ΟΜΑ Α ΑΙΜΟ ΟΣΙΑΣ του ΤΕΕ-ΑΜ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ / ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΥΛΙΚΟ

Transcript

1 ΟΜΑ Α ΑΙΜΟ ΟΣΙΑΣ του ΤΕΕ-ΑΜ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ / ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΥΛΙΚΟ Ε ιµέλεια : Μιχάλης Πα αδό ουλος Αντι ρόεδρος. Ε. του ΤΕΕ-ΑΜ Ενηµέρωση για την αιµοδοσία Τι είναι η αιµοδοσία; Γιατί θεωρείται τόσο σηµαντικό να δίνει κάποιος αίµα; Φυσιολογικά το σώµα µας φτιάχνει εύκολα όλο το αίµα που χρειαζόµαστε. Όµως ατυχήµατα ή νοσήµατα µπορούν να µας κάνουν να χρειαστούµε περισσότερο αίµα από όσο το σώµα µας µπορεί να παράγει. Τα χαµηλά επίπεδα αίµατος µπορεί να είναι επικίνδυνα και να προκαλέσουν σοβαρή ζηµιά, ακόµη και θάνατο εάν το χαµένο αίµα δεν αντικατασταθεί γρήγορα. Σε αυτές τις περιπτώσεις εξαρτόµαστε από το αίµα που δίνουν οι υγιείς αιµοδότες. Εθελοντική αιµοδοσία Η αιµοδοσία είναι πράξη αγάπης και απόδειξη κοινωνικής ευαισθησίας. Tα αποτελέσµατά της σώζουν ζωές, διότι το αίµα ούτε παράγεται, ούτε αντικαθίσταται. Μόνο χαρίζεται Γι αυτό το λόγο, η εθελοντική αιµοδοσία είναι µια χειρονοµία καλής θέλησης, φροντίδας και αγάπης. Η συνεισφορά των εθελοντών αιµοδοτών είναι πάνω απ όλα ενέργεια ζωής για τον πάσχοντα συνάνθρωπό µας. Υπάρχουν κίνδυνοι από την αιµοδοσία; Κάποιοι, όµως, διστάζουν να δώσουν αίµα και κύριες αιτίες για αυτό είναι ο αδικαιολόγητος φόβος, η προκατάληψη και η άγνοια. Γιατί: εν υπάρχει κανένας κίνδυνος για τη µετάδοση νοσηµάτων µέσω της αιµοδοσίας, καθώς όλα τα υλικά που χρησιµοποιούνται κατά την αιµοληψία είναι αποστειρωµένα, µιας χρήσης και ανοίγονται µπροστά στον αιµοδότη. Εποµένως, κάθε φόβος για τη µετάδοση ασθένειας είναι αβάσιµος και παράλογος. Είναι φυσικά απαραίτητο να απαντήσετε µε ειλικρίνεια στις ερωτήσεις σχετικά µε την κατάσταση της υγείας σας και να µην προσπαθείτε να αποκρύψετε πληροφορίες από τον γιατρό. Η αιµοδοσία, διαρκεί µόνο 10, γίνεται ανώδυνα και εκτελείται από καταρτισµένο προσωπικό. Υπάρχουν οφέλη από την αιµοδοσία; Συσσωρευµένα δεδοµένα της τελευταίας δεκαετίας έχουν τεκµηριώσει την ωφελιµότητα της ελεγχόµενης αφαίµαξης, σχεδόν σίγουρα, µέσω της µείωσης του εφεδρικού σιδήρου ο οποίος σαν οξειδωτικός παράγοντας συµµετέχει και είναι ο κύριος υπεύθυνος σε διαδικασίες όπως η γήρανση, η αρτηριοσκλήρυνση και η ογκογένεση. Τουλάχιστον προσωρινά, η αφαίµαξη βελτιώνει την ρεολογία του αίµατος, δηλαδή το αίµα κυκλοφορεί ευκολότερα µε λιγότερη κούραση της καρδιάς και λιγότερη επιβάρυνση και φθορά των αγγείων. Η κατάσταση της υγείας του αιµοδότη εξετάζεται σχολαστικά. Ο υποψήφιος υποβάλλεται σε πλήρη ιατρικό έλεγχο που περιλαµβάνει τη λήψη του ιστορικού, την µέτρηση του αιµατοκρίτη, της αρτηριακής πίεσης, των 1

2 σφυγµών. Αν κριθεί ότι δεν είναι ασφαλές για την υγεία του να δώσει αίµα, δε θα µπορέσει να αιµοδοτήσει εκείνη τη µέρα. Το αίµα ελέγχεται σχολαστικά για διάφορα νοσήµατα που µεταδίδονται µε το αίµα. Από µία µονάδα αίµατος παρασκευάζονται προϊόντα που µεταγγίζονται επιλεκτικά σε ασθενείς που δεν έχουν ανάγκη ολικού αίµατος, αλλά κάποιων συστατικών. Κάθε αιµοληψία ολικού αίµατος διαχωρίζεται στα 4 κύρια συστατικά: Ερυθρά αιµοσφαίρια, Αιµοπετάλια, Λευκά αιµοσφαίρια, Πλάσµα. Με αυτόν τον τρόπο µπορούν να βοηθηθούν αναλόγως και την περίπτωση παραπάνω από ένας άνθρωποι. Λίγα λόγια για το τι πρέπει να γνωρίζει ο υποψήφιος αιµοδότης Κάθε υγιής άνδρας ή γυναίκα, ηλικίας ετών. Για νέους ηλικίας 17 ετών χρειάζεται γραπτή συγκατάθεση γονέων ή κηδεµόνων. Η ποσότητα του αίµατος που δίνει ο εθελοντής είναι cc. Η αναπλήρωση του όγκου του αίµατος γίνεται σε λίγες ώρες (24 ώρες) µε λήψη υγρών. Τα συστατικά του αίµατος αναπληρώνονται πλήρως σε µικρό χρονικό διάστηµα (περίπου σε ένα µήνα). Η συχνότητα µε την οποία µπορεί να δίνει κανείς αίµα είναι για τους άνδρες 3-4 φορές το χρόνο και για τις γυναίκες 2-3 φορές το χρόνο. Ο υποψήφιος αιµοδότης, πριν δώσει αίµα, συµπληρώνει ένα ερωτηµατολόγιο µε ερωτήσεις που αφορούν το ιατρικό ιστορικό του, την υγεία του και τον τρόπο ζωής του. Σκοπός των ερωτηµάτων του εντύπου είναι η ασφάλεια της υγείας τόσο του αιµοδότη όσο και του δέκτη. Η συµπλήρωση του ερωτηµατολογίου είναι αυστηρά προσωπική και ο υποψήφιος αιµοδότης καλύπτεται από το ιατρικό απόρρητο. Είναι εξαιρετικά σηµαντικό ο αιµοδότης να απαντήσει µε ειλικρίνεια στις ερωτήσεις, καθώς αυτές λειτουργούν σαν φίλτρο για τον αποκλεισµό από την αιµοδοσία φορέων µολυσµατικών νόσων για τις οποίες ίσως να µην υπάρχουν ειδικές εξετάσεις ή να υπάρχουν αλλά να µην εφαρµόζονται. 2

3 Ο αιµοδότης θα πρέπει: Να αισθάνεται καλά. Να είναι ξεκούραστος. Να έχει κοιµηθεί την προηγούµενη ηµέρα 6-7 ώρες τουλάχιστον. Πριν την αιµοδοσία πρέπει να προηγείται ελαφρύ πρωινό ή να έχουν περάσει 3 ώρες από το µεσηµβρινό γεύµα, που καλό είναι να είναι επίσης ελαφρύ. Απαγορεύεται η κατανάλωση οινοπνευµατωδών ποτών πριν την αιµοδοσία. Όταν τελειώσει η αιµοδοσία ο εθελοντής αιµοδότης παραµένει για δέκα λεπτά καθιστός ή ξαπλωµένος. Του δίνεται να πιει ένα αναψυκτικό για να αναπληρωθεί ο όγκος του αίµατος που έχασε. Ο αιµοδότης δεν πρέπει να έχει πάρει φάρµακα ούτε καν ασπιρίνη τις τελευταίες µέρες πριν την αιµοληψία. Κατά την διάρκεια της εγκυµοσύνης, του θηλασµού και 6-12 µήνες µετά τον τοκετό δεν γίνεται αιµοληψία. Ο αιµοδότης δεν πρέπει να έχει υποβληθεί σε µεγάλη χειρουργική επέµβαση ή να έχει προσβληθεί από βαριά νόσο κατά τη διάρκεια του τελευταίου χρόνου. Κάθε πρόβληµα υγείας που ενδεχοµένως έχει ο υποψήφιος αιµοδότης, πρέπει να συζητείται µε τον υπεύθυνο γιατρό της αιµοδοσίας, ο οποίος κρίνει τελικά για τη καταλληλότητα της αιµοληψίας. Σε περίπτωση προσωρινού ή µόνιµου αποκλεισµού από αιµοδοσία, ο γιατρός δίνει την κατάλληλη συµβουλή. Η καλή επικοινωνία µεταξύ του αιµοδότη και του προσωπικού της αιµοδοσίας διατηρεί τη σχέση εµπιστοσύνης και 3

4 διασφαλίζει την καλή ποιότητα του αίµατος που παρέχεται στους ασθενείς που χρειάζονται αίµα και τα παράγωγά του. Στον εθελοντή χορηγείται ειδική ταυτότητα που τον διακρίνει και βοηθά στην εξεύρεση αίµατος σε περίπτωση που χρειαστεί κάποτε αίµα αυτός ή η οικογένειά του (συγγενείς α' βαθµού). Μετά την αιµοδοσία ο αιµοδότης πρέπει: να µην καπνίσει για µία ώρα να µην οδηγήσει για µία ώρα να µην κάνει έντονη σωµατική άσκηση την ηµέρα της αιµοδοσίας. Να πάρει περισσότερα υγρά και καλό γεύµα την ηµέρα της αιµοδοσίας. Απαγορεύεται να δώσει κάποιος αίµα στις παρακάτω περιπτώσεις: όταν πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση, υπερλιπιδαιµία, καρδιακό ή άλλο σοβαρό νόσηµα. όταν έχει ιστορικό ηπατίτιδας, ελονοσίας, φυµατίωσης, σύφιλης, µελιταίου πυρετού είναι φορέας του AIDS έχει αµειβόµενες σεξουαλικές σχέσεις κάνει χρήση ναρκωτικών ενδοφλεβίως έχει οµοφυλοφιλικές σχέσεις ο σύντροφός του ανήκει σε κάποια από τις προηγούµενες κατηγορίες. εν ρέ ει να ξεχνάµε ότι υ οψήφιος αιµοδότης είναι κάθε υγιής άνθρω ος, υ οψήφιοι δέκτες είµαστε όλοι. ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΗ ΑΙΜΟ ΟΣΙΑ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΑΙΜΑ; Το Αίµα είναι ένας ιστός σε ρευστή κατάσταση που χρησιµεύει για τη µεταφορά οξυγόνου, ουσιών, βιταµινών και όπλων για την άµυνα κατά των µικροβίων µεταξύ των διαφόρων οργάνων του σώµατος. Τα κύτταρά του ανανεώνονται συνεχώς από µητρικά κύτταρα του µυελού των οστών ή των λεµφαδένων. Περιλαµβάνει κύτταρα όπως: ερυθρά, λευκά αιµοσφαίρια, αιµοπετάλια, που "κολυµπούν" µέσα στο πλάσµα. Και επειδή ακριβώς είναι ένας ζωντανός ιστός, δεν µπορεί να τον αποκαταστήσει κανένα φάρµακο ή χηµική ουσία αλλά προσφέρεται αποκλειστικά από τον άνθρωπο. ΤΙ ΕΝΝΟΟΥΜΕ ΜΕ ΤΟΝ ΟΡΟ ΑΙΜΟ ΟΣΙΑ; Η αιµοδοσία είναι µια ιατρική διαδικασία η οποία έχει ιατρική ένδειξη και η οποία συνίσταται στην έγχυση αίµατος ή συστατικών του αίµατος του δότη προς τον λήπτη. Τα στοιχειά του αίµατος είναι τα εξής: 1. ερυθρά αιµοσφαίρια για αναιµία ή απώλεια αίµατος 2. αιµοπετάλια για την αιµοραγία ή την παρεµπόδιση αιµοραγίας 3. πλάσµα που παρέχει πρωτεΐνες και θροµβωτικούς παράγοντες Με τον όρο "ΑΙΜΟ ΟΣΙΑ" εννοούµε τη χορήγηση αίµατος µε την µετάγγιση και κατ' επέκταση την όλη 4

5 οργάνωση που ασχολείται µε τη λήψη, συντήρηση και διάθεση του αίµατος και των παραγώγων του. Ως επιστηµονικός τοµέας, η αιµοδοσία αποτελεί ιδιαίτερο κλάδο της αιµατολογίας µε τεράστια ανάπτυξη τα τελευταία 20 χρόνια. Η αιµοδοσία σαν φοβερά εξειδικευµένος τοµέας πλαισιώνεται µε επιστηµονικό, νοσηλευτικό και τεχνικό προσωπικό υψηλής στάθµης µε εξειδίκευση στο τοµέα της αιµοδοσίας. Η αιµοδοσία είναι ανώδυνη και διαρκεί συνολικά 15 λεπτά. Στο διάστηµα αυτό γίνεται: -λήψη σύντοµου ιστορικού -σύντοµη κλινική εξέταση -προσδιορισµός της αιµοσφαιρίνης και του αιµατοκρίτη του υποψηφίου δότη -αιµοληψία Το αίµα από την Εθελοντική Αιµοδοσία παρέχεται σε πάσχοντες από Μεσογειακή Αναιµία, Αιµορροφιλία ή Λευχαιµία, σε άτοµα που θα υποβληθούν σε χειρουργική επέµβαση ή σε θύµατα τροχαίων ατυχηµάτων. Τι είναι η εθελοντική αιµοδοσία -Η εθελοντική προσφορά αίµατος, αποτελεί έναν από τους σηµαντικότερους κρίκους του κοινωνικού εθελοντισµού. Η εθελοντική αιµοδοσία δεν είναι απλά φιλανθρωπία, είναι βασικός πυλώνας του ηµοσίου Συστήµατος Υγείας. Μια έµπρακτη έκφραση Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Είναι η προσφορά ποσότητας αίµατος από υγιείς δότες, η οποία θα χρησιµοποιηθεί για µετάγγιση σε άρρωστο. Καλείται εθελοντική, επειδή πρόκειται για πράξη που εκτελεί κάποιος µε τη θέληση του και µε µοναδικό κίνητρο ένα συναίσθηµα αλληλεγγύης. Ο όρος αιµοδοσία µπορεί να αναφέρεται γενικότερα σε ό, τι αφορά τις υπηρεσίες που την οργανώνουν, όπως στο σχετικό χώρο του νοσοκοµείου, στον ιδιαίτερο κλάδο της αιµατολογίας που ασχολείται µε αυτό το θέµα. Η αιµοδοσία αποτελεί ένα δώρο ζωής για κάποιον ο οποίος έχει απόλυτη ανάγκη από µετάγγιση αίµατος. Σύµφωνα µε διεθνείς στατιστικές, 60% του πληθυσµού θα χρειαστεί µετάγγιση ολικού αίµατος ή ενός εκ των στοιχείων του σε κάποια στιγµή της ζωής του. Παράλληλα µόνο 5% των ατόµων που θα µπορούσαν να είναι αιµοδότες, δίνουν αίµα. Αποτέλεσµα είναι η εµφάνιση ελλείψεων, καθοριστικών για τη ζωή ασθενών που έχουν ανάγκη την άµεση µετάγγιση αίµατος. -Η διασφάλιση της ποιότητας και η εξασφάλιση της επάρκειας αίµατος σε όλες τις γωνιές του τόπου µας είναι µια από τις βασικές προτεραιότητες του Υπουργείου µας. Το Εθνικό Σύστηµα Υγείας, προσφέρει πλέον στην αιµοδοτική κοινότητα τη δυνατότητα Μοριακού Ελέγχου του Αίµατος, του πιο σύγχρονου συστήµατος ανάλυσης του αίµατος. -Το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης στηρίζει έµπρακτα τον καθηµερινό αγώνα των εθελοντών και ενισχύει µε κάθε δυνατό τρόπο τις προσπάθειες ενισχύει µε κάθε δυνατό τρόπο τις προσπάθειες ενηµέρωσης του πληθυσµού για την σηµασία της αιµοδοσίας και του εθελοντισµού. Μόνο η εθελοντική και συστηµατική προσφορά αίµατος από τον πληθυσµό, έτσι ώστε να υπάρχει καθηµερινή εισροή αίµατος στις αιµοδοσίες της χώρας, θα µας δώσει ασφάλεια για την αντιµετώπιση των ασθενών και θα µας απαλλάξει από το άγχος της εύρεσης αίµατος. Γιατί να γίνει κάποιος εθελοντής αιµοδότης -Επειδή δεν υπάρχει ακόµη φάρµακο που να µπορεί να αντικαταστήσει το αίµα. -Επειδή θέλει να βοηθήσει τους χιλιάδες συνάνθρωπών µας που έχουν ανάγκη από αίµα. -Επειδή θεωρεί προσωπική του ευθύνη την κάλυψη της χώρας µας σε αίµα από την εθελοντική αιµοδοσία και µόνο. ε µας τιµά ως χώρα η εισαγωγή αίµατος από το εξωτερικό. -Επειδή πρόκειται για µια ανώδυνη και ακίνδυνη διαδικασία, που διαρκεί λίγα λεπτά, αλλά από µια φιάλη µπορεί να σωθούν τρεις ανθρώπινες ζωές. -Επειδή ο εθελοντής αιµοδότης βιώνει ένα µοναδικό συναίσθηµα κοινωνικής αλληλεγγύης και γιατί πέρα από τα κίνητρα που δίδονται (δυνατότητα να καλύψει τις ανάγκες σε αίµα για τον ίδιο ή την οικογένεια του, δωρεάν ιατρικές εξετάσεις, τιµητικές διακρίσεις, αιµοδοτική άδεια), ο εθελοντής αιµοδότης νιώθει ότι προσφέρει ζωή στον άγνωστο πάσχοντα συνάνθρωπό του. -Ιδιαίτερα οι νέοι άνθρωποι µπορούν µέσα από την εθελοντική προσφορά να αποδείξουν ότι είναι ικανοί να συντελέσουν στην καλυτέρευση των συνθηκών ζωής. Ποιος µπορεί να δώσει αίµα Αίµα µπορούν να δώσουν όλοι οι άνδρες και οι γυναίκες από 18 έως 65 χρονών που είναι υγιείς (κατάλληλοι 5

6 αιµοδότες) και είναι πάνω από 50 κιλά, 3 µε 4 φορές το χρόνο. Η Αιµοληψία είναι τελείως ακίνδυνη και διαρκεί 10 λεπτά. Η ποσότητα αίµατος που δίνει ένας αιµοδότης αποτελεί το 1/20 περίπου από το αίµα του. Η αιµοδοσία είναι ουσιαστικά µια ιατρική πράξη µε συγκεκριµένες ενδείξεις. Έτσι, αν για κάποιο λόγο δεν µπορείτε να δώσετε αίµα, αυτό δεν πρέπει να σας απογοητεύει. Αν και τα κριτήρια καταλληλότητας για αιµοδοσία φαίνονται αυστηρά, έχουν το νόηµα της προφύλαξης της υγείας τόσο του δότη όσο και του λήπτη και ανταποκρίνονται σε διεθνώς καθορισµένα πρότυπα. Υπάρχουν καταστάσεις και νοσήµατα που αποκλείουν δια παντός την αιµοδοσία όπως είναι το AIDS, οι ηπατίτιδες, η ελονοσία, η χρήση ενδοφλεβίων ναρκωτικών, οι κακοήθειες, η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, καρδιακές παθήσεις, νεφροπάθεια, αναιµία ή άλλα σοβαρά χρόνια νοσήµατα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, όµως, ο αποκλεισµός είναι µόνο πρόσκαιρος. Για παράδειγµα, αν κάποιος δεν έχει συµπληρώσει 6-8 ώρες ύπνου, έχει γρίπη (περιµένουµε µέχρι να περάσει), στη διάρκεια της εγκυµοσύνης (αναµονή µέχρι και έξι µήνες µετά τον τοκετό), στη διάρκεια της εµµήνου ρύσεως, στη διάρκεια µιας εποχιακής αλλεργίας, αν έχει κάνει εµβόλια ή παίρνει συγκεκριµένα φάρµακα (για παράδειγµα πρέπει να περάσουν τρεις µέρες από τη λήψη ασπιρίνης). Οι ετερόζυγοι φορείς µεσογειακής αναιµίας (το κοινώς λεγόµενο στίγµα) ή άτοµα µε έλλειψη G6PD αιµοδοτούν, αν η αιµοσφαιρίνη είναι πάνω από 12gr/dl. Επίσης, για µειωθεί η πιθανότητα ύπαρξης λοίµωξης από AIDS, ελονοσία, CJD (νόσος τρελών αγελάδων) ή SARS, άνθρωποι που έχουν ταξιδέψει σε ορισµένες χώρες αποκλείονται για συγκεκριµένο διάστηµα από την αιµοδοσία. τοµα που έχουν οµοφυλοφιλική σχέση, πολλούς ερωτικούς συντρόφους, σύντροφοι χρηστών ναρκωτικών κ.τ.λ. δεν πρέπει να δίνουν αίµα. Τέλος, για ένα εξάµηνο αποκλείονται ως αιµοδότες άνθρωποι που χειρουργήθηκαν ή δέχθηκαν µετάγγιση. Εκτός από τις γενικές αυτές αρχές και επειδή οι λεπτοµέρειες στις ενδείξεις αναπροσαρµόζονται, ο υποψήφιος αιµοδότης πρέπει να συµβουλεύεται το προσωπικό της αιµοδοσίας που είναι το πλέον αρµόδιο για την επιλογή των αιµοδοτών. ιαδικασία αιµοδοσίας Μετά από τη λήψη σύντοµου ιατρικού ιστορικού, τη µέτρηση της αρτηριακής πίεσης και του αιµατοκρίτη ο γιατρός της αιµοδοσίας κρίνει αν µπορείς να δώσεις αίµα τη δεδοµένη στιγµή. Πρόκειται για µια ανώδυνη διαδικασία. Το µοναδικό ενόχληµα είναι ένα µικρό τσίµπηµα από τη βελόνα και µετά απλά ανοιγοκλείνεις τη γροθιά σου για να διευκολύνεις τη ροή του αίµατος. Οι περισσότεροι εθελοντές αιµοδότες περιγράφουν πόσο όµορφα νιώθουν από την προσφορά τους. Λαµβάνεται λιγότερο από το 1/10 του αίµατος περίπου, 450ml από τα 5 λίτρα που έχει ο άνθρωπος. Ο όγκος που χάνεται αναπληρώνεται σε 10 λεπτά µετά την αιµοδοσία. Θεωρείται ότι η κινητοποίηση του µυελού των οστών είναι και ευεργετική για τον οργανισµό. Είναι ακίνδυνη για τον αιµοδότη. εν υπάρχει περίπτωση να µολυνθεί ο αιµοδότης από AIDS ή άλλο µεταδιδόµενο νόσηµα αφού οι βελόνες που χρησιµοποιούνται είναι µιας χρήσεως και αποστειρωµένες. Ο όγκος αίµατος που δίνει ο αιµοδότης αντικαθίσταται αµέσως, το πλάσµα σε µια µέρα και τα ερυθρά αιµοσφαίρια σε ένα µήνα. Η αιµοδοσία διαρκεί περίπου δέκα λεπτά. Για την όλη διαδικασία από τη συµπλήρωση του ερωτηµατολογίου µέχρι να φύγεις υπολόγισε περίπου µισή ώρα. Αίµα µπορεί κανείς να δώσει κάθε 3-4 µήνες. Οδηγίες για τους αιµοδότες Πριν από την αιµοληψία είναι καλό ο αιµοδότης να είναι ξεκούραστος και να έχει πάρει ένα ελαφρύ γεύµα. Ο αιµοδότης µπορεί να δίνει αίµα πρωινές ή απογευµατινές ώρες. Καλό είναι η αιµοδοσία να γίνεται όταν ο αιµοδότης είναι ξεκούραστος. Μετά την αιµοδοσία ο αιµοδότης πρέπει να ακολουθεί τις συµβουλές του νοσηλευτικού προσωπικού. - Ο όγκος αίµατος που προσφέρει ο αιµοδότης είναι 450 ml και αποκαθίσταται αµέσως από τον οργανισµό. Το πλάσµα αναπαράγεται σε 24 ώρες και τα ερυθρά σε ένα µήνα. - εν πρέπει να διενεργείται αιµοδοσία πριν περάσουν τρεις µήνες από την προηγουµένη. - Η αιµοδοσία είναι τελείως ακίνδυνη και διαρκεί 5-10 λεπτά της ώρας. - Κανένα φάρµακο δεν υποκαθιστά το αίµα ή το πλάσµα που χρειάζονται οι ασθενείς. Οδηγίες για µετά την αιµοδοσία - Ο αιµοδότης µπορεί να δίνει αίµα πρωινές ή απογευµατινές ώρες. Καλό είναι η αιµοδοσία να γίνεται όταν ο αιµοδότης είναι ξεκούραστος. Μετά την αιµοδοσία ο αιµοδότης πρέπει να ακολουθεί τις συµβουλές του νοσηλευτικού προσωπικού. - Να πάρει την τροφή που του προσφέρεται. Να µην αποχωρήσει από το Τµήµα αιµοδοσίας πριν του το επιτρέψει το υπεύθυνο προσωπικό. 6

7 - Να µην καπνίσει για 1 (µια) ώρα. - Να µην οδηγήσει για 1 (µια) ώρα. - Να µην κάνει έντονη σωµατική άσκηση την ηµέρα της αιµοδοσίας. - Να πάρει περισσότερα υγρά και καλό γεύµα την ηµέρα της αιµοδοσίας. - Αποφυγή οινοπνευµατωδών ποτών την ηµέρα της αιµοδοσίας. - Σε περίπτωση αιµορραγίας από το σηµείο φλεβοκέντησης, ο αιµοδότης θα πρέπει να σηκώσει το χέρι ψηλά και να εφαρµόσει πίεση. - Ο επίδεσµος µπορεί να αφαιρεθεί µετά από 2-3 ώρες. - Για οποιοδήποτε πρόβληµα ή απορία ο αιµοδότης µπορεί να απευθύνεται στο νοσηλευτικό προσωπικό ή στο γιατρό της αιµοδοσίας. Μετά την πρώτη αιµοδοσία ο αιµοδότης παραλαµβάνει ατοµική κάρτα όπου αναγράφονται η οµάδα αίµατος του και οι µονάδες που έχει δώσει και την οποία πρέπει να κρατά κάθε φορά που δίνει αίµα ή όταν χρειαστεί αίµα για τον ίδιο ή συγγενή πρώτου βαθµού. Εσύ, τι οµάδα αίµατος έχεις; Οµάδες αίµατος είναι οι κατηγορίες στις οποίες διακρίνουµε το αίµα ανάλογα µε την παρουσία ή την απουσία κάποιων ουσιών που βρίσκονται στα ερυθρά αιµοσφαίρια (αντιγόνα): - Αν έχει το αντιγόνο Α, το άτοµο ανήκει στην οµάδα Α. - Αν έχει το αντιγόνο Β ανήκει στην οµάδα Β. - Αν έχει το αντιγόνο Α ΚΑΙ το αντιγόνο Β τότε λέµε ότι το άτοµο ανήκει στην οµάδα ΑΒ. - Αν ΕΝ έχει ούτε το αντιγόνο Α ούτε το αντιγόνο Β τότε λέµε ότι το άτοµο ανήκει στην οµάδα Ο. Επίσης, αν έχει τον παράγοντα Rhesus (ένα άλλο αντιγόνο), τότε λέµε ότι το άτοµο είναι Rhesus θετικό (Rh+), ενώ αν δεν έχει τον παράγοντα Rhesus, τότε λέµε ότι είναι Rhesus αρνητικό (Rh-). Συχνότητα των οµάδων αίµατος στην Ελλάδα ΑΒ :: 4.75% Α :: 37.93% Β :: 12.93% 0 :: 44.39% Rh+ :: 85% Rh- :: 15% Είναι σηµαντικό να ξέρουµε την οµάδα αίµατος σε µια µετάγγιση, επειδή, εκτός από τα αντιγόνα, υπάρχουν και τα αντισώµατα: - Αν κάποιος έχει αντιγόνο Α, δηλαδή οµάδα αίµατος Α, θα έχει και αντίσωµα αντι-β. - Αν κάποιος είναι οµάδα αίµατος Β, θα έχει και αντίσωµα αντι-α. - Αν κάποιος είναι οµάδα αίµατος ΑΒ, δε θα έχει ούτε αντι-α ούτε αντι-β. - Αν κάποιος είναι οµάδα αίµατος Ο, θα έχει και αντι-α και αντι-β. Γενικότερα, ο δέκτης δε θα πρέπει να έχει αντίσωµα εναντίον του αντιγόνου του δότη. Για παράδειγµα, ένα άτοµο οµάδας Β (αντι-α) δεν µπορεί να πάρει αίµα από ένα άτοµο οµάδας Α. ΩΣΕ ΚΙ ΕΣΥ ΕΚΑ ΛΕΠΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΣΟΥ! ΘΑ ΩΣΕΙΣ ΜΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΗ ΖΩΗ ΣΕ ΠΟΛΛΟΥΣ ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΣΟΥ! ΤΙ ΑΝΑΓΚΕΣ ΕΧΕΙ Η ΕΛΛΑ Α ΣΕ ΑΙΜΑ; Ένα µείζον θέµα για τις ιατρικές υπηρεσίες νοµίζω κάθε χώρας είναι το θέµα της αιµοδοσίας. Είναι γνωστό ότι υπάρχει έλλειψη µονάδων στη χώρα µας. Στο ελληνικό δύκτυο υπάρχει πληθώρα τόσο site µε πληροφορίες όσο και οργανισµών εθελοντικής αιµοδοσίας. Οι ετήσιες ανάγκες αίµατος ανέρχονται σε µονάδες αλλά δυστυχώς δεν υπάρχει επάρκεια και κάνουµε εισαγωγή. Ενδεικτικά αναφέρουµε ότι σε κάθε 10 νοσοκοµειακούς αρρώστους, οι δύο χρειάζονται µετάγγιση αίµατος, και ότι για να σωθεί ένας βαριά τραυµατισµένος απαιτούνται από 10 µέχρι 40 µονάδες αίµατος. Επίσης για κάθε ασθενή µε µεσογειακή αναιµία απαιτούνται τουλάχιστον 30 µονάδες αίµατος το χρόνο, ενώ κάθε άρρωστος µε λευχαιµία χρειάζεται περισσότερες από 50 µονάδες αίµατος ή αιµοπεταλίων. Ενδεικτικό, επίσης, των αυξηµένων αναγκών σε αίµα είναι ότι σε ορισµένες ειδικές περιπτώσεις, όπως εγχειρήσεις καρδιάς, βαριά γαστρορραγία ή αιµοραγία στον τοκετό, η ανάγκη για κάθε άρρωστο ξεπερνά τις 10 µονάδες. Το µήνυµα της Παγκόσµιας Ηµέρας Εθελοντή Αιµοδότη δεν είναι µόνο να εξαλείψει την προκατάληψη γύρω από την αιµοδοσία αλλά να προσελκύσει νέους αιµοδότες. ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΚΑΛΥΦΘΟΥΝ ΑΥΤΕΣ ΟΙ ΑΝΑΓΚΕΣ; 7

8 Η εθελοντική και συστηµατική προσφορά αίµατος από τους πολίτες, έτσι ώστε να υπάρχει καθηµερινή εισροή αίµατος στις µονάδες αιµοδοσίας της χώρας, είναι ο µόνος τρόπος που µπορεί να εξασφαλίσει τις απαραίτητες ποσότητες αίµατος, ώστε να αντιµετωπίζονται µε επιτυχία οι ανάγκες των ασθενών σε αίµα. Για να υπάρχει πάντοτε διαθέσιµο αίµα θα αρκούσε το 10% του πληθυσµού να προσφέρει αίµα µια φορά το χρόνο. Ορθότερη λύση θα ήταν αν ως άτοµα γινόντουσαν εθελοντές αιµοδότες, οι οποίοι θα προσέφεραν 2 ως 3 φορές το χρόνο αίµα ή θα µπορούσαν να ειδοποιηθούν σε περίπτωση ανάγκης. ΤΟ ΑΙΜΑ ΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ ΚΑΙ ΧΟΡΗΓΕΙΤΑΙ ΩΡΕΑΝ; Ο αγώνας για την επικράτηση του θεσµού της Εθελοντικής Αιµοδοσίας, ο αγώνας για την επιτυχία του έργου των Κρατικών Κέντρων και Υπηρεσιών Αιµοδοσίας αρχίζει το Αγώνας σκληρός, που τον διεξάγουν µε απόλυτη πίστη στην ιδέα, αφοσίωση σε σηµείο αυταπάρνησης, υπεράνθρωπη πολλές φορές προσπάθεια, όλοι, ιατρικό και επιστηµονικό προσωπικό και κυρίως οι αδελφές των Κέντρων Αιµοδοσίας. Το έργο στεριώνεται, παρά τις αντιρρήσεις, παρά τις δυσκολίες. Το 1979 κλείνουν οι τελευταίες ιδιωτικές τράπεζες αίµατος και σταµατάει το εµπόριο. ΕΙΝΑΙ ΑΣΦΑΛΕΣ ΝΑ ΙΝΩ ΑΙΜΑ; Η ασφάλεια και η υγεία του δότη είναι απόλυτα εξασφαλισµένες. Ο υποψήφιος υποβάλλεται σε πλήρη ιατρικό έλεγχο που περιλαµβάνει τη λήψη του ιστορικού, τη µέτρηση του αιµατοκρίτη, της αρτηριακής πίεσης, των σφυγµών. Σε περίπτωση που για κάποιο λόγο κριθεί ακατάλληλος αποκλείεται αυτοµάτως από την αιµοδοσία. Η διαδικασία αυτή έχει τεράστια σηµασία, διότι εξασφαλίζει την υγεία τόσο του δότη, όσο και του λήπτη. ΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΝΑ ΚΟΛΛΗΣΩ ΚΑΠΟΙΑ ΑΡΡΩΣΤΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΒΕΛΟΝΕΣ; Όλα τα υλικά που χρησιµοποιούνται κατά την αιµοληψία είναι αποστειρωµένα, µιας χρήσης και ανοίγονται µπροστά στον αιµοδότη. Εποµένως, κάθε φόβος για τη µετάδοση ασθένειας είναι αβάσιµος και παράλογος. ΠΟΣΟ ΑΙΜΑ ΘΑ ΜΟΥ ΠΑΡΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΙΜΟ ΟΣΙΑ; ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΚΙΝ ΥΝΟ ΑΥΤΟ; Ο όγκος του αίµατος που λαµβάνεται είναι µόνο το 1/20 του συνολικού όγκου αίµατος του ανθρώπου. Η αναπλήρωση του χαµένου όγκου γίνεται σε 10 µόνο λεπτά, ενώ ο όγκος του πλάσµατος αποκαθίσταται σε 12 ώρες και τα ερυθρά αιµοσφαίρια σε 1 µήνα περίπου. Εξάλλου, η αιµοδοσία είναι και ωφέλιµη για τον οργανισµό κάθε υγιούς δότη, διότι κινητοποιείται ο µυελός των οστών του, για την παραγωγή νέων κυττάρων αίµατος. ΠΟΣΗ ΩΡΑ ΘΑ ΠΟΝΑΩ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΩΡΑ ΤΗΣ ΑΙΜΟΛΗΨΙΑΣ; Ο πόνος της βελόνας διαρκεί όσο διαρκεί το τσίµπηµα, δηλαδή µια στιγµή. Την υπόλοιπη ώρα, ο αιµοδότης, απλώς ανοιγοκλείνει τη γροθιά του, προκειµένου να διευκολυνθεί η φλεβική επάνοδος του αίµατος. Κατά συνέπεια µόνο, όχι δεν πονάει, αλλά αντίθετα νιώθει ένα µοναδικό συναίσθηµα ικανοποίησης και συµπαράστασης στον άγνωστο συνάνθρωπο που υποφέρει. ΕΝ ΜΟΥ ΧΡΕΙΑΣΤΗΚΕ ΠΟΤΕ ΑΙΜΑ, ΑΝ ΧΡΕΙΑΣΤΩ ΘΑ ΟΥΜΕ... Η αδιαφορία είναι ολέθρια. Ας αφήσουµε τη νοοτροπία της ανευθυνότητας. Ας µην επαναπαυόµαστε στην ιδέα ότι δεν πρόκειται να συµβεί σε µας. Ας σταθούµε στο ύψος των περιστάσεων και ας δείξουµε µε τον καλύτερο τρόπο την υπευθυνότητα και την ανθρωπιά µας. Αρκεί να θυµόµαστε ότι υποψήφιος αιµοδότης είναι κάθε υγιής άνθρωπος, υποψήφιοι δέκτες, είµαστε όλοι!!! ΤΙ ΘΑ ΚΕΡ ΙΣΩ, ΑΝ ΓΙΝΩ ΕΘΕΛΟΝΤΗΣ ΑΙΜΟ ΟΤΗΣ; Καταρχήν, η ηθική ικανοποίηση ότι ο αιµοδότης ως άνθρωπος συµβάλλει στη σωτηρία συνανθρώπων του, και, κατά δεύτερο λόγο δικαιούται αίµα σε περίπτωση προσωπικής ή οικογενειακής του ανάγκης. Ας σηµειωθεί εδώ ότι το αίµα στη χώρα µας λαµβάνεται και χορηγείται δωρεάν και ότι από το 1979 έχει απαγορευτεί τελείως η εµπορία του. ΣΥΜΦΩΝΩ ΑΠΟΛΥΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΗ ΑΙΜΟ ΟΣΙΑ, ΚΑΠΟΙΑ ΣΤΙΓΜΗ ΘΑ ΓΙΝΩ ΚΙ ΕΓΩ ΕΘΕΛΟΝΤΗΣ ΑΙΜΟ ΟΤΗΣ. Η αναβολή µπορεί να περιµένει. Η ανάγκη για αίµα των ανθρώπων που το χρειάζονται, δεν περιµένει ποτέ. Αφορά εσένα, αφορά όλους µας. έκα λεπτά προσφοράς ζωής δεν σε βγάζουν από το πρόγραµµά σου, δεν πάνε πίσω τις δουλειές σου, δεν χαλούν τις διακοπές σου. Αντίθετα, η προσφορά σου αποδεικνύει τη θέλησή σου να συµµετάσχεις σε µια κοινή προσπάθεια. εν υπάρχουν αρµόδιοι, είµαστε όλοι υπεύθυνοι. Τα τελευταία χρόνια έχουν δηµιουργηθεί σύλλογοι εθελοντικής αιµοδοσίας µε σκοπό τη δωρεάν χορήγηση αίµατος. Τέτοιοι σύλλογοι είναι: ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΙΜΟ ΟΣΙΑΣ Η Φοιτητική Οµάδα Εθελοντικής Αιµοδοσίας του Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων (ΦΟΕΑ) ιδρύθηκε το ένα χρόνο µετά το κλείσιµο των ιδιωτικών τραπεζών αίµατος στην Ελλάδα - από µια οµάδα φοιτητών Ιατρικής του Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων. Η οµάδα δηµιουργήθηκε µε σκοπό την ενηµέρωση και ευαισθητοποίηση της Πανεπιστηµιακής κοινότητας για το θεσµό της Εθελοντικής Αιµοδοσίας, αλλά και την ενίσχυση του θεσµού αυτού, µε στόχο την επαρκή κάλυψη των αναγκών σε αίµα στον τόπο µας. Για τα επόµενα πέντε χρόνια, η ΦΟΕΑ καλύπτει ένα µεγάλο µέρος των εκτάκτων αναγκών του Νοσοκοµείου 8

9 " Γ. Χατζηκώστα " προσφέροντας εθελοντικά αίµα σε εξαιρετικά επείγοντα περιστατικά, σε φοιτητές και άτοµα που πάσχουν από Μεσογειακή Αναιµία. Ιδιαίτερα µετά το 1986, η ΦΟΕΑ αναλαµβάνει το δύσκολο έργο της ενηµέρωσης στον Πανεπιστηµιακό χώρο, αλλά και σε ολόκληρο τον πληθυσµό της πόλης των Ιωαννίνων. Με αξιοσηµείωτη ευαισθησία έχει ήδη ξεκινήσει ο σχεδιασµός ενός προγράµµατος ενηµέρωσης των µαθητών των Λυκείων της πόλης για την Εθελοντική Αιµοδοσία, µετά από σχετική έγκριση από το Υπουργείο Παιδείας. Τα τελευταία χρόνια, η ΦΟΕΑ έχει διευρύνει τους σκοπούς της, πέρα από τη διάδοση της ιδέας της εθελοντικής προσφοράς αίµατος και σε άλλα ιατροκοινωνικά θέµατα που προβληµατίζουν το σύγχρονο άνθρωπο, όπως το AIDS, η πρόληψη της Μεσογειακής Αναιµίας και της αιµορροφιλίας. Για την προσφορά της η ΦΟΕΑ έχει τιµηθεί επανειληµµένως από τοπικούς και εθνικούς φορείς, αλλά και την Πολιτεία, µε αποκορύφωµα τη βράβευσή της από την Ακαδηµία Αθηνών. Ιδιαίτερη τιµή για την οµάδα αποτελεί η συµµετοχή της στην Οµάδα Εργασίας του Υπουργείου Υγείας για την προώθηση της Εθελοντικής Αιµοδοσίας στην Ελλάδα. Πέρα απ' όλα τ' άλλα, η ΦΟΕΑ στο πέρασµα των χρόνων παραµένει ουσιαστικά µια παρέα φοιτητών που προσπαθεί να µεταδώσει από γενιά σε γενιά, την οργάνωση και τη συνέπεια συνταιριασµένα µε τη νεανική φαντασία και δηµιουργικότητα. Σήµερα µέλη της οµάδας µπορούν να γίνουν φοιτητές και φοιτήτριες όλων των σχολών του Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων που ενδιαφέρονται να συµβάλουν µε το δικό τους τρόπο στις δραστηριότητες της οµάδας. Συγκεκριµένα, το δυναµικό της οµάδας αποτελείται από 50 τακτικά µέλη και περισσότερους από 700 φοιτητές εθελοντές αιµοδότες. Αµφικτιονίες Στην αρχαία Ελλάδα οι Αµφικτιονίες ήταν θρησκευτικές και πολιτικές ενώσεις φυλών και πόλεων, µε σκοπό την τέλεση των ιεροτελεστιών σε κοινό ιερό, την προστασία του ιερού, τη διαχείριση του ταµείου του και την ειρηνική επίλυση των διενέξεων ανάµεσα στα µέλη τους. Με τις έννοια αυτή της ειρήνης, της φιλίας και της προστασίας του ιερού που λέγεται ζωή, στην καρδιά τους και στο έργο τους, οι εθελοντές αιµοδότες ονόµασαν Αµφικτιονίες τις συναντήσεις, τις συνόδους των αντιπροσώπων των Συλλόγων Εθελοντών Αιµοδοτών απ' όλη την Ελλάδα. Στις Αµφικτιονίες, αναπτύσσεται το πνεύµα συναδέλφωσης και αλληλεγγύης µεταξύ των συλλόγων απ όλη την Ελλάδα, γίνεται συζήτηση για τα προβλήµατα της εθελοντικής αιµοδοσίας, ανταλλαγή σκέψεων, γνωµών και εµπειριών και ανάπτυξη εισηγήσεων από επιστήµονες και ειδικούς, µε σκοπό την καλύτερη διάδοση της ιδέας της εθελοντικής αιµοδοσίας και την προσέλκυση νέων εθελοντών αιµοδοτών, ώστε να καταστεί η χώρα µας αυτάρκης σε εθελοντικά προσφερόµενο αίµα. Η Αµφικτιονία των Συλλόγων Εθελοντών Αιµοδοτών φιλοξενείται κάθε χρόνο σε διαφορετική πόλη της Ελλάδας. ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ ΟΤΩΝ ΑΙΜΑΤΟΣ, ΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΩΝ ΚΑΙ ΜΥΕΛΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ Το χαµόγελο του παιδιού «Χαρίστε 10 λεπτά από το χρόνο σας δίνοντας αίµα για τα παιδιά Χαρίστε ένα χαµόγελο υγείας στα παιδιά που το έχουν ανάγκη» Σκοπός του Συλλόγου µε την καταγραφή εθελοντών αιµοδοτών, είναι η άµεση ανταπόκριση, σε περίπτωση που κάποιο παιδί έχει ανάγκη από αίµα. Για το λόγο αυτό οργανώνονται εκστρατείες εθελοντικής αιµοδοσίας, σε συνεργασία µε τα Νοσοκοµεία Παίδων και οργανώσεις εθελοντών αιµοδοτών, ενώ αναπτύσσονται τεχνικές προσέλκυσης νέων εθελοντών µε παράλληλη ενηµέρωση για τη σπουδαιότητα της εθελοντικής αιµοδοσίας. Στην προσπάθειά αυτή, ανταποκρίθηκε ο κόσµος και έχουν καταγραφεί πολλοί εθελοντές αιµοδότες, οι οποίοι καθηµερινά αυξάνονται και είναι έτοιµοι κάθε στιγµή να χαρίσουν ζωή σε ένα παιδί που κινδυνεύει. Εξίσου σηµαντική είναι η προσπάθεια που γίνεται να ενηµερωθεί ο κόσµος για το τι σηµαίνει δότης αιµοπεταλίων και µυελού των οστών. Αν γνωρίζει κάποιος πόσο απλή και ακίνδυνη είναι η διαδικασία να γίνει δότης αιµοπεταλίων και µυελού των οστών, µπορεί πιο εύκολα να γίνει εθελοντής δότης και να χαρίσει ζωή σε πολλά παιδιά. Ένας λοιπόν στόχος είναι να συνεργαστούν όλοι αυτοί οι σύλλογοι και φορείς και να δηµιουργήσουν ένα διανοµαρχιακό σύλλογο, ο οποίος θα συντονίζει τη δράση όλων των εθελοντών αιµοδοτών και θα προβαίνει σε δράσεις ενίσχυσης του κινήµατος εθελοντικής αιµοδοσίας, µε τη συνδροµή της ΠΟΣΕΑ και των Κέντρων Αιµοδοσίας των Νοσοκοµείων µας 9

10 Οµάδες Αίµατος Η ύπαρξη ορισµένων αντιγόνων στην επιφάνεια των ερυθρών αιµοσφαιρίων, κατηγοριοποιούν το αίµα στις οµάδες αίµατος (Α, Β, ΑΒ, Ο). Επιπλέον, η ύπαρξη ή η απουσία του παράγοντα Rhesus το διακρίνει σε Rhesus θετικό ή αρνητικό, αντίστοιχα. Η συχνότητα των οµάδων αίµατος στον Ελληνικό πληθυσµό είναι: Οµάδα Α 42% Οµάδα Β 8% Οµάδα Ο 47% Οµάδα ΑΒ 3% Το 85% είναι άτοµα Rhesus θετικά και το 15% Rhesus αρνητικά. Οι οµάδες αίµατος κληρονοµούνται! Μένουν ίδιες δηλαδή σε όλη µας τη ζωή! 10

11 Αιµοδοσία - Πληροφορίες για την αιµοδοσία γενικώς 1. Ποιός µπορεί να δώσει αίµα. 2. Πόσο διαρκεί η αιµοληψία. 3. Τι ποσότητα αίµατος λαµβάνεται. 4. Πόσο χρόνο χρειάζεται για να αναπληρωθεί το αίµα. 5. Κάθε πότε µπορεί κάποιος να δίνει αίµα. 6. Υπάρχει κίνδυνος λοιµώξεων για τον αιµοδότη. 7. Να δώσεις ολικό αίµα είναι η µόνη δυνατότητα. 8. Ποιες εξετάσεις γίνονται σε κάθε αιµοληψία. 9. Αυτόλογη προκατάθεση αίµατος. 10. Πως και πόσο καιρό διατηρείται το αίµα. 11. Ωφελεί η αιµοδοσία. 1. Ποιός µπορεί να δώσει αίµα Κάθε υγιής άνθρωπος ηλικίας από χρονών µπορεί να δώσει αίµα. ΑΙΤΙΕΣ ΜΟΝΙΜΟΥ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΥ Καρδιαγγειακές νόσοι Υπέρταση υπο θεραπεία Νεοπλασίες Αυτοάνοσα νοσήµατα Βαρειές ρευµατοπάθειες Αιµατολογικά νοσήµατα Χρόνια νεφροπάθεια Σακχαρώδης διαβήτης σε αγωγή Ηπατίτιδα Β, C, HIV λοίµωξη Ψυχικές νόσοι Ηπατοπάθεια αλκοολισµός Επιληψία ΠΟΛΥ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΑ ΑΞΙΟΛΟΓΟΥΝΤΑΙ από το γιατρό προηγηθείσα αιµορραγία αλλεργίες χρόνιες ή φαρµακευτικές συχνές ιογενείς λοιµώξεις (π.χ. από ερπητοιούς) ΑΙΤΙΕΣ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΑΠΟΡΡΙΨΗΣ Εγκυµοσύνη. ιακοπή κύησης. Εµµηνορρυσία. Χειρουργικές επεµβάσεις (6µήνες 1χρόνο αναλόγως). Βελονισµός. Τατουάζ Οξεία αλλεργία. Πεπτικό έλκος. Εµβόλια. Λήψη φαρµάκων. Μεταδοτικές νόσοι. Υπερθυρεοειδισµός(για 2 χρόνια µετά το τέλος της θεραπείας µε αντιθυρεοειδικά φαρµάκα). 11

12 2. Πόσο διαρκεί η αιµοληψία Η αιµοληψία διαρκεί 5min-10min 3. Τι ποσότητα αίµατος λαµβάνεται. Ο όγκος ολικού αίµατος που λαµβάνεται είναι 450ml ± 45 µε βάση τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.Έχουν αποφασίσει αυτήν την ποσότητα έτσι ώστε να µπορούν να παραχθούν τα παράγωγα αίµατος (αιµοπετάλια, συµπυκνωµένα ερυθρά, πλάσµα) µε ασφάλεια για τον αιµοδότη. Υπάρχει ειδικός ζυγός και ανακινητήρας πάνω στον οποίο βρίσκεται ο ασκός που συλλέγεται το αίµα και έτσι λαµβάνεται ακριβώς η προαναφερθείσα ποσότητα. 4. Πόσο χρόνο χρειάζεται για να αναπληρωθεί το αίµα Ο όγκος του αναπληρώνεται σε λίγη ώρα µε υγρά που πίνει ο αιµοδότης.τα συστατικά του αίµατος χρειάζονται µόνο µερικές ηµέρες για να αναπληρωθούν. 5. Κάθε πότε µπορεί κάποιος να δίνει αίµα Η συχνότητα έχει κανονιστεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση και είναι 3-4 φορές το χρόνο για τους άνδρες και 2-3 φορές για τις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας.ωστόσο το διάστηµα µεταξύ δυο αιµοληψιών πρέπει να είναι τουλάχιστον 60 ηµέρες. 6. Υπάρχει κίνδυνος λοιµώξεων για τον αιµοδότη ΑΠΟΛΥΤΩΣ κανένας γιατί όλα τα υλικά που χρησιµοποιούνται είναι µιας χρήσεως και αποστειρωµένα. 7. Να δώσεις ολικό αίµα είναι η µόνη δυνατότητα Εκτός από το να δώσεις ολικό αίµα και µετά να γίνει διαχωρισµός στα παράγωγα του (αιµοπετάλια, πλάσµα κ.λ.π.) είναι δυνατόν να ληφθούν µε ειδικό µηχάνηµα που λέγεται διαχωριστής κυττάρων ένα από τα στοιχεία του αίµατος π.χ. αιµοπετάλια ή πλάσµα ή ερυθρά κ.λ.π. µέσω µιας διαδικασίας που λέγεται αιµαφαίρεση. Για την επιλογή του δότη ισχύουν ακριβώς τα ίδια όπως του απλού αιµοδότη.αυτό που διαφέρει είναι συχνότητα που είναι περίπου 15 ηµέρες και ο χρόνος που διαρκεί η όλη διαδικασία που ποικίλλει από 1-2 ώρες.όλες οι συσκευές χορήγησης και µεταφοράς που χρησιµοποιούνται για την αιµαφαίρεση είναι αποστειρωµένες, απυρετογόνες και ατοξικές και δεν ενέχουν κανένα κίνδυνο για τον δότη. 8. Ποιες εξετάσεις γίνονται σε κάθε αιµοληψία Σε κάθε αιµοληψία γίνονται: 1. µέτρηση αιµοσφαιρίνης 2. µέτρηση των τρανσαµινάσων (ALT,AST) 3. RPR (δοκιµασία για συφιλίδα) 4. έλεγχος αντισωµάτων για τους ιούς ηπατίτιδας Β, ηπατίτιδας C, HIV1,2 και HTLVΙ,ΙΙ. 5. οµάδα αίµατος και Rhesus 6. Ενίοτε ανίχνευση άλλων αντισωµάτων Ι).Στους εθελοντές αιµοδότες κάθε 3 αιµοληψίες γίνεται και µέτρηση Fe, φερριτίνης προκειµένου να αξιολογηθεί η κατάσταση του αιµοδότη. 9. Αυτόλογη προκατάθεση αίµατος Υπάρχει δυνατότητα κάποιος που πρόκειται να χειρουργηθεί να προκαταθέσει το δικό του αίµα (µέχρι και 4 φιάλες αίµατος), εφόσον βεβαίως η κατάσταση της υγείας του το επιτρέπει.την απόφαση θα λάβει ο θεράπων γιατρός µαζί µε τον γιατρό της αιµοδοσίας ο οποίος θα σχεδιάσει και το χρονοδιάγραµµα των αιµοληψιών.με την αυτόλογη µετάγγιση επειδή ο ασθενής λαµβάνει το δικό του αίµα προλαµβάνονται οι επιπλοκές της ασύµβατης µετάγγισης και µειώνεται ο κίνδυνος λοιµωδών επιπλοκών που σχετίζονται µε την µετάγγιση. Η αυτόλογη µετάγγιση έχει αποδειχθεί πολύ χρήσιµη στην χειρουργική και την ορθοπεδική. 12

13 10. Πως και πόσο καιρό διατηρείται το αίµα Το αίµα αµέσως µετά τη συλλογή του συντηρείται σε θερµοκρασία 1-6 C στα ειδικά ψυγεία της αιµοδοσίας ηµέρες ανάλογα µε τον ασκό συλλογής. Αν πρόκειται για αιµοπετάλια συντηρούνται σε ειδικό ανακινητήρα στους C για 5 ηµέρες. 11. Πως και πόσο καιρό διατηρείται το αίµα Συσσωρευµένα δεδοµένα της τελευταίας δεκαετίας έχουν τεκµηριώσει την ωφελιµότητα της ελεγχόµενης αφαίµαξης, σχεδόν σίγουρα, µέσω της µείωσης του εφεδρικού σιδήρου ο οποίος σαν οξειδωτικός παράγοντας συµµετέχει και είναι ο κύριος υπεύθυνος σε διαδικασίες όπως η γήρανση, η αρτηριοσκλήρωνση και η ογκογένεση. Τουλάχιστον προσωρινά, η αφαίµαξη βελτιώνει την ρεολογία του αίµατος, δηλαδή το αίµα κυκλοφορεί ευκολότερα µε λιγότερη κούραση της καρδιάς και λιγότερη επιβάρυνση και φθορά των αγγείων. χρήσιµες ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά µε την εθελοντική αιµοδοσία. 1) Από πού προέρχεται το ΑΙΜΑ που µεταγγίζεται στους ασθενείς; Το αίµα δυστυχώς είναι το µόνο «φάρµακο» που δε µπορεί να παρασκευαστεί στα εργαστήρια! Ο µόνος τρόπος για να καλυφθούν οι ανάγκες των ασθενών σε αίµα είναι από εµάς τους ίδιους. 2) Μπορώ να δώσω ΑΙΜΑ; Φυσικά, αν είσαι υγιής και είσαι από 18 έως 65 ετών. Πριν την αιµοδοσία θα γίνει ιατρικός έλεγχος για να διαπιστωθεί η κατάσταση της υγείας σου. Η εθελοντική αιµοδοσία απευθύνεται σε ενήλικα συνειδητοποιηµένα κι ευαισθητοποιηµένα άτοµα. Αν είσαι όµως 17 και θέλεις να αιµοδοτήσεις, µπορείς, µε τη γραπτή συγκατάθεση των γονιών σου! Η ευαισθητοποίηση κι η προσφορά θεµελιώνεται από µικρή ηλικία. Στην Κύπρο γίνονται αιµοληψίες στα Λύκεια! 3) Κάθε πότε µπορώ να δίνω ΑΙΜΑ; Η διαδικασία της αιµοδοσίας κρατάει µόλις 10 λεπτά και µπορείς να δίνεις 3-4 φορές το χρόνο. Σε περίπτωση που είσαι εθελοντής αιµοδότης εγγεγραµµένος σε Σύλλογο, ο Σύλλογος σε ενηµερώνει κάθε φορά που «έρχεται η σειρά σου», ώστε να υπάρχει µια συνεχής, σταθερή και επαρκής ποσότητα αίµατος στα Νοσοκοµεία. 4) Πρέπει να πάω νηστικός; Όχι! Πριν αιµοδοτήσεις είναι καλό να έχεις φάει καλά πριν 1-2 ώρες, να έχεις ξεκουραστεί και την προηγούµενη µέρα να µην έχεις καταναλώσει αλκοόλ. Μετά την αιµοδοσία πρέπει να πιεις πολλά υγρά, να αποφύγεις τη βαριά άσκηση, το κάπνισµα και την οδήγηση για τουλάχιστον 1 ώρα. 5) Γιατί πρέπει να συµπληρώσω το ερωτηµατολόγιο που µου δίνουν στο κέντρο αιµοδοσίας πριν µου πάρουν ΑΙΜΑ; Ο γιατρός της αιµοδοσίας πρέπει να γνωρίζει εάν έχεις πάρει φάρµακα τις προηγούµενες µέρες, εάν πήγες στον οδοντίατρο, εάν έκανες κάποια επέµβαση, για το καλό το δικό σου, αλλά και των ατόµων που θα λάβουν το αίµα. Πρέπει να µιλήσεις στο γιατρό µε κάθε ειλικρίνεια και να δώσεις πληροφορίες, όπως π.χ. εάν έχεις κάνει τατουάζ ή πιρσινγκ, χειρουργείο ή µετάγγιση αίµατος, για να είσαι σίγουρος πως δε θα µολύνεις κάποιον συνάνθρωπό σου άθελά σου. 13

14 6) Πόσο επικίνδυνη µπορεί να είναι η διαδικασία της εθελοντικής Αιµοδοσίας; Η εθελοντική αιµοδοσία είναι µία εύκολη και ανώδυνη διαδικασία Το µόνο που θα αισθανθείς είναι ένα µικρό τσίµπηµα, όπως ακριβώς και όταν κάνεις αιµατολογικές εξετάσεις στο µικροβιολογικό εργαστήριο. Είναι απολύτως ασφαλής διαδικασία και ο αιµοδότης δε διατρέχει κανένα κίνδυνο, καθώς οι γιατροί και το υπόλοιπο προσωπικό διασφαλίζουν τις καλύτερες συνθήκες. Όλα τα σύνεργα που χρησιµοποιούνται είναι αποστειρωµένα και µίας χρήσης. Εποµένως, δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος µετάδοσης ασθένειας. 7) Τι µπορεί να πάθεις αν δώσεις ΑΙΜΑ; Η αιµοδοσία είναι µία ασφαλής και ταυτόχρονα υγιεινή διαδικασία, διότι κινητοποιείται ο µυελός των οστών για την παραγωγή νέων κυττάρων αίµατος. Ταυτόχρονα γίνεται µοριακός έλεγχος για έναν µεγάλο αριθµό ασθενειών. Σε περίπτωση που διαπιστωθεί πως νοσείς, θα ειδοποιηθείς από το προσωπικό του Κέντρου Αιµοδοσίας. 8) Πόσα cc αίµατος περιέχει η κάθε φιάλη αίµατος που δίνεις; cc. Πρόκειται για ένα µικρό σακουλάκι. Ο ανθρώπινος οργανισµός περιέχει 5 λίτρα αίµατος. Η ποσότητα του αίµατος που δίνεις στην Αιµοδοσία έχει οριστεί από την Ιατρική Επιστήµη, ώστε να µη διατρέχει κανένα κίνδυνο ο δότης. Μετά την αιµοδοσία ο οργανισµός σου αντικαθιστά αµέσως την ποσότητα του αίµατος που προσέφερες. Προσφέρεις µόνο το 1/15 του όγκου του αίµατός σου κι αυτό για λίγα λεπτά! ιότι η φύση έχει προνοήσει, έτσι ώστε φεύγοντας από το κτίριο της αιµοδοσίας, στον οργανισµό σου να κυλούν και πάλι 5 λίτρα αίµατος, όσα είχες και πριν πας εκεί! 9) Ποιοι χρειάζονται το ΑΙΜΑ; Βρέφη, πολυµεταγγιζόµενα άτοµα (λευχαιµικοί, καρκινοπαθείς, νεφροπαθείς, πάσχοντες µεσογειακής αναιµίας) επιπλοκές τοκετού, χειρουργικές επεµβάσεις, θύµατα τροχαίων, και πολλοί άλλοι. Ο αριθµός των ατόµων που χρειάζονται αίµα είναι τραγικά µεγάλος. Η ανάγκη δε γνωρίζει ηλικίες, φύλο, θρησκεία και εθνικότητα. Μπορεί να χτυπήσει την πόρτα του καθενός µας. Το ποσοστό των ατόµων που έχουν ανάγκη είναι µεγάλο. Σε κάθε 10 νοσοκοµειακούς ασθενείς οι 2 χρειάζονται µετάγγιση αίµατος! 10) Γιατί δεν επαρκεί το ΑΙΜΑ στην Ελλάδα; Στη χώρα µας χρειαζόµαστε φιάλες αίµατος! Το ποσοστό των υγιών ατόµων που είναι εθελοντές αιµοδότες είναι µικρό. Αναγκαζόµαστε και εισάγουµε αίµα από την Ελβετία! Κάθε ένα παιδί µε µεσογειακή αναιµία για να κρατηθεί στη ζωή χρειάζεται κάθε χρόνο έως και 24 αιµοδότες, που αιµοδοτούν τακτικά 3-4 φορές το χρόνο, γιατί έχει ανάγκη από 3-4 µονάδες αίµατος κάθε µήνα για να ζήσει. Ένας πολυτραυµατίας, θύµα τροχαίου ατυχήµατος χρειάζεται κατά µέσο όρο φιάλες αίµατος. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση άτοµα τραυµατίζονται σε τροχαία! Έρευνες δείχνουν πως αυτός ο αριθµός θα διπλασιαστεί µέσα στα επόµενα 50 χρόνια! Ιδιαίτερα το καλοκαίρι οι ανάγκες είναι αυξηµένες, γιατί αυξάνονται τα τροχαία ατυχήµατα και µειώνονται οι αιµοδότες, καθώς όλοι λείπουµε διακοπές. Για να καλυφθούν αυτές οι έκτακτες µεγάλες ανάγκες, οι πολυµεταγγιζόµενοι ασθενείς αναγκάζονται να λαµβάνουν λιγότερες φιάλες αίµατος από όσες χρειάζονται για µια καλή ποιότητα ζωής. Πριν φτιάξεις βαλίτσα, πετάξου ως την αιµοδοσία! 11) Υπάρχουν άλλοι τρόποι για να συνεισφέρεις για τις ανάγκες των ασθενών στη χώρα µας; Μπορείς να γίνεις Εθελοντής ότης Μυελού των οστών, αιµοπεταλίων και πλάσµατος, καθώς και ωρητής Οργάνων! Αν για κάποιο λόγο οι ιατρικές σου εξετάσεις σου επιβάλλουν να µη δίνεις αίµα, σε πολλές περιπτώσεις µπορείς να δώσεις αιµοπετάλια ή πλάσµα, χωρίς κανέναν απολύτως κίνδυνο για την υγεία σου. Κατά τη διάρκεια της αιµοπεταλιαφαίρεσης, ειδικό µηχάνηµα κρατά µόνο τα αιµοπετάλιά σου, χωρίς να σου αφαιρεί τον υπόλοιπο όγκο του αίµατος. 14

15 12) Τι είναι η Π.Ε.Ν.Ε.Α.; Πανελλήνια Επιτροπή Νέων Εθελοντών Αιµοδοτών Η ΠΕΝΕΑ είναι µέλος της Παγκόσµιας Οργάνωσης Νέων Εθελοντών Αιµοδοτών. Μέλη της είναι όλοι οι νέοι Εθελοντές Αιµοδότες, εγγεγραµµένοι σε κάποιο Σύλλογο. Το ιδρυτικό συνέδριο έγινε το Μάρτιο του 2008 στην Ξάνθη και ήµασταν 150 άτοµα από όλη την Ελλάδα. Στόχος µας είναι σε κάθε πόλη να συσταθεί Τµήµα Νέων Εθελοντών Αιµοδοτών µέσα στο Σύλλογό τους, για να µπορούµε να δραστηριοποιούµαστε ως νέο αίµα µε πρωτότυπες ιδέες, να προσεγγίσουµε τους συνοµηλίκους µας και να διαδώσουµε την ιδέα της Αιµοδοσίας. 13) Τι κερδίζω αν δώσω αίµα; Πολλά και ανεκτίµητα! νιώθεις περήφανος που σώζεις µια ζωή έχεις ένα αίσθηµα ευεξίας είσαι κοινωνικά υπεύθυνος και ενεργός είσαι κι εσύ ένα πολύτιµο µέλος του παγκόσµιου εθελοντικού κινήµατος καλύπτεις τον εαυτό σου και τους συγγενείς πρώτου βαθµού Το αίµα στη χώρα µας λαµβάνεται και χορηγείται δωρεάν. Από το 1979 έχει απαγορευτεί η εµπορεία του, η αµειβόµενη δηλαδή αιµοδοσία. ΓΝΩΡΙΖΕΙΣ ΟΤΙ... Ιατρικές έρευνες στο εξωτερικό έχουν καταδείξει πως οι άνδρες που προσφέρουν τουλάχιστον 3 φορές το χρόνο αίµα, µειώνουν έως και κατά 50% τον κίνδυνο να παρουσιάσουν κάποια καρδιακή πάθηση ή καρκίνο. Έχει αποδειχθεί πως τελικά µάλλον δεν ευθύνεται η χοληστερίνη για τα υψηλά ποσοστά καρδιαγγειακών παθήσεων στους άντρες, αλλά το υψηλό ποσοστό σιδήρου που υπάρχει στο αίµα και δεν µπορεί να αποβληθεί. 6 στους 10 από µας θα χρειαστούµε µετάγγιση αίµατος κάποια στιγµή της ζωής µας. Πράγµατι, στατιστικά δεδοµένα δείχνουν πως 1 στους 2 θα χρειαστεί έστω και 1 φιάλη αίµατος στη ζωή του. Εγώ ή εσύ... Μπορεί και οι δύο! ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ