Οδηγός χρήσης για το εργαλείο CO2ZW

Transcript

1 Οδηγός χρήσης για το εργαλείο CO2ZW

2 Οδηγός χρήσης για το εργαλείο CO2ZW v1.1 (ελληνική έκδοση 1.1) Register of Community Trade Marks No Οδηγός Χρήστη Αρχική έκδοση: Οκτώβριος 2013 Μετάφραση στα Ελληνικά: Ιούλιος 2014 Η Μετάφραση στα Ελληνικά έγινε στο πλαίσιο του έργου ZEROWASTE PRO το οποίο εντάσσεται στο Πρόγραμμα MED (CAP) και χρηματοδοτείται κατά 75% από το ΕΤΠΑ και 25% από Εθνικούς Πόρους

3 [Αυτή η σελίδα έχει μείνει επίτηδες κενή]

4 Σύνολο σελίδων: 36 Πίνακας Περιεχομένων 1 Εισαγωγή Ποιος μπορεί να χρησιμοποιήσει το Εργαλείο Υπολογισμού Οικολογικού Αποτυπώματος CO 2 ZW; Πώς μπορούν οι ευρωπαϊκοί δήμοι να χρησιμοποιούν το CO 2 ZW; Ξεκινώντας με το Υπολογιστικό Εργαλείο Πώς να κάνετε λήψη του υπολογιστικού εργαλείου Ποια έκδοση του Microsoft Excel υποστηρίζει το υπολογιστικό εργαλείο; Χρησιμοποιώντας το υπολογιστικό εργαλείο...5 Βήμα 1: Σύστημα Μελέτης...5 Βήμα 2: Περιγραφή του Συστήματος...6 Βήμα 3: Η σύνθεση των Δημοτικών Στερεών Αποβλήτων ( ΔΣΑ)...14 Βήμα 4: Δείκτες Επίδοσης...16 Βήμα 5: Βασικές Παράμετροι που επηρεάζουν το «Δυναμικό της Παγκόσμιας Υπερθέρμανσης» (global warming potential - GWP) του Κλάδου Αποβλήτων...18 Βήμα 6: Μεθοδολογική Προσέγγιση για την Εκτίμηση των Εκπομπών από τους Χώρους Υγειονομικής Ταφής...19 Βήμα 7: Μονάδες εκπομπών ισοδυνάμου CO 2 για Ανάκτηση Υλικών και Ενέργειας...23 Βήμα 8: Αποτελέσματα και Γραφήματα Συντομογραφίες Λεξιλόγιο...26 Παράρτημα A...28

5 [Αυτή η σελίδα έχει μείνει επίτηδες κενή

6 1 Εισαγωγή Το Εργαλείο Υπολογισμού Οικολογικού Αποτυπώματος για τη Διαχείριση Απορριμμάτων στην Ευρώπη (από εδώ και στο εξής CO2ZW) αναπτύχθηκε από την Ερευνητική Ομάδα Sostenipra ( με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω του Έργου1 Zero Waste (1G-MED08-533). Το CO2ZW δίνει τη δυνατότητα να υπολογιστούν (σε ισοδύναμα του διοξειδίου του άνθρακα) οι εκπομπές των αερίων του Φαινομένου του Θερμοκηπίου (GHG), που προέρχονται από τις διαδικασίες επεξεργασίας αποβλήτων των Ευρωπαϊκών δήμων. Σε αυτήν την έκδοση, το Εργαλείο είναι ένα υπολογιστικό εργαλείο βασισμένο στο Excel, το οποίο με την εισαγωγή δεδομένων συγκεκριμένων δημοτικών αποβλήτων (ή εθνικών δεδομένων ως βάση), επιτρέπει στο χρήστη να πληροφορείται σε επίπεδο δήμου το αποτύπωμα διοξειδίου του άνθρακα (οικολογικό αποτύπωμα) των διαδικασιών επεξεργασίας αποβλήτων (δε συμπεριλαμβάνονται οι υποδομές επεξεργασίας). Ο χρήστης θα είναι σε θέση να χρησιμοποιεί το υπολογιστικό εργαλείο για να υποστηρίζονται πρωτοβουλίες σχετικές με την παρακολούθηση και την αναφορά εκθέσεων για τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου (GHG), καθώς επίσης και να παρέχει εκτίμηση των δυνητικών μειώσεων (ή αυξήσεων) GHG, που συνδέονται με τη διαχείριση και τις τεχνολογικές αλλαγές στις διαδικασίες επεξεργασίας αποβλήτων σε τοπικό επίπεδο. Σημείωση: Το υπολογιστικό εργαλείο έχει σχεδιασθεί για να λειτουργεί περισσότερο αποτελεσματικά σε κλίμακα δήμων, ωστόσο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε οποιαδήποτε κλίμακα (συμπεριλαμβανομένων χωρών, περιφερειών, περιοχών), αν είναι διαθέσιμα επαρκή δεδομένα. Αυτός ο οδηγός χρήστη έχει ως στόχο το να παρέχει βήμα - βήμα απλές οδηγίες για επιτυχή εφαρμογή του υπολογιστικού εργαλείου CO2ZW. Από την αρχή μέχρι το τέλος του οδηγού περιλαμβάνονται σύντομες μεθοδολογικές σημειώσεις, για να διασφαλιστεί ότι ο χρήστης καταλαβαίνει τις υποθέσεις κλειδιά και τους αλγορίθμους που κρύβονται στο παρασκήνιο. Ακόμη, διατίθεται στο τέλος του παρόντος εγγράφου ένα λεξικό ορολογίας και μια λίστα από συντομογραφίες. 1.1 Ποιος μπορεί να χρησιμοποιήσει Οικολογικού Αποτυπώματος CO2ZW; το Εργαλείο Υπολογισμού Είναι επιθυμητό, το αποτέλεσμα του CO2ZW να χρησιμοποιηθεί ως οδηγός για την τοπική διοικητική πολιτική, στο πλαίσιο των διαδικασιών του τομέα των απορριμμάτων. Έτσι, οι χρήστες του CO2ZW μπορεί να είναι οι υπεύθυνοι διαχείρισης στερεών αποβλήτων (καθώς επίσης και ακαδημαϊκοί και σύμβουλοι, οι οποίοι εργάζονται στο χώρο των στερεών αποβλήτων) με πρόσβαση σε περιεκτική και ενήμερη για τις εξελίξεις διαχείριση των δεδομένων των αποβλήτων είτε σε τοπικό ή, αν δεν είναι δυνατό, σε περιφερειακό ή σε εθνικό επίπεδο. 1.2 Πώς μπορούν οι ευρωπαϊκοί δήμοι να χρησιμοποιούν το CO2ZW; Οποιοσδήποτε δήμος μπορεί να χρησιμοποιεί το εργαλείο οικολογικού αποτυπώματος CO2ZW με την προϋπόθεση ότι υπάρχει πρόσβαση στα δεδομένα διαχείρισης αποβλήτων. Αυτό ισχύει επίσης 11 Στις χώρες εταίρους που συμμετέχουν σε αυτό το Έργο περιλαμβάνονται η Ελλάδα, η Ιταλία, η Σλοβενία και η Ισπανία. 1

7 και για δήμους εκτός Ευρώπης, ωστόσο όλες οι προεπιλεγμένες τιμές οι οποίες έχουν ενσωματωθεί στο υπολογιστικό εργαλείο βασίζονται σε ευρωπαϊκά δεδομένα. Προτού αρχίσει κάποιος να χρησιμοποιεί το υπολογιστικό εργαλείο CO2ZW, απαιτείται η εισαγωγή δεδομένων από την ακόλουθη ενδεικτική λίστα. Το σύνολο των αποβλήτων που παράγονται για το επιθυμητό έτος μελέτης (ή εναλλακτικά ο πληθυσμός μέσα στην υπό μελέτη περιοχή για το ίδιο έτος) Η τυπική σύνθεση των δημοτικών στερεών αποβλήτων (ΔΣΑ) που παράγονται μέσα στην υπό μελέτη περιοχή (προκαθορισμένες τιμές για την Ελλάδα, την Ιταλία, τη Σλοβενία, την Ισπανία και το μέσο όρο των EU27, παρέχεται μόνο αν δεν είναι γνωστή σε επίπεδο δήμου) Τα ποσοστά υλικών από διαλογή στην πηγή όπως γυαλί, πλαστικό, μέταλλα, χαρτί, χαρτόνι και οργανικά υλικά (ως ένα ποσοστό επί του συνόλου για κάθε ένα σχετικό υλικό ξεχωριστά μέσα από το σύνολο των ΔΣΑ) τα οποία έχουν συλλεχτεί ξεχωριστά και η επεξεργασία τους έχει γίνει σε κατάλληλες εγκαταστάσεις (εθνικές προεπιλεγμένες τιμές διατίθενται αν δεν είναι γνωστές σε επίπεδο δήμου). Το ποσοστό των υπολειμμάτων που συνήθως βρίσκονται μέσα στο κλάσμα των διαχωρισμένων στην πηγή οργανικών υλικών (παρέχονται προκαθορισμένες τιμές αν δε διατίθεται καμμία πληροφορία) Η ποσότητα βιοαερίου που συλλέγεται από τους χώρους διάθεσης Ο παράγοντας εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου για το μείγμα τοπικής παραγωγής ηλεκτρισμού. Επιπρόσθετα, η χρήση των τοπικών δεδομένων είναι επίσης επιθυμητή για τα παρακάτω: Προορισμός (επεξεργασίας) των συμμείκτων αποβλήτων Προορισμός (επεξεργασίας) του ποσοστού των διαλεγμένων στην πηγή οργανικών Τα χαρακτηριστικά των μονάδων επεξεργασίας αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένων o της αποτελεσματικότητας των εγκαταστάσεων ανακύκλωσης για χαρτί και χαρτόνι, γυαλί, πλαστικά και μέταλλα o της αποτελεσματικότητας των μονάδων κομποστοποίησης o της απόδοσης των εγκαταστάσεων μηχανικής βιολογικής επεξεργασίας (MBT) o του προορισμού των υπολειμμάτων από τη MBT. Με αυτά τα δεδομένα και ακολουθώντας βήμα βήμα τις οδηγίες που παρέχονται την «Ενότητα 3. Χρησιμοποιώντας το υπολογιστικό εργαλείο», είναι δυνατό να υπολογιστεί αποτελεσματικά το οικολογικό αποτύπωμα σε οποιοδήποτε δήμο. Για πολλά από αυτά τα αντικείμενα, οι προκαθορισμένες τιμές για τις χώρες εταίρους του Έργου Zerowaste (Ελλάδα, Ιταλία, Σλοβενία, Ισπανία)2 δίνονται αυτόματα και χρησιμοποιούνται αν τυχόν δεν είναι διαθέσιμα για το χρήστη πιο εξειδικευμένα δεδομένα για την υπό μελέτη περιοχή. Για χρήστες, που επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν το υπολογιστικό εργαλείο για μία χώρα εκτός του Έργου «ZEROWASTE», προτείνεται να χρησιμοποιηθούν δεδομένα συγκεκριμένης περιοχής, όπου διατίθενται, προκειμένου να ενσωματωθούν τα χαρακτηριστικά της υπό μελέτη περιοχής στο υπολογιστικό 2 Επιπρόσθετα, έχει προστεθεί στην έκδοση 1.1. του εργαλείου ένα σενάριο για την Καταλονία (2012), χάρη στα δεδομένα που έδωσε η Agència de Residus de Catalunya (ARC), η Καταλανική Υπηρεσία για τη Διαχείριση των Αποβλήτων 2

8 εργαλείο 3. Διαφορετικά, δίνονται επίσης οι προκαθορισμένες τιμές που βασίζονται στους μέσους ευρωπαϊκούς όρους και οι εκτιμήσεις των συγγραφέων. Σημείωση: Οι προκαθορισμένες τιμές για κάθε χώρα (καθώς επίσης και ο μέσος Ευρωπαϊκός όρος αξιών) διατίθενται στο Παράρτημα Α. 3 Αξίζει να αναφερθεί ότι οι Μονάδες Μηχανικής Βιολογικής Επεξεργασίας μπορούν να θεωρηθούν, στο εργαλείο CO 2 ZW, ως ευέλικτη εγκατάσταση επεξεργασίας αποβλήτων, που μπορεί να προσαρμοσθεί στα περισσότερα Ευρωπαϊκά πλαίσια (προκειμένου να περιληφθούν και άλλες εγκαταστάσεις διαχείρισης αποβλήτων, όπως είναι ο διαχωρισμός ξηρού υγρού κλάσματος). Συνεπώς, ο χρήστης μπορεί να προσαρμόσει την αποτελεσματικότητά τους ώστε να αφομοιωθούν στις τοπικές πρακτικές. 3

9 2 Ξεκινώντας με το Υπολογιστικό Εργαλείο 2.1 Πώς να κάνετε λήψη του υπολογιστικού εργαλείου Μπορείτε να λάβετε το υπολογιστικό εργαλείο αφού εγγραφείτε στην ακόλουθη ιστοσελίδα: Κατά την εγγραφή, κλικάρετε την επιλογή «CO2ZW ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ» (CO2ZW CARBON FOOTPRINT TOOL OF WASTE MANAGEMENT IN EUROPE). Μετά την εγγραφή, θα λάβετε ένα ηλεκτρονικό μήνυμα ( ), με ένα σύνδεσμο ( που πρέπει να ακολουθήσετε. Κατόπιν, θα μπορείτε να εισέλθετε στο σύστημα (log in) και να κάνετε λήψη του εργαλείου. Το σύστημα ίσως σας ζητήσει το όνομα χρήστη (username) και τον κωδικό σας (password), πράγμα που εξαρτάται από το πρόγραμμα περιήγησης στο ίντερνετ (internet browser). 2.2 Ποια έκδοση του Microsoft Excel υποστηρίζει το υπολογιστικό εργαλείο; Η υπολογιστικό εργαλείο CO2ZW αναπτύχθηκε στο πρόγραμμα Microsoft Excel 2007 σαν εκτελέσιμο (.exe) αρχείο για λόγους προστασίας. Για να ανοίξει, πρέπει να έχουμε εγκατεστημένο στον υπολογιστή το Microsoft Excel (έκδοση 2007 ή πιο πρόσφατη έκδοση). Αν κατά τη διαδικασία ερωτηθείτε από το Microsoft Excel αν θα θέλατε να ενεργοποιήσετε τις μακροεντολές (macros), επιλέξτε «Ναι». 4

10 3 Χρησιμοποιώντας το υπολογιστικό εργαλείο Το υπολογιστικό εργαλείο έχει φιλικό προς το χρήστη σχεδιασμό και ακολουθεί μια λογική σειρά στην εισαγωγή των δεδομένων. Παρατίθεται ένας βήμα προς βήμα οδηγός για την επιτυχή εφαρμογή του CO2ZW εργαλείου υπολογισμού οικολογικού αποτυπώματος. Παρακαλώ, σημειώστε ότι στο φύλλο Read Me του υπολογιστικού εργαλείου υπάρχουν επίσης οδηγίες για τη χρήση του. Βήμα 1: Σύστημα Μελέτης Στην ΑΡΧΙΚΗ σελίδα, πηγαίνετε στο Βήμα 1 (Σύστημα Μελέτης) και επιλέξτε τη χώρα στην οποία ανήκει η περιοχή μελέτης από το αναπτυσσόμενο πεδίο που υπάρχει εκεί. Μεθοδολογική Σημείωση 1: Η επιλογή της χώρας εγκαθιστά ένα σύνολο προεπιλεγμένων τιμών (σε εθνικό επίπεδο), που ο χρήστης μπορεί να επιλέξει να χρησιμοποιήσει για την υπό μελέτη περιοχή, εάν δε διαθέτει άλλες ειδικές τιμές. Οι προεπιλεγμένες τιμές εισέρχονται αυτόματα και πρέπει να τροποποιηθούν χειροκίνητα από το χρήστη, εάν επιθυμεί να καταχωρίσει διαφορετικές τιμές. Τα «κελιά» των οποίων οι τιμές μπορούν να αλλάξουν είναι κίτρινου χρώματος. Επιλέγοντας «Άλλες» (Others) από το αναπτυσσόμενο πεδίο παρέχεται ένα σύνολο Ευρωπαϊκών μέσων προκαθορισμένων τιμών που προήλθαν από διάφορες πηγές. Αν η υπό μελέτη περιοχή του χρήστη δεν είναι στην Ελλάδα, στην Ιταλία, στη Σλοβενία ή στην Ισπανία (εθνικές προκαθορισμένες τιμές που παρέχονται από του εταίρους του Έργου), τότε οι προκαθορισμένες τιμές θα βασίζονται σε αυτούς τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους, εκτός κι αν εισαχθούν ειδικά δεδομένα για την υπό μελέτη περιοχή. Για λόγους διαχείρισης, εισάγετε το όνομα του δήμου (ή της υπό μελέτη περιοχής) καθώς και το έτος μελέτης. Αν έχετε επιλέξει «Άλλη» (Other) για τη χώρα, τότε παρακαλείσθε να εισάγετε επιπλέον στο πεδίο το όνομα της χώρας. 5

11 Βήμα 2: Περιγραφή του Συστήματος Στη σελίδα ΕΝΑΡΞΗ, πηγαίνετε στο Βήμα 2 (Περιγραφή Συστήματος). Εδώ θα καθοδηγηθείτε μέσω μιας σειράς βημάτων για να εισάγετε στο υπολογιστικό εργαλείο τις σχετικές παραμέτρους του συστήματος. Στις περισσότερες περιπτώσεις, το υπολογιστικό εργαλείο θα σας ρωτήσει αν τα δεδομένα που απαιτεί είναι διαθέσιμα. Αν έχετε τα σχετικά δεδομένα κλικάρετε τη λέξη «Ναι» (Yes) και εισάγετε τα δεδομένα στο διαθέσιμο πεδίο. Αν δε διατίθενται τα δεδομένα, επιλέξτε τη λέξη «Όχι» (No). Σε αυτή την περίπτωση, το υπολογιστικό εργαλείο θα επαναφέρει τις προκαθορισμένες τιμές, που βασίζονται σε εθνικές μέσες τιμές διαφορετικές για την κάθε χώρα (ή για την Ευρώπη αν δεν οριστεί η χώρα). Όλες οι παράμετροι του συστήματος (ειδικές ή προεπιλεγμένες) μπορούν να επανεξεταστούν στην ενότητα «Περίληψη των παραμέτρων του συστήματος» στο κάτω μέρος της σελίδας. Σημείωση: Όποτε υπάρχει ερώτηση Ναι/Όχι (Yes/No) που αφορά στη διαθεσιμότητα των δεδομένων, τότε μόνο επιλέξτε «Ναι» αν έχετε διαθέσιμα όλα τα σχετικά στοιχεία. Γενικώς, αυτές οι ερωτήσεις αναφέρονται στην ανάλυση/σύνθεση ενός συνόλου και είναι σημαντικό αυτές οι εισηγμένες τιμές να αθροίζονται στο 100%. Στις ενότητες που δεν απαιτείται η σύνθεση, μπορείτε να επιλέξετε να εισάγετε τα δικά σας στοιχεία ή να τα αφήσετε κενά. Στην περίπτωση που θα τα αφήσετε κενά το υπολογιστικό εργαλείο θα επαναφέρει την προεπιλεγμένη τιμή μόνο για αυτή τη συγκεκριμένη τιμή. Αν ο χρήστης θέλει να χρησιμοποιήσει αυτές τις προκαθορισμένες τιμές, τότε είναι σημαντικό να αφήσει αυτά τα κενά στην αρχική μορφή τους (π.χ. με τη φράση «Παρακαλώ γράψτε εδώ» - Please write here - άθικτα) για να αποφευχθεί οποιοδήποτε πρόβλημα στους υπολογισμούς. Συνολική Παραγωγή Αποβλήτων Σε αυτήν την ενότητα, ο χρήστης πρέπει να εισάγει στο σύστημα την πραγματική τιμή για την παραγωγή αποβλήτων για την υπό μελέτη χρονική περίοδο. Αν αυτή η πληροφορία δεν είναι διαθέσιμη, το υπολογιστικό εργαλείο θα υπολογίσει την ποσότητα των αποβλήτων βάση του πληθυσμού της υπό μελέτη περιοχής. 6

12 Μεθοδολογική Σημείωση 2: Η εκτιμηθείσα παραγωγή Δημοτικών Στερεών Αποβλήτων (ΔΣΑ) βασίζεται στην κατά κεφαλή προκαθορισμένη παραγωγή αποβλήτων για την κάθε χώρα που επιλέγεται, εφαρμοσμένη στον πληθυσμό της υπό μελέτη περιοχής. 7

13 Σύμμεικτα Γενικά Ρεύματα Αποβλήτων Σε αυτήν την ενότητα ο χρήστης πρέπει να καταμερίσει τα σύμμεικτα γενικά απόβλητα σε τέσσερεις τύπους εγκαταστάσεων διαχείρισης αποβλήτων. Σημείωση: Υπάρχουν δυο τύποι μονάδων Μηχανικής Βιολογικής Διαχείρισης (ΜΒΔ) διαθέσιμες για τα σύμμεικτα γενικά απόβλητα. Οι μονάδες ΜΒΔ Τύπου 1 δέχονται μόνο σύμμεικτα γενικά απόβλητα και περιλαμβάνουν διαδικασίες διαλογής και αερόβιας κομποστοποίησης για τα υπολείμματα. Οι μονάδες ΜΒΔ Τύπου 2 δέχονται σύμμεικτα γενικά απόβλητα και διαχωρισμένα στην πηγή οργανικά υλικά. Οι λειτουργίες περιλαμβάνουν διαδικασίες διαλογής, καθώς επίσης και αερόβια και αναερόβια επεξεργασία των ανακτημένων οργανικών υλικών. Η αποτελεσματικότητα των μονάδων ΜΒΔ τύπου 2 είναι υψηλότερη από τις μονάδες ΜΒΔ τύπου 1 (τιμές απόδοσης μπορούν να εισαχθούν χειροκίνητα αργότερα). Συλλογή Διαχωρισμένων στην Πηγή Υλικών Σε αυτήν την ενότητα, ζητείται από το χρήστη να εισάγει την ποσότητα διαλεγμένων στην πηγή υλικών που έχουν συλλεχθεί χωριστά από το ρεύμα των σύμμεικτων αποβλήτων κατά την διάρκεια της υπό μελέτη περιόδου. Στο πεδίο «πηγή αποβλήτων - διαλογή» (waste source-separation) ο χρήστης μπορεί να επιλέξει να εισάγει τα δεδομένα είτε ως ποσοστό της συνολικής μάζας για κάθε αντίστοιχο μέρος αποβλήτων (π.χ. 20% διαχωρισμένο στην πηγή γυαλί θα υπονοούσε ότι από ολόκληρη την ποσότητα γυαλιού εντός του συστήματος των ΔΣΑ ρευμάτων, το 20% συλλέγεται διαχωρισμένο στην πηγή) είτε ως το σύνολο της μάζας (σε τόνους) για το μέρος του διαχωρισμού στην πηγή. Είναι σημαντικό ο χρήστης να επιλέξει το σύνολο των μονάδων μέτρησης που προτιμά να χρησιμοποιεί από την παρεχόμενη πτυσσόμενη λίστα. Σημείωση: Ο χρήστης μπορεί να επιλέξει να εισάγει δεδομένα σε όλα τα κελιά ή σε μια επιλογή κελιών, είναι όμως σημαντικό να χρησιμοποιούνται πάντα οι ίδιες μονάδες μέτρησης. 8

14 Στο πεδίο «Προορισμός οργανικών υλικών», ο χρήστης πρέπει επίσης να καθορίσει τις αναλογίες του διαχωρισμένου στην πηγή οργανικού μέρους, του οποίου η επεξεργασία γίνεται στις εξειδικευμένες εγκαταστάσεις επεξεργασίας οργανικών υλικών. Σημείωση: Και η μονάδα ΜΒΔ τύπου 1 και η μονάδα ΜΒΔ τύπου 2 χρησιμοποιούν την ίδια διαδικασία, όμως η μονάδα ΜΒΔ τύπου 2 είναι ενσωματωμένη μέσα σε μία μεγαλύτερη εγκατάσταση που έχει και άλλα μέσα διαχείρισης αποβλήτων. Μεθοδολογική Σημείωση 3: Το εργαλείο προϋποθέτει ένα σύστημα διαχείρισης αποβλήτων, όπου η συλλογή των διαχωρισμένων στην πηγή υλικών προωθείται με τη χρήση μιας σειράς διαφορετικά κωδικοποιημένων χρωματικά κάδων συλλογής (είτε δημοτικών είτε για κάθε κατοικία) ή πνευματικών συστημάτων που επιτρέπουν στο κοινό να πετάει το γυαλί, το πλαστικό, τα μέταλλα, το χαρτί και το χαρτόνι και τα οργανικά υλικά ξεχωριστά. Αυτές οι κατηγορίες συλλογής διαχωρισμένων στην πηγή υλικών είναι σχετικά συνηθισμένες στην Ευρώπη, αλλά μπορεί να ποικίλουν από χώρα σε χώρα, με κάποια κράτη (και μερικές φορές ακόμη και περιοχές μέσα στην ίδια χώρα) να χρησιμοποιούν μια ποικιλία διαφορετικών συστημάτων συλλογής. 9

15 Τι πρέπει να γίνει εάν οι κατηγορίες συλλογής διαχωρισμένων στην πηγή υλικών μέσα στο υπό μελέτης σύστημα δεν ταιριάζουν με τις παρεχόμενες; Υπάρχουν τρεις πιθανοί λόγοι για να προκύψει ένα τέτοιο ζήτημα: (1) Το σύστημα συλλογής αποβλήτων παρέχει εγκαταστάσεις για το διαχωρισμό των ανακυκλώσιμων υλικών σε ακόμη περισσότερες κατηγορίες (π.χ. σε κάποιες χώρες το γυαλί διαχωρίζεται ανάλογα με το χρώμα) (2) Το τοπικό σύστημα συλλογής δεν παρέχει εγκαταστάσεις για ξεχωριστή συλλογή ορισμένων υλικών (π.χ. δε γίνεται πουθενά ξεχωριστή συλλογή οργανικών υλικών) και (3) Το ανακυκλώσιμο υλικό μπορεί να συλλέγεται σε ανάμεικτους κάδους ανακύκλωσης (π.χ. χαρτί, γυαλί και πλαστικό συλλέγονται μαζί) και διαχωρίζονται στη συνέχεια σε ειδική εγκατάσταση. Ο πίνακας 1 παρέχει κάποιες προτάσεις για να βοηθήσει το χρήστη να διαχειριστεί τα δεδομένα του/της προκειμένου να συνυπολογίσει τέτοιου είδους διαφορές. Πίνακας 1 μορφή Μέθοδοι για προσαρμογή διαφορετικών συνόλων δεδομένων στην απαιτούμενη από το CO2ZW Λόγοι απόκλισης 1. Το σύστημα έχει περισσότερες κατηγορίες συλλογής διαχωρισμένων στην πηγή υλικών Πώς να διαχειριστείτε τα δεδομένα Γενικά οι επιπλέον κατηγορίες θα είναι απλά μία από τις πέντε που υπολογίζονται στο υπολογιστικό εργαλείο, αλλά κατατετμημένες σε υποκατηγορίες (π.χ. διαφανές, πράσινο και καφέ γυαλί). Εάν αυτή είναι η περίπτωση σας, τότε απλά συναθροίζονται τα ποσοστά αυτών των υποκατηγοριών ώστε να προσαρμοστούν στις πέντε κατηγορίες του γυαλιού, πλαστικού, μετάλλων, χαρτιού και χαρτονιού και οργανικών υλικών. (1) Κάποια υλικά δε Εάν κάποια από τις πέντε κατηγορίες συλλογής διαχωρισμένων στην διαχωρίζονται πηγή υλικών δε συλλέγονται ξεχωριστά στη συγκεκριμένη υπό στην πηγή μελέτη περιοχή, απλά προσαρμόζετε το ποσοστό διαχωρισμού στη πηγή για αυτήν την κατηγορία σε 0%. (2) Ανάμεικτη Χρησιμοποιείστε τα επί μέρους δεδομένα ή τις εμπειρικά ανακύκλωση παραγόμενες υποθέσεις για να επιμερίσετε αυτές τις ποσότητες στα διαφορετικά υλικά (π.χ. στη Ραγκούσα, Ιταλία, γυαλί και μέταλλο (κονσέρβες) συλλέγονται μαζί σ ένα κοντέινερ, παρ όλα αυτά το ποσοστό του καθενός είναι γνωστό). Εάν δεν είναι εφικτό να αποκτήσετε τα δεδομένα ή να χρησιμοποιήσετε σχετικές υποθέσεις για να απομονώσετε τα υλικά στις προαπαιτούμενες κατηγορίες, τότε απλά επανέλθετε στις παρεχόμενες προεπιλεγμένες τιμές. Πώς πρέπει να κατανέμονται τα διαχωρισμένα στην πηγή Τetra Pak; Σύμφωνα με την Tetra Pak, τα προϊόντα τους απoτελούνται συνήθως από αλουμίνιο (5%) χαρτί (74%) και πλαστικό (21%)4. Εάν έχετε συγκεκριμένα δεδομένα για την ποσότητα των tetra-pak που 4 Σημείωση: αυτή η στατιστική είναι συγκεκριμένα για τις συσκευασίες Tetra Brik Aseptic (TBA), που συνήθως χρησιμοποιούνται για χυμούς και δεν είναι η γενική σύνθεση όλων των Tetra Pak. Αν ως χρήστης χρειάζεστε 10

16 ανακτήθηκαν μέσα από τη διαδικασία της διαλογής στην πηγή (κατά βάρος), τότε συνίσταται να υποβάλλετε αυτά τα ποσοστά στην ποσότητα σας και να κατανείμετε τα αποτελέσματα στις σχετικές κατηγορίες. Π.χ. Αποτελέσματα διαχωρισμού στην πηγή σε Χ τόνους tetra-pak κάθε χρόνο. Συνεπώς, 0,05Χ κατανέμεται στην κατηγορία μετάλλων που διαχωρίζονται στην πηγή, 0,74Χ στο χαρτί και 0,21Χ στο πλαστικό. Χαρακτηριστικά των Μονάδων Επεξεργασίας Αποβλήτων Κάτω από την ενότητα «Χαρακτηριστικά των μονάδων επεξεργασίας αποβλήτων», ο χρήστης καλείται να εισάγει συγκεκριμένες πληροφορίες σχετικά με την απόδοση των μονάδων επεξεργασίας αποβλήτων εντός του συστήματος, καθώς επίσης και τις μεθόδους με τις οποίες οδηγούνται προς τελική διάθεση τα υπολείμματα (που δεν ανακτώνται). Προτιμώνται δεδομένα ειδικά για την υπό μελέτη περιοχή, παρόλα αυτά παρέχονται και οι προεπιλεγμένες τιμές (αναφέρονται στο Παράρτημα Α), αν δεν είναι διαθέσιμες σχετικές στατιστικές. Αν ο χρήστης επιθυμεί να χρησιμοποιήσει αυτές τις προεπιλεγμένες τιμές τότε είναι σημαντικό να αφήσει αυτά τα πεδία στην αρχική τους μορφή (π.χ. με τη φράση «παρακαλώ γράψτε εδώ» «Please write here» ανέπαφη) για να αποφύγει προβλήματα στους υπολογισμούς. Επιπλέον, αν κάποιες από τις αναφερόμενες εγκαταστάσεις δεν υπάρχουν στο υπό μελέτη σύστημα, ο χρήστης θα πρέπει να αφήσει αυτά τα κελιά ανέπαφα. Το υπολογιστικό εργαλείο θα τα αφαιρέσει αυτόματα από τους υπολογισμούς οικολογικού αποτυπώματος, εφόσον θα καταχωρηθούν ως 0% στην ενότητα Ρεύματα Σύμμεικτων Γενικών Αποβλήτων Σημαντικές διευκρινίσεις: Η αποδοτικότητα της ανακύκλωσης αναφέρεται στο ποσοστό των διαχωρισμένων στην πηγή υλικών που αναμένεται να ανακτηθεί / ανακυκλωθεί στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας. Η μέση παραγωγή κομπόστ αναφέρεται στο μέρος των διαχωρισμένων στην πηγή οργανικών υλικών, το οποίο έχει μετατραπεί αποτελεσματικά σε κομπόστ. Η ανάκτηση υλικών στη ΜΒΔ αναφέρεται στην ποσότητα (ως ποσοστό) των σύμμεικτων γενικών αποβλήτων που έχουν ανακτηθεί για επαναχρησιμοποίηση / ανακύκλωση που διήλθαν από διαδικασίες διαλογής. Η καθαρή εκτροπή οργανικών υλικών αναφέρεται στην ποσότητα των οργανικών υλικών (ως ποσοστό της συνολικής ποσότητας οργανικών υλικών στα σύμμεικτα γενικά απόβλητα που εισέρχονται στη ΜΒΔ) η οποία ανακτάται στις εγκαταστάσεις και προλαμβάνεται η μετατροπή της σε υπόλειμμα. Η καθαρή ανάκτηση οργανικών υλικών (με τη μορφή βιοσταθεροποιημένου προϊόντος) αναφέρεται στη συνολική ποσότητα των οργανικών υλικών (ως ποσοστό των σύμμεικτων γενικών αποβλήτων που εισέρχονται στη ΜΒΔ) που επεξεργάζεται και μετατρέπεται σε βιοσταθεροποιημένο προϊόν (βλέπε γλωσσάρι) μέσα στη ΜΒΔ. δεδομένα για άλλους τύπους συσκευασιών Tetra Pak τότε συνιστάται να διερευνήσετε στο σύνδεσμο που παρέχεται ανωτέρω. 11

17 Τα συνολικά υπολείμματα αναφέρονται στο ποσό (ως ποσοστό) των σύμμεικτων γενικών αποβλήτων που εισέρχονται στη ΜΒΤ, που δεν ανακτώνται στις εγκαταστάσεις και κατά συνέπεια οδηγούνται για τελική διάθεση (π.χ. ταφή, καύση ή μετατροπή σε καύσιμα). 12

18 Μεταφορά αποβλήτων Οι χρήστες μπορούν να επιλέξουν αν θέλουν ή όχι να συμπεριλάβουν τις εκπομπές θερμοκηπιακών αερίων από τις μεταφορές στον υπολογισμό του οικολογικού αποτυπώματος. Αν ο χρήστης επιλέξει «Ναι» (Yes), τότε πρέπει να προσδιορίσει τους tkm (τχμ - τόνους χιλιόμετρα) τόσο για τη συλλογή αποβλήτων όσο και για τη ενδο-δημοτική μεταφορά αποβλήτων στην υπό μελέτη περιοχή. Αυτό βασικά είναι ένας πολλαπλασιασμός των αποστάσεων που διανύουν τα απορριμματοφόρα μέχρι τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας/τελικής διάθεσης (χμ) με την συνολική μάζα των συλλεγμένων αποβλήτων (τόνοι). Η συλλογή αστικών αποβλήτων αναφέρεται στη συλλογή αποβλήτων από αστικά σημεία τελικής διάθεσης, ενώ η ενδο-δημοτική μεταφορά αποβλήτων αναφέρεται στη μεταφορά των υπολειμμάτων από μονάδες ΜΒΔ στο χώρο ταφής (ή εναλλακτικό προορισμό). Σημείωση: Οι παρεχόμενοι προκαθορισμένοι συντελεστές εκπομπών ανακλούν ολόκληρο τον κύκλο επιπτώσεων της μεταφοράς αποβλήτων. Υπολογίζουν εκπομπές σχετικές με τη λειτουργία των οχημάτων (κατανάλωση καυσίμων και την εξόρυξη και επεξεργασία αυτών των καυσίμων) καθώς επίσης και εκπομπές που συνεπάγεται η λειτουργία των οχημάτων, και η κατασκευή και συντήρηση των δρόμων. Ο συντελεστής εκπομπών για τη συλλογή αστικών αποβλήτων θεωρεί ότι το απορριμματοφόρο είναι ένα ντιζελοκίνητο όχημα χωρητικότητας 21 τόνων, υδραυλικής συμπίεσης. Οι εκπομπές αερίων από την κατανάλωση καυσίμων επηρεάζονται από την οδήγηση σταμάτα-ξεκίνα, τη φθορά των ελαστικών, φθορά φρένων και την κατάσταση του οδικού δικτύου5. Ο συντελεστής εκπομπών για την ενδο-δημοτική μεταφορά αποβλήτων θεωρεί ότι το απορριμματοφόρο είναι ένα ντίζελ φορτηγό (με χωρητικότητα μεγαλύτερη από 16 τόνους). Αυτό το όχημα δεν απαιτεί οδήγηση σταμάτα-ξεκίνα6. Και οι δυο συντελεστές εκπομπών θεωρούν τη διάρκεια ζωής του κάθε οχήματος τχμ. 5 6 EcoInvent Database διαθέσιμη εδώ: EcoInvent Database διαθέσιμη εδώ: 13

19 Βήμα 3: Η σύνθεση των Δημοτικών Στερεών Αποβλήτων ( ΔΣΑ) Στο φύλλο CONTROL PANEL, πηγαίνετε στο Βήμα 3 (Step 3) (Τυπική Σύνθεση Δημοτικών Στερεών Αποβλήτων - Typical Composition of Municipal Solid Waste). Κάτω από την επικεφαλίδα Municipal Solid Waste (total generation) (Δημοτικά Στερεά Απόβλητα συνολική παραγωγή), παρέχεται η τυπική σύνθεση των ΔΣΑ στην επιλεγμένη χώρα (στην περίπτωση «other - άλλων» χωρών, υιοθετείται ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος). Αυτά τα κελιά (με κίτρινο χρώμα) μπορούν να αλλάξουν αν ο χρήστης επιθυμεί να χρησιμοποιήσει πιο συγκεκριμένες πληροφορίες για την υπό μελέτη περιοχή, είναι όμως σημαντικό το σύνολο να ανέρχεται στο 100%. Η περιεκτικότητα οργανικού άνθρακα και η χαμηλή θερμογόνος δύναμη αποκτήθηκαν από μια ποικιλία αναγνωρισμένων πηγών και είναι αμετάβλητα στον υπολογιστή. Σημείωση: Τα οργανικά υλικά συμπεριλαμβάνουν και τα υπολείμματα κουζίνας και τα βιοαπόβλητα κήπου. Στα βιοαπόβλητα κήπου δεν πρέπει να συμπεριλαμβάνοντα τα ξύλα. 14

20 Μεθοδολογική Σημείωση 4: Οι συνθέσεις των άλλων ρευμάτων αποβλήτων στο σύστημα (π.χ. στα σύμμεικτα γενικά απόβλητα και στα υπολείμματα που φεύγουν τις μονάδες ΜΒΔ) προέρχονται από τη σύνθεση ΔΣΑ. Οι συνθέσεις αυτών των ρευμάτων αποβλήτων δε φαίνονται στο υπολογιστικό εργαλείο αλλά χρησιμοποιούνται σε έναν αριθμό ενσωματωμένων αλγορίθμων. Η σύνθεση των σύμμεικτων γενικών αποβλήτων προέρχεται από την απλή αφαίρεση των διαχωρισμένων στην πηγή υλικών (κατά μάζα) από το ρεύμα ΔΣΑ. Η σύνθεση των υπολειμμάτων που φεύγουν από τη μονάδα ΜΒΔ προέρχεται από την αφαίρεση της ποσότητας των υλικών που ανακτάται (κατά μάζα) από τα σύμμεικτα γενικά απόβλητα που εισέρχονται στη μονάδα καθώς επίσης και από την ποσότητα των οργανικών υλικών που αποδομούνται (κατά μάζα) μέσα στη μονάδα. Τι πρέπει να κάνετε εάν επιθυμείτε να εισάγετε μία συγκεκριμένη σύνθεση ΔΣΑ για την υπό μελέτη περιοχή σας και τα δεδομένα σας έχουν καταχωρηθεί σε διαφορετικές κατηγορίες ρευμάτων αποβλήτων από αυτές που παρέχονται; Η σύνθεση που παρέχεται είναι σύμφωνη με την τυπική σύνθεση ΔΣΑ που αναφέρεται σε όλη την Ευρώπη (και παγκόσμια). Πρέπει πάντα να είναι δυνατό να κατανέμονται τα οικιακά απόβλητα στις παρεχόμενες κατηγορίες, ακόμη και αν έχουν διαφορετικά ονόματα. Είναι θέμα του χρήστη να κάνει τα δεδομένα να ταιριάξουν με αυτή τη σύνθεση. Διαφορετικά θα πρέπει να επανέλθουν στις προκαθορισμένες τιμές (που βασίζονται στους εθνικούς μέσους όρους). Σημειώστε ότι η κατηγορία «other - άλλα» χρησιμοποιείται για να εξυπηρετήσει μέρη αποβλήτων που δεν αντιπροσωπεύονται σ αυτόν τον καταμερισμό. Τυπικά παραδείγματα αποβλήτων που βρίσκονται στην κατηγορία «other - άλλα» περιλαμβάνουν κεραμικά, πορσελάνες, μπαταρίες, κυτταρίνη (πάνες) και μικρά ηλεκτρονικά απόβλητα. Κάτω από την επικεφαλίδα Source-separated collection (Συλλογή διαχωρισμένων στην πηγή), δίνεται μία προκαθορισμένη αξία για τις προσμείξεις που συνήθως υπάρχουν μέσα στο ρεύμα διαχωρισμένων στην πηγή οργανικών αποβλήτων. Το περιεχόμενο του κελιού αυτού (που έχει κίτρινο χρώμα) μπορεί επίσης να αλλάξει εάν υπάρχουν διαθέσιμες πιο συγκεκριμένες πληροφορίες. Μεθοδολογική Σημείωση 5: Οι προσμείξεις μέσα στο μέρος των οργανικών επηρεάζουν τον τελικό υπολογισμό του οικολογικού αποτυπώματος, καθώς επηρεάζουν τις εκπομπές της κομποστοποίησης καθώς επίσης και τις διαδικασίες της βιομεθανοποίησης. Συνεπώς, η αναλογία των προσμείξεων που παρουσιάζεται στο επεξεργάσιμο κελί επηρεάζει το αποτέλεσμα των εκπομπών του μέρους των διαχωρισμένων στην πηγή οργανικών της διαδικασίας κομποστοποίησης. Ωστόσο, καμία αυτοματοποιημένη σχέση δεν παρέχεται στο υπολογιστικό εργαλείο. 15

21 Βήμα 4: Δείκτες Επίδοσης Στο φύλλο CONTROL PANEL, πηγαίνετε στο Βήμα 4 (Δείκτες Επίδοσης). Οι αριθμοί που φαίνονται σε αυτήν την ενότητα έχουν παραχθεί από δεδομένα που εισήχθησαν στα προηγούμενα 3 βήματα. Ωστόσο, είναι σημαντικό αυτοί οι δείκτες επίδοσης να συγκριθούν με τους στόχους που προβλέπονται από το νόμο ή που έχουν επιλεγεί εθελοντικά. 16

22 Μεθοδολογική Σημείωση 6: Οι στόχοι θα πρέπει να είναι συνάδουν με εκείνους που προβλέπονται από το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Διαχείρισης Αποβλήτων. Αυτοί περιλαμβάνουν: Ανάκτηση/ ανακύκλωση ενός ελάχιστου ποσοστού 50% των οικιακών αποβλήτων (ΔΣΑ) μέχρι το 2020 (Ευρωπαϊκή Οδηγία για τα Απόβλητα 2008/98/EC) Μείωση των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων που οδηγούνται σε χώρο ταφής κατά 35% βάση των ποσοτήτων του 1995 μέχρι το 2020 (Ευρωπαϊκή Οδηγία για τους Χώρους Υγειονομικής Ταφής (99/31/EC) τα βιοαποδομήσιμα περιλαμβάνουν το χαρτί, το χαρτόνι, τα υπολείμματα τροφίμων, τα κλαδέματα και τα οργανικά υφάσματα (Για να προσδιοριστεί εάν ένα το σύστημα συμμορφώνεται με τους στόχους Ευρωπαϊκής Οδηγίας, ο χρήστης θα πρέπει να συμπεριλάβει την ποσότητα των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων που οδηγούνται στο χώρο ταφής από την υπό μελέτη περιοχή του 1995). Μόνο στα υπολείμματα, που έχουν υποβληθεί σε επεξεργασία (π.χ. αν διέλθουν από μονάδα ΜΒΔ) επιτρέπεται να οδηγηθούν για υγειονομική ταφή. Αυτό μπορεί να μην εφαρμόζεται στα αδρανή απόβλητα, για τα οποία η επεξεργασία δεν είναι τεχνικά εφικτή (Ευρωπαϊκή Οδηγία για την Υγειονομική Ταφή (99/31/EC). Το υπολογιστικό εργαλείο υπολογίζει αυτούς τους δείκτες επίδοσης σύμφωνα με τον ακόλουθο τύπο: Συνολικό ποσοστό ανακύκλωσης = ύ ώ έ ή ό ή+ ύ ά έ ό ώ έ + ύ Σημείωση: Το συνολικό ποσοστό ανακύκλωσης υπολογίζεται σύμφωνα με τη Μέθοδο Υπολογισμού 4, στο Έγγραφο Απόφαση Ευρωπαϊκής Επιτροπής 13097/11. Σύμφωνα με το άρθρο 3 (6) σε αυτό το έγγραφο, ο στόχος θεωρεί ότι η αερόβια και αναερόβια επεξεργασία των οργανικών υλικών πρέπει επίσης να περιλαμβάνονται στην ανακύκλωση. Βιοδιασπώμενα υλικά προς υγειονομική ταφή είναι απλά το άθροισμα των βιοδιασπώμενων συστατικών των τριών ρευμάτων: 1. Τα σύμμεικτα γενικά απόβλητα που οδηγούνται απευθείας στους χώρους υγειονομικής ταφής 2. Τα υπολείμματα των μονάδων ΜΒΔ που οδηγούνται στους χώρους υγειονομικής ταφής 3. Τα υπολείμματα των μονάδων RDF που οδηγούνται στους χώρους υγειονομικής ταφής Σημείωση: Αυτό το βήμα είναι καθαρά ενημερωτικό και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μια εκτίμηση της αποτελεσματικότητας και της περιβαλλοντικής συμμόρφωσης του συστήματος διαχείρισης αποβλήτων. Δεν συνεπάγεται κάποιο αποτέλεσμα στον υπολογισμό του οικολογικού αποτυπώματος. 17 ή

23 Βήμα 5: Βασικές Παράμετροι που επηρεάζουν το «Δυναμικό της Παγκόσμιας Υπερθέρμανσης» (global warming potential - GWP) του Κλάδου Αποβλήτων Στο φύλλο CONTROL PANEL, πηγαίνετε στο Βήμα 5 (Βασικές παράμετροι που επηρεάζουν το δυναμικό παγκόσμιας υπερθέρμανσης του κλάδου των αποβλήτων- Key parameters influencing the global warming potential of the waste sector). Αυτές οι τιμές επηρεάζουν σημαντικά το Δυναμικό Παγκόσμιας Υπερθέρμανσης και θεωρούνται βασικές παράμετροι στο CO2ZW. Ο τελικός υπολογισμός του οικολογικού αποτυπώματος επηρεάζεται πάρα πολύ από την κάθε μία, συνεπώς προτείνεται στο χρήστη να χρησιμοποιεί συγκεκριμένες τιμές για την υπό μελέτη περιοχή στη θέση των προκαθορισμένων εθνικών μέσων όρων (με εξαίρεση τους παράγοντες χαρακτηρισμού, οι οποίοι είναι παγκόσμιοι) εάν έχουν την αυτήν την πληροφορία. Προκαθορισμένες τιμές παρέχονται για τη δέσμευση βιοαερίου στους χώρους υγειονομικής ταφής και για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που σχετίζονται με τον ηλεκτρισμό, βάσει των συγκεκριμένων δεδομένων της κάθε χώρας. Ο χρήστης μπορεί να επιλέξει να αλλάξει αυτές τις τιμές (στα κίτρινα κελιά) εάν κρίνει ότι άλλες τιμές είναι καταλληλότερες για το τοπικό σύστημα. Ο χρήστης πρέπει επίσης να επιλέξει ποιους GWP παράγοντες χαρακτηρισμού του IPCC επιθυμεί να χρησιμοποιήσει. Οι ημερομηνίες που παρατίθενται στο αναπτυσσόμενο πεδίο αντιστοιχούν στους ακόλουθους παράγοντες χαρακτηρισμού. Πίνακας 2 Παράγοντες Χαρακτηρισμού Δυναμικού Παγκόσμιας Υπερθέρμανσης Αέριο IPCC 1996* IPCC 2001* IPCC 2007* Διοξείδιο του Άνθρακα (CO2) Μεθάνιο (CH4) Υποξείδιο του αζώτου (N2O) * Για χρονικό ορίζοντα 100 ετών Σημείωση: Η αναπτυσσόμενη λίστα ανταποκρίνεται σε εναλλακτικές τιμές μόνο για το διοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο και υποξείδιο του αζώτου. Μιας και τα υπόλοιπα θερμοκηπιακά αέρια υπάρχουν σε πολύ μικρότερες ποσότητες από ότι αυτά τα τρία βασικά αέρια, το CO2ZW χρησιμοποιεί τους παράγοντες χαρακτηρισμού από το «The Fourth Assessment Report (IPCC 2007)» σαν προκαθορισμένες τιμές για κάθε μία από αυτές τις διαθέσιμες επιλογές. 18

24 Βήμα 6: Μεθοδολογική Προσέγγιση για την Εκτίμηση των Εκπομπών από τους Χώρους Υγειονομικής Ταφής Στο φύλλο CONTROL PANEL πηγαίνετε στο Βήμα 6 (Μεθοδολογική Προσέγγιση για τον Υπολογισμό των Εκπομπών από τους Χώρους ταφής - Methodological Approach for the Estimation of Emissions from Landfills) Από τις παρεχόμενες επιλογές, ο χρήστης πρέπει να επιλέξει τη μεθοδολογική προσέγγιση που προτιμά για την εκτίμηση των θερμοκηπιακών εκπομπών από τους χώρους ταφής. Σημειώστε ότι η Επιλογή Α έχει δύο εναλλακτικές, ανάλογα με τη διαθεσιμότητα των δεδομένων, ενώ για την επιλογή Β ο χρήστης πρέπει να επιλέξει την πιο κατάλληλη κατηγορία κλίματος για το δικό του σύστημα από την αναπτυσσόμενη λίστα που παρέχεται. Η μεθοδολογία πίσω από κάθε μία από αυτές τις επιλογές αναλύεται στη Μεθοδολογική Σημείωση 7. 19

25 ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ: Η μεθοδολογία που επιλέγεται σε αυτό το βήμα έχει σοβαρές επιπτώσεις στο τελικό αποτέλεσμα του υπολογισμού του οικολογικού αποτυπώματος. Για την Επιλογή Α, οι εκπομπές υγειονομικής ταφής για το υπό μελέτη έτος υπολογίζονται με βάση την αποδόμηση των αποβλήτων που ετάφησαν σε προηγούμενα έτη, επιπρόσθετα των αποβλήτων που ετάφησαν κατά την υπό μελέτη περίοδο. Έτσι, το τελικό αποτέλεσμα υπολογισμού του οικολογικού αποτυπώματος θα αντιπροσωπεύει τις συνολικές θερμοκηπιακές εκπομπές από τον κλάδο Εικόνα 1 Οπτικοποίηση της Επιλογής Α: Συνολικές εκπομπές αποβλήτων (συμπεριλαμβανομένων των αερίων θερμοκηπίου από χώρους υγειονομικής ταφής το χώρων υγειονομικής ταφής) στην υπό 2009 μελέτη περιοχή για διάστημα πάνω από ένα χρόνο. Αυτή είναι η τιμή που θα χαρακτήριζε τον τοπικό κλάδο αποβλήτων σε τοπική απογραφή θερμοκηπιακών αερίων. Για την Επιλογή Β, οι εκτιμώμενες εκπομπές συνυπολογίζονται σε μελλοντικές εκπομπές από τους χώρους υγειονομικής ταφής μόνο κατά τη διάρκεια της υπό μελέτη περιόδο. Είναι δυνατό αυτές οι εκπομπές να πραγματοποιούνται για πάνω από 50 χρόνια. Επομένως, το τελικό αποτύπωμα άνθρακα θα αντιπροσωπεύει τις συνολικές εκπομπές GHG που σχετίζονται με τα ίδια το απόβλητα κατά τη διάρκεια της ζωής τους 7. Ως συνέπεια, αυτή η τιμή δε θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ώστε να διαμορφωθεί η απογραφή των GHG για το υπό μελέτη έτος. Παρόλα αυτά, αυτή η Εικόνα 2 Οπτικοποίηση της Επιλογής Β: Μελλοντικές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου από απόβλητα που ετάφησαν σε επιλογή είναι πολύ χρήσιμη για περιπτώσεις χώρους υγειονομικής ταφής το 2009 που ο χρήστης θέλει να χρησιμοποιήσει το υπολογιστικό εργαλείο για να εξετάσει διαφορετικά σενάρια διαχείρισης αποβλήτων, δεδομένου ότι δε λαμβάνει υπόψη τις επιπτώσεις των πρακτικών διαχείρισης αποβλήτων του παρελθόντος. 7 Το Εργαλείο θεωρεί δεδομένο ότι μόνο οι εκπομπές από τους χώρους ταφής που σχετίζονται με τα συλλεγμένα απόβλητα κατά τη διάρκεια της υπό μελέτη περιόδου προκαλούνται μέσα σε μία χρονική περίοδο πέραν αυτής της περιόδου. Όλες οι άλλες εκπομπές, όπως αυτές που απελευθερώνονται στις μονάδες ΜΒΔ, στις μονάδες καύσεις και κατά τις μεταφορές προκαλούνται μέσα στην υπό μελέτη χρονική περίοδο. 20

26 Μεθοδολογική σημείωση 7: Οι δύο διαθέσιμες επιλογές, αντιπροσωπεύουν εναλλακτικές μεθοδολογίες για τη θέσπιση των εκπομπών GHG από τους χώρους υγειονομικής ταφής. Επιλογή Α Όπως υποδηλώνει και ο τίτλος, η επιλογή των κατευθύνσεων της IPCC (Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος - Intergovernmental Panel on Climate Change) ακολουθεί μία ανεπτυγμένη μεθοδολογία ( που αναγνωρίζει ότι τα απόβλητα αποδομούνται αργά με την πάροδο του χρόνου, οι εκπομπές GHG που προέρχονται από τους χώρους υγειονομικής ταφής σε μια δεδομένη χρονιά (το εργαλείο χρησιμοποιεί το 2009 ως επιλεγμένη χρονιά) υπολογίζονται με βάση τον εκτιμώμενο ρυθμό αποδόμησης όλων των προηγούμενων αποβλήτων που έχουν τοποθετηθεί σε αυτούς τους χώρους υγειονομικής ταφής με την πάροδο του χρόνου. Τυπικά, αυτή η μεθοδολογία χρησιμοποιεί ένα ιστορικό δεδομένων από 30 έως 50 χρόνια, για να υπολογίσει τις εκπομπές της επιλεγμένης χρονιάς. Αυτή είναι η μέθοδος που προτιμάται για να καθοριστούν οι εκπομπές GHG από τους χώρους υγειονομικής ταφής. Ο χρήστης θα πρέπει να αναφέρεται στο παραπάνω IPCC έγγραφο ώστε να διασφαλίζει ότι τα τοπικά χαρακτηριστικά των χώρων υγειονομικής ταφής εισάγονται σωστά. Όταν δεν είναι διαθέσιμα ιστορικά δεδομένα, το υπολογιστικό εργαλείο χρησιμοποιεί μια πρόχειρη απλοποίηση της IPCC μεθόδου (δεν προτείνεται από την IPCC) όπου οι εθνικές εκπομπές των χώρων υγειονομικής ταφής που αναφέρονται στις εθνικές εκθέσεις απογραφής (NIR) για το υπό μελέτη έτος (που υπολογίζεται σύμφωνα με τη μεθοδολογία IPCC που αναφέρεται παραπάνω) διαιρείται δια της συνολικής ποσότητας των αποβλήτων που αποτίθενται σε εθνικό επίπεδο για το ίδιο έτος για να δώσουν μια αναλογία με τις μονάδες κιλά CO2-eq / τόνους αποβλήτων σε χώρους υγειονομικής ταφής. Αυτή η εθνική αναλογία μετά πολλαπλασιάζεται με τα απόβλητα που διατίθενται σε χώρους υγειονομικής ταφής μέσα στο υπό μελέτη σύστημα για να παρέχει μία εκτίμηση των ετήσιων εκπομπών που εκλύονται από το χώρο υγειονομικής ταφής. Αυτή η μέθοδος υποθέτει πως οι εθνικές πρακτικές ταφής είναι αντιπροσωπευτικές της υπό μελέτη περιοχής που εξετάζεται. Δεν απαιτείται από το χρήστη να παρέχει ο ίδιος τέτοιες πληροφορίες. Το εργαλείο χρησιμοποιεί προκαθορισμένες τιμές, οι οποίες βασίζονται στα ΝIRs μιας χώρας, ώστε να υπολογιστεί η αναλογία εκπομπών/αποβλήτων και όλοι οι χρήστες πρέπει να εισάγουν το υπό μελέτη έτος που απαιτείται. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτό αποτελεί μια πρόχειρη απλούστευση και μπορεί να έχει υψηλό βαθμό αβεβαιότητας Σημείωση: Αυτός ο εναλλακτικός υπολογισμός χρησιμοποιώντας αυτήν την επιλογή, δεν είναι έγκυρος για υπό μελέτη περιοχές με χώρους υγειονομικής ταφής, που έχουν δημιουργηθεί πρόσφατα (για παράδειγμα λιγότερο από 35 χρόνια διάθεσης απορριμμάτων) δεδομένου ότι δε θα παρουσιάσει σωστά το ποσοστό των εκπομπών που προέρχονται από αυτούς. Αυτή η μέθοδος παίρνει ως δεδομένο ότι όλοι οι χώροι υγειονομικής ταφής (και οι εκπομπές τους) υπάρχουν το ίδιο χρονικό διάστημα με τον εθνικό μέσο όρο. Αν η υπό μελέτη περιοχή του χρήστη αποτελείται από ένα καινούριο χώρο υγειονομικής ταφής, ο χρήστης μπορεί να χρησιμοποιήσει είτε τη μέθοδο του IPCC είτε την επιλογή μελλοντικών εκπομπών όπως αναλύεται παρακάτω. 21

27 Επιλογή Β Η επιλογή για τις μελλοντικές εκπομπές από τα υπάρχοντα απόβλητα στους χώρους υγειονομικής ταφής, διαφέρει από την Επιλογή Α, στο ότι αντιπροσωπεύει τις αναμενόμενες μελλοντικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τα απόβλητα που παράγονται μόνο κατά τη διάρκεια της υπό μελέτη περιόδου. Πρόκειται για μια προσαρμογή της μεθοδολογίας του IPCC, χρησιμοποιώντας τον υπολογισμό του IPCC για όλες τις μελλοντικές εκπομπές που συνδέονται με τα απόβλητα ενός έτους στους χώρους υγειονομικής ταφής. Με βάση τη σύνθεση των θαμμένων αποβλήτων κατά το έτος της μελέτης, η μέθοδος αυτή υπολογίζει τις εκπομπές χρονικής περιόδου διάρκειας 50 ετών, αξιοποιώντας τις προκαθορισμένες τιμές που είναι ενσωματωμένες στο εργαλείο του IPCC (εξαιρώντας την κλιματική ζώνη που επιλέγεται από το χρήστη). Και για τις δύο επιλογές, το CO 2 ZW θεωρεί δεδομένο ότι εντός της Ευρώπης, το 100% των χώρων ταφής ταξινομούνται ως «διαχειριζόμενοι χώροι υγειονομικής ταφής». 22

28 Βήμα 7: Μονάδες εκπομπών ισοδυνάμου CO2 για Ανάκτηση Υλικών και Ενέργειας Στο φύλλο CONTROL PANEL, πηγαίνετε στο Βήμα 7 (CO2 eq Credits for Material and Energy Recovery - Μονάδες ισοδυνάμου CO2 για Ανάκτηση Υλικών και Ενέργειας) Το Εργαλείο θα βασίζεται αυτόματα στις προκαθορισμένες τιμές (που λαμβάνονται από τις πηγές που φαίνονται παρακάτω) για τον υπολογισμό αυτό. Σε περίπτωση που ο χρήστης επιθυμεί να χρησιμοποιήσει τις τιμές που θεωρεί πιο κατάλληλες για το δικό του σύστημα, τότε αυτές οι προκαθορισμένες τιμές μπορούν απλά να αντικατασταθούν με τις προτιμώμενες τιμές (διατηρώντας τις προκαθορισμένες μονάδες μεγεθών). Αναφορές που χρησιμοποιήθηκαν στον καθορισμό των μονάδων: AEA Technology Solid Waste Management and Greenhouse Gases. A Life-Cycle Assessment of Emissions and Sinks. Prognos Resource savings and CO2 reduction potential in Europe and the possible contribution to the CO2 reduction target in Available at US EPA Solid Waste Management and Greenhouse Gases. A Life-Cycle Assessment of Emissions and Sinks. Jungbluth, N EcoInvent Report No. 6-IV. Swiss Centre for Life Cycle Inventories, Dübendorf Mandredi, S., Toninin D., Christensen, T. & Scharff, H Landfilling of waste: accounting of greenhouse gases and global warming contributions. Waste Management and Research 27: Boldrin et al., 2009, Composting and compost utilization: accoutning of greenhouse gases and global warming contributions. Waste Management and Research. Doka, G Life Cycle Inventories of Waste Treatment Services. EcoInvent Report No. 13. Swiss Centre for Life Cycle Inventories, St. Gallen. 23

29 Μεθοδολογική Σημείωση 8: Οι τιμές που σχετίζονται με κάθε προϊόν σε αυτήν την ενότητα «Credits for material and energy recovery» αντικατοπτρίζουν την ποσότητα των θερμοκηπιακών αερίων (σε ισοδύναμα διοξειδίου του άνθρακα) που δεν εισέρχεται στην ατμόσφαιρα, ως αποτέλεσμα ανάκτησης και ανακύκλωσης αυτού του προϊόντος από το ρεύμα των αποβλήτων. Στην ουσία, οι αριθμοί είναι οι εκπομπές που γλιτώνουμε μέσω της μείωσης της ανάγκης για παραγωγή νέων προϊόντων από πρώτες ύλες (π.χ. 1 κιλό ανακυκλωμένου χαρτιού σημαίνει ότι δεν απαιτείται από την οικονομία 1 κιλό καινούριου χαρτιού ή για κάθε kwh ηλεκτρισμού που παράγεται από διεργασίες επεξεργασίας αποβλήτων, αντισταθμίζει 1 kwh ηλεκτρισμού από συμβατική παραγωγή). Οι τιμές για δέσμευση του διοξειδίου του άνθρακα (carbon sequestration) αντικατοπτρίζουν την ποσότητα του άνθρακα που δεν εισέρχεται στην ατμόσφαιρα σαν αποτέλεσμα ενσωμάτωσής του σε βιοσταθεροποιημένα προϊόντα κομπόστ ή στο έδαφος (στην περίπτωση ταφής). Αντίθετα προς τις άμεσες αντισταθμίσεις από τη χρήση ανακυκλωμένων προϊόντων που αναφέρθηκαν παραπάνω, αυτή η δέσμευση είναι κυρίως προσωρινή, και αυτό γιατί με το πέρασμα του χρόνου ο άνθρακας είναι πολύ πιθανό να βρει τελικά το δρόμο του προς την ατμόσφαιρα. Σημείωση: O πίνακας της ενότητας «Δέσμευση άνθρακα» (Carbon sequestration) είναι καθαρά ενημερωτικού χαρακτήρα και δεν επηρεάζει τον τελικό υπολογισμό του οικολογικού αποτυπώματος του κλάδου των αποβλήτων. Απλά παρέχει μία ένδειξη της ποσότητας των αερίων του θερμοκηπίου που μπορεί να καθυστερήσει να εισέλθει στην ατμόσφαιρα, ως αποτέλεσμα του προσδιορισμού του άνθρακα μέσω αυτών των τριών διαδικασιών. Υπάρχει μεγάλος βαθμός αβεβαιότητας σχετικά με την έκταση την οποία ο άνθρακας διαχωρίζεται από αυτές τις διαδικασίες και ως εκ τούτου τα στοιχεία που παρέχονται δεν πρέπει να θεωρούνται οριστικά. Βήμα 8: Αποτελέσματα και Γραφήματα Με βάση τα δεδομένα που έχουν εισαχθεί στη σελίδα START και CONTROL PANEL, το υπολογιστικό εργαλείο θα παρέχει στο χρήστη ένα γράφημα με τις συνολικές ετήσιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που προέρχονται από τον κλάδο των αποβλήτων για την υπό μελέτη περιοχή τους. 24

30 Ο Πίνακας των Αποτελεσμάτων παρέχει μία ανάλυση των πηγών των αερίων του θερμοκηπίου του συστήματος (και άμεσες και έμμεσες). Αυτές αναπαριστούνται και γραφικά. Σημείωση: Ορισμοί άμεσων ή έμμεσων και αποφευχθέντων εκπομπών στο πλαίσιο του CO 2 ZW παρέχονται στο γλωσσάριο. 25