Η ελληνική βιοποικιλότητα Ενας κρυμμένος θησαυρός. Μανώλης Μιτάκης Φαρμακοποιός Αντιπρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Εθνοφαρμακολογίας

Transcript

1 Η ελληνική βιοποικιλότητα Ενας κρυμμένος θησαυρός Μανώλης Μιτάκης Φαρμακοποιός Αντιπρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Εθνοφαρμακολογίας

2 Ο μεγάλος αριθμός και η ποικιλομορφία των σύγχρονων μορφών ζωής στη Γη είναι το αποτέλεσμα εκατοντάδων εκατομμυρίων χρόνων εξελικτικής ιστορίας. Ως βιοποικιλότητα, ορίζουμε κυρίως το σύνολο των αλληλεπιδράσεων μεταξύ του γονότυπου και του φαινοτύπου σε μια περιοχή.

3 Η έννοια της ασθένειας είναι ανθρώπινη επινόηση. Η φύση ασχολείται με την ισορροπία των πληθυσμών

4

5

6 Σύμφωνα με τους κορυφαίους Αμερικανούς Εθνοφαρμακολόγους Paul Cox & Michael Balick όταν οι λαοί ζουν εδώ και πολλές δεκαετίες σε περιοχές που η χλωρίδα ποικίλλει και μεταδίδουν τις συνταγές τους από γενιά σε γενιά, η χρήση ενός θεραπευτικού φυτού παρέχει τόσες ορθές πληροφορίες όσες και οι κλινικές δοκιμές μεγάλης κλίμακας.

7

8

9 Διαβάθμιση της βιοποικιλότητας Ποικιλότητα πολιτισμών Ποικιλότητα οικοσυστημάτων Ποικιλότητα ειδών Ποικιλότητα γονιδίων

10 Εθνοφαρμακολογική διαβάθμιση του κινδύνου ελάττωσης της βιοποικιλότητας Ποικιλότητα πολιτισμών Ποικιλότητα οικοσυστημάτων Χάνεται το σύνολο της πληροφορίας που μπορεί να οδηγήσει στην ανακάλυψη της θεραπείας για μια νόσο Ποικιλότητα ειδών Χάνεται το φαρμακευτικό φυτό Ποικιλότητα γονιδίων Χάνεται η πιθανότητα αποδοτικής εκμετάλλευσης

11

12

13 Βιοποικιλότητα στην Ελλάδα Facts & Figures Hatzilacou, D., Biodiversity. In: Greece:State of the Environment Report 2008.). National Centre for Environment and Sustainable Development, 300pp μη Απειλούμενα & μη Προστατευόμενα 43 0 Προστατευόμενα Απειλούμενα Απειλούμενα και Προστατευόμενα Ενδημικά Αμφίβολα Μη ενδημικά 8 60 Σύνολο 493

14 Βιοποικιλότητα στην Ελλάδα Facts & Figures Τα ενδημικά είδη της ελληνικής χλωρίδας ανέρχονται περίπου 1300, αριθμός που αντιστοιχεί στο 15,6% της χλωρίδας της. Στην Ελλάδα συναντάμε το 40% των φυτικών ειδών της Ευρώπης και το 17,8% των ζωικών της ειδών Λαμβάνοντας υπ όψιν τη σχέση ανάμεσα στον αριθμό των ειδών και την επιφάνεια του χώρου της θα δούμε ότι η σχέση αυτή είναι περίπου 6 φορές μεγαλύτερη σε σύγκριση με πολλά κράτη της Ευρώπης *Source: Georgiou & Delipetrou, Medail 1999

15 Που οφείλεται ο μεγάλος βιολογικός πλούτος της Ελλάδας 1. γεωγραφική θέση της Ελλάδας 2. μεγάλη τοπογραφική ποικιλότητα της Ελλάδας. 3. σύνθετη γεωλογική και οικολογική ιστορία της Ελλάδας 4. σχετικά ήπιες ανθρώπινες επεµβάσεις

16 1. γεωγραφική θέση της Ελλάδας H Ελλάδα βρίσκεται στα όρια τριών ηπείρων: Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής. Τα περισσότερα είδη έχουν ευρωπαϊκή προέλευση, αλλά µε ιδιαίτερο Μεσογειακό και Βαλκανικό χαρακτήρα. Υπάρχουν όµως και αρκετά παραδείγματα της βιοτικής επίδρασης των άλλων δύο ηπείρων στην πανίδα και τη χλωρίδα της Ελλάδας.

17 2. Η μεγάλη τοπογραφική ποικιλότητα της Ελλάδας. Αυτή οφείλεται: 1. στο μεγάλο αριθµό νησιών 2. στην απότοµη μεταβολή του τοπίου από θαλάσσιο σε αλπικό μέσα σε ευθεία απόσταση λίγων χιλιομέτρων 3. στον εκτεταμένο κατακερματισμό της Ελλάδας από πολυάριθμους ποταµούς, ρέµατα, χαράδρες, κοιλάδες, χερσονήσους κλπ., και το μεγάλο αριθµό σπηλαίων. Η ποικιλότητα αυτή έχει οδηγήσει στη γεωγραφική αποµόνωση των πληθυσμών και έχει ωθήσει την αύξηση της ποικιλότητας σε όλα τα επίπεδα (γενετικό, πληθυσμιακό, ειδών, ενδιαιτημάτων, βιοκοινοτήτων, οικοσυστημάτων) µε αποτέλεσµα τον υψηλό ενδημισμό της Ελλάδας.

18 3. H σύνθετη γεωλογική και οικολογική ιστορία της Ελλάδας. Στη Στον ελληνικό χώρο έχουν συµβεί σύνθετες τεκτονικές, ευστατικές, κλιµατικές και βιοτικές μεταβολές μέσα στο χρόνο. Επιπλέον, η διαρκής παρουσία ανθρώπινων δραστηριοτήτων για περισσότερα από χρόνια, έχει διαµορφώσει ένα εξαιρετικά ποικίλο περιβάλλον. Όλα αυτά έχουν προωθήσει τη διαφοροποίηση των βιοκοινοτήτων αυξάνοντας τη βιοποικιλότητα

19 4. σχετικά ήπιες ανθρώπινες επεµβάσεις Η ανθρώπινη δραστηριότητα, παρότι εκτεταµένη, δεν ήταν σε γενικές γραµµές καταστρεπτική. εν υπήρξε ποτέ σηµαντική βαριά βιοµηχανία στην Ελλάδα, και συνεπώς τα επίπεδα της ρύπανσης του αέρα, της θάλασσας και των γλυκών νερών είναι χαµηλά, τουλάχιστον για τα ευρωπαϊκά δεδοµένα. Στην πράξη, πολλές πρακτικές, ιδιαίτερα γεωργικές, έχουν οδηγήσει σε αύξηση της βιοποικιλότητας. Επίσης, η ανθρώπινη δραστηριότητα έχει αυξήσει την ετερογένεια των ενδιαιτηµάτων, αυξάνοντας έτσι τη βιοποικιλότητα. Οι τάσεις αυτές άλλαξαν σηµαντικά µόνο κατά τις πρόσφατες δεκαετίες.

20

21

22

23 Galanthus nivalis: το Μώλυ του Ομήρου

24

25 Εθνικό Συνταγολόγιο της Ινδίας made in (ancient) Greece

26

27

28

29

30 Η Βιοποικιλότητα παραδίδει μαθήματα ανάστροφης φαρμακολογίας

31 Στόχοι του Εθνοφαρμακολόγου 1ος στόχος Να πείσει τον ντόπιο πληθυσμό ότι αξίζει να του δείξουν την φυσική πηγή η οποία οδηγεί στην ίαση από συγκεκριμένη νόσο 2ος στόχος Να καταφέρει να μεταφέρει την φυσική αυτή πηγή στα εργαστήρια με τέτοιο τρόπο που να μην απολεστεί οποιοδήποτε δραστικό συστατικό της πηγής. 3ος στόχος Να βεβαιωθεί ότι το ζωικό ή φυτικό είδος που μεταφέρει το υποψήφιο φάρμακο δεν απειλείται με οποιονδήποτε τρόπο από εξαφάνιση 4ος στόχος Να μεταφέρει στα εργαστήρια όλες τις πληροφορίες που σχετίζονται με τον τρόπο παρασκευής και χρήσης του, τον τρόπο με τον οποίο επέρχεται η ίαση, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο ο ασθενής αντιδρά στις ανεπιθύμητες ενέργειες