Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων στην Ελλάδα Ευάγγελος Τερζής, WWF Ελλάς

Transcript

1 Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων στην Ελλάδα Ευάγγελος Τερζής, WWF Ελλάς

2 ΣΤΟΧΟΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ Παρουσίαση του προβλήματος των αστικών στερεών αποβλήτων (Α.Σ.Α.) ιδιαίτερα στα αστικά κέντρα. Ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά των Α.Σ.Α. σε διάφορες περιοχές και διαφορετικές χρονικές περιόδους (ιστορικά και γεωγραφικά), στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στη χώρα μας. Παρουσίαση τω Τεχνολογιών Διαχείρισης Α.Σ.Α.

3 Τι είναι τα αστικά στερεά απόβλητα (απορρίμματα); Σκουπίδια, απορρίμματα, στερεά απόβλητα. Ουκ ολίγα ονόματα για να περιγράψουν το ίδιο πράγμα - τα αντικείμενα που επιπόλαια πετάνε στους κάδους ή στους σκουπιδοτενεκέδες τα τρία εκατομμύρια περίπου νοικοκυριά της χώρας μας κάθε μέρα, και τα οποία συλλέγουν τα δημοτικά απορριμματοφόρα δυο ή τρεις φορές την εβδομάδα και σε ορισμένους δήμους κάθε μέρα.

4 Εν τέλει όμως Τι γίνεται λοιπόν αφότου αδειάσουν οι κάδοι και καθαριστούν οι δρόμοι; Μέχρι τώρα, κατά βάση θάβονται σε μεγάλες τρύπες στη γη, ή σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους, ή σε κάποιες περιπτώσεις σε αμμολατομεία ή νταμάρια ή εγκαταλειμμένα λατομεία. Τέτοιοι χώροι όμως αρχίζουν να εξαντλούνται. Οι τρύπες στη γη έχουν αρχίσει να μειώνονται ενώ το περιβαλλοντικό κόστος που έχει η λογική "πέτα το, άστο, ξέχνα το", την θέτει πλέον υπό αμφισβήτηση. Ωστόσο, υπάρχουν άλλες εναλλακτικές δυνατότητες.

5 Βιομηχανικά, 29,1% Επικίνδυνα, 2,9% Ορυχεία, 46,5% Αγροτικά, 0,6% Οικιακά, 20,9% Ποσότητες Στερεών Αποβλήτων στην Ελλάδα (ΟΟΣΑ, 1997)

6 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΟΙΚΙΑΚΩΝ ΑΣΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (2007) Στο σύνολο της χώρας: τόνοι ετησίως Στο λεκανοπέδιο Αττικής: τόνοι ετησίως (6.500 τόνοι την ημέρα)

7 για έναν ζωντανό πλανήτη ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ

8 Στη χώρα μας η κύρια μέθοδος διαχείρισης των δημοτικών απορριμμάτων ήταν (και είναι) η διάθεση σε Χ.Υ.Τ.Α. καθώς και σε παράνομες και ανεξέλεγκτες χωματερές. Η ανεξέλεγκτη διάθεση των αστικών αποβλήτων στην Ελλάδα έχει μεν περιοριστεί αλλά το πρόβλημα παραμένει. Το 1997 είχαν καταγραφεί χωματερές. Σύμφωνα με την πλέον πρόσφατη καταγραφή του ΥΠΕΧΩΔΕ (Οκτώβρης 2007) υπάρχουν ανενεργοί Χ.Α.Δ.Α. και ενεργοί, δηλαδή συνολικά Χ.Α.Δ.Α. σε επίπεδο χώρας. Σε 70 Χ.Α.Δ.Α. έχουν ολοκληρωθεί τα έργα αποκατάστασης. Το κόστος αποκατάστασης έχει εκτιμηθεί από 325 έως 500 εκατ.

9 ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΤΑΦΗ Η Κοινοτική περιβαλλοντική πολιτική εστιάζει στο σχεδιασμό, εγκατάσταση και λειτουργία χώρων ελεγχόμενης απόθεσης των στερεών αποβλήτων απορριμμάτων, μέσω εφαρμογής της μεθόδου της υγειονομικής ταφής. Όλες οι άλλες μέθοδοι διαχείρισης των στερεών αποβλήτων (θερμικές μέθοδοι, μηχανική διαλογή, βιολογικές μέθοδοι) οδηγούν ανάμεσα σε άλλα, στην παραγωγή καταλοίπων για τα οποία είναι απαραίτητη η τελική διάθεση. Έτσι η υγειονομική ταφή δεν είναι απλά μια εναλλακτική τεχνική διάθεσης στερεών αποβλήτων, αλλά αποτελεί αναπόσπαστο στάδιο της συνολικής διαχείρισής τους.

10 ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ 1 στις 10 περιβαλλοντικές καταγγελίες αφορούν χώρους διάθεσης απορριμμάτων Οι καταγγέλλοντες παραπονούνται για: ατμοσφαιρική ρύπανση και δυσοσμία ρύπανση υπόγειου νερού ρύπανση εδάφους

11 Ευρωπαϊκή Νομοθεσία για Χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων Οδηγία πλαίσιο για απόβλητα 75/442/ΕOK, όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε από την 91/156/ΕΟΚ Οδηγία για χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων 1999/31/ΕΚ Οδηγία 2006/12/ΕΚ περί των στερεών αποβλήτων Ευρωπαϊκός Κατάλογος Αποβλήτων (Ε.Κ.Α.), σύμφωνα με το Παράρτημα της Απόφασης 2000/532/ΕΚ, όπως έχει τροποποιηθεί με τις αποφάσεις 2001/118/ΕΚ, 2001/119/ ΕΚ και 2001/573/ΕΚ Απόφαση της Επιτροπής Ε.Κ.

12 ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ Οδηγία 1994/62/ΕΚ Οι ποσοτικοί στόχοι, εναρμονισμένοι με τις απαιτήσεις της Οδηγίας 94/62/ΕΚ, είναι ότι μέχρι 31/12/2005 πρέπει να ανακτάται το 50-65% του βάρους των απορριμμάτων συσκευασίας και στα πλαίσια αυτού του στόχου θα πρέπει να ανακυκλώνεται τουλάχιστον το 25-45% του βάρους του συνόλου των υλικών συσκευασίας και τουλάχιστον το 15% του βάρους κάθε υλικού συσκευασίας. Επίσης, μετά το 2005 το ποσοστό ανάκτησης ανακύκλωσης αποβλήτων συσκευασίας καθορίζεται ανά πενταετία με απόφαση του Συμβουλίου Υπουργών της Ε.Ε.

13 ΒΙΟΑΠΟΔΟΜΗΣΙΜΟ ΚΛΑΣΜΑ ΤΩΝ ΑΣΑ ΠΟΥ ΟΔΗΓΟΥΝΤΑΙ ΣΕ ΧΥΤΑ Οδηγία 1999/31/ΕΚ Μέχρι την 16 Ιουλίου του 2010, τα βιοαποδομήσιμα ΑΣΑ που προορίζονται για ΧΥΤΑ πρέπει να μειωθούν στο 75% της συνολικής (κ.β.) ποσότητας των βιοαποδομήσιμων ΑΣΑ που είχαν παραχθεί το Μέχρι την 16 Ιουλίου του 2013, τα βιοαποδομήσιμα ΑΣΑ που προορίζονται για ΧΥΤΑ πρέπει να μειωθούν στο 50% της συνολικής (κ.β.) ποσότητας των βιοαποδομήσιμων ΑΣΑ που είχαν παραχθεί το Μέχρι την 16 Ιουλίου του 2020, τα βιοαποδομήσιμα ΑΣΑ που προορίζονται για ΧΥΤΑ πρέπει να μειωθούν στο 35% της συνολικής (κ.β.) ποσότητας των βιοαποδομήσιμων ΑΣΑ που είχαν παραχθεί το 1995.

14 ΚΟΥΡΟΥΠΗΤΟΣ, ΚΡΗΤΗ Φαράγγι στο Ακρωτήρι, 12 χλμ. ανατολικά από τα Χανιά Αστικά απορρίμματα αποτίθενται από το 1966 (αλλά και ορυκτέλαια, μπαταρίες) Συνολική έκταση: 40 m 800 m Το υπέδαφος είναι ασβεστολιθικό Τα σκουπίδια αυτο-αναφλέγονται, συχνά καταλήγουν στην θάλασσα

15 ΚΟΥΡΟΥΠΗΤΟΣ: ΠΡΙΝ για ένα ζωντανό πλανήτη

16 ΚΟΥΡΟΥΠΗΤΟΣ, ΠΡΙΝ για ένα ζωντανό πλανήτη

17 ΚΟΥΡΟΥΠΗΤΟΣ, ΚΡΗΤΗ (συν.) Τον Ιούλιο του 2000 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επιβάλλει στην Ελλάδα ημερήσιο πρόστιμο Τα σκουπίδια αρχίζουν να πηγαίνουν σε γειτονικό χώρο (Μεσομούρι). Ο Κουρουπητός καλύπτεται με εδαφικό υλικό ενώ ταυτόχρονα γίνονται επιτόπου γεωλογικές και υδρογεωλογικές μελέτες Τον Φεβρουάριο του 2001 η ΕυρωπαϊκήΕπιτροπή αποδέχεται τα μέτρα, αφού Ελλάδα έχει ήδη πληρώσει 4,72 εκ.

18 ΚΟΥΡΟΥΠΗΤΟΣ, ΚΡΗΤΗ (συν.) Η βελτίωση όμως στη συνέχεια δεν κρίνεται ικανοποιητική Το Μεσομούρι έχει καταλήξει χώρος ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων (ΧΑΔΑ), ενώ το εδαφικό υλικό που καλύπτει τον Κουρουπητό παρασύρεται από τις βροχές Τον Μάιο του 2005, το ΥΠΕΧΩΔΕ εξαγγέλλει ότι ως το 2008 θα έχουν αποκατασταθεί όλοι οι 2626 υπάρχοντες, σε λειτουργία και ανενεργοί, ΧΑΔΑ (καταγραφή του ΥΠΕΧΩΔΕ - Οκτώβρης 2006)

19 ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Σε σχέση με τη μέση σύσταση των αστικών αποβλήτων στην Ε.Ε., στην Ελλάδα παρατηρείται μεγαλύτερη συμμετοχή των οργανικών αποβλήτων (υπολείμματα τροφών, φυτικά απόβλητα κλπ.) αλλά μικρότερες ποσότητες αποβλήτων συσκευασιών (χαρτί, πλαστικό, γυαλί, μέταλλα).

20 ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ, ΥΠΕΧΩΔΕ 2008

21 ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ Από το σύνολο των αστικών στερεών αποβλήτων στη χώρα μας ανακυκλώνεται αξιοποιείται το 16% των απορριμμάτων (2007).

22 ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΑΣΑ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Πρώτη προτεραιότητα αποτελούν οι πρακτικές μείωσης και πρόληψης των ρυπογόνων φορτίων. Δεύτερη επιλογή είναι η επαναχρησιμοποίηση των προϊόντων και συσκευασιών, που συμπεριλαμβάνει και την πιθανή επαναπλήρωση των συσκευασιών ποτών, απορρυπαντικών κλπ. Τρίτη επιλογή η ανακύκλωση και η ανάκτηση/ παραγωγή ενέργειας από τα απορρίμματα. Τελική επιλογή η ασφαλής ταφή.

23 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ 1. Μηχανική - Βιολογική Επεξεργασία 2. Καύση - Αποτέφρωση 3. Βιολογική Ξήρανση

24 ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Οι μονάδες Μηχανικής - Βιολογικής Επεξεργασίας (ΜΒΕ) έχουν δυνατότητα επεξεργασίας τόσο σύμμεικτων Αστικών Στερεών Απορριμμάτων (ΑΣΑ), όσο και επιλεγμένων ρευμάτων και, ανάλογα με την εγκατάσταση, παράγουν ανακυκλώσιμα υλικά (χαρτί, χαρτόνι, σιδηρούχα μέταλλα, αλουμίνιο, πλαστικά ή/ και γυαλί), βιοσταθεροποιημένο απόρριμμα, κομπόστ, Refused Derived Fuel (RDF), βιοαέριο και Solid Refuse Fuel (SRF).

25 ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ (συν.) Τα βασικά είδη εγκαταστάσεων μηχανικής και βιολογικής επεξεργασίας και, για κάθε είδος, τα παραγόμενα προϊόντα είναι τα ακόλουθα: Μηχανική επεξεργασία + Αερόβια κομποστοποίηση Ανακυκλώσιμα ή/ και RDF, Βιοσταθεροποιημένο υλικό για κομπόστ ή κάλυψη ΧΥΤΑ ή αποκατάσταση εδαφών Μηχανική επεξεργασία + Αναερόβια χώνευση Ανακυκλώσιμα ή/ και RDF, Βιοαέριο για παραγωγή ενέργειας, Βιοσταθεροποιημένο απόρριμμα Μηχανική επεξεργασία + Αναερόβια χώνευση + Αερόβια κομποστοποίηση Ανακυκλώσιμα ή/ και RDF, Βιοαέριο για παραγωγή ενέργειας, Υλικό για αποκατάσταση εδαφών Μηχανική επεξεργασία + Βιολογική Ξήρανση Ανακυκλώσιμα σιδηρούχα μέταλλα και αλουμίνιο, SRF

26 ΚΑΥΣΗ - ΑΠΟΤΕΦΡΩΣΗ Για την εφαρμογή της καύσης προϋπόθεση είναι τα ΑΣΑ να έχουν μια ελάχιστη κατώτερη θερμογόνο δύναμη 6 MJ/ kg σε όλες τις εποχές του έτους και μια μέση ετήσια κατώτερη θερμογόνο δύναμη τουλάχιστον 7MJ/ kg. Με την καύση των στερεών αποβλήτων επέρχεται πλήρης οξείδωση των εμπεριεχομένων στα ΑΣΑ οργανικών ουσιών. Για τη σωστή καύση απαιτείται η παροχή επαρκούς περίσσειας αέρα, πέρα από τη στοιχειομετρική αναλογία.

27 ΚΑΥΣΗ (συν.) Από τις εγκαταστάσεις καύσης, και ανάλογα με την ποιότητα των ΑΣΑ, παράγονται εκτός από τα τυπικά προϊόντα της καύσης (ατμός, διοξείδιο του άνθρακα, μονοξείδιο του άνθρακα, διοξείδιο του θείου, οξείδια του αζώτου, σωματίδια) και μια σειρά άλλων τοξικών ενώσεων όπως υδροχλώριο, υδροφθόριο, διοξίνες, φουράνια, πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες, βαρέα μέταλλα κτλ. Για τον έλεγχο των εκπομπών έχουν θεσπιστεί αυστηρά όρια (Οδηγία 2000/76/ΕΚ και ΚΥΑ 22912/1117/ ), για την επίτευξη των οποίων απαιτείται η χρήση προηγμένων συστημάτων ελέγχου. Ο έλεγχος της τήρησης των ορίων απαιτεί ξεχωριστή εμπειρία, εξειδικευμένο εξοπλισμό, αλλά και διαδικασίες, που υπερβαίνουν τις μέχρι σήμερα επιδόσεις των ελεγκτικών μηχανισμών της χώρας μας

28 ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΞΗΡΑΝΣΗ Αποτελεί τεχνική προ-επεξεργασίας των ΑΣΑ με στόχο την ενεργειακή αξιοποίησή τους. Ειδικότερα στοχεύει στη μείωση της υγρασίας των ΑΣΑ και κατά επέκταση του όγκου τους, στη διευκόλυνση του μηχανικού διαχωρισμού των άχρηστων υλικών και στην παραγωγή SRF - solid refuse fuel. Τα απορρίμματα αρχικώς ξηραίνονται µε βιολογικό τρόπο με και στη συνέχεια υπόκεινται σε επεξεργασία µε στόχο την ανάκτηση μετάλλων προς ανακύκλωση και καθαρισμό του παραγόμενου καυσίμου. Η ξήρανση επιτυγχάνεται μέσω αερόβιας αποδόμησης περιορισμένου ποσοστού οργανικών των ΑΣΑ και με παροχή εξωτερικής ενέργειας για εξάτμιση μέρους της υγρασίας των ΑΣΑ. Για κάθε 100 kg αποβλήτων παράγονται περί τα 55 kg SRF.

29 ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ως πιο φθηνή μέθοδος αναδεικνύεται αυτή της αερόβιας μηχανικής-βιολογικής επεξεργασίας: 50 ανά τόνο. Η στοιχειομετρική καύση στοιχίζει 100 ανά τόνο. Η βιολογική ξήρανση με απλή προεπεξεργασία των αστικών στερεών αποβλήτων στοιχίζει 110 ανά τόνο ενώ για τη περίπτωση πλήρους αξιοποίησης του S.R.F., είτε σε μονάδες αεριοποίησης, είτε σε μονάδες της στοιχειομετρικής καύσης το κόστος κυμαίνεται από ανά τόνο. Τα παραπάνω μεταφράζονται σε πρόσθετο από 640 εκατ. ετησίως έως και 124 δισ. ετησίως (από 60 έως 110 το χρόνο για κάθε Έλληνα).

30 ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ Α.Σ.Α. Νοικοκυριό Βιοτικό Επίπεδο Καταναλωτικές συνήθειες Τρόπος ζωής Μέγεθος νοικοκυριού Συχνότητα συλλογής Γεωγραφικό Διαμέρισμά Μέγεθος Τουριστική κίνηση Σύστημα θέρμανσης Μακροοικονομία Α.Ε.Π. Οικογενειακό εισόδημα Προϊόντα Υλικά κατασκευής Συσκευασία Διάρκεια ζωής Χρήσεις

31 Σχετική εξέλιξη της παραγωγής Α. Σ.Α., Α.Ε.Π. και Πληθυσμού (Πηγή: Eurostat)

32 ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΑ ΠΡΟΤΥΠΑ Ποσότητα σε βάρος που απορρίπτεται από ένα μωρό στα 2,5 περίπου χρόνια που χρησιμοποιεί πάνες μίας χρήσης.

33 1 μωρό/ έτος 2.5 έτη σε πάνες/ μωρό 45 πάνες/ βδομάδα 52 βδομάδες/ έτος kg/ πάνα τόνο/ 1000 kg = τόνους ή 702 kg/ μωρό/ έτος

34 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Η παραγωγή στερεών αποβλήτων αποτελεί στις σύγχρονες κοινωνίες ένα - σε μεγάλο βαθμό αναπόφευκτο - επακόλουθο της παραγωγικής διαδικασίας και της κατανάλωσης. Η μείωσητης παραγόμενης ποσότητας απορριμμάτων αποτελεί κατά συνέπεια το σταθερό μακροπρόθεσμο στόχο προς τον οποίο θα πρέπει να κατατείνουν όλες οι προσπάθειες, μέσα από τη σταδιακή αναδιάρθρωση των πρακτικών και συμπεριφορών παραγωγών και καταναλωτών. Βραχυπρόθεσμα όμως, και παράλληλα προς το στόχο αυτό, θα πρέπει να ληφθούν όλα τα αναγκαία μέτρα για την ορθολογική διαχείριση των απορριμμάτων έτσι ώστε να εξοικονομηθούν φυσικοί πόροι και να αποφευχθούν οι δυσμενείς επιπτώσεις της διάθεσης τους στο φυσικό περιβάλλον.

35 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ (συν.) Οι εξελίξεις στον τομέα των επιμέρους μεθόδων και τεχνολογιών διαχείρισης και ειδικότερα διάθεσης των Α.Σ.Α., σε συνδυασμό με την υποχρέωση της τήρησης των βασικών στρατηγικών στόχων που έχουν υιοθετηθεί διεθνώς, καθώς και σε επίπεδο Ε.Ε. (περιορισμός της ποσότητας και της βλαπτικότητας των παραγόμενων στερεών αποβλήτων, προτεραιότητα της ανακύκλωσης έναντι της ενεργειακής αξιοποίησης, ασφαλής τελική διάθεση, ορθολογική και ασφαλής μεταφορά), οδηγούν το αντικείμενο της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων σε ένα βέλτιστο συνδυασμό των διαφόρων μεθόδων, που εκδηλώνεται ήδη ως η επικρατούσα τάση στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες.

36 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ (συν.) Η συστηματική ανάπτυξη της ανακύκλωσης με διαλογή στην πηγή (ως συστήματος: (α) θεσμών, (β) μηχανισμών εφαρμογής και (γ) τεχνολογιών) στα υλικά συσκευασιών, καθώς και σε απόβλητα πέραν των συσκευασιών (π.χ. τα οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους, τα ΑΗΗΕ, οι εξαντλημένοι συσσωρευτές και ηλεκτρικές στήλες, τα χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια, κλπ. υποχρεωτική ανακύκλωση στους Δημόσιους Οργανισμούς, τα εμπορικά καταστήματα και τα κτήρια γραφείων τέλη επιστροφής συσκευασιών μιας χρήσης (deposit-return schemes) χρέωση ανάλογα με την ποσότητα που απορρίπτεται, διαχωρισμός τελών καθαριότητας από δημοτικά τέλη επιβολή φόρου ταφής απαγόρευση ταφής κάποιων κατηγοριών αποβλήτων και προώθηση οικιακής κομποστοποίησης (λιπασματοποίησης).

37 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ (συν.) Η εμπεριστατωμένη Ανάλυση του Κύκλου Ζωής όλων των προϊόντων, ώστε να μελετηθεί και αξιολογηθεί πλήρως η περιβαλλοντική συμπεριφορά τους από τη στιγμή της παραγωγής τους μέχρι την αξιοποίηση και την τελική διάθεση τωνόποιωναποβλήτωντους, με στόχο τον επανασχεδιασμό τους ώστε να ανταποκρίνονται καλύτερα στους τεθέντες στρατηγικούς στόχους για την πρόληψη στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης. Οι παραπάνω κατευθύνσεις θα πρέπει να ενσωματωθούν όχι μόνο σε επίπεδο σχεδιασμού, αλλά και σε επίπεδο εφαρμογής και στη χώρα μας.

38 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ (συν.) Οι βεβαρημένες από ανθρωπογενείς δραστηριότητες περιοχές (π.χ. Θριάσιο Πεδίο, Δυτική Αττική) δεν θα πρέπει πλέον να αντιμετωπίζονται, στην πράξη, ως προτιμώμενοι χώροι περαιτέρω συγκέντρωσης οχλουσών δραστηριοτήτων. Αντίθετα, το στοιχείο αυτό να αποτελεί δυσμενή για τη χωροθέτηση παράγοντα και σε ειδικές περιπτώσεις απαγορευτικό. Καθοριστική θα είναι η συμβολή στην επίλυση του προβλήματος αυτού του καθορισμού χρήσεων γης σε επίπεδο χώρας. Θα πρέπει να αναληφθούν από την Κεντρική Διοίκηση και την Τοπική Αυτοδιοίκηση συγκεκριμένες δράσεις και να υιοθετηθούν διαφανέστερες και πλέον αξιόπιστες στάσεις για το ξεπέρασμα των εμποδίων που είναι γνωστά ως «προβλήματα κοινωνικής αποδοχής».

39 Ευχαριστώ για την προσοχή σας