14193/15 ΤΤ/γπ 1 DGG 2B

Transcript

1 Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 17 Νοεμβρίου 2015 (OR. en) 14193/15 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου με ημερομηνία: 17 Νοεμβρίου 2015 Αποδέκτης: Αντιπροσωπίες αριθ. προηγ. εγγρ.: 13008/1/15 REV 1 FIN 773 FSTR 76 FC 76 REGIO 91 ENV 700 Θέμα: Συμπεράσματα του Συμβουλίου γιατην Ειδική έκθεση αριθ. 2/2015 «Χρηματοδότηση σταθμών επεξεργασίας αστικών λυμάτων από την ΕΕ στη λεκάνη απορροής του Δούναβη: χρειάζονται περαιτέρω προσπάθειες στήριξης των κρατών μελών για την εξασφάλιση των στόχων της πολιτικής της ΕΕ για τα λύματα» - Συμπεράσματα του Συμβουλίου (17 Νοεμβρίου 2015) Επισυνάπτονται για τις αντιπροσωπίες τα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την ειδική έκθεση αριθ. 2/2015 «Χρηματοδότηση σταθμών επεξεργασίας αστικών λυμάτων από την ΕΕ στη λεκάνη απορροής του Δούναβη: χρειάζονται περαιτέρω προσπάθειες στήριξης των κρατών μελών για την εξασφάλιση των στόχων της πολιτικής της ΕΕ για τα λύματα», όπως εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο στην 3427η σύνοδό του στις 17 Νοεμβρίου /15 ΤΤ/γπ 1 DGG 2B EL

2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την Ειδική έκθεση αριθ. 02/2015 του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου: «Χρηματοδότηση σταθμών επεξεργασίας αστικών λυμάτων από την ΕΕ στη λεκάνη απορροής του Δούναβη: χρειάζονται περαιτέρω προσπάθειες στήριξης των κρατών μελών για την εξασφάλιση των στόχων της πολιτικής της ΕΕ για τα λύματα» ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ: (1) ΕΚΦΡΑΖΕΙ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ για την ειδική έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου (στο εξής «Συνέδριο») και ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ τις παρατηρήσεις του, (2) ΕΠΙΣΗΜΑΙΝΕΙ ότι η λεκάνη απορροής του Δούναβη αποτελεί τη μεγαλύτερη σε έκταση λεκάνη απορροής ποταμού ( χλμ²) και εκτείνεται σε 19 χώρες, μεταξύ των οποίων 9 κράτη μέλη, και ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΕΙ ότι, στο πλαίσιο της στρατηγικής της ΕΕ για την περιοχή του Δούναβη, 14 χώρες (9 κράτη μέλη και 5 χώρες εκτός ΕΕ) έχουν δεσμευθεί να συνεχίσουν να πραγματοποιούν επενδύσεις μεγάλης κλίμακας για την κατασκευή και την αναβάθμιση σταθμών επεξεργασίας αστικών λυμάτων σε όλη τη λεκάνη απορροής του Δούναβη. (3) ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ ότι ο έλεγχος καλύπτει ενδεικτικό δείγμα 28 σταθμών επεξεργασίας λυμάτων που λαμβάνουν χρηματοδότηση από την ΕΕ και βρίσκονται σε τέσσερα κράτη μέλη της λεκάνης απορροής του Δούναβη (Τσεχική Δημοκρατία, Ουγγαρία, Ρουμανία και Σλοβακία). Το συνολικό ελεγχθέν ποσό ανέρχεται σε 1,614 εκατ. ευρώ περίπου, συμπεριλαμβανομένης της ενωσιακής χρηματοδότησης των 1,022 εκατ. ευρώ, η οποία αντιπροσωπεύει ποσοστό συγχρηματοδότησης 63,3% ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ επίσης ότι το σύνολο της ενωσιακής χρηματοδότησης στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και του Ταμείου Συνοχής (ΤΣ) που διατέθηκε για υποδομές επεξεργασίας λυμάτων ανήλθε περίπου σε 12.9 δισ. ευρώ την περίοδο προγραμματισμού και σε 14.6 δισ. ευρώ την περίοδο προγραμματισμού /15 ΤΤ/γπ 2

3 (4) ΕΚΦΡΑΖΕΙ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ για το γενικό συμπέρασμα του Συνεδρίου ότι οι δαπάνες των ΕΤΠΑ/ΤΣ κατά τις περιόδους προγραμματισμού και διαδραμάτισαν αποφασιστικό ρόλο στη βελτίωση της συλλογής και επεξεργασίας των λυμάτων καθώς και της ποιότητας των υδάτων. (5) ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΕΙ ότι η οδηγία για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων (UWWTD) του απαιτεί από τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν ότι, εντός ορισμένης προθεσμίας, οι οικισμοί με ισοδύναμο πληθυσμού (ι.π.) άνω των διαθέτουν δίκτυα αποχέτευσης αστικών λυμάτων και ότι τα συλλεγόμενα λύματα υποβάλλονται σε κατάλληλη επεξεργασία. Ταυτόχρονα καλύπτει τη διάθεση της ιλύος καθαρισμού λυμάτων ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΕΙ επιπλέον ότι η οδηγία πλαίσιο για τα ύδατα (ΟΠΥ) 2 αποσκοπεί στην καλή ποιότητα των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση έως το 2015, απαιτώντας από τα κράτη μέλη να καταρτίσουν πρόγραμμα μέτρων για την επίτευξη αυτών των στόχων. (6) ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΕΙ ότι οι δαπάνες για την κατασκευή, την αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό των σταθμών επεξεργασίας λυμάτων και δικτύων αποχέτευσης ήταν επιλέξιμες για ενωσιακή συγχρηματοδότηση υπό το ΕΤΠΑ και το ΤΣ. Στην περίπτωση των κρατών μελών που προσχώρησαν στην Ένωση το 2004 και το 2007 (όπως τα τέσσερα ελεγχθέντα κράτη μέλη) οι δαπάνες από το 2000 ως την ημερομηνία προσχώρησης, ήταν επιλέξιμες υπό το Μέσο Προενταξιακών Διαρθρωτικών Πολιτικών (ISPA). (7) ΥΠΟΓΡΑΜΜΙΖΕΙ ότι για τα κράτη μέλη που ελέγχθηκαν, η κύρια πηγή χρηματοδότησης των έργων που αφορούν λύματα είναι τα (ενωσιακά και εθνικά) κονδύλια που προβλέπονται στα επιχειρησιακά προγράμματα. 1 2 Οδηγία 91/271/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 1991, για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων (ΕΕ L 135, , σ. 40). Οδηγία 2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2000, για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων (ΕΕ L 327 της , σ. 1) /15 ΤΤ/γπ 3

4 Τα πορίσματα του Ελεγκτικού Συνεδρίου (8) ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ τη διαπίστωση του Ελεγκτικού Συνεδρίου ότι, παρά τον αποφασιστικό ρόλο που διαδραμάτισε το ΕΤΠΑ/ΤΣ, οι ανωτέρω προθεσμίες για την επεξεργασία λυμάτων δεν τηρήθηκαν σε όλες τις περιπτώσεις ΕΠΙΣΗΜΑΙΝΕΙ, ωστόσο, η επεξεργασία λυμάτων ως τομέας υποχρεώνει τα κράτη μέλη να παράγουν αποτελέσματα βάσει ενωσιακών οδηγιών, κάτι που δεν ισχύει κατ ανάγκη στην περίπτωση άλλων τομέων ΥΠΟΓΡΑΜΜΙΖΕΙ επιπλέον ότι κύριος στόχος του ΕΤΠΑ και του ΤΣ κατά τις περιόδους προγραμματισμού και ήταν η σύγκλιση του επιπέδου κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης των περιφερειών της ΕΕ και όχι απαραίτητα η τήρηση της προαναφερθείσας προθεσμίας της ΟΠΥ. (9) ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ επίσης τη διαπίστωση του Ελεγκτικού Συνεδρίου ότι περίπου το ένα τρίτο των ελεγχθέντων σταθμών είναι, κατά την κρίση του, υπερμεγέθεις ΤΟΝΙΖΕΙ, ωστόσο, ότι οι σταθμοί επεξεργασίας λυμάτων κατασκευάζονται για περίοδο περίπου 30 ετών και, επομένως, πρέπει να διαθέτουν μέγεθος που θα τους επιτρέψει να ανταποκριθούν στις προκλήσεις που μελλοντικές εξελίξεις, όπως η αύξηση του πληθυσμού, η οικονομική μεγέθυνση κ.α., θα θέσουν στο ζήτημα της επεξεργασίας των λυμάτων ΕΠΙΣΗΜΑΙΝΕΙ επιπλέον ότι και άλλοι παράγοντες μπορούν επίσης να επηρεάσουν το μέγεθος των νεόδμητων σταθμών, όπως είναι οι υπερχειλίσεις, οι εποχιακές διακυμάνσεις (για παράδειγμα στις τουριστικές περιοχές) και οι υψηλές εποχιακές διακυμάνσεις της θερμοκρασίας. Επίσης, τα κράτη μέλη βρίσκονται σε καλύτερη θέση να αξιολογήσουν τους παράγοντες αυτούς ΘΕΩΡΕΙ, επομένως, ότι ο πραγματικός αριθμός ισοδύναμων πληθυσμού που συνδέεται με το μέγεθος του σχεδιαζόμενου σταθμού ενδέχεται να μην αποτελεί επαρκή ένδειξη για το υπερμέγεθες ή όχι ενός σταθμού /15 ΤΤ/γπ 4

5 (10) ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ, επίσης, τη διαπίστωση του Συνεδρίου ότι ο βαθμός οικονομικής βιωσιμότητας των ελεγχθέντων, συγχρηματοδοτημένων από την ΕΕ υποδομών δεν ήταν πλήρως ικανοποιητικός ΛΑΜΒΑΝΕΙ ΥΠΟΨΗ, ωστόσο, ότι η οικονομική ανάλυση στην οποία στηρίζονται τα συγχρηματοδοτούμενα από την ΕΕ έργα επεξεργασίας λυμάτων βασίζεται σε κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ και, στην περίπτωση μεγάλων έργων, εγκρίνεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τους εμπειρογνώμονες της δομής JASPERS (Κοινή βοήθεια για την υποστήριξη των έργων στις ευρωπαϊκές περιφέρειες) και ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ ότι, υπό το πρίσμα αυτό, λαμβάνεται πλήρως υπόψη ο επιτευχθείς βαθμός έγκαιρης και πλήρους τιμολόγησης με βάση το κόστος ΥΠΟΓΡΑΜΜΙΖΕΙ, επιπλέον, ότι ο καθορισμός μιας τιμολογιακής πολιτικής που να πληροί τα απαιτούμενα πρότυπα οικονομικής βιωσιμότητας είναι ένα ευαίσθητο θέμα για το οποίο τα κράτη μέλη πρέπει να λαμβάνουν υπόψη διάφορες κοινωνικοοικονομικές πτυχές. (11) ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ ότι το μικρό δείγμα που αποτέλεσε αντικείμενο του ελέγχου, ιδίως στο επίπεδο των τεσσάρων επιμέρους κρατών μελών, όπου σε μία περίπτωση για παράδειγμα ελέγχθηκαν μόνον 4 εγκαταστάσεις επί συνόλου περίπου 600, είναι παράγοντας που απαιτεί προσοχή κατά τη γενίκευση των συμπερασμάτων που προκύπτουν. Οι συστάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου (12) ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ τις συστάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου, σύμφωνα με τις οποίες: Τα κράτη μέλη και η Επιτροπή πρέπει να καταβάλουν προσπάθειες για τη σύντμηση των προθεσμιών υποβολής εκθέσεων, ιδίως σε περιπτώσεις σημαντικής μεταβολής του αριθμού των σταθμών επεξεργασίας λυμάτων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας και σε περιπτώσεις δημογραφικών αλλαγών Τα κράτη μέλη πρέπει να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να μειώσουν τις καθυστερήσεις υλοποίησης των έργων τους, να επωφεληθούν πλήρως από τους διαθέσιμους πόρους και, κατ επέκταση, να μειώσουν τον κίνδυνο αποδέσμευσης Τα κράτη μέλη πρέπει να μεριμνούν ώστε οι σταθμοί επεξεργασίας λυμάτων να αντιστοιχούν στα πλέον προηγμένα τεχνολογικά πρότυπα προκειμένου να αποφεύγονται οι υπερβολικά υψηλές συγκεντρώσεις αποβλήτων, να μειωθούν οι υπερχειλίσεις και η διείσδυση υπόγειων υδάτων και να χρησιμοποιείται, όπου είναι δυνατόν, και με τρόπο αποδοτικό και βιώσιμο, το δυναμικό παραγωγής ενέργειας της ιλύος καθαρισμού λυμάτων καθώς και να ενθαρρύνεται η χρήση αυτής για την ανάκτηση φωσφόρου 14193/15 ΤΤ/γπ 5

6 12.4. Η Επιτροπή πρέπει να θέσει ως προϋπόθεση για την καταβολή των τελικών πληρωμών την εξεύρεση κατάλληλης λύσης για την επαναχρησιμοποίηση της ιλύος καθαρισμού λυμάτων Τα κράτη μέλη πρέπει να εφαρμόζουν, σύμφωνα με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», κατάλληλα επίπεδα τιμολόγησης, χάρις τα οποία θα καθίσταται επίσης δυνατή η απαραίτητη συντήρηση και ανακαίνιση. Επιπλέον, πρέπει να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα προκειμένου να διασφαλίζεται η αυστηρή παρακολούθηση των ρύπων 12.6 Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη πρέπει να επιληφθούν του ζητήματος των υπερχειλίσεων ομβρίων υδάτων. (13) ΤΟΝΙΖΕΙ ότι οικονομική προσιτότητα του 4% που αναφέρει το Συνέδριο βασίζεται σε μία μεμονωμένη και μη αντιπροσωπευτική εξέταση μίας περιφέρειας ενός και μόνου κράτους μέλους και, επομένως, δεν μπορεί να θεωρηθεί ως κοινώς αποδεκτός δείκτης αναφοράς ΣΥΜΦΩΝΕΙ, ως εκ τούτου, με την Επιτροπή ότι το εν λόγο ποσοστό δεν μπορεί παρά να είναι ενδεικτικό και ότι υπεύθυνα για τον καθορισμό του οριστικού ποσοστού που θα ισχύει για κάθε έργο πρέπει να είναι τα κράτη μέλη. (14) ΘΕΩΡΕΙ ότι οι συστάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου, όσον αφορά τη χρηματοδότηση της ΕΕ, αντικατοπτρίζονται δεόντως στο νέο κανονιστικό πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων (ΕΔΕΤ) για την περίοδο , ιδίως δε η εκπλήρωση των εκ των προτέρων καθορισμένων αιρεσιμοτήτων για την επιλογή της βέλτιστης προσέγγισης της πολιτικής επεξεργασίας λυμάτων. Μέτρα πολιτικής (15) ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ την πρόθεση της Επιτροπής να δρομολογήσει ευρεία επανεξέταση των απαιτήσεων υποβολής περιβαλλοντικών εκθέσεων στο πλαίσιο του θεματολογίου «Βελτίωση της νομοθεσίας», χωρίς, ωστόσο, να εισαγάγει νέες υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων για οικισμούς με πληθυσμό μικρότερο των κατοίκων /15 ΤΤ/γπ 6

7 (16) ΥΠΟΓΡΑΜΜΙΖΕΙ την ανάγκη να ενισχυθούν, όπου κρίνεται απαραίτητο, οι τεχνικές, νομικές και διοικητικές ικανότητες σε όλα τα επίπεδα ούτως ώστε να εξασφαλιστεί ότι επιλέγονται και χρηματοδοτούνται μόνον τα ποιοτικότερα έργα και να δοθεί η δυνατότητα συνεκτικής εφαρμογής των σχετικών στρατηγικών, ιδίως σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. (17) ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΕΙ τη σημαντική προστιθέμενη αξία της συμμετοχής της δομής JASPERS (Κοινή βοήθεια για την υποστήριξη των έργων στις ευρωπαϊκές περιφέρειες) στην παροχή βοήθειας στα κράτη μέλη προκειμένου να βελτιώσουν την ποιότητα των αιτήσεων έργων εν γένει, και των αιτήσεων μεγάλων έργων ειδικότερα, συμπεριλαμβανομένων των τεχνικών χαρακτηριστικών τους και στην παροχή οριζόντιας στήριξης καθ όλη την πορεία του κύκλου προγραμματισμού. (18) ΥΠΟΓΡΑΜΜΙΖΕΙ την ανάγκη επαρκούς τεχνικής και διοικητικής ανάλυσης για την κατανομή της ενωσιακής χρηματοδότησης σε σταθμούς επεξεργασίας λυμάτων. (19) ΤΟΝΙΖΕΙ ότι εξαιτίας των πολυάριθμων παραγόντων που προκαλούν καθυστερήσεις στην υλοποίηση υφίσταται κίνδυνος ανεπαρκούς αξιοποίησης των διαθέσιμων πόρων. Οι γενικές καθυστερήσεις ως προς την τήρηση των προθεσμιών ενδέχεται να οφείλονται επίσης στην απουσία έργων ώριμων προς υποβολή. Σε αυτό το πλαίσιο, στους παράγοντες κινδύνου συγκαταλέγονται τεχνικά, διοικητικά και ιδιοκτησιακά ζητήματα. (20) ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΕΙ, επιπλέον, ότι οι επενδύσεις σε σταθμούς επεξεργασίας λυμάτων είναι υψηλής έντασης κεφαλαίου και ότι η οικονομική κατάσταση μετά τη δημοσιονομική κρίση του 2008 χαρακτηρίζεται από βραδεία ανάκαμψη των δημόσιων οικονομικών, γεγονότα που επέδρασαν αρνητικά στον κατασκευαστικό ρυθμό. (21) ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ τη δημιουργία από την Επιτροπή μιας ειδικής ομάδας (Task Force), η οποία θα εστιάσει στην επιτάχυνση της υλοποίησης στα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένων των τεσσάρων ενδιαφερόμενων κρατών μελών, με σκοπό τη διασφάλιση της πλήρους αξιοποίησης των διαθέσιμων πόρων /15 ΤΤ/γπ 7

8 (22) ΕΚΦΡΑΖΕΙ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ για τις αναθεωρημένες κατευθυντήριες γραμμές 3 για το κλείσιμο των προγραμμάτων, οι οποίες θα επιτρέψουν την ομαλή ολοκλήρωση ορισμένων έργων και θα προσδώσουν μεγαλύτερη ευελιξία σε ορισμένους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της «σταδιοποίησης» των ημιτελών έργων από το 2016 και μετά. (23) ΕΚΦΡΑΖΕΙ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ για τη βελτιωμένη προσέγγιση της Επιτροπής όσον αφορά τη διαχείριση μεγάλων έργων, η οποία προβλέπει διαδικασία επανεξέτασης της ποιότητας και καθορίζει τα ποιοτικά στοιχεία της ανάλυσης κόστους-οφέλους που πρέπει να τηρούνται. (24) ΚΑΛΕΙ τα κράτη μέλη και την Επιτροπή να αξιοποιήσουν τα διδάγματα προηγούμενων εμπειριών από επενδύσεις σε παρεμφερείς υποδομές. (25) ΚΑΛΕΙ τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη και την Επιτροπή να αξιοποιήσουν τη στρατηγική της ΕΕ για την περιοχή του Δούναβη, με σκοπό την προώθηση της ανταλλαγής εμπειριών, τη μόχλευση επενδύσεων, τη δημιουργία συμπράξεων και την αποτελεσματικότητα του συστήματος διαχείρισης αστικών λυμάτων. 3 Απόφαση C(2015) 2771 της Επιτροπής της όσον αφορά την τροποποίηση της απόφασης C(2013) 1573 για την έγκριση των κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με το κλείσιμο των επιχειρησιακών προγραμμάτων που εγκρίθηκαν για παροχή συνδρομής από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ταμείο Συνοχής ( ) /15 ΤΤ/γπ 8