Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Φιλοσοφική Σχολή. Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας. Τομέας Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Φιλοσοφική Σχολή. Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας. Τομέας Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας"

Transcript

1 Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Τομέας Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας ΒΑΪΑ Ε. ΔΡΑΓΑΤΗ ΟΙ ΜΑΚΕΔΟΝΕΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΣΤΑ ΜΕΣΑ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία Επιβλέπων Καθηγητής: Βασίλης K. Γούναρης Α.Π.Θ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2010

2 Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Τομέας Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας ΒΑΪΑ Ε. ΔΡΑΓΑΤΗ ΟΙ ΜΑΚΕΔΟΝΕΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΣΤΑ ΜΕΣΑ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία Επιβλέπων Καθηγητής: Βασίλης K. Γούναρης Α.Π.Θ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2010

3 Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Τομέας Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας ΒΑΪΑ Ε. ΔΡΑΓΑΤΗ ΟΙ ΜΑΚΕΔΟΝΕΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΣΤΑ ΜΕΣΑ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία Επιβλέπων Καθηγητής Βασίλης K. Γούναρης Ημερομηνία έγκρισης : Η έγκριση της Μεταπτυχιακής Εργασίας από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ δεν υποδηλώνει αναγκαστικά ότι αποδέχεται το Τμήμα τις γνώμες του συγγραφέα. Α.Π.Θ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2010

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Συντοµογραφίες 2 Εισαγωγή 3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α 6 Η δηµιουργία των µακεδονικών παροικιών στη Νότια Ελλάδα ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β 28 Οι Μακεδόνες στην ελληνική πολιτική σκηνή ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ 56 Μακεδόνες φοιτητές και πελατειακές σχέσεις στο Πανεπιστήµιο Αθηνών ΚΕΦΑΛΑΙΟ 73 Οι Μακεδόνες στην εξωτερική πολιτική ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε 88 Συγγραφικό έργο και ιδεολογία Συµπεράσµατα 110 Παράρτηµα 113 Βιβλιογραφία 130 1

5 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΕΠ ΓΕΣ ΙΕΕ ΙΣ ΕΒΤΟΧ ΜΕΕ Αρχεία Ελληνικής Παλιγγενεσίας Γενικό Επιτελείο Στρατού ελτίο Ιστορικής & Εθνολογικής Εταιρείας ιεύθυνση Ιστορίας Στρατού Εθνική Βιβλιοθήκη, Τµήµα Οµοιοτύπων και Χειρογράφων Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια 2

6 Εισαγωγή Η άµεση καταστολή της επανάστασης στις βορειότερες επαρχίες της ελληνικής χερσονήσου και τα τουρκικά αντίποινα που επακολούθησαν προκάλεσαν κύµατα προσφύγων προς τις νοτιότερες περιοχές. Αργότερα, µετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους, για ένα µεγάλο χρονικό διάστηµα παρατηρήθηκε αξιοσηµείωτη «κινητικότητα» του πληθυσµού και νέος εκπατρισµός από το εξωτερικό και από το χώρο του υπόδουλου ακόµα ελληνισµού. Όπως είναι γνωστό, ένα µέρος από τους µετανάστες της επαναστατικής και της µετεπαναστατικής περιόδου εγκαταστάθηκε σε διάφορες κοινότητες της ελληνικής επικράτειας, παλαιές και νέες, ιδιαίτερα στην πρωτεύουσα. Μεταξύ των συνοικισθέντων ετεροχθόνων συγκαταλέγονταν και οι Μακεδόνες, των οποίων η πορεία και η τύχη στα απελευθερωµένα εδάφη της χώρας αποτελεί το αντικείµενο της παρούσης διπλωµατικής µεταπτυχιακής εργασίας. Είναι απαραίτητο να διευκρινιστεί ότι µε τον όρο «Μακεδόνες» χαρακτηρίζονται εδώ οι ελληνόφωνοι, κατά κύριον λόγο, από την Κεντρική και τη υτική Μακεδονία, ενίοτε όµως και οι βλαχόφωνοι, οι βουλγαρόφωνοι και άλλοι σλαβόφωνοι, στο βαθµό που αυτοί ενεπλάκησαν στις ελληνικές υποθέσεις και έζησαν ως έλληνες πολίτες ακόµη κι αν κάποιοι είναι αµφίβολο αν ήταν Μακεδόνες µε τη στενή γεωγραφική έννοια. Είναι γνωστό πως ακόµη και στα µέσα του 19ου αιώνα αν όχι και πολύ αργότερα ο διαχωρισµός των εθνοτήτων στη Μακεδονία δεν ήταν πάντοτε εφικτός. Μολονότι οι όροι «Μακεδόνες», «Σέρβοι», «Βούλγαροι» και «Σλάβοι» ήταν σε χρήση, λόγω της αλλοφωνίας, ωστόσο δεν προϊδέαζαν πάντοτε για τις εθνικές προτιµήσεις των παροίκων αλλά ούτε για τον ακριβή τόπο της καταγωγής τους. Κρίθηκε εποµένως σκόπιµο να εξεταστεί η δράση και η συµπεριφορά τους ως κατοίκων της Ελλάδας, ασχέτως του τρόπου µε τον οποίο είχαν καταλήξει εκεί, εφόσον συνέπραξαν και ζυµώθηκαν µε τους Μακεδόνες. Πράγµατι, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί µεγάλη πρόοδος στην ιστορική έρευνα σχετικά µε τους ετερόχθονες Μακεδόνες, ωστόσο µέχρι σήµερα δεν υπάρχουν µελέτες που να εξετάζουν το ζήτηµα συστηµατικά και συνθετικά. Οι περισσότερες εργασίες αφορούν µεµονωµένες έρευνες για επιφανείς Μακεδόνες, είναι δηλαδή βιογραφικά σηµειώµατα, που συχνά χαρακτηρίζονται από πατριωτική ρητορεία και τοπικιστική έξαρση. Άλλωστε οι περισσότερες έχουν γραφτεί από συντοπίτες των µακεδόνων «ηρώων», που, ως επί το πλείστον, δεν είναι ιστορικοί. Ακριβώς στο σηµείο αυτό έγκειται και η δυσκολία της εργασίας αυτής: Tα διαθέσιµα στοιχεία δεν επαρκούν για να σχηµατιστεί πάντοτε µια ολοκληρωµένη εικόνα. Βασικός στόχος της µελέτης αυτής είναι να εντοπιστούν και να παρουσιαστούν αναλυτικά όσο το δυνατό περισσότερα µέλη της συγκεκριµένης ετεροχθονικής κοινότητας που διαβιούσαν στο ελληνικό βασίλειο, παραθέτοντας στοιχεία για την κοινωνική ταυτότητα, τον τρόπο ενσωµάτωσης και το ρόλο που διαδραµάτισαν. Σε δεύτερο επίπεδο επιχειρήθηκε να αναδειχθούν οι µορφές συνεργασίας και η εν γένει συλλογική δράση των Μακεδόνων είτε για την εξυπηρέτηση των αναγκών της οµάδας τους είτε για τη Μακεδονία. Τα ζητούµενα αυτά αποτέλεσαν τη µεγαλύτερη δυσκολία κατά τη σύνθεση της εργασίας, δεδοµένου ότι, µέσα από ένα σύνθετο πλέγµα πολιτικών, κοινωνικών και οικονοµικών προβληµάτων που σηµειώθηκαν στην Αθήνα σε µια ευρεία χρονική περίοδο, επιδιώξαµε να αποµονώσουµε την ενεργή ανάµιξη και τη συλλογική δράση των Μακεδόνων. Για το λόγο αυτό κάποιες επαναλήψεις ήταν δύσκολο να αποφευχθούν. Ως χρονικό πλαίσιο της εργασίας ορίστηκε η εικοσαετία , που οριοθετήθηκε από ση- µαντικά πολιτικά γεγονότα. Ωστόσο κρίθηκε χρήσιµο η χρονική αφετηρία της έρευνας να είναι η επανάσταση του 1821, προκειµένου να εξεταστεί η σηµασία των παραµέτρων «τρόπος και χρόνος εγκατάστασης». Αλλά και το καταληκτικό όριο ουσιαστικά εκτείνε- 3

7 ται ως το 1870, όταν ραγδαίες εξελίξεις στο γειτονικό βαλκανικό χώρο αφύπνισαν το ενδιαφέρον πολλών Ελλήνων για την τύχη της Μακεδονίας. Ο αρχικός προβληµατισµός και οι ειδικότεροι στόχοι καθόρισαν το χωρισµό των επιµέρους ενοτήτων και το περιεχόµενο τους. Στην πρώτη ενότητα, ως εισαγωγικό κεφάλαιο, επιχειρείται να παρουσιασθεί η περιοδική κάθοδος των Μακεδόνων στη Νότια Ελλάδα, η κατηγοριοποίηση τους ανάλογα µε την «ιδιότητά» τους και η εγκατάσταση τους. Στόχος του δεύτερου κεφαλαίου είναι να παρακολουθήσει την ένταξη και την αφοµοίωση των Μακεδόνων στο νεοσύστατο κράτος και να παρακολουθήσει χρονολογικά την εµπλοκή τους στην πολιτική σκηνή, µε όλες τις συναφείς προεκτάσεις. Ακολούθως παρουσιάζεται αυτόνοµα η νέα και πολλά υποσχόµενη γενιά των Μακεδόνων, των φοιτητών καθώς και η θέση τους στο πελατειακό µακεδονικό δίκτυο των Αθηνών. Στην επό- µενη ενότητα ερευνάται η συµµετοχή των Μακεδόνων σε αλυτρωτικά και οµοσπονδιακά κινήµατα, εµπνευσµένα από τη Μεγάλη Ιδέα και από τα επαναστατικά µηνύµατα των άλλων λαών, που είχαν ως στόχο την απελευθέρωση των ιδιαίτερων πατρίδων τους αλλά και την εξυπηρέτηση των ίδιων συµφερόντων τους. Τέλος, στην πέµπτη ενότητα εξετάζεται η θέση τους σε σχέση µε την επίσηµη εθνική ιδεολογία της εποχής και τα ιστορικά δικαιώµατα των Ελλήνων στις «βόρειες» ελληνικές χώρες, όπως αυτή αποτυπώνεται µέσα από το συγγραφικό τους έργο. Η έρευνα στηρίχτηκε στη µελέτη βιβλιογραφικού και αρχειακού υλικού. Το αρχειακό υλικό προέρχεται κυρίως από την αποδελτίωση του µητρώου των φοιτητών των πρώτων χρόνων λειτουργίας του οθωνικού Πανεπιστηµίου ( ) και των πρυτανικών λόγων, που βρίσκονται στο Μουσείο και στο Ιστορικό Αρχείο του Πανεπιστηµίου Αθηνών και των µητρώων των αξιωµατικών που είναι κατατεθειµένα στο Γενικό Επιτέλειο Στρατού. Μελετήθηκαν, επίσης, τα έγγραφα του συνοικισµού των Μακεδόνων στην Νέα Πέλλη Αταλάντης, της Εθνικής Βιβλιοθήκης του Τµήµατος Οµοιοτύπων και Χειρογράφων, δηµοσιευµένα βέβαια στην πλειοψηφία τους. Επίσης ο επόπτης µου µου εµπιστεύτηκε την αδηµοσίευτη βιογραφία του µακεδόνα Παναγιώτη Παπά Ναούµ, προερχόµενη από το αρχείο της οικογένειας Κατσουγιάννη. Μελετήθηκε επίσης συστηµατικά το συγγραφικό έργο των Μακεδόνων και άλλων δηµοσιευµένων έργων του 19ου αιώνα, αφού αποτελούν πηγές σύγχρονες των γεγονότων. Η συγκέντρωση αυτού του υλικού διεξήχθη στις Βιβλιοθήκες του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου, στη ηµοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης, στην Εθνική Βιβλιοθήκη, στη Βιβλιοθήκη της Βουλής και στο Ιστορικό Αρχείο του Πανεπιστηµίου Αθηνών. Ανυπολόγιστη είναι η προσφορά στην έρευνα και στον πολιτισµό της ψηφιακής Βιβλιοθήκης του Πανεπιστηµίου Κρήτης, η «Ανέµη», ό- που έχει αποθηκευθεί σηµαντικός αριθµός παλαιών βιβλίων, δίνοντας τη δυνατότητα στον αναγνώστη και ερευνητή να διαβάσει δυσεύρετες µελέτες. Επίσης, κρίθηκε απαραίτητη η έρευνα των σηµαντικότερων αθηναϊκών εφηµερίδων του 19ου αιώνα. Ο Τύπος αντανακλά πάντα την περιρρέουσα ατµόσφαιρα, µεταφέρει και ταυτόχρονα διαµορφώνει την κοινή γνώµη. Περιέχει επίσης πολλές φορές επιστολές των εµπλεκοµένων Μακεδόνων. Ως προς τη βιβλιογραφία χρησιµοποιήθηκαν γενικά ιστορικά έργα και µελέτες που πραγµατεύτηκαν την περίοδο εκείνη, µονογραφίες, βιογραφίες, αποµνηµονεύµατα, εγκυκλοπαιδικά άρθρα αλλά και άρθρα σε περιοδικά µακεδονικού ενδιαφέροντος. Ολοκληρώνοντας, θεωρώ υποχρέωση µου να ευχαριστήσω τον επιβλέποντα καθηγητή κ. Βασίλη Κ. Γούναρη, για την πολύτιµη καθοδήγηση του σε όλα τα στάδια της εργασίας, την υποµονή του αλλά και για την άµεση ανταπόκρισή του στη διόρθωση των κειµένων ακόµη και στην περίοδο της εκπαιδευτικής του άδειας. Χωρίς τις υποδείξεις και τις επισηµάνσεις του σε όλες τις φάσεις της έρευνας και της συγγραφής η εργασία αυτή θα ήταν αδύνατη. Οφείλω επίσης να ευχαριστήσω τον κ. Μάνθο Χριστοφόρου, που πρώτος ασχολήθηκε διεξοδικά µε την εγκατάσταση των Μακεδόνων στην Νέα Πέλλη, 4

8 για την αποστολή πολύτιµου υλικού, καθώς και το προσωπικό των αρχείων και των βιβλιοθηκών. Τέλος, ιδιαίτερη ευγνωµοσύνη οφείλω στους γονείς µου, για την αµέριστη συµπαράσταση τους και στήριξη, υλική και ψυχολογική, όλα αυτά τα χρόνια. 5

9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α Η δηµιουργία των µακεδονικών παροικιών στη Νότια Ελλάδα Η ελληνική επανάσταση του 1821 ήταν ένα εθνικοαπελευθερωτικό κίνηµα µε καθολικό χαρακτήρα και στόχο τη σύσταση ενός εθνικού κράτους. Όµως, µετά την οριστική έκβαση του πολέµου, το µικρό ανεξάρτητο ελληνικό κράτος δεν περιλάµβανε όλες τις περιοχές στις οποίες είχαν σηµειωθεί εξεγέρσεις. Το γεγονός αυτό προκάλεσε µεγάλες πλυθυσµιακές αναστατώσεις. Μέσα σε πολύ µικρό χρονικό διάστηµα ήρθαν στην ελεύθερη Ελλάδα οµογενείς πρόσφυγες από όλες τις οθωµανικές επαρχίες µε αποτέλεσµα η πληθυσµιακή σύνθεσή της να περιλαµβάνει δύο µεγάλες κατηγορίες: τους αυτόχθονες, δηλαδή τους πολίτες των περιοχών που είχαν απελευθερωθεί και τους ετερόχθονες, τους προερχοµένους από τις αλύτρωτες επαρχίες και από τον ευρύτερο χώρο της διασποράς. Σε αυτή τη δεύτερη κατηγορία συγκαταλέγονταν και οι Μακεδόνες πρόσφυγες που έ- φτασαν στη Νότια Ελλάδα σε τρεις διαφορετικές διαδοχικές φάσεις και, εν µέρει, ρίζωσαν στο ελεύθερο ελληνικό βασίλειο. Τα κριτήρια περιοδολόγησης της εγκατάστασης αυτής έχουν άµεση σχέση µε τα πολεµικά γεγονότα και τις διπλωµατικές επαφές που έ- λαβαν χώρα κατά τη διάρκεια του Αγώνα αλλά και µε όσα ακολούθησαν µετά από αυτόν, χωρίς ωστόσο να είναι αυστηρά καθορισµένα. Σε γενικές γραµµές η πρώτη φάση της καθόδου ξεκίνησε σχεδόν µε την έναρξη της επανάστασης, το 1821, και κράτησε ως το Αφετηρία του δεύτερου προσφυγικού κύµατος, ήταν το 1828, έτος κατά το οποίο έφτασε στην Ελλάδα ο Καποδίστριας και έληξε το 1831 µε την δολοφονία του. Τέλος, η τρίτη περίοδος άρχισε το 1833, µε την έλευση του Όθωνα, και διήρκησε ολόκληρη τη βασιλεία του. Η πρώτη µεταναστευτική κίνηση σηµειώθηκε µετά το τέλος των αποτυχηµένων κινηµάτων στο χώρο της Μακεδονίας. Οι επαναστάσεις αυτές διήρκησαν περίπου ένα χρόνο, από το Μάιο του 1821 έως το Μάιο του 1822, µε κύρια κέντρα δράσης τη Χαλκιδική, το Άγιο Όρος, τη Νάουσα, την Έδεσσα, τη Βέροια και τις περισσότερες πόλεις της υτικής Μακεδονίας. Ως γνωστόν, η επανάσταση συντρίφτηκε, οι πόλεις λεηλατήθηκαν και πυρπολήθηκαν, χιλιάδες άνθρωποι έπεσαν στα πεδία των µαχών και ο άµαχος πληθυσµός γνώρισε τη φρίκη των οθωµανικών αντιποίνων. Έτσι λοιπόν, οι εναποµείναντες Μακεδόνες οπλαρχηγοί και ικανός αριθµός απλών πολεµιστών εγκατέλειψαν τις πατρίδες τους και κατέφυγαν µέσω ξηράς ή θάλασσας µαζί µε τις οικογένειες τους στις Βόρειες Σποράδες ειδικότερα και στην υπόλοιπη αγωνιζόµενη Ελλάδα γενικότερα, για να σωθούν αλλά και για να συνεχίσουν τον Αγώνα τους µαζί µε τους άλλους Έλληνες. 1 Πράγµατι, µε µια έρευνα στους φακέλους του «Αρχείου των Αγωνιστών και στα Μητρώα των κατά των Ιερόν Αγώνα αγωνισθέντων», που διασώζονται στο Τµήµα Χειρογράφων της Εθνικής Βιβλιοθήκης, διαπιστώνει κανείς τη µεγάλη συµµετοχή και συµβολή των Μακεδόνων αγωνιστών στην απελευθέρωση της Ελλάδας. Η µελέτη των αιτήσεων των ίδιων των πρωταγωνιστών ή των κληρονόµων τους και η µελέτη των πιστοποιητικών και των δικαιολογητικών που υπέβαλαν κατά διαστήµατα στις εκάστοτε «Επιτροπές των Αγωνιστών», ζητώντας ηθική αποκατάσταση, οικονοµική ενίσχυση ή µια µι- 1 Για το ζήτηµα της συµµετοχής των Μακεδόνων στην Ελληνική Επανάσταση βλ. τα εξής γενικά έργα: Απόστολος Βακαλόπουλος, Ιστορία της Μακεδονίας (Θεσσαλονίκη, 1988) Ιωάννης. Κ. Βασδραβέλλης, Οι Μακεδόνες αγωνισταί εις τα 1821 (Θεσσαλονίκη, 1937) του ιδίου, Οι Μακεδόνες κατά την Επανάσταση του 1821 (Θεσσαλονίκη, 1967) Νικόλαος. Κ. Κασοµούλης, Ενθυµήµατα Στρατιωτικά της Ε- παναστάσεως των Ελλήνων, (Αθήνα, 1977), τόµ.1. 6

10 κρή σύνταξη, µας παρέχουν πολύτιµα στοιχεία για τη δράση τους, τις µάχες που έλαβαν µέρος, την οικογενειακή τους κατάσταση και το νέο τόπο διαµονής τους. 2 Μέσα από τα επίσηµα έγγραφα, αποδεικνύεται πως περιοδικά έφτασαν στη Νότια Ελλάδα πολλοί Μακεδόνες ως πρόσφυγες ή και εθελοντές από διάφορες περιφέρειες της Μακεδονίας ή του εξωτερικού, όπου ζούσαν. Κατατάσσονταν στα στρατιωτικά σώµατα σπουδαίων οπλαρχηγών και πολεµούσαν είτε ως άτακτοι είτε ως τακτικοί. Μάλιστα αρκετοί από αυτούς στρατολογήθηκαν από τον ηµήτριο Υψηλάντη και τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο και αποτέλεσαν τις βάσεις για την οργάνωση ενός τακτικού σώµατος υπό την οδηγία του Παλέσα και του Κουβερνάτη. 3 Ο Χρήστος Βυζάντιος, αξιωµατικός που υπηρέτησε υπό τον Φαβιέρο και µετά την επανάσταση ως συνταγµατάρχης αναφέρει: οι άνδρες ούτοι, υπήρξαν εξαιρετικοί πατριώται, αφιλοκερδείς, καρτερικοί εις κακουχίας και στερήσεις, ανδρείοι εν πολέµω και ευπειθέστατοι. Ούτοι κατήγοντο ως επί το πλείστον εκ των καταστραµµένων υπό των Τούρκων επαρχιών και πόλεων, Θράκης, Μακεδονίας, Μικράς Ασίας, των παρ αυταίς νήσων και λοιπών µερών, προπάντων δε εκ νέων καλώς ανατεθραµµένων και τινών ευπαιδεύτων, εχόντων καθαρόν αίσθηµα πατριωτισµού. Ούτοι ήλθον εις την Ελλάδα, ίνα υπηρετήσωσι την Πατρίδα, µη έχοντες δ ενταύθα ούτε οικείους ούτε γνωρίµους, εύρον καταφύγιον έντιµον εις το τακτικό σώµα. 4 Οι περισσότεροι από αυτούς, πριν από την έναρξη του Αγώνα, είχαν υπηρετήσει σε κάποιο αρµατολικό ή κλέφτικο σώµα και διέθεταν πολεµική πείρα και ηγετικές ικανότητες, γεγονός που τους έδινε τη δυνατότητα άλλοτε να πολεµούν ως απλοί µαχητές κι άλλοτε να εξοπλίζουν δικό τους σώµα στρατιωτών, που το διοικούσαν ως υπαξιωµατικοί, γνωστοί και ως «µπουλουξήδες». Πολέµησαν και διακρίθηκαν σε πολλές µάχες. Συχνά προβιβάστηκαν και τιµήθηκαν µε ανώτατα αξιώµατα και βαθµούς ιδιαίτερα όµως κατά τη διάρκεια των εµφύλιων αλληλοσπαραγµών, οπότε τα πολιτικά κόµµατα και η ηγεσία µε ευκολία µοίραζαν προνόµια, για να κερδίσουν την εύνοια των αγωνιστών και µε ακό- µη περισσότερη τα αναιρούσαν, όταν δεν είχαν πια ανάγκη τις πολύτιµες υπηρεσίες τους. 5 Όπως και οι άλλοι αγωνιστές, και οι Μακεδόνες έχασαν συγγενείς, αδέρφια, γυναίκες και παιδιά, που είτε αιχµαλωτίστηκαν είτε σκοτώθηκαν στις επιχειρήσεις. απάνησαν µεγάλο µέρος από τα υπάρχοντά τους, προκειµένου να συντηρήσουν τους στρατιώτες που διοικούσαν, εφόσον οι κρατικοί φορείς της εποχής αδυνατούσαν να τους χρη- µατοδοτήσουν. Φυσικά, ό,τι περιουσιακό στοιχείο είχε αποµείνει στις πατρίδες τους καταστράφηκε ή απαλλοτριώθηκε. Αφού η επανάσταση στη Μακεδονία είχε σβήσει, οι α- 2 Γ. Χ. Χιονίδης, «Οι εις τα µητρώα των αγωνιστών του 1821 αναγραφόµενοι Μακεδόνες», Μακεδονικά, 12 (1972), του ιδίου, «Ανέκδοτα έγγραφα και άγνωστα στοιχεία για κλεφταρµατολούς και για την επανάσταση ( ) στη Μακεδονία και ιδιαίτερα στον Όλυµπο», Μακεδονικά, 20 (1980), του ιδίου «Ο Λιόλιος από το Ξερολίβαδο. Μακεδόνας γαµπρός και συναγωνιστής του Μάρκου Μπότσαρη», Μακεδονική Ζωή, 14 (1978), 16-9 Κώστας Β. Σπανός, «25 ανέκδοτα έγγραφα του Λιτοχωρινού αγωνιστή του 1821 Ιακώβου Περικλή Ολυµπίου», Μακεδονικά, 21 (1981), του ιδίου, «Πέντε ανέκδοτα έγγραφα του Ολυµπίου αγωνιστή του 21 Παντελή ηµητρίου», Μακεδονικά, 23 (1983), του ιδίου, «Εννιά ανέκδοτα έγγραφα των Ολυµπίων αγωνιστών του Ι.. Μανακόπουλου και Μιχ. ηµητρακόπουλου», Μακεδονικά, 24 (1984), Κ. Γ. Σταλίδης, «Ένας Εδεσσαίος αγωνιστής του εικοσιένα», Μακεδονική Ζωή, 99 (1974), Ι.Κ. Βασδραβέλλης, «Η Μακεδονική Λεγεών κατά το 1821», Μακεδονικά, 1 (1940), του ιδίου, Οι Μακεδόνες κατά την επανάσταση, σ Χρήστος Βυζάντιος, Ιστορίαν των κατά την Ελληνικήν επανάστασιν εκστρατειών και µαχών και των µετά ταύτα συµβάντων, ων συµµετέσχεν ο τακτικός στρατός από του 1821 µέχρι του 1833 (Αθήνα, 1901), σ Θάνος Βερέµης, Ο στρατός στην ελληνική πολιτική. Από την ανεξαρτησία έως τη δηµοκρατία, µετάφραση Σίλια Παπαθανασοπούλου (Αθήνα, 2000), σ

11 γωνιστές δεν µπορούσαν πλέον να επιστρέψουν στους τόπους καταγωγής τους και να τα διεκδικήσουν. 6 Πολλές φορές είναι δύσκολο να αποδειχθεί, ο ακριβής τόπος καταγωγής των πολεµιστών ιδιαίτερα για όσους προέρχονταν από τα εδάφη της σηµερινής Βουλγαρίας, Σερβίας και Μακεδονίας ή από τις συµπαγείς ελληνικές παροικίες που είχαν δηµιουργηθεί σε όλη την τουρκοκρατούµενη Βαλκανική. Ήταν περιοχές τόσο µακρινές ειδικά για τους Έλληνες της Νοτίου Ελλάδας που στις περισσότερες περιπτώσεις δυσκολεύονταν να τις διαχωρίσουν ή ακόµα και να τις χαρακτηρίσουν ως ελληνικές. Η Μακεδονία ήταν µεν δυνάµει ελληνική αλλά εξίσου µακρινή. 7 Χαρακτηριστικό παράδειγµα είναι ότι αποκαλούσαν όλους σχεδόν τους Μακεδόνες πολεµιστές «Ολύµπιους», ενώ προέρχονταν από άλλα µέρη, προφανώς λόγω του γοήτρου του όρους. Πρόβληµα δηµιουργούσε και η συγκεχυµένη αντίληψη που επικρατούσε για τη γεωγραφία της Βόρειας Βαλκανικής, µε αποτέλεσµα να δυσκολεύονται να διακρίνουν µε σαφήνεια την προέλευση των σλαβόφωνων πολεµιστών. Γι αυτό, κάποιοι Σέρβοι µερικές φορές φέρονταν ως Βούλγαροι, κάποιοι Μοναστηριώτες, αν και ελληνικής καταγωγής, θεωρούνταν Σέρβοι, ενώ πολλοί Σερραίοι θεωρούνταν Βούλγαροι. Κλασικότερο παράδειγµα της σύγχυσης αποτελεί το παράδειγµα του περίφηµου Χατζηχρήστου, που µολονότι ήταν Σέρβος, αναφέρεται στις πηγές ως «Βούλγαρης». Και έτσι υπέγραφε ως επί το πλείστον και ο ίδιος. Σε κάθε περίπτωση η εξακρίβωση της προέλευσης του Μακεδόνα αγωνιστή δεν ήταν πάντοτε εύκολη υπόθεση, τουλάχιστον όχι ευκολότερη από την οριοθέτηση της ίδιας της Μακεδονίας. 8 Η πλειοψηφία των Βορειοελλαδιτών έδρασε υπό την οδηγία επιφανών Μακεδόνων αρχηγών, παλαιών οπλαρχηγών, που φηµίζονταν για την ανδρεία τους και τη στρατιωτική εµπειρία τους. Κατά την κάθοδο τους, φαίνεται ότι σχηµατίστηκαν δύο ευρύτερες οµάδες άτακτων πολεµιστών, εκ των οποίων η µια ακολούθησε τον ιαµαντή Νικολάου και τους συγγενείς του, Βασίλειο Λιάκο, Γεώργιο Ζαχείλα και Κωνσταντίνο Μπίνο, που κατευθύνθηκαν προς τις Βόρειες Σποράδες, ενώ η δεύτερη ακολούθησε τους Αναστάσιο Καρατάσο, Αγγελή Γάτσο, Συρόπουλο, ουµπιώτη, Λάζο και Κότα που κατευθύνθηκαν προς το αρµατολίκι του Ασπροποτάµου. 9 Αφού φρόντισαν εξαρχής για την ασφαλή εγκατάσταση και προστασία των οικογενειών των συνεργατών και συµπατριωτών τους στο Μερόκοβο, χωριό των Αγράφων, συνεργάστηκαν µε τον Καραϊσκάκη και τον Ράγκο για την αποµάκρυνση των τουρκικών στρατευµάτων από την περιοχή. 10 Έπειτα τέθηκαν στην υπηρεσία του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου και συµµετείχαν στις µάχες της Πλάκας, του Πέτα, των ερβενακίων, του Ναυπλίου και όπου αλλού υπήρξε ανάγκη. 11 Η συµβολή τους ήταν σηµαντική και τα σχόλια που απέσπασαν από τους 6 Χιονίδης, «Οι εις τα µητρώα των αγωνιστών», σ του ιδίου, «Ανέκδοτα έγγραφα και άγνωστα στοιχεία για κλεφταρµατολούς», σ του ιδίου, «Ο Λιόλιος από το Ξερολίβαδο», σ Σπανός, «25 ανέκδοτα έγγραφα του Λιτοχωρινού αγωνιστή του 1821», σ του ιδίου, «Πέντε ανέκδοτα έγγραφα του Ολυµπίου αγωνιστή», του ιδίου, «Εννιά ανέκδοτα έγγραφα των Ολυµπίων αγωνιστών του 1821», σ Σταλίδης, «Ένας Εδεσσαίος αγωνιστής του εικοσιένα», σ Ιωάννης Σ. Κολιόπουλος, Η «πέραν» Ελλάς και οι «άλλοι» Έλληνες: Το σύγχρονο ελληνικό έθνος και οι ετερόγλωσσοι σύνοικοι Χριστιανοί ( ) (Θεσσαλονίκη, 2003), σ Ε. Γ. Πρωτοψάλτης, «Σέρβοι και Μαυροβούνιοι Φιλέλληνες κατά την επανάστασιν του ιπλωµατικαί διαπραγµατεύσεις-πολεµικός αγών», σ και Σπύρος.. Λουκάτος, «Σέρβοι, Μαυροβούνιοι και Βόσνιοι, µαχητές της ελληνικής ανεξαρτησίας ( )», Πρακτικά του Ι Ελληνοσερβικού Συµποσίου (Θεσσαλονίκη, 1979), Ι. Σ. Νοτάρης, «Η Ελληνική Επανάσταση του και οι Βούλγαροι», Μακεδονική Ζωή, 67 (1971), Βασδραβέλλης, Οι Μακεδόνες κατά την επανάσταση, σ. 209 Βακαλόπουλος, Ιστορία της Μακεδονίας, σ Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας (ΑΕΠ). Αι εθνικαί συνελεύσεις, τόµ. 2 (Αθήνα, 1973), σ. 264 Γ. Χ. Χιονίδης, «Σχεδίασµα περί του Γερό-Καρατάσου και της οικογένειας του», Μακεδονικά, 9 (1969), Κώστας. Β. Σπανός, «εκατέσσερα έγγραφα των αγωνιστών Νικολάου-Ολυµπίου», Μακεδονικά, 20 (1980), Κασοµούλης, ό.π., τόµ. 1, σ. 254, σηµ. 4. 8

12 γκη. 11 Η συµβολή τους ήταν σηµαντική και τα σχόλια που απέσπασαν από τους Πελοποννησίους εξαιρετικά, καθώς κατάφεραν να διακριθούν για τον ηρωισµό τους. Χαρακτηριστικά ο Φωτάκος Χρυσανθόπουλος στο έργο του Βίοι Πελοποννησίων ανδρών α- ναφέρει για τον Αγγελή Γάτσο: Ούτος ο περίφηµος καπετάνιος ήτον εις τα όπλα εκ γενετής, και σύντροφος αχώριστος του βουνού του Ολύµπου. Ευρεθείς εις την εισβολή του ράµαλη επολέ- µησαν εις µερικάς µάχας µε τους Πελοποννησίους κατά τα Βασιλικά και το ερβενάκι, όπου ήτο και ο Γενναίος ο φίλος του, µε τον οποίον πάντοτε ήτο µαζί και οµού έβγαινε εις τους πολέµους όσον χρόνον έµεινεν εκεί, οδηγών τους υπ αυτών στρατιώτας και συµπατριώτας του Μακεδόνας. Ο Γάτσος και οι στρατιώται του επολέµησαν γενναίως και οι Πελοποννήσιοι ευχαριστήθηκαν, διότι είδαν άνδρας έχοντας ζήλον και εθνισµόν µέγαν και επεθύµουν να είχον τοιούτους συντρόφους. 12 Την πολεµική δράση τους συνέχισαν και όσοι Μακεδόνες είχαν καταφύγει στις Βόρειες Σποράδες. Τον Ιούλιο του 1822 µεταφερθήκαν, µε εντολή του Αρείου Πάγου, στην Εύβοια, προκειµένου να υπερασπιστούν την περιοχή. Οι 600 περίπου στρατιώτες που αποβιβάστηκαν εκεί κατάφεραν να εκτοπίσουν τις τουρκικές δυνάµεις και να στρατοπεδεύσουν στα Βρυσάκια της Χαλκίδας. Τον Σεπτέµβριο του 1822, γενικός αρχηγός της Εύβοιας διορίστηκε από τον Άρειο Πάγο ο ιαµαντής Νικολάου. Ανέλαβε τα καθήκοντα του επί κεφαλής ισχυρής στρατιωτικής δύναµης, µόλις επέστρεψε από τον Όλυ- µπο, όπου απουσίαζε το καλοκαίρι του 1822, για να συγκεντρώσει όσους πολεµιστές είχαν αποµείνει εκεί. Την ίδια περίοδο έφτασε στη Χαλκίδα και ο γερο-καρατάσος µε τους άνδρες του, συµβάλλοντας ενεργά στις στρατιωτικές επιχειρήσεις των συµπατριωτών του. 13 Λίγους µήνες αργότερα, το Μάιο του 1823, όλοι οι Μακεδόνες στρατιώτες που βρίσκονταν στα νησιά Σκιάθο, Σκόπελο και Σκύρο, άλλα και όσοι εξακολουθούσαν να βρίσκονται στην Εύβοια εκστράτευσαν στο Τρίκερι, καθώς νέες προελάσεις τουρκικών στρατευµάτων, έθεσαν σε κίνδυνο την περιοχή της Θετταλοµαγνησίας. 14 Η πολιορκία που ακολούθησε ήταν σκληρή. Οι άτακτοι Θεσσαλοί και Μακεδόνες πολεµούσαν µε τον τακτικό και πενταπλάσιο σε ισχύ τουρκικό στρατό. Αρχικά, κατάφεραν να επιβληθούν και να αναγκάσουν τον αντίπαλο να αποσυρθεί. Σύντοµα, όµως, οι συνεχείς ενισχύσεις του εχθρού, άρχισαν και πάλι να πιέζουν την ελληνική πλευρά, της οποίας οι ελλείψεις σε τρόφιµα, πολεµικό υλικό και στρατιώτες αποτελούσαν τροχοπέδη. Ακολούθησε πολύµηνη διαµάχη. Εξαιτίας των δυσκολιών ανεφοδιασµού και των επιδηµικών ασθενειών που έπληξαν και τα δύο στρατόπεδα, οι αντίπαλοι αναγκάσθηκαν να συνθηκολογήσουν τον Αύγουστο του Όσοι Μακεδόνες συµµετείχαν στις εχθροπραξίες, αποσύρθηκαν στο συνηθισµένο τους καταφύγιο, τις Βόρειες Σποράδες. 15 Ο αγωνιστής Βελένζτας περιέγραψε µε παραστατικό τρόπο τη µάχη στο Τρίκερι: 11 Βασδραβέλλης, Οι Μακεδόνες κατά την επανάσταση, σ Φωτάκος Χρυσανθόπουλος, Βίοι Πελοποννησίων ανδρών και των έξωθεν εις την Πελοπόννησον ελθόντων κληρικών, στρατιωτικών και πολιτικών των αγωνισαµένων τον αγώνα της επαναστάσεως (Αθήνα, 1888), σ Βασδραβέλλης, Οι Μακεδόνες κατά την επανάσταση, σ Βακαλόπουλος, Ιστορία της Μακεδονίας, σ Χιονίδης, «Σχεδίασµα περί του Γερό-Καρατάσου», σ Σπανός, «εκατέσσερα έγγραφα των αγωνιστών», σ Κασοµούλης, ό.π., τόµ. 1, σ Χιονίδης, «Σχεδίασµα περί του Γερό-Καρατάσου», σ. 301 Σπανός, «εκατέσσερα έγγραφα των αγωνιστών», σ Κασοµούλης, ό.π,τόµ. 1, σ. 310, σηµ. 2. 9

13 Ηκολούθησα τον Παππούν (Καρατάσον) καθ όλας τας εκστρατείας του δια της αγωνιζοµένης Ελλάδος µου φαίνεται ότι βλέπω ακόµη το αρρενωπόν και εύχαρι πρόσωπον του. Μου φαίνεται ότι τον ακούω ακόµη προφέροντα τας µονοσυλλάβους του προσταγάς και µηδέποτε συγχωρούντα. Άγιον ρίγος, το ενθυµώµαι έως τώρα, µας κατελάµβανε όλους, όταν παριστάµεθα εµπροσθέν του το νεύµα του ήτο προσταγή αδυσώπητος και ουαί εις τον παραβάτην αυτής η αταραξία του εν καιρώ των µαχών ήτο ανδριάντος ορειχαλκίνου αταραξία ουδείς είδεν αυτόν εφ όλης του της ζωής οπισθοχωρήσαντα ενώπιον των εχθρών. Τον ενθυµούµαι, όταν επί της Μαγνησίας κατεπολέµει τους Τούρκους µόλις ηριθµούµεθα δισχίλιοι περί τον Παππούν και εναντίον ηµών αλλεπάλληλα και ατελείωτα εφώρµων των απίστων τα στίφη εις το οροπέδιον των Τρικκέρων. Τέσσερας ηµέρας διήρκεσεν η µάχη επί της αυτής πέτρας, ο Γέρων ασάλευτος ως η πέτρα αυτή και την σήµερον ακόµη δεικνύεται από τους εντρόµους κατοίκους ο τόπος εφ ου εκάθητο κατά την τετραήµερον εκείνην σφαγήν. 16 Έκτοτε, λοιπόν, το µεγαλύτερο µέρος των Μακεδόνων αγωνιστών εγκαταστάθηκε στα νησιά των Βορείων Σποράδων, απ όπου επιδίδονταν σε πειρατικές επιδροµές ε- ναντίον των παραλίων της Μακεδονίας, της Θράκης και των νησιών. Σκοπός τους δεν ήταν η κατατροµοκράτηση των εντόπιων πληθυσµών αλλά η συντήρηση των οικογενειών τους. Σηµαντικοί οπλαρχηγοί, όπως ο περίφηµος γερο-καρατάσος, ο αχώριστος σύντροφος του Αγγελής Γάτσος, ο Μήτρος Λιακόπουλος, ο Μπίνος, οι ουµπιώτες, ο Αποστολάρας, οι Καλαµιδαίοι, οι Ζορµπαίοι και οι Συρόπουλοι συνιστούσαν µια ισχυρή και εµπειροπόλεµη οµάδα. Παρόλα αυτά δεν αξιοποιήθηκαν ως σώµα παρά µόνο σε λίγες περιστάσεις. 17 Η συνεισφορά τους στον Αγώνα περιορίστηκε στην υπεράσπιση των παραλίων της Θεσσαλίας και της Ευβοίας, καθώς ενδεχόµενες αποβάσεις των εχθρικών στρατευµάτων στα µέρη αυτά θα απειλούσαν την ασφάλεια των συγγενών τους στις Σποράδες. Άλλωστε, από την αρχή της επανάστασης υπήρχε σαφής έλλειψη ενός οργανωµένου σχεδίου. Οι ενέργειες τους και οι κινήσεις των πολεµιστών καθορίζονταν από τις προσωπικές διαθέσεις των αρχηγών που εναλλάσσονταν στην ηγεσία των στρατιωτικών επιχειρήσεων, ενίοτε από τις επιθυµίες του στρατεύµατος και τις περισσότερες φορές από τις περιστάσεις. 18 Ήταν επόµενο ότι καµία κυβέρνηση δεν είχε µεριµνήσει να τους συγκεντρώσει, να τους συγκρατήσει και να τους χρησιµοποιήσει συστηµατικά στις εκστρατείες κατά του εχθρού. Τέτοια εγχειρήµατα ήταν πέρα από τις δυνατότητες της κεντρικής εξουσίας, τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια του Αγώνα. Κατά διαστήµατα µόνο έστελνε τους αντιπροσώπους της για να τους οργανώσει στοιχειωδώς και να τους µεταφέρει σε διάφορες µεµονωµένες αποστολές. 19 Η άθλια κατάστασή τους φαίνεται ξεκάθαρα στα λόγια του Κωλέττη, που εκείνη την περίοδο τελούσε έπαρχος στην Εύβοια. Μετά τις άκαρπες προσπάθειες του να ανασυστήσει το στρατόπεδο στην Εύβοια, έγραφε αγανακτισµένος, στις 13 Αυγούστου του 1823, προς τον πρόεδρο του Εκτελεστικού: «Έως τώρα δεν είδα στράτευµα µήτε ασυµφωνότατον, µήτε αναξιώτατον, µήτε αισχροκερδέστερον, µήτε αδικώτατον και αρπακτικώτατον από το στράτευµα των Ολυµπίων». 20 Επίσης, ο Μιαούλης από τη Σκιάθο έγραφε στις 30 Σεπτεµβρίου του 1823 προς προκρίτους της Ύδρας, ότι είχαν σταθεί αδύνατες οι παραινέσεις των ναυάρχων προς τους Ολυµπίους να τους µεταπείσουν να εκστρατεύσουν εκεί όπου υπήρχε ανάγκη: «Aυτοί τα παλαιά φρονήµατα δεν αλλάζουν, λαφυραγωγίαν µόνον και όχι δια κοινό όφελος [ ] 16 Βασδραβέλλης, Οι Μακεδόνες κατά την επανάσταση, σ. 215, σηµ Κασοµούλης, ό.π., τόµ. 2, σ Α. Βακαλόπουλος, Πρόσφυγες και προσφυγικόν ζήτηµα κατά την επανάσταση του 1821 (Θεσσαλονίκη, 1939), σ Κασοµούλης, ό.π., τόµ. 3, σ Βακαλόπουλος, Πρόσφυγες και προσφυγικόν ζήτηµα, σ

14 φρονήµατα δεν αλλάζουν, λαφυραγωγίαν µόνον και όχι δια κοινό όφελος [ ] Μανθάνουν ότι ο Οδυσσεύς εκστρατεύει δια την Εύριππον και δια τούτου δεν θέλουν ποτέ εκστρατεύσει δι εκεί υποπτευόµενοι δια τα πάθη των». 21 Ακόµα, όµως, κι υπό αυτές τις συνθήκες οι Μακεδόνες των Σποράδων είχαν πολεµική συµµετοχή, έστω αποσπασµατικά και σποραδικά. Αξίζει να σηµειωθεί, η αποστολή περίπου από αυτούς, µε κυβερνητική εντολή, στα Ψαρά, τον Ιούνιο του 1824, η ηρωική αντίσταση που επέδειξαν και η αυτοθυσία των 600 στρατιωτών, που α- νατινάχθηκαν µαζί µε τους αρχηγούς τους. Μετά την καταστροφή του νησιού και τη δύσκολη κατάσταση που επικρατούσε στην Ελλάδα, οι Ολύµπιοι διακήρυξαν ότι ήταν πρόθυµοι να σπεύσουν όπου τους είχε ανάγκη η πατρίδα. Πράγµατι, κατόπιν κυβερνητικής εντολής, τον Αύγουστο του 1824, αποβιβάστηκαν στην Ύδρα, για πρώτη φορά, προκει- µένου να την εξασφαλίσουν από ενδεχόµενη απόβαση του εχθρού. Ένα χρόνο αργότερα, το 1825, µακεδονικά στρατεύµατα στάλθηκαν για δεύτερη φορά στην Ύδρα, λόγω της φηµολογούµενης επικείµενης απόβασης των Αιγυπτίων. Εκεί συνάντησαν άλλους 540 συµπατριώτες τους, υπό την οδηγίαν του Μήτρου Λιακόπουλου, του Αποστολάρα και του Ιωάννη Παπά. Είναι γνωστή, επίσης, η γενναία παρουσία τους στις µάχες της Πελοποννήσου, στο Κρεµµύδι και στο Σχοινόλακκα αλλά και κατά την υπεράσπιση του Μεσολογγίου ( ), όπου µαζί µε τους ντόπιους και τους Ρουµελιώτες σχηµάτισαν τη λεγόµενη «αθάνατη φρουρά». Σηµαντική, τέλος, ήταν η συνεργασία του Τόλιου Λάζου µε τον Καλλέργη και η αποστολή τους στην Κρήτη ως επικεφαλής διακοσίων στρατιωτών. 22 Η πρώτη απόπειρα οργάνωσης των Μακεδόνων επιχειρήθηκε το 1826, όταν κάποιοι από τους πρόσφυγες που βρίσκονταν στη Νότια Ελλάδα, αποφάσισαν να συσπειρωθούν µε τους Θεσσαλούς και να σχηµατίσουν µια φάλαγγα. Στην πορεία προσχώρησαν σ αυτήν τα στρατιωτικά σώµατα του Σέρβου Στέφου Νίβιτσα και των Θρακιωτών. Στην ουσία, δηµιούργησαν µια στρατιωτική ένωση προσφύγων, που ονοµάσθηκε «Μακεδονο-Θετταλό-Θρακικό Σώµα», αρχηγός του οποίου ανέλαβε ο Χριστόφορος Περραιβός και υπαρχηγός ο Στέφος Νίβιτσα. Πήραν µέρος στην εκστρατεία που ανέλαβε ο Καραϊσκάκης στην Αττική, µε µοναδική αµοιβή την τροφή και τα τσαρούχια τους. Την ίδια περίοδο, στα τέλη του 1826, και η κυβέρνηση επιχείρησε οργανωµένα πλέον να αξιοποιήσει τους Μακεδόνες στρατιώτες. Γι αυτό έστειλε τον Κώλεττη στις Βόρειες Σποράδες για να τους συγκεντρώσει και να τους µεταφέρει στη Στερεά Ελλάδα, ώστε να πολε- µήσουν για αντιπερισπασµό στο εσωτερικό της χώρας και συγκεκριµένα στην Αταλάντη, προκειµένου να απασχολήσουν τις τουρκικές δυνάµεις και να πετύχει η εκστρατεία του Καραϊσκάκη. 23 Όπως ήδη αναφέρθηκε παραπάνω, στη φάλαγγα που σχηµατίστηκε το 1826 πήρε µέρος και ο Σέρβος Στέφος Νίβιτσα µε το «Σώµα των Σταυροφόρων». Τη µονάδα αυτή, που είχε τεθεί στη διοίκηση του γάλλου φιλέλληνα Φαβιέρου, αποτελούσαν 250 άνδρες, Σέρβοι, Έλληνες κι άλλοι. εν ήταν η πρώτη φορά που βοηθούσαν τους Έλληνες, στον Αγώνα της εθνικής τους ανεξαρτησίας οι Βαλκάνιοι πολεµιστές. Μετά την αποτυχία του κινήµατος στη Μολδοβλαχία εκατοντάδες σλαβόφωνοι πολεµιστές, πολλοί εκ των ο- ποίων είχαν υπηρετήσει στο µισθοφορικό στρατό του Υψηλάντη, έσπευσαν στα επαναστατικά κέντρα της Νοτίου Ελλάδας και συνεργάστηκαν µε τους Έλληνες. Αναµείχθηκαν µε όσους Σέρβους, Βούλγαρους κι άλλους Βαλκάνιους είχαν βρεθεί στην Ελλάδα ως αγωγιάτες ή υπηρέτες στα τουρκικά στρατεύµατα και σταδιακά είχαν δραπετεύσει ή αιχ- 21 Στο ίδιο, σ. 36, σηµ Βασδραβέλλης, Οι Μακεδόνες κατά την επανάσταση, σ Βακαλόπουλος, Ιστορία της Μακεδονίας, σ ΑΕΠ, Αι εθνικαί συνελεύσεις, σ. 642 Κασοµούλης, ό.π, τόµ. 2. σ. 36, 40, 63, σηµ Κασοµούλης, ό.π., τόµ. 2, σ ,

15 µαλωτιστεί από τους Έλληνες αλλά και µε όσους εθελοντές ή πρόσφυγες έφταναν διαδοχικά από διάφορες περιοχές της τουρκοκρατούµενης Ανατολής και των Βαλκανίων, ι- διαίτερα όµως από τη Ρωσία και τη Βεσσαραβία. 24 Υπηρέτησαν στον Αγώνα σχηµατίζοντας µεγάλες ή µικρές οµάδες άλλοτε οµοιογενείς κι άλλοτε ανάµεικτες µε άλλους Βαλκάνιους ή Έλληνες. 25 Χαρακτηριστικά παραδείγµατα αποτελούν τα σώµατα του Κολοκοτρώνη και του Νικηταρά, που περιλάµβαναν το σερβο-βουλγαρικό σώµα του αναφερθέντα Χατζηχρήστου Βούλγαρη, ο οποίος αρχικά υπηρετούσε υπό τον Χουρσίτ πασά. Α- κόµη στη χιλιαρχία του Κριεζιώτη η µια εκατονταρχία ανήκε στον Σέρβο Χρήστο Μπαϊρακτάρη, στην οποία υπηρετούσαν πολλοί Βούλγαροι και Αρβανίτες και το ίδιο στη χιλιαρχία του Ευθυµίου Στουρνάρη, που ήταν προσκοληµµένη µια εκατονταρχία από Αρβανίτες, Τούρκους και «νεοφώτιστους» Χριστιανούς. 26 Βέβαια, είναι αδύνατον να καθοριστεί µε σαφήνεια ο ακριβής αριθµός των Βαλκάνιων ανδρών, αλλά σίγουρα ήταν εκατοντάδες κι όχι χιλιάδες, όπως διατείνονται πολλοί µε στοιχεία που στηρίζονται στην υ- περβολή και όχι σε αποδείξεις. 27 Πάντως, σε κάθε περίπτωση, είναι αδύνατον να εντοπίσει κανείς τους Μακεδόνες µέσα στην ευρύτερη αυτή βαλκανική οµάδα, ειδικά µε τα σύγχρονα γεωγραφικά κριτήρια ορισµού της Μακεδονίας. Το κύµα Μακεδόνων επήλυδων της πρώτης περιόδου ( ) ολοκληρώθηκε µε την προσέλευση ατόµων από τον ευρύτερο χώρο των κοινοτήτων της διασποράς. Αυτοί ήταν κυρίως διανοούµενοι, µορφωµένοι ακόµη και φοιτητές, που σπούδαζαν στα φηµισµένα Πανεπιστήµια της εποχής και είχαν κάποιες γνώσεις στους τοµείς της διοίκησης, του δικαίου και της διπλωµατίας. Την περίοδο εκείνη ήταν τόσο µεγάλη και αισθητή η έλλειψη µορφωµένων ανδρών, ώστε όσοι προσήλθαν στην Ελλάδα, χρησιµοποιήθηκαν αµέσως για τη συγκρότηση και τη λειτουργία της νέας κρατικής µηχανής, δίπλα στους οπλαρχηγούς και στους πολιτικούς, ως γραµµατείς ή σύµβουλοι. ιατήρησαν σηµαντικές θέσεις στη δηµόσια ζωή του τόπου έως τα χρόνια της βασιλείας του Όθωνα. 28 Οι πρώτοι Έλληνες φοιτητές που κινητοποιήθηκαν ήταν αυτοί που έσπευσαν στη Μολδοβλαχία, όπου βρισκόταν ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, για να καταταχθούν στον Ιερό Λόχο. 13 από αυτούς έφθασαν στις 23 Απριλίου 1821 στην Πράγα. Εκεί υποβλήθηκαν σε έλεγχο από τις αυστριακές αρχές, µε αποτέλεσµα να σωθεί ο κατάλογος που φέρει τα ο- νόµατά τους. 29 Πρώτος στον κατάλογο αυτό είναι ο Μελενικιώτης, από την πλευρά της µητέρας του και Σερραίος από την πλευρά του πατέρα του, Αναστάσιος Πολυζωίδης. Έπειτα από µια περιπετειώδη διαδροµή οι αυστριακές αρχές δεν του επέτρεψαν τη διέλευση έφτασε στο Μεσολόγγι και ήρθε σε επαφή µε τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο. 24 Βασίλης. Κ. Γούναρης, Τα Βαλκάνια των Ελλήνων. Από το διαφωτισµό έως το Α Παγκόσµιο πόλεµο (Θεσσαλονίκη, 2007), σ Πρωτοψάλτης, «Σέρβοι και Μαυροβούνιοι Φιλέλληνες κατά την επανάστασιν του 1821», σ Λουκάτος, «Σέρβοι, Μαυροβούνιοι και Βόσνιοι» σ Νόταρης, «Η Ελληνική Επανάσταση του και οι Βούλγαροι», σ Βλ και N. Todorov και V.Trajkov, L insurrection grecque de et les Bulgares, Etudes balkaniques, 7/1 (1971), 5-26 Νικολάι Τόντορωφ, Η βαλκανική διάσταση της επανάστασης του 1821.(Η περίπτωση των Βουλγάρων), µετάφραση Γιάννη Καρά (Αθήνα, 1982), σ Κασοµούλης, ό.π,τόµ. 3, σ. 56, σηµ Πρόκειται κυρίως για τους ιστορικούς των βαλκανικών χωρών, που κατά καιρούς δηµοσιεύουν έργα και προβάλλουν τη συµµετοχή των οµογενών τους στην ελληνική επανάσταση. Πολλές φορές, µάλιστα, διεκδικούν και την εθνική καταγωγή των σλαβοφώνων Μακεδόνων. Χαρακτηριστικό τέτοιο παράδειγµα είναι το έργο των Н.Тодоров, В.Трайков, Бьлгари участници в борбите за освобождението на Гърция (София, 1971). 28 Gunnar Hering, Τα πολιτικά κόµµατα στην Ελλάδα , µετάφραση Θόδωρος Παρασκευόπουλος (Αθήνα, 2004), τόµ. 1, σ Γεώργιος Λάιος, Ανέκδοτες επιστολές και έγγραφα του Ιστορικά δοκουµέντα από τα αυστριακά αρχεία (Αθήνα, 1958), σ Βακαλόπουλος, Οι Έλληνες σπουδαστές στα 1821 (Θεσσαλονίκη, 1978), σ

16 Έγινε µέλος του επιτελείο του κι από τη θέση αυτή προσέφερε τις υπηρεσίες του στον Αγώνα µέχρι την εκλογή του Καποδίστρια. Ο Παλαιών Πατρών Γερµανός, σε µια επιστολή του, τον χαρακτηρίζει ως «λογιώτατο υπάλληλο του Μαυροκορδάτου». 30 Με την ιδιότητα του προσωπικού γραµµατέα του προέδρου του Εκτελεστικού, τον ακολούθησε παντού, από τη συνέλευση της Επιδαύρου ως το Μεσολόγγι κατά την πρώτη πολιορκία. Καθ όλη τη διάρκεια των πολεµικών επιχειρήσεων παρακολούθησε τα γεγονότα, χωρίς όµως να υπάρχουν ενδείξεις ότι πήρε µέρος σε αυτά ως πολεµιστής. Τον επόµενο χρόνο (1823) στάλθηκε στο Λονδίνο, µαζί µε τον Ορλάνδο και το Λουριώτη, ως µέλος της τρι- µελούς αντιπροσωπείας για τη σύναψη του πρώτου ελληνικού δανείου του Αγώνα. Από εκεί επέστρεψε τον Απρίλιο του 1824 µε την πρώτη δόση του δανείου, ενώ το εκέµβριο του ίδιου χρόνου ανακηρύχθηκε «Πολίτης της υτικής Ελλάδας», από ευγνωµοσύνη για τις υπηρεσίες του. Η σηµαντικότερη αποστολή του ήταν στη Μάλτα, το 1825, για να στρατολογήσει µισθοφόρους για την ενίσχυση του πολιορκηµένου Μεσολογγίου, αλλά η βρετανική κυβέρνηση, τηρώντας την αρχή της ουδετερότητας, δεν επέτρεψε τη στρατολογία. Κατά καιρούς διορίσθηκε σε διάφορες διοικητικές επιτροπές, όπως στη «ιευθυντική Επιτροπή του Αιγαίου Πελάγους», στην οποία γραµµατέας ήταν ένας ακόµα Μακεδόνας λόγιος, ο Γεώργιος Χρυσίδης. Το Μάιο του 1827 έφυγε στο Παρίσι για να ολοκληρώσει τις σπουδές του, που τόσο επιθυµούσε. Επέστρεψε το 1830, εγκαταστάθηκε στο Ναύπλιο και αναµείχθηκε ξανά µε την πολιτική, αλλά αυτή τη φορά έχοντας µεγάλες προσδοκίες, γεγονός ίσως που τον οδήγησε στην απόρριψη τριών θέσεων που του προσέφερε διαδοχικά ο Καποδίστριας, ως άδικες και ταπεινωτικές για τις ικανότητες του. Τοποθετήθηκε στην πρώτη γραµµή της αντιπολίτευσης µέσω της εφηµερίδας του Απόλλων, της οποίας η έκδοση διακόπηκε µετά τη δολοφονία του Κυβερνήτη. Ευρύτερα γνωστός έγινε στα χρόνια του Όθωνα, ιδιαίτερα λόγω της στάσης που κράτησε µαζί µε τον Τερτσέτη στη δίκη του Κολοκοτρώνη. 31 Ανάλογη συµµετοχή στον Αγώνα είχε και ο αναφερθείς Γεώργιος Χρυσίδης από τον Πολύγυρο της Χαλκιδικής. Γνωστός λόγιος και πολιτικός της εποχής διετέλεσε γραµµατέας σε διάφορες επιτροπές της Επανάστασης, ενώ συνέχισε και αργότερα τη δράση του στο χώρο της πολιτικής. 32 Άλλη σπουδαία προσωπικότητα εκ Μακεδονίας ήταν ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, υπουργός και καθηγητής του Πανεπιστηµίου Αθηνών επί Όθωνα, ο Θεσσαλονικιός Ανδρόνικος Πάϊκος, που εκτός από την αγορά πολεµοφοδίων και τη µεταφορά τους στην Ελλάδα µε δικά του έξοδα, πρόσφερε επίσης και πολεµική υπηρεσία δίπλα στον Υψηλάντη. 33 Επίσης, αξίζει να αναφερθεί κι ο επιφανής κληρικός από την Εράτυρα Κοζάνης, Θεοφάνης Σιατιστεύς. Πτυχιούχος της περιώνυµης Ακαδηµίας των Κυδωνιών, έφτασε στο Άγιο Όρος από τις αρχές του 1821, όπου συνάντησε το παλιό οικογενειακό του φίλο του Εµµανουήλ Παππά. Πήρε µέρος στα επαναστατικά γεγονότα που διαδραµατίστηκαν στη Χαλκιδική και ως απλός πολεµιστής αλλά 30 Κατερίνα Γαρδίκα, «Ο Αναστάσιος Πολυζωίδης και η Ελληνική Επανάσταση», Μνήµων, 1 (1971), Εκτός από το αναφερθέν άρθρο της Γαρδίκα για τον Πολυζωίδη βλ. Τα βιογραφικά στοιχεία πού δίνει ο ηµ. Μανασίδης στον πρόλογο του βιβλίου του Πολυζωίδη, Τα Νεοελληνικά, ήτοι τα κατά την Ελλάδα κυριώτερα συµβάντα και η κατάστασις της Ελληνικής Παιδείας, τόµ. 1 (Αθήνα, 1874), σ. δ-ιη και ο Γ. Κρέµος στον πρόλογο του βιβλίου του Α. Πολυζωίδη, Γενική ιστορία από των αρχαιοτάτων χρόνων µέχρι των καθ ηµάς, τόµ. 1 (Αθήνα, 1889), σ. νη-ξγ Πέτρος. Θ. Πέννας, «Ο Μακέδων Αναστάσιος Πολυζωίδης, ως πολιτικός, ως δικαστής και ως άνθρωπος των γραµµάτων», Σερραϊκά Χρονικά, 1 (1953), 5-64 του ιδίου, «Επιστολαί Αναστασίου Πολυζωίδου προς Καποδίστριαν και Ι. Γεννατάν», Σερραϊκά Χρονικά, 8 (1979), Κων. Β. Χιώλος, «Το Πολυθρύλητο Μελένικο και ο Αναστάσιος Πολυζωίδης», Σερραϊκά Χρονικά, 15 (2004), 15-6 Αρ. ηµοκίδης, «Η προσωπογραφία του Αν. Πολυζωίδη από τον συµπατριώτη του δικηγόρο κ. Αρ. ηµοκίδη», Μακεδονική Ζωή,100 (1974), 21-3 Στέργιος Αλεξιάδης, Αναστάσιος Πολυζωίδης (Κοµοτηνή, 1980). 32 Νίκος. Β. Κοσµάς, Γεώργιος Χρυσίδης, Μακεδόνας λόγιος και πολιτικός (Θεσσαλονίκη, 1990), σ Βλ. λήµµα, Πάικος Ανδρόνικος, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια (ΜΕΕ), τόµ. 19, σ

17 και ως γραµµατέας του Παππά. Στη συνέχεια, κατέβηκε στην Πελοπόννησο και συνεργάστηκε µε τους Μακεδόνες που βρίσκονταν εκεί, στις πολεµικές επιχειρήσεις. Για ένα χρονικό διάστηµα, έζησε στις Σπέτσες και διετέλεσε γραµµατέας του πλοιάρχου Γεωργίου Ανδρούτσου. 34 Τέλος, σηµαντική ήταν και η συµβολή των γιων του ίδιου του Εµµανουήλ Παπά. Ένας από αυτούς, ο Ιωάννης, σκοτώθηκε το 1825 στο Μανιάκι, όπου µαχόταν υπό τον Παπαφλέσσα. Ο µεγαλύτερος, ο Αθανάσιος, αιχµαλωτίστηκε στην Αταλάντη το 1827, όπου πολεµούσε στο πλευρό του Αγγελή Γάτσου, και αποκεφαλίστηκε στη Χαλκίδα. Την ίδια χρονιά βρήκε το θάνατο και ο Νικόλαος στο Καµατερό, όπου αγωνίζονταν µε τον Καραϊσκάκη. Ο δευτερότοκος Αναστάσης πήρε µέρος στην πολιορκία του Μεσολογγίου µαζί µε άλλους Μακεδόνες και ήταν ο µοναδικός από την οικογένεια που σώθηκε µαζί µε τα υπόλοιπα µέλη της, τρία κορίτσια και τέσσερα αγόρια που ζούσαν στις Σέρρες. 35 Νέες µαζικές προσελεύσεις ετεροχθόνων πραγµατοποιήθηκαν κατά τη δεύτερη φάση του Αγώνα, που σηµατοδοτείται από τον ερχοµό του Καποδίστρια στο Ναύπλιο στις αρχές Ιανουαρίου του Είχαν συµπληρωθεί σχεδόν επτά χρόνια από την έναρξη της επανάστασης, ο πόλεµος συνεχιζόταν, ενώ η αναρχία κυριαρχούσε. Οι ελπίδες για τη συγκρότηση κράτους ήταν διάχυτες παντού και προµήνυαν την έναρξη µιας νέας εποχής. Ίσως αυτές οι προσδοκίες ήταν που προκάλεσαν το ενδιαφέρον των «καλαµαράδων», όπως αποκαλούσαν τους λόγιους, και άρχισαν να συρρέουν ο ένας µετά τον άλλον στην Αίγινα, από όλη την Ευρώπη και τα Επτάνησα. Στην πλειοψηφία τους ήταν φίλοι και γνωστοί του κυβερνήτη και των αδελφών του, που αποζητούσαν µια θέση στο δηµόσιο. Μάλιστα ειρωνικά τους αποκαλούσαν οι «εκ των Εικοσιοχτώ» από το έτος προσέλευσης τους στην Ελλάδα. Ο Γιάννης Βλαχογιάννης περιγράφει την εικόνα πολύ παραστατικά σε σηµείωση των αποµνηµονευµάτων του Κασοµούλη: Με την άφιξιν του Βιέρου και Γιαννετά, αρχίσαντες να συρρέουν και να φαίνονται πλήθος λογίων Ελλήνων και φιλελλήνων φραγκοφορεµένων µε συστατικά από διαφόρους φίλους των Καποδιστριακών εν Μασσαλία, Παρισίοις, Βιέννα, Τριέστι, Λιβόρνο και µε εν βρακί και πανταλόνι επαγγελλόµενοι άλλος τον ιατρόν, άλλος τον νοµικόν και άλλοις άλλας διαφόρους επιστήµας, επαρουσιάζοντο καθηµερινώς δια να λάβουν δηµοσίας θέσεις [ ] εγέµισαν τα δηµόσια γραφεία από παντός είδος υπαλληλίσκους, οίτινες ούτε εγνώριζον κανέναν, ούτε τους εγνώριζε κανείς [ ] εγιόµωσαν λοιπόν εν ακαρεί τα υπουργεία, τα διοικητήρια, αι αστυνοµικαί αρχαί από νεανίσκους νεήλυδας κηφήνας». 36 Τότε ήρθαν και τρεις Μακεδόνες λόγιοι. Ο Κοζανίτης Γεώργιος Λασσάνης, γνωστός από τη θητεία του στο πλευρό του Αλέξανδρου Υψηλάντη, που είχε µόλις αποφυλακισθεί από τους Αυστριακούς, υπηρέτησε στο πλευρό του ηµητρίου Υψηλάντη. Όταν έφτασε στην Αίγινα ο Καποδίστριας, ο οποίος τον γνώριζε από τη Ρωσία, τον διόρισε αµέσως Στρατοπεδάρχη της Ανατολικής Ελλάδας. Με αυτή την ιδιότητα συµµετείχε στις µάχες που ακολούθησαν έως την τελική εκκαθάριση της χώρας από τα υπολείµµατα του τουρκικού στρατού. Με τη διαθήκη του ίδρυσε τον «Λασσάνειο δραµατικό διαγωνισµό», το 1889, µε τον οποίο βραβεύτηκαν διάφορα θεατρικά έργα πατριωτικού περιεχοµένου Γρηγόριος. Π. Βέλκος, Θεοφάνης ο Σιατιστεύς. Αρχιεπίσκοπος Μαντινείας και Κυνουρίας ( ) (Θεσσαλονίκη, 2001). 35 Α. Βακαλόπουλος, «Οι γιοι του Εµµ. Παπά πιστοί Μακεδόνες που πέφτουν στον Αγώνα», Μακεδονική Ζωή, 191 (1982), Κασοµούλης, ό.π., τόµ. 3, σ. 67, σηµ Βασδραβέλλης, Οι Μακεδόνες αγωνισταί εις τα 1821, ό.π., σ Ι. Μ. Ζηκόπουλος, «Ο Γεώργιος Λασσάνης. Ο Κοζανίτης πολιτικός και στρατιωτικός του αγώνος 1821», Μακεδονική Ζωή, 10 (1967), 21 14

18 Ο Γεώργιος Αθανασίου, γεννηµένος στο Βουκουρέστι, έφτασε στην Ελλάδα το 1827, σε ηλικία 25 ετών, αφού προηγουµένως είχε σπουδάσει στο Βουκουρέστι, τη Γαλλία και τη Γερµανία. Το 1828 έγινε µέλος της του «Αντιθαλασσίου ικαστηρίου» και το 1830 πρόεδρος του δικαστηρίου Βορείων Σποράδων. Στα χρόνια της Αντιβασιλείας, µε νοµικές σπουδές, ανέλαβε διάφορες υπεύθυνες θέσεις στον τοµέα της δικαιοσύνης, διετέλεσε, µάλιστα, και αρεοπαγίτης. 38 Τέλος, ο Νικόλαος Γ. Θεοχάρης, οικονοµολόγος µε καταγωγή από την Έδεσσα, γεννηµένος στη Βιέννη από γερµανίδα µητέρα, έφτασε στην Αίγινα το ιετέλεσε έφορος επί των στρατιωτικών και ναυτικών γραµµατείας της επικρατείας και µέλος της πολιτειογραφικής. 39 Και οι τρεις θα µας απασχολήσουν αργότερα, κατά την εξέταση της οθωνικής περιόδου. Bασική µέριµνα του Καποδίστρια υπήρξε εξαρχής η επιβολή δραστικών µέτρων για την οργάνωση τακτικού στρατού. Για να καµφθούν όλες οι εστίες αντίστασης των Οθωµανών, έπρεπε να συσπειρωθούν όλες οι µικρές οµάδες ενόπλων που στρατοπέδευαν ανά την Ελλάδα. Απώτερος στόχος του Κυβερνήτη ήταν η σταδιακή ένταξή τους σε ηµιτακτικούς σχηµατισµούς ελεγχόµενους από το κράτος, η µείωση του αριθµού των αξιω- µατικών και η αξιοποίησή τους στις επόµενες µάχες. Η υλοποίηση αυτού του στόχου, επιτεύχθηκε σε δύο στάδια, πρώτον µε τη συγκέντρωση όλων των άτακτων αγωνιστών στην περιοχή της Επιδαύρου και δεύτερον µε τη συγκρότησή τους σε Χιλιαρχίες. 40 Σύµφωνα µε την αυτήν τη γραµµή, στάλθηκε ο ελληνικός στόλος υπό τον ναύαρχο Μιαούλη στις Βόρειες Σποράδες, για να µεταφέρει στην Ελευσίνα τα µακεδονοθεσσαλικά στρατεύµατα, που µετά την εκστρατεία της Αταλάντης είχαν επιστρέψει ξανά στο εκεί καταφύγιο τους. Με αυτή την κίνηση, ο Καποδίστριας αξιοποίησε τους Μακεδόνες πολεµιστές, άνδρες νέους, µε απαράµιλλη ανδρεία και µαχητική ικανότητα αλλά και περιόρισε την ανεξέλεγκτη πειρατεία που ταλάνιζε την ευρύτερη περιοχή. Βέβαια, η σύσταση της χιλιαρχίας τους αποδείχθηκε εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση. ηµιούργησε αντιπαλότητες, αψιµαχίες και εσωτερικό ανταγωνισµό στους Μακεδόνες, διότι επρόκειτο για άνδρες που πολεµούσαν περιοδικά ως άτακτοι, µε προϋπηρεσία στον αρµατολισµό, απείθαρχους και αλαζονικούς, αλλά προπάντων ισάξιους. Αρνούνταν πεισµατικά να παραδεχθούν ότι ανάµεσα τους υπήρχαν πολεµιστές, που είχαν διακριθεί σε τέτοιο βαθµό, ώστε να διεκδικήσουν ανώτατα αξιώµατα στην ιεραρχία της χιλιαρχίας. Εξαιρούνταν, φυσικά, ο γερό-καρατάσος και ο Αγγελής Γάτσος, που έχαιραν το σεβασµό και την εκτίµηση όλων των συµπατριωτών τους, αλλά απορρίφθηκαν λόγω της προχωρηµένης ηλικίας τους. 41 Τελικά επικεφαλής ορίστηκε ο Τόλιος Λάζου, «όχι για τα µεγάλα στρατιωτικά προτερήµατα του, αλλά ως γόνος της λαµπράς οικογενείας των Λαζαίων, άνθρωπος πράος, υποµονετικός, γλυκύς, ήξερε λίγα γράµµατα και ήταν γνωστός του Υψηλάντη». 42 Το σώµα που σχηµατίστηκε ονοµάσθηκε «Μακεδονική Αρχηγία» κι όχι χιλιαρχία, προκειµένου να παύσουν οι αντιδράσεις και οι διαµαρτυρίες των υπολοίπων οπλαρχηγών, που θεωρούσαν ότι είχαν αδικηθεί, και, µε την παρότρυνση και την υποστήριξη των δύο επιφανών ηλικιωµένων αρχηγών, απαιτούσαν να ενταχθούν στο νέο στρατιωτικό σχηµατισµό. Έτσι λοιπόν, προς ικανοποίηση του αιτήµατός τους, συστήθη- Γ. Χ. Χιονίδης, «Ανέκδοτος αυτοβιογραφία του Μακεδόνος αγωνιστού Γ. Λασσάνη», Μακεδονική Ζωή, 118 (1976), 23-5 Ν. Ι. Μέρτζος, «Κοζανίτης Αγωνιστής του Γεώργιος Λασσάνης από το ραγατσάνι ως την ελευθερία», Μακεδονική Ζωή, 134 (1977), 10-1 Λαζ. Παπαϊωάννου, «Γεώργιος Λασσάνης, γενναίος πολεµιστής και συγγραφέας», Μακεδονική Ζωή, 298 (1991), 38-9 Ελευθερία Παπαδάκη, «Γεώργιος Λασσάνης: Αγωνιστής και πνευµατικός ηγέτης του 1821», Μακεδονική Ζωή, 327 (1993), Βλ. λήµµα «Γεώργιος Αθανασίου» Πάπυρος Λαρούς, τόµ. 3, σ Βλ. λήµµα «Νικόλαος. Γ. Θεοχάρης», ΜΕΕ, τόµ. 12, σ Βερέµης, ό.π., σ Στέφανος. Π. Παπαγεωργίου, Η στρατιωτική πολιτική του Καποδίστρια (Αθήνα, 1986), σ Κασοµούλης, ό.π., τόµ. 3, σ

19 κε µια δεύτερη «Αρχηγία», ανεξάρτητη από την προηγούµενη, αποτελούµενη από τρεις εκατονταρχίες και διοικητή τον Τσάµη Καρατάσο, γιο του γέρου. 43 Όσοι απέµειναν ε- ντάχθηκαν σταδιακά στις υπόλοιπες χιλιαρχίες ή επέστρεψαν στα νησιά Σκιάθο, Σκόπελο και Σκύρο ή ακόµα και στους τόπους καταγωγής τους. Η επιστροφή των Θεσσαλοµακεδόνων στους τόπους καταγωγής τους, δεν ήταν τυχαία επιλογή. Από το Νοέµβριο του 1827 οι Μακεδόνες προσπαθούσαν να προκαλέσουν εξέγερση στον Όλυµπο και στα Πιέρια. Το 1828 οι πληρεξούσιοι των Ολυµπίων κατέβηκαν στην Ελλάδα και ήρθαν σε επαφή µε τον Κυβερνήτη, εξέθεσαν τα αιτήµατα τους και ζήτησαν τη συνδροµή του. Επιδίωκαν να εξασφαλίσουν την υλική και ηθική αρωγή του Καποδίστρια και των µεγάλων δυνάµεων, µε σκοπό να απελευθερώσουν τις ιδιαίτερες πατρίδες τους και να τις ενσωµατώσουν στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος, ε- νόψει των διαπραγµατεύσεων, που θα καθόριζαν τα σύνορα του κράτους, και της τελικής συνθήκης, που θα σφράγιζε τις πολεµικές επιχειρήσεις. 44 Μετά την οργάνωση των Χιλιαρχιών οι διακεκριµένοι αρχηγοί ιαµαντής και Κώστας Νικολάου, Τόλιος Λάζος, Γεώργιος Συρόπουλος, Χοντρογιάννης, Λιάκος Γεωργίου και Θαλασσινός εξόπλισαν στρατιωτικά σώµατα και ανέβηκαν στον Όλυµπο, µε την ελπίδα να αναζωπυρώσουν τον πόλεµο. 45 Στη Μακεδονία βρισκόταν ήδη και ο Τσάµης Καρατάσος, που µε την άδεια των Οθωµανών είχε αναλάβει αρµατολός στην περιοχή της Βέροιας. 46 Ωστόσο, οι εξελίξεις στη νότια Ελλάδα δεν ευνοούσαν πλέον νέες επαναστατικές ενέργειες. Ο Καποδίστριας µε επιστολή του προς τους «εν Ολύµπω οπλαρχηγούς», το Μάιο του 1829, τους συµβούλευσε να παραµείνουν ήσυχοι, ενώ, από την άλλη, τους επισήµανε πως, όταν παρουσιαζόταν η κατάλληλη ευκαιρία, η ελληνική κυβέρνηση θα έκανε ό,τι µπορούσε για να τους απελευθερώσει. 47 Στα τέλη του 1830, η κατάσταση στη Μακεδονία χειροτέρεψε, όταν οι Οθωµανοί στράφηκαν εναντίον των αρµατολών στην προσπάθειά τους να διαφυλάξουν την εδαφική ακεραιότητα της αυτοκρατορίας. Την επικινδυνότητα της κατάστασης περιγράφει ο πρόξενος της Ρωσίας στη Θεσσαλονίκη, ο Άγγελος Μουστοξύδης, στις 11 εκεµβρίου 1830 µε έκθεση του προς τον Καποδίστρια, όπου τον ενηµερώνει ότι οι Οθωµανοί συγκεντρώνουν στρατεύµατα εναντίον του Καρατάσου και του ιαµαντή στη Βέροια και του καπετάν Αναστάση στη Χαλκιδική. Ακολούθησαν δολοφονίες γνωστών αρµατολών, εκτελέσεις χωρικών, λεηλασίες χωριών και τελικά οι καπετάνιοι αναγκάστηκαν να µεταναστεύσουν για να σωθούν, µε τη µεσολάβηση του Μουστοξύδη. 48 Για ακόµα µια φορά, οι περισσότεροι αναζήτησαν άσυλο στο γνωστό καταφύγιο τους, τα νησιά των Σποράδων, όπου βρίσκονταν και τα υπόλοιπα µέλη των οικογενειών τους. Εκεί επέστρεψαν τα α- δέλφια ιαµαντής, Κώστας και Χαρίσης Νικολάου µε τις οικογένειες τους και 32 συντρόφους τους, ο Μιχάλης Πιτσάβας, αρµατολός του Πλαταµώνα, ο ήµος Τζαχίλας, αρµατολός της Ραψάνης, ο Καρακώστας και ο Γιωργάκης Κοτούλας. Μαζί µε τους συντρόφους και τις οικογένειες τους ξεπερνούσαν συνολικά τα 150 άτοµα. 49 Τα νησιά των Βορείων Σποράδων αποτελούσαν ανέκαθεν προσφιλή τόπο µετανάστευσης των Μακεδόνων κλεφτών και αρµατολών, όποτε καταδιώκονταν. Εκεί κατέ- 43 Στο ιδιο, σ Βακαλόπουλος, Ιστορία της Μακεδονίας, ό.π., σ Σπανός, «εκατέσσερα έγγραφα των αγωνιστών», σ Κασοµούλης, ό.π., τόµ. 3, σ Κυβερνήτης προς τους εν Ολύµπω οπλαρχηγούς, Αίγινα, 13 Μαΐου 1829, ιεύθυνση Ιστορίας Στρατού ( ΙΣ), Αρχείο Καποδιστριακής περιόδου-στρατιωτικά Τεκµήρια ( ), Υποφάκελος 17γ.15 Βορειοελλαδίτες, αντίγραφο εγγράφου µε αρ Βακαλόπουλος, «Νέες ειδήσεις για τις επαναστάσεις του και 1854 στη Μακεδονία», Μακεδονικά, 28 (1991-2), Κολιόπουλος, Ληστές. Η κεντρική Ελλάδα στα µέσα του 19 ου αιώνα (Αθήνα, 1979), σ.18,

20 φυγαν οι Χαλκιδικιώτες, αλλά και οι Ναουσσαίοι και οι Ολύµπιοι, όταν καταπνίχθηκαν τα κινήµατα τους. Σύµφωνα µε τον Pouqueville, µόνον από τη χερσόνησο του Άθω, είχαν αναχωρήσει περίπου ή γυναικόπαιδα και γέροντες, που είχαν βρει εκεί άσυλο. Μαζί τους είχαν πάρει ιερά σκεύη, λείψανα και άλλα κειµήλια µοναστηριών και εκκλησιών. 50 Για µερικούς, όµως, από τους Μακεδόνες πρόσφυγες οι Βόρειες Σποράδες δεν ήταν το τέρµα του ταξιδιού τους. Από εκεί σκορπίστηκαν και σε άλλα νησιά του Αιγαίου. Ο φιλέλληνας Maxim Raybaud, όταν περνούσε από τη Κέα, συνάντησε εκεί πολλούς πρόσφυγες από την Κασσάνδρα και πληροφορήθηκε την καταστολή της επανάστασής τους: «Είχον φθάσει εκεί µόλις προ ολίγου µετά πολλά περιπετειώδη από νήσον εις νήσον. ιετήρουν ακόµη εις την έκφρασιν των σηµεία της φρικτής αγωνίας και τον τρό- µο, τον οποίον εδοκίµασαν, και επίστευον ότι ήσαν οι µόνοι, οι οποίοι εσώθησαν εκ της καταστροφής». Πολλοί Αγιορείτες µοναχοί βρέθηκαν στα νησιά Ύδρα και Πόρο, µεταφέροντας µαζί τους πολλά αργυρά και χρυσά σκεύη. 51 Τις Βόρειες Σποράδες επέλεξαν ως προορισµό τους και οι πρόσφυγες της Θεσσαλίας, µε αποτέλεσµα οι συνθήκες διαβίωσης εκεί να αλλάξουν ριζικά. Στην προσπάθειά τους να στεγάσουν και να προφυλάξουν τις οικογένειές τους, όλοι οι εκπατρισµένοι επιβάλλονταν µε βίαιο τρόπο. Η ένδεια, η έλλειψη τροφής και η απόγνωση τους οδηγούσε στη λεηλασία, την πειρατεία και την αρπαγή των περιουσίων των εντοπίων, οι οποίοι, µε τη σειρά τους, αντιδρούσαν οργισµένα συχνά µάλιστα προτιµούσαν τους οθωµανούς κυριάρχους, καθώς τους εξασφάλιζαν ηρεµία και ησυχία. 52 Όλα αυτά δηµιουργούσαν µεγάλη κοινωνική αναταραχή και αναρχία, που πολλές φορές είχε τόσο δυσάρεστα επακόλουθα, ώστε οι πρόσφυγες να µετακινούνται σε νέο τόπο διαµονής ή να επιστρέφουν στις πατρίδες τους. Άλλωστε οι Οθωµανοί, για τους δικούς τους λόγους, σε αρκετές περιπτώσεις, έδειχναν επιεική συµπεριφορά. Γι αυτό και δέχθηκαν να ξαναπάρουν τα αρ- µατολίκια τους ο ήµος Τζαχίλας, ο Μιχάλης Πιτσάβας και οι σύντροφοι του ιαµαντή. 53 Η εικόνα της απελευθερωµένης Ελλάδας εκείνη την περίοδο είναι εξίσου απελπιστική. Η επανάσταση είχε πλέον τελειώσει, οι περισσότερες πόλεις και τα χωριά ήταν κατεστραµµένα, υπήρχε έλλειψη πρώτων υλών, η φτώχεια, οι επιδηµίες και ο υποσιτισµός θέριζαν τον πληθυσµό. Οι αγωνιστές, ανεπάγγελτοι πλέον και χωρίς πόρους, ανέ- µεναν από την κυβέρνηση να τους παραχωρήσει ένα κοµµάτι γης, να τους συνταξιοδοτήσει ή να τους απασχολήσει κάπου. Ήταν άνδρες που είχαν γαλουχηθεί στη στρατιωτική ζωή και στον ελεύθερο βίο των βουνών, πλήρως ακατάλληλοι για τη γεωργία. Μερικοί από αυτούς κατατάχθηκαν στους νέους στρατιωτικούς σχηµατισµούς που προσπάθησε να οργανώσει ο Καποδίστριας, προκειµένου να ελέγξει ένα µέρος των ενόπλων άτακτων. Τα «Ελαφρά Τάγµατα» τα επάνδρωσαν κυρίως οι Σουλιώτες, το «Ταξιαρχικό Σώ- µα» απορρόφησε 392 αξιωµατικούς και 96 στρατιώτες και το «Τυπικό Τάγµα» επανδρώθηκε από 150 άνδρες. Μάλιστα, το τελευταίο σώµα συστήθηκε µε τις προδιαγραφές πρότυπης µονάδας που θα εκπαίδευε αξιωµατικούς από τους άτακτους, έτσι ώστε να οργανώσουν και τους υπολοίπους συντρόφους τους. Η προσπάθεια, λοιπόν, του Καποδίστρια να συστήσει ένα στρατιωτικό σύστηµα πλήρως ελεγχόµενο από το κράτος και τον ίδιο, είχε ως αποτέλεσµα την επιστράτευση λίγων πολεµιστών και τον παραγκωνισµό πολλών «επικίνδυνων» οπλαρχηγών, που πιθανόν να του στέκονταν εµπόδιο στην επιβολή της συγκεντρωτικής εξουσίας, µε την οποία ήθελε να κυβερνήσει. Ήταν ένας τρόπος να απο- 50 Βακαλόπουλος, Προσφυγικόν ζήτηµα, σ Χιονίδης, «Οι Μακεδόνες πρόσφυγες της Σκοπέλου στα 1829», Μακεδονικά, 17 (1977), Βακαλόπουλος, Προσφυγικόν ζήτηµα, σ Στο ίδιο, σ. 24-7, Κολιόπουλος, ό.π., σ

Καρατάσος-Καρατάσιος,

Καρατάσος-Καρατάσιος, Επώνυµο Όνοµα Προσωνυµία Υπογραφή Καρατάσος-Καρατάσιος, Δηµήτρης Τσάµης Ιδιότητα Στρατιωτικός Τόπος Γέννησης Διχαλεύρι Νάουσας Χρόνος Γέννησης 1798 Τόπος Καταγωγής Μακεδονία Τόπος Θανάτου Βελιγράδι Χρόνος

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 9. Η εκστρατεία του ράµαλη ερβενάκια (σελ )

Κεφάλαιο 9. Η εκστρατεία του ράµαλη ερβενάκια (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης Ενότητα Γ «Η Μεγάλη Επανάσταση (1821 1830) 1 Κεφάλαιο 9 Η εκστρατεία του ράµαλη ερβενάκια (σελ. 106 109) Οι αρχικές επιτυχίες των Ελλήνων επαναστατών θορύβησαν την Υψηλή Πύλη. Την άνοιξη

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 3. Οι Βαλκανικοί Πόλεµοι (σελ )

Κεφάλαιο 3. Οι Βαλκανικοί Πόλεµοι (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης 5 η ενότητα «Η Ελλάδα στον 20 ο αιώνα» 1 Κεφάλαιο 3 Οι Βαλκανικοί Πόλεµοι (σελ. 186 189) Οι προσδοκίες, που καλλιέργησε στους υπόδουλους χριστιανικούς λαούς το κίνηµα των Νεοτούρκων το

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 9 Πρώτες προσπάθειες των επαναστατημένων Ελλήνων για συγκρότηση κράτους

Ενότητα 9 Πρώτες προσπάθειες των επαναστατημένων Ελλήνων για συγκρότηση κράτους Ενότητα 9 Πρώτες προσπάθειες των επαναστατημένων Ελλήνων για συγκρότηση κράτους Ιστορία Γ Γυμνασίου Ivan Aivazovskiy (1846): Ναυμαχία στο Ναβαρίνο στις 2 Οκτωβρίου 1827 Πρώτες προσπάθειες των επαναστατημένων

Διαβάστε περισσότερα

Τοµπάζης /Τουµπάζης - Γιακουµάκης

Τοµπάζης /Τουµπάζης - Γιακουµάκης Επώνυµο Τοµπάζης /Τουµπάζης - Γιακουµάκης Όνοµα Υπογραφή Μανώλης Σφραγίδα Υπογραφές Αγωνιστών της Ελληνικής Επαναστάσεως, ΙΕΕΕ, Αθήνα, 1984 Σφραγίδες Ελευθερίας, ΙΕΕΕ, Αθήνα, 1983 Ιδιότητα Γέννησης Χρόνος

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 5 (σελ ) Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου

Κεφάλαιο 5 (σελ ) Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου Ιστορία ΣΤ τάξης Γ Ενότητα «Η Μεγάλη Επανάσταση (1821 1830) 1 Κεφάλαιο 5 (σελ. 90 93) Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου Η επανάσταση διαδόθηκε γρήγορα στα νησιά του Αιγαίου. Σπουδαίοι ναυτικοί, όπως ο

Διαβάστε περισσότερα

25η Μαρτίου 1821 Η 25η Μαρτίου αποτελεί διπλή εορτή για τους Έλληνες, μαζί με τον Ευαγγελισμός της Θεοτόκου εορτάζεται και ο ξεσηκωμός των Ελλήνων κατά των Τούρκων. Στην πραγματικότητα η επανάσταση είχε

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία

Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία Ενότητα 4η: Φιλική Εταιρεία Ελευθερία Μαντά, Λέκτορας Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 29 Οι Βαλκανικοί πόλεμοι Ιστορία Γ Γυμνασίου. Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου 1912)

Ενότητα 29 Οι Βαλκανικοί πόλεμοι Ιστορία Γ Γυμνασίου. Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου 1912) Ενότητα 29 Οι Βαλκανικοί πόλεμοι 1912-1913 Ιστορία Γ Γυμνασίου Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου 1912) Χρονολόγιο 1897-1908 Μακεδόνικος Αγώνας 1912-1913 Βαλκανικοί πόλεμοι 1914-1918 Α' Παγκόσμιος

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 12. Η δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου - ο ιονύσιος Σολωµός (σελ )

Κεφάλαιο 12. Η δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου - ο ιονύσιος Σολωµός (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης Γ Ενότητα «Η Μεγάλη Επανάσταση (1821-1830)» 1 Κεφάλαιο 12 Η δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου - ο ιονύσιος Σολωµός (σελ. 118 121) Τον Απρίλιο του 1825 ξεκίνησε η δεύτερη πολιορκία του

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 17 - Ο Ι. Καποδίστριας ως κυβερνήτης της Ελλάδας ( ) Η ολοκλήρωση της ελληνικής επανάστασης. Ιστορία Γ Γυμνασίου

Ενότητα 17 - Ο Ι. Καποδίστριας ως κυβερνήτης της Ελλάδας ( ) Η ολοκλήρωση της ελληνικής επανάστασης. Ιστορία Γ Γυμνασίου Ενότητα 17 - Ο Ι. Καποδίστριας ως κυβερνήτης της Ελλάδας (1828-1831) Η ολοκλήρωση της ελληνικής επανάστασης Ιστορία Γ Γυμνασίου Το Ναύπλιο την εποχή της άφιξης του Καποδίστρια (1828) Χρονολόγιο Ερειπωμένη

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 4. Η Ελλάδα στον Α' Παγκόσµιο Πόλεµο (σελ )

Κεφάλαιο 4. Η Ελλάδα στον Α' Παγκόσµιο Πόλεµο (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης Ε Ενότητα «Η Ελλάδα στον 20 ο αιώνα» 1 Κεφάλαιο 4 Η Ελλάδα στον Α' Παγκόσµιο Πόλεµο (σελ. 190 193) Το 1914 ξέσπασε στην Ευρώπη ο Α' Παγκόσµιος Πόλεµος. Η Ελλάδα, αφού οδηγήθηκε σε διχασµό

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6. Η κρίση στα Βαλκάνια (σελ )

Κεφάλαιο 6. Η κρίση στα Βαλκάνια (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης 4 η Ενότητα «Η Ελλάδα στον 19 ο αιώνα» 1 Κεφάλαιο 6 Η κρίση στα Βαλκάνια (σελ. 170 173) Στη διάρκεια του 19ου αιώνα η Οθωµανική Αυτοκρατορία αντιµετώπισε πολλά προβλήµατα και άρχισε σταδιακά

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 7 Η Φιλική Εταιρεία - Η επανάσταση στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες

Ενότητα 7 Η Φιλική Εταιρεία - Η επανάσταση στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες Ενότητα 7 Η Φιλική Εταιρεία - Η επανάσταση στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες Ιστορία Γ Γυμνασίου Eugène Delacroix - La Liberté guidant le Peuple Ο Γέρος του Μοριά Θεόδωρος Κολοκοτρώνης αποδίδει τον Όρκο του

Διαβάστε περισσότερα

WWW.KINDYKIDS.GR. Όταν η ζωή στο νηπιαγωγείο γίνεται παιχνίδι! Το Site για γονείς και νηπιαγωγούς

WWW.KINDYKIDS.GR. Όταν η ζωή στο νηπιαγωγείο γίνεται παιχνίδι! Το Site για γονείς και νηπιαγωγούς WWW.KINDYKIDS.GR Όταν η ζωή στο νηπιαγωγείο γίνεται παιχνίδι! Το Site για γονείς και νηπιαγωγούς Το υλικό αυτό αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του KindyKids.gr και διανέμεται δωρεάν. Ο Αθανάσιος Διάκος

Διαβάστε περισσότερα

2 ο Γυμνάσιο Μελισσίων Σχολικό έτος: Τμήμα: Γ 2 Μάθημα: Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία. Επιμέλεια παρουσίασης: Μαμίτσα Μαρία, Μάστορα Βεατρίκη

2 ο Γυμνάσιο Μελισσίων Σχολικό έτος: Τμήμα: Γ 2 Μάθημα: Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία. Επιμέλεια παρουσίασης: Μαμίτσα Μαρία, Μάστορα Βεατρίκη 2 ο Γυμνάσιο Μελισσίων Σχολικό έτος: 2017-2018 Τμήμα: Γ 2 Μάθημα: Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία Επιμέλεια παρουσίασης: Μαμίτσα Μαρία, Μάστορα Βεατρίκη Υπεύθυνη καθηγήτρια: Ευ. Δανίκα Γεννήθηκε στην Κέρκυρα

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 17. Ο Ιωάννης Καποδίστριας και το έργο του (σελ )

Κεφάλαιο 17. Ο Ιωάννης Καποδίστριας και το έργο του (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης Γ Ενότητα «Η Μεγάλη Επανάσταση (1821-1830)» 1 Κεφάλαιο 17 Ο Ιωάννης Καποδίστριας και το έργο του (σελ. 138 141) Ο Ιωάννης Καποδίστριας καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια της Κέρκυρας.

Διαβάστε περισσότερα

Να δώσετε το περιεχόµενο των παρακάτω όρων: α. Οργανικός νόµος 1900 β. Συνθήκη φιλίας και συνεργασίας γ. «Ηνωµένη αντιπολίτευσις»

Να δώσετε το περιεχόµενο των παρακάτω όρων: α. Οργανικός νόµος 1900 β. Συνθήκη φιλίας και συνεργασίας γ. «Ηνωµένη αντιπολίτευσις» Να δώσετε το περιεχόµενο των παρακάτω όρων: α. Οργανικός νόµος 1900 β. Συνθήκη φιλίας και συνεργασίας γ. «Ηνωµένη αντιπολίτευσις» Β. Να αντιστοιχίσετε τα γράµµατα της στήλης Α µε αυτά της στήλης 1.Επανάσταση

Διαβάστε περισσότερα

Επώνυµο Χατζηπέτρος Όνοµα Χριστόδουλος Προσωνυµία Βλάχµπεης - Χατζή Πασάς

Επώνυµο Χατζηπέτρος Όνοµα Χριστόδουλος Προσωνυµία Βλάχµπεης - Χατζή Πασάς Επώνυµο Χατζηπέτρος Όνοµα Χριστόδουλος Προσωνυµία Βλάχµπεης - Χατζή Πασάς Υπογραφή Υπογραφές Αγωνιστών της Ελληνικής Επανάστασης, ΙΕΕΕ, Αθήνα, 1984 Ιδιότητα Πρόκριτος, έµπορος, Φιλικός, στρατιωτικός Τόπος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ "

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΩΝ "ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ" ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ 1911-1913" Κεφάλαιο 5 Ο χάρτης των Βαλκανίων

Διαβάστε περισσότερα

Επαναστατικά κινήµατα στη Μακεδονία και την Κρήτη (σελ )

Επαναστατικά κινήµατα στη Μακεδονία και την Κρήτη (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης 4 η Ενότητα «Η Ελλάδα στον 19 ο αιώνα» 1 Κεφάλαιο 3 Επαναστατικά κινήµατα στη Μακεδονία και την Κρήτη (σελ. 158 161) Μετά τη συγκρότηση του ελληνικού κράτους, στις περιοχές που έµειναν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ "

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΩΝ "ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ" ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ 1911-1913" Κεφάλαιο 4 Ο πόλεμος των τριάντα

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1. Από τον Ελληνοτουρκικό Πόλεµο του 1897 στον Μακεδονικό Αγώνα (σελ )

Κεφάλαιο 1. Από τον Ελληνοτουρκικό Πόλεµο του 1897 στον Μακεδονικό Αγώνα (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης 5 η Ενότητα «Η Ελλάδα στον 20 ο αιώνα» 1 Κεφάλαιο 1 Από τον Ελληνοτουρκικό Πόλεµο του 1897 στον Μακεδονικό Αγώνα (σελ. 178 181) Μετά την ήττα στον πόλεµο µε την Τουρκία, το 1897, το ελληνικό

Διαβάστε περισσότερα

Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι

Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι Οι προσδοκίες, που καλλιέργησε στους υπόδουλους χριστιανικούς λαούς το κίνημα των Νεοτούρκων το 1908, γρήγορα διαψεύστηκαν. Παρά τις επίσημες διακηρύξεις για ισότητα όλων των υπηκόων,

Διαβάστε περισσότερα

29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία

29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία 29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία Οι Σελτζούκοι Τούρκοι και οι Νορμανδοί απειλούν την αυτοκρατορία και την Πόλη. Η Ανατολική και η Δυτική εκκλησία χωρίζονται οριστικά.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΑΣ ΓΕΡΜΑΝΟΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ΕΝΑΣ ΓΕΡΜΑΝΟΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΕΝΑΣ ΓΕΡΜΑΝΟΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ -Πώς έγινε βασιλιάς του ελληνικού κράτους ο Όθωνας; Αφού δεν ήταν Έλληνας! -Για να δούμε τι θα βρούμε γι αυτό το θέμα στο διαδίκτυο. -Κοιτάξτε τι βρήκα, παιδιά.

Διαβάστε περισσότερα

Εκπολιτιστικός Σύλλογος Βλαχάβας - Παπα-θύμιος Βλαχάβας - ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ CITY KALAMPAKA MET

Εκπολιτιστικός Σύλλογος Βλαχάβας - Παπα-θύμιος Βλαχάβας - ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ CITY KALAMPAKA MET Ο Σύλλογος «Παπα - θύμιος» Βλαχάβας ιδρύθηκε το 1985. Μετά το 2001 άρχισε να δραστηριοποιείται δημιουργώντας χορευτικά τμήματα όλων των ηλικιών και πραγματοποιώντας κάθε χρόνο τουλάχιστον τρις μεγάλες

Διαβάστε περισσότερα

Φιλέλληνες ονοµάζονται οι ξένοι που εµπνεύσθηκαν από την Επανάσταση του 1821 και υποστήριξαν τον αγώνα των εξεγερµένων Ελλήνων µε διάφορους τρόπους.

Φιλέλληνες ονοµάζονται οι ξένοι που εµπνεύσθηκαν από την Επανάσταση του 1821 και υποστήριξαν τον αγώνα των εξεγερµένων Ελλήνων µε διάφορους τρόπους. Κεφάλαιο 14 Ο Φιλελληνισµός (σελ. 126 129) Φιλέλληνες ονοµάζονται οι ξένοι που εµπνεύσθηκαν από την Επανάσταση του 1821 και υποστήριξαν τον αγώνα των εξεγερµένων Ελλήνων µε διάφορους τρόπους. Η προσφορά

Διαβάστε περισσότερα

Το τέλος της Επανάστασης και η ελληνική ανεξαρτησία (σελ )

Το τέλος της Επανάστασης και η ελληνική ανεξαρτησία (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης Γ Ενότητα «Η Μεγάλη Επανάσταση (1821-1830)» 1 Κεφάλαιο 18 Το τέλος της Επανάστασης και η ελληνική ανεξαρτησία (σελ. 142 145) Μετά τη Ναυµαχία του Ναυαρίνου, οι διπλωµατικές ενέργειες για

Διαβάστε περισσότερα

Επαναληπτικό διαγώνισμα Ιστορίας

Επαναληπτικό διαγώνισμα Ιστορίας Επαναληπτικό διαγώνισμα Ιστορίας (Προσφυγικό-Κρητικό) ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΣΗ ΘΕΜΑ Α1 Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων: α) Υπουργείο Περιθάλψεως (1917) (μον. 5) β) Προσωρινή Κυβέρνηση Κρήτης (μον. 5) γ)

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΟΥ 20 ΟΥ ΑΙΩΝΑ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΟΥ 20 ΟΥ ΑΙΩΝΑ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΟΥ 20 ΟΥ ΑΙΩΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ Β ΤΑΞΗΣ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΣΤΕΛΛΑΝΩΝ Αβραμιώτη Κέλλυ Ανδριώτης Κωνσταντίνος Βασιλάκη Νίκη Βενιοπούλου Παναγιώτα Βλάση

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΑΙΓΑΝΙΩΤΗΣ ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΤΟΥ 1821 ΣΤΕΡΓΙΟΣ ΑΡΓΥΡΙΟΥ

Ο ΑΙΓΑΝΙΩΤΗΣ ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΤΟΥ 1821 ΣΤΕΡΓΙΟΣ ΑΡΓΥΡΙΟΥ ΤΑΣΟΣ Γ. ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ Ο ΑΙΓΑΝΙΩΤΗΣ ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΤΟΥ 1821 ΣΤΕΡΓΙΟΣ ΑΡΓΥΡΙΟΥ Μεταξύ των πολλών ολύμπιων αγωνιστών, οι οποίοι πλαισίωσαν τα σώματα των οπλαρχηγών του 1821, συγκαταλέγεται και ο Αιγανιώτης Στέργιος

Διαβάστε περισσότερα

3. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΕΝΑ ΜΗΝΥΜΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

3. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΕΝΑ ΜΗΝΥΜΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 3. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 - ΕΝΑ ΜΗΝΥΜΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Ο χαρακτήρας της Ελληνικής Επανάστασης: Η επανάσταση των Ελλήνων το 1821 εξασφάλισε στο έθνος ανεξάρτητη εθνική εστία. Η Ελληνική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΤΗΤΑ 10η: Ελληνική επανάσταση και Ευρώπη. Ελληνική επανάσταση και ευρωπαϊκή διπλωματία ( )

ΕΝΟΤΗΤΑ 10η: Ελληνική επανάσταση και Ευρώπη. Ελληνική επανάσταση και ευρωπαϊκή διπλωματία ( ) Πέμπτη, 11 Δεκέμβριος 2014 17:36 ΕΝΟΤΗΤΑ 10η: Ελληνική επανάσταση και Ευρώπη Ελληνική επανάσταση και ευρωπαϊκή διπλωματία (18211830) 1823: στροφή στην ευρωπαϊκή διπλωματία από τον Άγγλο υπουργό Εξωτερικών

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ

Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ Οι βυζαντινοί ήταν καλά πληροφορημένοι για τις γειτονικές χώρες από δικούς τους ανθρώπους. Όταν έφταναν επισκέπτες, έμποροι, μισθοφόροι ή στρατιωτικοί φυγάδες, ή ακόμα κρατικές

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (διαγώνισμα 1)

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (διαγώνισμα 1) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (διαγώνισμα 1) ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑ Α1 Α.1.1.α Το Νοέμβριο του 1919 υπογράφηκε η συνθήκη του Νεϊγύ.πριν από την υπογραφή της συνθήκης) σελ 140 σχ.βιβλ. Β. Κατά

Διαβάστε περισσότερα

Ενδεικτικές απαντήσεις στα θέματα της Ιστορίας. κατεύθυνσης των Πανελλαδικών εξετάσεων 2014

Ενδεικτικές απαντήσεις στα θέματα της Ιστορίας. κατεύθυνσης των Πανελλαδικών εξετάσεων 2014 Θέμα Α1 Ενδεικτικές απαντήσεις στα θέματα της Ιστορίας κατεύθυνσης των Πανελλαδικών εξετάσεων 2014 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ Α) Με τη βιομηχανική επανάσταση καθώς η κατοχή γης έπαυε προοδευτικά να είναι πηγή εξουσίας

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α: Η ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΝ 19 Ο ΑΙΩΝΑ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α: Η ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΝ 19 Ο ΑΙΩΝΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α: Η ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΝ 19 Ο ΑΙΩΝΑ 09/10/2016 ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:. ΟΜΑΔΑ Α Α1.1. Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων: α. Εθνικά κινήματα β. Ιερή Συμμαχία

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία

Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία Ενότητα 9η: Το Μακεδονικό Ζήτημα Ελευθερία Μαντά, Λέκτορας Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία του νεότερου και σύγχρονου κόσμου

Ιστορία του νεότερου και σύγχρονου κόσμου Ιστορία ΣΤ' Δημοτικού Ιστορία του νεότερου και σύγχρονου κόσμου Βιβλίο μαθητή ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ Ιωάννης Κολιόπουλος Ομότιμος Καθηγητής Ιάκωβος Μιχαηλίδης Επίκουρος Καθηγητής, ΑΠΘ Αθανάσιος Καλλιανιώτης Σχολικός

Διαβάστε περισσότερα

Μικρασιατική καταστροφή

Μικρασιατική καταστροφή Μικρασιατική καταστροφή Η εκστρατεία στη Μ. Ασία Μετά τη λήξη του Α Παγκοσμίου πολέμου οι νικήτριες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, ξεκίνησαν εργασίες με σκοπό τη διανομή των εδαφών. Η απόφαση

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 8. Η γερµανική επίθεση και ο Β' Παγκόσµιος Πόλεµος (σελ )

Κεφάλαιο 8. Η γερµανική επίθεση και ο Β' Παγκόσµιος Πόλεµος (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης Ενότητα Ε - «Η Ελλάδα στον 20 ο αιώνα» 1 Κεφάλαιο 8 Η γερµανική επίθεση και ο Β' Παγκόσµιος Πόλεµος (σελ. 208 211) Μετά την αποτυχία των Ιταλών να καταλάβουν την Ελλάδα, έσπευσαν να τους

Διαβάστε περισσότερα

e-mail:pyramia@yahoo.gr

e-mail:pyramia@yahoo.gr ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ ΟΜΙΛΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ «ΠΥΡΑΜΙΑ» e-mail:pyramia@yahoo.gr ΠΥΡΑΜΙΑ «ΟΜΙΛΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ» Μια παρέα κατοίκων και φίλων του Παραλίου

Διαβάστε περισσότερα

Τα Βαλκάνια των αλληλοσυγκρουόμενων εθνικών επιδιώξεων

Τα Βαλκάνια των αλληλοσυγκρουόμενων εθνικών επιδιώξεων Τα Βαλκάνια των αλληλοσυγκρουόμενων εθνικών επιδιώξεων οι Σέρβοι κέρδισαν την αυτονομία τους (1812-1815) οι Έλληνες ίδρυσαν ανεξάρτητο εθνικό κράτος οι Βούλγαροι ίδρυσαν ανεξάρτητη βουλγαρική εκκλησία,

Διαβάστε περισσότερα

1. Ποιο πολίτευμα συναντάμε σε όλα σχεδόν τα ευρωπαϊκά κράτη το 17ο και 18ο αιώνα ;

1. Ποιο πολίτευμα συναντάμε σε όλα σχεδόν τα ευρωπαϊκά κράτη το 17ο και 18ο αιώνα ; Ενότητα 1. Η εποχή του Διαφωτισμού 1. Ποιο πολίτευμα συναντάμε σε όλα σχεδόν τα ευρωπαϊκά κράτη το 17ο και 18ο αιώνα ; 2. Τι ήταν ο Διαφωτισμός και ποιες ήταν οι βασικές του θέσεις; 3. Που και πότε εμφανίστηκε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΚΑΙ ΛΑΪΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΚΑΙ ΛΑΪΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΚΑΙ ΛΑΪΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟ 1900 ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ PROJECT 3 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΟΜΑΔΑΣ 1 v ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ένοπλη αντιπαράθεση στις αρχές του 20ου αιώνα που διήρκεσε περίπου 4 χρόνια ( ) Ξεκίνησε από την περιοχή της Καστοριάς και περί το τέλος του

Ένοπλη αντιπαράθεση στις αρχές του 20ου αιώνα που διήρκεσε περίπου 4 χρόνια ( ) Ξεκίνησε από την περιοχή της Καστοριάς και περί το τέλος του Ένοπλη αντιπαράθεση στις αρχές του 20ου αιώνα που διήρκεσε περίπου 4 χρόνια (1904-1908) Ξεκίνησε από την περιοχή της Καστοριάς και περί το τέλος του είχε επεκταθεί σε όλη τη σημερινή Μακεδονία μέχρι και

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ο.Ε.Φ.Ε ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΜΑ Α Α

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ο.Ε.Φ.Ε ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΜΑ Α Α ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ο.Ε.Φ.Ε. 2004 ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ Α 1 ΟΜΑ Α Α α. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν µε την ένδειξη Σωστό ή Λάθος. α) Το 1840 η χωρητικότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΦΟΡΜΕΣ ΤΟΥ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ - Ο ΑΡΧΙΔΑΜΕΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΦΟΡΜΕΣ ΤΟΥ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ - Ο ΑΡΧΙΔΑΜΕΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΦΟΡΜΕΣ ΤΟΥ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ - Ο ΑΡΧΙΔΑΜΕΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ Ποιος πόλεμος ονομάζεται Πελοποννησιακός: Ο καταστροφικός εμφύλιος πόλεμος μεταξύ Αθήνας - Σπάρτης και των συμμαχικών τους πόλεων-κρ

Διαβάστε περισσότερα

Η Φιλική Εταιρεία και η κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης στις Ηγεμονίες. 7ο Γυμνάσιο Καβάλας Θεοδωράκογλου Χαριτωμένη

Η Φιλική Εταιρεία και η κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης στις Ηγεμονίες. 7ο Γυμνάσιο Καβάλας Θεοδωράκογλου Χαριτωμένη Η Φιλική Εταιρεία και η κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης στις Ηγεμονίες Η Φιλική Εταιρεία Ήταν μυστική οργάνωση. Ιδρύθηκε στην Οδησσό της Ρωσίας, το 1814. Σκοπός της ήταν η ανεξαρτησία των Ελλήνων. Πρωτεργάτες

Διαβάστε περισσότερα

Φωτορεπορτάζ και βίντεο, στο τέλος του κειμένου. Πρόεδρος Σερβίας προς Έλληνες: Διαφυλάξτε τη χώρα σας! (VIDEO)

Φωτορεπορτάζ και βίντεο, στο τέλος του κειμένου. Πρόεδρος Σερβίας προς Έλληνες: Διαφυλάξτε τη χώρα σας! (VIDEO) Να διαφυλάξουν τη χώρα τους εν μέσω της οικονομικής κρίσης κάλεσε τους Έλληνες ο Σέρβος πρόεδρος Τόμισλαβ Νίκολιτς, όπως υποστηρίζουν τους Σέρβους να διαφυλάξουν τη δική τους. Φωτορεπορτάζ και βίντεο,

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ

Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ 4 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ - ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2012 13 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΤΜΗΜΑ : Α4 ΕΙΡΗΝΗ ΜΑΡΑΖΑΚΗ, ΜΑΡΙΑ ΜΕΡΑΜΒΕΛΙΩΤΑΚΗ, ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΠΑ ΑΚΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ : ΕΥ. ΣΕΡ ΑΚΗ 1 Ο ρόλος του οίκου

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ 2011 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ 2011 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ 2011 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΟΜΑ Α ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α1 Να δώσετε το περιεχόµενο των ακόλουθων όρων: α. Εξαρχία β. Σοβιέτ γ. όγµα Τρούµαν Μονάδες 15 ΘΕΜΑ Α2 Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ ΒΙΕΤΝΑΜ. Εργασία της μαθήτριας Έλλης Βελέντζα για το πρόγραμμα ΣινΕφηβοι

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ ΒΙΕΤΝΑΜ. Εργασία της μαθήτριας Έλλης Βελέντζα για το πρόγραμμα ΣινΕφηβοι Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ ΒΙΕΤΝΑΜ Εργασία της μαθήτριας Έλλης Βελέντζα για το πρόγραμμα ΣινΕφηβοι Ο πόλεμος του Βιετνάμ(1965-1975) ήταν η μεγαλύτερη ένοπλη σύγκρουση μεταξύ Δύσης και Ανατολής κατά την διάρκεια του

Διαβάστε περισσότερα

7ος αι. 610 641 8 ος αι. ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ. αποφασιστικοί αγώνες και μεταρρυθμίσεις

7ος αι. 610 641 8 ος αι. ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ. αποφασιστικοί αγώνες και μεταρρυθμίσεις 7ος αι. 610 641 8 ος αι. ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ αποφασιστικοί αγώνες και μεταρρυθμίσεις πώς διαχειρίστηκε ο Ηράκλειος τόσο τους κινδύνους που απειλούσαν τα σύνορα του ανατολικού ρωμαϊκού κράτους όσο και τα σοβαρά προβλήματα

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 19 - Από την 3η Σεπτεμβρίου 1843 έως την έξωση του Όθωνα (1862) Ιστορία Γ Γυμνασίου

Ενότητα 19 - Από την 3η Σεπτεμβρίου 1843 έως την έξωση του Όθωνα (1862) Ιστορία Γ Γυμνασίου Ενότητα 19 - Από την 3η Σεπτεμβρίου 1843 έως την έξωση του Όθωνα (1862) Ιστορία Γ Γυμνασίου Ο Όθων συνδιαλέγεται με τον έφιππο συνταγματάρχη Δημήτριο Καλλέργη που του ζητά την παραχώρηση συντάγματος Καθιέρωση

Διαβάστε περισσότερα

1. Οι Σλάβοι και οι σχέσεις τους με το Βυζάντιο

1. Οι Σλάβοι και οι σχέσεις τους με το Βυζάντιο Τα όρια του βυζαντινού κράτους από τα μέσα του 7ου ως τον 9ο αιώνα. Επεξεργασία: Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. ΙΜΕ http://www.ime.gr/chronos/09/gr/gallery/main/others/o2p 2.html I. Ο ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

1ο ΣΧΕ ΙΟ. Το έργο της Αντιβασιλείας

1ο ΣΧΕ ΙΟ. Το έργο της Αντιβασιλείας Ε. ΣΧΕ ΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ 1ο ΣΧΕ ΙΟ Ι ΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ιάρκεια: Ολιγόλεπτο Θέµατα: 3 Το έργο της Αντιβασιλείας ΘΕΜΑ 1ο Α. Το Συµβούλιο της Αντιβασιλείας, το οποίο συνόδευε τον Όθωνα στην

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία

Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία Ενότητα 1η: Εισαγωγή Ελευθερία Μαντά, Λέκτορας Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας Ιστορίας και Αρχαιολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Χρονολογία ταξιδιού:στις 8 Ιουλίου του 1497 άρχισε και τελείωσε το 1503

Χρονολογία ταξιδιού:στις 8 Ιουλίου του 1497 άρχισε και τελείωσε το 1503 Ονοματεπώνυμο: Βάσκο Ντά Γκάμα Χρονολογία γέννησης:3 Σεπτεμβρίου 1449 Χρονολογία θανάτου:3 Ιανουαρίου 1524 Χρονολογία ταξιδιού:στις 8 Ιουλίου του 1497 άρχισε και τελείωσε το 1503 Ανακαλύψεις: Ανακάλυψε

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ Μάθημα: ΙΣΤΟΡΙΑ Ημερομηνία: 15 Ιουνίου 2015

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ Μάθημα: ΙΣΤΟΡΙΑ Ημερομηνία: 15 Ιουνίου 2015 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2014-2015 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 Μάθημα: ΙΣΤΟΡΙΑ Ημερομηνία: 15 Ιουνίου 2015 Τάξη: Γ Γυμνασίου Χρόνος εξέτασης: 2 ώρες Ώρα: 8:00-10:00 π.μ.

Διαβάστε περισσότερα

Η Ελλάδα από το 1914 ως το 1924

Η Ελλάδα από το 1914 ως το 1924 Γ. ΕΡΓΑΣΙΕΣ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ (ενδεικτικά παραδείγµατα) Η Ελλάδα από το 1914 ως το 1924 Με βάση τα στοιχεία που παρέχει το κεφάλαιο ΚΒ του σχολικού σας βιβλίου (σσ. 73-119) να συντάξετε έναν χρονολογικό πίνακα

Διαβάστε περισσότερα

ΟΝΟΜΑ: ΕΠΩΝΥΜΟ: ΤΜΗΜΑ:

ΟΝΟΜΑ: ΕΠΩΝΥΜΟ: ΤΜΗΜΑ: ΟΝΟΜΑ: ΕΠΩΝΥΜΟ: ΤΜΗΜΑ: ΓΩΝ ΟΜΑ Α Α ΘΕΜΑ Α1 Να γράψετε στο τετράδιό σας τους αριθµούς της Στήλης Α και δίπλα σε κάθε αριθµό ένα από τα γράµµατα της Στήλης Β, ώστε να προκύπτει η σωστή αντιστοίχιση ΣΤΗΛΗ

Διαβάστε περισσότερα

1ο Σχέδιο. δεδοµένων της Β και Γ στήλης, που αντιστοιχούν στα δεδοµένα της Α στήλης. A. Βασικοί όροι των συνθηκών Β. Συνθήκες Γ.

1ο Σχέδιο. δεδοµένων της Β και Γ στήλης, που αντιστοιχούν στα δεδοµένα της Α στήλης. A. Βασικοί όροι των συνθηκών Β. Συνθήκες Γ. . ΣΧΕ ΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ 1ο Σχέδιο Ι ΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Η Ελλάδα από το 1914 ως το 1924 (επαναληπτικό) ιάρκεια: 1 διδακτική ώρα Θέµατα: 3 ΘΕΜΑ 1ο Ι. Να συµπληρώσετε, στα κενά της Α στήλης,

Διαβάστε περισσότερα

Φιλική Εταιρεία. Τόπος Ίδρυσης Χρόνος Ίδρυσης Ιδρυτικά. Οδησσός. 14 Σεπτεµβρίου 1814. Νικόλαος Σκουφάς Αθανάσιος Τσακάλωφ Εµµανουήλ Ξάνθος

Φιλική Εταιρεία. Τόπος Ίδρυσης Χρόνος Ίδρυσης Ιδρυτικά. Οδησσός. 14 Σεπτεµβρίου 1814. Νικόλαος Σκουφάς Αθανάσιος Τσακάλωφ Εµµανουήλ Ξάνθος Φιλική Εταιρεία Τόπος Ίδρυσης Χρόνος Ίδρυσης Ιδρυτικά µέλη Οδησσός 14 Σεπτεµβρίου 1814 Νικόλαος Σκουφάς Αθανάσιος Τσακάλωφ Εµµανουήλ Ξάνθος Σφραγίδα οργάνου Σφραγίδα της Μυστικής Αρχής Σφραγίδες Ελευθερίας,

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ 1 ο Κεφάλαιο: Από την Αγροτική Οικονομία στην Αστικοποίηση 1821-1828 Επανάσταση 1864 Προσάρτηση Επτανήσων 1881 Προσάρτηση Άρτας και Θεσσαλίας 1896 Εξέγερση

Διαβάστε περισσότερα

H ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ Γ ΚΑΙ Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ

H ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ Γ ΚΑΙ Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ H ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ Γ ΚΑΙ Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ ΓΙΑΤΙ ΕΡΧΟΜΑΣΤΕ ΣΤΟ ΣXOΛEIO; ΓΙΑ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΟΥΜΕ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΜΑΣ!!! Ο Μιχαήλ Γ (842-867) ήταν ο τελευταίος αυτοκράτορας της δυναστείας του Αμορίου. Όταν

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 27- Το κίνημα στο Γουδί (1909) Ιστορία Γ Γυμνασίου. Το κίνημα στο Γουδί (αφίσα της εποχής)

Ενότητα 27- Το κίνημα στο Γουδί (1909) Ιστορία Γ Γυμνασίου. Το κίνημα στο Γουδί (αφίσα της εποχής) Ενότητα 27- Το κίνημα στο Γουδί (1909) Ιστορία Γ Γυμνασίου Το κίνημα στο Γουδί (αφίσα της εποχής) Χρονολόγιο 1893 Πτώχευση 1897 Ελληνοτουρκικός πόλεμος 1909 (15 Αυγούστου) Κίνημα στο Γουδί 1910 Ο Βενιζέλος

Διαβάστε περισσότερα

Να απαντήσετε ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ και στις ΔΥΟ ερωτήσεις. Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με δύο (2) μονάδες.

Να απαντήσετε ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ και στις ΔΥΟ ερωτήσεις. Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με δύο (2) μονάδες. ΓΥΜΝΑΣΙΟ EΠΙΣΚΟΠΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ- ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΑΞΗ: Γ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/06/2018 Βαθμός: Ολογράφως:. Υπογραφή:. ΧΡΟΝΟΣ: 2 ΩΡΕΣ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:.ΤΜΗΜΑ:

Διαβάστε περισσότερα

«Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή»

«Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή» ΟΜΙΛΙΑ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΗΣ 25 ης ΜΑΡΤΙΟΥ 1821 (2015) «Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή» Ο Θούριος του Ρήγα Φεραίου εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο την ανάγκη

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 8. Ο Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαµάντιος Κοραής

Κεφάλαιο 8. Ο Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαµάντιος Κοραής 1 Κεφάλαιο 8 Ο Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαµάντιος Κοραής Ανάµεσα στους δασκάλους του Γένους ξεχωρίζουν για τη δράση τους ο λόγιος επαναστάτης Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαµάντιος Κοραής, ένας Έλληνας φιλόλογος

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ: ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ: ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ: ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ 1.α. Το κείμενο: Ο Μακρυγιάννης άρχισε να γράφει τα Απομνημονεύματα στις 26 Φεβρουαρίου του 1829 στο Άργος όπου είχε οριστεί Γενικός Αρχηγός της Εκτελεστικής Δυνάμεως

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ( )

ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ( ) ΟΡΙΣΜΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1930) 1. Κουτσοβλαχικό ζήτημα : Το 1906 Έλληνες κάτοικοι της Ρουμανίας απελάθηκαν, λόγω της έξαρσης που γνώριζε την ίδια εποχή το Κουτσοβλαχικό

Διαβάστε περισσότερα

Εικονογραφία. Μιχαήλ Βόδας Σούτσος Μεγάλος Διερµηνέας και ηγεµόνας της Μολδαβίας Dupré Louis, 1820

Εικονογραφία. Μιχαήλ Βόδας Σούτσος Μεγάλος Διερµηνέας και ηγεµόνας της Μολδαβίας Dupré Louis, 1820 Φαναριώτες Ονοµασία που δόθηκε στα µέλη της παλαιάς βυζαντινής αριστοκρατίας (µεταξύ εκείνων που δεν διέφυγαν στη Δύση ή δεν εξισλαµίσθηκαν) και σε εµπόρους από τις περιοχές του Πόντου, της Ανατολίας (:

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ 2014 ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ

ΟΙ ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ 2014 ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ (ΕΕΤΑΑ) ΑΕ ΟΙ ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ 2014 ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 2014 Ομάδα εργασίας Μαρίνος Σκολαρίκος (Επεξεργασία δεδομένων, συγγραφή κειμένου)

Διαβάστε περισσότερα

Επιχειρηµατίας, Φιλικός, διοικητικό στέλεχος, πολιτικός Ιωάννινα

Επιχειρηµατίας, Φιλικός, διοικητικό στέλεχος, πολιτικός Ιωάννινα Επώνυµο Όνοµα Υπογραφή Σταύρου - Τσιαπαλάµος Γεώργιος Σφραγίδα Υπογραφές Αγωνιστών της Ελληνικής Επανάστασης, ΙΕΕΕ, Αθήνα, 1984 Ιδιότητα Γέννησης Χρόνος Γέννησης Καταγωγής Θανάτου Χρόνος Θανάτου Βιογραφικά

Διαβάστε περισσότερα

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΤΗΣ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΤΗΣ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΤΗΣ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ Η Μάχη της Κρήτης έχει µια ξεχωριστή θέση στη ροή των γεγονότων του Β' Παγκοσµίου Πολέµου. Ο Ελληνικός λαός στη Κρήτη, εγκαταλελειµµένος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 6ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΟΤΗΤΕΣ 27/28/29/30

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 6ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΟΤΗΤΕΣ 27/28/29/30 ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΣΤΟ ΓΟΥΔΙ ΑΙΤΙΑ: (συμπληρώστε τα κενά) Α/ Οικονομικά αίτια 1893: 1898: Αρχές 20 ου αι. : κάνει δύσκολη τη διάθεση των ελληνικών προϊόντων στις ξένες αγορές και περιόρισε τα εμβάσματα των Ελλήνων

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 10 Ελληνική επανάσταση και Ευρώπη

Ενότητα 10 Ελληνική επανάσταση και Ευρώπη Ενότητα 10 Ελληνική επανάσταση και Ευρώπη Ιστορία Γ Γυμνασίου Ο Λόρδος Βύρων στο Μεσολόγγι Ελληνική επανάσταση και Ευρώπη 1815: Παλινόρθωση 1821-1826: Ελληνική επανάσταση 1823-1827: Ευρωπαϊκή διπλωματία

Διαβάστε περισσότερα

Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ALPHA BANK

Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ALPHA BANK Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ALPHA BANK Η σηµερινή φυσιογνωµία της Βιβλιοθήκης της Alpha Βank διαµορφώθηκε µετά το 2000 µε τη συγχώνευση της Alpha Τραπέζης Πίστεως µε την Ιονική Τράπεζα. Τότε και οι Βιβλιοθήκες των

Διαβάστε περισσότερα

Ο εθελοντισμός εκφράζεται με ένα πλήθος τρόπων, ο καθένας από τους οποίους έχει το δικό του κοινωνικό χαρακτήρα και μέθοδο δράσης.

Ο εθελοντισμός εκφράζεται με ένα πλήθος τρόπων, ο καθένας από τους οποίους έχει το δικό του κοινωνικό χαρακτήρα και μέθοδο δράσης. Ο εθελοντισμός εκφράζεται με ένα πλήθος τρόπων, ο καθένας από τους οποίους έχει το δικό του κοινωνικό χαρακτήρα και μέθοδο δράσης. Κοινό χαρακτηριστικό όμως όλων είναι η συμμετοχή τους στην υπεράσπιση

Διαβάστε περισσότερα

Οι Θράκες ζητούσαν γη από τον Καποδίστρια!!!

Οι Θράκες ζητούσαν γη από τον Καποδίστρια!!! Οι Θράκες ζητούσαν γη από τον Καποδίστρια!!! *Η σφραγίδα της Δ Εθνικής Συνέλευσης με ημερομηνία 2 Αυγούστου 1829 και η υπογραφή του Προέδρου της Γεωργίου Σισίνη *Άγνωστες πτυχές από την ιστορία των Θρακών

Διαβάστε περισσότερα

Κομνηνός Αφεντούλιεφ/Αφεντούλης

Κομνηνός Αφεντούλιεφ/Αφεντούλης Επώνυμο Όνομα Κομνηνός Αφεντούλιεφ/Αφεντούλης Μιχαήλ Υπογραφή Υπογραφές Αγωνιστών της Ελληνικής Επαναστάσεως, Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, Αθήνα 1984. Σφραγίδα Σφραγίδα Μιχαήλ Κομνηνού

Διαβάστε περισσότερα

ΗΕΠΟΧΗΤΗΣΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054

ΗΕΠΟΧΗΤΗΣΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054 ΗΕΠΟΧΗΤΗΣΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054 Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054 867 886 912 913

Διαβάστε περισσότερα

Ένα μικρό μουσείο Μια μεγάλη ιστορία

Ένα μικρό μουσείο Μια μεγάλη ιστορία Ένα μικρό μουσείο Μια μεγάλη ιστορία Το μοναδικό μουσείο αφιερωμένο στον κερκυραίο Ιωάννη Καποδίστρια, πρώτο Κυβερνήτη της Ελλάδας και κορυφαίο ευρωπαίο διπλωμάτη, βρίσκεται στην γενέτειρά του, την Κέρκυρα.

Διαβάστε περισσότερα

_ _scope7 1 Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΝΟΣ Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΜΕΝΗ ΕΛΛΑΔΑ

_ _scope7 1 Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΝΟΣ Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΜΕΝΗ ΕΛΛΑΔΑ 001-192_978-960-482-044-3_scope7 1 1 1821 Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΝΟΣ ΕΘΝΟΥΣ ΚΡΑΤΟΥΣ Β ΤΟΜΟΣ Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΜΕΝΗ ΕΛΛΑΔΑ ΘΑΝΟΣ ΒΕΡΕΜΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΛΙΟΠΟΥΛΟΣ 001-192_978-960-482-044-3_scope7 5 5 Περιεχόµενα

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 Όλα τα γεγονότα στην Ιστορία αποτελούν κρίκους μιας αλυσίδας. Αν επομένως κοπεί κάποιος κρίκος, χάνεται η λογική συνέχεια των πραγμάτων. Γι αυτό χρειάζεται αναγωγή στα περασμένα.

Διαβάστε περισσότερα

Η βασιλεία του Όθωνα - Ο Ιωάννης Κωλέττης. & βασιλείας του Όθωνα

Η βασιλεία του Όθωνα - Ο Ιωάννης Κωλέττης. & βασιλείας του Όθωνα ΕΝΟΤ. Δ Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ - ΚΕΦ. 1 Η βασιλεία του Όθωνα - Ο Ιωάννης Κωλέττης Μετά τη δολοφονία του Καποδιστρία, οι Μεγάλες υνάµεις (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) 1832 Επιλέγουν ως βασιλιά της Ελλάδας τον

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ π.χ.

ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ π.χ. ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ 323 30 π.χ. Θάνατος του Μ. Αλεξάνδρου Έλλειψη διαδόχου (νόμιμου και ικανού) διασπαστικές τάσεις: 1. Εξεγέρσεις (Αθηναίων και Αιτωλών) εναντίον των Μακεδόνων υποταγή των Αθηναίων 2. Εξεγέρσεις

Διαβάστε περισσότερα

Σκεφτείτε: Μπορείτε ακόµα να δείτε:

Σκεφτείτε: Μπορείτε ακόµα να δείτε: Την Κυριακή 7 Οκτωβρίου 2012, δεκαοκτώ µαθητές και µαθήτριες, γονείς και καθηγήτριες του σχολείου µας επισκεφθήκαµε το Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς, για να παρακολουθήσουµε το πολυσυζητηµένο ντοκιµαντέρ

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 20 - Από την έξωση του Όθωνα (1862) έως το κίνημα στο Γουδί (1909) Ιστορία Γ Γυμνασίου. Η άφιξη του βασιλιά Γεωργίου του Α.

Ενότητα 20 - Από την έξωση του Όθωνα (1862) έως το κίνημα στο Γουδί (1909) Ιστορία Γ Γυμνασίου. Η άφιξη του βασιλιά Γεωργίου του Α. Ενότητα 20 - Από την έξωση του Όθωνα (1862) έως το κίνημα στο Γουδί (1909) Ιστορία Γ Γυμνασίου Η άφιξη του βασιλιά Γεωργίου του Α. Χρονολόγιο 1844: Συνταγματική μοναρχία (σύνταγμα) 1862: Έξωση του Όθωνα

Διαβάστε περισσότερα

Οι Μακεδόνες στη Διασπορά. Οι ελληνικές παροικίες της Κεντρικής Ευρώπης Ουγγαρίας 17 ος 18 ος 19 ος αι.

Οι Μακεδόνες στη Διασπορά. Οι ελληνικές παροικίες της Κεντρικής Ευρώπης Ουγγαρίας 17 ος 18 ος 19 ος αι. Οι Μακεδόνες στη Διασπορά Οι ελληνικές παροικίες της Κεντρικής Ευρώπης Ουγγαρίας 17 ος 18 ος 19 ος αι. Η έλλειψη ασφάλειας και σταθερότητας λόγω της επέκτασης των Οθωμανών στα Βαλκάνια προκάλεσε τον 16

Διαβάστε περισσότερα

Ύδρα. Σηµαία της Ύδρας. Δηµογεροντία Ύδρας Σφραγίδες Ελευθερίας, ΙΕΕΕ, Αθήνα, 1983

Ύδρα. Σηµαία της Ύδρας. Δηµογεροντία Ύδρας Σφραγίδες Ελευθερίας, ΙΕΕΕ, Αθήνα, 1983 Ύδρα Σηµαία Σφραγίδα Σηµαία της Ύδρας Δηµογεροντία Ύδρας Σφραγίδες Ελευθερίας, ΙΕΕΕ, Αθήνα, 1983 Νησί του Αιγαίου πελάγους απέναντι στις πελοποννησιακές ακτές της Ερµιονίδος που διαθέτει µία εξαιρετικά

Διαβάστε περισσότερα

Επιτρέπεται η αναπαραγωγή για μη εμπορικούς σκοπούς με την προϋπόθεση ότι θα αναφέρεται η πηγή (Παρατηρητήριο ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε.).

Επιτρέπεται η αναπαραγωγή για μη εμπορικούς σκοπούς με την προϋπόθεση ότι θα αναφέρεται η πηγή (Παρατηρητήριο ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε.). Στην παρούσα Θεματική Έκθεση εξετάζεται και αναλύεται, για την περίοδο 2009-2014 (και ανάλογα με τη διαθεσιμότητα των πιο πρόσφατων στοιχείων), η εξέλιξη εξειδικευμένων δεικτών, οι οποίοι εκφράζουν και

Διαβάστε περισσότερα

Οι αριθμοί των Δημοτικών Εκλογών 2019

Οι αριθμοί των Δημοτικών Εκλογών 2019 Οι αριθμοί των Δημοτικών Εκλογών 2019 (πριν από τις εκλογές ) 1. Γενικά στοιχεία Στις Δημοτικές Εκλογές 2019, για την ανάδειξη των δημοτικών αρχών σε 332 δήμους, συμμετέχουν 1634 υποψήφιοι συνδυασμοί.

Διαβάστε περισσότερα

Ανατολικο ζητημα κριμαϊκοσ πολεμοσ. Μάθημα 4ο

Ανατολικο ζητημα κριμαϊκοσ πολεμοσ. Μάθημα 4ο Ανατολικο ζητημα κριμαϊκοσ πολεμοσ Μάθημα 4ο Ανατολικο ζητημα = η πολύπλοκη πολιτική κατάσταση που δημιουργήθηκε στα Βαλκάνια και στην Εγγύς Ανατολή, κυρίως μετά τον 18ο αιώνα, ως αποτέλεσμα της παρακμής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ. Καταστατικό

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ. Καταστατικό ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ Καταστατικό Προοίμιο Το φοβερό μεταπολιτευτικό αδιέξοδο, εθνικό, κοινωνικό, πολιτιστικό και οικονομικό, βύθισε την ελληνική κοινωνία σε μια βαθύτατη κρίση αξιών. Οι πολιτικές δυνάμεις του

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 4 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΟΤΗΤΕΣ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 4 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 4 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΟΤΗΤΕΣ 17-18 -19-20 1 η ΕΡΩΤΗΣΗ: Αντιστοιχίστε τα στοιχεία της στήλης Α με αυτά της στήλης Β 1.Σύνταγμα 1844 2.Σύνταγμα 1864 3.εισηγήθηκε την αρχή της δεδηλωμένης

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ÑÏÌÂÏÓ ΟΜΑ Α Α

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ÑÏÌÂÏÓ ΟΜΑ Α Α ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΟΜΑ Α Α ΘΕΜΑ Α1 Α.1.1. Τι πρότεινε το πολιτικό ρεύµα της "φωτισµένης δεσποτείας" και ποιές ήταν οι θέσεις του κύριου εκπροσώπου του; Μονάδες 8 Α.1.2. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις

Διαβάστε περισσότερα

2. Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ (610-641). ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ

2. Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ (610-641). ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ 2. Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ (610-641). ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ Συμπλήρωση κενών Να συμπληρώσετε τα κενά του αποσπάσματος, βάζοντας στην κατάλληλη θέση μία από τις ακόλουθες λέξεις (τρεις

Διαβάστε περισσότερα