ΜΕΡΟΣ Α : ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΜΟΝΑΔΕΣ 14

Transcript

1 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΧ. ΜΑΚΑΡΙΟΥ Γ - ΠΛΑΤΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 12/6/2015 ΤΑΞΗ: Β ΧΡΟΝΟΣ: 2 ώρες (7.45 π.μ π.μ.) ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από δύο (2) μέρη και έξι (6) σελίδες. Να απαντήσετε στις ερωτήσεις πάνω στα φύλλα εξέτασης (κόλλες με γραμμές) που σας έχουν δοθεί. Να σημειώσετε σε κάθε φύλλο εξέτασης τα στοιχεία σας: ονοματεπώνυμο, τμήμα, αριθμό. Απαγορεύεται η χρήση διορθωτικού υγρού. ΜΕΡΟΣ Α : ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΜΟΝΑΔΕΣ 14 Ι. ΚΕΙΜΕΝΑ ΜΟΝΑΔΕΣ 6 ΚΕΙΜΕΝΟ Α Ένας από τους βασικούς χαρακτηρισμούς που αποδίδουν στον εαυτό τους οι Έλληνες γονείς είναι αυτός του υπερπροστατευτικού γονέα. Τι σημαίνει όμως υπερπροστασία; Και τι κινδύνους κρύβει μια τέτοια συμπεριφορά; Ένας γονιός που «υπερπροστατεύει» το παιδί του, αυτό που στην πραγματικότητα κάνει, είναι να του παρέχει προστασία μεγαλύτερη από αυτή που χρειάζεται. Φυσικά, οι περισσότεροι γονείς αντιλαμβάνονται την προστασία ως κάτι θετικό και σκέφτονται ότι λίγη παραπάνω από το φυσιολογικό δεν πρόκειται να βλάψει τα παιδιά τους. Είναι όμως έτσι; Πριν αναλύσουμε πιο διεξοδικά τις συνέπειες της εν λόγω συμπεριφοράς θα ήθελα να κάνω σαφές ότι ως υπερπροστατευτικούς γονείς δεν ορίζω αυτούς που φροντίζουν να προστατεύσουν τα παιδιά τους από καταστάσεις που μπορεί να επιφέρουν πραγματικούς κινδύνους, αλλά τις περιπτώσεις αυτές των γονέων που ελέγχουν τα πάντα γύρω από τα παιδιά τους, από το αν ξύπνησαν στην ώρα τους και αν ντύθηκαν σωστά, αν έκαναν όλα τους τα μαθήματα, αν έφαγαν όλο τους το φαγητό, αν τσακώθηκαν με τον φίλο τους στο σχολείο. Υπερπροστατευτικοί είναι οι γονείς αυτοί που δεν μπορούν να πουν ποτέ όχι στο παιδί τους, που τρέχουν να καλύψουν και την παραμικρή του ανάγκη, που δεν αντέχουν να το δουν στεναχωρημένο,απογοητευμένο ή στερημένο. Το βασικό πρόβλημα με την υπερπροστασία είναι ότι μέσω αυτής οι γονείς διδάσκουν στο παιδί τους συστηματικά, αν και άθελά τους, να αισθάνεται αδύναμο και ευάλωτο. Το μήνυμα που μεταδίδουν αυτοί οι γονείς στα παιδιά τους είναι ότι ο κόσμος είναι τρομακτικός και επικίνδυνος και ότι το παιδί χρειάζεται ιδιαίτερη βοήθεια και προστασία. Οι υπερπροστατευτικοί γονείς εμποδίζουν τα παιδιά τους όχι μόνο από το να αναπτύξουν τις δεξιότητες και τις ικανότητές τους αλλά και από το να μάθουν να 1

2 προστατεύουν τον εαυτό τους μόνα τους. Τα παιδιά αυτά πείθονται από πολύ μικρή ηλικία ότι δεν είναι ικανά και ότι για να επιβιώσουν χρειάζονται την υποστήριξη των άλλων. Και επειδή φοβούνται μήπως βάλουν σε κίνδυνο την υποστήριξη αυτή δυσκολεύονται να εκφράσουν τον θυμό τους και ή τον εκδηλώνουν με τρόπο παθητικό ή τον στρέφουν προς τον εαυτό τους και γίνονται μελαγχολικά και αυτοκαταστροφικά. Παρότι πολλοί γονείς υποστηρίζουν ότι είναι υπερπροστατευτικοί με τα παιδιά τους, γιατί αυτά είναι π.χ. υπερευαίσθητα και το χρειάζονται, η αλήθεια είναι ότι η υπερπροστασία δεν καλύπτει ανάγκες των παιδιών αλλά ανάγκες, φόβους ή προσωπικές ανασφάλειες των ίδιων των γονιών. Συχνά είναι πολύ δύσκολο να κατανοήσουν οι γονείς τη δική τους συμβολή στο μεγάλωμα εξαρτημένων και ανώριμων παιδιών. Η αλήθεια είναι όμως ότι όσοι γονείς έχουν καταφέρει μέσα από προσωπική δουλειά να στρέψουν τον φακό στον εαυτό τους και στους λόγους για τους οποίους επιλέγουν να προσφέρουν στα παιδιά τους προστασία ή παροχές που δεν τους είναι απαραίτητες, έχουν με μεγάλη χαρά και ανακούφιση διαπιστώσει ότι τα παιδιά τους είναι πιο ώριμα, πιο άξια εμπιστοσύνης και πιο χαρισματικά από όσο ποτέ φαντάζονταν. Ζωή Στραβοπόδη, ψυχοθεραπεύτρια, divani/article/441539/ (διασκευή) ΚΕΙΜΕΝΟ Β Πολλοί γονείς, όταν γεννιέται το μωρό τους, συνηθίζουν να το βλέπουν σαν ένα μικρό και απροστάτευτο ανθρωπάκι που χρειάζεται συνεχή φροντίδα, ώστε να μην του συμβεί κάτι κακό. Η αλήθεια είναι ότι ουσιαστικά αυτός είναι ο ρόλος των γονιών για τα πρώτα τουλάχιστον χρόνια της ζωής ενός παιδιού. Όταν όμως, η συνεχής φροντίδα και παρουσία τους εξακολουθεί καθώς το παιδί μεγαλώνει και αναπτύσσεται, τότε αυτό μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο όχι μόνο στη διαδικασία ωρίμανσής του αλλά και στη ζωή του γενικότερα. Η υπερπροστασία μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα βλαβερή για την ψυχική και σωματική υγεία του παιδιού. Η υπερπροστασία πνίγει τα παιδιά και τα αφήνει κυριολεκτικά ανώριμα. Στέλνει ένα μήνυμα στα παιδιά, πως είναι ανίκανα να κάνουν κάτι μόνα τους. Τα καθιστά εξαρτώμενα, εσωστρεφή, χωρίς αυτοσεβασμό, χωρίς τη δυνατότητα να λαμβάνουν μόνα τους αποφάσεις. Ένα παιδί ανεξάρτητο είναι εκείνο που θα ξέρει να ανταποκριθεί στις συνέπειες που θα έχει μια συμπεριφορά του. Η αποτυχία θα του δώσει ένα επιπλέον κίνητρο για να προσπαθήσει περισσότερο και όχι για να κλειστεί στο «καβούκι» του από ντροπή και αισθήματα κατωτερότητας. Την περίοδο της προεφηβείας και της εφηβείας, αυτή η υπερπροστασία των γονιών μεταφράζεται ως έλλειψη εμπιστοσύνης και αυτό μπορεί να προκαλέσει σοβαρότατα προβλήματα στις οικογενειακές σχέσεις. Οι απαγορεύσεις και οι ιδιαίτερα αυστηροί έλεγχοι και κανόνες στην εφηβεία μπορεί να προκαλέσουν τραγικά, αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα. Έτσι, μπορεί ως αντίδραση να κάνει κατάχρηση ουσιών (κάπνισμα, αλκοόλ, ναρκωτικά), να έχει κατά βάση φίλους που δεν εγκρίνουν οι γονείς, να ξενυχτά και να είναι ιδιαίτερα επιθετικό. Κλείνοντας, πρέπει να πούμε ότι δεν χρειάζεται να αφήνουν οι γονείς απόλυτες ελευθερίες στα παιδιά, σίγουρα πρέπει να υπάρχει ο έλεγχος από τους γονείς αλλά πάντοτε με κάποια όρια. Ο γονέας πρέπει να ξέρει πού είναι το παιδί, τι δραστηριότητες έχει, με ποιους φίλους κάνει παρέα και να θέτει 2

3 ορισμένους κανόνες. Αυτό που δεν είναι ωφέλιμο όμως είναι να βρίσκεται συνέχεια κολλημένος στο παιδί, απλά και μόνο στην περίπτωση που κάτι έκτακτο ή κακό θα συμβεί. Η αυτοπεποίθηση ενός παιδιού ενισχύεται μέσα από τα βιώματά του και τις εμπειρίες του και για αυτό είναι πολύτιμο να δείχνουμε υπομονή και εμπιστοσύνη. Ένα παιδί καταπιεσμένο και στερημένο από βιώματα, μεγαλώνοντας θα προσπαθήσει να ζήσει όλα όσα του έλειψαν και αυτό μπορεί να πάρει επικίνδυνες διαστάσεις. Άρα, αυτό που πρέπει να έχουν οι γονείς στο μυαλό τους είναι: «Ουσιαστική παρουσία στη ζωή των παιδιών μας άλλα όχι υπερβολική παρέμβαση». Μαρία Βερβέρη, ψυχολόγος, (διασκευή) Μερος α Ερωτήσεις κατανόησης κειμένων 1. Ποιο είναι το κοινό θέμα των δύο κειμένων; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. (Μον. 0.5) 2. Να γράψετε με βάση το ΚΕΙΜΕΝΟ Β δύο (2) τρόπους με τους οποίους οι γονείς παρεμβαίνουν στη ζωή των παιδιών τους. (Μον. 0.5) 3. α. Να γράψετε με δικά σας λόγια δύο (2) συνέπειες της στάσης που τηρούν οι γονείς απέναντι στα παιδιά τους με βάση τα ΚΕΙΜΕΝΑ Α ΚΑΙ Β. (Μον. 0.5) β. «Ουσιαστική παρουσία στη ζωή των παιδιών μας άλλα όχι υπερβολική παρέμβαση». Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με την πιο πάνω άποψη; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με δύο (2) επιχειρήματα. (Μον. 0.5) Μέρος β Οργάνωση Κειμένων 1. Να διαβάσετε προσεκτικά τη 2 η παράγραφο του ΚΕΙΜΕΝΟΥ Α και: α. Να βρείτε τον τρόπο ανάπτυξης της παραγράφου δικαιολογώντας την απάντησή σας. (Μον. 0.5) β. Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο, ο οποίος να αποδίδει όσο το δυνατό καλύτερα το περιεχόμενο της πιο πάνω παραγράφου. (Μον. 0.5) Μέρος γ Μορφοσυντακτικά φαινόμενα 1. Να γράψετε μονολεκτικά τους άλλους βαθμούς του πιο κάτω επιθέτου με έντονα γράμματα χωρίς να αλλάξετε το γένος, τον αριθμό και την πτώση του. Τα παιδιά αυτά πείθονται από πολύ μικρή ηλικία ότι δεν είναι ικανά... (Μον. 0.5) 2. Στις πιο κάτω προτάσεις να βρείτε: α. Το υποκείμενο του υπογραμμισμένου ρήματος. (Μον. 0.5) Δεν χρειάζεται να αφήνουν οι γονείς απόλυτες ελευθερίες στα παιδιά. β. Τα αντικείμενα του υπογραμμισμένου ρήματος και να τα χαρακτηρίσετε. (Μον. 1)...να στρέψουν τον φακό στον εαυτό τους. 3

4 Μέρος δ Λεξιλογικές ασκήσεις 1. «Η υπερπροστασία μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα βλαβερή στην ψυχική και σωματική υγεία του παιδιού». α. Να γράψετε μία (1) σύνθετη λέξη με τις υπογραμμισμένες λέξεις. (Μον. 0.25) β. Να χαρακτηρίσετε το είδος της σύνθετης λέξης που γράψατε σύμφωνα με τη σημασία της (παρατακτικό, προσδιοριστικό, κτητικό ή αντικειμενικό σύνθετο). (Μον. 0.25) 2. Στη λέξη αυτοσεβασμός να προσδιορίσετε: α. Το α συνθετικό μέρος της λέξης. (Μον. 0.25) β. Τι μέρος του λόγου είναι το α συνθετικό. (Μον. 0.25) ΙΙ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΛΟΓΟΥ ΜΟΝΑΔΕΣ 8 «Πολλοί γονείς μέσα στο πλαίσιο της υπερβολικής προστασίας και προσφοράς αρνούνται να αφήσουν τα παιδιά τους να εξελιχθούν και να αναλάβουν τον εαυτό τους». Σε άρθρο που θα δημοσιευτεί στο περιοδικό του Σχολείου σας, να παρουσιάσετε τέσσερα (4) προβλήματα που δημιουργούν οι υπερπροστατευτικοί γονείς στα παιδιά τους και να προτείνετε δύο (2) τρόπους αντιμετώπισης της κατάστασης (έκταση λέξεων). ΜΕΡΟΣ Β : ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΜΟΝΑΔΕΣ 6 Να διαβάσετε τα κείμενα και στη συνέχεια να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις. Ι. Πολυκατοικία Πώς καταντά, παιδί μου, αυτή η ζωή στα χέρια μιας πολυκατοικίας. Τι σύμφυρμα*, τι παρδαλός συνωστισμός ανθρώπων που συναπαντιένται στις σκάλες και στους ανελκυστήρες βιαστικοί, με το τσιγάρο στο στόμα, συνοφρυωμένοι, πολυάσχολοι, χωρίς χαιρετισμό, χωρίς χαμόγελο, χωρίς γειτονικό δεσμό. Οι αρχιτέχτονες κι οι Ουγγαρέζες ορχηστρίδες** κι οι χτηματομεσίτες κι ο παιδίατρος και το προσωπικό του Εμπορικού Επιμελητηρίου. Τελοσπάντων Κώστας Μόντης, Συμπλήρωμα των Στιγμών, Λευκωσία 1960 *σύμφυρμα: μείγμα, ανακάτωμα **ορχηστρίδες: επαγγελματίες χορεύτριες 4

5 ΙΙ. Άνεργοι «Του εργοστασίου η πόρτα, είναι από σίδερο έχει στο μέσο δυο κάγκελα. Και πίσω από τα κάγκελα δυο μάτια που σφάζουν. Ο επιστάτης κοιτάζει την ουρά των ανθρώπων που στέκονται απέξω, χέρια και πρόσωπα που κάνουν μια κίνηση όλα μαζί, κρατούν την ανάσα, σκύβουν ν ακούσουν. Μεσημέριασε, φύγετε. Ο κύριος διευθυντής δε θά ρθει. Αύριο πάλι πρωί. Πιο πρωί. Χαμηλώνουν τα πρόσωπα, στέκονται αμήχανα. Ύστερα, φεύγοντας, κοιτάζουνε γύρω τους σα να ψάχνουν να βρουν ένα βάραθρο- όχι να κλάψουνε, όχι να ψάξουν για τίποτα. Να ρίξουν τα χέρια τους. Νικηφόρος Βρεττάκος, Τα ποιήματα, τ. Β, Τρία Φύλλα, Αθήνα 1991 ΙΙΙ. Στην εποχή του τσιμέντου και της πολυκατοικίας (απόσπασμα) Στις περισσότερες απ' αυτές τις πολυκατοικίες, που χτίζονται η μια ύστερα απ' την άλλη, σπάνια θα δεις παράθυρο. Είναι όλο μπαλκονόπορτες και βγαίνουν σ' ένα μπαλκόνι που ζώνει την πολυκατοικία ένα γύρο και θυμίζει κατάστρωμα βαποριού. Έτσι λοιπόν, μπαλκονόπορτα και κάμαρα, και η κάθε κάμαρα μοιάζει διάδρομος. Πώς επιπλώνεται, πώς κατοικείται αυτός ο χώρος, δεν έχεις ανάγκη να το σκεφτείς εσύ. Το αποφάσισε προκαταβολικά ο αρχιτέκτονας. Σου έβαλε την πρίζα για την τηλεόραση εκεί που πρέπει να την τοποθετήσεις, σου έβαλε τις απλίκες* εκεί που θα μπει το «καθιστικό», δηλαδή ο καναπές, το χαμηλό τραπέζι και οι δυο τεράστιες πολυθρόνες της μόδας.» Αλλάζουν οι καιροί, αλλάζουν και οι άνθρωποι. Μέσα στις πολυκατοικίες οι άνθρωποι γίνανε αγγλοπρεπείς. Βλέπεις κάποιον στη σκάλα ή στο ασανσέρ και δε σε χαιρετά. Στέκεται μπροστά σου σαν κολόνα πάγου, φοβάσαι να τον χαιρετήσεις κι εσύ. Δεν ξέρεις καλά καλά συγκάτοικος είναι ή ξένος. Έχασαν οι Ρωμιοί τη ρωμιοσύνη τους. Τα μούτρα των συγκατοίκων μου ας μην τα ξέρω. Ξέρω όμως τη φωνή τους, τον βήχα τους. Ξέρω της διπλανής μου τον αναστεναγμό και το βογκητό. Βογκά τα βράδια, όταν πέφτει στο κρεβάτι της, βογκά και τη νύχτα. Φαίνεται πως έχει άλατα στις κλειδώσεις της και πονεί. Κάθε πρωί στις έξι ακούω το ξυπνητήρι της. Όλα αυτά ακούονται, γιατί το κρεβάτι της είναι δίπλα στο δικό μου και μας χωρίζει ένας τοίχος. Μαρία Ιορδανίδου, Η αυλή μας, 1981 *Απλίκα: μικρό φωτιστικό που στηρίζεται στον τοίχο 5

6 1.α. Να εντοπίσετε στα πιο πάνω λογοτεχνικά κείμενα και να παρουσιάσετε δύο (2) κοινωνικά προβλήματα που δημιουργούν οι σύγχρονες συνθήκες και ανάγκες της ζωής. (Μον. 1) β. Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με ένα (1) στοιχείο από το κάθε κείμενο. (Μον. 1) 2. Στο ποίημα Πολυκατοικία: α. Να επισημάνετε και να εξηγήσετε δύο (2) χαρακτηριστικά στοιχεία της σύγχρονης ζωής. (Μον. 1) β. Να γράψετε δύο (2) εκφραστικά μέσα που χρησιμοποιεί ο ποιητής, δίνοντας ένα παράδειγμα για το καθένα. (Μον. 1) 3. Στο ποίημα Άνεργοι: α.να βρείτε και να εξηγήσετε την αντίθεση. (Μον. 1) β. Ποιο, κατά τη γνώμη σας, νομίζετε ότι είναι το μήνυμα του ποιητή μέσα από την πιο πάνω αντίθεση; (Μον.1) Η Διευθύντρια Ελευθερίου Μαρία 6