ΕΝΤΟΜΑ ΑΠΟΘΗΚΩΝ. Χρήστος Γ. Αθανασίου.

Transcript

1 ΕΝΤΟΜΑ ΑΠΟΘΗΚΩΝ Χρήστος Γ. Αθανασίου

2 Περίγραμμα παρουσίασης Το οικοσύστημα της αποθήκης Ορισμός Σημασία των εντόμων αποθηκών Στοιχεία βιοοικολογίας Σημαντικότερα είδη Καταπολέμηση

3 Αποθήκη: ένα μοναδικό κλειστό οικοσύστημα Παράδειγμα: η τροφική αλυσίδα των δημητριακών Κατανάλωση από τον άνθρωπο Μύκητοφάγα έντομα Παρασιτοειδή Τροφές Ζωοτροφές Αρπακτικά ακάρεα Μύκητοφάγα ακάρεα Έντομα που τρέφονται από το προϊόν Ακάρεα Πουλιά Μύκητες Βακτήρια Τρωκτικά Ακτινομύκητες Αποθηκευμένο σιτάρι

4 Ακάρεα, μύκητες, τρωκτικά 41 % Έντομα 59 % Απώλειες κατά την αποθήκευση (πχ. δημητριακά) Ανεπτυγμένες χώρες 17 % Αναπτυσσόμενες χώρες >30 % Κυριότερα ζημιογόνα αίτια κατά την αποθήκευση Έντομα Ακάρεα Μύκητες-βακτήρια Τρωκτικά Μη παρασιτικές απώλειες Πότε λέμε ότι ένα έντομο είναι έντομο αποθηκών; Ως έντομο αποθηκών ορίζεται το έντομο που α) προκαλεί ζημιά στα αποθηκευμένα προϊόντα, και β) μπορείνααναπτυχθείκαινα αναπαραχθεί σε χώρους που φιλοξενούν τέτοια προϊόντα

5 Γιατί τα έντομα αποθηκών είναι τόσο επιτυχημένα ; Βαδίζουν ή πετούν (ακόμα και δεκάδες χιλιόμετρα) Μετακινούνται μέσω του διεθνούς εμπορίου με το προϊόν (έντομα ταξιδιώτες ) Χρησιμοποιούν σειρά καταφυγίων και συνθηκών για να επιζήσουν για πολλά χρόνια Σχήμα: στενά, μικρά, πεπλατυσμένα Σε καταφύγια αποφεύγουν την άμεση έκθεση σε εντομοκτόνα (ανθεκτικότητα) και φυσικούς εχθρούς Τι ζημιές κάνουν τα έντομα αποθηκών; Ποσοτική ζημιά Ποιοτική ζημιά Ψυχολογική ζημιά Οικονομική ζημιά μέσω των κανόνων διακίνησης και εμπορίας

6 Πως τα έντομα εισέρχονται στο χώρο και το προϊόν; Κύρια μόλυνση Τοποθέτηση προσβεβλημένου (από τον αγρό) προϊόντος σε άδεια αποθήκη Δευτερεύουσα μόλυνση Τοποθέτηση προσβεβλημένου σε αποθήκη με καθαρό προϊόν

7 Αναμόλυνση Προσβολή από έντομα που βρίσκονται στα μηχανήματα Εισβολή Είσοδος των εντόμων στην αποθήκη

8 Κατηγορίες εντόμων αποθηκών Πρωτεύοντα είδη (primary pests) Ικανά να προσβάλλουν ακέραιο προϊόν (πχ. σπόρους) Sitophilus spp. Rhyzopertha dominica Sitotroga cerealella Bruchidae

9 Δευτερεύοντα είδη (secondary pests) Προσβάλλουν προϊόν ήδη προσβεβλημένο ή μηχανικά σπασμένο (πχ. άλευρα) Tribolium spp. Oryzaephilus spp. Cryptolestes spp. Pyralidae Sitophilus vs Tribolium

10 Μυκητοφάγα είδη (fungus feeders) Mycetophagidae Cryptophagidae Τρέφονται από μύκητες δείκτης κακής υγιεινής σε χώρο και προϊόν Αποσυνθέτες (scavengers) Μυκητοφάγα Dermestidae Τρέφονται από αποσυντιθεμένες ύλες ζωικής ή φυτικής προέλευσης

11 Παρασιτοειδή και αρπακτικά (predators/parasitoids) Τρέφονται από άλλα έντομα Hymenoptera Hemiptera Επισκέπτες (visitors) Βρίσκονται τυχαία στον αποθηκευτικό χώρο Μη αποθηκών

12 Για ν α συμβάλ ει στην προστασία του απορρήτου σας, το PowerPoint απέκλ εισε την αυτόματη λ ήψ η αυτής της εικόν ας. Ωό-ακμαίο: 4-5 εβδ. Διάρκεια ζωής ακμαίου: 1-2 εβδ., 200 ωά/θήλυ, πληθυσμός που αυξάνεται 50 φορές/μήνα Νυκτόβιο (ως ακμαίο) Ακμαίο: τεφρό-καστανό, cm άνοιγμα πτερύγων Προύμφη υπόλευκη, cm μήκος σώματος Προσβάλλει άλευρα, σπόρους και άλλα αμυλούχα προϊόντα, αποξηραμένα φρούτα, μπαχαρικά κα

13

14 Παρόμοια βιολογία-μορφολογία με E. kuehniella Κυρίως σε αποξηραμένα φρούτα, ξηρούς καρπούς Παρόμοια βιολογία-μορφολογία με E. kuehniella Κυρίως σε αποθηκευμένο καπνό (φύλλα), κακάο, σοκολάτα, πλακούντες, άλευρα κα

15

16 Ωό-ακμαίο: 4-5 εβδ. Διάρκεια ζωής ακμαίου: 2-4 εβδ., 400 ωά/θήλυ, πληθυσμός που αυξάνεται 100 φορές/μήνα Νυκτόβιο (ως ακμαίο), καλύπτει με ιστούς τις επιφάνειες των προϊόντων που προσβάλλει Ακμαίο: βασικό 1/3 υπόλευκο, 2/3 καστανό, cm άνοιγμα πτερύγων Προύμφη υπόλευκη, cm μήκος σώματος Εξαιρετικά πολυφάγο: αμυλούχα προϊόντα, ξηροί καρποί, αποξηραμένα φρούτα, ζωικές ύλες, σκόνη γάλακτος, εντομολογικές και βοτανικές συλλογές, σοκολάτα, κακάο, καπνός κα

17 Ωό-ακμαίο: 4-5 εβδ. Διάρκεια ζωής ακμαίου: 2-5 εβδ., 400 ωά/θήλυ, πληθυσμός που αυξάνεται 100 φορές/μήνα Νυκτόβιο (ως ακμαίο) Ακμαίο: με ζώνες χρωμάτων στις πτέρυγες, cm άνοιγμα πτερύγων Προύμφη υπόλευκη, mm μήκος σώματος (το πιο μεγαλόσωμο Λεπιδόπτερο αποθηκών) Αμυλούχα προϊόντα (άλευρα, πίτυρα κα)

18 Ωό-ακμαίο: 4-5 εβδ. Διάρκεια ζωής ακμαίου: 2-4 εβδ., 300 ωά/θήλυ Νυκτόβιο (ως ακμαίο) Ακμαίο: με ζώνες χρωμάτων στις πτέρυγες, 9-15 mm άνοιγμα πτερύγων Προνύμφη υπόλευκη, 10 mm μήκος σώματος Σπόρους σιτηρών Μαλακά μέρη (έμβρυο) Ενώνει 3-8 σπόρους μαζί Δυσάρεστη οσμή-γεύση, μύκητες Αλλεργίες

19 Παρόμοια μορφολογία-βιολογία με το T. granella (ακμαίο με κίτρινες πτέρυγες χωρίς σκοτεινόχρωμες ζώνες) Προνύμφη υπόλευκη, 11 mm μήκος σώματος Τρέφεται με υφάσματα, δέρματα, τάπητες, συνθετικές ίνες, γούνες, βαμβακερά κα. Η προνύμφη βρίσκεται βομβύκιο, από το οποίο εξέρχεται, τρέφεται και επιστρέφει

20 Πρωτεύον! Ωό-ακμαίο: 4-5 εβδ. Διάρκεια ζωής ακμαίου: 2 εβδ., 400 ωά/θήλυ, 100 φορές αύξηση το μήνα Νυκτόβιο (ως ακμαίο) Ακμαίο: με κροσσούς στις πτέρυγες, πρόσθιες πτέρυγες στενές αργυρόχρυσες, mm άνοιγμα πτερύγων Προνύμφη υπόλευκη, 10 mm μήκος σώματος Σπόρους σιτηρών (αποκλειστικά) Πρωτεύον έντομο: η προνύμφη τρυπά το σπόρο και εισέρχεται από το θύσανο, και κλείνει την οπή εισόδου με υμένιο Ολοκληρώνει την ανάπτυξή της στο εσωτερικό του σπόρου Δεν είναι ορατή η προσβολή από έξω (μόνο η οπή εξόδου Προσβάλλει και δημητριακά στο αγρό, πριν τη συγκομιδή Βρίσκεται και σε αγρωστώδη αυτοφυή Δεν υπάρχουν νημάτια στο σπόρο

21

22 Πρωτεύον (2) Ωό-ακμαίο: 4-5 εβδ. Διάρκεια ζωής ακμαίου: 6 μήνες- 1 έτος, 400 ωά/θήλυ Προσβάλλει σε θερμοκρασίες ο C, το ακμαίο πετά (συχνά και έξω) Ακμαίο: ρυγχοφόρο, μαύρο-καστανό, με 4 πορτοκαλί περιοχές στα έλυτρα, μήκος σώματος 3.5 mm Προνύμφη 3.4 mm, υπόλευκη, άποδη Προσβάλλει σπόρους δημητριακών (σπάνια και οσπρίων) Το θήλυ τοποθετεί ένα ωό στο εσωτερικό του σπόρου Η προνύμφη ολοκληρώνει την ανάπτυξή της στο εσωτερικό του σπόρου, κενώνοντάς τον εσωτερικά («άναμμα» - μύκητες) Η νύμφωση γίνεται μέσα στο σπόρο και το έντομο εξέρχεται ως ακμαίο- Είναι εμφανής μόνο η οπή εξόδου Η ζημιά μπορεί να ξεπεράσει και το 70 % του βάρους του σπόρου, χωρίς να φαίνεται εξωτερικά

23

24 Πρωτεύον (2 ) Παρόμοια βιολογία με το S. oryzae Το ακμαίο δεν πετά, δεν συναντάται έξω Ακμαίο: δεν έχει τις 4 πορτοκαλί περιοχές στα έλυτρα (διαφορά με το S. oryzae) Προσβάλλει σπόρους δημητριακών

25 Πρωτεύον (3) Ωό-ακμαίο: 4 εβδ. Διάρκεια ζωής ακμαίου: 6 μήνες, 500 ωά/θήλυ (πάνω από 200 φορές αύξηση ανά μήνα) Προσβάλλει σε θερμοκρασίες ο C, το ακμαίο πετά Ακμαίο: καστανό, «σκυφτό», με μήκος σώματος 3 mm Προνύμφη 4 mm, υπόλευκη, με πόδια Προσβάλλει σπόρους δημητριακών αποκλειστικά Το θήλυ τοποθετεί ένα ωό στο εξωτερικό του σπόρου Η προνύμφη εισέρχεται μέσα στο σπόρο και ολοκληρώνει την ανάπτυξή της στο εσωτερικό, κενώνοντάς τον εσωτερικά Η νύμφωση γίνεται μέσα στο σπόρο και το έντομο εξέρχεται ως ακμαίο- Είναι εμφανής μόνο η οπή εξόδου Η ζημιά μπορεί να ξεπεράσει και το 80 % του βάρους του σπόρου, χωρίς να φαίνεται εξωτερικά Προσβάλλει δημητριακά ακόμα με 8 % mc ΤΟ ΠΙΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΕΝΤΟΜΟ ΑΠΟΘΗΚΩΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ!

26

27 Ωό-Ακμαίο, 3-8 εβδ., το ακμαίο ζεί μήνες, περίπου 500 ωά ανά θήλυ, 70 φορές αύξηση ανά μήνα Ακμαίο: mm, καστανό χρώμα, ροπαλοειδείς κεραίες Προνύμφη: λευκή, σε πλήρη ανάπτυξη 7 mm Τρέφεται με άλευρα, σπασμένους σπόρους, επεξεργασμένα αμυλούχα προϊόντα, πλακούντες

28 Παρόμοια βιολογία και ζημιές με το T. confusum. Ακμαίο: mm, καστανό χρώμα, ροπαλοειδείς κεραίες (διαφορά με Τ. confusum) Τρέφεται με άλευρα, αλλά και με σπασμένους σπόρους (με πιο μεγάλη ευκολία από το T. confusum)

29

30 Μακρόβιο, μπορεί να ζήσει και πάνω από 2 έτη Ακμαίο: 2 cm, καστανό-μαύρο χρώμα, το μεγαλύτερο έντομο αποθηκών, γυαλιστερά έλυτρα Προνύμφη, μοιάζει με Elateridae, κίτρινη, δύσκαμπτη, φθάνει τα 6 εκ. Το συγγενές Τ. obscurus «θαμπά» (ματ) έλυτρα Τρέφεται με άλευρα, αλλά και με σπασμένους σπόρους, άλλα αμυλούχα προϊόντα, νεκρά έντομα, ύλες ζωικής προέλευσης

31 Αναπτύσσεται σε θερμοκρασίες 20 έως και 37.5 o C(άριστο o C, με βιολογικό κύκλο 20 ημέρες) Ακμαίο μακρόβιο (2-3 έτη) 400 ωά ανά θήλυ (εκκόλαψη πάνω από το 90 %): πάνω από 100 φορές αύξηση πληθυσμού ανά μήνα Ακμαίο: 3 mm, καστανό-μαύρο χρώμα, λεπτό, πεπλατυσμένο, ευκίνητο, με «δόντια» περιφερειακά στο θώρακα Λευκή, ολιγόποδη, 5 mm Μεγάλος κύκλος τροφικών προτιμήσεων, αλλά κυρίως σε άλευρα, και άλλα αμυλούχα προϊόντα

32 Αναπτύσσεται σε θερμοκρασίες 20 έως και 35 o C(άριστο o C), παρόμοια βιολογία, μορφολογία και ζημιές με το O. surinamensis Ακμαίο: ένα παραπάνω «δόντι» (διαφορά με O. surinamensis) Μεγάλος κύκλος τροφικών προτιμήσεων, αλλά κυρίως σε αποξηραμένες οπώρες, ξηρούς καρπούς και γενικά σε τρόφιμα με μεγάλη περιεκτικότητα σε σάκχαρα

33

34 Παρόμοια βιολογία και ζημιές με τα είδη του γένους Oryzaephilus Ευαίσθητο σε σχετική υγρασία <50 % Ακμαίο: 1-2 mm, σιδηρόχρωμο (κοκκινωπό-καστανό), λεπτό, πεπλατυσμένο, με μακριές κεραίες Προνύμφη: ολιγόποδη, υπόλευκη, 4 mm Μεγάλος κύκλος τροφικών προτιμήσεων, αλλά κυρίως σε άλευρα, σπόρους σιτηρών (τρέφεται από τα μαλακά μέρη του σπόρου κυρίως) και άλλα αμυλούχα προϊόντα

35 Μακρόβιο (1-3 έτη) Ανθεκτικό σε χαμηλές θεμροκρασίες (π.χ. 2 μήνες σε -10 ο C, ώρες στους -10 ο C) Οι προνύμφες ολοκληρώνουν την ανάπτυξή τους σε 6 μήνες >1000 ωά/θήλυ Ακμαίο: 1 cm, μαύρο γυαλιστερό, με στένωση μεταξύ θώρακα και κοιλίας Προνύμφη: λευκή με μαύρη κεφαλή, 3 cm Κυρίως σε αμυλούχα προϊόντα (σπόρους, άλευρα, πίτυρα, μπισκότα, παξιμάδια κα) αλλά και σε ξηρούς καρπούς Οι προνύμφες είναι (και) αρπακτικές άλλων εντόμων αποθηκών (νεκρών και ζώντων) Οι προνύμφες διανοίγουν στοές σε ξύλο (για νύμφωση)

36

37 Η προνυμφική ανάπτυξη μπορεί να είναι 1-3 έτη (συνήθως 1 γενεά/έτος) Μόνο οι προνύμφες προκαλούν την προσβολή Τα ακμαία δεν τρέφονται (η τρέφονται από γύρη στο εξωτερικό περιβάλλον), βραχύβια Ακμαίο: 2-4 mm, ωοειδές σχήμα, με λέπια διαφόρων χρωμάτων Προνύμφη: κίτρινη-καστανή, με τρίχες και θύσσανο τριχών στο τελευταίο κοιλιακό τμήμα Τρέφονται αποκλειστικά από ύλες ζωικής προέλευσης (νεκρά ζώα και έντομα, εντομολογικές και άλλες συλλογές, δέρματα, γούνες, μάλλινα, τάπητες, πίνακες ζωγραφικής, μετάξι, κουκούλια μεταξοσκωλήκων κα) Κυριότερα είδη τα A. verbasci, A. museorum (γνωστά και ως «σκαθάρια των μουσείων»)

38

39 Πρωτεύον (4) Ο βιολογικός του κύκλος μπορεί να ξεπεράσει και τα 8 έτη (προνύμφες σε μακρά διάπαυση- khapra beetle ). Σε αντίθεση με τα άλλα Dermestidae, τρέφεται αποκλειστικά με ύλες φυτικής προέλευσης Εύρος ανάπτυξης ο C ( άριστο 35 ο C με τρεις εβδομάδες βιολογικό κύκλο) Τα ακμαία δεν τρέφονται, βραχύβια, πολλές γενεές/έτος Προσβάλλει και προϊόντα με χαμηλή υγρασία (2 %) Πολύ ανθεκτικό στα συνήθη εντομοκτόνα που είναι αποτελεσματικά για τα άλλα είδη Ακμαίο: 2-3 mm, ωοειδές σχήμα, καστανό, με τρίχες (χωρίς λέπια) Προνύμφη: κίτρινη-καστανή, με θύσσανο,5 mm Τρέφονται αποκλειστικά από ύλες φυτικής προέλευσης, και είναι ιδιαίτερα καταστρεπτικό στα αποθηκευμένα δημητριακά ΤΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΟ ΕΝΤΟΜΟ ΚΑΡΑΝΤΙΝΑΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ!!! Χαρακτηριστική προσβολή («τρωγώ-δερμα») στους σπόρους

40 Map provided by European and Mediterranean Plant Protection Organization (EPPO)

41

42 Τα πιο «παλιά» έντομα στον πλανήτη (325 εκ. χρόνια) 3500 είδη Blattaria Παμφάγα-«Σκουπιδοφάγοι» Ετερομετάβολα Μόνο (περίπου) δέκα είδη είναι σημαντικά σε κατοικημένους χώρους Μασητικού τύπου στοματικά μόρια

43 Τρία σημαντικά είδη: «Γερμανική κατσαρίδα» mm, χρώμα καστανό-κίτρινο Το πιο κοινό είδος κατσαρίδας στην Ελλάδα σε κατοικημένους χώρους Πετά πολύ σπάνια και για λίγο (σε υψηλές θερμοκρασίες) Βιολογικός κύκλος 100 ημέρες, αλλά το ακμαίο ζεί πάνω από 500 ημέρες Φέρει τα ωά σε ωοθήκια (30-40 ωά το καθένα)

44

45 >20 mm, χρώμα καστανό-μαύρο, «ανατολική κατσαρίδα» Προτιμά αποχετεύσεις, υγρές ψυχρές περιοχές των κατοικιών, υπονόμους, ζει 300 ημέρες (<10 ωά ανά ωοθήκιο) Οι πτέρυγες αφήνουν ακάλυπτα τα τελευταία κοιλιακά τμήματα Σημαντικός δείκτης υγείας του χώρου

46 40 mm, χρώμα ανοιχτό κόκκινο-καστανό Προτιμά υγρές, θερμές και σκοτεινές περιοχές, όπου κρύβεται την ημέρα και εμφανίζεται τη νύχτα, ζει 300 ημέρες (<10 ωά ανά ωοθήκιο) Οι πτέρυγες καλύπτουν πλήρως την κοιλία Εκκρίνει ένα καφέ υγρό (atar) που χρησιμοποιείται ως ελκυστικό φύλου

47

48 Ta ωοθήκια UF UF Τα ωά περιέχονται μέσα σε ειδικές θήκες, τα ωοθήκια (ootheca). Προστατεύουν τα ωά από την αφυδάτωση, και από τον κανιβαλισμό. Το θήλυ, ανάλογα με το είδος, μπορεί να τα κολλήσει σε κάποιο ασφαλές σημείο, ή να τα μεταφέρει μαζί του συνεχώς.

49 Καταπολέμηση εντόμων αποθηκών-ipm σε τρία βήματα IPM Πρόληψη Παρακολούθηση Καταπολέμηση 1. Κατασκευή αποθήκης 2. Υγιεινή 3. Ξήρανση 4. Ερμητική αποθήκευση 5. Μικρός χρόνος αποθήκευσης 6. Συσκευασία (insect-proof) 1. Οπτικός έλεγχος 2. Έλεγχος συνθηκών 3. Δειγματοληψία 4. Χρήση παγίδων 1. Φυσική 2. Βιολογική 3. Χημική 4. Βιοτεχνολογική

50 Πρόληψη 1. Κατασκευή αποθήκης 2. Υγιεινή 3. Ξήρανση 4. Ερμητική αποθήκευση 5. Μικρός χρόνος αποθήκευσης 6. Συσκευασία (insect-proof) ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ Πρέπει να λαμβάνονται υπόψη: Ο βαθμός «βιολογικής αντίστασης» του προϊόντος, δηλ. η ικανότητα που έχουν ορισμένες ποικιλίες να είναι ευαίσθητες η ανθεκτικές και σε ποια είδη εντόμων. Ο βαθμός καθαρότητας και ακεραιότητας του προϊόντος, κυρίως των σπόρων και των ξηρών καρπών (χωρίς σκόνες ή αλεύρι, άδειοι σπόροι, σπόροι ή καρποί σπασμένοι από μηχανικά αίτια ή από προσβολή εντόμων). Η προέλευση, ο χρόνος και ο τρόπος συγκομιδής πρέπει να είναι γνωστά, διότι οι συνθήκες αυτές δίδουν αρκετές πληροφορίες για την πρόβλεψη και την εξέλιξη της προσβολής Πχ. η ξήρανση του προϊόντος είναι αποτελεσματική κατά των ακάρεων ενώ η ψύξη κατά των εντόμων (για τα αποθηκευμένα δημητριακά η υγρασία πρέπει να μην ξεπερνά το 13 %, ενώ η ψύξη κάτω από τους 15 ο C προστατεύει και από τα έντομα).

51 Πρόληψη 1. Κατασκευή αποθήκης 2. Υγιεινή 3. Ξήρανση 4. Ερμητική αποθήκευση 5. Μικρός χρόνος αποθήκευσης 6. Συσκευασία (insect-proof) ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΠΟΘΗΚΕΥΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ Τα υλικά και ο τρόπος κατασκευής, να είναι τα κατάλληλα έτσι ώστε να τηρούνται οι ευνοϊκές συνθήκες αποθήκευσης (υγρασίας, θερμοκρασίας, αερισμού) Το δάπεδο, οι τοίχοι και η οροφή να έχουν καλή στεγανοποίηση (κλειστά παράθυρα, τοποθέτηση πλέγματος), να είναι λεία και οι γωνίες που σχηματίζουν μεταξύ τους να είναι στρογγυλεμένες Η προετοιμασία του χώρου για αποθήκευση είναι πολύ σημαντικός παράγοντας για την εξέλιξη της προσβολής. Απαιτείται προσεκτικός καθαρισμός, απομάκρυνση παλαιού (ήδη προσβεβλημένου) προϊόντος, και το προϊόν να τοποθετείται με τέτοιο τρόπο ώστε να διευκολύνονται οι εργασίες καθαρισμού, δειγματοληψίας, απεντόμωσης κτλ.

52 Παρακολούθηση 1. Οπτικός έλεγχος 2. Έλεγχος συνθηκών 3. Δειγματοληψία 4. Χρήση παγίδων

53 Ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν από την παρακολούθηση Ποια είδη έχουμε στο χώρο και το προϊόν; Που ακριβώς βρίσκονται; Ποιοι οι αριθμοί τους στο χρόνο; Ποιες είναι οι «εστίες» της προσβολής; Πόσο αποτελεσματική είναι η αντιμετώπιση που εφαρμόζουμε;

54

55 Καταπολέμηση ΦΥΣΙΚΗ ΑΚΡΑΙΕΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΕΣ 1. Φυσική 2. Βιολογική 3. Χημική 4. Βιοτεχνολογική ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ ΑΕΡΙΣΜΟΣ ENTOLETER Εκτοξεύει τα άλευρα μεταξύ δύο ατσάλινων επιφανειών με πασσάλους Σκοτώνει όλα τα είδη εντόμων, όλα τα στάδια >2900 rpm

56 Υγρή περιοχή πάνω: δείκτης μετανάστευσης υγρασίας λόγω υγρού αέρα έξω Υγρή περιοχή κάτω: δείκτης επίδρασης ξηρού αέρα από έξω

57 Επίδραση της θερμοκρασίας στα έντομα αποθηκών Θερμοκρασία ( O C) ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΕ ΛΙΓΑ ΛΕΠΤΑ ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΕ ΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΓΙΣΤΟΣ ΡΥΘΜΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΕ ΜΕΡΙΚΕΣ ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ Η ΜΗΝΕΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΕ ΜΕΡΙΚΕΣ ΗΜΕΡΕΣ Ή ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ Θερμοκρασία ( O F) ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΕ ΛΙΓΑ ΛΕΠΤΑ

58 Θερμαντήρες για χώρους

59 ΧΗΜΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΑ (PROTECTANTS) ΚΑΠΝΙΣΤΙΚΑ (FUMIGANTS) 1. FUMIGANTS Πλεονεκτήματα Εξαπλώνονται ταχύτατα στον χώρο και το προϊόν, και διεισδύουν σε σημεία όπου δεν είναι δυνατόν να εφαρμοσθούν άλλες μέθοδοι (διαφορά με aerosols) Άμεση δράση σε όλα τα βιολογικά στάδια των εντόμων (ακόμα και ωοκτόνος δράση) Αποτελεσματικά για μεγάλο εύρος ειδών εντόμων, ακάρεων κτλ. Δεν αφήνουν υπολείμματα στο προϊόν και έχουν μικρή υπολειμματική δράση Εφαρμόζονται όταν αυτό κρίνεται απαραίτητο (με την διαπίστωση της προσβολής) Μειονεκτήματα Πολύ επικίνδυνα κατά την εφαρμογή εάν δεν τηρηθούν όλες οι προβλεπόμενες προφυλάξεις Ανάπτυξη ανθεκτικότητας από μερικά είδη Σε μεγάλους αποθηκευτικούς χώρους (πχ. silos) για την εφαρμογή των καπνιστικών απαιτείται ο σχετικός εξοπλισμός

60 Φωσφίνη Δρα μέσω των ατμών στο αναπνευστικό σύστημα aluminum phosphide 55% ή magnesium phosphide Πολύ επικίνδυνο Και σε στερεό και σε φιάλη ως αέριο Διαβρωτικό σε μέταλλα (και σε πολύτιμα μέταλλα) Ελευθερώνεται ως αέριο με την υγρασία του αέρα AlP + 3H2O Al(OH)3 + PH3 Mg3P2 + 6H2O 3Mg(OH)2 +2PH3 Σε διάφορες μορφές (πλακίδια, σφαιρίδια κτλ.) pellets αρχίζει η έκλυση αερίου σε h tablets αρχίζει η έκλυση αερίου σε 1-2 h Σε συγκεντρώσεις 1.79 % (17,900 ppm) μπορεί να προκαλέσουν φωτιά Στεγανοποίηση του χώρου μετά την εφαρμογή

61

62 Ισχυρά διαβρωτικό: προσθέτει βάρος (λόγω φωσφορικού οξέος) και αφαιρεί βάρος (λόγω διάβρωσης) PH3+2H2O=H3PO2+4H+4e PH3+3H2O=H3PO3+6H+6e PH3+4H2O=H3PO4+8H+8e

63 Βρωμιούχο μεθύλιο Δρα μέσω των ατμών στο αναπνευστικό σύστημα Phase out (Ελλάδα το 2005) διότι καταστρέφει το όζον Δεν είναι διαβρωτικό και εύφλεκτο Ειδικό βάρος 3.27 σε 0 o C (αέρας: 1) Εναλλακτικό Sulfuryl Floride (ProFume, Dow) Δρα πολύ γρήγορα (16-24 ώρες, συχνά και λιγότερο)

64 Sulfuryl fluoride Το Sulfuryl Fluoride (SF) είναι το ProFume F - - O=S=O Έχει εγκριθεί για χρήση και χρησιμοποιηθεί ευρύτατα, ως Vikane, από το 1961 για τερμίτες και άλλα ξυλοφάγα έντομα Πρόσφατα (2002) επανεγκρίθηκε στις ΗΠΑ, ως ProFumeTM Fumigant Gas (Dow AgroSciences), για: Αποθηκευμένα δημητριακά Αποξηραμένα φρούτα Ξηρούς καρπούς Χώρους επεξεργασίας τροφίμων Πρόκειται για τον κύριο αντικαταστάτη του MeBr παγκοσμίως (max δόση: 1500 g/h/m3) Εναλλακτικό της PH3 σε πολλές περιπτώσεις Ήδη χρησιμοποιείται σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες F

65 Τροποποιημένες ατμόσφαιρες (modified atmospheres): αλλαγή στη συγκέντρωση ενός ή περισσοτέρων αερίων κατά την εφαρμογή Ελεγχόμενες ατμόσφαιρες (controlled atmospheres): αλλαγή της πίεσης Κανονική ατμόσφαιρα: CO2 vs Κενό Άζωτο, N 2 = 78.0% Οξυγόνο, O 2 = 20.9% Διοξείδιο του άνθρακα, CO 2 = 0.03% Πίεση στην επιφάνεια της θάλασσας = 760 mm Hg

66 2. PROTECTANTS Πλεονεκτήματα Μικρότερο κόστος εφαρμογής (σε σύγκριση με μικροβιακά σκευάσματα, ρυθμιστές ανάπτυξης κτλ.) Εύκολα στην εφαρμογή (συνήθως εφαρμόζονται μια μόνο φορά, πριν ή κατά την αποθήκευση) «Συμβατά» με τους κανόνες του διεθνούς εμπορίου (σε αντίθεση με τις άλλες μεθόδους) Αποτελεσματικά για μεγάλο εύρος ειδών εντόμων Μειονεκτήματα Υπολείμματα στο προϊόν Ανάπτυξη ανθεκτικότητας από πολλά είδη Εφαρμόζονται ανεξάρτητα από την ύπαρξη προσβολής

67 pirimiphos-methyl (Actellic) Οργανοφωσφορικό εντομοκτόνο-ακαρεοκτόνο, με πολύ μεγάλη υπολειμματική διάρκεια (μέχρι 36 εβδομάδες) Δρα και ασφυκτικά μέσω των ατμών Ανάπτυξη ανθεκτικότητας από πολλά είδη (κυρίως τα Rhyzopertha dominica και Oryzaephilus surinamensis) Εφαρμόζεται με ψεκασμό στους χώρους και το προϊόν ή ως σκόνη στο προϊόν deltamethrin (K-obiol) Πυρεθρινοειδές εντομοκτόνο, με σχετικά μικρή υπολλειματική διάρκεια (μέχρι 2-3 μήνες) Χρησιμοποιείται σε αρκετά μεγάλη κλίμακα, για μεγάλο εύρος εντομολογικών εχθρών (με τάση αύξησης τα τελευταία χρόνια) Έχει γρήγορη ικανότητα κατάρριψης (knock down) Δεν έχει ακόμα εμφανιστεί έντονα η ανθεκτικότητα που παρατηρείται στα συνήθη οργανοφωσφορικά, ενώ και τα υπολείμματα είναι πολύ μικρότερα Εφαρμόζεται με ψεκασμό ή ως σκόνη στο προϊόν, αλλά και ως aerosol για ψεκασμούς σε οικίες, στάβλους κτλ. Πολύ μικρότερη τοξικότητα για τον άνθρωπο σε σύγκριση με τα οργανοφωσφορικά