ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Ι Δασοπολιτική θεωρία των λειτουργιών (κοινωνική και οικονομική σημασία των συντελεστών της δασικής παραγωγής)

Transcript

1 ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Ι Δασοπολιτική θεωρία των λειτουργιών (κοινωνική και οικονομική σημασία των συντελεστών της δασικής παραγωγής)

2 Δασοπολιτική θεωρία των λειτουργιών Οι παράγοντες που συμμετέχουν στη δασική παραγωγική διαδικασία είναι το έδαφος, το κεφάλαιο και η εργασία. Στο δάσος πρέπει να αποδοθεί ένα ελάχιστο όριο εδαφικής επιφάνειας, για το λόγο ότι η επιφάνεια αυτή με την ειδική φυτοκοινωνία που φέρει και την εδαφική κάλυψη έχει να ασκήσει μια καθορισμένη δράση στο χώρο. Γι' αυτό, και η θεωρία των λειτουργιών θεωρεί από μια άποψη το δάσος ως επιφανειακή οντότητα, δηλαδή, ένα τμήμα του εθνικού ή και του παγκόσμιου οικονομικού χώρου. Αλλά για να διατηρηθεί επ' άπειρο η ικανότητα παροχής των πρώτων υλών από το δάσος, πρέπει να προσφέρουμε σ' αυτό ασφάλεια και αντιπαροχές, ιδιαίτερα δε προγραμματισμένη φροντίδα, για να παραμείνει αυτό διαρκώς. Έτσι, η λειτουργία της επιφάνειας και των πρώτων υλών χρειάζονται αντιπαροχές χρησιμοποίησης εργασίας και υλικών μέσων.

3 Tο έδαφος ως επιφάνεια H δασική πολιτική θα πρέπει, παρά τις φροντίδες για τις πρώτες ύλες, να στραφεί περισσότερο από άλλοτε στη λειτουργία της επιφάνειας του δάσους ως φυσικής ασφάλειας του τοπίου και των εφεδρικών γαιών. Το ξύλινο κεφάλαιο ως πρώτη ύλη Τα βασικά προβλήματα της δασικής οικονομίας των πρώτων υλών χαρακτηρίζει η διάκριση των αποτελεσμάτων των ετήσιων υλοτομιών σε χρήσιμη ξυλεία και σε καυσοξυλεία, στην οποία πρόσφατα κατατάσσεται ως ενδιάμεσο μέλος και η καλούμενη χημική ξυλεία. Αλλά η χημική ξυλεία δεν μπορεί να διαχωριστεί ούτε από την ξυλεία κυτταρίνης, την ξυλεία μεταλλείων, και την ξυλεία για δοκούς αλλά ούτε και από την καυσοξυλεία, γιατί κατά ένα μεγάλο μέρος υπάρχουν σ' αυτά διαστάσεις που μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά διάφορους τρόπους.

4 Η δυνατότητα εκμετάλλευσης τις κατώτερης ποιότητας δασικών ειδών και των απορριμμάτων του ξύλου, καθώς και η κανονική παραγωγή ξυλείας από τις απομακρυσμένες περιοχές, πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο φροντίδας της δασοπολιτικής διοίκησης σε κάθε χώρα και ιδιαίτερα στη χώρα μας. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες η δασική μέριμνα στράφηκε στις αναδασώσεις με ταχυαυξή είδη, γιατί ο μελλοντικός εφοδιασμός σε ξυλεία θεωρήθηκε ένα μέτρο έσχατης ανάγκης για ολόκληρη την οικονομία. Από τα υπομνήματα που υποβάλλονται στον F.A.O. από τις διάφορες χώρες της Ευρώπης, από τις ανάγκες σε χρήσιμη ξυλεία και από την παραγωγή ευρωπαϊκής ξυλείας προκύπτει ότι υπάρχει πάντα έλλειμμα ξυλείας.

5 Η εργασία Πρέπει όμως να ληφθεί υπόψη ότι τα εισοδήματα από εργασία και ιδιοκτησία δεν πρέπει να είναι τέτοια, ώστε να προκαλούν διαταραχή της αειφορικής οικονομίας. Επίσης μεμονωμένα άτομα και οι λαϊκές ομάδες που βρίσκονται σε στενή επαφή με το δάσος (αγρότες, δασοκτήμονες, δασεργάτες, αγοραστές ξυλείας, κυνηγοί κ.λπ.) πολλές φορές έχουν συμφέροντα, τα οποία είναι προβληματικά. Η εργασία θεωρείται από την οικονομική επιστήμη ως στοιχείο λαϊκής ευημερίας και ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Κάθε δε επαγγελματική δραστηριότητα, εκτός από τα συμφέροντα τα οποία η εργασία εξυπηρετεί σε κάθε επιχείρηση ή κλάδο οικονομίας και αποδόσεις πρώτων υλών, εκπληρώνει παράλληλα και τον πολιτικό σκοπό της διαφύλαξης, δηλαδή του φυσικού ανθρώπινου δικαιώματος για εργασία.

6 Επομένως κρίνεται σκόπιμο να μελετηθούν στατιστικά τα εξής ζητήματα: 1. Ποιου είδους εργασίες γενικά μπορεί να δώσει το δάσος, και σε ποιο μέγεθος, ανάλογα με τις τοπικές και χρονικές συνθήκες. 2. Σε ποια τμήματα του πληθυσμού (ή επαγγέλματα) αποβαίνει χρήσιμη η δασική εργασία. 3. Ποια τμήματα του πληθυσμού (ή επαγγέλματα) είναι απαραίτητα στη δασική οικονομία ακόμη και για την περίπτωση έκτακτης ανάγκης εργασίας. 4. Ποιους άλλους οικονομικούς κλάδους και ποια άλλα λαϊκά συμφέροντα ευνοεί η δασική εργασία. Ποιοι άλλοι κλάδοι της λαϊκής εργασίας εξαρτώνται από το δάσος και από τις εκτελούμενες στο δάσος εργασίες, και 5. Πώς πρέπει να ρυθμίζεται και να αμείβεται η δασική εργασία, ώστε οι γενικές και ειδικές δασικές οικονομικές επιδιώξεις να εκπληρώνονται όσο το δυνατόν καλύτερα, οι δε κάτοικοι των περιοχών, οι οποίες έχουν ανάγκη δασικής εργασίας να βρίσκουν απασχόληση.

7 Διάκριση του εισοδήματος σε κατηγορίες Τα άμεσα εισοδήματα των δασοκτημόνων και των δικαιούχων δασικής κάρπωσης προέρχονται προπαντός από την κάρπωση ξυλείας (εισοδήματα δασικής ιδιοκτησίας), από τις ακαθόριστες προσόδους του δάσους και από τα κέρδη από την εργασία όλων αυτών που απασχολούνται στο δάσος. Στα εισοδήματα αυτά προστίθεται το δευτερογενές εισόδημα, το οποίο αποκτά ο επιχειρηματίας από τον εφοδιασμό των δασικών διαχειρίσεων με μηχανήματα και διαχειριστικά μέσα ή από τη συγκομιδή των δασικών προϊόντων και τη μεταφορά ξυλείας κ.λπ. Επίσης, ένα έμμεσο δευτερογενές εισόδημα αποκτούν το Κράτος και οι Κοινότητες, καθώς και οι άλλοι οργανισμοί της οργανωμένης κοινωνίας με τη μορφή φόρων, εισφορών και τελών κάθε είδους, το οποίο λαμβάνεται από τα εισοδήματα της ιδιοκτησίας ή της εργασίας άμεσων ή δευτερογενών της δασοπονίας.

8 Επίσης σε μικρές ιδιοκτησίες δεν είναι εύκολο να καθοριστεί ποιο είναι το εισόδημα από την εργασία ή ποιο είναι το εισόδημα από την ιδιοκτησία. Ακόμα μια μεγάλη ποσότητα λεπτού ξύλου, η οποία χρησιμοποιείται στο νοικοκυριό των χωρικών, καθώς και η κάρπωση φρύγανων, συχνά πρέπει να υπολογίζονται μόνο ως μέτρα αμοιβής εργασίας, οι οποίες επιβαρύνουν την αγροτική οικονομική διαχείριση. Τέλος τα φορολογικά βάρη της ιδιωτικής δασικής ιδιοκτησίας οδηγούν σε οικονομικές απώλειες

9 Για τον υπολογισμό του δασικού εισοδήματος, θα πρέπει να εξασφαλισθούν οι εξής βασικές προϋποθέσεις: 1. Ο υπολογισμός του συνολικού εισοδήματος θα πρέπει να λαμβάνει ως βάση την ακαθάριστη πρόσοδο ανά κυβικό μέτρο στρογγυλής ξυλείας. 2. Πρέπει να αναφερθεί ότι συμμετέχουν στις δασικές προσόδους, ως καρπωτές, πολλοί συλλέκτες μικρών καρπών, μυκήτων, διασκορπισμένης ξυλείας κ.λπ. 3. Πρέπει να αναφερθούν όλοι εκείνοι, οι οποίοι αγόρασαν δασικά προϊόντα για δική τους χρήση, όλοι οι ασχολούμενοι μεταφορείς για τη μεταφορά της ξυλείας. 4. Πρέπει να αναφερθούν οι δικαιούχοι δασικής κάρπωσης, οι οποίοι επίσης συμμετέχουν στο εισόδημα από δασική ιδιοκτησία. 5. Σ' ότι αφορά στις εφεδρείες εισοδημάτων η δασική ιδιοκτησία γενικά είναι αρκετά κατάλληλη, εξαιτίας των αποθεμάτων παλιότερων δασοσυστάδων τα οποία πρέπει να διατηρήθουν, για να μπορέσει να υπάρξει αειφορική δασική εκμετάλλευση. 6. Γενικά τα αποθεματικά εισοδήματα χρησιμεύουν συγχρόνως και ως εφεδρικές ξυλείες.

10 Ο ρόλος της εργασίας στη δασοπονία Οι εργάτες ειδικεύονται σε συγκεκριμένα είδη εργασίας και έτσι αποκτούν μεγάλη σ' αυτά επιδεξιότητα, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η αποδοτικότητα τους με τη χρησιμοποίηση απ' αυτούς πολύ ειδικού κεφαλαιακού εξοπλισμού. Η συμβολή της εργασίας στην παραγωγική διαδικασία εξαρτάται: α) από τον αριθμό των εργατών, β) από το είδος εργασίας, το οποίο αυτοί μπορούν να προσφέρουν, και γ) από την καταβαλλόμενη στο έργο τους προσπάθεια. Η κατανομή της εργασίας μπορεί να γίνει με τη μέθοδο: του εξαναγκασμού όπου με αυτή η Κυβέρνηση αποφασίζει πόσα άτομα χρειάζονται για ένα επάγγελμα, οπότε επιλέγει ορισμένους και τους υποχρεώνει να μεταβούν εκεί όπου αυτή επιθυμεί (ένα παράδειγμα είναι η στρατολογία σε εμπόλεμη περίοδο). Η άλλη μέθοδος συνίσταται στο να παρέχεται στους ανθρώπους κίνητρο μετάβασης τους στα επαγγέλματα, στα οποία η προσφορά εργασίας είναι περιορισμένη. Το κίνητρο αυτό ενδέχεται να λάβει διάφορες μορφές.

11 Διαφορές όπως στις αμοιβές επιφέρουν και οι διαφορές σε ατομική επιδεξιότητα, οι οποίες διαφορές παρουσιάζονται κατά τρεις τρόπους, ήτοι: με τη μορφή διαφορών σε φυσική ικανότητα, εξάσκηση και πείρα. Σ' οποιαδήποτε δε επάγγελμα και σ' οποιοδήποτε χρόνο οι εργαζόμενοι αποτελούνται από αρχάριους και πεπειραμένους εργάτες και συνεπώς η αμοιβή τους θα είναι έτσι ή αλλιώς διαφορετική. Επίσης, είναι γνωστό ότι τα επαγγέλματα που προσφέρουν τις καλύτερες προσδοκίες είναι συνήθως επαγγέλματα που χρειάζονται μακρά εκπαίδευση, οπότε η ανάγκη μακροχρόνιας εκπαίδευσης αποτελεί τον κύριο λόγο, εξαιτίας του οποίου περιορίζεται η προσφορά τέτοιων ειδών εργασίας. Η καταβαλλόμενη προσπάθεια από τον άνθρωπο στην εργασία του είναι ζήτημα: α) ωρών εργασίας, β) αναλογίας του διατιθέμενου χρόνου από τους εργαζόμενους και γ) καταβαλλόμενη προσπάθεια με τη στενότερη έννοια της δραστηριότητας και της προσοχής που καταβάλλουν οι εργαζόμενοι κατά τις εργάσιμες ώρες τους.

12 Η καλλιέργεια στη δασοπονία διακρίνεται σε εντατική και εκτατική. Ο ρόλος της ανθρώπινης εργασίας είναι ελαττωμένος στη συγκομιδή σε παρθένα δάση, σχεδόν όμοιος με τη γεωργία στα δάση που εκμεταλλεύονται με εντατική καλλιέργεια, και αξιόλογος στην ημιεντατική καλλιέργεια, η οποία είναι ενδιάμεσος τύπος μεταξύ των δυο προηγούμενων καλλιεργειών. Το δασεργατικό δυναμικό αποτελείται: α) από ειδικευμένους εργάτες, ήτοι: υλοτόμους, ρητινοσυλλέκτες, μετατοπιστές, πελεκητές ξύλου κλπ., β) από ντόπιους αγρότες, οι οποίοι εργάζονται σε δασικές εργασίες κατά την νεκρή γεωργική περίοδο, ιδιαίτερα το χειμώνα και γ) από ξένους εργάτες, οι οποίοι έρχονται από ξένες περιφέρειες και μάλιστα κάποτε με τις οικογένειες τους και τα φορτηγά ζώα τους ή ζώα έλξης.

13 Η παραγωγικότητα των εργαζόμενων μπορεί να βελτιωθεί: α) με τη βελτίωση των μέσων εργασίας, β) με τη θεμελίωση των συνθηκών μεταφοράς στον τόπο εργασίας και γ) με τη δημιουργία σχολείων υλοτόμων Είναι γνωστό ότι η δαπάνη εργασίας είναι σημαντική στη δασοπονία. Είναι κυρίως η δαπάνη για την εργασία, η οποία είναι αφετηρία μεγάλης επένδυσης κεφαλαίου, το οποίο συσσωρεύεται σε μεγάλη περίοδο αναμονής. Γι' αυτό, η υψηλή τιμή της εργασίας καθιστά επιτακτική την ανάγκη του άριστου συνδυασμού της εργασίας με τους άλλους συντελεστές, ακόμη και αν οι πραγματικές εισροές της εργασίας στην παραγωγική διαδικασία είναι μικρές.

14 Συντελεστές στη συνάρτηση της τιμής του εργατικού μισθού α) Ο μισθός και ο τρόπος καθορισμού του μισθού Μεταξύ των υποχρεώσεων του εργοδότη απέναντι στον εργαζόμενο, εκτός από την υποχρέωση για πρόνοια, ίση μεταχείριση, απασχόληση του μισθωτή, είναι η καταβολή του μισθού του. Η φύση του μισθού παρουσιάζει με τις ακόλουθες μορφές: 1) μισθός ως αντιπαροχή για την εργασία. 2) ο μισθός ως βιοποριστικό μέσο. 3) Ο κοινωνικός μισθός είναι οι παροχές που απολαμβάνει ο εργαζόμενος έξω από τη σχέση εργασίας του με τον εργοδότη, δηλαδή πρόκειται για αμοιβές που προέρχονται από τα ταμεία των κοινωνικών φορέων, και 4) ο μισθός ως επιστροφή της αξίας που δημιουργείται από την εργασία.

15 β) Συντελεστές στη συνάρτηση του εργατικού μισθού Οι συντελεστές που καθορίζουν σε γενικές γραμμές τη συνάρτηση της τιμής του εργατικού μισθού είναι οι εξής: 1) η τοποθεσία της δασικής παραγωγής, 2) η φύση της δασικής εργασίας, 3) η σταθερότητα του εργατικού εισοδήματος - η εποχιακή φύση των εργασιών της, και 4) η τιμή του εργατικού ημερομισθίου. Σκοπός της παραγωγής της ιδιωτικής δασοπονίας μπορεί να είναι είτε η επίτευξη της μέγιστης μέσης ετήσιας δασικής προσόδου είτε της μέγιστης μέσης εδαφικής προσόδου. Στην πρώτη περίπτωση, οι οπαδοί της θεωρίας της μέγιστης μέσης ετήσιας δασικής προσόδου βάζουν ως σκοπό της δασικής οικονομίας τη διαρκή επίτευξη της απόκτησης του υψηλότερου εισοδήματος.

16 Η παραγωγική εργασία Ως παραγωγική εργασία εννοείται η ενεργή ανθρώπινη εργασιακή δύναμη, ως υπηρεσία εργασίας η οποία μεταβάλλει τις ωφέλιμες αξίες των διαθέσιμων μέσων της παραγωγής (τα αναγκαία αγαθά) και με την ειδικευμένη μορφή της εργασίας τα μεταμορφώνει σε νέα προϊόντα και σε νέες ωφέλιμες αξίες. Η αλλαγή της αξίας, την οποία δημιουργεί η ανθρώπινη εργασία σε χρήμα, παρακολουθεί τη ρευστοποίηση του εμπορεύματος, το οποίο είναι ο φορέας της αξίας. Εξάλλου, σύμφωνα με τον τρόπο συναλλαγών όλα τα μέσα τα οποία μεταβάλλονται σε εργασιακή δύναμη υπάγονται στα μέσα κυκλοφορίας. Τα μέσα παραγωγής στη δασοπονία Τα μέσα παραγωγής στη δασοπονία, δηλαδή τα αντικείμενα της εργασία και τα μέσα της εργασίας, αξιοποιούνται με την ανθρώπινη εργασία. Αξιοποιούμενα δε με την ανθρώπινη εργασία δεν προσδίδουν συνήθως μεγαλύτερη ανταλλακτική αξία από εκείνη την οποία υφίστανται έξω από το στάδιο της επεξεργασίας, χρησιμεύουν ως στοιχείο δημιουργίας ωφέλιμης αξίας, αλλά δε δημιουργούν ανταλλακτική αξία των προϊόντων.

17 Τα μέσα εργασίας Τα μέσα εργασίας είναι το σύνολο των πραγμάτων, τα οποία ο εργάτης χρησιμοποιεί μεταξύ αυτού και του αντικειμένου εργασίας και τα οποία του χρησιμεύουν για τη διοχέτευση της δραστηριότητας του στα αντικείμενα της εργασίας. Δασική εργασία - χωροταξική διευθέτηση δασικών βιομηχανιών Η υπηρεσία της διευθέτησης της περιοχής ή χωροταξική υπηρεσία, επιδιώκει να ευνοήσει τη βιομηχανική αποκέντρωση, με τη μελέτη συγχρόνως του μετασχηματισμού των εργοστασίων. Αυτό δε συμβαίνει, γιατί μας ενδιαφέρει όλους η διατήρηση της αγροτικής ζωής. Εξάλλου, αρκετές αγροτικές Κοινότητες σε μερικές χώρες δε ζουν ή δεν μπορούν να ζήσουν μόνο από μια δασο-αγρο-λιβαδική ισορροπία, αλλά είναι απαραίτητη και μια ισορροπία μεταξύ επαγγελμάτων της υπαίθρου και της βιομηχανίας. Στην ύπαιθρο χώρα οι υπάρχουσες βιομηχανίες (χαρτοποιία, υαλουργία, εμποτιστήρια ξύλου, κ.λπ.) απειλούνται συνεχώς από την αστικοποίηση, η οποία έχει σαν αποτέλεσμα την έλλειψη εργατικών χεριών.

18 Ερωτήσεις - Συζήτηση