρά. Σε περίπτωση που ο εργαζόμενος θα παρέχει την εργασία του σε άλλον εργοδότη, δεν διασπάται η σύμβαση εργασίας με τον πρώτο εργοδότη. Η τριμερής αυτή σύμβαση είναι γνωστή με τον όρο «δανεισμός μισθωτού». 18 Εκτός αν υπάρχει σχετική συμφωνία με την οποία ο εργαζόμενος φέρει την ευθύνη, η οποία είναι σχετική με την εκτέλεση της εργασίας του. 19 Ο βαθμός της επιμέλειας, για την οποία ευθύνεται ο εργαζόμενος, κρίνεται με βάση τη σύμβαση, και με κριτήρια τις ειδικές γνώσεις που απαιτούνται για την εργασία, τη μόρφωση, τις ικανότητες και τις ιδιότητες του εργαζόμενου τις οποίες οφείλει να γνωρίζει ο εργοδότης. 20 Η δυνατότητα υποκατάστασης μπορεί να συμφωνηθεί είτε αρχικά, με την κατάρτιση της σύμβασης, είτε μεταγενέστερα, ρητά ή σιωπηρά ή να προκύπτει από τις περιστάσεις.

14 3. Είδος Παρασχετέας Εργασίας. Ο εργαζόμενος έχει υποχρέωση να παρέχει τις υπηρεσίες του καταρχήν μόνο για το είδος της εργασίας που οφείλει. Εκπληρώνει Την υποχρέωσή του προσφέροντας την ορισμένου είδους εργασία που έχει αναλάβει. Δεν έχει υποχρέωση να εκτελεί άλλου είδους εργασία. Το είδος της εργασίας, που οφείλει να παρέχει ο εργαζόμενος, καθορίζεται συνήθως στην ατομική σύμβαση εργασίας του. Αν δεν έχει συμφωνηθεί το είδος της εργασίας, ή αν αυτό έχει προσδιοριστεί κατά τρόπο γενικό και αόριστο, προσδιορίζεται και εξειδικεύεται με βάση την καλή πίστη, τα συναλλακτικά ήθη και τις περιστάσεις κάτω από τις οποίες καταρτίστηκε η συγκεκριμένη σύμβαση εργασίας. 4. Χρονικά όρια της εργασίας. Η εργασιακή δύναμη του ανθρώπου, ως ενέργεια, μετριέται με το χρόνο. Για το λόγο αυτό και τα όρια εργασίας είναι χρονικά όρια. Διακρίνονται σε χρονικά όρια ημερήσιας απασχόλησης και χρονικά όρια εβδομαδιαίας απασχόλησης. Α. Το ωράριο Ωράριο εργασίας είναι η χρονική διάρκεια κατά την οποία ο εργαζόμενος έχει υποχρέωση να παρέχει την εργασία του στον εργοδότη μέσα σε μια ημέρα, ή μέσα σε μια εβδομάδα. Για το ωράριο μετράει όλος ο χρόνος, που ο εργαζόμενος είναι στον τόπο της εργασίας παρών και διαθέσιμος και όχι μόνο ο χρόνος κατά τον οποίο πραγματικά κάνει χρήση της εργασίας του ο εργοδότης. Το ωράριο διακρίνεται σε νόμιμο, συμβατικό και συμφωνηθέν. Νόμιμο είναι το ωράριο, το οποίο έχει καθοριστεί με νόμο και αφορά είτε το σύνολο των εργαζομένων, είτε ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων. Συμβατικό είναι το ωράριο, το οποίο καθορίζεται με συλλογική σύμβαση εργασίας, διαιτητική απόφαση ή με κανονισμούς εργασίας που έχουν συμβατική ισχύ. Συμφωνηθέν είναι το ωράριο, το οποίο καθορίζεται μεταξύ του εργαζόμενου και του εργοδότη.

15 Με νόμο ορίζεται ως νόμιμο ωράριο των εργαζομένων των βιομηχανικών και βιοτεχνικών επιχειρήσεων 8 ώρες την ημέρα και 48 ώρες την εβδομάδα. Με προεδρικό διάταγμα ορίζεται το εβδομαδιαίο συμβατικό ωράριο εργασίας για όλους του εργαζόμενους με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου σε 40 ώρες. Το συμφωνηθέν ωράριο καθορίζεται με ελεύθερη βούληση του εργαζόμενου και του εργοδότη, δεν μπορεί όμως να είναι μεγαλύτερο από το συμβατικό και το νόμιμο ωράριο. Β. Πρόσθετη εργασία εντός του συμβατικού ωραρίου. Πρόσθετη εργασία θεωρείται ότι παρέχεται από τον εργαζόμενο στον εργοδότη, όταν έχει συμφωνηθεί παροχή εργασίας με ωράριο μικρότερο από το συμβατικό και η παρασχεθείσα εργασία υπερβαίνει το συμφωνηθέν ωράριο αλλά όχι και το συμβατικό. Υποχρέωση του εργαζόμενου: Σε περίπτωση που παρουσιαστεί ανάγκη για εργασία πέρα από τη συμφωνημένη ή τη συνηθισμένη, ο εργαζόμενος έχει υποχρέωση να την παράσχει, αν είναι σε θέση να το κάνει, και η άρνησή του θα ήταν αντίθετη στην καλή πίστη. Ως αμοιβή, ο εργαζόμενος δικαιούται συμπληρωματική της καθιερωμένης για κάθε ώρα πρόσθετης εργασίας ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιό του, χωρίς προσαύξηση. Γ. Υπερεργασία Υπερεργασία είναι η εργασία που παρέχει ο εργαζόμενος στον εργοδότη πέρα από το συμβατικό εβδομαδιαίο ωράριο αλλά μέσα στα όρια του νόμιμου εβδομαδιαίου ωραρίου. Ο εργαζόμενος δικαιούται συμπληρωματική αμοιβή για κάθε ώρα υπερεργασίας ίση με το καταβαλλόμενο ημερομίσθιό του προσαυξημένο κατά 25%. Καταβαλλόμενο είναι το ωρομίσθιο που εξευρίσκεται με βάση τις αποδοχές του εργαζόμενου κατά το χρόνο (ημέρα και ώρα) πραγματοποίησης της υπερεργασίας. Δ. Υπερωρία Υπερωρία είναι η εργασία που παρέχει ο εργαζόμενος πέρα από το νόμιμο ημερήσιο ή εβδομαδιαίο ωράριο που ισχύει για κάθε επιχείρηση. Νόμιμο ημερήσιο ωράριο είναι το ανώτατο όριο διάρκειας της ημερήσιας απασχολήσεως, που τέθηκε με νόμο ή με κανονιστική διοικητική πράξη (π.χ. προεδρικό διάταγμα) Για να υπολογιστούν οι ώρες της εβδομαδιαίας απασχόλησης λαμβάνονται υπόψη οι ώρες εργασίας που πραγματοποιήθηκαν στις εργάσιμες ημέρες της εβδομάδας και δεν προστίθενται σ

16 αυτές οι ώρες της Κυριακής ή άλλης ημέρας αναπαύσεως της ίδιας εβδομάδας, διότι η εργασία κατά τις ημέρες αυτές ρυθμίζεται αυτοτελώς και όχι σε συσχετισμό με το όριο της απασχολήσεως κατά τις εργάσιμες ημέρες. Προϋποθέσεις 1. Μη υπέρβαση του ανώτατου ορίου υπερωριών. Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας που εκδίδεται κατά τους μήνες Δεκέμβριο και Ιούνιο κάθε έτος και ύστερα από σύμφωνη γνώμη του Ανωτάτου Συμβουλίου Εργασίας καθορίζονται τα ανώτατα όρια υπερωριακής απασχολήσεως για το επόμενο από της εκδόσεώς τους ημερολογιακό εξάμηνο. 2. Τήρηση της προβλεπόμενης διαδικασίας. Προκειμένου να πραγματοποιηθεί υπερωριακή απασχόληση απαιτείται προηγούμενη επίδοση στην αρμόδια επιθεώρηση Εργασίας έγγραφη αναγγελία πραγματοποίησης υπερωριακής εργασίας. 3. Τήρηση βιβλίου υπερωριών. Ο εργοδότης έχει υποχρέωση να τηρεί ειδικό βιβλίο Υπερωριών, θεωρημένο από την Επιθεώρηση Εργασίας, στο οποίο καταχωρεί τα στοιχεία που αναγράφονται στην αναγγελία. Υπέρβαση του ανωτάτου επιτρεπόμενου ορίου Σε περίπτωση που συντρέχει σοβαρή και επείγουσα ανάγκη ώστε να μην επιδέχεται αναβολή η εργασία, είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν υπερωρίες πέρα από το επιτρεπόμενο ανώτατο όριο. Η δυνατότητα αυτή παρέχεται μετά από άδεια του Υπουργείου Εργασίας. Η άδεια χορηγείται με απόφαση του Υπουργού Εργασίας μετά από γνώμη του Ανωτάτου Συμβουλίου Εργασίας, ύστερα από αίτηση που υποβάλλει η επιχείρηση. Οι υπερωρίες που πραγματοποιούνται με την απόφαση του Υπουργού Εργασίας καθ υπέρβαση του ανωτάτου νομίμου ωραρίου, είναι νόμιμες. Περιπτώσεις πραγματοποίησης υπερωριακής απασχόλησης. 1. Επείγουσα εργασία, όπου οι συνθήκες και τα γεγονότα καθιστούν αναγκαία την πραγματοποίησή της. 2. Επείγουσας φύσεως εργασίες παροδικού χαρακτήρα ή εξαιρετικά επείγουσα ανάγκη εξυπηρετήσεως του κοινού.

17 3. Επείγουσα επισκευή πλωτών, χερσαίων και εναέριων δρομολογίων των μεταφορικών μέσων. 4. Εξαιρετική σώρευση εργασίας. 5. Παραμονές των εξαιρέσιμων εορτών. 6. Προπαρασκευαστικές ή συμπληρωματικές εργασίες που από τη φύση τους εκτελούνται εκτός του χρονικού ορίου της ημερήσιας εργασίας. 7. Αναπλήρωση ωρών που χάθηκαν σε περίπτωση ομαδικής διακοπής εργασίας. ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΜΙΣΘΟΥ ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΠΑΡΕΧΕΤΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ Α. Υπερημερία (αδυναμία) του εργοδότη ν αποδεχθεί την εργασία. Υπερημερία συνιστά η άρνηση του εργοδότη να δεχτεί την πραγματική και προσήκουσα εργασία του εργαζόμενου. Η άρνηση του εργοδότη, που μπορεί να οφείλεται και σε αδυναμία που αφορά τον ίδιο 21, να αποδεχθεί την εργασία τον καθιστά υπεύθυνο απέναντι στον εργαζόμενο ως προς το να του καταβάλλει τον μισθό του. Ο εργοδότης καθίσταται υπερήμερος όταν δεν δέχεται ή δηλώνει ότι δεν δέχεται την εργασία που του προσφέρει ο εργαζόμενος μέχρι τη στιγμή που θα ανακαλέσει τη δήλωση αυτή ή θα προβεί στην απαιτούμενη πράξη ή σύμπραξη για την εκτέλεση της εργασίας. Ο εργαζόμενος στην περίπτωση που διαπιστώνεται η υπερημερία του εργοδότη, διατηρεί την αξίωσή του για το μισθό (λόγω υπερημερίας) και δεν έχει υποχρέωση να αναπληρώσει την εργασία που δεν έχει προσφέρει π.χ. κάνοντας υπερωρίες ή με το να εργάζεται τις ημέρες αναπαύσεως χωρίς αμοιβή. Απαλλάσσεται οριστικά από αυτήν την υποχρέωση. Επίσης οι ημέρες υπερημερίας του εργοδότη θεωρούνται ημέρες απασχολήσεως και δεν μπορούν να συμψηφιστούν στην άδεια του εργαζόμενου. Σε περίπτωση ολικής ή μερικής διακοπής της λειτουργίας της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης για λόγους ανωτέρας βίας, ο εργοδότης απαλλάσσεται από την υποχρέωση καταβολής του 21 Αρκεί η άρνηση του εργοδότη να μην οφείλεται σε λόγους ανωτέρας βίας (π.χ. σεισμό, πυρκαγιά).

18 μισθού. Σ αυτήν τη περίπτωση καταβάλλεται στον εργαζόμενο επίδομα ανεργίας από τον ΟΑΕΔ. 2.Αποχή του εργαζόμενου από την εργασία λόγω κωλύματος για σπουδαίο λόγο. Η υποχρέωση του εργοδότη να καταβάλλει το μισθό προκύπτει από την αντίστοιχη υποχρέωση του εργαζόμενου της παρεχόμενης εργασίας. Εξαίρεση στον κανόνα αυτό αποτελεί η περίπτωση κατά την οποία ο εργαζόμενος διατηρεί την αξίωσή του για μισθό, εάν, έχοντας ήδη προσφέρει τουλάχιστον για 10 ημέρες την εργασία του, κωλύεται να εργαστεί εξαιτίας σπουδαίου λόγου, που δεν οφείλεται σε δική του υπαιτιότητα. Προϋποθέσεις για την εφαρμογή του κανόνα αυτού είναι: 1. Ο εργαζόμενος να παρέχει εργασία για τουλάχιστον 10 ημέρες πριν να εμφανιστεί το κώλυμα. 2. Να υπάρχει πραγματικά κώλυμα στο να προσφέρει την εργασία του ο εργαζόμενος. 3. Το κώλυμα αυτό να οφείλεται σε σπουδαίο λόγο. 4. Ο σπουδαίος λόγος να μην οφείλεται στον ίδιο τον εργαζόμενο. Η αξίωση του εργαζόμενου για μισθό διατηρείται ακόμη και στην περίπτωση που ο εργοδότης καταγγείλει τη σύμβαση εργασίας εξαιτίας του κωλύματος αυτού. Ο εργοδότης δεν έχει υποχρέωση να καταβάλλει μισθό και απαλλάσσεται στην περίπτωση κατά την οποία ο εργαζόμενος εισέπραξε το μισθό από το ταμείο Ασφαλίσεως στο οποίο είναι υποχρεωτικά ασφαλισμένος, εξαιτίας του κωλύματος. 3. Διαθεσιμότητα. Υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες ο εργοδότης έχει δικαίωμα να θέτει τους εργαζόμενους σε κατάσταση διαθεσιμότητας. Αυτό προβλέπεται για τις επιχειρήσεις και τις εκμεταλλεύσεις που αντιμετωπίζουν περιορισμό της οικονομικής τους δραστηριότητας, και οι οποίες αντί να καταγγείλουν τη σύμβαση εργασίας των εργαζομένων, να τους θέτουν σε διαθεσιμότητα. Έχουν υποχρέωση να καταβάλλουν στους εργαζόμενους το μισό των αποδοχών τους, ανεξαρτήτου του γεγονότος ότι κατά

19 τη διάρκεια της διαθεσιμότητας οι εργαζόμενοι δεν προσφέρουν εργασία. Η θέση σε διαθεσιμότητα πρέπει να γίνεται εγγράφως και η διάρκειά της δεν μπορεί να υπερβεί συνολικά τους τρείς μήνες στη διάρκεια ενός έτους. 1. Άδεια με αποδοχές. Οι εργαζόμενοι δικαιούνται κάθε χρόνο, σύμφωνα με την εργατική νομοθεσία, άδεια αναπαύσεως. Κατά τη διάρκεια αυτής της άδειας καταβάλλεται στους εργαζόμενους οι αποδοχές των ημερών της άδειας και επιπλέον ειδικό επίδομα, το επίδομα άδειας 22. Αριθμός ημερών αδείας. Ο ν. 1346/83 ορίζει τον αριθμό ημερών αδείας που δικαιούται ο εργαζόμενος. Συγκεκριμένα: 1. Μετά τη συμπλήρωση δωδεκάμηνης συνεχούς απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη ο εργαζόμενος δικαιούται: Αν απασχολείται με εξαήμερο εβδομαδιαίο ωράριο, 24 εργάσιμες ημέρες. Αν απασχολείται με πενθήμερο εβδομαδιαίο ωράριο, 20 εργάσιμες ημέρες, στις οποίες δεν συμπεριλαμβάνονται τα Σάββατα. 2. Ο αριθμός των ημερών αδείας αυξάνεται κατά μία εργάσιμη ημέρα κάθε χρόνο και μέχρι 26 εργάσιμες ημέρες για όσους απασχολούνται με εξαήμερο εβδομαδιαίο ωράριο και 22 εργάσιμες ημέρες για όσους απασχολούνται με πενθήμερο εβδομαδιαίο ωράριο. 3. Οι εργαζόμενοι που έχουν συμπληρώσει υπηρεσία ή προϋπηρεσία 20 ετών δικαιούνται αδείας επιπλέον της νόμιμης, 3 εργασίμων ημερών αν απασχολούνται με πενθήμερο και 4 εργασίμων ημερών αν απασχολούνται με εξαήμερο. Ως προϋπηρεσία θεωρείται αυτή που διανύθηκε σε οποιοδήποτε εργοδότη και με οποιαδήποτε σχέση εξαρτημένης εργασίας. Στον αριθμό των ημερών αδείας δεν περιλαμβάνονται οι ημέρες αργίας, οι Κυριακές και οι ημέρες ασθενείας. Οι εργαζόμενοι σε εποχιακές επιχειρήσεις δικαιούνται αδείας, εφόσον: 22 Οι αποδοχές της άδειας μαζί με το επίδομα άδειας καταβάλλονται στον εργαζόμενο κατά την έναρξη της άδειας, δηλαδή προκαταβάλλονται στον εργαζόμενο.

20 1. Συμπληρώσουν στην ίδια επιχείρηση τουλάχιστον 12 μήνες συνολικής απασχόλησης σε χρονικό διάστημα 2 συνεχόμενων ετών, που δεν πρέπει να είναι μικρότερη από 6 μήνες για κάθε έτος 2. Συμπληρώσουν τουλάχιστον 12 μήνες συνολ. Απασχόλησης σε 3 συνεχόμενα έτη, που δεν είναι μικρότερη από 4 μήνες ανά έτος. ΤΟΠΟΣ ΚΑΤΑΒΟΛΗΣ ΤΟΥ ΜΙΣΘΟΥ Τόπος καταβολής του μισθού, σε περίπτωση που δεν υπάρχει κάποια διαφορετική συμφωνία μεταξύ των συμβαλλομένων, θεωρείται ο τόπος παροχής της εργασίας. Στην περίπτωση κατά την οποία ο τόπος παροχής της εργασίας δεν είναι σταθερός, ο μισθός καταβάλλεται στον τόπο εγκαταστάσεως του εργοδότη. Απαγορεύεται η καταβολή του μισθού σε άλλο τόπο, όπως για παράδειγμα σε καφενεία, κέντρα διασκεδάσεως και άλλους ανάλογους τόπους Απόδειξη καταβολής του μισθού. Δικαίωμα του εργοδότη είναι να ζητήσει από τον εργαζόμενο απόδειξη εξοφλήσεως του μισθού. Αντίστοιχα ο εργοδότης έχει υποχρέωση να χορηγήσει στον εργαζόμενο, κατά την καταβολή του μισθού, εκκαθαριστικό σημείωμα ή αν εφαρμόζεται μηχανογραφημένο σύστημα, ανάλυση μισθοδοσίας. Στο εκκαθαριστικό σημείωμα ή στην ανάλυση μισθοδοσίας πρέπει να αναγράφονται αναλυτικά οι πάσης φύσεως αποδοχές του εργαζόμενου και οι κρατήσεις που γίνονται πάνω σ αυτές (τις αποδοχές). 2. Κρατήσεις και εκπτώσεις από το μισθό. Από το μισθό του εργαζόμενου που υπάγεται σε κοινωνική ασφάλιση, παρακρατούνται οι ασφαλιστικές του εισφορές. Σε περίπτωση που η παρακράτηση δεν γίνει μέσα σε 2 μήνες, οι εισφορές του εργαζόμενου βαρύνουν πλέον τον εργοδότη. Οι παρακρατήσεις που γίνονται επιπλέον και αφορούν το μισθό είναι ειδικότερα: 1. Ο φόρος εισοδήματος 2. Τυχόν πρόστιμα, λόγω πειθαρχικών παραπτωμάτων, τα οποία περιέρχονται στην Εργατική Εστία. 23 Η απαγόρευση αυτή στηρίζεται σε άρθρα διεθνούς συμβάσεως εργασίας και ο δικαιολογητικός λόγος στηρίζεται σε προφανείς κινδύνους αλόγιστης σπατάλης του μισθού.

21 Σε περίπτωση που ανακύπτει υπερημερία από ακύρωση καταγγελίας της συμβάσεως εργασίας, από τις αποδοχές υπερημερίας αφαιρείται το ποσό της αποζημίωσης, που κατέβαλε ο εργοδότης για την καταγγελία, καθώς και τα επιδόματα ανεργίας, αν έχει εισπράξει τέτοια ο εργαζόμενος για να αποδοθούν στον ασφαλιστικό φορέα που τα είχε καταβάλλει. 3. Η προστασία του μισθού. Ο μισθός αποτελεί το μέσο διαβίωση του εργαζόμενου και της οικογένειάς του. Για το λόγο αυτό ο νόμος απαιτεί να καταβάλλεται ακέραιος. Προκειμένου να ληφθούν μέτρα για την προστασία του μισθού τόσο από απαιτήσεις τρίτων και εργοδοτών όσο και από τον ίδιο τον εργαζόμενο 24, διατυπώνονται ορισμένοι κανόνες όπως: Απαγορεύεται να συμψηφιστεί ο μισθός με απαιτήσεις, που έχει ο εργοδότης από τον εργαζόμενο για οποιαδήποτε αιτία (π.χ. ζημία, δάνειο κλπ.) εφόσον ο μισθός είναι απολύτως αναγκαίος για τη διατροφή και συντήρηση του εργαζόμενου και της οικογένειάς του, γεγονός που στις σχέσεις εξαρτημένης εργασίας αποτελεί τεκμήριο. Εξαίρεση στον παραπάνω κανόνα αποτελεί η περίπτωση κατά την οποία ο εργοδότης έχει απαίτηση από ζημία που του προξένησε με δόλο ο εργαζόμενος κατά την εκτέλεση της εργασίας του. Απαγορεύεται η επίσχεση του μισθού από τον εργοδότη για ληξιπρόθεσμη απαίτησή του κατά του εργαζόμενου. Απαγορεύεται η κατάσχεση των αποδοχών του εργαζόμενου στα χέρια του εργοδότη με 2 εξαιρέσεις: Μέχρι το ¼ του ύψους τους για την ικανοποίηση απαιτήσεων διατροφής από το νόμο και μέχρι το ¼ του μισθού ή το 1/5 του ημερομισθίου για χρέη του εργαζόμενου προς το δημόσιο. Ο μισθός στο μέτρο που είναι ακατάσχετος είναι και ανεκχώρητος. Έτσι ο εργαζόμενος δεν μπορεί να εκχωρήσει την απαίτησή του στο μισθό σε τρίτους (π.χ. προμηθευτές αγαθών, δανειστές κλπ.). Επιτρέπεται ωστόσο η εκχώρηση του ¼ του μισθού για εξυπηρέτηση δανείων ή πιστώσεων, που πήρε ο εργαζόμενος από τον εργοδότη. Θεωρείται άκυρη (ως αντίθετη σε κανόνες δημόσια τάξης) η τυχόν παραίτηση του εργαζόμενου ή η συμφωνία του με τον 24 Εννοείται σ αυτήν την περίπτωση η τυχόν αλόγιστη χρησιμοποίηση του μισθού, με την έννοια που δόθηκε παραπάνω (ως μέσο διαβίωσης).

22 εργοδότη για άφεση χρέους σχετική με το μισθό που δικαιούται. 4.Δικαιώματα του εργαζόμενου όταν δεν του καταβληθεί ο μισθός. Στην περίπτωση κατά την οποία ο εργοδότης δεν καταβάλλει στον εργαζόμενος τον οφειλόμενο μισθό, τότε ο εργαζόμενος δικαιούται: 1. Να επιδιώξει δικαστικά, με αγωγή την απαίτησή του αυτή ώστε να καταδικαστεί ο εργοδότης να του καταβάλλει το μισθό με τους νόμιμους τόκους υπερημερίας. Επίσης μπορεί να ζητήσει να του δοθεί αποζημίωση για τυχόν ζημία που του προκλήθηκε εξαιτίας αυτής της καθυστέρησης. 2. Να επικαλεστεί, αν η σύμβαση εργασίας του είναι ορισμένου χρόνου, σπουδαίο λόγο και να την καταγγείλει, έχοντας αξίωση αποζημίωσης. 3. Σε περίπτωση που ο εργοδότης παρουσιάζει συχνά τέτοια συμπεριφορά, δηλαδή καθυστερεί και αρνείται να του καταβάλλει το μισθό, μπορεί να θεωρήσει (ο εργαζόμενος)το γεγονός αυτό ως καταγγελία και να ζητήσει τη σχετική αποζημίωση. 4. Σε περίπτωση που ο εργοδότης δεν καταβάλλει το μισθό με σκοπό να εξαναγκάσει τον εργαζόμενο να παραιτηθεί, μπορεί ο εργαζόμενος να αποχωρήσει και να ζητήσει τη σχετική αποζημίωση θεωρώντας ότι τη σύμβαση εργασίας την κατήγγειλε ο εργοδότης. 5. Σε περίπτωση που εργοδότης δεν καταβάλλει μισθούς και στους άλλους εργαζόμενους και αυτή η συμπεριφορά οφείλεται σε οικονομικό κλονισμό της επιχείρησης 25, μπορεί ο εργαζόμενος να επιδιώξει να κηρυχθεί σε πτώχευση ο εργοδότης. Σε περίπτωση που ο εργοδότης βρίσκεται σε κατάσταση πτωχεύσεως ή καθυστερεί λόγω έκδηλης οικονομικής αδυναμίας τις αποδοχές των εργαζομένων και οι τελευταίοι υπάγονται σε ασφάλιση ανεργίας, οι καθυστερούμενοι μισθοί είναι δυνατόν να καταβληθούν από τον ΟΑΕΔ ύστερα από απόφαση του Υπουργού Εργασίας. Ο ΟΑΕΔ υποκαθίσταται στην περίπτωση αυτή στα δικαιώματα των εργαζομένων απέναντι στον εργοδότη. 25 Ο οικονομικός κλονισμός να αποδεικνύεται ότι διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα.

23 6. Παραγραφή της αξίωσης του μισθού. Η αξίωση για το μισθό υπόκειται σε πενταετή παραγραφή, που αρχίζει με το τέλος του έτους μέσα στο οποίο γεννήθηκε η αξίωση, και είναι δυνατό να επιδιωχθεί δικαστικά. Η πενταετής παραγραφή ισχύει και για αξιώσεις από αμοιβές υπερωριακής απασχόλησης. ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΔΟΤΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΤΟΥ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ 1.Υποχρέωση γνωστοποίησης των όρων της ατομικής σύμβασης Σύμφωνα με τις διατάξεις του Π.Δ. 156/1994 όπου ισχύει και εφαρμόζεται για κάθε εργαζόμενο που συνδέεται με τον εργοδότη του με σύμβαση ή σχέση εξαρτημένης εργασίας, ο εργοδότης έχει υποχρέωση να γνωστοποιεί στον εργαζόμενο τους ουσιώδεις όρους της σύμβασης ή της σχέσης εργασίας και η πληροφόρηση αυτή περιλαμβάνει τα παρακάτω στοιχεία: Α. Τα στοιχεία ταυτότητας των συμβαλλομένων. Β. Τον τόπο παροχής της εργασίας, την έδρα της επιχείρησης, ή την διεύθυνση κατοικίας του εργοδότη. Γ. Τη θέση ή την ειδικότητα του εργαζόμενου, το βαθμό του, την κατηγορία της απασχόλησής του καθώς και το αντικείμενο της εργασίας του. Δ. Την ημερομηνία έναρξης της σύμβασης ή της σχέσης εργασίας και τη διάρκεια αυτής, σε περίπτωση που καταρτίζεται για ορισμένο χρόνο. Ε. Τη διάρκεια της αδείας με αποδοχές που δικαιούται ο εργαζόμενος καθώς και τον τρόπο και το χρόνο χορήγησής της. ΣΤ. Το ύψος της αποζημίωσης που οφείλεται και τις προθεσμίες που πρέπει να τηρούν εργοδότης και εργαζόμενος, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία σε περίπτωση λύσεως της συμβάσεως ή της σχέσης εργασίας με καταγγελία. Ζ. Τις οποιεσδήποτε αποδοχές που δικαιούται ο εργαζόμενος και την περιοδικότητα καταβολής τους. Η. Τη διάρκεια της κανονικής ημερήσια και εβδομαδιαίας απασχόλησης του εργαζόμενου. Θ. Αναφορά της συλλογικής ρύθμισης που έχει εφαρμογή και καθορίζει τους ελάχιστους όρους αμοιβής και εργασίας του εργαζόμενου.

24 3. Καταχώρηση του εργαζόμενου σε ειδικό έντυπο. Ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να καταχωρεί σε θεωρημένο και ειδικό προς αυτό έντυπο τους προσλαμβανόμενους εργαζόμενους τους αμέσως μετά την πρόσληψη και πριν αυτοί αναλάβουν εργασία. Η υποχρέωση αυτή έχει λάβει χώρα και ισχύει μετά την Για όσους απασχολούνταν μέχρι αυτήν την ημερομηνία δεν απαιτείτο καταχώρηση στο παραπάνω έντυπο με την προϋπόθεση ότι είχαν καταχωρηθεί στα μισθολόγια του ΙΚΑ. Για τον κάθε εργαζόμενο που θα βρεθεί από τα αρμόδια όργανα του ΙΚΑ να απασχολείται, και δεν είναι καταχωρημένος, επιβάλλεται με πράξη του αρμοδίου οργάνου του ΙΚΑ σε βάρος του εργοδότη και πρόστιμο. 4. Γνωστοποίηση στο ΙΚΑ στοιχείων του εργοδότη Ο εργοδότης έχει υποχρέωση να γνωστοποιεί, με υπεύθυνη δήλωση του ν.1599/86 στις αρμόδιες υπηρεσίες του ΙΚΑ, τη διακοπή ή μεταβολή των εργασιών τους, της αλλαγή της επωνυμίας της επιχείρησης καθώς και οποιαδήποτε αλλαγή υπεύθυνου μέλους, της έδρας, του τόπου επαγγελματικής τους εγκατάστασης και προκειμένου περί φυσικών προσώπων, του τόπου της νέας κατοικίας ή διαμονής τους. Η δήλωση αυτή υποβάλλεται σε δέκα (10) ημέρες από τότε που έγιναν αυτές οι μεταβολές. 5. Τήρηση καταστάσεων προσωπικού. Σύμφωνα με τις περιπτώσεις α και β του άρθρου 26 παρ. 9 του Α.Ν. 1846/51, οι εργοδότες έχουν υποχρέωση: 1.Να μεριμνούν για τον εφοδιασμό των προσώπων που απασχολούνται σ αυτούς με ασφαλιστική ταυτότητα. Να τηρούν τις οριζόμενες από τον Κανονισμό καταστάσεις προσωπικού και να φυλάσσουν αυτές για μια δεκαετία