Κεφάλαιο 1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ. 1.1 Περιγραφή Στατιστικών εδοµένων. p i = f i n. (1.1) F i = f j όπου x j x i για j i. P i =
|
|
- Καλλιστώ Λιακόπουλος
- 8 χρόνια πριν
- Προβολές:
Transcript
1 Κεφάλαιο 1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Σ αυτό το κεφάλαιο ϑα δούµε πρώτα τρόπους να παρουσιάσουµε τα δεδοµένα µε στατιστικούς πίνακες και διαγράµµατα και µετά να συνοψίσουµε τα δεδοµένα υπολογίζοντας συνοπτικά µέτρα. 1.1 Περιγραφή Στατιστικών εδοµένων Οι στατιστικοί πίνακες και γραφικές παραστάσεις αποτελούν χρήσιµα µέσα για να παρουσιάσουµε τα δεδοµένα καθαρά, σύντοµα και µε σαφήνεια. Επίσης µπορούν να αποκαλύψουν σηµαντικά χαρακτηριστικά των δεδοµένων, όπως το εύρος τους, τη συµµετρικότητα τους ή την ύπαρξη ακραίων τιµών. Πίνακας συχνοτήτων Τα δεδοµένα ενός δείγµατος για µια τ.µ. X που παίρνει τιµές σ ένα σχετικά µικρό σύνολο διακεκριµένων τιµών (κατηγορίες ή αριθµητικές τιµές) µπορούν εύκολα να παρουσιαστούν σ ένα πίνακα συχνοτήτων (frequency table). Ο πίνακας συχνοτήτων παρουσιάζει για κάθε τιµή x i της X τη συχνότητα εµφάνισής της f i, δηλαδή πόσες ϕορές εµ- ϕανίζεται η κάθε διακεκριµένη τιµή στο δείγµα. Εύκολα µπορούµε επίσης να υπολογίσουµε και τη σχετική συχνότητα (relative frequency) εµφάνισης ή αλλιώς το ποσοστό (percent) p i που ορίζεται από το λόγο της συχνότητας εµφάνισης f i µιας τιµής x i προς το σύνολο των παρατηρήσεων n του δείγµατος p i = f i n. (1.1) Ορίζεται επίσης η αθροιστική συχνότητα (cumulative frequency) F i µιας τιµής x i ως το άθροισµα των συχνοτήτων όλων των τιµών που είναι µικρότερες ή ίσες της x i, F i = i f j όπου x j x i για j i. j=1 Με τον ίδιο τρόπο ορίζεται και η αθροιστική σχετική συχνότητα P i P i = i p j όπου x j x i για j i. j=1 3
2 4 ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Ο πίνακας της σχετικής συχνότητας αντιστοιχεί στην εµπειρική ή δειγµατική συνάρτηση µάζας πιθανότητας της διακριτής τ.µ. X, δηλαδή στην εκτίµηση της f X (x) ϐασισµένη στο δείγµα. Οµοια ο πίνακας της αθροιστικής σχετικής συχνότητας µας δίνει µια εκτίµηση της αθροιστικής συνάρτησης κατανοµής F X (x) από το δείγµα. Ραβδόγραµµα Τα δεδοµένα του πίνακα συχνοτήτων εύκολα µπορούν να παρασταθούν γραφικά σ ένα ϱαβδόγραµµα (bar chart), όπου η κάθε ϱάβδος παρουσιάζει τη συχνότητα (ή τη σχετική συχνότητα ή την αθροιστική συχνότητα, ή ακόµα την αθροιστική σχετική συχνότητα) για κάθε τιµή x i. Το ϱαβδόγραµµα σχετικής συχνότητας είναι το γράφηµα της εµπειρικής ή δειγµατικής συνάρτησης µάζας πιθανότητας (δηλαδή της εκτίµησης της f X (x) από το δείγµα). Αντίστοιχα το ϱαβδόγραµµα της αθροιστικής σχετικής συχνότητας απεικονίζει τη δειγµατική αθροιστική συνάρτηση κατανοµής. Η ίδια πληροφορία µπορεί να δοθεί και µε άλλου είδους γραφήµατα, όπως µ ένα κυκλικό διάγραµµα ή διάγραµµα πίτας (pie chart) όπου το κάθε κοµµάτι της επιφάνειας του κύκλου ( πίτα ) παρουσιάζει τη συχνότητα της αντίστοιχης τιµής. Παράδειγµα 1.1 Μια εταιρεία τροφοδοσίας ηλεκτρικών προϊόντων πουλάει ένα προϊόν στους πελάτες της σε παρτίδες των 5 λίτρων. Η εταιρεία ϑέλει να µελετήσει την ποσότητα του προϊόντος σε κάθε παραγγελία. Από τα αρχεία της εταιρείας ϐρέθηκαν 120 πρόσφατες παραγγελίες αυτού του χηµικού προϊόντος και ο αριθµός των παρτίδων σε κάθε παραγγελία δίνεται στον Πίνακα Πίνακας 1.1: Αριθµός παρτίδων σε δείγµα 120 παραγγελιών ενός προϊόντος. Η τ.µ. X είναι ο αριθµός των παρτίδων του προϊόντος ανά παραγγελία. Τα δεδοµένα του Πίνακα 1.1 είναι διακριτά αριθµητικά (ως αριθµοί από το 1 ως το ανώτατο αριθµό παρτίδων). Με κατάλληλη επεξεργασία ϑα µπορούσαµε να οργανώσουµε τα δεδοµένα σε διατακτικά κατηγορικά, δηλαδή ως κατηγορίες µεγέθους παραγγελίας µε ϐάση τον αριθµό των παρτίδων, µικρού µεγέθους για 1 ή 2 παρτίδες, µεσαίου µεγέθους για 3 ή 4 παρτίδες και µεγάλου µεγέθους για περισσότερες από 4 παρτίδες. Με ϐάση τον Πίνακα 1.1 δεν είναι εύκολο να µελετήσουµε την συχνότητα εµφάνισης των διαφόρων αριθµών παρτίδων. Ποιος αριθµός παρτίδων εµφανίζεται συχνότερα; Είναι περισσότερες παραγγελίες των 2 παρτίδων ή των 3 παρτίδων; Για να απαντήσουµε σε τέτοια ερωτήµατα µ- πορούµε να µετρήσουµε πόσες ϕορές εµφανίζεται ο κάθε αριθµός παρτίδων και να ϕτιάξουµε έτσι τον πίνακα συχνοτήτων. Αυτούς τους απλούς υπολογισµούς µπορούµε εύκολα να τους κάνουµε
3 ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ 5 x i f i p i F i P i Άθροισµα Πίνακας 1.2: Πίνακας συχνοτήτων για τον αριθµό παρτίδων σε 120 παραγγελίες του Πίνακα 1.1 που περιλαµβάνει τη συχνότητα f i, τη σχετική συχνότητα p i, τη αθροιστική συχνότητα F i και τη σχετική αθροιστική συχνότητα P i ). µόνοι µας αλλά όταν το δείγµα είναι µεγάλο ϑα χρειαστεί να χρησιµοποιήσουµε κάποιο υπολογιστικό πρόγραµµα (όπως το στατιστικό πακέτο SPSS). Ο Πίνακας 1.2 παρουσιάζει τις τιµές της X (αριθµός παρτίδων x i για i = 1,...,6) στην πρώτη στήλη, τη συχνότητα f i της κάθε τιµής x i στη δεύτερη στήλη, τη σχετική συχνότητα (ποσοστό) p i στην τρίτη στήλη, την αθροιστική συχνότητα F i στην τέταρτη στήλη και τη σχετική αθροιστική συχνότητα P i στην πέµπτη στήλη. Στο Σχήµα 1.1 παρουσιάζεται το ϱαβδόγραµµα που προκύπτει από τις συχνότητες εµφάνισης του κάθε αριθµού παρτίδων. Από τον πίνακα συχνοτήτων και το ϱαβδόγραµµα είναι ϕανερό πως 40 ραβδoγραµµα παρτιδων συχνoτητα αριθµoς παρτιδων Σχήµα 1.1: Ραβδόγραµµα του αριθµού παρτίδων σε 120 παραγγελίες του Πίνακα 1.1. οι περισσότερες παραγγελίες στο δείγµα µας είναι 2 παρτίδων, λιγότερες είναι 1 παρτίδας ή 3 παρτίδων και η συχνότητα ϕθείνει καθώς αυξάνει ο αριθµός παρτίδων, δηλαδή για παραγγελίες 4, 5 και 6 παρτίδων. Οµαδοποίηση Οταν τα δεδοµένα είναι αριθµητικά και είτε ο αριθµός των διακεκριµένων τιµών που παίρνει η τ.µ. X είναι µεγάλος, ή η X είναι συνεχής (δηλαδή παίρνει τιµές σ ένα
4 6 ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ διάστηµα τιµών), είναι προφανές ότι οι πίνακες και τα γραφήµατα συχνοτήτων των τιµών δεν προσφέρονται για την απεικόνιση των δεδοµένων. Σε τέτοιες περιπτώσεις πρώτα χωρίζουµε τα δεδοµένα σε k οµάδες (groups), ή κλάσεις διαστηµάτων, και µετά παρουσιάζουµε σε πίνακα ή σε γράφηµα τη συχνότητα της κάθε οµάδας, δηλαδή τον αριθµό των παρατηρήσεων που ανήκουν σε κάθε οµάδα. Το εύρος τιµών r i της κάθε i οµάδας είναι συνήθως το ίδιο (r i = r). εν υπάρχει συγκεκριµένος τρόπος να το καθορίσουµε και το διαλέγουµε ανάλογα µε την κλίµακα τιµών για την οποία µας ενδιαφέρει να δούµε διαφορές. Γενικά ϕροντίζουµε να είναι τέτοιο ώστε να µην προκύπτουν πολλές οµάδες µε αποτέλεσµα να έχουµε µικρές συχνότητες γιατί τότε δε µπορούµε να διακρίνουµε κάποιο σχηµατισµό στα δεδοµένα. Από την άλλη δε ϑα πρέπει οι οµάδες να είναι πολύ λίγες γιατί τότε δε ϑα µπορούµε να διακρίνουµε διαφορές παρά µόνο για µεγάλες κλίµακες τιµών. Για το χωρισµό των δεδοµένων σε οµάδες ϐρίσκουµε πρώτα τη µικρότερη (ελάχιστη) τιµή x min και µεγαλύτερη (µέγιστη) τιµή x max και υπολογίζουµε το εύρος των δεδοµένων R = x max x min. ιαιρώντας το R µε τον αριθµό των οµάδων k που επιλέγουµε έχουµε το εύρος τιµών r της κάθε οµάδας το οποίο συνήθως στρογγυλοποιούµε για να έχουµε εύχρηστα νούµερα. Η πρώτη οµάδα έχει σαν κάτω άκρο του διαστήµατος κάποιον κατάλληλα στρογγυλοποιηµένο αριθµό µικρότερου ή ίσου του x min, τα διαστήµατα των οµάδων είναι ισοµήκη και το διάστηµα της τελευταίας οµάδας περιλαµβάνει το x max. Για τα διαστήµατα διαλέγουµε συµβατικά να είναι κλειστά από αριστερά (να περιέχουν την ακραία µικρότερη τιµή) κι ανοιχτά από δεξιά (να µην περιέχουν την ακραία µεγαλύτερη τιµή). Ιστόγραµµα Εχοντας οµαδοποιήσει τα αριθµητικά δεδοµένα µπορούµε να κάνουµε τον πίνακα και τα γραφήµατα συχνοτήτων όπως και πριν. Ειδικότερα για το ϱαβδόγραµµα για την κάθε ϱάβδο παίρνουµε το κέντρο του διαστήµατος που αντιστοιχεί σε κάθε οµάδα. Επίσης δεν υπάρχει κενό διάστηµα µεταξύ των ϱάβδων και το γράφηµα αυτό λέγεται ιστόγραµµα (histogram). Στον κάθετο άξονα του ιστογράµµατος µπορεί να είναι η συχνότητα f i, η σχετική συχνότητα (ποσοστό) p i, η αθροιστική συχνότητα F i, ή ακόµα η σχετική αθροιστική συχνότητα P i για την κάθε i οµάδα. Σε πλήρη αντιστοιχία µε το ϱαβδόγραµµα σχετικής συχνότητας το ιστόγραµµα σχετικής συχνότητας (ή απλά το ιστόγραµµα συχνότητας) δίνει µια εκτίµηση του γραφήµατος της συνάρτησης πυκνότητας πιθανότητας f X (x) της συνεχούς τ.µ. X, ϐασισµένη στο δείγµα και στην επιλεγµένη οµαδοποίηση των παρατηρήσεων. Το ιστόγραµµα είναι χρήσιµο για να κρίνουµε αν µπορούµε να δεχθούµε ότι η τ.µ. X, όπως την παρατηρήσαµε από το δείγµα, ακολουθεί κάποια γνωστή κατανοµή. Εδώ κυρίως ενδιαφερόµαστε για την κανονική κατανοµή γιατί τότε µπορούµε να χρησιµοποιήσουµε µια ολόκληρη µεθοδολογία εκτιµητικής που ϐασίζεται στην κανονική κατανοµή της X. Για µικρά δείγµατα (µε λιγότερες από 30 παρατηρήσεις) δεν περιµένουµε το ιστόγραµµα να δίνει το σχήµα καµπάνας της κανονικής κατανοµής (ακόµα και για δεδοµένα που προέρχονται από κανονική κατανοµή είναι δυνατόν να παρατηρήσουµε σηµαντικές αποκλίσεις). Συνήθως δεχόµαστε ότι η τ.µ. X ακολουθεί κανονική κατανοµή όταν το ιστόγραµµα ϕαίνεται να διατηρεί κάποια σχετική συµµετρία µε τις υψηλότερες συχνότητες να παρουσιάζονται στα κεντρικά διαστήµατα τιµών. Υπάρχουν κι άλλα γραφήµατα που απεικονίζουν την εµπειρική κατανοµή της τ.µ. X µε διαφορετικό τρόπο. Αναφέρουµε ενδεικτικά χωρίς να τα περιγράψουµε το ϕυλλογράφηµα
5 ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ 7 (stem and leaf plot) και το σηµειογράφηµα (dotplot). Παράδειγµα 1.2 Στον Πίνακα 1.3 δίνονται οι χρόνοι ζωής 25 µπαταριών αυτοκινήτου µιας εταιρίας Α (σε έτη µε το τους µήνες τροποποιηµένους σε δεκαδικά της µονάδας του έτους) που διαλέχτηκαν τυχαία (και αντίστοιχα για 20 µπαταρίες αυτοκινήτων από µια άλλη εταιρία Β που ϑα µελετήσουµε αργότερα). Α/Α εταιρία Α εταιρία Β Σύνολο Πίνακας 1.3: εδοµένα χρόνου ζωής µπαταριών αυτοκινήτου δύο εταιριών Α και Β. Ονοµάζουµε X την τυχαία µεταβλητή του χρόνου Ϲωής της µπαταρίας από την εταιρία Α. Ο µικρότερος χρόνος Ϲωής είναι x min = 4.5, ο µεγαλύτερος χρόνος Ϲωής είναι x max = 7.0 και το εύρος των δεδοµένων του δείγµατος είναι R = x max x min = = 2.5. ιαλέγουµε να χωρίσουµε τα δεδοµένα σε 10 οµάδες (k = 10) κι άρα η κάθε οµάδα καλύπτει εύρος τιµών r = R k = = 0.25,
6 8 ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ αρχίζοντας από την τιµή 4.5. Στη συνέχεια µπορούµε να υπολογίσουµε τον πίνακα συχνοτήτων µετρώντας τον αριθµό των δεδοµένων σε κάθε οµάδα. Στον Πίνακα 1.4 δίνεται ο πίνακας συχνοτήτων, που περιλαµβάνει τη συχνότητα, τη σχετική συχνότητα, την αθροιστική συχνότητα και την σχετική αθροιστική συχνότητα. Παρατηρούµε ότι οι ιάστηµα τιµών f i p i F i P i Άθροισµα Πίνακας 1.4: Πίνακας συχνοτήτων για τα δεδοµένα του χρόνου Ϲωής µπαταρίας της εταιρίας Α που περιλαµβάνει τη συχνότητα f i, τη σχετική συχνότητα p i, την αθροιστική συχνότητα F i και τη σχετική αθροιστική συχνότητα P i ). χρόνοι Ϲωής µπαταρίας στο δείγµα των 25 µπαταρίων συγκεντρώνονται σε ένα κεντρικό διάστηµα τιµών (περίπου οι µισές παρατηρήσεις εµφανίζονται στις τρεις οµάδες που καλύπτουν το διάστηµα [5.25, 6.0]). Μπορούµε να σχηµατίσουµε καλύτερη εντύπωση για την κατανοµή της τυχαίας µεταβλητής X της Ϲωής της µπαταρίας από το ιστόγραµµα συχνοτήτων, που παρουσιάζεται στο Σχήµα 1.2. Πράγµατι από το ιστόγραµµα ϕαίνεται ότι οι παρατηρήσεις συγκεντρώνονται σ ένα κεντρικό 6 Iστoγραµµα ζωης µπαταριας εταιριας A 5 συχνoτητα ευρoς Σχήµα 1.2: Ιστόγραµµα των δεδοµένων χρόνου Ϲωής µπαταριών της εταιρίας Α του Πίνακα 1.3. διάστηµα τιµών κι απλώνονται µε κάποια συµµετρία γύρω από αυτό. Η εικόνα που δίνει το
7 ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ 9 ιστόγραµµα είναι συνεπής µε την γραφική παράσταση κανονικής κατανοµής (σχήµα καµπάνας ) και µας επιτρέπει να δεχτούµε ότι η κατανοµή του χρόνου Ϲωής µπαταρίας από την εταιρία Α είναι κανονική. 1.2 Περιγραφικά Μέτρα Στατιστικών εδοµένων Ο πίνακας συχνοτήτων και το ϱαβδόγραµµα ή ιστόγραµµα δίνουν µια συνοπτική παρουσίαση των δεδοµένων και µας επιτρέπουν να µελετήσουµε ποιοτικά την κατανοµή της τυχαίας µεταβλητής που παρατηρήσαµε. Στη συνέχεια ϑα ορίσουµε ποσοτικά µεγέθη που περιγράφουν περιληπτικά τα ϐασικά χαρακτηριστικά της κατανοµής της τ.µ. X και λέγονται συνοπτικά ή περιγραφικά µέτρα (summarizing or descriptive statistics). Κάθε τέτοιο µέτρο υπολογίζεται από τις παρατηρήσεις του δείγµατος κι όπως ϑα δούµε στα επόµενα κεφάλαια αποτελεί εκτίµηση κάποιας παραµέτρου της κατανοµής της τ.µ. που µελετάµε. Θα ασχοληθούµε µε δύο τύπους περιγραφικών µέτρων: τα µέτρα ϑέσης (measures of location) που προσδιορίζουν χαρακτηριστικές ϑέσεις µέσα στο εύρος των δεδοµένων και τα µέτρα µεταβλητότητας (variability measures) που δίνουν περιληπτικά τη διασκόρπιση και µεταβλητότητα των δεδοµένων Μέτρα ϑέσης Ως µέτρα ϑέσης εννοούµε κυρίως τα µέτρα κεντρικής τάσης που προσδιορίζουν ένα κεντρικό σηµείο γύρω από το οποίο τείνουν να συγκεντρώνονται τα δεδοµένα. Τα κυριότερα µέτρα κεντρικής τάσης είναι: η δειγµατική µέση τιµή (sample mean value) ή αριθµητικός µέσος (arithmetic mean), ή µέσος όρος (average), η δειγµατική διάµεσος (sample median), η δειγµατική επικρατούσα τιµή (sample mode). Μέση τιµή Η δειγµατική µέση τιµή είναι το πιο γνωστό και χρήσιµο µέτρο του κέντρου των δεδοµένων. Εστω x 1, x 2,...,x n, οι τιµές των παρατηρήσεων του δείγµατος για µια τ.µ. X που µελετάµε. Η δειγµατική µέση τιµή συµβολίζεται x κι ορίζεται ως x = x 1 + x x n n = 1 n n x i. (1.2) Η µέση τιµή είναι το κέντρο ισορροπίας των δεδοµένων. Για να καταλάβουµε τη ϕυσική της σηµασία ας ϕανταστούµε µία αβαρή σανίδα πάνω στην οποία σκορπίζουµε ένα αριθµό n ίδιων ϐαριδιών. Το σηµείο στήριξης της σανίδας (ώστε να ισορροπεί σε οριζόντια ϑέση) είναι η µέση τιµή της ϑέσης των ϐαριδίων πάνω στη σανίδα, όπως ϕαίνεται και στο Σχήµα 1.3.
8 10 ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ µεση τιµη Σχήµα 1.3: Σχηµατική παρουσίαση της µέσης τιµής. ιάµεσος Η δειγµατική διάµεσος είναι ένα άλλο µέτρο του κέντρου των δεδοµένων και ορίζεται ως η κεντρική τιµή όταν διατάξουµε τα δεδοµένα σε αύξουσα σειρά. Θα τη συµβολίζουµε ως x. Αν ο αριθµός n των δεδοµένων είναι περιττός τότε η διάµεσος είναι η τιµή στη ϑέση (n + 1)/2, ενώ αν το n είναι άρτιος τότε είναι το ηµιάθροισµα των τιµών στις ϑέσεις n/2 και n/2 + 1, δηλαδή { x = x (n+1)/2 n = 2k + 1 x n/2 + x n/2+1 2 n = 2k. Για παράδειγµα σε δείγµα τριών τιµών η διάµεσος είναι η δεύτερη µικρότερη τιµή και σε δείγµα τεσσάρων τιµών η διάµεσος είναι ο µέσος όρος της δεύτερης και τρίτης µικρότερης τιµής. (1.3) Επικρατούσα τιµή Η δειγµατική επικρατούσα τιµή χρησιµοποιείται επίσης για να δηλώσει την κεντρική τάση των δεδοµένων κι ορίζεται ως η τιµή που εµφανίζεται µε τη µεγαλύτερη συχνότητα. Αν υπάρχουν πάνω από µία τέτοιες τιµές, τότε όλες αυτές ϑεωρούνται επικρατούσες τιµές. Είναι ϕανερό πως η επικρατούσα τιµή δεν έχει νόηµα όταν το δείγµα δεν αποτελείται από διακεκριµένες επαναλαµβονόµενες τιµές. Η δειγµατική µέση τιµή είναι το πιο σηµαντικό από τα τρία µέτρα κεντρικής τάσης και ϑα µας απασχολήσει ιδιαίτερα καθώς ϑα τη χρησιµοποιήσουµε στη στατιστική συµπερασµατολογία (στα επόµενα κεφάλαια) για να ϐγάλουµε συµπεράσµατα για τη µέση τιµή µ του πληθυσµού. Για τον υπολογισµό της µέσης τιµής χρησιµοποιούνται όλες οι τιµές του δείγµατος, ενώ για τη διάµεσο µόνο η τάξη τους. Γι αυτό και η µέση τιµή επηρεάζεται από µακρινές τιµές αλλά η διάµεσος όχι. Οταν η κατανοµή των αριθµητικών δεδοµένων είναι µονοκόρυφη και συµµετρική, τότε και τα τρία µέτρα κεντρικής τάσης συµπίπτουν. Η ύπαρξη µακρινών παρατηρήσεων στο δείγµα δυσκολεύει τη στατιστική περιγραφή κι ανάλυση. Γι αυτό πριν προχωρήσουµε ϑα πρέπει να αποφασίσουµε αν ϑα συµπεριλάβουµε τη µακρινή παρατήρηση (αν πιστεύουµε ότι είναι σωστή) ή αν ϑα την αγνοήσουµε (αν έχουµε λόγους να πιστεύουµε ότι δεν είναι ακριβής) Μέτρα µεταβλητότητας Εκτός από την κεντρική τάση µας ενδιαφέρει επίσης και η µεταβλητότητα ή διασπορά των παρατηρήσεων. Οταν τα δεδοµένα είναι συγκεντρωµένα γύρω από µια κεντρική τιµή, δηλαδή η διασπορά των δεδοµένων είναι µικρή, τότε η κεντρική τιµή αντιπροσωπεύει ικανοποιητικά τα δεδοµένα. Από την άλλη, όταν τα δεδοµένα είναι πολύ σκορπισµένα τα µέτρα κεντρικής
9 ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ 11 τιµής δε δίνουν καλή περιληπτική περιγραφή των δεδοµένων. Επίσης, διαφορετικά δείγµατα από τον ίδιο πληθυσµό µπορεί να έχουν το ίδιο µέτρο κεντρικής τάσης αλλά να διαφέρουν κατά κάποιο σηµαντικό τρόπο ως προς τη διασπορά των παρατηρήσεων. Χρησιµοποιώντας το παράδειγµα µε τα ϐαρίδια και τη σανίδα ϐλέπουµε στο Σχήµα 1.4 πώς δύο δείγµατα που έχουν την ίδια µέση τιµή µπορεί να διαφέρουν σηµαντικά και κατά χαρακτηριστικό τρόπο ως προς τη διασπορά τους Σχήµα 1.4: Σχηµατική παρουσίαση δύο δειγµάτων ίσου πλήθους µε ίδια µέση τιµή και διαφορετική µεταβλητότητα. Τα κυριότερα µέτρα διασποράς είναι: το δειγµατικό εύρος (sample range) R, η δειγµατική διακύµανση ή δειγµατική διασπορά (sample variance) s 2 και η δειγµατική τυπική απόκλιση (standard deviation) s. τα εκατοστιαία σηµεία (percentiles) και το ενδοτεταρτοµοριακό εύρος (interquartile range). Εύρος Οπως αναφέρθηκε παραπάνω το εύρος των δεδοµένων R = x max x min είναι η διαφορά της ελάχιστης από τη µέγιστη τιµή του δείγµατος. Το εύρος υπολογίζεται εύκολα αλλά δεν είναι ανθεκτικό µέτρο µεταβλητότητας. Εξαρτάται µόνο από τις δύο ακραίες παρατηρήσεις x min και x max και αγνοεί τις υπόλοιπες παρατηρήσεις. Γι αυτό µπορεί να αλλάζει σηµαντικά από δείγµα σε δείγµα (ίδιου πλήθους κι από τον ίδιο πληθυσµό). Γενικά το εύρος αυξάνει όταν µεγαλώνει το δείγµα καθώς αναµένεται να συµπεριληφθούν πιο ακραίες τιµές. ιασπορά Η διασπορά ή διακύµανση µετράει τη µεταβλητότητα των παρατηρήσεων γύρω από τη µέση τιµή. Αν ορίσουµε την απόκλιση µιας παρατήρησης x i από τη µέση τιµή ως x i x, είναι ϕανερό πως το άθροισµα όλων αυτών των αποκλίσεων είναι 0 γιατί χρησιµοποιώντας τον ορισµό της δειγµατικής µέσης τιµής (1.2) έχουµε n (x i x) = n x i n x = n x n x = 0. Η δειγµατική µέση τιµή x έχει οριστεί έτσι ώστε οι ϑετικές αποκλίσεις για τιµές µεγαλύτερες του x να είναι αθροιστικά ίδιες µε τις αρνητικές αποκλίσεις για τιµές µικρότερες του x. Για να µετρήσουµε λοιπόν τη µεταβλητότητα των παρατηρήσεων γύρω από τη µέση τιµή διαλέγουµε να αθροίσουµε όχι τις ίδιες τις αποκλίσεις αλλά τα τετράγωνα των αποκλίσεων. Επίσης για να
10 12 ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ πάρουµε ένα µέτρο της µέσης απόκλισης που δεν εξαρτάται από το πλήθος των παρατηρήσεων ϑα πρέπει να διαιρέσουµε µε το πλήθος n των παρατηρήσεων. Οµως για τεχνικούς λόγους που ϑα εξηγήσουµε παρακάτω διαιρούµε µε n 1 αντί για n και η δειγµατική διασπορά s 2 ορίζεται ως s 2 = 1 n (x i x) 2. (1.4) n 1 Αναπτύσσοντας τα τετράγωνα της (1.4) έχουµε τον ισοδύναµο τύπο ( n ) s 2 = 1 x 2 i n x 2, (1.5) n 1 που είναι πιό εύχρηστος και χρησιµοποιείται στους υπολογισµούς. Η διασπορά s 2 προκύπτει από τα τετράγωνα των παρατηρήσεων και συχνά είναι δύσκολο να την ερµηνεύσουµε ως πραγµατικό ϕυσικό µέγεθος. Γι αυτό ορίζουµε τη δειγµατική τυπική απόκλιση s, που είναι απλά η ϑετική ϱίζα της δειγµατικής διασποράς s 2. Η τυπική απόκλιση s µετριέται µε τη µονάδα µέτρησης της τ.µ. X κι εκφράζει (όπως δηλώνει η ονοµασία της) την τυπική απόκλιση των δεδοµένων από τη δειγµατική µέση τιµή, δηλαδή µέχρι πόσο περίπου περιµένουµε µια τυπική τιµή της X να απέχει από τη µέση τιµή. Σηµείωση: Χρήση του n 1 αντί του n Οπως η δειγµατική µέση τιµή εκτιµά τη µέση τιµή του πληθυσµού µ, έτσι και η δειγµατική διασπορά s 2 εκτιµά τη διασπορά του πληθυσµού σ 2. Αν γνωρίζαµε τη µ τότε ϑα τη χρησιµοποιούσαµε στον τύπο για τον υπολογισµό του s 2, αλλά συνήθως η µ είναι άγνωστη. Οι παρατηρήσεις x i, τείνουν να είναι πιο κοντά στη x παρά στη µ κι άρα οι υπολογισµοί µε ϐάση τις αποκλίσεις x i x δίνουν µικρότερες τιµές απ ότι αν χρησιµοποιούσαµε τις αποκλίσεις x i µ. Για να αντισταθµίσουµε αυτήν την τάση για υποεκτίµηση της διασποράς του πληθυσµού σ 2 διαιρούµε µε n 1 αντί µε n. Μία άλλη πιο τεχνική εξήγηση ϐασίζεται στους ϐαθµούς ελευθερίας (degrees of freedom). Οι n ελεύ- ϑερες παρατηρήσεις αποτελούν τους n ϐαθµούς ελευθερίας. Για τον υπολογισµό της x σχηµατίζουµε το µέσο όρο διαιρώντας το άθροισµα των παρατηρήσεων µε τους ϐαθµούς ελευθερίας n αφού δεν έχουµε καµιά συνθήκη για τις n παρατηρήσεις που χρησιµοποιούµε. Για τον υπολογισµό της s 2 όµως έχουµε της συνθήκη n (x i x) = 0, δηλαδή αν ξέρουµε n 1 από τις αποκλίσεις µπορούµε να ϐρούµε αυτήν που αποµένει. Άρα για τον υπολογισµό της s 2 οι ϐαθµοί ελευθερίας είναι n 1 και γι αυτό διαιρούµε µε n 1. Εκατοστιαία σηµεία ενδοτεταρτοµοριακό εύρος ϑηκόγραµµα Η διάµεσος χωρίζει τα δεδοµένα στα δύο. Μπορούµε να ορίσουµε άλλα σηµεία χωρισµού του διατεταγµένου συνόλου τιµών που παίρνουµε από το δείγµα. Τέτοια σηµεία είναι τα εκατοστιαία σηµεία. Μια παρατήρηση καλείται το p-εκατοστιαίο σηµείο (p percentile) όταν ποσοστό παρατηρήσεων το πολύ p% είναι µικρότερες απ αυτήν την παρατήρηση (0 p < 1). Η διάµεσος είναι το 50-εκατοστιαίο σηµείο. Αλλά χαρακτηριστικά εκατοστιαία σηµεία είναι αυτά που ορίζουν τέταρτα ή τεταρτοµόρια (quartiles). Το 25-εκατοστιαίο σηµείο είναι το πρώτο ή κατώτερο τεταρτοµόριο (first or lower quartile) και το συµβολίζουµε Q 1, ενώ το 75-εκατοστιαίο σηµείο είναι το τρίτο ή ανώτερο τεταρτοµόριο (third or upper quartile) και το συµβολίζουµε Q 3. Το πρώτο και τρίτο τεταρτοµόριο ορίζονται όπως η διάµεσος αλλά περιορίζοντας το σύνολο των δεδοµένων στα αντίστοιχα υποσύνολα (κατώτερο ή ανώτερο µισό). Ειδικότερα, έχοντας πρώτα διατάξει τις παρατηρήσεις σε αύξουσα σειρά, αν το σύνολο των παρατηρήσεων n είναι άρτιος
11 ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ 13 αριθµός τότε το κατώτερο υποσύνολο περιέχει τις παρατηρήσεις από 1 ως n/2 και το ανώτερο από n/2+1 ως n, ενώ αν το n είναι περιττός το κατώτερο υποσύνολο περιέχει τις παρατηρήσεις από 1 ως (n + 1)/2 και το ανώτερο από (n + 1)/2 ως n (δες Σχήµα 1.5). n=2k x 1 x n/2 x n/2+1 x n 1 n/2 n/2+1 n n=2k+1 x 1 x (n+1)/2 x n 1 (n+1)/2 n Σχήµα 1.5: Σχηµατική παρουσίαση των δύο υποσυνόλων του δείγµατος που σχηµατίζονται για άρτιο και περιττό πλήθος παρατηρήσεων. Το πρώτο και τρίτο τεταρτοµόριο υπολογίζονται ως οι διάµεσοι του πρώτου και δεύτερου υποσυνόλου αντίστοιχα. Η διαφορά I = Q 3 Q 1 λέγεται ενδοτεταρτοµοριακό εύρος (interquartile range) και δίνει το εύρος που καλύπτουν τα µισά από τα δεδοµένα που είναι πιο κοντά στην κεντρική τιµή (διάµεσο). Το I είναι ένα άλλο µέτρο διασποράς των δεδοµένων (πιο ανθεκτικό από το εύρος R) που δεν ορίζεται ως προς τη δειγµατική µέση τιµή κι άρα δεν επηρεάζεται απ αυτήν. Η διάµεσος x, το πρώτο και τρίτο τεταρτοµόριο Q 1 και Q 3 αντίστοιχα, καθώς και η ελάχιστη και µέγιστη τιµή των δεδοµένων x min και x max, αποτελούν τη σύνοψη των 5 αριθµών (five number summary). Γραφικά η παρουσίαση της σύνοψης των 5 αριθµών γίνεται µε το ϑηκόγραµµα (box plot) σε οριζόντια ή κάθετη ϑέση όπως δείχνει το Σχήµα 1.6. x min Q 1 ~ x Q 3 x max Σχήµα 1.6: Σχηµατική παρουσίαση οριζόντιου ϑηκογράµµατος. Σηµείωση: Θηκόγραµµα στον υπολογιστή Το ϑηκόγραµµα που παράγει κάποιο στατιστικό πρόγραµµα, όπως το SPSS, µπορεί να διακόπτει τις γραµµές που ενώνουν τα άκρα του κουτιού µε την ελάχιστη και µέγιστη τιµή (που λέγονται µύστακες (whiskers)) σε κάποια άλλα σηµεία και να παρουσιάζει µε ειδικά σύµβολα τις υπόλοιπες µακρινές τιµές. Για το σκοπό αυτό χρησιµοποιείται κάποιο κριτήριο για να χαρακτηριστεί µια µακρινή τιµή x i σαν ύποπτη ακραία τιµή (outlier), ή ακραία τιµή (extreme). Το κριτήριο είναι η απόσταση της τιµής από τα
12 14 ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ άκρα του κουτιού (δηλαδή από το Q 1 ή Q 3 ). Τυπικά αν η απόσταση αυτή είναι µεγαλύτερη από 1.5I (όπου τελειώνει ο µύστακας) τότε η τιµή χαρακτηρίζεται ύποπτη ακραία, ενώ αν είναι µεγαλύτερη από 3I χαρακτηρίζεται ακραία. Θηκόγραµµα και κανονική κατανοµή Το ϑηκόγραµµα, όπως και το ιστόγραµµα, µας επιτρέπει να κρίνουµε αν µπορούµε να δεχτούµε ότι η κατανοµή της συνεχούς τυχαίας µεταβλητής που παρατηρήσαµε είναι κανονική. Για να κάνουµε αυτήν την παραδοχή ϑα πρέπει: η διάµεσος να µην αποκλίνει σηµαντικά προς το πρώτο ή το τρίτο τεταρτοµόριο, δηλαδή η γραµµή που αντιστοιχεί στη διάµεσο να µην πλησιάζει σε κάποιο από τα δύο άκρα του κουτιού (γιατί αλλιώς αυτό ϑα σήµαινε πως η κατανοµή δεν είναι συµµετρική και δείχνει λοξότητα), το εύρος των τιµών στα δύο ακραία τεταρτοµόρια να µη διαφέρει σηµαντικά, δηλαδή τα µήκη των δύο µυστάκων να είναι συγκρίσιµα (για τη διατήρηση της συµµετρίας). να µην υπάρχουν ακραίες τιµές, δηλαδή να µην υπάρχουν σηµεία µακριά από τους δύο µύστακες (η ύπαρξη ακραίων σηµείων δηλώνει πως οι ουρές της κατανοµής είναι παχιές που δε συµφωνεί µε την κανονική κατανοµή). Είναι σηµαντικό να αναλογιστούµε ότι µε λίγα δεδοµένα δεν είναι δυνατόν να τηρούνται αυστηρά οι παραπάνω προϋποθέσεις για το ϑηκόγραµµα ακόµα κι αν τα δεδοµένα προέρχονται πράγµατι από κανονική κατανοµή. Αν όµως το ϑηκόγραµµα (όπως και το ιστόγραµµα, ή οποιοδήποτε άλλο γράφηµα της κατανοµής των δεδοµένων) δίνει ενδείξεις σηµαντικής απόκλισης από συµµετρική κατανοµή τότε δεν ϑα πρέπει να ϑεωρήσουµε πως η κατανοµή είναι κανονική στην στατιστική ανάλυση που ϑα κάνουµε στη συνέχεια. Παράδειγµα 1.3 Θέλουµε να εκτιµήσουµε την περιεκτικότητα σε ϱαδιενέργεια του χάλυβα που παράγεται από ένα εργοστάσιο Α. Γι αυτό έγιναν µετρήσεις της ϱαδιενέργειας (σε Bq/g) σε 10 δοκίµια από το εργοστάσιο Α. Τα αποτελέσµατα δίνονται στον Πίνακα 1.5. Α/Α εργοστάσιο Α εργοστάσιο Β Σύνολο Πίνακας 1.5: εδοµένα περιεκτικότητας ϱαδιενέργειας (σε µονάδα µέτρησης Bq/g) σε δοκίµια από χάλυβα κατασκευασµένα από δύο εργοστάσια Α και Β.
13 ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ 15 Θα ασχοληθούµε µε τις παρατηρήσεις της περιεκτικότητας ϱαδιενέργειας στο χάλυβα από το εργοστάσιο Α κι ας ονοµάσουµε αυτήν την τυχαία µεταβλητή X. Η δειγµατική µέση τιµή υπολογίζεται από το άθροισµα των 10 παρατηρήσεων που δίνονται στη δεύτερη στήλη του Πίνακα 1.5 ως x = x i = = Η δειγµατική διάµεσος εύκολα µπορεί να ϐρεθεί µια κι οι παρατηρήσεις δίνονται σε αύξουσα σειρά. Αφού το n είναι άρτιο η διάµεσος δίνεται ως x = x n/2 + x n/2+1 2 = x 5 + x 6 2 = = Παρατηρούµε ότι η δειγµατική µέση τιµή δίνει µεγαλύτερη τιµή στην εκτίµηση της κεντρικής τάσης των δεδοµένων από τη δειγµατική διάµεσο. Αυτό συµβαίνει γιατί η µέση τιµή επηρεάζεται από την ακραία τιµή της δεκάτης παρατήρησης που είναι πολύ µεγαλύτερη από όλες τις άλλες. Θα πρέπει να γνωρίζουµε αν αυτή η ακραία τιµή είναι πραγµατική ή οφείλεται σε κάποιο σφάλµα της παρατήρησης (σφάλµα του µηχανήµατος µέτρησης, σφάλµα στην καταγραφή κτλ). Η µικρότερη περιεκτικότητα ϱαδιενέργειας στο δείγµα είναι x min = 0.40 Bq/g κι η µεγαλύτερη είναι x max = 2.10 Bq/g. Αρα το εύρος των δεδοµένων είναι R = 1.70 Bq/g, που είναι µεγάλο εξαιτίας της ακραίας τιµής που συµπεριλάβαµε στο δείγµα. Για να ϐρούµε τη διασπορά s 2 της περιεκτικότητας της ϱαδιενέργειας στο χάλυβα στο δείγµα µας υπολογίζουµε πρώτα το άθροισµα των τετραγώνων των παρατηρήσεων 10 x 2 i = = 7.44 κι αντικαθιστώντας το στον τύπο της δειγµατικής διασποράς (1.5) ϐρίσκουµε s 2 = 1 9 ( 10 ) x 2 i 10 x2 = 1 ( ) = Η δειγµατική τυπική απόκλιση είναι s = s 2 = = 0.493, δηλαδή η αντιπροσωπευτική τυπική απόκλιση από τη µέση περιεκτικότητα ϱαδιενέργειας είναι περίπου 0.5 Bq/g, που είναι πολύ µεγάλη (όση περίπου και η διάµεσος). Η σύνοψη των 5 αριθµών δίνεται στο Σχήµα 1.7 όπου παρουσιάζεται σχηµατικά και η εύρεση του πρώτου και τρίτου τεταρτοµορίου. Από το πρώτο και τρίτο τεταρτοµόριο υπολογίζουµε το ενδοτεταρτοµοριακό εύρος, I = Q 3 Q 1 = = 0.16 Bq/g. Εχοντας ϐρεί τη σύνοψη των 5 αριθµών µπορούµε εύκολα να παραστήσουµε το ϑηκόγραµµα. Στο Σχήµα 1.8 δίνεται το ϑηκόγραµµα σε κατακόρυφη ϑέση. Παρατηρούµε ότι ο άνω µύστακας δεν προεκτείνεται ως τη µέγιστη τιµή των δεδοµένων που είναι Αυτή η τιµή δηλώνεται ως ακραία τιµή µε ιδιαίτερο σύµβολο, αφού η απόσταση του αντίστοιχου σηµείου από το πάνω µέρος του κουτιού, Q 3 = 0.67, είναι µεγαλύτερη από 3I = = 0.48.
14 16 ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ x min =0.40 x ~ =0.57 x max = Q 1 =0.51 Q 3 =0.67 Σχήµα 1.7: Σχηµατική παρουσίαση της σύνοψης των 5 αριθµών µαζί µε τις 10 παρατηρήσεις της περιεκτικότητας ϱαδιενέργειας. Θηκoγραµµα περιεκτικoτητας ραδιενεργειας Σχήµα 1.8: Θηκόγραµµα των 10 παρατηρήσεων περιεκτικότητας ϱαδιενέργειας σε χάλυβα του εργοστασίου Α. Παράδειγµα 1.4 Θεωρούµε πως η ακραία τιµή στο προηγούµενο παράδειγµα οφείλεται πράγ- µατι σε κάποιο σφάλµα της µέτρησης και την απαλείφουµε. Για το νέο δείγµα των 9 παρατηρήσεων υπολογίζουµε τα µέτρα ϑέσης και µεταβλητότητας. Η µέση τιµή είναι και η διάµεσος (το n είναι περιττό) x = x i = = x = x (n+1)/2 = x 5 = Βλέπουµε λοιπόν ότι µετά την απαλοιφή της ακραίας τιµής η δειγµατική µέση τιµή και η διάµεσος δίνουν περίπου την ίδια εκτίµηση της κεντρικής τάσης των δεδοµένων, που είναι ένδειξη συµµετρίας της κατανοµής. Για τα άλλα µέτρα έχουµε:
15 ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ 17 ιασπορά Τυπική απόκλιση s 2 = 1 ( ) = s = = 0.10 Ελάχιστη τιµή x min = 0.40 Μέγιστη τιµή x max = 0.75 Εύρος R = = 0.35 Πρώτο τεταρτοµόριο (διάµεσος των {x 1,..., x 5 }) Q 1 = x 3 = 0.51 Τρίτο τεταρτοµόριο (διάµεσος των {x 5,..., x 9 }) Q 3 = x 7 = 0.63 Ενδοτεταρτοµοριακό εύρος I = = 0.12 Το αντίστοιχο ϑηκόγραµµα δίνεται στο Σχήµα 1.9. Από τα µέτρα ϑέσης και µεταβλητότητας Θηκoγραµµα περιεκτικoτητας ραδιενεργειας Σχήµα 1.9: Θηκόγραµµα των 9 παρατηρήσεων περιεκτικότητας ϱαδιενέργειας σε χάλυβα του εργοστασίου Α. καθώς κι από το ϑηκόγραµµα παρατηρούµε ότι µε την απαλοιφή της ακραίας τιµής η κατανοµή της περιεκτικότητας ϱαδιενέργειας στο χάλυβα του εργοστασίου Α ϕαίνεται να είναι συµµετρική και µπορούµε να κάνουµε τώρα την παραδοχή ότι η κατανοµή είναι κανονική µε ϐάση το δείγµα. Παράδειγµα 1.5 Στον Πίνακα 1.5 παρουσιάζονται επίσης οι µετρήσεις της περιεκτικότητας ϱαδιενέργειας σε 8 δοκίµια χάλυβα που κατασκευάστηκαν από ένα άλλο εργοστάσιο Β. Θέλουµε να συγκρίνουµε την περιεκτικότητα ϱαδιενέργειας στο χάλυβα από τις δύο µονάδες παραγωγής µε ϐάση τα δείγµατα των 9 και 8 παρατηρήσεων που έχουµε από το εργοστάσιο Α και από το εργοστάσιο Β αντίστοιχα. Εστω X 1 η τ.µ. της περιεκτικότητας ϱαδιενέργειας στο χάλυβα για το εργοστάσιο Α και X 2 η αντίστοιχη τ.µ. για το εργοστάσιο Β. Στο προηγούµενο παράδειγµα υπολογίσαµε τα µέτρα ϑέσης και µεταβλητότητας για τη X 1. Κάνουµε το ίδιο για τη X 2. Τα συγκεντρωτικά αποτελέσµατα δίνονται στον Πίνακα 1.6. Επίσης στο Σχήµα 1.10 δίνεται το συνδυασµένο ϑηκόγραµµα για το δείγµα περιεκτικότητας ϱαδιενέργειας σε χάλυβα κι από τα δύο εργοστάσια. Από τα µέτρα ϑέσης (µέση τιµή και διάµεσο) ϕαίνεται ότι η κεντρική τάση της περιεκτικότητας ϱαδιενέργειας είναι µεγαλύτερη για το χάλυβα του εργοστασίου Α. Από τα µέτρα µεταβλητότητας (τυπική απόκλιση, εύρος δεδοµένων και ενδοτεταρτοµοριακό εύρος) ϕαίνεται πως η περιεκτικότητα ϱαδιενέργειας µεταβάλλεται λιγότερο στο χάλυβα του εργοστασίου Α.
16 18 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ Μέτρο X 1 X 2 Μέση τιµή x 1 = x 2 = 0.33 ιάµεσος x 1 = 0.55 x 2 = 0.30 ιασπορά Τυπική απόκλιση s 2 1 = s 1 = 0.10 s 2 2 = s 2 = 0.18 Ελάχιστη τιµή x 1,min = 0.40 x 2,min = 0.11 Μέγιστη τιµή x 1,max = 0.75 x 1,max = 0.65 Εύρος R 1 = 0.35 R 2 = 0.54 Πρώτο τεταρτοµόριο Q 1,1 = 0.51 Q 2,1 = Τρίτο τεταρτοµόριο Q 1,3 = 0.63 Q 2,3 = Ενδοτεταρτοµοριακό εύρος I 1 = 0.12 I 2 = Πίνακας 1.6: Μέτρα ϑέσης και µεταβλητότητας για τα δεδοµένα περιεκτικότητας ϱαδιενέργειας σε 9 και 8 δοκίµια χάλυβα κατασκευασµένα από τα εργοστάσια Α και Β στη στήλη 2 και 3 αντίστοιχα. Θηκoγραµµα περιεκτικoτητας ραδιενεργειας, A και B X_1 X_2 Σχήµα 1.10: Θηκόγραµµα των 9 παρατηρήσεων περιεκτικότητας ϱαδιενέργειας σε χάλυβα του εργοστασίου Α και των 8 παρατηρήσεων περιεκτικότητας ϱαδιενέργειας σε χάλυβα του εργοστασίου Β.
Κεφάλαιο 1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ. 1.1 Περιγραφή Στατιστικών εδοµένων. p i = f i n. (1.1) F i = f j. P i = p j.
Κεφάλαιο 1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Σ αυτό το κεφάλαιο ϑα δούµε πρώτα τρόπους να παρουσιάσουµε τα δεδοµένα µε στατιστικούς πίνακες και διαγράµµατα και µετά να συνοψίσουµε τα δεδοµένα υπολογίζοντας συνοπτικά
Διαβάστε περισσότεραΣτατιστική για Χημικούς Μηχανικούς Περιγραφική Στατιστική. Κουγιουμτζής Δημήτριος Τμήμα Χημικών Μηχανικών
Στατιστική για Χημικούς Μηχανικούς Περιγραφική Στατιστική Κουγιουμτζής Δημήτριος Τμήμα Χημικών Μηχανικών Θεσσαλονίκη, Μάιος 2015 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative
Διαβάστε περισσότεραΣτατιστική ΜΕΡΟΣ Β. για Ηλεκτρολόγους Μηχανικούς. ηµήτρης Κουγιουµτζής http://www.users.auth.gr/dkugiu/teach/electricengineer/
Στατιστική για Ηλεκτρολόγους Μηχανικούς ΜΕΡΟΣ Β ηµήτρης Κουγιουµτζής http://www.users.auth.gr/dkugiu/teach/electricengineer/ E mail: dkugiu@gen.auth.gr Απρίλιος 2010 2 Στο Μέρος Α ασχοληθήκαµε µε την τυχαία
Διαβάστε περισσότεραΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΓΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ ΜΕΡΟΣ Β
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΓΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ ΜΕΡΟΣ Β ηµήτρης Κουγιουµτζής http://users.auth.gr/dkugiu/teach/civilengineer E mail: dkugiu@gen.auth.gr 1/11/2009 2 Περιεχόµενα 1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ
Διαβάστε περισσότεραΣτατιστική για Πολιτικούς Μηχανικούς Σημειώσεις μέρους Β
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Στατιστική για Πολιτικούς Μηχανικούς Σημειώσεις μέρους Β Κουγιουμτζής Δημήτρης Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Α.Π.Θ. Θεσσαλονίκη, Μάρτιος 2014 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό
Διαβάστε περισσότεραΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΓΙΑ ΧΗΜΙΚΟΥΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ ΜΕΡΟΣ Β
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΓΙΑ ΧΗΜΙΚΟΥΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ ΜΕΡΟΣ Β ηµήτρης Κουγιουµτζής http://users.auth.gr/dkugiu/teach/chemicalengineer E-mail: dkugiu@gen.auth.gr 5 Μαΐου 2011 2 Οι στατιστικές
Διαβάστε περισσότεραΑΝΑΛΥΣΗ Ε ΟΜΕΝΩΝ. 2. Περιγραφική Στατιστική
ΑΝΑΛΥΣΗ Ε ΟΜΕΝΩΝ 2. Περιγραφική Στατιστική Βασικά είδη στατιστικής ανάλυσης 1. Περιγραφική στατιστική: περιγραφή του συνόλου των δεδοµένων (δείγµατος) 2. Συµπερασµατολογία: Παραγωγή συµπερασµάτων για τα
Διαβάστε περισσότεραΠεριγραφική Στατιστική
Ιωάννης Παραβάντης Επίκουρος Καθηγητής Τµήµα ιεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Πανεπιστήµιο Πειραιώς Φεβρουάριος 2010 Περιγραφική Στατιστική 1. εδοµένα Θεωρούµε το ακόλουθο σύνολο δεδοµένων (data set): NUM1
Διαβάστε περισσότεραΠοιοτική & Ποσοτική Ανάλυση εδοµένων Εβδοµάδα 5 η 6 η είκτες Κεντρικής Τάσης και ιασποράς
Ποιοτική & Ποσοτική Ανάλυση εδοµένων Εβδοµάδα 5 η 6 η είκτες Κεντρικής Τάσης και ιασποράς Παιδαγωγικό Τµήµα ηµοτικής Εκπαίδευσης ηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης Αλεξανδρούπολη, 2014-2015 Εµπειρικές Στατιστικές
Διαβάστε περισσότεραΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Ι Κ.Μ. 436
ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Ι Κ.Μ. 436 Χειμερινό εξάμηνο 2009-2010 Περιγραφική Στατιστική Ι users.att.sch.gr/abouras abouras@sch.gr sch.gr abouras@uth.gr ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΧΡ. ΜΠΟΥΡΑΣ Χειμερινό Εξάμηνο 2009-2010 Μέτρα
Διαβάστε περισσότερα2) Περιγραφή ιακριτών Ποσοτικών εδοµένων
) Περιγραφή ιακριτών Ποσοτικών εδοµένων Για να περιγράψουµε διακριτά ποσοτικά δεδοµένα µε λίγες τιµές ( σε περίπτωση πολλών τιµών τα θεωρούµε ως συνεχή) κάνουµε: Πίνακας συχνοτήτων Ραβδόγραµµα, Κυκλικό
Διαβάστε περισσότεραΔρ. Χάϊδω Δριτσάκη. MSc Τραπεζική & Χρηματοοικονομική
Ποσοτικές Μέθοδοι Δρ. Χάϊδω Δριτσάκη MSc Τραπεζική & Χρηματοοικονομική Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Δυτικής Μακεδονίας Western Macedonia University of Applied Sciences Κοίλα Κοζάνης 50100 Kozani GR
Διαβάστε περισσότεραΔείκτες Κεντρικής Τάσης και Διασποράς. Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Αλεξανδρούπολη
Δείκτες Κεντρικής Τάσης και Διασποράς Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Αλεξανδρούπολη Εμπειρικές Στατιστικές Κατανομές Τα προβλήματα που γεννιούνται κατά την σύγκριση
Διαβάστε περισσότεραΣτατιστική για Πολιτικούς Μηχανικούς Λυμένες ασκήσεις μέρους Β
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Στατιστική για Πολιτικούς Μηχανικούς Λυμένες ασκήσεις μέρους Β Κουγιουμτζής Δημήτρης Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Α.Π.Θ. Θεσσαλονίκη, Μάρτιος 4 Άδειες Χρήσης Το παρόν
Διαβάστε περισσότεραΒΙΟΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ. ΑΛΕΓΚΑΚΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Φυσικός, PH.D. Σχολής Επιστηµών Υγείας
ΒΙΟΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΛΕΓΚΑΚΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Φυσικός, PH.D. Σχολής Επιστηµών Υγείας Επικοινωνία: Πτέρυγα 4, Τοµέας Κοινωνικής Ιατρικής Εργαστήριο Βιοστατιστικής Τηλ. 4613 e-mail: biostats@med.uoc.gr thalegak@med.uoc.gr
Διαβάστε περισσότεραΜάθηµα 3 ο. Περιγραφική Στατιστική
Μάθηµα 3 ο Περιγραφική Στατιστική ΗΣτατιστικήείναι Μια τυποποιηµένη σειρά αναλυτικών µεθόδων, οι οποίες χρησιµοποιούνται από τον εκάστοτε ερευνητή για την ανάλυση των διαθέσιµων δεδοµένων. Υπάρχουν δύο
Διαβάστε περισσότεραΟΙΚΟΝΟΜΕΤΡΙΑ. Παπάνα Αγγελική
ΟΙΚΟΝΟΜΕΤΡΙΑ Ενότητα 2: Ανασκόπηση βασικών εννοιών Στατιστικής και Πιθανοτήτων Παπάνα Αγγελική Μεταδιδακτορική ερευνήτρια, ΑΠΘ E-mail: angeliki.papana@gmail.com, agpapana@auth.gr Webpage: http://users.auth.gr/agpapana
Διαβάστε περισσότεραΤΕΣΤ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΟΥ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΥ. Τεστ 1 ο Κατανοµή Συχνοτήτων (50 βαθµοί)
ΤΕΣΤ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΟΥ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΥ Τεστ 1 ο Κατανοµή Συχνοτήτων (50 βαθµοί) Α. Ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών.(11 βαθµοί) (1:3 βαθµοί, 2-9:8 βαθµοί) 1. ίνεται ο πίνακας: Χ
Διαβάστε περισσότεραΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΓΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ ΜΕΡΟΣ Β
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΓΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ ΜΕΡΟΣ Β ηµήτρης Κουγιουµτζής http://users.auth.gr/dkugiu/teach/civilengineer E mail: dkugiu@gen.auth.gr 1/11/2009 2 Περιεχόµενα 1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ
Διαβάστε περισσότεραΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
ο Κεφάλαιο: Στατιστική ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΙ ΣΤΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Πληθυσμός: Λέγεται ένα σύνολο στοιχείων που θέλουμε να εξετάσουμε με ένα ή περισσότερα χαρακτηριστικά. Μεταβλητές X: Ονομάζονται
Διαβάστε περισσότεραΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Ι Κ. Μ. 436
ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Ι Κ. Μ. 436 A εξάμηνο 2009-2010 Περιγραφική Στατιστική Ι users.att.sch.gr/abouras abouras@sch.gr sch.gr abouras@uth.gr Μέτρα θέσης Η θέση αντιπροσωπεύει τη θέση της κατανομής κατά
Διαβάστε περισσότεραΤμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Μάθημα: Στατιστική II Διάλεξη 1 η : Εισαγωγή-Επανάληψη βασικών εννοιών Εβδομάδα 1 η : ,
Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Μάθημα: Στατιστική II Διάλεξη 1 η : Εισαγωγή-Επανάληψη βασικών εννοιών Εβδομάδα 1 η :1-0-017, 3-0-017 Διδάσκουσα: Κοντογιάννη Αριστούλα Σκοπός του μαθήματος Η παρουσίαση
Διαβάστε περισσότεραΣτατιστική: Δειγματοληψία X συλλογή δεδομένων. Περιγραφική στατιστική V πίνακες, γραφήματα, συνοπτικά μέτρα
ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΡΟΣ Α Δημήτρης Κουγιουμτζής e-mail: dkugiu@auth.gr Ιστοσελίδα αυτού του τμήματος του μαθήματος: http://users.auth.gr/~dkugiu/teach/civiltrasport/ide.html Στατιστική: Δειγματοληψία
Διαβάστε περισσότεραΣτατιστική Επιχειρήσεων Ι. Περιγραφική Στατιστική 1
Στατιστική Επιχειρήσεων Ι Περιγραφική Στατιστική 1 2 Πληθυσμός ή στατιστικός πληθυσμός Ονομάζεται η κατανομή των τιμών μιας τ.μ., δηλαδή η κατανομή των τιμών που παίρνει ένα χαρακτηριστικό μιας ομάδας
Διαβάστε περισσότερα28/11/2016. Στατιστική Ι. 9 η Διάλεξη (Περιγραφική Στατιστική)
Στατιστική Ι 9 η Διάλεξη (Περιγραφική Στατιστική) 1 2 Πληθυσμός ή στατιστικός πληθυσμός Ονομάζεται η κατανομή των τιμών μιας τ.μ., δηλαδή η κατανομή των τιμών που παίρνει ένα χαρακτηριστικό μιας ομάδας
Διαβάστε περισσότεραΠοιοτική & Ποσοτική Ανάλυση εδομένων Εβδομάδα 5 η 6 η
Ποιοτική & Ποσοτική Ανάλυση εδομένων Εβδομάδα 5 η 6 η Παιδαγωγικό Τμήμα ημοτικής Εκπαίδευσης ημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Αλεξανδρούπολη, 2013-2014 Εμπειρικές Στατιστικές Κατανομές Τα προβλήματα που
Διαβάστε περισσότεραΣτατιστική Ι. Μέτρα Διασποράς (measures of dispersion) Δρ. Δημήτρης Σωτηρόπουλος e-mail: dgs@eap.gr
Στατιστική Ι Μέτρα Διασποράς (measures of dispersion) Δρ. Δημήτρης Σωτηρόπουλος e-mail: dgs@eap.gr Παρασκευή, 30 Νοεμβρίου 2012 Στατιστική Ι Έννοιες - Κλειδιά Μεταβλητότητα Εύρος (range) Εκατοστημόρια
Διαβάστε περισσότεραΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ. ΓΕΝΙΚΟΙ (περιέχουν όλες τις πληροφορίες που προκύπτουν από μια στατιστική έρευνα) ΕΙΔΙΚΟΙ ( είναι συνοπτικοί και σαφείς )
Πληθυσμός (populaton) ονομάζεται ένα σύνολο, τα στοιχεία του οποίου εξετάζουμε ως προς τα χαρακτηριστικά τους. Μεταβλητές (varables ) ονομάζονται τα χαρακτηριστικά ως προς τα οποία εξετάζουμε έναν πληθυσμό.
Διαβάστε περισσότεραΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Στατιστική ανάλυση του γεωχηµικού δείγµατος µας δίνει πληροφορίες για τον γεωχηµικό πληθυσµό που µελετάµε. Συνυπολογισµός σφαλµάτων Πειραµατικά
Διαβάστε περισσότεραΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ
9/10/009 ΤΕΙ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Η/Υ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ 3o ΜΑΘΗΜΑ Ι ΑΣΚΩΝ ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Emal: gasl@math.auth.gr Ιστοσελίδα Μαθήματος: users.auth.gr/gasl
Διαβάστε περισσότεραΔιερευνητική Ανάλυση Δεδομένων Exploratory Data Analysis
Διερευνητική Ανάλυση Δεδομένων Exploratory Data Analysis Περιλαμβάνει ένα σύνολο αριθμητικών και γραφικών μεθόδων, που μας επιτρέπουν να αποκτήσουμε μια πρώτη εικόνα για την κατανομή των τιμών της μεταβλητής
Διαβάστε περισσότεραΈτος : Διάλεξη 2 η Διδάσκουσα: Κοντογιάννη Αριστούλα Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων-Κατεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας Εφαρμοσμένη Στατιστική
Έτος 2017-2018: Διάλεξη 2 η Διδάσκουσα: Κοντογιάννη Αριστούλα Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων-Κατεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας Εφαρμοσμένη Στατιστική Επανάληψη βασικών εννοιών Στατιστικής- Χρήση gretl/excel 1
Διαβάστε περισσότεραΔιερευνητική Ανάλυση Δεδομένων Exploratory Data Analysis
Διερευνητική Ανάλυση Δεδομένων Exploratory Data Analysis Περιλαμβάνει ένα σύνολο αριθμητικών και γραφικών μεθόδων, που μας επιτρέπουν να αποκτήσουμε μια πρώτη εικόνα για την κατανομή των τιμών της μεταβλητής
Διαβάστε περισσότεραΑνάλυση Δεδοµένων µε χρήση του Στατιστικού Πακέτου R
Ανάλυση Δεδοµένων µε χρήση του Στατιστικού Πακέτου R, Επίκουρος Καθηγητής, Τοµέας Μαθηµατικών, Σχολή Εφαρµοσµένων Μαθηµατικών και Φυσικών Επιστηµών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Περιεχόµενα Εισαγωγή στη
Διαβάστε περισσότεραΕισαγωγή στη Στατιστική
Εισαγωγή στη Στατιστική Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο στην ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Δημήτρης Φουσκάκης, Επίκουρος Καθηγητής, Τομέας Μαθηματικών, Σχολή Εφαρμοσμένων
Διαβάστε περισσότεραΚεφάλαιο 4 Δείκτες Κεντρικής Τάσης
Κεφάλαιο 4 Δείκτες Κεντρικής Τάσης 1 Οι Δείκτες Κεντρικής Τάσης Είναι αριθμητικές τιμές που δείχνουν το ΚΕΝΤΡΟ της κατανομής Η Δεσπόζουσα Τιμή (Δσπ) Η Διάμεσος (Δμ ή δ) Ο Μέσος Όρος (Μ.Ο) 2 Η Δεσπόζουσα
Διαβάστε περισσότεραΜέρος V. Στατιστική. Εισαγωγή: Βασικές έννοιες και ορισμοί. Περιγραφική Στατιστική (Descriptive Statistics)
Μέρος V. Στατιστική Εισαγωγή: Βασικές έννοιες και ορισμοί Περιγραφική Στατιστική (Descriptive Statistics) Σημαντικές κατανομές δειγματοληψίας (Sampling distributions) Διαστήματα Εμπιστοσύνης (Confidence
Διαβάστε περισσότεραΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Ι
Χειμερινό εξάμηνο 2010-2011 ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Ι Κ.Μ. 436 Περιγραφική Στατιστική Ι users.sch.gr/abouras abouras@sch.gr sch.gr abouras@uth.gr Μέτρα θέσης Η θέση αντιπροσωπεύει τη θέση της κατανομής
Διαβάστε περισσότεραΠολύγωνο αθροιστικών σχετικών συχνοτήτων και διάµεσος µιας τυχαίας µεταβλητής ρ. Παναγιώτης Λ. Θεοδωρόπουλος πρώην Σχολικός Σύµβουλος ΠΕ03 e-mail@p-theodoropoulos.gr Πρόλογος Στην εργασία αυτή αναλύονται
Διαβάστε περισσότεραΕφαρμοσμένη Στατιστική
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εφαρμοσμένη Στατιστική Περιγραφική Στατιστική Διδάσκων: Επίκουρος Καθηγητής Κωνσταντίνος Μπλέκας Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε
Διαβάστε περισσότεραΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ( ΜΕΤΡΑ ΘΕΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ)
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ( ΜΕΤΡΑ ΘΕΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Μέτρα θέσης και διασποράς (Εισαγωγή) Μέση τιμή Διάμεσος Σταθμικός μέσος Επικρατούσα τιμή Εύρος Διακύμανση Τυπική απόκλιση Συντελεστής μεταβολής Κοζαλάκης
Διαβάστε περισσότεραΕλλιπή δεδομένα. Εδώ έχουμε 1275. Στον πίνακα που ακολουθεί δίνεται η κατά ηλικία κατανομή 1275 ατόμων
Ελλιπή δεδομένα Στον πίνακα που ακολουθεί δίνεται η κατά ηλικία κατανομή 75 ατόμων Εδώ έχουμε δ 75,0 75 5 Ηλικία Συχνότητες f 5-4 70 5-34 50 35-44 30 45-54 465 55-64 335 Δεν δήλωσαν 5 Σύνολο 75 Μπορεί
Διαβάστε περισσότεραΕΛΕΓΧΟΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ
Κεφάλαιο 3 ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Σε πολλά προβλήµατα της µηχανικής δεν ενδιαφερόµαστε να εκτιµήσουµε την τιµή της παραµέτρου αλλά να διαπιστώσουµε αν η παραµέτρος είναι µικρότερη ή µεγαλύτερη από
Διαβάστε περισσότεραΣτατιστική Εισαγωγικές Έννοιες
Στατιστική Εισαγωγικές Έννοιες Στατιστική: η επιστήµη που παρέχει µεθόδους και εργαλεία για την οργάνωση, συστηµατική περιγραφή και περιληπτική παρουσίαση δεδοµένων, καθώς και για την ανάλυση της πληροφορίας
Διαβάστε περισσότεραΠοιο από τα δύο τµήµατα είχε καλύτερη επίδοση; επ. Κωνσταντίνος Π. Χρήστου
Ένας καθηγητής µαθηµατικών έδωσε σε δύο τµήµατα µιας τάξης του σχολείου του το ίδιο τεστ. Η επίδοση των µαθητών του κάθε τµήµατος (όπως µετρήθηκε µε τη χρήση µιας εικοσαβάθµιας κλίµακας) παρουσιάζεται
Διαβάστε περισσότεραΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Στατιστικά περιγραφικά μέτρα Τα στατιστικά περιγραφικά μέτρα είναι αντιπροσωπευτικές τιμές οι οποίες περιγράφουν με τρόπο ποσοτικό την κατανομή μιας μεταβλητής. Λειτουργούν
Διαβάστε περισσότεραΟι δείκτες διασποράς. Ένα παράδειγµα εργασίας
Κεφάλαιο 5 Οι δείκτες διασποράς 1 Ένα παράδειγµα εργασίας Ένας καθηγητής µαθηµατικών έδωσε σε δύο τµήµατα µιας τάξης του σχολείου του το ίδιο τεστ. Η επίδοση των µαθητών του κάθε τµήµατος (όπως µετρήθηκε
Διαβάστε περισσότεραΣτατιστική για Πολιτικούς Μηχανικούς
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Στατιστική για Πολιτικούς Μηχανικούς Ενότητα 1: Εισαγωγή, Περιγραφική στατιστική Κουγιουμτζής Δημήτριος Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Άδειες
Διαβάστε περισσότεραΣτατιστική Επιχειρήσεων Ι
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Στατιστική Επιχειρήσεων Ι Ενότητα 7: Παρουσίαση δεδομένων-περιγραφική στατιστική Μιλτιάδης Χαλικιάς, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων
Διαβάστε περισσότεραΣτατιστική Ι (ΨΥΧ-1202) ιάλεξη 4
(ΨΥΧ-1202) Λεωνίδας Α. Ζαμπετάκης Β.Sc., M.Env.Eng., M.Ind.Eng., D.Eng. Εmail: statisticsuoc@gmail.com ιαλέξεις: ftp://ftp.soc.uoc.gr/psycho/zampetakis/ ιάλεξη 4 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ Ρέθυμνο,
Διαβάστε περισσότεραΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Ακαδ. Έτος 07-08 Διδάσκων: Βασίλης ΚΟΥΤΡΑΣ Επικ. Καθηγητής v.koutras@fme.aegea.gr Τηλ: 7035468 Θα μελετήσουμε
Διαβάστε περισσότεραΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΑ
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΑ Στα πλαίσια της ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ προσπαθούµε να προσεγγίσουµε τα χαρακτηριστικά ενός συνόλου (πληθυσµός) δια της µελέτης των χαρακτηριστικών αυτών επί ενός µικρού
Διαβάστε περισσότεραΚεφάλαιο 3 ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝ ΡΟΜΗΣΗ. 3.1 Συσχέτιση δύο τ.µ.
Κεφάλαιο 3 ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝ ΡΟΜΗΣΗ Στα προηγούµενα κεφάλαια ορίσαµε και µελετήσαµε την τ.µ. µε τη ϐοήθεια της πιθανο- ϑεωρίας (κατανοµή, ϱοπές) και της στατιστικής (εκτίµηση, στατιστική υπόθεση). Σ
Διαβάστε περισσότερα11 Το ολοκλήρωµα Riemann
Το ολοκλήρωµα Riem Το πρόβληµα υπολογισµού του εµβαδού οποιασδήποτε επιφάνειας ( όπως κυκλικοί τοµείς, δακτύλιοι και δίσκοι, ελλειπτικοί δίσκοι, παραβολικά και υπερβολικά χωρία κτλ) είναι γνωστό από την
Διαβάστε περισσότεραΣ ΤΑΤ Ι Σ Τ Ι Κ Η Ε Π Ι Χ Ε Ι Ρ Η Σ Ε Ω Ν ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ & ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ
Σ ΤΑΤ Ι Σ Τ Ι Κ Η Ε Π Ι Χ Ε Ι Ρ Η Σ Ε Ω Ν ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ & ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ Αριθμητικά Περιγραφικά Μέτρα Τα αριθμητικά περιγραφικά μέτρα (numerical descriptive measures) είναι αριθμοί που συμβάλουν
Διαβάστε περισσότεραΠεριγραφική Στατιστική
Περιγραφική Στατιστική Παναγιώτα Λάλου. Βασικές έννοιες Ορισμός: Στατιστικός πληθυσμός ονομάζεται το σύνολο των πειραματικών μονάδων π.χ άνθρωποι, ζώα, επιχειρήσεις κ.λπ, οι οποίες συμμετέχουν στην έρευνα
Διαβάστε περισσότεραΚεφάλαιο 4 ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝ ΡΟΜΗΣΗ. 4.1 Συσχέτιση δύο τ.µ.
Κεφάλαιο 4 ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝ ΡΟΜΗΣΗ Στα προηγούµενα κεφάλαια ορίσαµε και µελετήσαµε την τ.µ. µε τη ϐοήθεια της πιθανο- ϑεωρίας (κατανοµή, ϱοπές) και της στατιστικής (εκτίµηση, στατιστική υπόθεση). Σ
Διαβάστε περισσότεραΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΤΗΣ Γ ΓΕΝΙΚΗΣ ΙΑΦΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΙΣΜΟΣ
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΤΗΣ Γ ΓΕΝΙΚΗΣ 1 ΙΑΦΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΙΣΜΟΣ 1. Ένα σηµείο Α(χ, ψ) ανήκει στη γραφική παράσταση της f αν f(ψ)=χ. 2. Αν µια συνάρτηση είναι γνησίως αύξουσα σε ένα διάστηµα A,
Διαβάστε περισσότεραΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ
.Φουσκάκης- Περιγραφική Στατιστική ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Οι µεταβλητές µιας στατιστικής έρευνας αποτελούνται συνήθως από ένα µεγάλο πλήθος στοιχείων που αφορούν τον πληθυσµό που µας ενδιαφέρει. Για να
Διαβάστε περισσότεραΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Ακαδ. Έτος 06-07 Διδάσκων: Βασίλης ΚΟΥΤΡΑΣ Επικ. Καθηγητής v.koutra@fme.aegea.gr Τηλ: 7035468 Θα μελετήσουμε
Διαβάστε περισσότεραΕίδη Μεταβλητών. κλίµακα µέτρησης
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Κεφάλαιο 1 Εισαγωγικές Έννοιες 19 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 Η Μεταβλητότητα Η Στατιστική Ανάλυση Η Στατιστική και οι Εφαρµοσµένες Επιστήµες Στατιστικός Πληθυσµός και Δείγµα Το στατιστικό
Διαβάστε περισσότεραν ν = 6. όταν είναι πραγµατικός αριθµός.
Συνάρτηση: ΙΑΦΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΙΣΜΟΣ λέγεται µια διαδικασία µε την οποία κάθε στοιχείο ενός συνόλου Α αντιστοιχίζεται σε ένα ακριβώς στοιχείο κάποιου άλλου συνόλου Β. Γνησίως αύξουσα: σε ένα διάστηµα του πεδίου
Διαβάστε περισσότεραΜέρος 1ο. Περιγραφική Στατιστική (Descriptive Statistics)
Μέρος 1ο. Περιγραφική Στατιστική (Descriptive Statistics) 1. Οργάνωση και Γραφική παράσταση στατιστικών δεδομένων 2. Αριθμητικά περιγραφικά μέτρα Εφαρμοσμένη Στατιστική Μέρος 1 ο Κ. Μπλέκας (1/13) στατιστικών
Διαβάστε περισσότεραΣτατιστική Ι (ΨΥΧ-1202) ιάλεξη 3
(ΨΥΧ-1202) Λεωνίδας Α. Ζαμπετάκης Β.Sc., M.Env.Eng., M.Ind.Eng., D.Eng. Εmail: statisticsuoc@gmail.com ιαλέξεις: ftp://ftp.soc.uoc.gr/psycho/zampetakis/ ιάλεξη 3 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ Ρέθυμνο,
Διαβάστε περισσότεραΚατανοµές. Η κατανοµή (distribution) µιας µεταβλητής (variable) φαίνεται από το σχήµα του ιστογράµµατος (histogram).
Ιωάννης Παραβάντης Επίκουρος Καθηγητής Τµήµα ιεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Πανεπιστήµιο Πειραιώς Μάρτιος 2010 Κατανοµές 1. Οµοιόµορφη κατανοµή Η κατανοµή (distribution) µιας µεταβλητής (variable) φαίνεται
Διαβάστε περισσότεραΜάθηµα 14. Κεφάλαιο: Στατιστική
Μάθηµα 4 Κεφάλαιο: Στατιστική Θεµατικές Ενότητες:. Μέτρα θέσης. Εισαγωγή. Για πιο σύντοµη, αποδοτική και συγκρίσιµη θεώρηση της κατανοµής συχνοτήτων µιας µεταβλητής, έχουµε ορίσει και χρησιµοποιούµε κάποια
Διαβάστε περισσότεραΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ. για τα οποία ισχύει y f (x) , δηλαδή το σύνολο, x A, λέγεται γραφική παράσταση της f και συμβολίζεται συνήθως με C
Επιμέλεια: Κ Μυλωνάκης ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΡΩΤΗΣΗ Τι ονομάζεται πραγματική συνάρτηση με πεδίο ορισμού το Α; Έστω Α ένα υποσύνολο του R Ονομάζουμε πραγματική συνάρτηση με πεδίο ορισμού το Α μια διαδικασία
Διαβάστε περισσότεραΔύο κύριοι τρόποι παρουσίασης δεδομένων. Παράδειγμα
Δύο κύριοι τρόποι παρουσίασης δεδομένων Παράδειγμα Με πίνακες Με διαγράμματα Ονομαστικά δεδομένα Εδώ τα περιγραφικά μέτρα (μέσος, διάμεσος κλπ ) δεν έχουν νόημα Πήραμε ένα δείγμα από 25 άτομα και τα ρωτήσαμε
Διαβάστε περισσότερα3. ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΚΑΤΑΝΟΜΩΝ
20 3. ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΚΑΤΑΝΟΜΩΝ ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΜΕΣΗΣ ΤΙΜΗΣ Μια πολύ σηµαντική έννοια στη θεωρία πιθανοτήτων και τη στατιστική είναι η έννοια της µαθηµατικής ελπίδας ή αναµενόµενης τιµής ή µέσης τιµής µιας τυχαίας
Διαβάστε περισσότερα2.3. Ασκήσεις σχ. βιβλίου σελίδας 100 104 Α ΟΜΑ ΑΣ
.3 Ασκήσεις σχ. βιβλίου σελίδας 00 04 Α ΟΜΑ ΑΣ. Έξι διαδοχικοί άρτιοι αριθµοί έχουν µέση τιµή. Να βρείτε τους αριθµούς και τη διάµεσό τους. Αν είναι ο ποιο µικρός άρτιος τότε οι ζητούµενοι αριθµοί θα είναι
Διαβάστε περισσότεραν ν = 6. όταν είναι πραγµατικός αριθµός.
Συνάρτηση: ΙΑΦΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΙΣΜΟΣ λέγεται µια διαδικασία µε την οποία κάθε στοιχείο ενός συνόλου Α αντιστοιχίζεται σε ένα ακριβώς στοιχείο κάποιου άλλου συνόλου Β. Γνησίως αύξουσα: σε ένα διάστηµα του πεδίου
Διαβάστε περισσότεραΤάση συγκέντρωσης. Μέτρα Κεντρικής Τάσης και Θέσης. Μέτρα Διασποράς. Τάση διασποράς. Σχήμα της κατανομής
Τάση συγκέντρωσης Μέτρα Κεντρικής Τάσης και Θέσης Τάση διασποράς Μέτρα Διασποράς Σχήμα Σχήμα της κατανομής Αριθμητικός Μέσος Γεωμετρικός Μέσος Μέτρα Κεντρικής Τάσης Αρμονικός Μέσος Διάμεσος ή Κεντρική
Διαβάστε περισσότεραΕΛΕΓΧΟΙ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ & ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ
ΕΛΕΓΧΟΙ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ & ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Μετά από την εκτίµηση των παραµέτρων ενός προσοµοιώµατος, πρέπει να ελέγχουµε την αλήθεια της υποθέσεως που κάναµε. Είναι ορθή η υπόθεση που κάναµε? Βεβαίως συνήθως υπάρχουν
Διαβάστε περισσότεραΣ ΤΑΤ Ι Σ Τ Ι Κ Η. Statisticum collegium Iii
Σ ΤΑΤ Ι Σ Τ Ι Κ Η i Statisticum collegium Iii Η Κανονική Κατανομή Λέμε ότι μία τυχαία μεταβλητή X, ακολουθεί την Κανονική Κατανομή με παραμέτρους και και συμβολίζουμε X N, αν έχει συνάρτηση πυκνότητας
Διαβάστε περισσότεραΠίνακας κατανοµής συχνοτήτων και αθροιστικών συχνοτήτων. Σχετ.
Λυµένη Άσκηση στην οµαδοποιηµένη κατανοµή Στην Γ τάξη του Ενιαίου Λυκείου µιας περιοχής φοιτούν 4 µαθητές των οποίων τα ύψη τους σε εκατοστά φαίνονται στον ακόλουθο πίνακα. 7 4 76 7 6 7 3 77 77 7 6 7 6
Διαβάστε περισσότεραειγµατοληπτική κατανοµή
Ιωάννης Παραβάντης Επίκουρος Καθηγητής Τµήµα ιεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Πανεπιστήµιο Πειραιώς Μάρτιος 2010 ειγµατοληπτική κατανοµή 1. Εισαγωγή Με την ενότητα αυτή, µπαίνουµε στις έννοιες της επαγωγικής
Διαβάστε περισσότεραΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ. Κεφάλαιο 8. Συνεχείς Κατανομές Πιθανοτήτων Η Κανονική Κατανομή
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΑΤΡΑΣ Εργαστήριο Λήψης Αποφάσεων & Επιχειρησιακού Προγραμματισμού Καθηγητής Ι. Μητρόπουλος ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
Διαβάστε περισσότεραΕνότητα 3: Περιγραφική Στατιστική (Πίνακες & Αριθμητικά μέτρα)
ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας Τμήμα Φυσικοθεραπείας Προπτυχιακό Πρόγραμμα Μάθημα: Βιοστατιστική-Οικονομία της υγείας Εξάμηνο: Ε (5 ο ) Ενότητα 3: Περιγραφική Στατιστική (Πίνακες & Αριθμητικά μέτρα) Δρ. Χρήστος Γενιτσαρόπουλος
Διαβάστε περισσότεραΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ. ν 1 + ν ν κ = v (1) Για τη σχετική συχνότητα ισχύουν οι ιδιότητες:
Συχνότητα v i O φυσικός αριθμός που δείχνει πόσες φορές εμφανίζεται η τιμή x i της εξεταζόμενης μεταβλητής Χ στο σύνολο των παρατηρήσεων. Είναι φανερό ότι το άθροισμα όλων των συχνοτήτων είναι ίσο με το
Διαβάστε περισσότεραΚεφάλαιο 5. Οι δείκτες διασποράς
Κεφάλαιο 5 Οι δείκτες διασποράς Ένα παράδειγµα εργασίας Ένας καθηγητής µαθηµατικών έδωσε σε δύο τµήµατα µιας τάξης του σχολείου του το ίδιο τεστ. Η επίδοση των µαθητών του κάθε τµήµατος (όπως µετρήθηκε
Διαβάστε περισσότεραΈστω 3 πενταμελείς ομάδες φοιτητών με βαθμολογίες: Ομάδα 1: 6,7,5,8,4 Ομάδα 2: 7,5,6,5,7 Ομάδα 3: 8,6,2,4,10 Παρατηρούμε ότι και οι τρεις πενταμελείς
Διασπορά Μέτρηση Έστω 3 πενταμελείς ομάδες φοιτητών με βαθμολογίες: Ομάδα 1: 6,7,5,8,4 Ομάδα 2: 7,5,6,5,7 Ομάδα 3: 8,6,2,4,10 Παρατηρούμε ότι και οι τρεις πενταμελείς ομάδες έχουν μέση βαθμολογία 6. συνέχεια
Διαβάστε περισσότεραΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ «ΦΡΟΝΤΙ Α ΣΤΟ ΣΑΚΧΑΡΩ Η ΙΑΒΗΤΗ» 2 ο Μάθηµα
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ «ΦΡΟΝΤΙ Α ΣΤΟ ΣΑΚΧΑΡΩ Η ΙΑΒΗΤΗ» 2 ο Μάθηµα Γκριζιώτη Μαρία ΜSc Ιατρικής Ερευνητικής Μεθοδολογίας Όταν ανοίγουµε µία βάση στο SPSS η πρώτη εικόνα που
Διαβάστε περισσότερα3 ο Φυλλάδιο Ασκήσεων. Εφαρμογές
ο Φυλλάδιο Ασκήσεων Εφαρμογές 2 ο Φυλλάδιο Ασκήσεων Εφαρμογή 1 ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΕ ΔΥΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Παρακάτω βλέπουμε τα ιστογράμματα και τα πολύγωνα των σχετικών (%) και σχετικών αθροιστικών
Διαβάστε περισσότεραΕίδη Μεταβλητών Κλίμακα Μέτρησης Οι τεχνικές της Περιγραφικής στατιστικής ανάλογα με την κλίμακα μέτρησης Οι τελεστές Π και Σ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Εισαγωγικές Έννοιες 19 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 Η Μεταβλητότητα Η Στατιστική Ανάλυση Η Στατιστική και οι Εφαρμοσμένες Επιστήμες Στατιστικός Πληθυσμός και Δείγμα Το στατιστικό
Διαβάστε περισσότεραΠεριγραφική Στατιστική, Εκτίµηση και Ελεγχος Παραµέτρων. της σ 2 είναι επίσης αµερόληπτη. n 1 +n 2
4.2. ΑΠΛ Η ΓΡΑΜΜΙΚ Η ΠΑΛΙΝ Ρ ΟΜΗΣΗ 79 ΑΣΚΗΣΕΙΣ Περιγραφική Στατιστική, Εκτίµηση και Ελεγχος Παραµέτρων 1. είξτε ότι η εκτιµήτρια s 2 της διασποράς σ 2 είναι αµερόληπτη. 2. ύο τυχαίες µεταβλητές X 1 και
Διαβάστε περισσότεραΑ. ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ. Πληθυσμός: Το συνόλου του οποίου τα στοιχεία εξετάζουμε ως προς ένα ή περισσότερα χαρακτηριστικά τους.
1 Κεφάλαιο. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Α. ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Στατιστική: ένα σύνολο αρχών και μεθοδολογιών για: το σχεδιασμό της διαδικασίας συλλογής δεδομένων τη συνοπτική και αποτελεσματική παρουσίασή τους την ανάλυση
Διαβάστε περισσότεραΠαράδειγµα (Risky Business 1)
Πληροφοριακά Συστήµατα ιοίκησης Τµήµα Χρηµατοοικονοµικής και Ελεγκτικής Management Information Systems Εργαστήριο 3 ΤΕΙ Ηπείρου (Παράρτηµα Πρέβεζας) ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: Συµπεράσµατα για την αβεβαιότητα Θέµατα
Διαβάστε περισσότεραΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ- ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Εργασία για το σεµινάριο «Στατιστική περιγραφική εφαρµοσµένη στην ψυχοπαιδαγωγική(β06σ03)» ΤΙΤΛΟΣ: «ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗΣ
Διαβάστε περισσότερα----------Εισαγωγή στη Χρήση του SPSS for Windows ------------- Σελίδα: 0------------
----------Εισαγωγή στη Χρήση του SPSS for Windows ------------- Σελίδα: 0------------ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο 9.1 ηµιουργία µοντέλων πρόβλεψης 9.2 Απλή Γραµµική Παλινδρόµηση 9.3 Αναλυτικά για το ιάγραµµα ιασποράς
Διαβάστε περισσότεραΠεριγραφική Ανάλυση ποσοτικών μεταβλητών
Περιγραφική Ανάλυση ποσοτικών μεταβλητών Στο data file Worldsales.sav (αρχείο υποθετικών πωλήσεων ανά ήπειρο και προϊόν) Analyze Descriptive Statistics Frequencies Επιλογή μεταβλητής Revenue Πατάμε στο
Διαβάστε περισσότερα14 Εφαρµογές των ολοκληρωµάτων
14 Εφαρµογές των ολοκληρωµάτων 14.1 Υπολογισµός εµβαδών µε την µέθοδο των παράλληλων διατοµών Θεωρούµε µια ϕραγµένη επίπεδη επιφάνεια A µε οµαλό σύνορο, δηλαδή που περιγράφεται από µια συνεχή συνάρτηση.
Διαβάστε περισσότεραΚεφάλαιο 2 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ. 2.1 Σηµειακή Εκτίµηση. ˆθ παίρνει διαφορετικές τιµές, δηλαδή η ˆθ είναι η ίδια τ.µ. µε κάποια κατανοµή κι έχει µέση
Κεφάλαιο 2 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ Οι στατιστικές δείγµατος, όπως η δειγµατική µέση τιµή x και η δειγµατική διασπορά s 2, που ϑα δούµε παρακάτω, υπολογίζονται από τα στατιστικά δεδοµένα που έχουµε συλλέξει
Διαβάστε περισσότεραΒασικές έννοιες. Παραδείγµατα: Το σύνολο των φοιτητών που είναι εγγεγραµµένοι
Τι είναι η Στατιστική? Η ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ορίζεται σήµερα ως η επιστήµη που σχετίζεται µε τις επιστηµονικές µεθόδους συλλογής, παρουσίασης, αξιολόγησης και γενίκευσης (: εξαγωγής συµπερασµάτων) της πληροφορίας.
Διαβάστε περισσότεραΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ
ΤΕΤΑΡΤΟ ΠΑΚΕΤΟ ΣΗΜΕΙΩΣΕΩΝ ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΓΕΝΙΚΑ Η συλλογή των στατιστικών δεδοµένων αποτελεί σηµαντικό στάδιο κάθε Στατιστικής έρευνας. Απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή, διότι,
Διαβάστε περισσότεραI2. Αριθμητικά περιγραφικά μέτρα
I. Αριθμητικά περιγραφικά μέτρα Μέτρα θέσης ή κεντρικής τάσης (cetral tedecy) Χρήσιμα για την περιγραφή της θέσης της κατανομής από την οποία προέρχονται. Δημοφιλέστερα: Μέση τιμή, κορυφή και διάμεσος.
Διαβάστε περισσότεραΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝ ΡΟΜΗΣΗ
Κεϕάλαιο 4 ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝ ΡΟΜΗΣΗ Στα προηγούµενα κεϕάλαια ορίσαµε και µελετήσαµε την τ.µ. µε τη ϐοήθεια της πιθανο- ϑεωρίας (κατανοµή, ϱοπές) και της στατιστικής (εκτίµηση, στατιστική υπόθεση). Σ
Διαβάστε περισσότεραΓ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑ Α Β )
ΑΡΧΗ ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑ Α Β ) ΚΥΡΙΑΚΗ /0/0 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ & ΣΤΟΙΕΙΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ:ΕΝΝΕΑ (9) ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΘΕΜΑ
Διαβάστε περισσότεραΣτατιστική Ι. Ενότητα 2: Στατιστικά Μέτρα Διασποράς Ασυμμετρίας - Κυρτώσεως. Δρ. Γεώργιος Κοντέος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Γρεβενών
Στατιστική Ι Ενότητα 2: Στατιστικά Μέτρα Διασποράς Ασυμμετρίας - Κυρτώσεως Δρ. Γεώργιος Κοντέος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Γρεβενών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης
Διαβάστε περισσότεραΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Περιγραφικοί παράµετροι ή περιγραφικά µέτρα Τα περιγραφικά µέτρα διακρίνονται σε: µέτρα θέσης των στατιστικών δεδο- µένων ή παράµετροι κεντρικής τάσης µέτρα διασποράς µέτρα ή συντελεστές
Διαβάστε περισσότεραΒιοστατιστική ΒΙΟ-309
Βιοστατιστική ΒΙΟ-309 Χειμερινό Εξάμηνο Ακαδ. Έτος 2013-2014 Ντίνα Λύκα lika@biology.uoc.gr 1. Εισαγωγή Εισαγωγικές έννοιες Μεταβλητή: ένα χαρακτηριστικό ή ιδιότητα που μπορεί να πάρει διαφορετικές τιμές
Διαβάστε περισσότερα