Philon the Paradoxographer - De Septem Orbis Spectaculis - Greek-German Concordance

Transcript

1 136 <nihil> DSOS,1,Tit.,22,6 DSOS,4,4,32,10 DSOS,2,Tit.,24,23 DSOS,3,Tit.,28,5 DSOS,Pr.,2,20,13 DSOS,1,1,22,10 DSOS,3,3,28,18 DSOS,4,3,32,5 DSOS,4,6,34,1 DSOS,5,1,34,6 DSOS,6,1,36,3 DSOS,6,2,36,10 DSOS,1,3,22,22 DSOS,2,4,26,17 DSOS,3,2,28,11 DSOS,3,3,28,20 DSOS,4,1,30,12 DSOS,4,3,32,7 DSOS,4,Tit.,30,6 DSOS,Pr.,3,20,21 DSOS,1,2,22,13 DSOS,1,4,24,3 DSOS,1,4,24,5 DSOS,1,4,24,10 DSOS,2,1,24,25 DSOS,2,2,26,3 DSOS,2,3,26,8 DSOS,3,4,30,4 DSOS,4,4,32,12 DSOS,4,5,32,18 DSOS,5,2,34,13 DSOS,5,2,34,15 DSOS,5,Tit.,34,3 DSOS,3,2,28,11 DSOS,6,1,36,6 αʹ. κῆπος κρεμαστός. καὶ διὰ τοῦτο τοὺς μὲν ἄλλους ἀνδριάντας οἱ τεχνῖται πλάσσουσι πρῶτον, εἶτα κατὰ μέλη διελόντες χωνεύουσιν βʹ. αἱ ἐν Μέμφει πυραμίδες. γʹ. Ζεὺς Ὀλύμπιος. ὄμματα τῇ ψυχῇ προσδιδοῦσα. καὶ τὸ παράδοξον ὁ μὲν γὰρ ἐπὶ τοὺς τόπους ἐλθὼν ἅπαξ εἶδεν καὶ παρελθὼν ἐπιλέλησται τὸ γὰρ ἀκριβὲς τῶν τῶν δένδρων ὑπεράνωθεν ὠροφωκὼς τὴν ἄρουραν. λίθινοι μὲν γὰρ κίονες ὑφεστήκασιν καὶ κατάγειος πᾶς ὁ τόπος ἐστὶ διὰ στυλογλύφων. θαυμάζομεν μόνον, τοῦτο δὲ καὶ προσκυνοῦμεν ὡς μὲν γὰρ ἔργον τέχνης παράδοξον, ὡς δὲ μίμημα Διὸς ὅσιον. ἔχει τοίνυν ὁ μὲν πόνος ἔπαινον, ἐφ ὧν ἤμελλε θεὸς ἑβδομηκοντάπηχυς ἐγείρεσθαι τὸ γὰρ ἴχνος τῆς βάσεως ἤδη τοὺς ἄλλους ἀνδριάντας ὑπερέκυπτεν. τοιγαροῦν οὐκ ἐνῆν τὸν θεὸν ἴσον ἐποίησεν, μέγα τῇ τόλμῃ βαστάσας ἔργον Ἥλιον γὰρ δεύτερον ἀντέθηκεν τῷ κόσμῳ. ἀπέθανεν θεάματος θησαυρὸν ἀπολείπουσα. Βαβυλῶνα γὰρ ἐτείχισεν τριακοσίων ἑξήκοντα σταδίων βαλλομένη θεμελίωσιν, ὥστε τὴν περίμετρον Ἀρτέμιδος ναὸς ἐν Ἐφέσῳ μόνος ἐστὶν θεῶν οἶκος πεισθήσεται γὰρ ὁ θεασάμενος τὸν τόπον ἐνηλλάχθαι καὶ τὸν οὐράνιον τῆς ἀθανασίας κόσμον ἐπὶ γῆς τὸ γὰρ ἔδαφος τῆς ὑποκειμένης γῆς λύσας ὁ τεχνίτης καὶ τὰ βάθη τῶν ὀρυγμάτων ἐπιτερπέστατον καὶ πρὸς ἀπόλαυσιν ἥδιστον. γεωργεῖται δ ὁ τόπος ὡς ἐπ ἀρούραις, καὶ τὰς ἐργασίας τῆς μοσχείας κομίζεται τῇ χέρσῳ ἐνίων δ ὑαλίζουσιν αἱ χρόαι κυαναυγῆ τὴν φύσιν ἔχουσαι, καὶ μετὰ τούτους ὡσεὶ μηλοβαφές εἰ δ αἰσχύνεται Ζεὺς Φειδίου καλεῖσθαι, τῆς μὲν εἰκόνος αὐτοῦ γέγονεν ἡ τέχνη μήτηρ. διὰ ὡς δὲ μίμημα Διὸς ὅσιον. ἔχει τοίνυν ὁ μὲν πόνος ἔπαινον, ἡ δ ἀθανασία τιμήν. εἰκὼν τοῦ θεοῦ συμβόλοις ἐγινώσκετο τοῖς ἐξ ἐκείνου. τοσοῦτον δ ὁ τεχνίτης ἐδαπάνησεν χαλκόν, ὅσος σπανίζειν ἤμελλεν τὰ μέταλλα τὸ γὰρ χώνευμα οὐκ ἐνῆν ἐπιθεῖναι βαστάσαντα τὸ λοιπόν ἐπιχωνεύειν δ ἔδει τὰ σφυρά, καὶ καθάπερ ἐπὶ τῶν οἰκοδομουμένων ἀναβῆναι τὸ πᾶν ἔργον ἐπ δʹ. ὁ ἐν Ῥόδῳ κολοσσός. ὃ δὲ λέγω φανήσεται πιστόν, ἐὰν τῶν ἑπτὰ θεαμάτων ἕκαστον ἐναργῶς ὁ λόγος ἐφοδεύσας παντάπασιν τὴν ἀνάμεσον ἀλλήλων χώραν ἀπολείπουσαι. τὸ δὲ ξύλον τοῦτο μόνον τῶν ἄλλων οὐ σήπεται, βρεχόμενον δὲ καὶ τοῖς βάρεσι θλιβόμενον πατουμένης δὲ τῆς ἄνωθεν ἐπιφανείας, ὡς ἐπί τῶν βαθυγειοτάτων τόπων ἀκίνητος καὶ παρθένος ἡ ἀκίνητος καὶ παρθένος ἡ πρὸς τοῖς ὀροφώμασιν μένει γῆ. αἱ δὲ τῶν ὑδάτων ἀγωγαὶ τὰς πηγὰς ἐξ ὑπερδεξίων ἔχουσαι τόπων τῇ μὲν εὐθύδρομον καὶ ὀργανικαῖς τὸν ἕλικα τῶν μηχανημάτων περιτροχάζουσαι εἰς δὲ πυκνὰς καὶ μεγάλας ἐξαιρόμεναι κρήνας ὅλον ἐπάρδουσι τὸν κῆπον μεθύσκουσαι τῶν τὰς ἐν Μέμφει πυραμίδας κατασκευάσαι μὲν ἀδύνατον, ἱστορῆσαι δὲ παράδοξον. ὄρη γὰρ ὄρεσιν ἐπιδεδώμηται, καὶ τὰ μεγέθη τῶν τετραπέδων κύβων τετραγώνου δὲ τῆς βάσεως ὑφεστώσης οἱ μὲν κατώρυγες λίθοι τὴν θεμελίωσιν ἔχουσιν ἰσομεγέθη τοῖς καὶ τὸ μὲν ὕψος ἐστὶν πήχεων τριακοσίων, ἡ δὲ περίμετρος σταδίων ἕξ. σύναρμον δὲ καὶ κατεξεσμένον τὸ πᾶν ἔργον, ὥστε δοκεῖν νενίκηκεν, τοσοῦτον ὅσον ὑπονοίας μὲν ἐνάργεια, ἱστορίας δὲ γνῶσις, ὄψις δ ἀκοῆς ἐστιν βελτίων. διελόντες χωνεύουσιν καὶ τέλος ὅλους συνθέντες ἔστησαν οὗτος δὲ τῷ πρώτῳ χωνεύματι τὸ δεύτερον μέρος ἐπιπέπλασται, καὶ τούτῳ χαλκουργηθέντι τὸ τῆς χωνείας δὲ γενομένης ἐπὶ τῶν προτετελεσμένων ἔργων αἵ τε διαιρέσεις τῶν μοχλῶν καὶ τὸ πῆγμα καὶ τὸ μὲν ὕψος ἐστὶ τοῦ τείχους πλέον ἢ πεντήκοντα πήχεων, τὰ δὲ πλάτη τῶν παραδρομίδων ἅρματα τέτρωρα τέσσαρα κατὰ τὸν αὐτὸν καιρὸν διιππεύει. τέτρωρα τέσσαρα κατὰ τὸν αὐτὸν καιρὸν διιππεύει. πολύστατοι δὲ καὶ συνεχεῖς οἱ πύργοι δέξασθαι τοῖς χωρήμασι δυνάμενοι στρατοπέδου πλῆθος. εʹ. τείχη Βαβυλῶνος. εἰ δ αἰσχύνεται Ζεὺς Φειδίου καλεῖσθαι, τῆς μὲν εἰκόνος αὐτοῦ γέγονεν ἡ τέχνη μήτηρ. διὰ ἐπὶ γῆς ἀπηρεῖσθαι. γίγαντες γὰρ ἢ τῶν Ἀλωέως παίδων, οἳ τὴν εἰς οὐρανὸν ἀνάβασιν εἰργάσαντο, προσετύγχανον ὄρεσι χωννύοντες τὸν οὐ ναὸν ἀλλ Page 1 sur 167

2 DSOS,4,6,32,26 DSOS,3,4,28,22 DSOS,1,4,24,13 DSOS,Pr.,2,20,18 DSOS,6,Tit.,36,1 DSOS,3,2,28,15 DSOS,4,2,30,24 DSOS,Pr.,1,20,3 DSOS,Pr.,1,20,3 DSOS,Pr.,1,20,4 DSOS,Pr.,1,20,5 DSOS,Pr.,1,20,5 DSOS,Pr.,2,20,14 DSOS,1,3,22,18 DSOS,1,3,22,20 DSOS,1,3,22,21 DSOS,1,4,24,10 DSOS,2,3,26,8 DSOS,2,3,26,14 DSOS,2,4,26,19 DSOS,2,5,26,23 DSOS,3,1,28,9 DSOS,3,4,28,21 DSOS,3,4,28,22 DSOS,4,2,30,22 DSOS,4,3,32,1 DSOS,4,4,32,14 DSOS,5,2,34,12 DSOS,6,2,36,11 DSOS,6,2,36,14 DSOS,Pr.,1,20,1 DSOS,Pr.,2,20,13 DSOS,Pr.,3,22,3 DSOS,1,1,22,10 DSOS,2,1,24,24 DSOS,2,2,26,3 ἐκ δὲ τοῦ κατ ὀλίγον ἀναβὰς ἐπὶ τὸ τέρμα τῆς ἐλπίδος καὶ πεντακόσια μὲν χαλκοῦ τάλαντα δαπανήσας, τριακόσια δὲ καὶ πλουτήσας εἰς θεῶν κόσμον ὁπόσον οὐδεὶς ὕστερον ἐπλούτησεν, καὶ τεχνίτην ἔχων δημιουργὸν ἀθανασίας ὁπηλίκον ὁ μεταγενέστερος βίος ῥίζας καὶ νοτερὰν τηροῦσιν τὴν ἄρουραν, ὅθεν εἰκότως ἀειθαλής ἐστιν ἡ πόα καὶ τὰ πέταλα τῶν δένδρων ἁπαλοῖς τοῖς ἀκρεμόσιν ἐπιπεφυκότα δροσοπαγῆ τὸ τῆς τέχνης ἔργον ἀνεξαλείπτους φυλάσσει τοὺς ἐφ ἑκάστου τῶν εἰδώλων τύπους τῇ ψυχῇ γὰρ ἑώρακεν τὰ παράδοξα. Ϛʹ. ὁ ἐν Ἐφέσῳ ναὸς τῆς Ἀρτέμιδος. καὶ τὴν εἰς τὸ κατασκευαζόμενον ὕλην ἀγέλαις ἐλεφάντων ἡ Λιβύη δαψιλεύσεται. ἐπαπορεῖ γὰρ ὁ θαυμαστὴς τῶν θεωρούντων ποίαις πυράγραις ἢ πηλίκαις ὑποστάσεσιν ἀκμόνων ἢ ποταπαῖς ὑπηρετῶν ῥώμαις τὰ τηλικαῦτα βάρη τῶν πᾶσιν, ὄψει δὲ σπανίοις ὁρᾶται. δεῖ γὰρ εἰς Πέρσας ἀποδημῆσαι καὶ διαπλεῦσαι τὸν Εὐφράτην καὶ τὴν Αἴγυπτον ἐπελθεῖν καὶ τοῖς Ἠλείοις τῆς Ἑλλάδος δεῖ γὰρ εἰς Πέρσας ἀποδημῆσαι καὶ διαπλεῦσαι τὸν Εὐφράτην καὶ τὴν Αἴγυπτον ἐπελθεῖν καὶ τοῖς Ἠλείοις τῆς Ἑλλάδος ἐνεπιδημῆσαι καὶ τῆς Καρίας εἰς καὶ διαπλεῦσαι τὸν Εὐφράτην καὶ τὴν Αἴγυπτον ἐπελθεῖν καὶ τοῖς Ἠλείοις τῆς Ἑλλάδος ἐνεπιδημῆσαι καὶ τῆς Καρίας εἰς Ἁλικαρνασσὸν ἐλθεῖν καὶ Αἴγυπτον ἐπελθεῖν καὶ τοῖς Ἠλείοις τῆς Ἑλλάδος ἐνεπιδημῆσαι καὶ τῆς Καρίας εἰς Ἁλικαρνασσὸν ἐλθεῖν καὶ Ῥόδῳ προσπλεῦσαι καὶ τῆς Ἰωνίας τὴν Ἑλλάδος ἐνεπιδημῆσαι καὶ τῆς Καρίας εἰς Ἁλικαρνασσὸν ἐλθεῖν καὶ Ῥόδῳ προσπλεῦσαι καὶ τῆς Ἰωνίας τὴν Ἔφεσον θεάσασθαι πλανηθέντα δὲ τὸν καὶ τὸ παράδοξον ὁ μὲν γὰρ ἐπὶ τοὺς τόπους ἐλθὼν ἅπαξ εἶδεν καὶ παρελθὼν ἐπιλέλησται τὸ γὰρ ἀκριβὲς τῶν ἔργων λανθάνει καὶ περὶ τὰ κατὰ μέρος ἐπὶ τούτων πολλὴ καὶ βαθεῖα κατακέχυται γῆ καὶ τὸ λοιπὸν τὰ πλατύφυλλα καὶ μάλιστα κηπευόμενα τῶν καὶ μάλιστα κηπευόμενα τῶν δένδρων ἐπιπέφυκε ποικίλαι τε καὶ παντοῖαι φύσεις ἀνθέων καὶ πᾶν ἁπλῶς τὸ κατὰ πρόσωπον ἐπιτερπέστατον καὶ πρὸς τῶν δένδρων ἐπιπέφυκε ποικίλαι τε καὶ παντοῖαι φύσεις ἀνθέων καὶ πᾶν ἁπλῶς τὸ κατὰ πρόσωπον ἐπιτερπέστατον καὶ πρὸς ἀπόλαυσιν ἥδιστον. τὸν ἕλικα τῶν μηχανημάτων περιτροχάζουσαι εἰς δὲ πυκνὰς καὶ μεγάλας ἐξαιρόμεναι κρήνας ὅλον ἐπάρδουσι τὸν κῆπον μεθύσκουσαι τῶν φυτῶν τὰς καὶ τὸ μὲν ὕψος ἐστὶν πήχεων τριακοσίων, ἡ δὲ περίμετρος σταδίων ἕξ. σύναρμον δὲ καὶ καὶ τῇ μέν ἐστιν ἡ πέτρα λευκὴ καὶ μαρμαρῖτις, τῇ δὲ Αἰθιοπικὴ καὶ μέλαινα, καὶ μετὰ ταύτην ὁ καλούμενος αἱματίτης λίθος, εἶτα ποικίλος καὶ διάχλωρος τούτους ὡσεὶ μηλοβαφές ἐστιν, ἄλλων δὲ πορφυρίζει τὸ χρῶμα, καὶ τοῖς διὰ τῶν κογχυλίων θαλασσοβαφουμένοις ἐξομοιοῦνται. πρόσεστι δὲ τῷ μὲν καὶ τὸ μὲν τῆς ἀναβάσεως μέγεθος ὁδοιπορίας ἔχει κόπον, ἡ δ ἐπὶ τῆς κορυφῆς στάσις ὃν δὲ Φειδίου χεῖρες μόναι δυνάμεναι θεοὺς τίκτειν. μακάριος ὁ καὶ θεασάμενος τὸν βασιλέα τοῦ κόσμου μόνος καὶ δεῖξαι δυνηθεὶς ἄλλοις τὸν ὦ καιρὲ τῆς Ἑλλάδος, καὶ πλουτήσας εἰς θεῶν κόσμον ὁπόσον οὐδεὶς ὕστερον ἐπλούτησεν, καὶ τεχνίτην ἔχων εἰς θεῶν κόσμον ὁπόσον οὐδεὶς ὕστερον ἐπλούτησεν, καὶ τεχνίτην ἔχων δημιουργὸν ἀθανασίας ὁπηλίκον ὁ μεταγενέστερος βίος οὐκ ἐνήνοχεν, ὧν οἱ διάπηγες μοχλοὶ κυκλώπιον ἐμφαίνουσι ῥαιστηροκοπίαν, καὶ τὸ κεκρυμμένον τοῦ πόνου τῶν βλεπομένων μεῖζόν ἐστιν ἐπαπορεῖ γὰρ ὁ θαυμαστὴς ὑποθεὶς δὲ βάσιν ἐκ λευκῆς καὶ μαρμαρίτιδος πέτρας ἐπ αὐτῆς μέχρι τῶν ἀστραγάλων πρώτους ἤρεισε τοὺς πόδας οὗτος δὲ τῷ πρώτῳ χωνεύματι τὸ δεύτερον μέρος ἐπιπέπλασται, καὶ τούτῳ χαλκουργηθέντι τὸ τρίτον ἐπιδεδώμηται. καὶ τὸ μετὰ τοῦτο πάλιν τὴν αὐτὴν τῆς καὶ τὸ μὲν ὕψος ἐστὶ τοῦ τείχους πλέον ἢ πεντήκοντα πήχεων, τὰ δὲ πλάτη τῶν τὸ γὰρ ἔδαφος τῆς ὑποκειμένης γῆς λύσας ὁ τεχνίτης καὶ τὰ βάθη τῶν ὀρυγμάτων καταβιβάσας εἰς ἄπειρον ἐβάλετο τὴν κατώρυγα θεμελίωσιν, καλυπτόμενα τῶν ἔργων ἐρείσας δὲ τὴν ἀσφάλειαν ἀσάλευτον καὶ προϋποθεὶς τὸν ἄτλαντα τοῖς βάρεσι τῶν μελλόντων ἐπαπερείδεσθαι πρῶτον μὲν τῶν ἑπτὰ θεαμάτων ἕκαστον φήμῃ μὲν γινώσκεται πᾶσιν, ὄψει δὲ σπανίοις ὁρᾶται. δεῖ γὰρ εἰς Πέρσας ἀποδημῆσαι καὶ δείκνυσιν, ὄμματα τῇ ψυχῇ προσδιδοῦσα. καὶ τὸ παράδοξον ὁ μὲν γὰρ ἐπὶ τοὺς τόπους ἐλθὼν ἅπαξ εἶδεν καὶ παρελθὼν ἐπιλέλησται τὸ γὰρ ἀκριβὲς ταῦτα τῇ κοινῇ τῶν ἐπαίνων προσηγορίᾳ καλεῖται βλεπόμενα μὲν ὁμοίως, θαυμαζόμενα δ ἀνομοίως. τὸ γὰρ καλὸν ἡλίῳ παραπλησίως οὐκ ἐᾷ τὰ λοιπὰ τῶν δένδρων ὑπεράνωθεν ὠροφωκὼς τὴν ἄρουραν. λίθινοι μὲν γὰρ κίονες ὑφεστήκασιν καὶ κατάγειος πᾶς ὁ τόπος ἐστὶ διὰ στυλογλύφων. τὰς ἐν Μέμφει πυραμίδας κατασκευάσαι μὲν ἀδύνατον, ἱστορῆσαι δὲ παράδοξον. ὄρη γὰρ ὄρεσιν ἐπιδεδώμηται, καὶ τὰ μεγέθη τῶν τετραγώνου δὲ τῆς βάσεως ὑφεστώσης οἱ μὲν κατώρυγες λίθοι τὴν θεμελίωσιν ἔχουσιν ἰσομεγέθη τοῖς ὑπεργείοις ὕψεσι τοῦ Page 2 sur 167

3 DSOS,2,3,26,8 DSOS,2,5,26,23 DSOS,3,1,28,6 DSOS,3,3,28,17 DSOS,3,3,28,18 DSOS,3,3,28,20 DSOS,3,4,30,2 DSOS,3,4,30,4 DSOS,4,2,30,20 DSOS,4,4,32,10 DSOS,4,6,32,27 DSOS,5,2,34,12 DSOS,6,1,36,8 DSOS,Pr.,3,20,22 DSOS,3,1,28,9 DSOS,4,2,30,16 DSOS,Pr.,1,20,2 DSOS,4,3,32,1 DSOS,Tit.,20,1 DSOS,4,5,32,21 DSOS,1,2,22,17 DSOS,1,3,22,24 DSOS,1,3,22,19 DSOS,5,1,34,10 DSOS,2,5,28,1 DSOS,1,3,22,20 DSOS,4,5,32,19 DSOS,Pr.,2,20,12 DSOS,4,6,34,1 DSOS,Pr.,1,20,3 DSOS,Pr.,1,20,6 DSOS,1,2,22,12 DSOS,1,2,22,17 DSOS,2,1,24,27 DSOS,2,2,26,4 DSOS,4,2,30,17 καὶ τὸ μὲν ὕψος ἐστὶν πήχεων τριακοσίων, ἡ δὲ περίμετρος σταδίων ἕξ. σύναρμον δὲ καὶ καὶ τὸ μὲν τῆς ἀναβάσεως μέγεθος ὁδοιπορίας ἔχει κόπον, ἡ δ ἐπὶ τῆς κορυφῆς στάσις σκοτοῖ Διὸς Κρόνος μὲν ἐν οὐρανῷ, Φειδίας δ ἐν Ἤλιδι πατήρ ἐστιν ὃν μὲν γὰρ ἀθάνατος φύσις ἐγέννησεν, τοιγαροῦν τὰ μὲν ἄλλα τῶν ἑπτὰ θεαμάτων θαυμάζομεν μόνον, τοῦτο δὲ καὶ προσκυνοῦμεν ὡς μὲν θεαμάτων θαυμάζομεν μόνον, τοῦτο δὲ καὶ προσκυνοῦμεν ὡς μὲν γὰρ ἔργον τέχνης παράδοξον, ὡς δὲ μίμημα Διὸς ὅσιον. ἔχει τοίνυν ὁ μὲν πόνος ἔργον τέχνης παράδοξον, ὡς δὲ μίμημα Διὸς ὅσιον. ἔχει τοίνυν ὁ μὲν πόνος ἔπαινον, ἡ δ ἀθανασία τιμήν. θεασάμενος παρ ἄλλοις ἰδεῖν οὐκ ἂν δυνηθείη. καὶ γὰρ δὴ τὸν μὲν Ὄλυμπον πολὺν χρόνον Φειδίας νενίκηκεν, τοσοῦτον ὅσον ὑπονοίας μὲν ἐνάργεια, πολὺν χρόνον Φειδίας νενίκηκεν, τοσοῦτον ὅσον ὑπονοίας μὲν ἐνάργεια, ἱστορίας δὲ γνῶσις, ὄψις δ ἀκοῆς ἐστιν βελτίων. γῆς εἰς τὸν οὐρανὸν ἀναβιβάζοντες; τοῦτον ὁ τεχνίτης ἔσωθεν μὲν σχεδίαις σιδηραῖς καὶ τετραπέδοις διησφαλίσατο λίθοις, ὧν οἱ διάπηγες μοχλοὶ καὶ διὰ τοῦτο τοὺς μὲν ἄλλους ἀνδριάντας οἱ τεχνῖται πλάσσουσι πρῶτον, εἶτα κατὰ μέλη διελόντες τοῦ κατ ὀλίγον ἀναβὰς ἐπὶ τὸ τέρμα τῆς ἐλπίδος καὶ πεντακόσια μὲν χαλκοῦ τάλαντα δαπανήσας, τριακόσια δὲ σιδήρου τῷ θεῷ τὸν θεὸν ἴσον ἐποίησεν, καὶ τὸ μὲν ὕψος ἐστὶ τοῦ τείχους πλέον ἢ πεντήκοντα πήχεων, τὰ δὲ πλάτη τῶν παραδρομίδων ὄρεσι χωννύοντες τὸν οὐ ναὸν ἀλλ Ὄλυμπον ὥστε τῆς μὲν ἐπιβολῆς τολμηρότερον εἶναι τὸν πόνον, τοῦ πόνου δὲ τὴν τέχνην. φανήσεται πιστόν, ἐὰν τῶν ἑπτὰ θεαμάτων ἕκαστον ἐναργῶς ὁ λόγος ἐφοδεύσας πείσῃ τὸν ἀκροατὴν ἐπινεῦσαι τὴν τῆς θεωρίας κομισάμενον δόξαν. ὃν δὲ Φειδίου χεῖρες μόναι δυνάμεναι θεοὺς τίκτειν. μακάριος ὁ καὶ θεασάμενος τὸν βασιλέα τοῦ κόσμου μόνος καὶ δεῖξαι δυνηθεὶς ἄλλοις τὸν μήποτε δὲ διὰ τοῦτο ὁ Ζεὺς Ῥοδίοις θεσπέσιον κατέχευε πλοῦτον, ἵνα τοῦτον εἰς τὴν Ἡλίου δαπανήσωσι τιμήν, θεαμάτων ἕκαστον φήμῃ μὲν γινώσκεται πᾶσιν, ὄψει δὲ σπανίοις ὁρᾶται. δεῖ γὰρ εἰς Πέρσας ἀποδημῆσαι καὶ διαπλεῦσαι τὸν Εὐφράτην καὶ τὴν Αἴγυπτον ὑποθεὶς δὲ βάσιν ἐκ λευκῆς καὶ μαρμαρίτιδος πέτρας ἐπ αὐτῆς μέχρι τῶν ἀστραγάλων πρώτους ἤρεισε τοὺς πόδας τοῦ κολοσσοῦ, Φίλωνος Βυζαντίου περὶ τῶν ἑπτὰ θεαμάτων. τῆς σχεδίας ἐτηρεῖτο καὶ τῶν ἐντιθεμένων πετρῶν ἠσφαλίζετο τὸ σήκωμα, ἵνα διὰ τῆς ἐργασίας τηρήσῃ τὴν ἐπίνοιαν ἀσάλευτον, ἀεὶ τοῖς οὔπω ἑαυτῷ προσλαμβανόμενον τοῖς ἰδίοις ἀραιώμασιν τὴν ἔξωθεν σύμφυσιν. καὶ τὰς ἐργασίας τῆς μοσχείας κομίζεται τῇ χέρσῳ παραπλησίως τήν τε ἀρόσιμον ὑπὲρ κεφαλῆς εἶναι τῶν ἐπὶ τοῖς ὑποστύλοις περιπατούντων. ἐπὶ τούτων πολλὴ καὶ βαθεῖα κατακέχυται γῆ καὶ τὸ λοιπὸν τὰ πλατύφυλλα καὶ μάλιστα κηπευόμενα τῶν δένδρων ἐπιπέφυκε ποικίλαι τε καὶ παντοῖαι θαυμαστόν, ἀλλὰ καὶ περὶ τὴν ἀσφάλειαν τῆς οἰκοδομίας καὶ περὶ τὰ πλάτη τῶν μέσων τόπων ὀπτῇ γὰρ πλίνθῳ ἀσφάλτῳ δεδώμηται. βασιλικὸς πλοῦτος παρύφαγκεν. καυχάσθω τύχη πιστεύουσα ταῖς ἐξυπηρετουμέναις δαπαναῖς καὶ τῶν ἄστρων ἐφάψασθαι. ἢ γὰρ ἄνθρωποι διὰ τῶν καὶ μάλιστα κηπευόμενα τῶν δένδρων ἐπιπέφυκε ποικίλαι τε καὶ παντοῖαι φύσεις ἀνθέων καὶ πᾶν ἁπλῶς τὸ κατὰ πρόσωπον ἐπιτερπέστατον καὶ τῆς χωνείας δὲ γενομένης ἐπὶ τῶν προτετελεσμένων ἔργων αἵ τε διαιρέσεις τῶν μοχλῶν καὶ τὸ πῆγμα τῆς σχεδίας ἐτηρεῖτο καὶ τῶν ἐντιθεμένων πετρῶν ἀπολύσασα τὸν ἄνθρωπον οἴκοι τὰ καλὰ δείκνυσιν, ὄμματα τῇ ψυχῇ προσδιδοῦσα. καὶ τὸ παράδοξον ὁ μὲν γὰρ ἐπὶ τοὺς τόπους ἐλθὼν ἅπαξ εἶδεν τριακόσια δὲ σιδήρου τῷ θεῷ τὸν θεὸν ἴσον ἐποίησεν, μέγα τῇ τόλμῃ βαστάσας ἔργον Ἥλιον γὰρ δεύτερον ἀντέθηκεν τῷ κόσμῳ. γὰρ εἰς Πέρσας ἀποδημῆσαι καὶ διαπλεῦσαι τὸν Εὐφράτην καὶ τὴν Αἴγυπτον ἐπελθεῖν καὶ τοῖς Ἠλείοις τῆς Ἑλλάδος ἐνεπιδημῆσαι καὶ τῆς Καρίας εἰς εἰς Ἁλικαρνασσὸν ἐλθεῖν καὶ Ῥόδῳ προσπλεῦσαι καὶ τῆς Ἰωνίας τὴν Ἔφεσον θεάσασθαι πλανηθέντα δὲ τὸν κόσμον καὶ τῷ κόπῳ τῆς ἀποδημίας φοίνικες ἰδίᾳ κεῖνται δοκοί, στενὴν παντάπασιν τὴν ἀνάμεσον ἀλλήλων χώραν ἀπολείπουσαι. τὸ δὲ ξύλον τοῦτο μόνον τῶν ἄλλων οὐ τῶν ῥιζῶν ἑαυτῷ προσλαμβανόμενον τοῖς ἰδίοις ἀραιώμασιν τὴν ἔξωθεν σύμφυσιν. καὶ τὰ μεγέθη τῶν τετραπέδων κύβων δυσεπινόητον ἔχει τὴν ἀναγωγήν, ἑκάστου διαποροῦντος τίσι βίαις τὰ τηλικαῦτα βάρη τῶν ἔργων ἐμοχλεύθη. τετραγώνου δὲ τῆς βάσεως ὑφεστώσης οἱ μὲν κατώρυγες λίθοι τὴν θεμελίωσιν ἔχουσιν ἰσομεγέθη τοῖς ὑπεργείοις ὕψεσι τοῦ κατασκευάσματος ἑκάστου, ὁ Ζεὺς Ῥοδίοις θεσπέσιον κατέχευε πλοῦτον, ἵνα τοῦτον εἰς τὴν Ἡλίου δαπανήσωσι τιμήν, τὴν εἰκόνα τοῦ θεοῦ ταῖς ἐπιβολαῖς ἀπὸ γῆς εἰς τὸν Page 3 sur 167

4 DSOS,6,1,36,6 DSOS,Pr.,1,20,4 DSOS,Pr.,1,20,5 DSOS,Pr.,1,20,6 DSOS,Pr.,2,20,17 DSOS,1,3,22,23 DSOS,2,3,26,15 DSOS,2,5,26,23 DSOS,3,2,28,11 DSOS,3,4,28,21 DSOS,4,6,32,26 DSOS,1,2,22,13 DSOS,1,3,22,18 DSOS,4,5,32,21 DSOS,2,2,26,5 DSOS,4,4,32,10 DSOS,Pr.,3,22,2 DSOS,1,2,22,14 DSOS,1,4,24,5 DSOS,2,1,26,1 DSOS,2,5,26,25 DSOS,4,2,30,24 DSOS,4,2,30,26 DSOS,4,3,32,8 DSOS,6,2,36,13 ἐπὶ γῆς ἀπηρεῖσθαι. γίγαντες γὰρ ἢ τῶν Ἀλωέως παίδων, οἳ τὴν εἰς οὐρανὸν ἀνάβασιν εἰργάσαντο, προσετύγχανον ὄρεσι χωννύοντες τὸν οὐ ναὸν τὸν Εὐφράτην καὶ τὴν Αἴγυπτον ἐπελθεῖν καὶ τοῖς Ἠλείοις τῆς Ἑλλάδος ἐνεπιδημῆσαι καὶ τῆς Καρίας εἰς Ἁλικαρνασσὸν ἐλθεῖν καὶ Ῥόδῳ ἐπελθεῖν καὶ τοῖς Ἠλείοις τῆς Ἑλλάδος ἐνεπιδημῆσαι καὶ τῆς Καρίας εἰς Ἁλικαρνασσὸν ἐλθεῖν καὶ Ῥόδῳ προσπλεῦσαι καὶ τῆς Ἰωνίας τὴν Ἔφεσον τῆς Καρίας εἰς Ἁλικαρνασσὸν ἐλθεῖν καὶ Ῥόδῳ προσπλεῦσαι καὶ τῆς Ἰωνίας τὴν Ἔφεσον θεάσασθαι πλανηθέντα δὲ τὸν κόσμον καὶ τῷ κόπῳ τῆς ὁ δὲ λόγῳ τὸ θαυμαζόμενον ἱστορήσας καὶ τὰς ἐξεργασίας τῆς ἐνεργείας, ὅλον ἐγκατοπτρισάμενος τὸ τῆς τέχνης ἔργον ἀνεξαλείπτους φυλάσσει γεωργεῖται δ ὁ τόπος ὡς ἐπ ἀρούραις, καὶ τὰς ἐργασίας τῆς μοσχείας κομίζεται τῇ χέρσῳ παραπλησίως τήν τε ἀρόσιμον ὑπὲρ κεφαλῆς εἶναι τῶν ὁ καλούμενος αἱματίτης λίθος, εἶτα ποικίλος καὶ διάχλωρος ἀπὸ τῆς Ἀραβίας, ὥς φασι, κεκομισμένος. καὶ τὸ μὲν τῆς ἀναβάσεως μέγεθος ὁδοιπορίας ἔχει κόπον, ἡ δ ἐπὶ τῆς κορυφῆς στάσις σκοτοῖ τὰς εἰ δ αἰσχύνεται Ζεὺς Φειδίου καλεῖσθαι, τῆς μὲν εἰκόνος αὐτοῦ γέγονεν ἡ τέχνη μήτηρ. διὰ τοῦθ ἡ φύσις ἤνεγκεν ἐλέφαντας, ἵνα ὦ καιρὲ τῆς Ἑλλάδος, καὶ πλουτήσας εἰς θεῶν κόσμον ὁπόσον οὐδεὶς ὕστερον ἐπλούτησεν, καὶ ἐκ δὲ τοῦ κατ ὀλίγον ἀναβὰς ἐπὶ τὸ τέρμα τῆς ἐλπίδος καὶ πεντακόσια μὲν χαλκοῦ τάλαντα δαπανήσας, τριακόσια δὲ σιδήρου τῷ παντάπασιν τὴν ἀνάμεσον ἀλλήλων χώραν ἀπολείπουσαι. τὸ δὲ ξύλον τοῦτο μόνον τῶν ἄλλων οὐ σήπεται, βρεχόμενον δὲ καὶ τοῖς βάρεσι ἐπὶ τούτων πολλὴ καὶ βαθεῖα κατακέχυται γῆ καὶ τὸ λοιπὸν τὰ πλατύφυλλα καὶ μάλιστα κηπευόμενα τῶν δένδρων ἐπιπέφυκε ποικίλαι τε τῆς σχεδίας ἐτηρεῖτο καὶ τῶν ἐντιθεμένων πετρῶν ἠσφαλίζετο τὸ σήκωμα, ἵνα διὰ τῆς ἐργασίας τηρήσῃ τὴν ἐπίνοιαν ἀσάλευτον, ἀεὶ τοῖς οὔπω λίθοι τὴν θεμελίωσιν ἔχουσιν ἰσομεγέθη τοῖς ὑπεργείοις ὕψεσι τοῦ κατασκευάσματος ἑκάστου, καὶ κατ ὀλίγον συνάγεται τὸ πᾶν ἔργον εἰς πυραμίδα καὶ καὶ διὰ τοῦτο τοὺς μὲν ἄλλους ἀνδριάντας οἱ τεχνῖται πλάσσουσι πρῶτον, εἶτα κατὰ μέλη διελόντες θεωρίας κομισάμενον δόξαν. καὶ γὰρ δὴ μόνον ταῦτα τῇ κοινῇ τῶν ἐπαίνων προσηγορίᾳ καλεῖται βλεπόμενα μὲν ὁμοίως, θαυμαζόμενα δ ἀνομοίως. τὸ ἀλλήλων χώραν ἀπολείπουσαι. τὸ δὲ ξύλον τοῦτο μόνον τῶν ἄλλων οὐ σήπεται, βρεχόμενον δὲ καὶ τοῖς βάρεσι θλιβόμενον ἄνω κυρτοῦται τρέφει ἀκίνητος καὶ παρθένος ἡ πρὸς τοῖς ὀροφώμασιν μένει γῆ. αἱ δὲ τῶν ὑδάτων ἀγωγαὶ τὰς πηγὰς ἐξ ὑπερδεξίων ἔχουσαι τόπων τῇ μὲν εὐθύδρομον καὶ ἀναγωγήν, ἑκάστου διαποροῦντος τίσι βίαις τὰ τηλικαῦτα βάρη τῶν ἔργων ἐμοχλεύθη. ἔχει κόπον, ἡ δ ἐπὶ τῆς κορυφῆς στάσις σκοτοῖ τὰς ὄψεις τῶν εἰς τὰ βάθη καταθεωρούντων. τῆς προσόψεως τῇ χάριτι τῶν χρωμάτων τὴν τῶν βλεπομένων μεῖζόν ἐστιν ἐπαπορεῖ γὰρ ὁ θαυμαστὴς τῶν θεωρούντων ποίαις πυράγραις ἢ πηλίκαις ὑποστάσεσιν ἀκμόνων ἢ ποταπαῖς ἀκμόνων ἢ ποταπαῖς ὑπηρετῶν ῥώμαις τὰ τηλικαῦτα βάρη τῶν ὀβελίσκων ἐχαλκεύθη. τὸ λοιπόν ἐπιχωνεύειν δ ἔδει τὰ σφυρά, καὶ καθάπερ ἐπὶ τῶν οἰκοδομουμένων ἀναβῆναι τὸ πᾶν ἔργον ἐπ αὐτοῦ. ὀρῶν λατομίας δαπανήσας εἰς τὰ κατὰ γῆν καλυπτόμενα τῶν ἔργων ἐρείσας δὲ τὴν ἀσφάλειαν ἀσάλευτον καὶ προϋποθεὶς τὸν ἄτλαντα τοῖς βάρεσι 1 2 { CARD } DSOS,2,3,27,3 Ellen, der Umfang (der Basis) sechs Stadien (= 2400 Ellen, also 2 X 300 Ellen pro Seitenlinie). Das ganze Bauwerk ist so zusammengefügt und geglättet, { CARD } DSOS,2,3,27,2 dreihundert Ellen, der Umfang (der Basis) sechs Stadien (= 2400 Ellen, also 2 X 300 Ellen pro Seitenlinie). Das ganze Bauwerk ist so { CARD } DSOS,2,3,27,3 der Umfang (der Basis) sechs Stadien (= 2400 Ellen, also 2 X 300 Ellen pro Seitenlinie). Das ganze Bauwerk ist so zusammengefügt und geglättet, daß Page 4 sur 167

5 2 Abbild { NOUN } DSOS,3,3,29,3 DSOS,3,3,28,19 DSOS,3,4,31,5 DSOS,3,4,30,1 beten wir sogar an: als Werk der Kunst ist es wundervoll, als Abbild des Zeus heilig. So findet die Arbeit ihren Lobpreis, die Unsterblichkeit ihre καὶ προσκυνοῦμεν ὡς μὲν γὰρ ἔργον τέχνης παράδοξον, ὡς δὲ μίμημα Διὸς ὅσιον. ἔχει τοίνυν ὁ μὲν πόνος ἔπαινον, ἡ δ ἀθανασία τιμήν. Leben nicht mehr hervorgebracht hat, und die du den Menschen Abbilder der Götter zu zeigen vermochtest, wie sie keiner, der sie bei dir gesehen hat, bei βίος οὐκ ἐνήνοχεν, καὶ δεῖξαι δυνηθεὶς ἀνθρώποις θεῶν ὄψεις, ἃς ὁ μὲν παρὰ σοὶ θεασάμενος παρ ἄλλοις ἰδεῖν οὐκ ἂν δυνηθείη. καὶ γὰρ δὴ τὸν 3 aber { CONJ } DSOS,Pr.,3,23,7 DSOS,Pr.,3,22,4 DSOS,6,1,37,9 DSOS,6,1,36,9 DSOS,3,3,29,2 DSOS,3,3,28,18 begrüßt, was man zwar von gleich zu gleich sieht, aber ungleich bestaunt. Das Schöne nämlich läßt es genauso wie die Sonne nicht zu, προσηγορίᾳ καλεῖται βλεπόμενα μὲν ὁμοίως, θαυμαζόμενα δ ἀνομοίως. τὸ γὰρ καλὸν ἡλίῳ παραπλησίως οὐκ ἐᾷ τὰ λοιπὰ θεωρεῖν, ὅταν αὐτὸς Kühner als deren Plan ist somit diese Arbeit, als die Arbeit aber die Kunst. ὥστε τῆς μὲν ἐπιβολῆς τολμηρότερον εἶναι τὸν πόνον, τοῦ πόνου δὲ τὴν τέχνην. bestaunen wir die anderen der Sieben Weltwunder nur, dieses aber beten wir sogar an: als Werk der Kunst ist es wundervoll, als Abbild des Zeus heilig. τὰ μὲν ἄλλα τῶν ἑπτὰ θεαμάτων θαυμάζομεν μόνον, τοῦτο δὲ καὶ προσκυνοῦμεν ὡς μὲν γὰρ ἔργον τέχνης παράδοξον, ὡς δὲ μίμημα Διὸς ὅσιον. 1 abpafsst { ADJ } DSOS,1,5,25,2 DSOS,1,5,24,17 ist die Wurzel, die die anlaufende Feuchtigkeit des Wassers abpafßt und aufsaugt, und die sich mit anderen um das unterirdische Geflecht windet und γὰρ ἡ ῥίζα τηρουμένη τὴν παρατροχάζουσαν τῶν ὑδάτων νοτίαν ἀναθηλάζει καὶ ῥεμβομένη καταγείοις ταῖς δι ἀλλήλων ἐμπλοκαῖς ὀχόν, καὶ βεβηκυῖαν 1 abreisen { VERB } DSOS,Pr.,2,21,6 DSOS,Pr.,2,20,14 Der eine ist zu den Orten gekommen, hat sie einmal gesehen, ist abgereist und hat sie schon vergessen; die Details der Werke sind nämlich verborgen, τὸ παράδοξον ὁ μὲν γὰρ ἐπὶ τοὺς τόπους ἐλθὼν ἅπαξ εἶδεν καὶ παρελθὼν ἐπιλέλησται τὸ γὰρ ἀκριβὲς τῶν ἔργων λανθάνει καὶ περὶ τὰ κατὰ μέρος 1 abschneiden { VERB } DSOS,3,2,29,5 DSOS,3,2,28,13 die Natur Elefanten hervor, daß Pheidias die Zähne der Tiere abschneiden und so auch das Material für die Verfertigung bereitstellen konnte. An ἡ τέχνη μήτηρ. διὰ τοῦθ ἡ φύσις ἤνεγκεν ἐλέφαντας, ἵνα Φειδίας τεμὼν τοὺς τῶν θηρίων ὀδόντας χορηγήσῃ καὶ τὴν εἰς τὸ κατασκευαζόμενον ὕλην ἀγέλαις 1 Abstand { NOUN } DSOS,4,5,33,2 DSOS,4,5,32,19 zuvor vollendeten Arbeiten geschehen war, untersuchte man die Abstände der Verklammerungen und das Gestell des Rahmens und sicherte die τῆς χωνείας δὲ γενομένης ἐπὶ τῶν προτετελεσμένων ἔργων αἵ τε διαιρέσεις τῶν μοχλῶν καὶ τὸ πῆγμα τῆς σχεδίας ἐτηρεῖτο καὶ τῶν ἐντιθεμένων πετρῶν 1 abstützen { VERB } Page 5 sur 167

6 DSOS,6,2,37,8 DSOS,6,2,36,15 den Atlas (eine Stütze) auf, um die schweren nachsten Bauteile abzustützen, und setzte sodann zunächst von außen einen Sockel mit zehn Stufen, den καὶ προϋποθεὶς τὸν ἄτλαντα τοῖς βάρεσι τῶν μελλόντων ἐπαπερείδεσθαι πρῶτον μὲν ἔξωθεν ἐβάλετο κρηπῖδα δεκάβαθμον διεγείρων πρὸς βάσιν 1 Acker { NOUN } DSOS,1,3,25,8 DSOS,1,3,22,24 den Anbau von Sprößlingen ähnlich wie festes Land zu. Diese Äcker also liegen über den Häuptern derer, die bei den Tragpfeilern umhergehen. ἐργασίας τῆς μοσχείας κομίζεται τῇ χέρσῳ παραπλησίως τήν τε ἀρόσιμον ὑπὲρ κεφαλῆς εἶναι τῶν ἐπὶ τοῖς ὑποστύλοις περιπατούντων. 1 Ackerland { NOUN } DSOS,1,4,25,11 DSOS,1,4,24,13 Garten, tränkt die Pflanzenwurzeln in der Tiefe und hält das Ackerland feucht, weshalb eben die Wiesen immerblühend und die Baumblätter, die an τῶν φυτῶν τὰς κατὰ βάθους ῥίζας καὶ νοτερὰν τηροῦσιν τὴν ἄρουραν, ὅθεν εἰκότως ἀειθαλής ἐστιν ἡ πόα καὶ τὰ πέταλα τῶν δένδρων ἁπαλοῖς τοῖς 1 Afrika { NAME_Top } DSOS,3,2,29,7 die Verfertigung bereitstellen konnte. An Elefantenherden wird Afrika immer einen Überfluß haben. DSOS,3,2,28,15 καὶ τὴν εἰς τὸ κατασκευαζόμενον ὕλην ἀγέλαις ἐλεφάντων ἡ Λιβύη δαψιλεύσεται. 1 Ägypten { NAME_Top } DSOS,Pr.,1,21,4 DSOS,Pr.,1,20,3 ja auch nach Persien reisen, über den Euphrat setzen, nach Ägypten fahren, sich bei den Eleiern in Griechenland aufhalten, nach Halikarnaß in εἰς Πέρσας ἀποδημῆσαι καὶ διαπλεῦσαι τὸν Εὐφράτην καὶ τὴν Αἴγυπτον ἐπελθεῖν καὶ τοῖς Ἠλείοις τῆς Ἑλλάδος ἐνεπιδημῆσαι καὶ τῆς Καρίας εἰς 1 ähnlich { ADJ } DSOS,1,3,23,7 DSOS,1,3,22,24 der gewachsene Boden, ja er läßt den Anbau von Sprößlingen ähnlich wie festes Land zu. Diese Äcker also liegen über den Häuptern derer, die bei den ἐπ ἀρούραις, καὶ τὰς ἐργασίας τῆς μοσχείας κομίζεται τῇ χέρσῳ παραπλησίως τήν τε ἀρόσιμον ὑπὲρ κεφαλῆς εἶναι τῶν ἐπὶ τοῖς ὑποστύλοις 1 Aithiopien { NAME } DSOS,2,3,27,8 DSOS,2,3,26,13 ist der Fels weißer Marmor, andererseits schwarzer Stein aus Aithiopien, ferner der sogenannte Hämatit, dann ein bunter und grünschimmernder Stein, καὶ τῇ μέν ἐστιν ἡ πέτρα λευκὴ καὶ μαρμαρῖτις, τῇ δὲ Αἰθιοπικὴ καὶ μέλαινα, καὶ μετὰ ταύτην ὁ καλούμενος αἱματίτης λίθος, εἶτα ποικίλος καὶ 4 alle { PRO } DSOS,1,2,23,3 DSOS,1,2,22,14 ganz engen Zwischenraum. Dieses Holz fault als einziges von allen nicht; befeuchtet und belastet wölbt es sich nach oben, und es nährt die Triebe der ἀλλήλων χώραν ἀπολείπουσαι. τὸ δὲ ξύλον τοῦτο μόνον τῶν ἄλλων οὐ σήπεται, βρεχόμενον δὲ καὶ τοῖς βάρεσι θλιβόμενον ἄνω κυρτοῦται τρέφει τε τὰς Page 6 sur 167

7 DSOS,Pr.,1,21,1 DSOS,Pr.,1,20,1 DSOS,1,3,23,4 DSOS,1,3,22,20 DSOS,1,3,23,4 DSOS,1,3,22,21 Von den sieben Weltwundern ist ein jedes allen dem Hörensagen nach bekannt, doch nur wenigen aus eigener Anschauung. Man τῶν ἑπτὰ θεαμάτων ἕκαστον φήμῃ μὲν γινώσκεται πᾶσιν, ὄψει δὲ σπανίοις ὁρᾶται. δεῖ γὰρ εἰς Πέρσας ἀποδημῆσαι καὶ διαπλεῦσαι τὸν insbesondere Gartenbäume gepflanzt, ebenso vielerlei Blumen aller Art kurz, alles was zum Anschauen am erfreulichsten und zum Genuß am καὶ μάλιστα κηπευόμενα τῶν δένδρων ἐπιπέφυκε ποικίλαι τε καὶ παντοῖαι φύσεις ἀνθέων καὶ πᾶν ἁπλῶς τὸ κατὰ πρόσωπον ἐπιτερπέστατον καὶ πρὸς Gartenbäume gepflanzt, ebenso vielerlei Blumen aller Art kurz, alles was zum Anschauen am erfreulichsten und zum Genuß am angenehmsten ist. δένδρων ἐπιπέφυκε ποικίλαι τε καὶ παντοῖαι φύσεις ἀνθέων καὶ πᾶν ἁπλῶς τὸ κατὰ πρόσωπον ἐπιτερπέστατον καὶ πρὸς ἀπόλαυσιν ἥδιστον. γεωργεῖται 2 allein { ADV } DSOS,3,1,29,3 DSOS,3,1,28,8 DSOS,5,1,35,7 DSOS,5,1,34,9 Natur hervorgebracht, letzteren die Hände des Pheidias, die allein Götter zu schaffen vermogen der glückliche, der selbst als einziger den Konig der ὃν μὲν γὰρ ἀθάνατος φύσις ἐγέννησεν, ὃν δὲ Φειδίου χεῖρες μόναι δυνάμεναι θεοὺς τίκτειν. μακάριος ὁ καὶ θεασάμενος τὸν βασιλέα τοῦ κόσμου μόνος der Stadt einen mühsamen Tagesmarsch erfordert. Doch nicht allein in der Größe besteht das Erstaunliche, sondern auch in der Sicherheit der τῆς πόλεως ἡμεροδρόμου κόπον ἔχειν. ἔστι δ οὐκ ἐν τῷ μεγέθει μόνον τὸ θαυμαστόν, ἀλλὰ καὶ περὶ τὴν ἀσφάλειαν τῆς οἰκοδομίας καὶ περὶ τὰ πλάτη τῶν 1 allgemeinhin { ADV } DSOS,Pr.,3,23,5 ihm den Eindruck eigener Anschauung vermittelt hat. Denn nur das allgemeinhin durch Lobpreisungen begrüßt, was man zwar von gleich zu gleich sieht, DSOS,Pr.,3,22,2 ἐπινεῦσαι τὴν τῆς θεωρίας κομισάμενον δόξαν. καὶ γὰρ δὴ μόνον ταῦτα τῇ κοινῇ τῶν ἐπαίνων προσηγορίᾳ καλεῖται βλεπόμενα μὲν ὁμοίως, θαυμαζόμενα δ 2 allmählich { ADJ } DSOS,2,2,27,4 DSOS,2,2,26,6 DSOS,4,6,33,1 DSOS,4,6,32,26 gleiche Größe wie die oberirdischen Höhen jeder Anlage, und allmählich verjüngt sich das ganze Werk zu einer Pyramide und zur Figur eines τοῖς ὑπεργείοις ὕψεσι τοῦ κατασκευάσματος ἑκάστου, καὶ κατ ὀλίγον συνάγεται τὸ πᾶν ἔργον εἰς πυραμίδα καὶ γνώμονος σχῆμα. So erreichte der Künstler allmählich den Höhepunkt seiner Hoffnungen, und mit einem Aufwand von fünfhundert ἐκ δὲ τοῦ κατ ὀλίγον ἀναβὰς ἐπὶ τὸ τέρμα τῆς ἐλπίδος καὶ πεντακόσια μὲν χαλκοῦ τάλαντα 1 Aloaden { NAME } DSOS,6,1,37,6 DSOS,6,1,36,5 auf die Erde geleitet worden ist. Auch die Giganten oder die Aloaden, die den Himmel stürmen wollten, suchten Berge auftürmend doch nicht den τῆς ἀθανασίας κόσμον ἐπὶ γῆς ἀπηρεῖσθαι. γίγαντες γὰρ ἢ τῶν Ἀλωέως παίδων, οἳ τὴν εἰς οὐρανὸν ἀνάβασιν εἰργάσαντο, προσετύγχανον ὄρεσι 19 als { CONJ } DSOS,2,3,27,4 DSOS,3,4,31,9 Bauwerk ist so zusammengefügt und geglättet, daß es scheint, als bestehe es aus einem einzigen zusammengewachsenen Fels. Verschiedene und viel, wie die Klarheit besser als die Vermutung, die Erforschung als der bloße Verdacht, die Anschauung als das Hörensagen ist. Page 7 sur 167

8 DSOS,4,2,31,9 DSOS,6,1,37,9 DSOS,2,2,27,2 DSOS,1,2,23,1 DSOS,3,4,29,3 DSOS,3,2,29,1 DSOS,3,4,31,10 DSOS,3,4,30,5 DSOS,5,2,35,1 DSOS,5,2,34,12 aufweisen. Der verborgene Teil der Arbeit ist großartiger als der sichtbare, und der staunende Betrachter fragt sich, mit wie gearteten zu erreichen. Kühner als deren Plan ist somit diese Arbeit, als die Arbeit aber die Kunst. Basis, die zugrunde liegt, haben die unterirdischen Steine als Fundament die gleiche Größe wie die oberirdischen Höhen jeder Anlage, und Auf den Pfeilern liegen Palmen als Querbalken, jede für sich, und lassen jeweils nur einen ganz engen Zwischenraum. für die Götter wie keine mehr später, die du einen Künstler als Schöpfer der Unsterblichkeit hattest, wie ihn das spätere Leben nicht mehr Man mag sich scheuen, von Zeus als Sohn des Pheidias zu sprechen, doch ist jedenfalls die Mutter seines Bildes die Kunst die Erforschung als der bloße Verdacht, die Anschauung als das Hörensagen ist. τοσοῦτον ὅσον ὑπονοίας μὲν ἐνάργεια, ἱστορίας δὲ γνῶσις, ὄψις δ ἀκοῆς ἐστιν βελτίων. Die Höhe der Mauer beträgt mehr als fünfzig Ellen, die Breite der Wehrgange läßt vier vierspännige Wagen zur selben Zeit καὶ τὸ μὲν ὕψος ἐστὶ τοῦ τείχους πλέον ἢ πεντήκοντα πήχεων, τὰ δὲ πλάτη τῶν παραδρομίδων ἅρματα τέτρωρα τέσσαρα κατὰ DSOS,6,2,37,10 zunächst von außen einen Sockel mit zehn Stufen, den er als nur oben sichtbare Basis errichtete, und um [...] DSOS,6,2,36,17 πρῶτον μὲν ἔξωθεν ἐβάλετο κρηπῖδα δεκάβαθμον διεγείρων πρὸς βάσιν μετεωροφανὲς καὶ περὶ [...]. DSOS,3,3,29,2 DSOS,3,3,28,18 DSOS,3,3,29,3 DSOS,3,3,28,19 DSOS,6,1,37,8 DSOS,6,1,36,8 DSOS,1,2,23,3 DSOS,1,2,22,14 DSOS,5,1,35,2 DSOS,5,1,34,4 DSOS,3,1,29,4 DSOS,3,1,28,9 DSOS,4,1,31,3 DSOS,4,1,30,9 DSOS,3,4,31,8 DSOS,3,4,30,4 der Sieben Weltwunder nur, dieses aber beten wir sogar an: als Werk der Kunst ist es wundervoll, als Abbild des Zeus heilig. So findet die Arbeit ihren ἑπτὰ θεαμάτων θαυμάζομεν μόνον, τοῦτο δὲ καὶ προσκυνοῦμεν ὡς μὲν γὰρ ἔργον τέχνης παράδοξον, ὡς δὲ μίμημα Διὸς ὅσιον. ἔχει τοίνυν ὁ μὲν πόνος aber beten wir sogar an: als Werk der Kunst ist es wundervoll, als Abbild des Zeus heilig. So findet die Arbeit ihren Lobpreis, die Unsterblichkeit ihre δὲ καὶ προσκυνοῦμεν ὡς μὲν γὰρ ἔργον τέχνης παράδοξον, ὡς δὲ μίμημα Διὸς ὅσιον. ἔχει τοίνυν ὁ μὲν πόνος ἔπαινον, ἡ δ ἀθανασία τιμήν. den Tempel, sondern (nur) den Olymp zu erreichen. Kühner als deren Plan ist somit diese Arbeit, als die Arbeit aber die Kunst. προσετύγχανον ὄρεσι χωννύοντες τὸν οὐ ναὸν ἀλλ Ὄλυμπον ὥστε τῆς μὲν ἐπιβολῆς τολμηρότερον εἶναι τὸν πόνον, τοῦ πόνου δὲ τὴν τέχνην. jeweils nur einen ganz engen Zwischenraum. Dieses Holz fault als einziges von allen nicht; befeuchtet und belastet wölbt es sich nach oben, und es τὴν ἀνάμεσον ἀλλήλων χώραν ἀπολείπουσαι. τὸ δὲ ξύλον τοῦτο μόνον τῶν ἄλλων οὐ σήπεται, βρεχόμενον δὲ καὶ τοῖς βάρεσι θλιβόμενον ἄνω κυρτοῦται Semiramis hatte außer ihrem königlichen Sinn auch Reichtum. Daher als sie starb, einen Schatz von Weltwunder: Sie hatte Babylon ummauert, wofür Σεμίραμις ἐς βασιλικὴν ἐπλούτησεν ἐπίνοιαν. τοιγαροῦν ἀπέθανεν θεάματος θησαυρὸν ἀπολείπουσα. Βαβυλῶνα γὰρ ἐτείχισεν die allein Götter zu schaffen vermogen der glückliche, der selbst als einziger den Konig der Welt gesehen hat und dann anderen diesen Herrn τίκτειν. μακάριος ὁ καὶ θεασάμενος τὸν βασιλέα τοῦ κόσμου μόνος καὶ δεῖξαι δυνηθεὶς ἄλλοις τὸν κεραυνοῦχον. dann brachte Helios sie ans Licht, wobei er die so Erschienene sich als Eigentum erbat. Auf ihr stand ein Koloß von siebzig Ellen, gestaltet nach Helios: ἐν βυθῷ κρυπτομένην Ἥλιος ἀνέδειξεν αἰτησάμενος παρὰ θεῶν ἰδίαν γενέσθαι τὴν ἀναφανεῖσαν. ἐν ταύτῃ κολοσσὸς ἔστη πήχεων ἑβδομήκοντα Ja, den Olymp hat Pheidias langst übertroffen, um so viel, wie als die Vermutung, die Erforschung als der bloße Verdacht, die Anschauung als das δὴ τὸν μὲν Ὄλυμπον πολὺν χρόνον Φειδίας νενίκηκεν, τοσοῦτον ὅσον ὑπονοίας μὲν ἐνάργεια, ἱστορίας δὲ γνῶσις, ὄψις δ ἀκοῆς ἐστιν βελτίων. Page 8 sur 167

9 8 also { ADV } DSOS,2,3,27,2 DSOS,5,1,35,2 DSOS,4,2,31,5 DSOS,2,4,27,6 DSOS,2,4,26,21 DSOS,1,3,25,8 DSOS,1,3,22,24 DSOS,3,3,29,1 DSOS,3,3,28,17 DSOS,5,2,35,5 DSOS,5,2,34,16 DSOS,4,3,33,6 DSOS,4,3,32,6 Ellen, der Umfang (der Basis) sechs Stadien (= 2400 Ellen, also 2 X 300 Ellen pro Seitenlinie). Das ganze Bauwerk ist so zusammengefügt und hatte außer ihrem königlichen Sinn auch Reichtum. Daher also hinterließ sie, als sie starb, einen Schatz von Weltwunder: Sie hatte Babylon für Schicht von der Erde in den Himmel hinaufführen? Dieses also sicherte der Künstler nach innen mit eisernen Rahmen und mit würfelformigen meeresgefärbt sind. Zum Überraschenden kommt also das Erfreuliche, zum Wunderbaren das Kunstvolle, zum Reichen das Großartige. διὰ τῶν κογχυλίων θαλασσοβαφουμένοις ἐξομοιοῦνται. πρόσεστι δὲ τῷ μὲν καταπληκτικῷ τὸ τερπνόν, τῷ δὲ θαυμαστῷ τὸ φιλότεχνον, τῷ δὲ πλουσίῳ τὸ Anbau von Sprößlingen ähnlich wie festes Land zu. Diese Äcker also liegen über den Häuptern derer, die bei den Tragpfeilern umhergehen. ἐργασίας τῆς μοσχείας κομίζεται τῇ χέρσῳ παραπλησίως τήν τε ἀρόσιμον ὑπὲρ κεφαλῆς εἶναι τῶν ἐπὶ τοῖς ὑποστύλοις περιπατούντων. Daher also bestaunen wir die anderen der Sieben Weltwunder nur, dieses aber beten wir τοιγαροῦν τὰ μὲν ἄλλα τῶν ἑπτὰ θεαμάτων θαυμάζομεν μόνον, τοῦτο δὲ καὶ die auf ihren Ebenen ein ganzes Heer aufnehmen können. Daher also ist die Stadt das Bollwerk der Persis und hat gleichsam in sich die ganze πύργοι δέξασθαι τοῖς χωρήμασι δυνάμενοι στρατοπέδου πλῆθος. τοιγαροῦν ἡ πόλις ἐστὶν τῆς Περσίδος προτείχισμα καὶ λέληθεν ἐν αὐτῇ τὴν οἰκουμένην auf der Basis übertraf bereits die (Höhe von) anderen Statuen. Daher also war es nicht möglich, das Übrige anzuheben und darauf zu stellen; man ἴχνος τῆς βάσεως ἤδη τοὺς ἄλλους ἀνδριάντας ὑπερέκυπτεν. τοιγαροῦν οὐκ ἐνῆν ἐπιθεῖναι βαστάσαντα τὸ λοιπόν ἐπιχωνεύειν δ ἔδει τὰ σφυρά, καὶ 2 am { ADV } DSOS,1,3,23,5 DSOS,1,3,22,22 DSOS,1,3,23,4 DSOS,1,3,22,21 alles was zum Anschauen am erfreulichsten und zum Genuß am angenehmsten ist. Bebaut wird der Ort wie der gewachsene Boden, ja er läßt den ἁπλῶς τὸ κατὰ πρόσωπον ἐπιτερπέστατον καὶ πρὸς ἀπόλαυσιν ἥδιστον. γεωργεῖται δ ὁ τόπος ὡς ἐπ ἀρούραις, καὶ τὰς ἐργασίας τῆς μοσχείας κομίζεται gepflanzt, ebenso vielerlei Blumen aller Art kurz, alles was zum Anschauen am erfreulichsten und zum Genuß am angenehmsten ist. Bebaut ποικίλαι τε καὶ παντοῖαι φύσεις ἀνθέων καὶ πᾶν ἁπλῶς τὸ κατὰ πρόσωπον ἐπιτερπέστατον καὶ πρὸς ἀπόλαυσιν ἥδιστον. γεωργεῖται δ ὁ τόπος 1 Ambossen { NOUN } DSOS,4,2,31,10 DSOS,4,2,30,24 staunende Betrachter fragt sich, mit wie gearteten Feuerzangen, wie großen Ambossen oder wie viel Arbeitskraft die so schweren Stangen bearbeitet γὰρ ὁ θαυμαστὴς τῶν θεωρούντων ποίαις πυράγραις ἢ πηλίκαις ὑποστάσεσιν ἀκμόνων ἢ ποταπαῖς ὑπηρετῶν ῥώμαις τὰ τηλικαῦτα βάρη τῶν 8 an { PREP } DSOS,3,2,29,6 so auch das Material für die Verfertigung bereitstellen konnte. An Elefantenherden wird Afrika immer einen Überfluß haben. DSOS,3,4,29,1 DSOS,3,4,28,21 O große Zeit von Hellas, die du reich warst an Schmuck für die Götter wie keine mehr später, die du einen Künstler als Schöpfer der ὦ καιρὲ τῆς Ἑλλάδος, καὶ πλουτήσας εἰς θεῶν κόσμον ὁπόσον οὐδεὶς ὕστερον ἐπλούτησεν, καὶ τεχνίτην ἔχων δημιουργὸν Page 9 sur 167

10 DSOS,5,3,35,4 DSOS,5,3,34,21 anderswo mühsam landwirtschaftlich bebaut, so viel hat Babylon an bewohntem Gebiet, ja nur dort können die Bewohner innerhalb der Mauer auf Reisen δὲ δυσκόλως ἄλλῃ χώραν γεωργοῦσιν, τηλικαύτην Βαβυλὼν οἰκουμένην ἔχει, καὶ παρὰ μόνοις ἐκείνοις ἐντὸς τοῦ τείχους ἀποδημοῦσιν κατοικοῦντες. DSOS,1,4,25,4 ja völlig unberührt. Die Zufuhr von Wasser, das Quellen an höher gelegenen schütten, erfolgt teils, indem es in geradem Lauf bergab fliefßt, teils, DSOS,1,4,24,6 τοῖς ὀροφώμασιν μένει γῆ. αἱ δὲ τῶν ὑδάτων ἀγωγαὶ τὰς πηγὰς ἐξ ὑπερδεξίων ἔχουσαι τόπων τῇ μὲν εὐθύδρομον καὶ κατάντη ποιοῦνται τὴν ῥύσιν, τῇ δ DSOS,4,1,31,6 DSOS,4,1,30,12 DSOS,4,1,31,7 DSOS,4,1,30,13 DSOS,1,4,25,12 DSOS,1,4,24,14 DSOS,3,3,29,2 DSOS,3,3,28,18 gestaltet nach Helios: Das Bild des Gottes nämlich ließ sich an seinen Attributen erkennen. So viel Bronze verwendete der Künstler, daß die εἰς Ἥλιον ἡ γὰρ εἰκὼν τοῦ θεοῦ συμβόλοις ἐγινώσκετο τοῖς ἐξ ἐκείνου. τοσοῦτον δ ὁ τεχνίτης ἐδαπάνησεν χαλκόν, ὅσος σπανίζειν ἤμελλεν τὰ So viel Bronze verwendete der Künstler, daß die Erzgruben am Versiegen waren, ja die Anfertigung des Werkes brauchte Bronze aus der ganzen τοῖς ἐξ ἐκείνου. τοσοῦτον δ ὁ τεχνίτης ἐδαπάνησεν χαλκόν, ὅσος σπανίζειν ἤμελλεν τὰ μέταλλα τὸ γὰρ χώνευμα τοῦ κατασκευάσματος ἐγένετο eben die Wiesen immerblühend und die Baumblätter, die an zarten Zweigen wachsen, taugenährt und windumweht sind. ὅθεν εἰκότως ἀειθαλής ἐστιν ἡ πόα καὶ τὰ πέταλα τῶν δένδρων ἁπαλοῖς τοῖς ἀκρεμόσιν ἐπιπεφυκότα δροσοπαγῆ καὶ διήνεμον ἔχει τὴν φύσιν. wir die anderen der Sieben Weltwunder nur, dieses aber beten wir an: als Werk der Kunst ist es wundervoll, als Abbild des Zeus heilig. So findet τὰ μὲν ἄλλα τῶν ἑπτὰ θεαμάτων θαυμάζομεν μόνον, τοῦτο δὲ καὶ προσκυνοῦμεν ὡς μὲν γὰρ ἔργον τέχνης παράδοξον, ὡς δὲ μίμημα Διὸς ὅσιον. ἔχει 1 Anbau { NOUN } DSOS,1,3,23,7 DSOS,1,3,22,23 Bebaut wird der Ort wie der gewachsene Boden, ja er läßt den Anbau von Sprößlingen ähnlich wie festes Land zu. Diese Äcker also liegen über den ἥδιστον. γεωργεῖται δ ὁ τόπος ὡς ἐπ ἀρούραις, καὶ τὰς ἐργασίας τῆς μοσχείας κομίζεται τῇ χέρσῳ παραπλησίως τήν τε ἀρόσιμον ὑπὲρ κεφαλῆς 1 Anblick { NOUN } DSOS,2,5,27,4 DSOS,2,5,26,25 vor Augen, wenn man in die Tiefe hinabschaut. Mit der Anmut des Anblicks der Farben hat der königliche Reichtum die Vielfalt der Ausstattung στάσις σκοτοῖ τὰς ὄψεις τῶν εἰς τὰ βάθη καταθεωρούντων. τῆς προσόψεως τῇ χάριτι τῶν χρωμάτων τὴν πολυτέλειαν τῆς χορηγίας βασιλικὸς 7 andere { PRO } DSOS,3,3,29,1 DSOS,3,3,28,17 DSOS,3,1,29,6 DSOS,3,1,28,10 DSOS,3,4,31,7 DSOS,3,4,30,2 DSOS,4,3,33,6 DSOS,4,3,32,5 Daher also bestaunen wir die anderen der Sieben Weltwunder nur, dieses aber beten wir sogar an: als Werk der Kunst τοιγαροῦν τὰ μὲν ἄλλα τῶν ἑπτὰ θεαμάτων θαυμάζομεν μόνον, τοῦτο δὲ καὶ προσκυνοῦμεν ὡς μὲν γὰρ der selbst als einziger den Konig der Welt gesehen hat und dann anderen diesen Herrn des Donners zu zeigen vermag. θεασάμενος τὸν βασιλέα τοῦ κόσμου μόνος καὶ δεῖξαι δυνηθεὶς ἄλλοις τὸν κεραυνοῦχον. vermochtest, wie sie keiner, der sie bei dir gesehen hat, bei anderen hätte sehen können. Ja, den Olymp hat Pheidias langst übertroffen, um so viel, ἀνθρώποις θεῶν ὄψεις, ἃς ὁ μὲν παρὰ σοὶ θεασάμενος παρ ἄλλοις ἰδεῖν οὐκ ἂν δυνηθείη. καὶ γὰρ δὴ τὸν μὲν Ὄλυμπον πολὺν χρόνον Φειδίας sollte: die Fußsohle auf der Basis übertraf bereits die (Höhe von) anderen Statuen. Daher also war es nicht möglich, das Übrige anzuheben und darauf zu ἐγείρεσθαι τὸ γὰρ ἴχνος τῆς βάσεως ἤδη τοὺς ἄλλους ἀνδριάντας ὑπερέκυπτεν. τοιγαροῦν οὐκ ἐνῆν ἐπιθεῖναι βαστάσαντα τὸ λοιπόν Page 10 sur 167

11 DSOS,Pr.,2,21,9 DSOS,Pr.,2,20,16 DSOS,1,5,25,3 DSOS,1,5,24,18 DSOS,2,4,27,3 DSOS,2,4,26,18 bezüglich der Einzelheiten verflüchtigen sich die Erinnerungen. Der andere jedoch erforscht das Staunenswerte und die jeweilige Qualität seiner τῶν ἔργων λανθάνει καὶ περὶ τὰ κατὰ μέρος φεύγουσιν αἱ μνῆμαι ὁ δὲ λόγῳ τὸ θαυμαζόμενον ἱστορήσας καὶ τὰς ἐξεργασίας τῆς ἐνεργείας, ὅλον Feuchtigkeit des Wassers abpafßt und aufsaugt, und die sich mit anderen um das unterirdische Geflecht windet und so den Halt und das sicher τῶν ὑδάτων νοτίαν ἀναθηλάζει καὶ ῥεμβομένη καταγείοις ταῖς δι ἀλλήλων ἐμπλοκαῖς ὀχόν, καὶ βεβηκυῖαν ἀσφαλῶς τὴν φυὴν τῶν δένδρων nach diesen gibt es eine Färbung, die gleichsam apfelfarben ist, von anderen wiederum eine, die purpurn scheint; sie gleichen damit jenen, die durch die τὴν φύσιν ἔχουσαι, καὶ μετὰ τούτους ὡσεὶ μηλοβαφές ἐστιν, ἄλλων δὲ πορφυρίζει τὸ χρῶμα, καὶ τοῖς διὰ τῶν κογχυλίων θαλασσοβαφουμένοις 1 andererseits { ADV } DSOS,2,3,27,8 DSOS,2,3,26,13 aufeinander gebaut, und einerseits ist der Fels weißer Marmor, andererseits schwarzer Stein aus Aithiopien, ferner der sogenannte Hämatit, dann ein ἐπιδεδώμηνται, καὶ τῇ μέν ἐστιν ἡ πέτρα λευκὴ καὶ μαρμαρῖτις, τῇ δὲ Αἰθιοπικὴ καὶ μέλαινα, καὶ μετὰ ταύτην ὁ καλούμενος αἱματίτης λίθος, εἶτα ποικίλος 1 anderswo { ADV } DSOS,5,3,35,2 DSOS,5,3,34,20 von Menschen wohnen in ihrem ganzen Mauerring. Wieviel Land man anderswo landwirtschaftlich bebaut, so viel hat Babylon an bewohntem μυριάδες ἀνθρώπων τὸν ὅλον αὐτῆς κύκλον κατοικοῦσιν. τηλικαύτην δὲ ἄλλῃ χώραν γεωργοῦσιν, τηλικαύτην Βαβυλὼν οἰκουμένην ἔχει, καὶ παρὰ 1 anfahren { VERB } DSOS,Pr.,1,21,6 DSOS,Pr.,1,20,6 aufhalten, nach Halikarnaß in Karien gehen, Rhodos anfahren und in Ionien Ephesos besichtigen. Und wer so um die Welt herumgeirrt ist und ἐνεπιδημῆσαι καὶ τῆς Καρίας εἰς Ἁλικαρνασσὸν ἐλθεῖν καὶ Ῥόδῳ προσπλεῦσαι καὶ τῆς Ἰωνίας τὴν Ἔφεσον θεάσασθαι πλανηθέντα δὲ τὸν κόσμον καὶ τῷ 1 Anfertigung { NOUN } DSOS,4,1,31,8 DSOS,4,1,30,14 der Künstler, daß die Erzgruben am Versiegen waren, ja die Anfertigung des Werkes brauchte Bronze aus der ganzen Welt. ἐδαπάνησεν χαλκόν, ὅσος σπανίζειν ἤμελλεν τὰ μέταλλα τὸ γὰρ χώνευμα τοῦ κατασκευάσματος ἐγένετο χαλκούργημα τοῦ κόσμου. 1 angehen { VERB } DSOS,Pr.,3,23,3 DSOS,Pr.,3,20,22 wenn meine Rede deutlich jedes der Sieben Weltwunder der Reihe nach angeht und dabei den Zuhörer zur Zustimmung bewegt, daß sie ihm den πιστόν, ἐὰν τῶν ἑπτὰ θεαμάτων ἕκαστον ἐναργῶς ὁ λόγος ἐφοδεύσας πείσῃ τὸν ἀκροατὴν ἐπινεῦσαι τὴν τῆς θεωρίας κομισάμενον δόξαν. καὶ γὰρ 1 angenehm { ADJ } DSOS,1,3,23,5 DSOS,1,3,22,22 alles was zum Anschauen am erfreulichsten und zum Genuß am angenehmsten ist. Bebaut wird der Ort wie der gewachsene Boden, ja er läßt den ἁπλῶς τὸ κατὰ πρόσωπον ἐπιτερπέστατον καὶ πρὸς ἀπόλαυσιν ἥδιστον. γεωργεῖται δ ὁ τόπος ὡς ἐπ ἀρούραις, καὶ τὰς ἐργασίας τῆς μοσχείας κομίζεται Page 11 sur 167

12 1 anheben { VERB } DSOS,4,3,33,7 DSOS,4,3,32,6 anderen Statuen. Daher also war es nicht möglich, das Übrige anzuheben und darauf zu stellen; man mußte vielmehr die Knöchel oben aufgießen und ἄλλους ἀνδριάντας ὑπερέκυπτεν. τοιγαροῦν οὐκ ἐνῆν ἐπιθεῖναι βαστάσαντα τὸ λοιπόν ἐπιχωνεύειν δ ἔδει τὰ σφυρά, καὶ καθάπερ ἐπὶ τῶν 1 Anlage { NOUN } DSOS,2,2,27,3 DSOS,2,2,26,5 Fundament die gleiche Größe wie die oberirdischen Höhen jeder Anlage, und allmählich verjüngt sich das ganze Werk zu einer Pyramide und zur Figur τὴν θεμελίωσιν ἔχουσιν ἰσομεγέθη τοῖς ὑπεργείοις ὕψεσι τοῦ κατασκευάσματος ἑκάστου, καὶ κατ ὀλίγον συνάγεται τὸ πᾶν ἔργον εἰς πυραμίδα καὶ 1 anlaufend { ADJ } DSOS,1,5,25,1 DSOS,1,5,24,16 Durstlos nämlich ist die Wurzel, die die anlaufende Feuchtigkeit des Wassers abpafßt und aufsaugt, und die sich mit anderen um ἄδιψος γὰρ ἡ ῥίζα τηρουμένη τὴν παρατροχάζουσαν τῶν ὑδάτων νοτίαν ἀναθηλάζει καὶ ῥεμβομένη καταγείοις ταῖς δι 1 Anmut { NOUN } DSOS,2,5,27,3 DSOS,2,5,26,26 dunkel vor Augen, wenn man in die Tiefe hinabschaut. Mit der Anmut des Anblicks der Farben hat der königliche Reichtum die Vielfalt der Ausstattung τὰς ὄψεις τῶν εἰς τὰ βάθη καταθεωρούντων. τῆς προσόψεως τῇ χάριτι τῶν χρωμάτων τὴν πολυτέλειαν τῆς χορηγίας βασιλικὸς πλοῦτος παρύφαγκεν. 1 ans { PREP } DSOS,4,1,31,2 DSOS,4,1,30,8 ist eine Insel im Meer; einst war sie in der Tiefe verborgen, dann brachte ans Licht, wobei er die so Erschienene sich von den Göttem als Eigentum erbat. ἐστὶ πελαγία νῆσος, ἣν τὸ παλαιὸν ἐν βυθῷ κρυπτομένην Ἥλιος ἀνέδειξεν αἰτησάμενος παρὰ θεῶν ἰδίαν γενέσθαι τὴν ἀναφανεῖσαν. ἐν ταύτῃ κολοσσὸς 1 Anschauen { NOUN } DSOS,1,3,23,4 DSOS,1,3,22,21 gepflanzt, ebenso vielerlei Blumen aller Art kurz, alles was zum Anschauen am erfreulichsten und zum Genuß am angenehmsten ist. Bebaut ποικίλαι τε καὶ παντοῖαι φύσεις ἀνθέων καὶ πᾶν ἁπλῶς τὸ κατὰ πρόσωπον ἐπιτερπέστατον καὶ πρὸς ἀπόλαυσιν ἥδιστον. γεωργεῖται δ ὁ τόπος 3 Anschauung { NOUN } DSOS,3,4,31,10 DSOS,3,4,30,4 DSOS,Pr.,1,21,2 DSOS,Pr.,1,20,2 DSOS,Pr.,3,23,4 DSOS,Pr.,3,22,1 als die Vermutung, die Erforschung als der bloße Verdacht, die Anschauung als das Hörensagen ist. τοσοῦτον ὅσον ὑπονοίας μὲν ἐνάργεια, ἱστορίας δὲ γνῶσις, ὄψις δ ἀκοῆς ἐστιν βελτίων. jedes allen dem Hörensagen nach bekannt, doch nur wenigen aus eigener Anschauung. Man muß ja auch nach Persien reisen, über den Euphrat τῶν ἑπτὰ θεαμάτων ἕκαστον φήμῃ μὲν γινώσκεται πᾶσιν, ὄψει δὲ σπανίοις ὁρᾶται. δεῖ γὰρ εἰς Πέρσας ἀποδημῆσαι καὶ διαπλεῦσαι τὸν Εὐφράτην den Zuhörer zur Zustimmung bewegt, daß sie ihm den Eindruck eigener Anschauung vermittelt hat. Denn nur das wird allgemeinhin durch Lobpreisungen ἐναργῶς ὁ λόγος ἐφοδεύσας πείσῃ τὸν ἀκροατὴν ἐπινεῦσαι τὴν τῆς θεωρίας κομισάμενον δόξαν. καὶ γὰρ δὴ μόνον ταῦτα τῇ κοινῇ τῶν ἐπαίνων Page 12 sur 167

13 1 apfelfarben { ADJ } DSOS,2,4,27,3 DSOS,2,4,26,18 glasgrün, und nach diesen gibt es eine Färbung, die gleichsam apfelfarben ist, von anderen wiederum eine, die purpurn scheint; sie gleichen damit αἱ χρόαι κυαναυγῆ τὴν φύσιν ἔχουσαι, καὶ μετὰ τούτους ὡσεὶ μηλοβαφές ἐστιν, ἄλλων δὲ πορφυρίζει τὸ χρῶμα, καὶ τοῖς διὰ τῶν κογχυλίων 1 Arabien { NAME_Top } DSOS,2,3,27,10 DSOS,2,3,26,16 ein bunter und grünschimmernder Stein, der, wie es heißt, aus Arabien gebracht wird. καλούμενος αἱματίτης λίθος, εἶτα ποικίλος καὶ διάχλωρος ἀπὸ τῆς Ἀραβίας, ὥς φασι, κεκομισμένος. 6 Arbeit { NOUN } DSOS,6,1,37,9 DSOS,6,1,36,8 DSOS,1,5,25,7 DSOS,1,5,24,21 DSOS,3,3,29,4 DSOS,3,3,28,20 DSOS,6,1,37,9 DSOS,6,1,36,9 DSOS,4,2,31,8 DSOS,4,2,30,23 DSOS,4,5,33,1 DSOS,4,5,32,19 den Olymp zu erreichen. Kühner als deren Plan ist somit diese Arbeit, als die Arbeit aber die Kunst. ἀλλ Ὄλυμπον ὥστε τῆς μὲν ἐπιβολῆς τολμηρότερον εἶναι τὸν πόνον, τοῦ πόνου δὲ τὴν τέχνην. kunstvolle Werk und besonders überwältigend darin, daß es die Arbeit des Landbebauens gleichsam über die Häupter der Betrachter aufhängt. καὶ βασιλικὸν τὸ φιλοτέχνημα καὶ τὸ πλεῖστον βίαιον, τὸν πόνον τῆς γεωργίας ὑπὲρ κεφαλῆς κρεμάσαι τῶν θεωρούντων. Kunst ist es wundervoll, als Abbild des Zeus heilig. So findet die Arbeit ihren Lobpreis, die Unsterblichkeit ihre Verehrung. τέχνης παράδοξον, ὡς δὲ μίμημα Διὸς ὅσιον. ἔχει τοίνυν ὁ μὲν πόνος ἔπαινον, ἡ δ ἀθανασία τιμήν. erreichen. Kühner als deren Plan ist somit diese Arbeit, als die Arbeit aber die Kunst. ὥστε τῆς μὲν ἐπιβολῆς τολμηρότερον εἶναι τὸν πόνον, τοῦ πόνου δὲ τὴν τέχνην. Hammerbearbeitung aufweisen. Der verborgene Teil der Arbeit ist großartiger als der sichtbare, und der staunende Betrachter fragt sich, mit wie κυκλώπιον ἐμφαίνουσι ῥαιστηροκοπίαν, καὶ τὸ κεκρυμμένον τοῦ πόνου τῶν βλεπομένων μεῖζόν ἐστιν ἐπαπορεῖ γὰρ ὁ θαυμαστὴς τῶν θεωρούντων ποίαις Wenn der Guß auf den zuvor vollendeten Arbeiten geschehen war, untersuchte man die Abstände der Verklammerungen und das τῆς χωνείας δὲ γενομένης ἐπὶ τῶν προτετελεσμένων ἔργων αἵ τε διαιρέσεις τῶν μοχλῶν καὶ τὸ πῆγμα τῆς σχεδίας ἐτηρεῖτο καὶ τῶν ἐντιθεμένων 1 Arbeitskraft { NOUN } DSOS,4,2,31,11 DSOS,4,2,30,25 wie gearteten Feuerzangen, wie großen Ambossen oder wie viel Arbeitskraft die so schweren Stangen bearbeitet wurden. ποίαις πυράγραις ἢ πηλίκαις ὑποστάσεσιν ἀκμόνων ἢ ποταπαῖς ὑπηρετῶν ῥώμαις τὰ τηλικαῦτα βάρη τῶν ὀβελίσκων ἐχαλκεύθη. 2 Art { NOUN } DSOS,1,3,23,4 DSOS,1,3,22,20 Gartenbäume gepflanzt, ebenso vielerlei Blumen aller Art kurz, alles was zum Anschauen am erfreulichsten und zum Genuß am κηπευόμενα τῶν δένδρων ἐπιπέφυκε ποικίλαι τε καὶ παντοῖαι φύσεις ἀνθέων καὶ πᾶν ἁπλῶς τὸ κατὰ πρόσωπον ἐπιτερπέστατον καὶ πρὸς ἀπόλαυσιν Page 13 sur 167

14 DSOS,2,3,27,6 DSOS,2,3,26,12 zusammengewachsenen Fels. Verschiedene und purpurne Arten von Stein sind aufeinander gebaut, und einerseits ist der Fels weißer Marmor, μίαν εἶναι πέτρας συμφυίαν. ποικίλαι δὲ καὶ πορφυραῖ λίθων φύσεις ἀλλήλαις ἐπιδεδώμηνται, καὶ τῇ μέν ἐστιν ἡ πέτρα λευκὴ καὶ μαρμαρῖτις, τῇ δὲ 2 Artemis { NAME_Ant } DSOS,6,Tit.,37,1 DSOS,6,Tit.,36,1 DSOS,6,1,37,1 DSOS,6,1,36,2 Der Tempel der Artemis in Ephesos. Ϛʹ. ὁ ἐν Ἐφέσῳ ναὸς τῆς Ἀρτέμιδος. Der Tempel der Artemis in Ephesos ist das einzige Götterhaus (unter den Weltwundern). Wer ihn ὁ τῆς Ἀρτέμιδος ναὸς ἐν Ἐφέσῳ μόνος ἐστὶν θεῶν οἶκος πεισθήσεται γὰρ ὁ θεασάμενος τὸν 1 Asphalt { ADJ } DSOS,5,1,35,10 DSOS,5,1,34,11 im Inneren; die Mauer ist nämlich aus gebranntem Ziegel Asphalt errichtet. καὶ περὶ τὰ πλάτη τῶν μέσων τόπων ὀπτῇ γὰρ πλίνθῳ ἀσφάλτῳ δεδώμηται. 1 Atlas { NAME_Ant } DSOS,6,2,37,7 DSOS,6,2,36,15 festigte er den unerschütterlichen Hait, stellte dann zunächst den Atlas (eine Stütze) auf, um die schweren nachsten Bauteile abzustützen, und setzte ἔργων ἐρείσας δὲ τὴν ἀσφάλειαν ἀσάλευτον καὶ προϋποθεὶς τὸν ἄτλαντα τοῖς βάρεσι τῶν μελλόντων ἐπαπερείδεσθαι πρῶτον μὲν ἔξωθεν ἐβάλετο 1 Attribut { NOUN } DSOS,4,1,31,6 DSOS,4,1,30,11 nach Helios: Das Bild des Gottes nämlich ließ sich an seinen Attributen erkennen. So viel Bronze verwendete der Künstler, daß die Erzgruben am ἑβδομήκοντα διεσκευασμένος εἰς Ἥλιον ἡ γὰρ εἰκὼν τοῦ θεοῦ συμβόλοις ἐγινώσκετο τοῖς ἐξ ἐκείνου. τοσοῦτον δ ὁ τεχνίτης ἐδαπάνησεν χαλκόν, ὅσος 6 auch { ADV } DSOS,6,1,37,5 DSOS,6,1,36,5 DSOS,5,1,35,8 DSOS,5,1,34,9 DSOS,Pr.,1,21,9 DSOS,Pr.,1,20,9 DSOS,5,1,35,1 DSOS,5,1,34,4 Schmuck der Unsterblichkeit auf die Erde geleitet worden ist. Auch die Giganten oder die Aloaden, die den Himmel stürmen wollten, suchten Berge οὐράνιον τῆς ἀθανασίας κόσμον ἐπὶ γῆς ἀπηρεῖσθαι. γίγαντες γὰρ ἢ τῶν Ἀλωέως παίδων, οἳ τὴν εἰς οὐρανὸν ἀνάβασιν εἰργάσαντο, προσετύγχανον Doch nicht allein in der Größe besteht das Erstaunliche, sondern auch in der Sicherheit der Bauweise und im Ausmaß des Gebiets im Inneren; die Mauer κόπον ἔχειν. ἔστι δ οὐκ ἐν τῷ μεγέθει μόνον τὸ θαυμαστόν, ἀλλὰ καὶ περὶ τὴν ἀσφάλειαν τῆς οἰκοδομίας καὶ περὶ τὰ πλάτη τῶν μέσων τόπων ὀπτῇ γὰρ erschöpft ist, wird erst dann das Begehren stillen können, wenn auch seine Lebenszeit durch die Jahre vorübergegangen ist. τῆς ἀποδημίας ἐκλυθέντα τότε πληρῶσαι τὴν ἐπιθυμίαν, ὅτε καὶ τοῖς ἔτεσι τοῦ ζῆν ὁ βίος παρῴχηκεν. Semiramis hatte außer königlichen Sinn auch Reichtum. Daher also hinterließ sie, als sie starb, Σεμίραμις ἐς βασιλικὴν ἐπλούτησεν ἐπίνοιαν. τοιγαροῦν ἀπέθανεν θεάματος θησαυρὸν Page 14 sur 167

15 DSOS,Pr.,1,21,3 DSOS,Pr.,1,20,2 DSOS,3,2,29,5 DSOS,3,2,28,13 bekannt, doch nur wenigen aus eigener Anschauung. Man muß ja auch nach Persien reisen, über den Euphrat setzen, nach Ägypten fahren, sich bei den ἕκαστον φήμῃ μὲν γινώσκεται πᾶσιν, ὄψει δὲ σπανίοις ὁρᾶται. δεῖ γὰρ εἰς Πέρσας ἀποδημῆσαι καὶ διαπλεῦσαι τὸν Εὐφράτην καὶ τὴν Αἴγυπτον ἐπελθεῖν καὶ hervor, daß Pheidias die Zähne der Tiere abschneiden und so auch das Material für die Verfertigung bereitstellen konnte. An Elefantenherden wird γέγονεν ἡ τέχνη μήτηρ. διὰ τοῦθ ἡ φύσις ἤνεγκεν ἐλέφαντας, ἵνα Φειδίας τεμὼν τοὺς τῶν θηρίων ὀδόντας χορηγήσῃ καὶ τὴν εἰς τὸ κατασκευαζόμενον 16 auf { PREP } DSOS,2,1,25,3 DSOS,1,2,23,1 DSOS,Pr.,2,21,3 DSOS,4,3,33,5 DSOS,5,2,35,4 DSOS,4,1,31,4 DSOS,4,1,30,9 DSOS,4,3,33,2 DSOS,4,3,32,2 DSOS,2,5,27,2 DSOS,2,5,26,24 DSOS,4,5,33,1 DSOS,4,5,32,18 DSOS,6,1,37,4 DSOS,6,1,36,4 DSOS,1,3,23,1 DSOS,1,3,22,18 DSOS,4,5,33,9 DSOS,4,5,32,24 DSOS,5,3,35,4 DSOS,5,3,34,23 DSOS,6,2,37,7 DSOS,6,2,36,14 unmöglich, sie zu erforschen wundersam. Berge sind nämlich auf Berge gebaut, und die Größe der würfelformigen Quader macht ihren Aufbau Auf den Pfeilern liegen Palmen als Querbalken, jede für sich, und lassen jeweils nur Gabe, weil sie den Menschen von der Notwendigkeit befreit, sich auf den Weg zu machen, und ihm zu Hause die schönen Dinge zeigt, indem sie seiner denen der Gott siebzig Ellen hoch werden sollte: die Fußsohle auf der Basis übertraf bereits die (Höhe von) anderen Statuen. Daher also war es nicht Dicht stehend und zusammenhängend sind die Türme, die auf ihren Ebenen ein ganzes Heer aufnehmen können. Daher also ist die Stadt das er die so Erschienene sich von den Göttem als Eigentum erbat. Auf ihr stand ein Koloß von siebzig Ellen, gestaltet nach Helios: Das Bild des Gottes αἰτησάμενος παρὰ θεῶν ἰδίαν γενέσθαι τὴν ἀναφανεῖσαν. ἐν ταύτῃ κολοσσὸς ἔστη πήχεων ἑβδομήκοντα διεσκευασμένος εἰς Ἥλιον ἡ γὰρ εἰκὼν legte eine Basis aus weißem Marmor zugrunde und errichtete auf ihr die Füße des Kolosses bis zu den Sprungbeinen; dabei beachtete er die ὑποθεὶς δὲ βάσιν ἐκ λευκῆς καὶ μαρμαρίτιδος πέτρας ἐπ αὐτῆς μέχρι τῶν ἀστραγάλων πρώτους ἤρεισε τοὺς πόδας τοῦ κολοσσοῦ, νοῶν τὴν lange Aufstieg macht die Mühe einer ganzen Reise; steht man auf dem Gipfel, wird einem dunkel vor Augen, wenn man in die Tiefe hinabschaut. Mit der καὶ τὸ μὲν τῆς ἀναβάσεως μέγεθος ὁδοιπορίας ἔχει κόπον, ἡ δ ἐπὶ τῆς κορυφῆς στάσις σκοτοῖ τὰς ὄψεις τῶν εἰς τὰ βάθη καταθεωρούντων. τῆς Wenn der Guß auf den zuvor vollendeten Arbeiten geschehen war, untersuchte man die Abstände der τῆς χωνείας δὲ γενομένης ἐπὶ τῶν προτετελεσμένων ἔργων αἵ τε διαιρέσεις τῶν μοχλῶν καὶ τὸ πῆγμα τῆς σχεδίας vertauscht ist und der himmlische Schmuck der Unsterblichkeit auf die Erde geleitet worden ist. Auch die Giganten oder die Aloaden, die den Himmel τὸν τόπον ἐνηλλάχθαι καὶ τὸν οὐράνιον τῆς ἀθανασίας κόσμον ἐπὶ γῆς ἀπηρεῖσθαι. γίγαντες γὰρ ἢ τῶν Ἀλωέως παίδων, οἳ τὴν εἰς οὐρανὸν ἀνάβασιν Auf diese Querbalken ist viel tiefe Erde aufgeschüttet, und schließlich sind breitblättrige ἐπὶ τούτων πολλὴ καὶ βαθεῖα κατακέχυται γῆ καὶ τὸ λοιπὸν τὰ πλατύφυλλα καὶ μάλιστα unterirdisch verbarg und den Guß der nächsten Stücke gleichsam auf ebener Erde durchführen konnte. κρύπτων τὸ πεπονημένον ἤδη κατάγειον τὴν τῶν ἐχομένων ἐπίπεδον ἐποιεῖτο χωνείαν. bebaut, so viel hat Babylon an bewohntem Gebiet, ja nur dort können auf Reisen gehen. οἰκουμένην ἔχει, καὶ παρὰ μόνοις ἐκείνοις ἐντὸς τοῦ τείχους ἀποδημοῦσιν κατοικοῦντες. Werke aufbrauchte. So festigte er den unerschütterlichen Hait, stellte dann auf, um die schweren nachsten Bauteile abzustützen, und setzte sodann τῶν ἔργων ἐρείσας δὲ τὴν ἀσφάλειαν ἀσάλευτον καὶ προϋποθεὶς τὸν ἄτλαντα τοῖς βάρεσι τῶν μελλόντων ἐπαπερείδεσθαι πρῶτον μὲν ἔξωθεν Page 15 sur 167