ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ ΙΟΥ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ. που συνοδεύει το έγγραφο

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, SEC(2011) 1541 τελικό ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ ΙΟΥ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει το έγγραφο ΠΡΟΤΑΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΣΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΤΗ ΡΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΚΛΙΜΑ (LIFE) {COM(2011) 874 τελικό} {SEC(2011) 1542 τελικό} {SEC(2011) 1543 τελικό} EL EL

2 ήλωση απόσεισης νοµικής ευθύνης: Η παρούσα συνοπτική παρουσίαση δεσµεύει µόνο τις υπηρεσίες της Επιτροπής που εµπλέκονται στην κατάρτισή της και δεν προδικάζει την τελική µορφή οιασδήποτε απόφασης που πρόκειται να λάβει η Επιτροπή. EL EL

3 Η παρούσα εκτίµηση επιπτώσεων (ΕΕ) εκτιµά τις επιλογές διαχείρισης ενός προγράµµατος για το περιβάλλον και τη δράση για το κλίµα (LIFE) για την περίοδο (που διαδέχθηκε το πρόγραµµα LIFE+). Στην ανακοίνωση της 29 ης Ιουνίου 2011 (ανακοίνωση για το Π Π), η Επιτροπή διατύπωσε τη θέση της, περιλαµβανοµένου και του προγράµµατος LIFE, για το επόµενο Πολυετές ηµοσιονοµικό Πλαίσιο (Π Π) για την περίοδο Οι βασικές αλλαγές είναι οι εξής: i) δηµιουργία ενός υποπρογράµµατος «ράση για το κλίµα» (800 εκατοµµύρια ευρώ για όλη τη σχετική περίοδο) µε τρεις προτεραιότητες: µετριασµός, προσαρµογή, διακυβέρνηση και ευαισθητοποίηση ii) βελτιωµένος ορισµός της δοµής του υποπρογράµµατος «Περιβάλλον» (2,4 δισεκατοµµύρια ευρώ για όλη τη σχετική περίοδο): βιοποικιλότητα, περιβάλλον και διακυβέρνηση iii) εισαγωγή ολοκληρωµένων έργων (ΟΕ) ως έργων επίδειξης για την επίτευξη περιβαλλοντικών στόχων, ιδίως δε, µέσω κινητοποίησης άλλων διαθέσιµων εθνικών και/ή κοινοτικών κεφαλαίων. 1. ιαδικαστικά ζητήµατα, διαβούλευση µε τα ενδιαφερόµενα µέρη και γνωµοδότηση του συµβουλίου για τις εκτιµήσεις επιπτώσεων (ΣΕΕ) Την παρούσα ΕΕ συνέταξαν η Γ Περιβάλλοντος και η Γ ράσης για το Κλίµα µε την υποστήριξη άλλων Γ, καθώς ο Ευρωπαϊκός Οργανισµός για την Ανταγωνιστικότητα και την Καινοτοµία. Βασίζεται σε εκτενή ανάλυση και διαβούλευση, ιδίως δε στα εξής: σε εκ των υστέρων ( ) και µεσοπρόθεσµες αξιολογήσεις ( ) του προγράµµατος LIFE στις µελέτες εξωτερικών συµβούλων: «Συνδυασµένη εκτίµηση επιπτώσεων και εκ των προτέρων αξιολόγηση της αναθεώρησης του κανονισµού LIFE+» και «Κλιµατική αλλαγή στο µελλοντικό πολυετές δηµοσιονοµικό πλαίσιο» σε µια δηµόσια διαδικτυακή διαβούλευση 'Η φωνή σας στην Ευρώπη' σε µια διαβούλευση που διενήργησε η Επιτροπή των Περιφερειών, µια διαβούλευση των µελών της Επιτροπής LIFE και των περιβαλλοντικών ακολούθων των κρατών µελών, µια ad-hoc συνάντηση των εµπλεκοµένων και δύο διασκέψεις. Εν γένει, οι επιδόσεις του προγράµµατος LIFE όσον αφορά το περιβάλλον και την προστιθέµενη αξία είναι καλές. Όλοι οι εµπλεκόµενοι υποστήριξαν ένθερµα την άποψη ότι το πρόγραµµα LIFE πρέπει να συνεχιστεί, προσφέροντας παράλληλα γενική υποστήριξη στις προτάσεις της Επιτροπής. Η ΕΕ υποβλήθηκε στο ΣΕΕ στις 29 Ιουλίου Με βάση τη γνωµοδότηση του ΣΕΕ της 13 ης Σεπτεµβρίου 2011, η ΕΕ τροποποιήθηκε ανάλογα. 2. Τρέχουσα δοµή και επιδόσεις του προγράµµατος LIFE 2

4 Το πρόγραµµα LIFE αποτελεί µία από τις αιχµές της περιβαλλοντικής χρηµατοδότησης της ΕΕ, µε χρηµατοδοτούµενα έργα που αντιπροσωπεύουν συµβολή ύψους 2,7 δισεκατοµµυρίων ευρώ. Με βάση τον παρόντα κανονισµό, προβλέπονται τρεις τύποι παρεµβάσεων: 1) επιχορηγήσεις δράσης (78% του προϋπολογισµού) µε τρία σκέλη: LIFE Φύση & Βιοποικιλότητα (NAT) που καλύπτει τουλάχιστον το 50% του προϋπολογισµού επιχορηγήσεων δράσης, LIFE Περιβαλλοντική Πολιτική & ιακυβέρνηση (ENV) και LIFE Ενηµέρωση & Επικοινωνία (INF) 2) επιχορηγήσεις λειτουργίας για ΜΚΟ (3% του προϋπολογισµού) 3) συµβάσεις κρατικών προµηθειών για παροχή υπηρεσιών και εκπόνηση µελετών (13% του προϋπολογισµού) και παροχή τεχνικής βοήθειας για την επιλογή, παρακολούθηση και αξιολόγηση έργων LIFE και του προγράµµατος (6% του προϋπολογισµού). Οι αξιολογήσεις επιβεβαίωσαν το γεγονός ότι το LIFE αποτελεί πετυχηµένο µέσο µε σηµαντική προστιθέµενη αξία για την ΕΕ. Εκτός από τα ποσοτικοποιηµένα οφέλη που υπολογίζονται περίπου στα 600 εκατοµµύρια ευρώ ετησίως, το πρόγραµµα LIFE οδήγησε στη βελτίωση της διατήρησης και αποκατάστασης περίπου 4,7 εκατοµµυρίων εκταρίων γης (δηλαδή του 6% της συνολικής έκτασης των χαρακτηρισµένων χερσαίων τοποθεσιών Natura 2000). Το πρόγραµµα LIFE υποστήριξε επίσης περιβαλλοντικές βελτιώσεις, περιλαµβανοµένης της βελτίωσης της ποιότητας των υδάτων σε µια έκταση περίπου 3 εκατοµµυρίων εκταρίων, της ποιότητας του αέρα που επηρεάζει περίπου 12 εκατοµµύρια άτοµα, της µείωσης των αποβλήτων περίπου κατά τόνους, της ανακύκλωσης επιπλέον 1 εκατοµµυρίου τόνων, και της µείωσης 1,13 εκατοµµυρίων τόνων CO 2 ετησίως. Το πρόγραµµα LIFE έχει παίξει σηµαντικό ρόλο στην αύξηση της ευαισθητοποίησης, της ορθής διακυβέρνησης και της συµµετοχής του κοινού. Οι εµπλεκόµενοι θεωρούν ότι η ευελιξία και ο τρόπος διαχείρισης του προγράµµατος αποτελούν τα κλειδιά της επιτυχίας του. 3. Οριοθέτηση του προβλήµατος και προστιθέµενη αξία της δράσης της ΕΕ Είναι απαραίτητη η ανάληψη δράσης από την ΕΕ, εφόσον τα περισσότερα περιβαλλοντικά και κλιµατολογικά προβλήµατα είναι διασυνοριακής φύσης τους και δεν µπορούν να επιλυθούν από τα κράτη µέλη µόνα τους. Επιπλέον, οι περιβαλλοντικοί πόροι ενέχουν συχνά τη φύση του δηµόσιου αγαθού και κατανέµονται άνισα σε ολόκληρη την ΕΕ. Η προστιθέµενη αξία της ΕΕ προκύπτει από την ικανότητα του προγράµµατος LIFE να λειτουργεί ως πλατφόρµα ανταλλαγής πρακτικών και µετάδοσης γνώσεων, προκειµένου να µπορούν οι διάφοροι εµπλεκόµενοι φορείς να αξιοποιούν την πείρα των υπολοίπων και να αντιµετωπίζουν µε αποτελεσµατικότερο τρόπο τα περιβαλλοντικά προβλήµατα. Το πρόγραµµα LIFE επιτρέπει επίσης την καλύτερη κατανοµή ευθυνών και αλληλεγγύης όσον αφορά τη διατήρηση του περιβάλλοντος ως κοινού αγαθού της ΕΕ. ρα ως καταλύτης, διασφαλίζοντας εφάπαξ επενδύσεις, καταρρίπτοντας τους αρχικούς φραγµούς που εµποδίζουν την υλοποίηση της περιβαλλοντικής και κλιµατικής πολιτικής της ΕΕ και δοκιµάζοντας νέες προσεγγίσεις για επέκταση. Οι αξιολογήσεις και διαβουλεύσεις εντόπισαν επίσης τρόπους για τη βελτίωση του σχεδιασµού και της λειτουργίας του προγράµµατος, αντιµετωπίζοντας τα εξής ζητήµατα: την έλλειψη στρατηγικής προσέγγισης και κρίσιµης µάζας. Οι προτεραιότητες πολιτικής της ΕΕ δεν αντανακλώνται πλήρως στο πρόγραµµα, ιδίως δε για τα σκέλη ENV και INF. Εάν δεν γίνουν προγραµµατικές αλλαγές, υπάρχει ο κίνδυνος να συνεχιστεί η χρηµατοδότηση πολύ καλών έργων από το πρόγραµµα LIFE, τα οποία 3

5 όµως είναι διασκορπισµένα σε ολόκληρο το κεκτηµένο και διασφαλίζουν πολύ µικρή πιθανότητα άντλησης διδαγµάτων και διάδοσής τους προκειµένου να εφαρµοστούν και πάλι σε συγκεκριµένο κλάδο και µε τη χρήση άλλων µέσων της ΕΕ οι στόχοι για ορισµένα σκέλη (ENV και INF) και η εδαφική διάσταση πρέπει να οριστούν καλύτερα. Το σκέλος ENV του προγράµµατος LIFE θα πρέπει να εστιάζεται στην υλοποίηση και δηµιουργία πολλαπλασιαστών. Χρηµατοδοτικοί περιορισµοί για δραστηριότητες εκτός της ΕΕ έχουν µειώσει την αποτελεσµατικότητα του προγράµµατος ανάγκη βελτίωσης της συµπληρωµατικότητας και των συνεργειών µε άλλα ταµεία της ΕΕ τα αποτελέσµατα των έργων θα πρέπει να αξιοποιούνται καλύτερα και θα πρέπει να βελτιωθεί η µεταφορά τεχνογνωσίας, ιδίως σε επίπεδο ΕΕ ανάγκη απλοποίησης των διαδικασιών εφαρµογής και επιλογής οι εθνικές κατανοµές δεν έχουν οδηγήσει σε πιο ισόρροπη κατανοµή των έργων σε ολόκληρη την ΕΕ. 4. Στόχοι του µελλοντικού προγράµµατος Το πρόγραµµα LIFE παρέχει λύσεις για την επίτευξη στόχων συγκεκριµένα για την περιβαλλοντική και κλιµατική πολιτική συµβάλλοντας στην υλοποίηση πολιτικών και στην ανάπτυξη και προώθηση ενσωµάτωσης των εν λόγω ζητηµάτων σε άλλες πολιτικές. Οι γενικοί στόχοι του νέου προγράµµατος είναι οι εξής: i) να διασφαλίσει καλύτερη σύνδεση µε τις προτεραιότητες πολιτικής της ΕΕ, περιλαµβανοµένης της δράσης για το κλίµα ii) να προάγει τη χρήση ΟΣ, iii) να αναπτύξει συνέργειες και συµπληρωµατικότητα µε άλλα ταµεία της ΕΕ, iv) να προάγει την προστιθέµενη αξία της ΕΕ και την ανταλλαγή αλληλεγγύης/προσπαθειών, και v) να απλοποιήσει το πρόγραµµα. Το πρόγραµµα LIFE συνδέεται στενά µε άλλα κοινοτικά ταµεία όπως τα Ταµεία Πολιτικής Συνοχής (ΕΚΤ, ΕΤΠΑ, ΤΑ), το Ταµείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) ή τα Ταµεία Αλιείας (ΕΤΑ). Η συµπληρωµατικότητα και η συνοχή του προγράµµατος LIFE µε αυτά τα προγράµµατα τονίστηκε στην ανακοίνωση για το Π Π). Το πρόγραµµα LIFE όχι µόνο θα κάλυπτε τα κενά που εντοπίστηκαν, αλλά θα αποσκοπούσε και στη δηµιουργία συνεργειών και δοµηµένης συνεργασίας µε τα εν λόγω ταµεία. 5. Επιλογές πολιτικής και ανάλυση επιπτώσεων Η αύξηση προϋπολογισµού που αποφασίστηκε στην ανακοίνωση για το Π Π θα πρέπει να οδηγήσει σε αναλογική αύξηση, σε απόλυτους όρους, των περιβαλλοντικών και κοινωνικοοικονοµικών επιπτώσεων του προγράµµατος LIFE, ύψους από 750 έως εκατοµµυρίων ευρώ. Η σηµαντικότερη αύξηση όσον αφορά τις επιπτώσεις µπορεί να αναµένεται σχετικά µε τον µετριασµό της κλιµατικής αλλαγής και την προσαρµογή σε αυτήν, µε δεδοµένη την αυξηµένη κατανοµή πόρων για τη δράση για το κλίµα. Ο αποκλεισµός της οικοκαινοτοµίας που µπορεί να αναπαραχθεί σε επίπεδο αγοράς από το υποπρόγραµµα «Περιβάλλον» θα µπορούσε να µειώσει τη συνολική αύξηση των κοινωνικοοικονοµικών οφελών, αλλά οι δραστηριότητες αυτές θα υλοποιούνται καλύτερα µέσω άλλων ταµείων της ΕΕ. 4

6 Οι κατωτέρω επιλογές καλύπτουν µόνο εκείνες τις πτυχές που δεν αποφασίστηκαν από την ανακοίνωση για το Π Π. Α. Επιλογές στρατηγικού σχεδιασµού και κατανοµής πόρων: Α1: Βασική επιλογή προσέγγιση «από τη βάση προς την κορυφή» για όλους τους τύπους έργων. Ορίζονται θεµατικές προτεραιότητες για ολόκληρη την περίοδο προγραµµατισµού. Ετήσιες προσκλήσεις υποβολής προτάσεων εξακολουθούν να υποδεικνύουν τις προτεραιότητες στο πλαίσιο αυτών των θεµάτων, χωρίς ωστόσο να είναι εξαντλητικές. εν τίθενται περιορισµοί ως προς τους θεµατικούς τοµείς για ΟΣ. Τα προβλήµατα που εντοπίστηκαν κατά την τρέχουσα περίοδο προγραµµατισµού όσον αφορά την έλλειψη εστίασης και τη δυσκολία δηµιουργίας κρίσιµης µάζας σε συγκεκριµένους κλάδους αναµένεται να εξακολουθήσουν να υφίστανται. Α2: Προσέγγιση «από την κορυφή προς τη βάση» για όλους τους τύπους έργων (µε την εφαρµογή µιας πιο ευέλικτης προσέγγισης «από την κορυφή προς τη βάση» για τα παραδοσιακά έργα και µιας πιο άκαµπτης προσέγγισης «από την κορυφή προς τη βάση» για τα ΟΣ). Η Επιτροπή εκπονεί διετή-τριετή προγράµµατα εργασιών που ορίζουν συγκεκριµένες προτεραιότητες οι οποίες δεν είναι εξαντλητικές για παραδοσιακά έργα ούτε παραβλέπουν κάποιον συγκεκριµένο περιβαλλοντικό κλάδο, ενώ τα ΟΕ εστιάζονται σε τοµείς προτεραιότητας. Εάν υποθέσουµε ότι η βελτίωση είναι 50% στο λιγότερο αποτελεσµατικό τµήµα του προγράµµατος LIFE και 25% στο δεύτερο κατά σειρά λιγότερο αποτελεσµατικό τεταρτηµόριο, αυτό αντιπροσωπεύει συνολική βελτίωση 19% και, ως εκ τούτου, ετήσια αύξηση 150 εκατοµµυρίων ευρώ σε περιβαλλοντικά οφέλη. Α3: Προσέγγιση «από την κορυφή προς τη βάση» για ΟΕ και προσέγγιση «από τη βάση προς την κορυφή» για όλους τους υπόλοιπους τύπους παρεµβάσεων: Η Επιτροπή εφαρµόζει µόνο την προσέγγιση «από την κορυφή προς τη βάση» για ΟΕ προκειµένου να εστιάζεται την προσοχή σε συγκεκριµένες προτεραιότητες που ορίζονται εκ των προτέρων για ολόκληρη την περίοδο προγραµµατισµού. Τα παραδοσιακά έργα µπορούν να υποβάλλονται σε όλους τους τοµείς προτεραιότητας. Η απουσία πιο εστιασµένης προσέγγισης για τον καθορισµό προτεραιοτήτων θα µπορούσε να οδηγήσει στην υποστήριξη έργων που έχουν αδύναµους δεσµούς µε την ανάπτυξη και την υλοποίηση πολιτικών. εν είναι δυνατές οι προσαρµογές κατά την περίοδο προγραµµατισµού. Β. Επιλογές θεµατικής εστίασης ΟΣ Β1: Βασική επιλογή µη θεµατική εστίαση Μπορούν να υποβάλλονται ΟΕ σε όλους τους τοµείς προτεραιότητας, όπου αυτό είναι δυνατόν, δηλαδή στους τοµείς της φύσης, των υδάτων, των αποβλήτων, του αέρα και της θάλασσας, και του µετριασµού της κλιµατικής αλλαγής και της προσαρµογής σε αυτήν. Αυτή η επιλογή θα αναπαρήγαγε τα σηµερινά προβλήµατα µείωσης. Ίσως να µη χρηµατοδοτούνται παραδοσιακά έργα, εάν το πρόγραµµα LIFE πρόκειται να επιτυγχάνει στόχους σε όλους τους τοµείς προτεραιότητας στους οποίους είναι δυνατή η υλοποίηση ΟΣ. 5

7 Β2: Θεµατική εστίαση σε συγκεκριµένους κλάδους Εφόσον οι πόροι του προγράµµατος LIFE είναι περιορισµένοι και µε δεδοµένη την κριτική για την έλλειψη στρατηγικής εστίασης, τα ΟΕ µπορούν να εστιάζονται σε τοµείς προτεραιότητας όπου µπορούν να αποδίδουν καλύτερα. Είναι δυνατές δύο υποεπιλογές για το υποπρόγραµµα «Περιβάλλον»: - Θεµατική εστίαση σε 3 κλάδους (φύση, ύδατα και απόβλητα): αυτή η υποεπιλογή βοηθάει στην εστίαση του προγράµµατος και βελτιώνει τα περιβαλλοντικά οφέλη (κατά 30-40% σε σύγκριση µε τη βασική επιλογή), επιτρέποντας ταυτόχρονα τη χρηµατοδότηση παραδοσιακών έργων. Οι κίνδυνοι αποτυχίας παραµένουν µικροί, εφόσον αυτοί οι κλάδοι σηµειώνουν τη µεγαλύτερη επιτυχία στο πρόγραµµα LIFE. Οι τοµείς του αέρα και της θάλασσας µπορούν να καλυφθούν εν µέρει από άλλους κλάδους. - Θεµατική εστίαση σε 4 κλάδους (φύση, ύδατα απόβλητα και αέρας): αυτή η υποεπιλογή αυξάνει το δεσµό µεταξύ πολιτικών προτεραιοτήτων και του προγράµµατος LIFE, ενώ αυξάνει επίσης τα συνολικά κοινωνικοοικονοµικά οφέλη (έως και το 10% του πληθυσµού της ΕΕ µπορεί να ωφεληθεί από τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα). Εφόσον είναι περιορισµένοι οι πόροι, η κάλυψη του αέρα ίσως συνεπάγεται µείωση του αριθµού των παραδοσιακών έργων κάτω από το όριο ή τη µείωση των στόχων για τα ύδατα και τα απόβλητα. Για το υποπρόγραµµα «ράση για το κλίµα», οι προτεραιότητες εστιάζονται επαρκώς στο µετριασµό και την προσαρµογή. Γ. Επιλογές κατανοµής πόρων µεταξύ διάφορων τοµέων προτεραιότητας Γ1: Βασική επιλογή η κατανοµή της ανακοίνωσης για το Π Π Οι ειδικοί πόροι αποτελούν ένα από τα ουσιώδη στοιχεία για την αύξηση της εστίασης και την επίτευξη κρίσιµης µάζας σε έναν συγκεκριµένο τοµέα. Η εστίαση στη δράση για το κλίµα µπορεί να αυξήσει τα περιβαλλοντικά οφέλη κατά 50% (από 135 εκατοµµύρια ευρώ ετησίως σε 270 εκατοµµύρια ευρώ). Ωστόσο, για το υποπρόγραµµα «Περιβάλλον», εάν δεν υπάρξει εκ των προτέρων κατανοµή πόρων, το σκέλος NAT θα απολέσει το χαρακτηριστικό που ήταν εν µέρει υπεύθυνο για την επιτυχία του στο πλαίσιο των προγραµµάτων LIFEII, III και LIFE+, µειώνοντας τα περιβαλλοντικά οφέλη που παρέχει το σκέλος αυτό. Γ2: Η κατανοµή της ανακοίνωσης για το Π Π και 50% των πόρων για το υποπρόγραµµα «Περιβάλλον» στη βιοποικιλότητα Οι θετικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις που προκύπτουν από την εκ των προτέρων κατανοµή πόρων στο υποπρόγραµµα «κλίµα» αυξάνονται λόγω της εκ των προτέρων κατανοµής πόρων στη βιοποικιλότητα. Αναµένονται πρόσθετα περιβαλλοντικά οφέλη εκατοµµυρίων ευρώ κατ ελάχιστον. Τα πρόσθετα οφέλη που σχετίζονται µε τα ΟΕ είναι δύσκολο να καθοριστούν ποσοτικά. Αυτή η επιλογή εναρµονίζεται µε τις απόψεις των εµπλεκοµένων.. Επιλογές για τις επιπτώσεις της γεωγραφικής κατανοµής (εθνικές κατανοµές) 1: Όλα τα έργα επιλέγονται αξιοκρατικά: Όλοι οι τύποι έργων επιλέγονται µε αξιοκρατικό τρόπο. εν προβλέπεται καµία κλείδα γεωγραφικής κατανοµής. Υφίσταται ο κίνδυνος να εξακολουθήσουν να 6

8 υπερεκπροσωπούνται ορισµένες χώρες. εν λαµβάνεται υπόψη το γεγονός ότι οι φυσικοί πόροι κατανέµονται άνισα µεταξύ των κρατών µελών. 2: Όλα τα έργα επιλέγονται αξιοκρατικά, αλλά µε διασφάλιση γεωγραφικής εξισορρόπησης για ΟΣ: Τα παραδοσιακά έργα εξακολουθούν να επιλέγονται αξιοκρατικά. Για ΟΣ, θεσπίζεται ένα σύστηµα που διασφαλίζει τη γεωγραφική εξισορρόπηση εφόσον αυτά τα έργα συνδέονται περισσότερο µε την ανάπτυξη περιφερειακών ή τοπικών στρατηγικών, την υλοποίηση και τη δηµιουργία δυνατοτήτων. Τα κράτη µέλη που έχουν ένα ΟΕ επί ένα έτος τυγχάνουν λιγότερο ευνοϊκού χειρισµού στη συνέχεια. Η Επιτροπή διασφαλίζει τη χρηµατοδότηση τουλάχιστον ενός ΟΕ ανά κράτος µέλος στους κλάδους των αποβλήτων και της φύσης, ένα ΟΕ ανά διασυνοριακή περιοχή ποτάµιας λεκάνης ( ούναβης, Ρήνος κ.λπ.) και δύο έργων ανά βιογεωγραφική περιοχή. Ευνοούνται τα κράτη µέλη που έχουν µικρότερες διοικητικές ικανότητες ή σηµαντικούς φυσικούς πόρους, ή τα οποία εµπεριέχουν διασυνοριακές περιοχές ποτάµιων λεκανών. Ο στρατηγικός προγραµµατισµός (επιλογή Α2) επιτρέπει προσαρµογές εάν κάποιο κράτος µέλος δεν έχει λάβει κανένα ΟΣ. 3: Τα παραδοσιακά έργα επιλέγονται αξιοκρατικά και µόνο, και ορίζονται εθνικές κατανοµές (συγκεκριµένα ποσά ανά κράτος µέλος) για ΟΕ για ολόκληρη την περίοδο προγραµµατισµού: Τα παραδοσιακά έργα επιλέγονται αξιοκρατικά και µόνο όπως και µε την επιλογή 1. Για ΟΣ, θεσπίζεται σύστηµα ενδεικτικών εθνικών κατανοµών για κάθε κράτος µέλος και ανά περιοχή. Η επιλογή αυτή είναι ίδια µε την 2, αλλά εµπεριέχει ενδεικτικές προηγούµενες κατανοµές βάσει των περιβαλλοντικών και κλιµατικών αναγκών που έχουν συµφωνηθεί µε τα κράτη µέλη. Ε. Επιλογές σχετικά µε τη διακυβέρνηση και την αύξηση της ευαισθητοποίησης Ε1: Βασική επιλογή χρηµατοδότηση ΜΚΟ, δραστηριότητες επικοινωνίας της Επιτροπής και υποχρεώσεις επικοινωνίας/διάδοσης για έργα Η λειτουργική χρηµατοδότηση των ΜΚΟ συνεχίζεται εφόσον οι ΜΚΟ συµβάλλουν στη συµµετοχή της κοινωνίας των πολιτών στην ανάπτυξη πολιτικών, προάγουν την υλοποίηση και ενισχύουν τη βάση γνώσεων και την αύξηση της ευαισθητοποίησης. Οι δραστηριότητες επικοινωνίας σχετικά µε έργα βελτιώνονται µέσω µιας ισχυρότερης στρατηγικής προσέγγισης και προώθησης δικτύων παρόµοιων έργων γύρω από θέµατα προτεραιότητας. Ε2: Χρηµατοδότηση ΜΚΟ, δραστηριότητες επικοινωνίας της Επιτροπής, υποχρεώσεις επικοινωνίας/διάδοσης για έργα και συγκεκριµένες ενηµερωτικές εκστρατείες χρηµατοδοτούµενες µέσω επιχορηγήσεων: Εκτός από τις δραστηριότητες της επιλογής Ε1, συγκεκριµένα έργα χρηµατοδοτούµενα µέσω επιχορηγήσεων δράσης υποστηρίζουν επιλεγµένες προτεραιότητες πληροφόρησης. Αναµένεται αύξηση των θετικών επιπτώσεων της επιλογής Ε1 όταν συµπληρώνονται µε συγκεκριµένα έργα πληροφόρησης και επικοινωνίας. ΣΤ. Επιλογές απλοποίησης ΣΤ1: Βασική επιλογή ιαδικτυακά εργαλεία και µεγαλύτερα έργα 7

9 Από το 2012 και έπειτα θα χρησιµοποιείται για διαδικτυακές αιτήσεις ένα νέο εργαλείο πληροφορικής που ονοµάζεται «eproposal». Η απλοποίηση της διαδικασίας υποβολής µειώνει τις δαπάνες υποβολής προσφορών περίπου κατά 20%. Εάν υποθέσουµε ότι η αποτελεσµατικότητα αυξάνεται κατά 50% για το διοικητικό προσωπικό και 10% για το τεχνικό προσωπικό, η eproposal θα οδηγούσε σε εξοικονόµηση 7%. Εάν υποθέσουµε ότι το κέρδος είναι 50% και για τις δύο κατηγορίες, η αναµενόµενη αύξηση της εξοικονόµησης είναι 12%. Εάν υπάρξει µετακίνηση προς µεγαλύτερα έργα, τότε θα επέλθει µείωση στο συνολικό αριθµό των υπό διαχείριση έργων (από 230 έργα που επιλέγονται ετησίως σε 100 κατά το πέρας της περιόδου προγραµµατισµού), πράγµα που µειώνει τα γενικά έξοδα και τις διαχειριστικές δαπάνες του προγράµµατος LIFE. ΣΤ2: Βασική επιλογή + Απλοποιηµένες διαδικασίες επιλογής και υποβολής εκθέσεων: διαδικασία 2 σταδίων και απλοποιηµένη υποβολή εκθέσεων για ΟΕ, πολυετής επιλογή για ΜΚΟ Μπορεί να εφαρµοστεί µια διαδικασία 2 σταδίων για την επιλογή ΟΕ. Η υποβολή εκθέσεων και ο επαναπρογραµµατισµός µπορεί να βασίζεται σε ένα διετή κύκλο και το πρόγραµµα πληρωµών µπορεί να προσαρµοστεί, προκειµένου να διασφαλίζει µια πιο σταδιακή ροή χρηµάτων για το έργο. Αυτή η απλοποίηση µπορεί να µειώσει τις δαπάνες υποβολής εκθέσεων κατά 25%, πράγµα που αντιστοιχεί σε εξοικονόµηση που κυµαίνεται µεταξύ και ευρώ ετησίως. Εφόσον τα ΟΕ είναι περίπου 5 φορές µεγαλύτερα από τα παραδοσιακά έργα, ο αριθµός των συναλλαγών µπορεί να µειωθεί κατά 70%. Η πολυετής επιλογή για ΜΚΟ µειώνει το διαχειριστικό φόρτο των διαδικασιών επιλογής τουλάχιστον κατά 50%. ΣΤ3: Βασική επιλογή + Πληρωµές για εξερχόµενα και αποτελέσµατα έναντι εφάπαξ ποσών, µη επιλεξιµότητα ορισµένων δαπανών: Η αυξηµένη χρήση εφάπαξ ποσών (π.χ. εφαρµογή πρότυπων ηµερήσιων αποζηµιώσεων από την ΕΕ για έξοδα ταξιδίου, και πρότυπες δαπάνες προσωπικού) απλοποιούν τις δαπάνες υποβολής εκθέσεων. Η µείωση της επιλεξιµότητας ορισµένων δαπανών που ενέχουν δυσκολίες ως προς την υποβολή εκθέσεων και την παρακολούθηση (π.χ. χρηµατοδοτώντας µόνο πρόσθετο προσωπικό που έχει προσληφθεί ειδικά για το συγκεκριµένο έργο στο πλαίσιο των δαπανών προσωπικού, θεωρώντας τον ΦΠΑ µη επιλέξιµο) απλοποιεί αυτές τις διαδικασίες. Αυτό συνεπάγεται µείωση των επιλέξιµων δαπανών περίπου κατά 5-10% για το ΦΠΑ και 20-40% για το προσωπικό, πράγµα που θα µπορούσε να αποθαρρύνει τους πιθανούς αιτούντες. Μια αύξηση στο ποσοστό συγχρηµατοδότησης µπορεί να αντισταθµίσει αυτές τις αρνητικές επιπτώσεις. Ζ. Επιλογές εξωτερικής ανάθεσης Στην ανακοίνωση για το Π Π, η Επιτροπή έκρινε ότι το πρόγραµµα LIFE πρέπει να παραµείνει υπό κεντρική διαχείριση, αλλά οι διαχειριστικές εργασίες µπορούν να ανατεθούν σε µεγάλο βαθµό σε υπάρχοντα εκτελεστικό οργανισµό. Προς το παρόν, το προσωπικό που απαιτείται για τη διαχείριση του προγράµµατος LIFE, συµπεριλαµβανοµένων των εξωτερικών αναδόχων και των αξιωµατούχων της ΕΕ, περιλαµβάνει περίπου 125 αντίστοιχες θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης. Η συνολική διαχειριστική δαπάνη είναι λίγο πάνω από 15 εκατοµµύρια ευρώ. Αυτό αντιστοιχεί στο 6,2% του συνολικού ετήσιου προϋπολογισµού του προγράµµατος. Ζ1. Πλήρης εξωτερική ανάθεση: 8

10 Οι διαχειριστικές εργασίες για την επιλογή και την παρακολούθηση των έργων, οι λειτουργικές επιχορηγήσεις ΜΚΟ και οι δραστηριότητες επικοινωνίας εκχωρούνται σε υπάρχοντα εκτελεστικό οργανισµό, τόσο για τα παραδοσιακά έργα, όσο και για τα ΟΣ. Η διακυβέρνηση, επιτήρηση και αξιολόγηση του προγράµµατος LIFE εξακολουθούν να ασκούνται από την Επιτροπή. Για τεχνική βοήθεια, είναι εφικτές οι ακόλουθες δύο υποεπιλογές: - Εξωτερική ανάθεση χωρίς αντικατάσταση της τεχνικής βοήθειας: η συνολική δαπάνη είναι 6,3% του προϋπολογισµού του προγράµµατος. - Εξωτερική ανάθεση µε αντικατάσταση της τεχνικής βοήθειας: η συνολική δαπάνη είναι 6,0% του προϋπολογισµού του προγράµµατος. Ζ2: Υβριδική λύση: εξωτερική ανάθεση παραδοσιακών έργων, µε διατήρηση των ΟΕ υπό την Επιτροπή: Η διαχείριση των παραδοσιακών έργων και οι λειτουργικές επιχορηγήσεις ΜΚΟ ανατίθενται σε υπάρχοντα οργανισµό, ενώ διατηρούνται τα ΟΕ για το υποπρόγραµµα «Περιβάλλον» και η διακυβέρνηση του προγράµµατος υπό την Επιτροπή. Οι βασικοί λόγοι είναι η διασφάλιση της ενσωµάτωσης των αποτελεσµάτων του προγράµµατος στην πολιτική της ΕΕ, η διασφάλιση του επαρκούς σχεδιασµού των ΟΕ και η διατήρηση στενής παρακολούθησης και διασύνδεσης µε τις θεµατικές ενότητες. Η συνολική δαπάνη είναι παρόµοια µε εκείνη της επιλογής Ζ1 (µε ή χωρίς αντικατάσταση της τεχνικής βοήθειας). Συνοψίζοντας, τα οφέλη της επιλογής που προβλέπει ανάθεση σε οργανισµό είναι τα εξής: µείωση των δαπανών προσωπικού, διατήρηση της ποιότητας της υλοποίησης του προγράµµατος, δραστηριότητες επικοινωνίας και διάδοσης ίδιες µε εκείνες της υπάρχουσας κατάστασης, και απελευθέρωση έως και 19 θέσεων εργασίας εντός της Επιτροπής. Ωστόσο, η επιλογή που προβλέπει ανάθεση σε οργανισµό ενέχει τον κίνδυνο µείωσης της ικανότητας διασφάλισης της επιθυµητής προστιθέµενης αξίας για την ΕΕ. Συγκεκριµένα, τα ΟΕ απαιτούν προσεκτικό σχεδιασµό κατά τη συνεργασία µε τις ενότητες πολιτικής των µητρικών Γ και στενή παρακολούθηση προκειµένου να διασφαλίζεται η επιτυχία τους και η σύνδεση µε την υλοποίηση, πράγµα που θα εξασθενούσε εάν η διαχείριση του προγράµµατος γινόταν από οργανισµό. 6. Σύγκριση των επιλογών Οι ως άνω επιλογές αξιολογήθηκαν και συγκρίθηκαν βάσει κριτηρίων αποτελεσµατικότητας, συνοχής και αποδοτικότητας. Συνεπώς, η προτιµώµενη επιλογή θα ήταν ένα πρόγραµµα: µε θεµατικές προτεραιότητες για ολόκληρη την περίοδο προγραµµατισµού, ένα διετές-τριετές πρόγραµµα εργασιών µε µη εξαντλητικές προτεραιότητες και µια προσέγγιση «από την κορυφή προς τη βάση» για όλα τα έργα (Επιλογή Α2) µε τα ΟΕ να εστιάζονται κυρίως σε περιορισµένο αριθµό περιοχών (Επιλογές Β2α και Β2β) µε κατανοµή των κεφαλαίων του προγράµµατος LIFE, σύµφωνα µε τη διανοµή που ορίζεται στην ανακοίνωση για το Π Π και µε το 50% των πόρων για το υποπρόγραµµα «Περιβάλλον» στη βιοποικιλότητα (Επιλογή Γ2) 9

11 µε σύστηµα επιλογής «παραδοσιακών» έργων µε αξιοκρατικό τρόπο και σύστηµα επιλογής ΟΕ που διασφαλίζει γεωγραφική εξισορρόπηση (Επιλογή 2) που βελτιώνει το ρόλο των ΜΚΟ στη διάδοση και µε βελτιωµένες προσεγγίσεις ως προς τη διακυβέρνηση και την επικοινωνία (Επιλογή Ε1) που θεσπίζει µηχανισµούς εργαλείων πληροφορικής για την υποβολή προτάσεων και µια προσέγγιση 2 σταδίων για ΟΕ µε υποχρεώσεις διετούς κύκλου υποβολής εκθέσεων που αυξάνει τη χρήση εφάπαξ ποσών και απλοποιεί την επιλεξιµότητα των δαπανών περιορίζοντας την επιλεξιµότητα ορισµένων δαπανών (συνδυασµός Επιλογών ΣΤ) µε εξωτερική ανάθεση της διαχείρισης παραδοσιακών έργων σε υπάρχοντα οργανισµό, και µε παράλληλη διατήρηση της διακυβέρνησης του προγράµµατος και της διαχείρισης των ΟΕ του υποπρογράµµατος «Περιβάλλον» εντός των µητρικών Γ. Βάσει µεσοπρόθεσµης αξιολόγησης, µπορεί να γίνεται σταδιακά εξωτερική ανάθεση της διαχείρισης τέτοιων έργων (Επιλογή Ζ2). Με αυτόν τον τρόπο λαµβάνονται υπόψη οι βασικές συστάσεις των αξιολογήσεων του προγράµµατος LIFE, δηλαδή καλύτερη θέσπιση θεµατικών προτεραιοτήτων, απλοποίηση και ορθή διαχείριση. Είναι σηµαντικές οι συνέργειες µε άλλα ταµεία της ΕΕ, εφόσον διασφαλίζει καλύτερο πολλαπλασιαστικό αποτέλεσµα. Αυτή η επιλογή διασφαλίζει περιβαλλοντικά οφέλη ύψους περίπου εκατοµµυρίων ευρώ ετησίως, καθώς και εξοικονοµήσεις 7-12% για τις δαπάνες υποβολής προσφορών και 25% για τις υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων. 7. Παρακολούθηση και αξιολόγηση Το προτεινόµενο πλαίσιο παρακολούθησης οργανώνεται γύρω από δύο επίπεδα: παρακολούθηση των εξερχοµένων, των αποτελεσµάτων και των επιπτώσεων σε επίπεδο έργου και προγράµµατος, καθώς και εντοπισµό των δαπανών σε επίπεδο προγράµµατος. Παρακολούθηση εξερχοµένων, αποτελεσµάτων και επιπτώσεων: Οι προτάσεις για έργα περιλαµβάνουν πίνακες µε τα αναµενόµενα εξερχόµενα ως βάση για την παρακολούθηση της προόδου. Θεµατικές εκθέσεις ανά περιοχή αποτελούν τη βάση για τη διάδοση και τροφοδότηση πολιτικής. Εκτελείται µια µεσοπρόθεσµη και µια εκ των υστέρων αξιολόγηση του προγράµµατος LIFE. Εντοπισµός δαπανών σε επίπεδο προγράµµατος: Προκειµένου να αποδειχθούν τα κοινά οφέλη που προκύπτουν και από τα δύο υποπρογράµµατα για συγκεκριµένες προτεραιότητες όπως η δράση για το κλίµα και η βιοποικιλότητα, και να καταδειχθεί καλύτερα το επίπεδο δαπανών σε ολόκληρο το πρόγραµµα LIFE για τις προτεραιότητες αυτές, το πλαίσιο παρακολούθησης περιλαµβάνει και τη µεθοδολογία εντοπισµού των δαπανών που σχετίζονται µε το κλίµα και τη βιοποικιλότητα σύµφωνα µε την ανακοίνωση για το Π Π και τους «δείκτες του Ρίο» του ΟΟΣΑ. 10