ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Επιμέλεια: Παπαγεωργίου Σπύρος (431/ ) Επιβλέπων Καθηγητής: κ. Τσάκωνας Παναγιώτης Συνεισηγητές: Σεϊμένης Ιωάννης Κεφαλά Βιβή

2 ΡΟΔΟΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2008 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ : ΠΡΟΛΟΓΟΣ σελ.: 4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ σελ.: 5 Α ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΕΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Α1.1 Προσεγγίσεις ορισμούς της «Τρομοκρατίας» σελ.: 7 Α1.2 Κριτήρια ερμηνείας των τρομοκρατικών δραστηριοτήτων σελ.: 13 Α1.3 Η εμφάνιση νέων μορφών και τάσεων της τρομοκρατίας σελ.: 16 Β ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ 11/9 Β2.1 Το νέο διεθνές περιβάλλον μετά την 11/9 σελ.: 21 Β2.2 Προσεγγίσεις ορισμού της «ασφάλειας» σελ.: 24 Β2.3 Ένα νέο διεθνές πλαίσιο ασφάλειας και νέες προσεγγίσεις της διεθνούς ασφάλειας σελ.: 26 Γ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΗΠΑ (ΝΕΟ ΔΟΓΜΑ ΗΠΑ) ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ Ε.Ε. (ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ) Γ3.1 Η πολιτική των Η.Π.Α. απέναντι στην τρομοκρατία σελ.: 29 Γ3.2 Η πολιτική της Ε.Ε. για την καταπολέμηση της διεθνούς τρομοκρατίας σελ.: 38 Γ3.3 Η από κοινού συνεργασία των Η.Π.Α. με την Ε.Ε. με στόχο την καταπολέμηση της διεθνούς τρομοκρατίας σελ.: 45 ΕΠΙΛΟΓΟΣ σελ.: 48 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ σελ.: 50 2

3 ΧΑΡΤΕΣ - ΕΙΚΟΝΕΣ σελ.: 102 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ σελ.: 107 3

4 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η επιλογή του θέματος της Διεθνούς Ασφάλειας και Τρομοκρατίας επιλέχθηκε με κύριο κριτήριο το γεγονός ότι είναι ένα θέμα το οποίο βρέθηκε στην κορυφή της ατζέντας της εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας τόσο του κάθε ευρωπαϊκού κράτους όσο και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Πρόκειται για ένα ζήτημα που απόκτησε το πρωταρχικό ενδιαφέρον κάθε κράτους, ιδιαίτερα μετά τα τραγικά γεγονότα της 11 ης Σεπτεμβρίου 2001 με το φοβερό τρομοκρατικό χτύπημα στην καρδιά της Νέας Υόρκης και την Ουάσιγκτον. Η σύγκρουση ενός αεροπλάνου της γραμμής πάνω στους δίδυμους πύργους, η επακόλουθη κατάρρευσή τους και η σύγκρουση ενός άλλου αεροπλάνου στο πεντάγωνο συγκλόνισαν την κοινή γνώμη παγκοσμίως και σήμαναν την αφετηρία μιας νέας εποχής στο πλαίσιο της οποίας οι έννοιες «διεθνής ασφάλεια» και «τρομοκρατία» απόκτησαν νέα σημασία και ο αγώνας για την καταπολέμηση της διεθνούς τρομοκρατίας πρωταγωνιστικό ρόλο. Με αφορμή λοιπόν και το τρομοκρατικό χτύπημα που δέχθηκαν οι ΗΠΑ, θα αναφερθούμε στο θέμα της διεθνής ασφάλειας και της τρομοκρατίας, θέμα που είναι τώρα πιο επίκαιρο από ποτέ, από την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου όπου η διεθνής ασφάλεια εξαρτώνταν από τους δύο μεγάλους πόλους: την Αμερική και την Ρωσία, ενώ η τρομοκρατία απέρρεε από τον φόβο πιθανής χρήσης πυρηνικών όπλων από τις δύο υπερδυνάμεις. 4

5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η αναφορά μας θα ξεκινήσει ιδιαίτερα μετά τα γεγονότα της 11 ης Σεπτεμβρίου Θα αναφερθούμε στην δημιουργία ενός νέου γεωπολιτικού περιβάλλοντος και στην αλλαγή των, έως τότε, εννοιών ασφάλεια και τρομοκρατία. Στόχος μας είναι να κατανοήσουμε το νέο διεθνές πλαίσιο ασφαλείας και να δούμε τις νέες προσεγγίσεις της διεθνούς ασφάλειας 1. Για να μιλήσουμε όμως για τα παραπάνω, είναι επιτακτικό να αναφερθούμε πρώτα στο θέμα αυτό σαν έννοια. Έτσι θα προσπαθήσουμε να δώσουμε τον ορισμό της τρομοκρατίας και τις διάφορες προσεγγίσεις 2 του καθώς και θα αναφερθούμε στα κριτήρια ερμηνείας των διαφόρων τρομοκρατικών δραστηριοτήτων. Στην συνέχεια θα δούμε την εμφάνιση των νέων τάσεων και μορφών της τρομοκρατίας, ξεχωρίζοντας τα είδη της τρομοκρατίας. Μιλώντας για όλα τα παραπάνω, θα περάσουμε στην πολιτική που ακολουθείται με σκοπό την αντιμετώπιση της διεθνούς τρομοκρατίας από τις ΗΠΑ. Στην συνέχεια θα αναφερθούμε στην χάραξη της πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον ίδιο σκοπό, καθώς και της πολιτικής για μια ευρωπαϊκή ασφάλεια. Εξίσου, όμως σημαντική θεωρήθηκε και η αναφορά μας στην σύμπλευση 3 των Η.Π.Α και της Ε.Ε. και στην διαμόρφωση μιας από κοινού δράσης καταπολέμησης της διεθνούς τρομοκρατίας και δημιουργία μιας διεθνούς ασφάλειας. Σκοπός της εργασίας αυτής είναι να τονίσει τις κύριες έννοιες: «Τρομοκρατία» και «διεθνής ασφάλεια». Στόχος μας είναι να αναλύσουμε την κατάσταση που επικρατεί σήμερα και να κατανοήσουμε πως η διεθνής τρομοκρατία είναι ένα ζήτημα που αφορά όλα τα κράτη ανεξαιρέτως, καθώς και το γεγονός ότι η διεθνή ασφάλεια είναι ο πρωταρχικός στόχος των κρατών παγκοσμίως. Τέλος μέσω αυτής της εργασίας γίνεται αντιληπτό, στον καθένα μας πως το πρόβλημα της διεθνούς ασφάλειας λόγω της 1 Βλ. σχετικά, Μαίρη Μπόση, «Ζητήματα ασφάλειας στην νέα τάξη πραγμάτων», εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 1999, για την ύπαρξη μιας σειράς ερωτήσεων όσον αφορά την ασφάλεια: Όπως: «ασφάλεια για ποιόν; Για ποιες αξίες; Πόση ασφάλεια; Από ποιους κινδύνους; Με ποιους τρόπους; Με πόσο κόστος και σε ποια χρονική στιγμή;», σελ Βλ. σχετικά, Μαίρη Μπόση, «Περί ορισμού της τρομοκρατίας», Δεκέμβριος 2000, σελ Βλ. σχετικά, Μαίρη Μπόση, «Ζητήματα ασφάλειας στην νέα τάξη πραγμάτων», εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 1999, σελ.76. 5

6 τρομοκρατίας, χρίζει ιδιαίτερης προσοχής και απαιτεί λύσεις καταπολέμησης για την δημιουργία ενός πιο ασφαλούς μέλλοντος και συνύπαρξης των κρατών σε όλο τον πλανήτη. 6

7 Α ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΕΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Α.1.1 Προσεγγίσεις ορισμού της τρομοκρατίας Οι έννοιες «ασφάλεια» και «τρομοκρατία», είναι έννοιες οι οποίες επιδέχονται μια σειρά ερμηνειών και οριοθετήσεων και γι αυτό τον λόγο θα ήταν δύσκολο να δοθεί ένας συγκεκριμένος ορισμός της τρομοκρατίας ή της ασφάλειας. Συγκεκριμένα, η έννοια της τρομοκρατίας εντοπίζεται σε πολλά κείμενα αρχαίων συγγραφέων και ιδιαίτερα σε κείμενα Ελλήνων φιλοσόφων 4. Η τρομοκρατία λοιπόν, σαν λέξη απαντάται για πρώτη φορά στην Γαλλική επανάσταση του 1789, σαν όρος ο οποίος χρησιμοποιήθηκε από τους Ιακωβίνους, ακραία πτέρυγα της Επανάστασης. Οι Ιακωβίνοι θεωρούσαν τις πράξεις βίας και τρομοκρατίας ως προϋποθέσεις για την δημιουργία μιας νέας κοινωνικής τάξης. Έτσι, η τρομοκρατία θεωρούνταν μια μέθοδος τιμωρίας των αντιφρονούντων της επανάστασης. Την ίδια επίσης εποχή η λέξη ερμηνεύεται και από το Λεξικό της Γαλλικής Ακαδημίας ως systeme regime de la terreur 5. Σύντομα ο όρος «τρομοκρατία» απόκτησε αρνητικές συνεκδοχές και οι τρομοκράτες χαρακτηρίζονταν άτομα με εγκληματικές προθέσεις. Με το πέρασμα του χρόνου ο όρος χρησιμοποιούνταν ευρέως, αποκτώντας ιδεολογικό περιεχόμενο, ενώ εθνικιστικές ομάδες 6 κάνουν την εμφάνισή τους σε όλη σχεδόν την Ευρώπη, καταφεύγοντας σε πράξεις βίας. Η τρομοκρατία όμως, έτσι όπως εννοείται από την δυτική κοινή γνώμη μέχρι και στις μέρες μας γεννήθηκε την δεκαετία του Κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 1960, λόγω των πολιτικοκοινωνικών συνθηκών, εμφανίζονται ομάδες, κινήματα και οργανώσεις με αντι-ι-μπεριαλιστικά και αντι-αποικιοκρατικά αισθήματα με έκδηλη την αλληλεγγύη τους προς τα λαϊκά εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα του τρίτου κόσμου. Κατά την δεκαετία αυτή δημιουργείται το κίνημα των νέων κατά του πολέμου στο Βιετνάμ, κατά των δικτατορικών καθεστώτων στη Λατινική Αμερική και υπέρ της 4 Βλ. σχετικά, Αριστοτέλης, Πολιτικά IV-VIII, βιβλίο 58, εκδόσεις Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, σελ Dictionnaire, Supplement, Paris, an VII (1798), σελ Βλ. σχετικά, Μαίρη Μπόση, «Περί ορισμού της τρομοκρατίας», Δεκέμβριος 2000, σελ

8 ύπαρξης πατρίδας για τους Παλαιστινίους με κορυφαία στιγμή τα γεγονότα του Μάη του 68 με ένα μεγάλο τμήμα «επαναστατημένων» νέων να δραστηριοποιείται σε πορείες, διαδηλώσεις και φραστικές εκδηλώσεις άρνησης της επίσημης κρατικής ή διεθνούς άποψης για την διαχείριση της διεθνούς κατάστασης. Μόνο όμως ένα μικρό μέρος συνέχισε την αντιπαράθεση με την κρατική εξουσία μέσω ένοπλων οργανώσεων και βίαιων μεθόδων δράσης. Αυτή η δράση των οργανώσεων ονομάστηκε τρομοκρατία, και λόγω της συγγένειας με την θεωρητική βάση του μαρξισμού λενινισμού χαρακτηρίστηκε ως «αριστερή» τρομοκρατία με κύρια κράτη να βιώνουν το φαινόμενο της «αριστερής» τρομοκρατίας την Ιταλία, την Γαλλία, την Γερμανία και το Βέλγιο. Οι παραπάνω οργανώσεις χαρακτηρίζονται από συγκεκριμένα γνωρίσματα 7 όπως η επιλογή των στόχων μέσα από την «ομάδα-στόχο» των εκπροσώπων του κράτους, την ιδεολογική τους συγκρότηση, την επιλογή των στόχων τους με αυστηρά κριτήρια, κ.ά. Παράλληλα με την «αριστερή τρομοκρατία» εμφανίζεται και η «ακροδεξιά» 8 τρομοκρατία με κυριότερες οργανώσεις την Hoffman Wehrsportgrappe στην Γερμανία, την Ordine Nuovo και την Terza Posizione στην Ιταλία 9 την Odessa, την Dera και την Delta και την Moutons Enrages στην Γαλλία. Η ακροδεξιά τρομοκρατία ήταν και συνεχίζει να είναι η πιο επώδυνη, καθώς μετρά τα περισσότερα ανθρώπινα θύματα 10. Όπως είπαμε και πριν, δεν υπάρχει ένας ενιαίος και μοναδικός ορισμός της έννοιας της «τρομοκρατίας», παρ όλη την προσπάθεια που γίνεται από κυβερνήσεις, διεθνείς οργανισμούς, ερευνητικά ιδρύματα και σχολές πολιτικής σκέψης να διατυπώσουν έναν τελικό ορισμό και παρά το γεγονός ότι η τρομοκρατία σήμερα απασχολεί την πολιτική σχεδόν του κάθε κράτους, δεν υπήρξε ένα ικανοποιητικό 7 Τα γνωρίσματα της αριστερής τρομοκρατίας είναι αναφορικά: Η αιτιολόγηση των πράξεων και η συνεχής προσπάθεια για την αποφυγή λαθών και η επώνυμη ανάληψη ευθύνης, η επιλογή στόχων μέσα από τη ομάδα στόχο των εκφραστών του κράτους, η επιλογή στόχων με αυστηρά κριτήρια ανίχνευσης και επισήμανσης του στόχου υπό απόλυτη μυστικότητα, η λειτουργία της οργάνωσης υπό συγκεκριμένους συνωμοτικούς κανόνες λειτουργίας και τέλος η ιδεολογική τους συγκρότηση, η οποία τους κατατάσσει δίκαια στον χώρο της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς. Επίσης βλ. σχετικά, «Ελλάδα και Τρομοκρατία», εθνικές και διεθνείς διαστάσεις, εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή, 1996 και περί του ορισμού της τρομοκρατίας, Μαίρη Μπόση, Δεκέμβριος 2000, σελ Βλ. σχετικά, Μαίρη Μπόση, ο.π., σελ Βλ. σχετικά, Rimonelli M., «Italian Terrorism and Society, , Roots, Ideologies, Evolution and International collections Terrorism», Vol.12, No 4, 1989, σελ Παραδείγματα δράσης της ακροδεξιάς τρομοκρατίας αποτελεί η επίθεση της οργάνωσης του Am Shihrikyo, με το αέριο Σαρίν στο υπόγειο του Τόκιο, με 12 νεκρούς και τραυματίες (Μάρτιος 1995 και η βομβιστική επίθεση στο Οklahoma Federal State Building (29 Απριλίου 1995). 8

9 αποτέλεσμα. Έτσι θα ήταν ιδιαίτερα σημαντικό να δούμε διάφορους ορισμούς της τρομοκρατίας τόσο από τα κράτη όσο και από τους διεθνείς οργανισμούς. Οι ΗΠΑ ανάμεσα στους ορισμούς που έχουν διατυπώσει, έδωσαν και τους τρεις παρακάτω ορισμούς της τρομοκρατίας: α)το Υπουργείο Εξωτερικών ορίζει ως «τρομοκρατία» (στο [Title 22 of the united states Code section 2656{d}]):την προϋπολογισμένη βία με πολιτικά πιστεύω, που σκοπεύει σε επιθέσεις κατά άμαχων πολιτών ή άλλων στόχων εκ μέρους παράνομων και συνωμοτικών ομάδων οι οποίες επιδιώκουν να επηρεάσουν ένα κοινό 11. Μια άλλη προσέγγιση του ορισμού από τις ΗΠΑ, είναι όπως η τρομοκρατία: είναι ουσιαστικά μια τακτική, μια μορφή πολιτικού πολέμου με σκοπό να επιτύχει πολιτικά αποτελέσματα. Και οι δύο παραπάνω έννοιες, είναι ελλιπείς καθώς δεν έχουν ένα σαφές περιεχόμενο. Ένας ακόμη ορισμός δίνεται από την FBI: τρομοκρατία είναι η παράνομη άσκηση βίας κατά ατόμων ή περιουσίας με σκοπό την διάβρωση ή φθορά μιας κυβέρνησης, άμαχου πληθυσμού ή τμημάτων τους, με στόχο την ανάπτυξη πολιτικών και κοινωνικών σκοπών. Το FBI, αναφέρεται στην τρομοκρατία σε διεθνές και εθνικό επίπεδο και για τον λόγο αυτό την διαχωρίζει σε εθνική τρομοκρατία 12, όπου περιλαμβάνονται ομάδες και άτομα που δρουν εντός των ΗΠΑ: και κατά της κυβέρνησης, και σε διεθνή τρομοκρατία 13, όπου οι ομάδες ή τα άτομα, δρουν και εκτός των εθνικών συνόρων, συνδέονται με ξένες δυνάμεις στοχεύοντας στην υλοποίηση των πολιτικών ή κοινωνικών τους σκοπών. Μια άλλη χώρα του Ισραήλ, ορίζει με σκληρότητα την τρομοκρατία, λόγω της πολιτικής που ακολουθείται στο θέμα των Παλαιστινίων, καθώς οι σκοτωμοί αθώων αποτελούν καθημερινό φαινόμενο που ξεφεύγει από τα όρια της πολιτικής μόνο έννοιας. Αξίζει να αναφέρουμε στον ορισμό που έδωσε η Γερμανία 14 με τον οποίο αντιμετωπίζει τις τρομοκρατικές οργανώσεις με σκληρότητα καθώς δεν αναγνωρίζει σε αυτές τις κοινωνικο-επαναστατικές ιδέες ούτε τον πολιτικο-ιδεολογικό χαρακτήρα τους. Η Γερμανία δηλαδή δεν τοποθετούσε τις τρομοκρατικές οργανώσεις μόνο στον τομέα 11 Βλ. σχετικά, Patterns of global terrorism 1995, United States Department of State Department of State Publications, Washington, D.C., 1996, p. VI. 12 Βλ. σχετικά Μαίρη Μπόση, «Περί ορισμού της τρομοκρατίας», Δεκέμβριος 2000, σελ Βλ. σχετικά, το ίδιο. 14 Βλ. ο.π., σελ. 85, IV. 9

10 των ποινικών αδικημάτων, αλλά παράλληλα τις θεωρεί κίνδυνο για την κοινωνική σταθερότητα και τους κρατικούς θεσμούς. Τέλος, το Ηνωμένο Βασίλειο διατυπώνει τον ορισμό της τρομοκρατίας «ως την χρήση βίας για πολιτικούς σκοπούς εμπεριέχοντας την όποια χρήση βίας με σκοπό τον εκφοβισμό του κοινού ή τμήματός του 15, ενώ με αντιτρομοκρατικό νόμο, το 2000 ορίζει την τρομοκρατία ως: η απειλή ή η χρήση βίας για λόγους προώθησης πολιτικής, θρησκευτικής ή ιδεολογικής υπόθεσης, καθώς και οι βίαιες ενέργειες κατά ατόμων ή περιουσιών, ιδιωτικών ή δημοσίων, ορισμό σαφώς ευρύτερο από τον προηγούμενο. Σε διεθνές επίπεδο οι Stephen Sloan και Richard Kearney τονίζουν πως η διεθνής τρομοκρατία θα πρέπει να οριστεί πιο ειδικά με τον όρο «μη εδαφική» 16, κάτι που σημαίνει τρομοκρατικές πράξεις που δεν θα περιορίζονται σε συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή. Επίσης, χρησιμοποιείται και ο όρος «διεθνική» τρομοκρατία 17, (transnational terrorism), χωρίς όμως και αυτός να δημιουργεί ένα πλαίσιο σαφούς ορισμού. Ο όρος αυτός της «διεθνικής» τρομοκρατίας επινοήθηκε από την Martha Crenshaw 18. Στην προσπάθειά μας να προσεγγίσουμε την έννοια της τρομοκρατίας, είναι εξίσου σημαντικό να εξετάσουμε και τους ορισμούς που έχουν δοθεί από διεθνείς οργανισμούς. Καθώς η τρομοκρατία εκτός από εθνικές απόκτησε και διεθνείς διαστάσεις, αποτέλεσε σημαντικό θέμα στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Αποτέλεσμα ήταν το TREVI (Terrorism, Radicalism, Extremism and political Violence), το οποίο αργότερα αντικαταστάθηκε από την Συμφωνία του Σένγκεν, έδωσε πολλούς ορισμούς. Συγκεκριμένα όριζε την τρομοκρατία ως τη χρήση ή την απειλή χρήσης βίας από συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων για την επίτευξη πολιτικών στόχων. Όσον αφορά το Συμβούλιο της Ευρώπης, τα κράτη-μέλη συμφώνησαν στην υιοθέτηση μέτρων για την πρόληψη της τρομοκρατίας και στην ανάγκη για διεθνή συνεργασία για την καταπολέμησή της (Διακήρυξη του Στρασβούργου στις 11 Οκτωβρίου 1997). Η σημερινή άποψη του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι ότι η Σύμβαση του 1997 πρέπει να αναθεωρηθεί στα πλαίσια νομοθετικής ρύθμισης της 15 Βλ. σχετικά, Prevention of Terrorism (Temporary Provisions), Act of 1974 cited in E.F. Mickolus, The Literature of Terrorism, Greenwood Press, Westpost, CT, 1980, σελ Βλ. σχετικά, Stephen Sloan, Richard Keavney, Non-territorial terrorism: An empirical approach to policy formation, conflict, Vol.1, No 1 από 2, 1978, σελ Βλ. σχετικά, «Ελλάδα και τρομοκρατία, εθνικές και διεθνείς διαστάσεις», Μαίρη Μπόση, εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή, 1966, σελ Βλ. το ίδιο. 10

11 Τρομοκρατίας και κατάταξής της στα πλαίσια του εγκλήματος. Βλέπουμε επομένως πως δεν δόθηκε ένας σαφής ορισμός της τρομοκρατίας, παρά μόνο την ένταξη της έννοιας στα «εγκλήματα». Το ΝΑΤΟ από την πλευρά του δηλώνει την απουσία ενός διεθνώς αποδεκτού ορισμού και ορίζει την τρομοκρατία ως χρήση βίας ή απειλή χρήσης βίας κατά ατόμων ή περιουσίας με στόχο την αστάθεια σε μια κοινωνία για την αποκόμιση πολιτικού ή άλλου οφέλους 19. Επίσης το ΝΑΤΟ τονίζει πως η τρομοκρατία θα συνεχίσει να υπάρχει εντός των μελών του, αποτελώντας υψίστης σημασίας ζήτημα, ενώ οι πράξεις τους θα στοχεύουν στην διεθνή ασφάλεια. Το ΝΑΤΟ αναφέρεται ακόμη και στα αίτια δημιουργίας προβλημάτων της τρομοκρατίας: α) τις τοπικές εντάσεις, αστάθεια και συρράξεις, β) την πιθανή στρατιωτική δράση του ΝΑΤΟ μέσα στα γεωγραφικά όρια της Ευρώπης και γ) την ερμηνευτική διαδικασία στην Μέση Ανατολή (η επικράτηση ειρήνης θα μείωνε τον τρομοκρατικό κίνδυνο). Ένας άλλος διεθνής οργανισμού, ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), θεωρεί και αυτός το ζήτημα της τρομοκρατίας πρωταρχικό και εξομοιώνει την έννοια της τρομοκρατίας με το οργανωμένο έγκλημα και την διακίνηση ναρκωτικών, χωρίς να δίνει έναν σαφή ορισμό. Ο ΟΗΕ, καταδικάζει την Διεθνή Τρομοκρατία και με Γενική Συνέλευση τον Ιανουάριο του 1997 ψηφίζει «μέτρα για την εξάλειψη της διεθνούς Τρομοκρατίας», χωρίς όμως να δίνει ορισμό του φαινομένου. Στοχεύει στην καταδίκη οποιασδήποτε πράξης που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «τρομοκρατία», αδιαφορώντας για τα αίτια δημιουργίας της. Αφού λοιπόν είδαμε τις απόψεις κάποιων από τους διεθνείς οργανισμούς, για τον ορισμό της τρομοκρατίας, θα ήταν ενδιαφέρον να δούμε και κάποιες απόψεις της ακαδημαϊκής κοινότητας. Ο Alex P. Schmid, με πενήντα ακαδημαϊκούς έδωσαν έναν αξιόλογο ορισμό της τρομοκρατίας 20, ενσωματώνοντας πολλές διαφορετικές απόψεις και ορισμούς του φαινομένου. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο ορισμός του Thomas J. Badey: τρομοκρατία είναι η κατ εξακολούθηση χρήση της βίας με πολιτικά κίνητρα, ενώ επηρεάζει πολλά κράτη, και χρησιμοποιεί μη κρατικούς παίκτες Βλ. σχετικά, «Περί ορισμού της Τρομοκρατίας», Μαίρη Μπόση, Δεκέμβριος 2000, σελ Βλ. το ίδιο σελ Βλ. ο.π. σελ

12 Συνοψίζοντας, θα λέγαμε πως απλοί ορισμοί «βλέπουν» την τρομοκρατία ως χρήση βίας ή απειλή χρήσης βίας με στόχο κάποια αλλαγή. Οι πιο αναλυτικοί ορισμοί δίνουν έμφαση στην πολιτική διάσταση και αναφέρονται στα κοινωνικά κίνητρά τους και τέλος όσοι ορισμοί τοποθετούν την τρομοκρατία σε κάποιο νομικό πλαίσιο, αδιαφορούν για τα αίτιά της και την εξομοιώνουν με την εγκληματική βία, τονίζοντας το ποινικό σκέλος για την αντιμετώπισή της. 12

13 Α.1.2 Κριτήρια ερμηνείας των τρομοκρατικών δραστηριοτήτων Όπως είδαμε και στην προηγούμενη υποενότητα του κεφαλαίου αυτού, οι ορισμοί που διατυπώθηκαν από τα κράτη, τους διεθνείς οργανισμούς και από μέλη της διεθνής ακαδημαϊκής κοινότητας, αποφεύγουν να αναφερθούν εκτενώς στα αίτια της τρομοκρατίας, στις πραγματικές δηλαδή εστίες από τις οποίες πηγάζει το φαινόμενο της τρομοκρατίας. Οι ορισμοί που προαναφέρθηκαν (Α.1.1), δηλώνουν έμμεσα σαν αίτια της τρομοκρατίας, την υιοθέτηση της χρήσης βίας ή απειλής της χρήσης βίας με στόχο, θρησκευτικές, κοινωνικές, πολιτικές ή ιδεολογικές υποθέσεις, δηλαδή αλλαγές σε κάποια κατάσταση της ανθρωπότητας. Με πιο σαφή τρόπο αναφέρεται στα αίτια της τρομοκρατίας το ΝΑΤΟ 22. Έτσι γίνεται κατανοητό πως τα αίτια δημιουργίας της τρομοκρατίας ποικίλουν και διαφέρουν ανάλογα με τις εκάστοτε συνθήκες των κοινωνιών. Θα λέγαμε επομένως πως η κύρια αιτία της τρομοκρατίας είναι οι πολιτικοί λόγοι. Αυτό ξεχωρίζει την τρομοκρατία κατά κάποιο τρόπο από τις άλλες μορφές βίας, δίνοντάς της ένα ευρύ φάσμα στόχων με σκοπό να επίτευξη 23. Ο διαχωρισμός των ορισμών της τρομοκρατίας σε σχέση με το περιεχόμενό τους θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα την έννοια της τρομοκρατίας καθώς και τα πιθανά αίτιά της. Συγκεκριμένα έχουμε την τρομοκρατία ως έγκλημα, ως πολιτική σύγκρουση και ως απλή ή τυχαία χρήση βίας. Στην πρώτη περίπτωση, η τρομοκρατία εξισώνεται με το έγκλημα. Εδώ ενέργειες τρομοκρατίας θεωρούνται: βομβιστικές ενέργειες, επιθέσεις σε εγκαταστάσεις, δολοφονίες και πυροβολισμοί, επεισόδια με στόχο εκφοβισμό, απαγωγές και αεροπειρατείες ή πειρατικές ενέργειες σε άλλα μέσα μεταφοράς. Έτσι τα αίτια που δημιουργούν την βία θεωρούνται τρομοκρατία και συγκαταλέγονται στο έγκλημα. Η διαφορά που διαχωρίζει τον τρομοκράτη από έναν εγκληματία είναι ο στόχος και το κίνητρο, αφού ο τρομοκράτης με τις πράξεις του στοχεύει σε μια πολιτική, οικονομική, ιδεολογική και κοινωνική αλλαγή, σε σχέση με έναν εγκληματία που στοχεύει σε οικονομικό όφελος ή σε επίλυση προσωπικής του υπόθεσης Βλ. σχετικά, υποενότητα Α.1.1 Βλ. σχετικά, Anti-terrorism and peace building durnp and after conflict, Ekaterina Stepahova (sipri) Stockholm International Peace Research Institutes ( 13

14 Στην δεύτερη περίπτωση, η τρομοκρατία, ορίζεται ως χρήση βίας για πολιτικούς σκοπούς, ενώ υπάρχουν τρία στάδια 24 η πολιτική βία, ο ασύμμετρος πόλεμος και η κρατική βία. Στο πρώτο στάδιο η τρομοκρατία επισημαίνεται ως πολιτική πράξη και έχει άμεση σχέση με τις πολιτικές εξελίξεις, και έτσι δεν συγχωνεύεται με άλλη χρήση βίας πέρα από την πολιτική βία. Στο δεύτερο στάδιο επισημαίνεται πως οι σημερινές τρομοκρατικές ενέργειες δεν εμφανίζουν κοινά σημεία με αντίστοιχες των δεκαετιών πριν τον Ψυχρό Πόλεμο. Ο λεγόμενος «ασύμμετρος πόλεμος» είναι η νέα μορφή τρομοκρατίας, κατά την οποία οι τρομοκρατικές ενέργειες, δεν έχουν την μορφή συμβατικού πολέμου. Στον «ασύμμετρο πόλεμο» χρησιμοποιείται τόσο η σύγχρονη τεχνολογία 25, όσο και το γεγονός ότι χρησιμοποιούνται όπλα Μαζικής Καταστροφής 26 (χημικά, βιολογικά και πυρηνικά όπλα). Τα αποτελέσματα από την χρήση των παραπάνω μεθόδων είναι προκαλούν μεγαλύτερες καταστροφές από ότι οι μέθοδοι των συμβατικών πολέμων. Οι τρομοκρατικές αυτές πράξεις θεωρούνται «ασύμμετρος πόλεμος» και αποτελούν ζήτημα εθνικής ασφάλειας, κάθε χώρας. Στο τρίτο και τελευταίο στάδιο, έχουμε την κρατική βία, κατά την οποία το κράτος ασκεί βία στους πολίτες του, καταφεύγοντας στην εθνική νομοθεσία (παραδείγματα αποτελούν η Ελλάδα με την επτάχρονη δικτατορία, η Τουρκία και άλλες χώρες). Η μορφή αυτή της τρομοκρατίας μπορεί να λάβει και χαρακτήρα πολεμικής πράξης (εμφύλιοι πόλεμοι, εμφύλιες συγκρούσεις). Η κρατική βία έχει την δυνατότητα σε σχέση με άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις το κράτος μπορεί να χρησιμοποιεί τεράστια δύναμη (όπλα, στρατός, κ.τ.λ.) και να εμφανίζει τις βίαιες εκδηλώσεις ως τυχαίες, παίρνοντας το δίκιο με το μέρος του, αφού μπορεί να καλύψει τις πράξεις της με την κρατική νομιμότητα. Στην τελευταία περίπτωση, η τρομοκρατία αναφέρεται ως τυχαία χρήση βίας σε στόχο κάποια αλλαγή στις πολιτικές εξελίξεις. Παραδείγματα αποτελούν η απόπειρα κατά των εγκαταστάσεων της CIA, και κατά της πρεσβείας των ΗΠΑ το 1996 από την ελληνική τρομοκρατική οργάνωση 17Ν. Η τρομοκρατία ως τυχαία χρήση βίας, στηρίζεται από το γεγονός ότι κοινωνικής φύσεως διαμαρτυρίες μετατρέπονται σε 24 Βλ. αναλυτικότερα, Μαίρη Μπόση, «Περί ορισμού της Τρομοκρατίας», Δεκέμβριος 2000, σελ Βλ. σχετικά, Τhe transational Dimension of Cyber Crime and Terrorism, edited by Abraham b. Sofaer and seymur E. Goodman. 26 Bλ. σχετικά, Warning in the age of WMD Terrorism, Gregory B.D., Hayon and Daniel R. Movvis. 14

15 μορφές βίας στηριζόμενες σε τακτικές κινήσεις, κάτι που τις κατατάσσει στο πλαίσιο της τρομοκρατίας. 15

16 Α.1.3 Η εμφάνιση νέων μορφών και τάσεων της τρομοκρατίας Με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και τις μεταβολές στα καθεστώτα των χωρών του πρώην υπαρκτού σοσιαλισμού, τα ιδεολογικά πλαίσια των τρομοκρατικών οργανώσεων υπέστησαν σοβαρές αλλαγές. Οι ανακατατάξεις υπήρξαν σε διεθνές επίπεδο, ενώ επήλθαν αλλαγές και στην παγκοσμιοποιημένη γεωπολιτική οικονομική πραγματικότητα με συνέπεια την εξασθένιση και σταδιακή αποδυνάμωση των ιδεολογικών βάσεων των έως τότε ενεργών τρομοκρατικών οργανώσεων. Πλέον εμφανίζονται νέες μορφές βίας και νέες τάσεις της. Τις νέες μορφές τρομοκρατίας διέπουν πολύ λίγα κοινά στοιχεία με τις προγενέστερες μορφές της. Ως παράδειγμα αναφέρουμε την κυβερνοτρομοκρατία (cyder-terrorism) 27. Στην νέα αυτή μορφή τρομοκρατίας, τα ανθρώπινα θύματα δεν αποτελούν τον στόχο, αλλά σκοπός είναι η επίτευξη καταστροφών σε αρχεία συστημάτων πληροφορικής διάφορων εταιρειών καθώς και κυβερνητικών οργανισμών. Όμως οι νέες τάσεις και μορφές τρομοκρατίας συνυπάρχουν πλέον και με μερικές από τις παλαιότερες μορφές της, όπως η τρομοκρατική οργάνωση των Ερυθρών Ταξιαρχιών, που βασίζεται σε συγκεκριμένη πολιτική και ιδεολογική βάση 28. Με τον ερχομό του 21 ου αιώνα, το τέλος του διπολικού συστήματος, δημιουργείται μια νέα τάξη πραγμάτων και μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία. Έτσι σταδιακά εμφανίζονται νέες μορφές τρομοκρατίας και συγκεκριμένα, ο ισλαμικός εξτρεμισμός 29, η ακροδεξιά τρομοκρατία 30, τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα 31, οι μειονότητες 32 η τρομοκρατία «κατά παραγγελία» και η τρομοκρατία του «ενός θέματος» 33, το νέο οργανωμένο έγκλημα κα οι τρομοκρατικές του δραστηριότητες. Επίσης, κάνουν την εμφάνισή τους 27 Bλ. σχετικά, Τhomas R. Mockaitis/Paul B. Rich, «Grand strategy in the war against Terrorism», (The relationship between Cyder-Crime, Cyder-Terrorism and Cyder-War), (Transnational Terrorist and Cyder Space). 28 Bλ. σχετικά, Αbraham b. Sofaer and Seymour E. Goodman, «The transnational Dimension of Cyder Crime and Terrorism». 29 Βλ. σχετικά, Ralph Petrs, Beyond Terror, «Dying for God», stackpole books. 30 Bλ. σχετικά, Μαίρη Μπόση, «Ελλάδα και Τρομοκρατία, Εθνικές και διεθνείς διαστάσεις», εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή, 1996, σελ Βλ. ο.π. σελ Βλ. το ίδιο. Βλ. σχετικά, Ηavvey W. Hushner, encyclopedia of terrorism, και επίσης Μαίρη Μπόση, «Περί ορισμού της Τρομοκρατίας», Δεκέμβριος 2000, σελ

17 τα λεγόμενα «όπλα μαζικής καταστροφής» ή αλλιώς η πυρηνική, χημική, βιολογική καθώς και η ηλεκτρονική τρομοκρατία 34. Ο Ισλαμικός εξτρεμισμός αποτελεί μια σημαντική μορφή της νέας τρομοκρατίας. Μουσουλμανικά μεταρρυθμιστικά κινήματα και οι ηγέτες τους αμφισβητούν το status quo στο όνομα του Ισλάμ 35. Αυτή η μορφή τρομοκρατίας, εμπεριέχει την θρησκευτική υστερία των Ισλαμιστών με στοιχεία ολοκληρωτισμού και βίας. Η μη εύρεση λύσεων στην ανισομερή οικονομική ανάπτυξη, η ανεργία, η φτώχεια, η εσωτερική μετανάστευση και άλλοι λόγοι ήταν λόγοι που έκοψαν πιο εύκολη την εξάπλωση του ισλαμικού εξτρεμισμού (φονταμενταλισμού) 36. Επίσης η οικονομική και κοινωνική εξαθλίωση της Βόρειας Αφρικής και Μέσης Ανατολής εξαιτίας της πολιτικής των αποικιοκρατών συνετέλεσαν στην εξάπλωση αυτής της θρησκευτικής βίας. Ο Ισλαμικός εξτρεμισμός όμως, πέρα από θρησκευτική ιδεολογία περιέχει τους πολιτικούς στόχους (πολιτικό Ισλάμ). Οι ισλαμικές οργανώσεις είναι πάρα πολλές ενώ μερικές σημαντικές όπως η Τζιχάντ, η Χεζμπαλάχ και η Χαμάς αξίζει να αναφερθούν καθώς αυτές στηρίζουν περισσότερο την ισλαμική τρομοκρατική βία. Οι οργανώσεις αυτές χρηματοδοτούνται από τους Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν καθώς και τον, πλέον γνωστό σε όλους μας, υπεύθυνο για το τρομοκρατικό χτύπημα της 11 ης Σεπτεμβρίου 2001 στην Νέα Υόρκη Σαουδάραβα μεγαλοεπιχειρηματία Μπιν Λάντεν. Η θρησκευτική βία είναι πιο καταστροφική σε σχέση με την πολιτική λόγω της ύπαρξης διαφορετικών αξιών, νομιμότητας και δικαίωσης της έννοιας της ηθικής, στοιχεία που επηρεάζουν προτρέπουν τον θρησκευόμενο τρομοκράτη να δραστηριοποιηθεί. Ο ισλαμιστής τρομοκράτης δεν στοχεύει τόσο σε πολιτική οφέλη όπως ένας ιδεολόγος κοινωνικός τρομοκράτης. Η βία αποτελεί «ιερή πράξη» ή αλλιώς «θείο καθήκον». Έτσι ο Ισλαμικός εξτρεμισμός μπορεί να προκαλέσει τεράστιες καταστροφές με μεγάλες ανθρώπινες απώλειες. Παραδείγματα ισλαμικού εξτρεμισμού αποτελούν η βομβιστική επίθεση στο Εβραϊκό Κέντρο του Μπουένος Άιρες (14 Ιουλίου 1994) με 96 νεκρούς ανθρώπους και 200 τραυματίες από την οργάνωση Ansurallah, και η συνδυασμένη επίθεση ενάντια στο Πεντάγωνο και στο Word Trade Center (11 34 Βλ. σχετικά, Nadine Garr and Benjamin Cole, Today s war Crisis, «The new face of Terrorism, Threats from weapons of mass destraction». 35 Oι Μουσουλμάνοι υποστηρίζουν ότι ο Ιερός Πόλεμος προβλέπει τις κοινωνικές αλλαγές και τι οι κανόνες της πίστης (Ακέεντα) πρέπει να παραμείνουν αναλλοίωτες. 36 Ο ισλαμικός εξτρεμισμός αρχικά ονομαζόταν και φονταμενταλισμός. 17

18 Σεπτεμβρίου 2001). Η εξτρεμιστική ισλαμική ιδεολογία χαρακτηρίζεται από μεγάλη εχθρότητα κατά της δυτικής κουλτούρας και των δυτικών αξιών 37. Οι Ισλαμικές εξτρεμιστές οργανώσεις βάζουν τον «ιερό πόλεμο» 38 τους πάνω και από την ανθρώπινη ζωή. Ο ισλαμικός εξτρεμισμός αποτελεί πλέον μία ακραία μορφή τρομοκρατίας με διεθνή απήχηση. Μια άλλη μορφή τρομοκρατίας αποτελεί και η ακροδεξιά τρομοκρατία με πολλές οργανώσεις στις ΗΠΑ και με κύρια χαρακτηριστικά τις εθνικιστικές, ακροδεξιές και ρατσιστικές αντιλήψεις. Ο οργανώσεις της ακροδεξιάς τρομοκρατίας είναι οργανωμένες διαθέτουν οικονομικούς πόρους και βασίζονται σε μια κοινή ιδεολογία με σύμβολο τη φράση: «πατρίδα θρησκεία οικογένεια» και το μίσος για την κυβέρνηση και τους θεσμούς των ΗΠΑ. Τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα 39, είναι μια πιο ήπια μορφή πρόσφατης τρομοκρατίας. Είναι οργανώσεις που μάχονται για την αυτονομία τους και την ανεξαρτησία τους. Οι μειονότητες είναι μια ακόμη μορφή βίας, καθώς οι διαφορές 40 ανάμεσα σε μειονότητες σε όλον τον πλανήτη θα επιφέρουν την χρήση τρομοκρατικών μεθόδων. Όπως προαναφέραμε, η τρομοκρατία «κατά παραγγελία» αποτελεί άλλη μια νέα μορφή τρομοκρατίας. Η ιδιαίτερη αυτή μορφή τρομοκρατίας δημιουργήθηκε από την ανάθεση σε μισθοφόρους εξτρεμιστές ισλαμιστές, δολοφονιών, εμπρησμών, και άλλων τρομοκρατικών δραστηριοτήτων έναντι αμοιβής. Παραδείγματα αυτής της μορφής τρομοκρατίας έχουμε ζήσει σε πολλές χώρες. Νέα, όμως μορφή τρομοκρατίας αποτελεί και η τρομοκρατία του «ενός θέματος». Τα αίτια αυτού του είδους τρομοκρατίας είναι κοινωνικού χαρακτήρα, ενώ παραδείγματα οργανώσεων αυτών αποτελούν οικολογικές οργανώσεις. Οι οργανώσεις αυτές έχουν συγκεκριμένη ιδεολογία και συγκεκριμένους στόχους κάθε φορά. Όσον αφορά το νέο οργανωμένο έγκλημα, θα πρέπει να αναφέρουμε πως η νέα αυτή μορφή τρομοκρατίας εμφανίστηκε συγκεκριμένα με το τέλος του διπολικού Βλ. σχετικά, Lewis B.D., «Τhe roots of Muslim Rage», The Atlantic September 1990, σελ. 47- Ο Ιερός Πόλεμος των ισλαμιστών η αλλιώς «Jihad», προτρέπει τους εξτρεμιστές τρομοκράτες να πετύχουν τους στόχους τους ακόμη και αν πρόκειται να θυσιαστούν οι ίδιοι μεταφέροντας στο σώμα τους βόμβες και άλλες εκρηκτικές ύλες, προσφέροντάς τους την μνεία του ιερομάρτυρα, αφού θα θυσιαστούν για το καλό του Αλλάχ εκπληρώνοντας το θείο καθήκον. 39 Παραδείγματα εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων αποτελούν οι Βάσκοι, οι IRA και οι Κούρδοι αυτονομιστές. 40 Οι διαφορές ανάμεσα στις μειονότητες είναι θρησκευτικές, οικονομικές ή πολιτικές. 18

19 συστήματος. Στα πολιτικά συστήματα των κρατών μετά τον Ψυχρό Πόλεμο και ιδιαίτερα σε χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης εμφανίστηκε μια νέα μορφή τρομοκρατίας, το οργανωμένο έγκλημα. Δημιουργούνται νέες ομάδες και οργανώσεις που συνδέονται με την νέα αυτή μορφή εγκλήματος που τώρα είναι πιο πολύπλοκο και οριοθετείται σε ένα μεγαλύτερο γεωγραφικό πλαίσιο σε σχέση με το προγενέστερο οργανωμένο έγκλημα. Χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και της Ευρώπης φιλοξενούν οργανώσεις και ομάδες με εγκληματικές δραστηριότητες όπως οργανωμένη πορνεία, κλοπές αυτοκινήτων, πλαστά χαρτονομίσματα, διακίνηση ναρκωτικών ουσιών, διακίνηση πυρηνικών υλικών, διακίνηση γυναικών με σκοπό την σεξουαλική εκμετάλλευσή τους, ξέπλυμα χρήματος, εκβιασμούς κ.ά. Η νέα αυτή μορφή τρομοκρατίας όπου γίνεται κατανοητό απασχολεί σε διεθνές επίπεδο με συνέπεια την δραστηριοποίηση Διεθνών Οργανισμών και άλλους μηχανισμούς της Διεθνούς Ασφαλείας 41. Στις νέες μορφές και τάσεις της τρομοκρατίας συγκαταλέγεται και η χρήση Όπλων Μαζικής Καταστροφής (WMD/Weapons of Mass Destruction). Η παράνομη διακίνηση 42 όπλων μαζικής καταστροφής και συγκεκριμένα πυρηνικών, βιολογικών, και χημικών υλικών προς άγνωστους προορισμούς δημιουργούν τεράστια ανησυχία της διεθνούς κοινότητας. Μερικές χώρες που επίσημα διαθέτουν πυρηνικά όπλα είναι: οι ΗΠΑ, η Ρωσία, Καζακστάν, Λευκορωσία, Ουκρανία, Κίνα, Ισραήλ, Πακιστάν, βόρεια Κορέα, κ.ά. Το θέμα των πυρηνικών υλικών αποτελεί υψίστης σημασίας και χρήζει λύσεων από όλα τα κράτη διεθνώς. Η πυρηνική τρομοκρατία (nuclear terrorism) προέκυψε από την διακίνηση πυρηνικών υλικών σε μεγάλο βαθμό και ιδιαίτερα από την Σοβιετική Ένωση μετά την πτώση της. Ο κίνδυνος της δημιουργίας πυρηνικών όπλων μέσω της εύκολης παράνομης διακίνησης των απαραίτητων πυρηνικών υλικών είναι μεγάλος, καθώς είναι πιθανή η πρόκληση μεγάλου αριθμού θυμάτων. 41 Βλ. μια πιο αναλυτική προσέγγιση, «Ζητήματα Ασφάλειας στη νέα Τάξη Πραγμάτων», («Νέο Οργανωμένο Έγκλημα»), Μαίρη Μπόση, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 1999, σελ Δύο παραδείγματα περιστατικών παράνομης διακίνησης πυρηνικών, και χημικών υλικών είναι τα εξής: α) Το 1994 οι Γερμανικές Αρχές ανακαλύπτουν κατόπιν πληροφοριών 363 γραμμάρια Pu 239 σε πτήση της Lufthansa από Μόσχα προς Μόναχο. Οι πληροφορίες ανέφεραν τελική ποσότητα αποστολής 11 κιλά πλουτωνίου. β) Το 1998 συλλαμβάνονται δύο μέλη της ακροδεξιάς οργάνωσης «Έθνος των Αρείων» στο Λας Βέγκας των ΗΠΑ με κατηγορία για παράνομη κατοχή βακτηριδίων του άνθρακα και άλλων χημικών ουσιών. 19

20 Και η χημική τρομοκρατία αποτελεί μια επικίνδυνη και καταστροφική μορφή τρομοκρατίας. Η κατασκευή χημικών όπλων 43 είναι κάτι που αφορά ολόκληρη την διεθνή κοινότητα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα χημικής τρομοκρατίας 44 αποτελεί η διοχέτευση του χημικού αερίου «Σαρίν» στον υπόγειο σιδηρόδρομο του Τόκιο με 12 νεκρούς και ασθενείς με αναπνευστικά προβλήματα, τον Μάρτιο του Η κατασκευή χημικών όπλων γίνεται ακόμη ευκολότερη μέσω του διαδικτύου. Η βιολογική τρομοκρατία, όπως και η χημική τρομοκρατία είναι μια ανεξέλεγκτη μορφή τρομοκρατίας και ιδιαίτερα καταστροφική. Τα υλικά κατασκευής της βιολογικής τρομοκρατίας είναι εύκολο να βρεθούν από τον καθένα και μπορεί να παραχθεί σε νοσοκομείο ή και σε εργαστήριο. Έτσι ένας μεγάλος αριθμός ασθενειών μπορεί να κατασκευαστεί σε ένα εργαστήριο και να απειλήσει μεγάλα τμήματα 45 πληθυσμού όπως για παράδειγμα, η πανούκλα και η χολέρα. Τέλος, μια άλλη νέα μορφή τρομοκρατίας είναι η ηλεκτρονική τρομοκρατία. Η ηλεκτρονική τρομοκρατία είναι μια συνέπεια της εξέλιξης της τεχνολογίας, και οι «ηλεκτρονικοί» τρομοκράτες εισέρχονται στο διαδίκτυο, και αποκτούν πρόσβαση σε δίκτυα τραπεζών, στρατιωτικούς κώδικες και δίκτυα μεγάλων επιχειρήσεων με στόχο οικονομικά κέρδη, αλλοίωση στοιχείων ή την συλλογή πληροφοριών. 43 Η κατασκευή χημικών όπλων, είναι ευκολότερη από την κατασκευή πυρηνικών όπλων και κατασκευάζονται γρηγορότερα. 44 Βλ. σχετικά, Nadine Carr and Benjamin Cole, The new face of Terrorism, Terrorist use of new technologies, Abraham R. Wagner, σελ Βλ. ό.π. σελ

21 Β ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ 11/9 Β.2.1 Το νέο διεθνές περιβάλλον μετά την 11/9 Το τρομοκρατικό χτύπημα της 11 ης Σεπτεμβρίου 2001 με την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους και στο Πεντάγωνο της Νέας Υόρκης, είναι αναμφισβήτητα το γεγονός το οποίο επικυρώνει και αναγνωρίζει την δημιουργία ενός νέου διεθνούς περιβάλλοντος. Με τα τραγικά γεγονότα της 11 ης Σεπτεμβρίου του 2001 η παγκόσμια ασφάλεια αμφισβητείται και η ανάγκη για προσπάθειες δημιουργίας μιας παγκόσμιας ασφάλειας 46 αποτελεί το κυρίαρχο ζήτημα των κρατών ολόκληρου του Πλανήτη. Το νέο διεθνές περιβάλλον εισήλθε σε μια νέα εποχή την οποία χαρακτηρίζουν αλλαγές σε ιδεολογίες, αξίες, πολιτικά και κοινωνικά δεδομένα καθώς και σε στρατιωτικές συμμαχίες και κοινωνικές διεργασίες. Ζητήματα που αφορούν το νέο διεθνές περιβάλλον είναι οι μεγάλοι πόλεμοι, οι ασύμμετρες απειλές 47 (a symmetric threats) τα όπλα μαζικής καταστροφής και τα πυρηνικά όπλα. Αυτοί οι παγκόσμιοι κίνδυνοι βρίσκονται πλέον στο επίκεντρο του πλανήτη και διαμορφώνουν την νέα διεθνή τάξη πραγμάτων, και επομένως ορίζουν το υπό διαμόρφωση νέο πλαίσιο ασφαλείας. Η ατμόσφαιρα μιας αστάθειας είναι ίσως το βασικό στοιχείο που χαρακτηρίζει το νέο διεθνές περιβάλλον. Σε συνδυασμό με την γενική αστάθεια που επικρατεί όσον αφορά την ασφάλεια παγκοσμίως, οι ασύμμετρες απειλές και οι μη κρατικές απειλές διαμορφώνουν έναν αόρατο παγκόσμιο εχθρό ενώ ταυτόχρονα δημιουργούν προβλήματα στην διεθνή ασφάλεια. Πιο συγκεκριμένα μετά τα γεγονότα της 11/9 οι ΗΠΑ βρίσκονται αντιμέτωπες με έναν απροσδιόριστο και ισχυρό εχθρό, οφείλοντας να νικήσουν σε ένα 46 Βλ. σχετικά Eric Grove, Global security (North American, European and Japanese Interdependence in the 1990 s, εκδόσεις Brassey και επίδοσης ken Booth and Tim Bunne, Worlds in Collision, terror and the future of Global order (chapter 21), Fred Halliday A new Global configuration. 47 Βλ. σχετικά, Μαίρη Μπόση, «Ζητήματα ασφάλειας στην Νέα Τάξη Πραγμάτων», εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1999 σελ. 64: Ασύμμετρες απειλές ονομάζονται οι απειλές που ενσωματώνουν το στοιχείο της έκπληξης σε όλες τις στρατηγικές και επιχειρησιακές τους διαστάσεις και η χρήση όπλων με μη υπολογίσιμες μεθόδους. 21

22 ανορθολογικό πόλεμο με στόχο να εξασφαλίσουν την παγκόσμια ασφάλεια. Με το σοβαρό τρομοκρατικό χτύπημα που δέχθηκαν συνειδητοποίησαν την ανάγκη για μια διεθνή συνεργασία με άλλα κράτη. Η αντιμετώπιση της τρομοκρατίας αναγνωρίζεται διεθνώς ως ένα πολύ ιδιαίτερο και δύσκολο ζήτημα. Η επόμενη ημέρα της 11 ης Σεπτεμβρίου 2001 έφερε αλλαγές στην αμερικανική εξωτερική πολιτική με συνέπεια αλλαγές και σε ολόκληρο το διεθνές σύστημα 48. Οι ΗΠΑ ζητούν την υποστήριξη των Νατοϊκών τους συμμάχων. Στόχος του είναι η εξεύρεση μιας πολιτικής με σκοπό την καταπολέμηση της μορφής του ισλαμικού φονταμενταλισμού που στηρίζει την τρομοκρατία. Οι σχέσεις των κρατών στο νέο διεθνές περιβάλλον γίνονται πιο άμεσες λόγω της ύπαρξης της διεθνούς τρομοκρατίας. Έτσι με αφορμή τα γεγονότα της 11 ης Σεπτεμβρίου 2001, οι ΗΠΑ δραστηριοποιούνται σε μια πολιτική ανάμειξης στην Μέση Ανατολή, και στην συνεργασία των υπηρεσιών ασφαλείας τους με τις αντίστοιχες υπηρεσίες. Επίσης ενδυναμώνεται η σχέση των ΗΠΑ με την Ρωσία και το Ιράν 49 όσον αφορά την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Παράλληλα, αναπτύσσεται συνεργασία μεταξύ Ισραήλ, Ινδίας και ΗΠΑ στον τομέα ασφάλειας. Συνεργασία όμως δημιουργείται και ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως επίσης και με το ΝΑΤΟ και άλλα κράτη της Κεντρικής Ασίας. Η ιδιαίτερη απειλή της τρομοκρατίας κατά της ασφάλειας και ιδιαίτερα μετά τα τρομοκρατικά χτυπήματα στην Αμερική, στις 11/9 δημιούργησε ένα κλίμα παγκόσμιας ανασφάλειας παρόμοιο με το κλίμα που επικρατούσε κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Οι ΗΠΑ όπως και τότε εμφανίζονται ως το μοναδικό έθνος το οποίο έχει την ικανότητα να «απαντήσει» σε μία τέτοια καινούρια απειλή όπως η τρομοκρατία, εκπροσωπεύοντας όλα τα υπόλοιπα κράτη. Αυτό φάνηκε και από την δήλωση του προέδρου Μπους Βλ. σχετικά, Ινστιτούτο Αμυντικών Αναλύσεων, Ενημερωτικό έντυπο, Τεύχος 332, «Η επόμενη ημέρα, οι ΗΠΑ και ο Κόσμος», 17 Σεπτεμβρίου Βλ. σχετικά, Ινστιτούτο Αμυντικών Αναλύσεων, Ενημερωτικό έντυπο, Τεύχος 332, «Ο αντίκτυπος της Τρομοκρατίας στην Μέση Ανατολή», 13 Σεπτεμβρίου «η νέα αποστολή της υπερδύναμης αφορά σε μια σύγκρουση η οποία στοχεύει στην διάσωση του πολιτισμένου κόσμου» και «κάθε Έθνος, σε κάθε περιοχή, πρέπει τώρα να αποφασίσει: είστε μαζί μας ή με τους τρομοκράτες;». 22

23 Όπως λοιπόν γίνεται κατανοητό, μετά την 11/9, δημιουργείται ένα νέο διεθνές περιβάλλον, με βασικό χαρακτηριστικό του το αίσθημα της ανασφάλειας, λόγω της απειλής της τρομοκρατίας. Η ανάγκη για την δημιουργία μιας πολιτικής σε διεθνές επίπεδο ενάντια της τρομοκρατίας και η ανεύρεση ενός πλαισίου ασφάλειας καθώς και μηχανισμών ασφαλείας είναι επιτακτική για όλα τα κράτη. Στο νέο αυτό διεθνές περιβάλλον, είναι φανερό πως ο κίνδυνος δεν απειλεί μόνο τις ΗΠΑ, εξαιτίας των επιθέσεων της 11 ης Σεπτεμβρίου, αλλά όλα τα κράτη στην διεθνή σκηνή και η συνεργασία για την από κοινού αντιμετώπιση της διεθνούς τρομοκρατίας κρίνεται απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη της διεθνούς ασφάλειας. 23

24 Β.2.2 Προσεγγίσεις ορισμού της «ασφάλειας» Ο όρος της «ασφάλειας», είναι ένας όρος που δεν έχει οριοθετηθεί σε διεθνές επίπεδο. Η ασφάλεια, αποτελεί για όλα τα κράτη ένα δύσκολο πρόβλημα, το οποίο όμως πρέπει και να επιλύσουν. Για το κάθε κράτος ξεχωριστά ο όρος «ασφάλεια» σημαίνει και κάτι διαφορετικό. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το κάθε κράτος έχει και διαφορετικές ανάγκες όσον αφορά την προστασία του. Το κάθε κράτος δηλαδή ορίζει την ασφάλεια με διαφορετικά και υποκειμενικά κριτήρια 51. Για παράδειγμα, κάποιο κράτος, μπορεί να ορίζει την ασφάλειά του, σε σχέση με την προστασία των πολιτών του από έναν πιθανό πόλεμο με άλλο κράτος, ενώ ένα άλλο κράτος να οριοθετεί την ασφάλεια σε ένα μικρότερο πλαίσιο καθώς μπορεί να θεωρεί ότι δεν κινδυνεύει από μια σύγκρουση με άλλα κράτη. Πιο απλά, κάθε κράτος έχει τα δικά του υποκειμενικά κριτήρια για την οριοθέτηση της ασφάλειας, και τα κριτήρια αυτά αλλάζουν ανάλογα με τις συνθήκες και τους κινδύνους που επικρατούν σε ορισμένη χρονική στιγμή. Γι αυτό λοιπόν, υπάρχουν πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις και ερμηνείες πάνω στο ζήτημα του ορισμού της ασφάλειας. Μια αξιόλογη αναφορά στο θέμα της ασφάλειας γίνεται στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών 52. Στις μέρες μας, οι συνθήκες που επικρατούν στην Δύση καθώς και τα νέα προβλήματα που αντιμετωπίζει, αναφέρονται ως προβλήματα ασφάλειας. Σύμφωνα με μία από τις σημαντικότερες σχολές σκέψης, η δημιουργία εντάσεων που οδηγούν σε μια σύρραξη, λόγω των αντιθέσεων που υπήρχαν ή δημιουργήθηκαν εξαιτίας πολιτιστικών διαφορών, επηρεάζουν σημαντικά τις θεωρίες περί διεθνούς ασφάλειας. Έτσι λοιπόν, οι εθνικές συγκρούσεις, μπορούν εύκολα να μετατραπούν σε διεθνείς με συνέπεια την απειλή της διεθνούς ασφάλειας 53. Άλλοι αναλυτές υποστηρίζουν πως αυτές οι εθνικές συγκρούσεις, αυξάνει τον εξοπλισμό και τις πιθανότητες απόκτησης πυρηνικών όπλων από τα κράτη, γεγονός που απειλεί ιδιαίτερα την διεθνή ασφάλεια. 51 Βλ. σχετικά, «Ζητήματα Ασφάλειας στην Νέα Τάξη Πραγμάτων», Μαίρη Μπόση, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 1999, σελ Ο Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών, υπογράφτηκε στις 26 Ιουνίου 1945 και αναφέρεται εκτενώς στην διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας. 53 Βλ. ό.π. υποσημείωση «49». 24

25 Σε μια άλλη ανάλυση, παρατηρούμε πως η σχέση μεταξύ ζωής και θανάτου, αποτελεί την βάση των προβλημάτων ασφάλειας. Η ύπαρξη δηλαδή της πιθανότητας ενός πολέμου όλων εναντίον όλων στην σκέψη των ανθρώπων, τους προτρέπει να οργανώνονται σε κοινότητες, με σκοπό την αντιμετώπιση της πιθανής επίθεσης από μια άλλη ανθρώπινη κοινότητα. Ένας άλλος, αναλυτής 54 αναφέρεται στην ασφάλεια, ονομάζοντας ως κίνδυνο: «μια κατάσταση στην οποία οι πολυτιμότερες αξίες ενός Έθνους μειώνονται δραματικά από εξωτερικής φύσεως κινδύνους». Κατά την περίοδο του διπολικού συστήματος η έννοια της ασφάλειας συνδεόταν με τα δύο μεγάλα κέντρα, της Ανατολής και της Δύσης. Η παγκόσμια κοινωνία αντιλαμβανόταν την έννοια της διεθνούς ασφάλειας μέσα από την ύπαρξη των στρατιωτικών δυνάμεων. Με το τέλος όμως του διπολισμού τα θέματα που αφορούν την διεθνή ασφάλεια είναι κυρίως γενικά θέματα όπως θέματα πολιτικών, στρατιωτικών ή άλλης φύσεως κινδύνων που αποτελούν απειλή για ένα κράτος, κ.ά. Παρατηρούμε επομένως μια προσέγγιση μέσω των αιτιών του πολέμου, των διεθνών συγκρούσεων, της αντίληψης του εκφοβισμού και των αποτελεσμάτων των ενόπλων συγκρούσεων 55. Βασικούς λόγους γι αυτήν την θεωρητική προσέγγιση αποτελούν τα προβλήματα που αφορούν τον έλεγχο των συμβατικών και μη συμβατικών εξοπλισμών, την δημιουργία και διακίνηση πυρηνικών όπλων, την αμυντική στρατηγική των κρατών κ.ά. 56 Η εμφάνιση δηλαδή νέων προβλημάτων όπως πόλεμοι με χρήση όπλων μαζικής κατ6αστροφής, οι ασύμμετρες απειλές και οι μη κρατικές απειλές έθεσαν νέες προσεγγίσεις στον ορισμό της ασφάλειας και δημιουργούν ένα νέο διεθνές πλαίσιο ασφάλειας, το οποίο θα εξετάσουμε καλύτερα στην επόμενη ενότητα. 54 Βλ. σχετικά, Levy, M., Is the environment a National Security Issue?, International Security, Vol 20, No 2, 1995, σελ Βλ. σχετικά, Peter Hough, Understanding Global Security και επίσης, Μαίρη Μπόση, «Ζητήματα Ασφάλειας στην Νέα Τάξη Πραγμάτων», εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 1999, σελ Βλ. σχετικά, Eric Grove, Global Security, North American, European and Japanese Interdependence in the 1990 s. 25

26 Β.2.3 Ένα νέο διεθνές πλαίσιο ασφάλειας και οι νέες προσεγγίσεις της διεθνούς ασφάλειας Όπως αναφέραμε και στις προηγούμενες ενότητες, το διεθνές περιβάλλον έχει περάσει σε μια εποχή, στην οποία χαρακτηρίζουν αλλαγές σε αξίες, ιδεολογίες, πολιτικά και κοινωνικά δεδομένα και παράλληλα σε στρατιωτικές συμμαχίες και κοινωνικές διεργασίες. Ιδιαίτερα μετά τα τρομοκρατικά χτυπήματα που δέχθηκαν οι ΗΠΑ στις 11 Σεπτεμβρίου 2001, η παγκόσμια ασφάλεια τέθηκε το πρωταρχικό ζήτημα για όλα τα κράτη. Η αποκάλυψη λοιπόν των αδυναμιών της παγκόσμιας ασφάλειας, επηρέασε σε μεγάλο βαθμό την αντίληψη 57 των κρατών για την διεθνή ασφάλεια. Η εμφάνιση προβλημάτων νέου είδους 58 όπως είδαμε και σε προηγούμενες ενότητες διαμορφώνουν μια νέα διεθνή τάξη. Οι μεγάλοι πόλεμοι, οι συρράξεις διεθνώς, τα πυρηνικά όπλα, τα όπλα μαζικής καταστροφής, οι μη κρατικές απειλές και οι ασύμμετρες απειλές, όπως η τρομοκρατία, διαμορφώνουν ένα νέο διεθνές πλαίσιο ασφάλειας. Βασικό χαρακτηριστικό στο νέο διεθνές πλαίσιο ασφάλειας αποτελεί η προσπάθεια για την αντιμετώπιση της διεθνούς τρομοκρατίας. Η διεθνής τρομοκρατία στο νέο πλαίσιο ασφάλειας περικλείει την διακίνηση όπλων μαζικής καταστροφής, την χρησιμοποίηση θρησκειών, ιδεολογιών ή και πολιτισμικών ομάδων για την ανακατανομή των ζωνών επιρροής, την διακίνηση ναρκωτικών και όπλων καθώς και τις μορφές του οργανωμένου εγκλήματος. Έτσι λοιπόν με την δημιουργία ενός νέου διεθνούς πλαισίου ασφαλείας, υπάρχει η τάση συνεργασίας μεταξύ των κρατών καθώς η ύπαρξη της τρομοκρατίας αφορά όλη την διεθνή κοινωνία. «Πρωτοστάτης» στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας είναι οι ΗΠΑ, οι οποίες αντιλαμβάνονται τον αγώνα αυτό υπό την έννοια του new world order. 57 Βλ. σχετικά, Peter Hough, Understanding Global Security και επίσης. Αντωνία Λ. Δήμου, Ιωάννης Α. Ραγιές, «Το Τρομοκρατικό χτύπημα της 11 ης Σεπτεμβρίου 2001», Ινστιτούτο Αμυντικών Αναλύσεων. 58 Βλ. σχετικά, National Defense Academy Series 5/1993, National Security Trends and alternatives, σελ. 22: Οι απειλές για την ασφάλεια είναι η δημογραφική έκρηξη στις ανεπτυγμένες χώρες, η αλλαγή του παγκόσμιου κλίματος, το τεράστιο κενό στις οικονομίες μεταξύ των αναπτυγμένων και μη αναπτυγμένων χωρών, η τρομοκρατία στις Δυτικές κοινωνίες, τα προβλήματα για την ασφάλεια διεθνώς λόγω ύπαρξης πυρηνικών πολεμικών κεφαλών, η διαθεσιμότητα όπλων μαζικής καταστροφής λόγω της διάδοσης της τεχνολογίας κ.τ.λ. 26

27 Παράλληλα όμως, στο νέο διεθνές πλαίσιο ασφάλειας και στην αντιμετώπιση της τρομοκρατίας εντάσσονται και πολλά άλλα κράτη 59. Η Ρωσία 60, σύμφωνα μ ε τις νέες προσεγγίσεις της ασφάλειας, σε σχέση με την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, αποτελεί σημαντικό σύμμαχο των ΗΠΑ, μέσω της συνεργασίας του στον τομέα αυτό. Το Ιράν, επίσης θα πρέπει να συμμετέχει και αυτό στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας καθώς έχει την δυνατότητα να ελέγχει μεγάλο αριθμό ισλαμιστικών οργανώσεων. Επιπλέον το νέο διεθνές πλαίσιο ασφάλειας ευελπιστεί και στη συνεργασία με την Τουρκία και το Ισραήλ δύο κράτη σημαντικά όσον αφορά την πάταξη της τρομοκρατίας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έδειξε την αλληλεγγύη της στην κυβέρνηση και στον λαό των ΗΠΑ 61, ενώ η Ευρωπαϊκή Τρόικα 62 επισκέφθηκε το Ιράν, την Σαουδική Αραβία, το Πακιστάν και άλλες χώρες με σκοπό να συμβάλλει στην προσπάθεια της διεθνούς συμμαχίας εναντίον της τρομοκρατίας. Οι ΗΠΑ μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11 ης Σεπτεμβρίου αναδιαμόρφωσαν το διεθνές πλαίσιο ασφαλείας και κάνουν πιο έντονη την στρατιωτική τους παρουσία σε περιοχές υψηλής έντασης 63. Και το ευρωπαϊκό όμως σύστημα ασφάλειας μετεξελίχθηκε, ενώ το ΝΑΤΟ αναθεώρησε το στρατηγικό του ρόλο με σκοπό να μπορέσει να καλύψει το μεγαλύτερο φάσμα απειλών στο οποίο εντάσσεται και η απειλή της τρομοκρατίας. Το νέο διεθνές περιβάλλον επομένως ορίζει και το νέο διεθνές πλαίσιο ασφάλειας, τονίζοντας πως η κατάσταση στον τομέα της ασφάλειας, χαρακτηρίζεται από αύξουσα ανασφάλεια. Επίσης όσον αφορά το νέο πλαίσιο ασφάλειας, ο αγώνας 59 Βλ. σχετικά, Russell D. Howard: Colonel USA, Reid L. Sawyer Major USA, Terrorism and counter terrorism, Understanding the new security environment, σελ Η Ρωσία λόγω της γεωγραφικής της θέσης στρατηγικής αναμφισβήτητα σημασίας μπορεί να αποτελέσει σημαντικό σύμμαχο των ΗΠΑ στον αντιτρομοκρατικό αγώνα και να αποτελέσει σταθεροποιητικό παράγοντα μεταξύ του λεγόμενου «πολιτισμένου δυτικού κόσμου» και του «αραβικού μουσουλμανικού». 61 Βλ. σχετικά, Κατερίνα Χατζηαντωνίου, Ενημερωτικό έντυπο, τεύχος 408. «Το μέλλον της Ευρωπαϊκής Άμυνας και Ασφάλειας». Μια κριτική αποτίμηση της έκθεσης της Ευρ. Επιτροπής, 6 Νοεμβρίου Η Ευρωπαϊκή Τρόικα είναι ένα σχήμα που επικουρεί την προεδρία της Ε.Ε. και απαρτίζεται από το κράτος-μέλος που ασκεί την προεδρία, το προηγούμενο και το επόμενο. 63 Βλ. σχετικά. Σωτήρης Νταλής, Παναγιώτης Ι. Τσάκωνας, «Η Ευρωπαϊκή Πολιτική Άμυνας και Ασφάλειας σε Σταυροδρόμι». Η σημασία της για την παγκόσμια και περιφερειακή ασφάλεια. Ι. Σιδέρης, Αθήνα 2004, σελ

28 ενάντια στην τρομοκρατία ακύρωσε την έννοια των γεωγραφικών ορίων στην ανάληψη στρατιωτικών δράσεων, τονίζοντας την σοβαρότητα της νέας διάστασης των απειλών, που συνδέεται με την τρομοκρατία και την διάδοση των όπλων μαζικής καταστροφής 64, και επηρεάζει ακόμη και τους δημοκρατικούς θεσμούς 65. Το νέο διεθνές πλαίσιο ασφάλειας και τους νέους μηχανισμούς ασφάλειας που δημιουργήθηκαν μετά την 11 η Σεπτεμβρίου, θα κατανοήσουμε καλύτερα και πιο αναλυτικά στο επόμενο κεφάλαιο που θα δούμε πως αντιμετωπίζουν την τρομοκρατία, οι ΗΠΑ, η Ευρώπη και την από κοινού συνεργασία τους ενάντια στον πιο επικίνδυνο εχθρό διεθνώς, την τρομοκρατία. 64 βλ. ό.π. σελ Βλ. σχετικά, Paul Wilkinson, Terrorism Vs Democracy, The liberal State Response, εκδ. Coss, σελ

29 Γ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΗΠΑ ( ΝΕΟ ΔΟΓΜΑ ΗΠΑ) ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΑΠΟ Ε.Ε. ( ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ). Γ.3.1 Η πολιτική των Η.Π.Α απέναντι στην τρομοκρατία. Οι Η.Π.Α όπως είναι γνωστό, αποτελούν την μοναδική υπερδύναμη στη διεθνή σκηνή από το τέλος του διπολικού συστήματος έως και σήμερα. Για τον λόγο αυτό πολλές φορές κατά διαστήματα,έχουν αναλάβει πρωτοβουλίες για την καθιέρωση μιας ενιαίας αντίληψης σε συγκεκριμένους τομείς δράσης στο διεθνές περιβάλλον 66. Οι ΗΠΑ δηλαδή πολλές φορές έχουν ψηφίσει για την εθνική νομοθεσία τους πάνω σε συγκεκριμένους τομείς, με απαίτηση η αντίληψή τους γι αυτό το θέμα να γίνει διεθνή αντίληψη όλων των άλλων κρατών. Έτσι και στην απειλή της διεθνούς ασφάλειας, την τρομοκρατία, οι ΗΠΑ για πολλά χρόνια, μέχρι και σήμερα, ακολούθησαν την στρατηγική των αντιτρομοκρατικών «παραινέσεων» οι οποίες προτείνουν την συμμετοχή φίλων και συμμάχων κρατών με τα οποία κράτη συνδέονται με πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα. Σημαντικό σημείο για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας υπήρξε η συνάντηση κορυφής στην Αίγυπτο, τον Μάρτιο του 1996 που έληξε με την δημιουργία ενός κοινού κειμένου, κατά της τρομοκρατίας, με συμπαράσταση με το Ισραήλ και με στόχο την ειρήνη στην Μέση Ανατολή. Οι ΗΠΑ λοιπόν με την απειλή της διεθνούς πλέον τρομοκρατίας προχώρησε σε μια νέα νομοθετική πολιτική σε εθνικό επίπεδο και σε μία στρατηγική «πιέσεων» στο διεθνές επίπεδο. Επί κυβέρνησης Κλίντον, οι ΗΠΑ ψήφισαν τον νόμο «Ντ αμάτο» 67 σύμφωνα με τον οποίο το Ιράν προσπαθεί να αποκτήσει όπλα μαζικής καταστροφής, στηρίζει την μεταφορά τους καθώς και ομάδες που χρησιμοποιούν την διεθνή 66 Βλ. σχετικά, «Ζητήματα ασφάλειας στην νέα τάξη πραγμάτων», Μαίρη Μπόση, Κεφάλαιο V, σελ Ο νόμος «Ντ αμάτο», ονομάστηκε έτσι από το όνομά του Γερουσιαστή ο οποίος τον κατέθεσε προς ψήφιση. 29

30 τρομοκρατία 68. Με τον ίδιο νόμο οι ΗΠΑ αναφέρονται και στους τρόπους και στις μεθόδους με τους οποίους το Ιράν προωθεί την διεθνή τρομοκρατία, ταυτόχρονα αναφέρεται και σε οργανισμούς που βρίσκονται μέσα στο Ιράν και ενισχύουν την απόκτηση όπλων μαζικής καταστροφής. Ο ίδιος νόμος ασχολείται και με την άρνηση της Λιβύης να συνταχθεί σε ορισμένες αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του Ο.Η.Ε, καθώς και με την άρνησή της για συμμετοχή στην αντιμετώπιση οποιονδήποτε θεμάτων τρομοκρατίας. Επίσης τονίζεται και η προσπάθεια της Λιβύης να αποκτήσει όπλα μαζικής καταστροφής. Όλα αυτά αποτελούν απειλή για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, καθώς και στην διεθνή τάξη και ασφάλεια των συμμάχων τους, ενώ για τα κράτη που δεν θα ασπάζονταν την αμερικανική νομοθεσία, υπήρχε ρήτρα πολλών εκατομμυρίων δολαρίων. Πριν την εφαρμογή όμως του παραπάνω νόμου, είχε ψηφιστεί ο νόμος «Χέλμς- Μπάρτον», ο οποίος επέβαλε κυρώσεις στις εταιρίες που είχαν οικονομικές συναλλαγές με την Κούβα και ασχολείται με όλα τα θέματα της τρομοκρατίας 69. Μέσα από αυτούς τους δύο νόμους των ΗΠΑ περί τρομοκρατίας γίνεται φανερό πως η εθνική νομοθεσία των Αμερικανών παίρνει πλέον διεθνείς διαστάσεις και γίνεται προσπάθεια για μια κοινή αντίληψη της τρομοκρατίας. Για τον λόγο αυτό οι ΗΠΑ ονόμασαν κάποια κράτη που θεωρούνται ότι προωθούν η υποθάλπουν την τρομοκρατία ως κράτη τρομοκράτες, όπως το Ιράν, το Ιράκ, η Λιβύη, η Συρία κ.α. Με την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας από την πλευρά των ΗΠΑ ασχολήθηκε το Ηeritage Foundation ( think tank ) το οποίο μεταξύ άλλων πρότεινε: α)η κυβέρνηση των ΗΠΑ να αυξήσει τις πιέσεις στα κράτη-τρομοκράτες και στις τρομοκρατικές οργανώσεις, β)το ζήτημα της τρομοκρατίας να θεωρείται από την κυβέρνηση των ΗΠΑ ως το κορυφαίο θέμα της εξωτερικής πολιτικής, γ)την αύξηση της πίεσης απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση η οποία αντιμετωπίζει με ήπιο τρόπο την τρομοκρατία, δ)να γίνεται χρήση της στρατιωτικής βίας ή απειλή χρήσης της με στόχο την εμπόδιση των πράξεων της διεθνούς τρομοκρατίας, ε)την διατήρηση του δικαιώματος της στρατιωτικής επέμβασης εκ μέρους των ΗΠΑ για λόγους αντιμετώπισης τρομοκρατικών ενεργειών και στ)την παροχή βοήθειας από της ΗΠΑ στις κυβερνήσεις του Αφγανιστάν και του Βλ. ο.π., υποσημείωση: «64», σελ Ο συγκεκριμένος νόμος στο άρθρο 3 επιβάλλει κυρώσεις κατά των κρατών που συνεχίζουν να έχουν οικονομικές ή άλλου είδους συναλλαγές με τα κράτη-τρομοκράτες, ενώ στο άρθρο 7 προτείνει αλλαγές στον ποινικό κώδικα και στο άρθρο 5 νέους ελέγχους στην παράνομη διακίνηση όπλων μαζικής καταστροφής. 30

31 Λιβάνου, με σκοπό την διάλυση των στρατοπέδων εκπαίδευσης και την αντιμετώπιση των ενεργειών από τους εξτρεμιστές ισλαμιστές. Όπως αναφέραμε και πιο πριν οι ΗΠΑ έχουν εντάξει κάποια κράτη σε μια λίστα με «κράτη-τρομοκράτες». Το Ιράκ ανήκει στην λίστα αυτή καθώς κατηγορείται από τις ΗΠΑ ότι χρηματοδοτεί και παραχωρεί έδαφος για εκπαίδευση σε τρομοκράτες. Το Ιράκ προστατεύει διάφορες οργανώσεις τρομοκρατών, Κούρδους μαχητές του PKK, καθώς και την οργάνωση των Μουτζαχεντίν Χαλκ 70. Επίσης το Ιράκ είναι πολύ πιθανόν να διαθέτει όπλα μαζικής καταστροφής, ενώ κατηγορούνταν από τις ΗΠΑ για την εισαγωγή παράνομων πυρηνικών υλικών από την τέως Σοβιετική Ένωση. Ένα άλλο κράτος-τρομοκράτης για τις ΗΠΑ θεωρείται και το Ιράν, το οποίο εκπαιδεύει και χρηματοδοτεί τρομοκρατικές οργανώσεις όπως η Χεζμπολάχ. Είναι το κατεξοχήν κράτος-τρομοκράτης, το οποίο υποθάλπει την διεθνή τρομοκρατία, καθώς, οι ισλαμιστές εισήγαγαν το θεοκρατικό καθεστώς, ενώ θεωρείται ότι υποβαθμίζει τις ειρηνευτικές διαδικασίες μεταξύ του Ισραήλ και των Αράβων. Επίσης η εκλογή του ηγέτη Χατάμο στην Τεχεράνη το 1997 και η αποκήρυξη της τρομοκρατίας ως μέθοδο δράσης το καθιστά διεθνών ως βασικό κράτος-τρομοκράτη που στηρίζει και χρηματοδοτεί οργανώσεις ισλαμικού εξτρεμισμού, όπως η Χαμάς, η Χεζμπολάχ, η ισλαμική Τζιχάντ κ.α. 71 Ένα άλλο κράτος-τρομοκράτης χαρακτηρίζεται από τις ΗΠΑ και η Λιβύη, όπως και το Σουδάν το οποίο παρέχει έδαφος για εκπαίδευση στους ισλαμιστές εξτρεμιστές και υποστηρίζεται ότι συνεργάζεται με το Ιράν, σε θέματα αγοραπωλησίας όπλων και στήριξης τρομοκρατικών ομάδων. Οι ΗΠΑ σταδιακά έχουν ανάγει τον ισλαμικό εξτρεμισμό σε εξέχοντα κίνδυνο της διεθνούς ασφάλειας. Η πολιτική των ΗΠΑ, της Δυτικής Ευρώπης, του Ισραήλ και των συμμάχων τους παίζουν καθοριστικό ρόλο στις εξελίξεις στην Μέση Ανατολή. Αυτή η ιδιαίτερη πολιτική επεκτατισμού και εκμετάλλευσης των πλουτοπαραγωγικών και ενεργειακών πόρων προς όφελος του δυτικού τρόπου ζωής επέφερε την αύξηση του 70 Βλ. σχετικά, Barry Rubih and Judith Colp Rubih, «Antiamerican Terrorism and the Middle East», a Documentary understanding the Violence. 71 Βλ. σχετικά, «Ζητήματα Ασφάλειας στην Νέα Τάξη Πραγμάτων», Μαίρη Μπόση, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 1999, σελ

32 ισλαμικού εξτρεμισμού και επομένως την αύξηση της θρησκευτικής τρομοκρατίας 72, ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα ασφαλείας διεθνώς στις μέρες μας. Αυτό το μίσος για τον Δυτικό πολιτισμό και η πεποίθηση πως το Ισλάμ είναι η μόνη λύση στις οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές αδικίες, έδωσε στην τρομοκρατία νέες διαστάσεις και αποτέλεσε την αιτία εφαρμογής νέων πολιτικών και στρατηγικών από τις ΗΠΑ αλλά και όλων των κρατών στην διεθνή σκηνή για την αντιμετώπιση της νέας τεράστιας διεθνούς απειλής. Η πολιτική των ΗΠΑ για την καταπολέμηση της διεθνούς τρομοκρατίας από την διακυβέρνηση της χώρας από τον Ρήγκαν έως σήμερα συνιστά πρωταρχικής σημασίας ζήτημα της χώρας. Αυτό φαίνεται και από ένα απόσπασμα κειμένου του Λευκού Οίκου που αναφέρεται στους κινδύνους για τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Συγκεκριμένα στο απόσπασμα αυτό γίνεται φανερό πως η τρομοκρατία έχει αλλάξει πρόσωπο πλέον, τρόπους και ιδεολογία και πως εκπορεύεται από φανατικούς ισλαμιστές καιν από το νέο οργανωμένο έγκλημα. Έτσι οι ΗΠΑ αναγκάζονται να ακολουθήσουν νέες πολιτικές ασκώντας μια παγκόσμια πολιτική για την διασφάλιση της διεθνούς ασφάλειας. Το τρομοκρατικό χτύπημα τη 11 ης Σεπτεμβρίου 2001 στην Νέα Υόρκη ήταν και ο βασικός λόγος που αναδιαμόρφωσε και ανασυνέταξε την πολιτική που ακολουθούσαν έως τώρα οι ΗΠΑ κατά της διεθνούς τρομοκρατίας. Οι ΗΠΑ λίγο αργότερα από την τρομοκρατική επίθεση που δέχτηκαν προχώρησαν σε επιθέσεις εναντίον του Αφγανιστάν και συγκεκριμένα στις 7 Οκτωβρίου. Ο Πρόεδρος των Αμερικανών Τζόρτζ Μπούς δήλωσε ότι στόχος των επιθέσεων ήταν να διακόψουν την χρήση αυτού του έθνους ως βάση τρομοκρατικών επιχειρήσεων και να αποδυναμώσουν τους Ταλιμπάν 73. Και ο πρωθυπουργός της Αγγλίας όμως, Τόνυ Μπλέρ δήλωσε στις 1 Οκτωβρίου 2001 πως οι νόμοι έπρεπε να αλλάξουν όσον αφορά την ασφάλεια καθώς δεν θα έπρεπε να αρνούνται τις βασικές ανθρώπινες ελευθερίες αλλά το αντίθετο, να τις προστατεύουν 74. Η Αλ Κάϊντα 75 και το δίκτυό της σε διεθνές επίπεδο έπρεπε να βρεθεί και να αντιμετωπιστεί. 72 Βλ. σχετικά, Αllievy Stefano, «In search of lost enemy: Fear of Islam in the West», Rive, No 5(1997), όπως επίσης βλ. Σχετικά, Βombadier, Denise, «Islamic Terrorism: A Growing Evil», World Press Review, Vol 34(May 1987). 73 Βλ σχετικά, Mary Burckley and Rick Fawn, «Global Responses to Terrorism», 9/11, Αfganistan and beyond. 74 Βλ. σχετικά, ο.π. 32

33 Η πολιτική των ΗΠΑ απέναντι στην τρομοκρατία μετά το τρομοκρατικό χτύπημα που δέχτηκαν βασίστηκε πάνω σε πολλούς καινούριους νόμους, συμφωνίες και καινούριους κανονισμούς για να αποτρέψουν και να πιάσουν τους τρομοκράτες. Η πολιτική των ΗΠΑ ενάντια στην διεθνή τρομοκρατία απέκτησε την έννοια της «παγκόσμιας εντολής». Η νέα δηλαδή διεθνής εντολή για τις ΗΠΑ έκανε επιτακτική την εφαρμογή πολιτικών στρατηγικών που θα επέφεραν την παγκόσμια ασφάλεια και διασφάλιση της ειρήνης με την επικράτηση των ήδη υπαρχόντων δημοκρατικών καθεστώτων και με την εξάλειψη δικτατορικών και τυραννικών καθεστώτων 76. Ανάμεσα στις πολιτικές που οι ΗΠΑ έπρεπε τώρα να ακολουθήσουν ήταν και ο «προληπτικός πόλεμος» κάτι που υποστηρίχτηκε και από τον πρωθυπουργό της Αγγλίας Τόνυ Μπλέρ, ο οποίος σε δήλωσή του 77 ανέφερε πως η παραδοσιακοί πόλεμοι (Interstate worse) αποτελούν πλέον «παλαιομοδίτικους πολέμους». Το «νέο δόγμα» των ΗΠΑ φάνηκε και από την επιχείρηση απελευθέρωσης του Ιράκ απ το δικτατορικό και τυραννικό καθεστώς του Σαντάμ Χουσεϊν (Saddam Hussein) 78. Έτσι ο παγκόσμιος πόλεμος εναντίον της διεθνούς τρομοκρατίας (GWOT) 79 ξεκινά μέσω της δήλωσης του προέδρου Μπούς: «Αλλά η δική μας ευθύνη στην ιστορία είναι ήδη σαφής: να απαντήσουμε σε αυτές τις επιθέσεις (τρομοκρατικές) και να εξαλείψουμε τον κόσμο του κακού».το νέο αυτό δόγμα έδινε έμφαση αφενός στην προώθηση των δημοκρατικών αρχών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αφετέρου στην ανάπτυξη των οικονομικών μέσω της αξιοποίησης των τοπικών πλουτοπαραγωγικών πηγών και της χορήγησης ξένης βοήθειας. Η πρώτη κίνηση για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας από της ΗΠΑ ήταν να διακοπεί η χρηματοδότηση των τρομοκρατών εξετάζοντας το μέγεθος της Βλ. σχετικά, Jason Burke, «Al Qaeda», Casting a shadow of Terror, I.B. Tauris, σελ Βλ. σχετικά, ο.π., υποσημείωση 72. Το λεγόμενο «δόγμα Μπλέρ». Βλ. σχετικά, σύμφωνα με το υπουργείο άμυνας των ΗΠΑ (Defense Department) η επιχείρηση απελευθέρωσης του Ιράκ (Iraqi Freedom) ήταν ένας προληπτικός πόλεμος και όχι μια προληπτική επίθεση η οποία σε σχέση με τον προληπτικό πόλεμο θα είχε διεθνή νομική κύρωση κάτω από αυστηρές νομικές συνθήκες. Προληπτική επίθεση είναι μια επίθεση εισηγμένη στην βάση ενός αδιαμφισβήτητου στοιχείου ότι η εχθρική επίθεση είναι επικείμενη, ενώ ο προληπτικός πόλεμος είναι ο πόλεμος που βασίζεται στην πίστη ότι μια στρατιωτική διαμάχη είναι αναπόφευκτη και μια καθυστέρηση ισούται με ρίσκο. 79 Βλ. σχετικά, Global War on Terrorism, Οι ΗΠΑ οργανώνουν τον παγκόσμιο πόλεμο ενάντια της τρομοκρατίας μέσω της εθνικής τους στρατηγικής ασφάλειας (National Security Strategy of the United States Of America) και μέσω της εθνικής τους στρατηγικής για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. 33

34 περιουσίας κάθε προσώπου η οργάνωσης που σχετίζονταν με την τρομοκρατία 80. Πέραν όμως της προσπάθειας για την διακοπή της χρηματοδότησης των τρομοκρατών η ΗΠΑ ίδρυσαν το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας, η αποστολή του οποίου είναι να αναπτύσσει, να συνεργάζεται και να επιβλέπει τον εθνικό αγώνα κατά της τρομοκρατίας. Μια τρίτη ρύθμιση για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας ήταν η ίδρυση στρατιωτικών δικαστηρίων για την περίπτωση που θα δικάζονταν πολίτες άλλων χωρών και οι οποίοι θα αποτελούσαν μέλη τρομοκρατικών ομάδων. Οι δικαστές θα λειτουργούσαν με ένα διαφορετικό σύστημα κανόνων και νόμων. Στις 28 Σεπτεμβρίου 2001 το Αμερικάνικό Κογκρέσο πέρασε ένα σημαντικό νόμο που ενδυνάμωσε τους νόμους εναντίον της τρομοκρατίας παρέχοντας τα απαραίτητα εργαλεία που απαιτούνταν για την κατανόηση και αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των τρομοκρατικών ενεργειών γνωστός και ως νόμος πατριωτικής δράσης 81. Ο συγκεκριμένος νόμος έκανε ευκολότερη την εφαρμογή ορισμένων άλλων νόμων, την χρησιμοποίηση έξυπνων μεθόδων ενώ έθεσε δυσκολία στην εισαγωγή ύποπτων ξένων τρομοκρατών στις ΗΠΑ και συνέβαλλε στην γρηγορότερη εξεύρεση υπόπτων για τρομοκρατικές ενέργειες. Τέλος το Συμβούλιο Ασφαλείας των ΗΠΑ κάλεσε όλα τα έθνη να κόψουν την χρηματοδότηση των τρομοκρατικών ομάδων και να συνεργαστούν για την σύλληψη αυτών που παρέχουν τέτοιου είδους υποστήριξη. O Παγκόσμιος Πόλεμος κατά της Τρομοκρατίας περιελάμβανε 5 βασικούς στόχους 82 :α)να εξαλειφθούν οι υπεύθυνοι των τρομοκρατικών ενεργειών στις 11/9 και η Αλ-Κάιντα, β)να αντιμετωπιστούν και να καταστραφούν άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, γ)να εξαφανιστεί οριστικά το φαινόμενο της τρομοκρατίας, δ)να μεταμορφωθεί το Ιράκ σε μια ευήμερη και σταθερή δημοκρατία και ε)να μετατραπεί η περιοχή της μέσης Ανατολής σε μια περιοχή «συμμετοχικής» διακυβέρνησης και σε μια περιοχή οικονομικών ευκαιριών. Επίσης η Εθνική Στρατηγική των ΗΠΑ, για την καταπολέμηση των Όπλων Μαζικής Καταστροφής (National Strategy to Combat Weapons of Mass 80 Βλ. σχετικά, Thomas R. Mockaitis, Paul B. Rich, Grand Strategy in the War Against Terrorism, σελ Βλ. σχετικά, «Defense Against Terrorism, a top priority of the Ministry of Defense», April 2006, Quand La Defence avance La pex Progesse, σελ Βλ. σχετικά Strategic Studies Institute,SSI Jefrey Record, U.S. Army College, «Bounding the Global War on Terrorism»,December 2003, σελ:

35 Destruction 83 ),ασχολήθηκε και με την καταπολέμηση της μεταφοράς όπλων μαζικής καταστροφής ή της διάδοσης τεχνολογίας για την κατασκευή τέτοιων όπλων, γεγονός που αποτέλεσε έναν ακόμη λόγο για τον πόλεμο στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ. 84 Η στρατηγική όμως των ΗΠΑ,ενάντια της τρομοκρατίας, περιελάμβανε και την ενδυνάμωση της συνεργασίας των ΗΠΑ με την Ευρώπη, την Ρωσία, καθώς και με την Ασία. Το εθνικό συμβούλιο ασφαλείας των ΗΠΑ ανέπτυξε στρατηγικές που δημιουργούν συμμάχους για τις ΗΠΑ απέναντι στον εχθρό, την τρομοκρατία. Έτσι διαμορφώθηκε ένα μεγάλο φάσμα από πολιτικές 85 που στόχευε σε βασικούς σκοπούς, όπως την διατήρηση μιας μακροχρόνιας σταθερότητας στην μέση ανατολή,την ανακάλυψη των κρυμμένων τρομοκρατικών οργανώσεων,την έρευνα και τον έλεγχο σε κάθε ύποπτη περιοχή ή ύποπτη χώρα για την κατοχή όπλων μαζικής καταστροφής κ.λ.π. Μετά την τρομοκρατική επίθεση που δέχτηκε η υπερδύναμη στο έδαφος της,το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ αποφάσισε να αναδομήσει τις Αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις 86.Στόχος των ΗΠΑ ήταν η δημιουργία μιας «Δύναμης Συντονισμένης Δράσης» με συμμετοχή όλων των ενόπλων δυνάμεων, η οποία θα είχε την δυνατότητα να διεξάγει επιχειρήσεις σε μακρινά θέατρα καθώς θα διέθετε και μεγάλες ικανότητες συλλογής και επεξεργασίας πληροφοριών. Επίσης, δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στον πόλεμο των πληροφοριών, τις νέες πηγές ενέργειας και το λέιζερ 87, με στόχο μια μεταρρύθμιση του συνόλου της αμερικανικής αμυντικής πολιτικής έτσι ώστε να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις του νέου πολέμου εναντίον των τρομοκρατών. Η αντίδραση των ΗΠΑ απέναντι στους τρομοκράτες υπήρξε έπειτα από την δημιουργία πολιτικών στρατηγικών. Έτσι, οι επιχειρήσεις των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν για την σύλληψη του Οσάμα Μπιν Λάντεν, του κύριου υπεύθυνου για τα γεγονότα της 11 ης Σεπτεμβρίου, καθώς και για την καταστροφή συγκεκριμένων στόχων-βάσεων των 83 Βλ.σχετικά, «National Strategy to Combat Weapons of Mass Destruction»Washington,DC:The White House, December 2002,p.1 84 Βλ. σχετικά,michael D.Intriligator and John P. Sallivan, «Countering Terrorism and WMD, Creating a global-terrorism network, Cass series 85 Βλ. σχετικά, Thomas R. Mockaitis,Paul B. Rich, Grand Strategy in the war, against terrorism 86 Βλ. σχετικά ενημερωτικό έντυπο, «Τεράστια κονδύλια και νέα οπλικά συστήματα για τις Αμερικανικές ένοπλες Δυνάμεις» Τεύχος 359,28 Σεπτεμβρίου 2001, σελ Σε ένοπλες δυνάμεις επικέντρωσαν το ενδιαφέρον τους στον πόλεμο των πληροφοριών, τα «αόρατα» όπλα και την αναγνώριση των αντιπάλων «αόρατων» όπλων, την ρομποτική και την άμυνα απέναντι στα χημικά και βιολογικά όπλα. 35

36 τρομοκρατών, βασίστηκαν πάνω σε στρατιωτικές στρατηγικές, οι οποίες στόχευαν σε επίτευξη στρατηγικών ή πολιτικών στόχων 88. Παράδειγμα δράσης των ΗΠΑ μέσω τέτοιων στρατηγικών αποτελούν οι σφοδρές επιθέσεις (αεροπορικές) κατά της Λιβύης το 1986 για τον πειθαναγκασμό της για αποφυγή οποιασδήποτε μελλοντικής υποστήριξης προς την τρομοκρατία. Άλλο ένα παράδειγμα αποτελούν οι αεροπορικές επιθέσεις του Ισραήλ προς όσους θεωρούσε ότι βρίσκονταν πίσω από τρομοκρατικά χτυπήματα κατά των πολιτών του, ως μέσο τιμωρίας 89. Η προληπτική επίθεση επομένως έχει σαν στόχο να προλάβει έναν αντίπαλο από το να αναπτύξει μια ικανότητα επιθετική (την οποία όμως δεν κατέχει), ενώ με ένα ακυρωτικό χτύπημα επιχειρείται να χτυπηθεί -μέσω πρώτου πλήγματος- κάποιος αντίπαλος, ο οποίος όμως κατέχει ήδη τα μέσα για να χτυπήσει πρώτος. Οι ΗΠΑ εφαρμόζουν κλασικές στρατιωτικές στρατηγικές μέσω επιλεγμένων δραστηριοτήτων μη κλασικής μορφής πολέμου 90, όπως η στρατηγική εξαναγκασμού για διαπραγματεύσεις με τους Ταλιμπάν με επίδειξη ισχύος (χερσαίες, αεροπορικές και ειδικές δυνάμεις και με στόχο την άρνηση χρήσης στρατιωτικής δύναμης από τον αντίπαλο) και η στρατηγική μη κλασικής μορφής πολέμου με υποστήριξη σε κράτη, στρατιωτικές αρχές, βοήθεια στον τομέα της ασφάλειας κ.α. Η κυβέρνηση Μπους μετά το τρομοκρατικό χτύπημα της 11 ης Σεπτεμβρίου ανακοίνωσε την δημιουργία μιας κυβερνητικής υπηρεσίας (ενός υπουργείου) για την άμυνα στο σύνολο της επικράτειας των ΗΠΑ. Έτσι, το Πεντάγωνο κλήθηκε να αναδιοργανώσει τις Ένοπλες Δυνάμεις. Συγκεκριμένα δημιουργήθηκε μια δύναμη ασφάλειας των Πεζοναυτών που θα προσφέρει ασφάλεια κατά της τρομοκρατίας από πολεμικά πλοία, μια φρουρά ασφαλείας των Πεζοναυτών για ασφάλεια στα κτήρια και το προσωπικό των διπλωματικών αποστολών των ΗΠΑ και τέλος μια δύναμη αντίδρασης σε βιολογικά/χημικά χτυπήματα (WMD). 88 Παράδειγμα στρατιωτικών στρατηγικών αποτελεί μια επιχείρηση στρατηγικού βομβαρδισμού (επιχείρηση μη κλασικής μορφής πολέμου/military Operation Other Than War ή MOOTW), π.χ. α)με σφοδρές αεροπορικές επιθέσεις (air strikes), β)συμβολικής σημασίας βομβαρδισμοί (symbolic bombing operations) ή γ)προληπτικοί και ακυρωτικοί αεροπορικοί βομβαρδισμοί (preventive and preemptive air strikes). 89 Βλέπε σχετικά, ενημερωτικό έντυπο, «Η στρατιωτική στρατηγική των ΗΠΑ κατά της τρομοκρατίας», Ινστιτούτο Αμυντικών Αναλύσεων. Τεύχος 373, 8 Οκτωβρίου 2001, σελ Περιορισμένος πόλεμος είναι μια στρατιωτική επιχείρηση με επιλεκτικούς στόχους ανεξάρτητα από τους ευρύτερους πολιτικούς στόχους και τα μέσα που χρησιμοποιούνται με στόχο την άσκηση πίεσης στον αντίπαλο (σημασία δίνεται σε κέντρα βαρύνουσας σημασίας/centers of gravity, όπως συγκεντρώσεις ένοπλων δυνάμεων, στρατιωτικές βάσεις κ.τ.λ) 36

37 Στην πολιτική των ΗΠΑ απέναντι στην τρομοκρατία, όπως είπαμε και νωρίτερα, σημαντικό ρόλο παίζει η προτεραιότητα που δίνεται στο παλαιστινιακό ζήτημα καθώς ενδέχεται να αποτελέσει την αιτιολογία για την ένοπλη δράση των ισλαμικών οργανώσεων. Αυτό φαίνεται και από τις δηλώσεις του προέδρου Μπους σ αυτό το θέμα 91, γεγονός που έφερε σε ρήξη το Ισραήλ με τις ΗΠΑ με αντίδραση του Ισραήλ δια στόματος του Ισραηλινού πρωθυπουργού Αριέλ Σαρόν. Μέρος της στρατηγικής για την πάταξη της τρομοκρατίας εκ μέρους των ΗΠΑ, αποτελεί και η προσπάθεια για συνεργασία με την Κίνα 92, για μια «εποικοδομητική σχέση συνεργασίας», η οποία στηρίζεται στο κοινό συμφέρον για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Στο πόλεμο όμως ενάντια τρομοκρατών, οι ΗΠΑ, αναγκάζονται να προχωρήσουν σε μια, εκ των πραγμάτων, επιτακτική συνεργασία με την Ρωσία 93. Η ανατροπή των Ταλιμπάν χωρίς την βοήθεια της Ρωσίας και η εξουδετέρωση του δικτύου του Μπιν Λάντεν απαιτούσε προσβάσεις από βόρεια και όμορα κράτη με το Αφγανιστάν και μετωπική χερσαία επίθεση από τις δυνάμεις της βορείου Συμμαχίας. Έτσι, χωρίς την συναίνεση της Ρωσίας, οι ΗΠΑ θα βρίσκονταν σε ένα πολύ πιο δύσκολο, απ ότι είναι τώρα, αγώνα κατά της διεθνούς τρομοκρατίες. Στην συνεργασία των δύο χωρών επιχειρείται και η δημιουργία ενός φιλικού κλίματος και μιας πιθανής ενδυνάμωσης των σχέσεών τους με σκοπό την αποτελεσματικότερη διαχείριση των κρίσιμων ζητημάτων της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας. 91 Ο πρόεδρος Μπους την 1 η και την 11 η Οκτωβρίου 2002 ανέφερε περί αμερικανικής πρόθεσης για δημιουργία παλαιστινιακού κράτους. 92 Ο πρόεδρος Μπους πραγματοποίησε την πρώτη διήμερη συνάντηση με τον κινέζο ομόλογό του Ζιάνγκ Ζεμίν στο πλαίσιο της Συνόδου στην Σαγκάη όταν ανέλαβε την προεδρία. 93 Βλέπε υποσημείωση 88, τεύχος 425, 5 Δεκεμβρίου 2001, σελ

38 Γ.3.2. Η πολιτική της Ε.Ε για την καταπολέμηση της διεθνούς τρομοκρατίας Όπως πολλές από τις σημαντικότερες απειλές είναι σήμερα παγκοσμίου κλίμακας, έτσι και η τρομοκρατία αποτελεί μια διεθνή απειλή και επομένως δεν αφορά μόνο τις ΗΠΑ, αλλά και ολόκληρο τον πλανήτη. Για τον λόγο αυτό και η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται μπροστά στην απειλή της τρομοκρατίας και νιώθει την ανάγκη να προστατευτεί από τον σημαντικό αυτό κίνδυνο. Οι τρομοκρατικές επιθέσεις της 11 ης Σεπτεμβρίου, αποτέλεσαν την αφορμή για την μετεξέλιξη του ευρωπαϊκού συστήματος ασφαλείας 94 καθώς και του ΝΑΤΟ, εφ όσων από μια σημαντική αμυντική συμμαχία, το ΝΑΤΟ έχει σήμερα αναθεωρήσει τον στρατηγικό του ρόλο με στόχο να έχει τη δυνατότητα να ανταποκρίνεται σε ένα μεγαλύτερο φάσμα απειλών από παραδοσιακές συμπλοκές μέχρι τρομοκρατικές πράξεις. Έτσι, λοιπόν, το ΝΑΤΟ για πρώτη φορά ενεργοποίησε το άρθρο 5 του καταστατικού του, δηλώνοντας με αυτό τον τρόπο πως οι τρομοκρατικές επιθέσεις της 11 ης Σεπτεμβρίου στην Νέα Υόρκη και την Ουάσιγκτον, αποτελούσαν επιθέσεις σε ολόκληρη την Συμμαχία 95. Παρ όλα αυτά, οι ΗΠΑ, αποφάσισαν να δράσουν μόνες τους, καθώς η Ε.Ε. εξαρτάται από τις ΗΠΑ για την παροχή των βασικών μέσων. Η Ε.Ε. αναγνωρίζοντας τις επιθέσεις της 11 ης Σεπτεμβρίου ως επιθέσεις σε δημοκρατικές, ανεκτικές και πολυπολιτισμικές κοινωνίες συνεργάζεται με τις ΗΠΑ, συμφωνώντας σε μια σειρά εσωτερικών θεμάτων ασφαλείας, όπως σε εντάλματα σύλληψης και αναζήτησης, στην διανομή πληροφοριών, στις νέες μεθόδους έκδοσης ενταλμάτων, όπως και στην ενδυνάμωση του ρόλου της Europol 96 και Eurojust Βλέπε σχετικά, Παναγιώτης Ι. Τσάκωνας, Σωτήρης Νταλής, «Η ευρωπαϊκή πολιτική άμυνας και ασφάλειας σε σταυροδρόμι, η σημασία της για την παγκόσμια και περιφερειακή ασφάλεια», Ι. Σιδέρης, βιβλιοθήκη διεθνών και ευρωπαϊκών μελετών, σελ Βλέπε σχετικά ο.π., σελ Europol: Ευρωπαϊκός οργανισμός επιβολής νόμου. 97 Eurojust: Ευρωπαϊκή ένωση συνεργασίας μεταξύ εθνικών ανακριτικών αρχών. 38

39 Η Ευρωπαϊκή επιτροπή επίσης εισήγαγε μέτρα για την ασφαλή διακίνηση των ταξιδιωτών στις αερομεταφορές ενώ ταυτόχρονα θέσπισε νόμους για το πάγωμα των λογαριασμών σε άτομα τα οποία θεωρούνταν ύποπτα τρομοκρατίας 98. Επίσης τον Οκτώβριο του 2001, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Prodi, επισήμανε την ανάγκη ενδυνάμωσης της ευρωπαϊκής δράσης.(18 Οκτωβρίου 2001, ομιλία του Romano Prodi), αλλά παρ όλο που κάποια κράτη-μέλη της Ε.Ε. ήλπιζαν σε ένα πλάνο μιας έννοιας Ευρωπαϊκής Εξωτερικής Πολιτικής Άμυνας και Ασφάλειας, κάτι που δεν έγινε. Μόνο μερικές χώρες-μέλη όπως η Γαλλία, η Γερμανία και η Βρετανία έπαιξαν σημαντικό ρόλο σε ό,τι αφορά στην ευρωπαϊκή δράση μετά την 11 η Σεπτεμβρίου 99. Η Ευρωπαϊκή Ένωση από την προηγούμενη δεκαετία τέθηκε αντιμέτωπη με τον κίνδυνο της διεθνούς τρομοκρατίας. Πιο συγκεκριμένα, με την απόφαση των 12 κρατών-μελών της ΕΟΚ να προχωρήσουν στην δημιουργία μιας ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς, η πιθανή αύξηση της τρομοκρατίας έφερε στο προσκήνιο την ύπαρξη της ανάγκης για την αντιμετώπισή της 100.Έτσι, η Ευρώπη των «Δώδεκα», τότε και το Συμβούλιο της Ευρώπης είχαν ήδη αρχίσει να αντιμετωπίζουν την τρομοκρατία σε τρία μέτωπα. Το πρώτο μέτωπο ήταν οι εσωτερικές νομοθεσίες των επιμέρους κρατών. Το δεύτερο μέτωπο 101 διαμορφώθηκε μέσα στα πλαίσια της Βόρειο Ατλαντικής Συμμαχίας, όπου και δημιουργήθηκαν δύο ομάδες εργασίας του ΝΑΤΟ με σκοπό την μελέτη της τρομοκρατίας. Τέλος, το τρίτο μέτωπο περιελάμβανε τις συμβάσεις και τα μέτρα που λαμβάνονταν από κοινού, με παράδειγμα την «Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την καταστολή της τρομοκρατίας 102» του Συμβουλίου της Ευρώπης που εντάσσεται στις αρχικές Συμβάσεις που υπεγράφησαν. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του 1977 υιοθετήθηκε δύο ψηφίσματα, ένα το οποίο ζητούσε την επικύρωση της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης και ένα δεύτερο το οποίο ζητούσε την συναφή μιας σύμβασης στα πλαίσια του ΟΗΕ για την «σύλληψη ομήρων». Το 1982 επίσης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προχώρησε στην 98 Βλέπε σχετικά Kavin Von Hippel, «Europe Confronts Terrorism» και επίσης βλέπε σχετικά Richard Allan, Institute for East-West Security Studies, «Terrorism:Pragmatic International Deterrence Cooperation», New York 1990, occasional Paper Series Βλέπε σχετικά ο.π., υποσημείωση 93, σελ βλέπε σχετικά Μαίρη Μπόση, «Ελλάδα και Τρομοκρατία, Εθνικές και Διεθνείς Διαστάσεις», εκδόσεις Αντ.Ν.Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 1996, σελ Βλέπε σχετικά, ο.π. σελ Η «Ευρωπαική Σύμβαση για την καταστολή της τρομοκρατίας», υπεγράφη στο Στρασβούργο, στις 27 Ιανουαρίου του

40 ψήφιση δύο προτάσεων όσον αφορά τον «αγώνα κατά της τρομοκρατίας» και «περί τρομοκρατίας». Μια άλλη προσπάθεια της Ε.Ε. για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας ήταν και η «Συμφωνία του Δουβλίνου» το Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στις 16 Σεπτεμβρίου 1982 πρότεινε τη δημιουργία Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου με σκοπό την εκδίκαση τρομοκρατικών εγκλημάτων. Το 1976 είχε δημιουργηθεί η ομάδα TREVI (Terrorism, Radicalism,Violence International) με αρμοδιότητες όπως οι ανταλλαγές πληροφοριών και η συνεργασία αστυνομικών αρχών πάνω σε θέματα τρομοκρατίας κ.τ.λ. Η ανάγκη όμως για μια καλύτερη συνεργασία και ανταλλαγή πληροφοριών, οδήγησε σε μια μόνιμη ομάδα υπευθύνων αξιωματούχων για την παρακολούθηση των εργασιών της TREVI, το Μερικές από τις σημαντικότερες ομάδες της διακυβερνητικής συνεργασίας των κοινοτικών εταιριών πάνω στο ζήτημα της τρομοκρατίας είναι: α) η ομάδα TREVI που προαναφέραμε, β) οι ομάδες Pompidou, που ασχολούνται με θέματα ναρκοτρομοκρατίας, γ) η ad hoc Ομάδα Μετανάστευσης που εξετάζει την πολιτική και πρακτική μορφή κατάργησης των συνόρων, δ) η Ευρωπαϊκή Πολιτική Συνεργασία (EPC) στα πλαίσια της οποίας λειτουργεί ομάδα που ερευνά την τρομοκρατία και ε) η ομάδα Schengen που ασχολείται με την κατάργηση τυπικών διαδικασιών μεταξύ των τελωνείων, όσον αφορά την διακίνηση ατόμων και αγαθών στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. Όπως προαναφέραμε, μετά τα τρομοκρατικά χτυπήματα της 11 ης Σεπτεμβρίου εναντίον των ΗΠΑ, φάνηκε η ανάγκη για μια αποτελεσματικότερη και πιο σταθερή Ευρωπαϊκή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (ΕΠΑΑ) 104. Το Ευρωπαϊκό συμβούλιο συνήλθε σε έκτακτη σύνοδο, στις 21 Σεπτεμβρίου 2001,με σκοπό να αναλύσει τη διεθνή κατάσταση μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες και να ωθήσει τις δράσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.Έτσι η Ευρωπαϊκή πολιτική καταπολέμησης της τρομοκρατίας,βασίστηκε πάνω σε ένα σχέδιο δράσης που ενέκρινε το Ευρωπαϊκό συμβούλιο Η συμφωνία αυτή στόχευε να βοηθήσει την υλοποίηση της Σύμβασης χωρίς διαφωνίες στο θέμα της απέλασης μεταξύ των κρατών-μελών. 104 Βλέπε σχετικά, James Goodby and Petrus Burralda and Dimitri Trevin A Strategy for Stable Peace,Toward a Euroatlantic Security Community. Επίσης βλέπε, Παναγιώτης Ι. Τσάκωνας και Σωτήρης Νταλής, «Η Ευρωπαϊκή πολιτική Άμυνας και Ασφάλειας σε σταυροδρόμι, η σημασία της για την παγκόσμια και περιφερειακή ασφάλεια», Ι.Σιδέρης, βιβλιοθήκη Διεθνών και Ευρωπαϊκών Μελετών. 105 Βλ. σχετικά, «Αντιτρομοκρατική νομοθεσία» (Ελλάδα και διεθνές περιβάλλον) Μαίρη Μπόση, εκδόσεις: Αντ. Ν. Σάκκουλας σελ.:

41 άλλα Τέλος το Ευρωπαϊκό συμβούλιο έδωσε εντολή στο Συμβούλιο Γενικών Σύμφωνα με το παραπάνω σχέδιο δράσης το Ευρωπαϊκό συμβούλιο θέσπισε ένα κοινό ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης και ενέκρινε έναν κοινό ορισμό της τρομοκρατίας. Το συγκεκριμένο ένταλμα σύλληψης δίνει δυνατότητα για απ ευθείας παράδοση των καταζητούμενων από μία δικαστική αρχή σε μια άλλη.επίσης στο σχέδιο δράσης του Ευρωπαϊκού συμβουλίου ζητήθηκε από το Συμβούλιο Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων να προωθήσει τον εντοπισμό των υπόπτων τρομοκρατίας στην Ευρώπη, και των αντιστοίχων οργανώσεων στις οποίες ανήκουν, με σκοπό να δημιουργηθεί μια κοινή λίστα με τρομοκρατικές οργανώσεις.παράλληλα είναι αναγκαία η βελτίωση της συνεργασίας και ανταλλαγής πληροφοριών της Ένωσης,κάτι που θα γίνει ευκολότερα με κοινές ομάδες ερευνών 106. Μέσα στα πλαίσια της αστυνομικής και δικαστικής συνεργασίας, τα κράτη-μέλη της Ε.Ε θα γνωστοποιούν άμεσα στην Ευρωπόλ κάθε χρήσιμη πληροφορία σχετικά με την τρομοκρατία. Επιπλέον το Ευρωπαϊκό συμβούλιο ζητά να εφαρμοστούν το ταχύτερο όλες οι υφιστάμενες διεθνείς συμβάσεις για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας (ΟΟΣΑ, ΟΗΕ, κ.λπ). Όσον αφορά την χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, το Ευρωπαϊκό ζητεί από το συμβούλιο ecofin και το συμβούλιο Δικαιοσύνης και Εσωτερικών υποθέσεων να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για την καταπολέμηση όλων των ειδών χρηματοδότησης τρομοκρατικών δραστηριοτήτων και ιδιαίτερα για το θέμα της νομιμοποίησης παράνομων εσόδων. 107 Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ακόμη,ασχολείται με την ενίσχυση της ασφάλειας των αεροπορικών μεταφορών,προτείνοντας την ταξινόμηση των όπλων,τον έλεγχο της ποιότητας των μέτρων ασφαλείας που εφαρμόζονται από τα κράτη-μέλη,την προστασία ως προς την δυνατότητα εισόδου στον θάλαμο διακυβέρνησης, τον συστηματικότερο και αποτελεσματικότερο έλεγχο αποσκευών που μεταφέρονται και Υποθέσεων να μεριμνά για μεγαλύτερη συνοχή και καλύτερο συντονισμό όλων των πολιτικών της Ένωσης,με στόχο τον καλύτερο συντονισμό της συνολικής δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βλ. σχετικά, Kavin von Hippel, Europe Confronts terrorism Βλ. σχετικά όπως παραπάνω υποσημείωση 105, σελ. 285, «Τέλος στην χρηματοδότηση τρομοκρατίας» 108 Βλ. σχετικά, Defense against terrorism,a top priority of the ministry of defense, quand La defense avance la paix progresse April 2006, σελ

42 Τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής,έχουν έως σήμερα συνάψει πάρα πολλές συμβάσεις μεταξύ τους όσον αφορά την αντιμετώπιση της διεθνούς τρομοκρατίας.σε απόφαση του Συμβουλίου της Ευρώπης (3 Δεκεμβρίου 1998),εξουσιοδοτείται η Ευρωπολ,να αντιμετωπίζει διαπραχθείσες και δυνάμενες να διαπραχθούν αξιόποινες πράξεις στα πλαίσια τρομοκρατικών δραστηριοτήτων που θίγουν τη ζωή,την ελευθερία των ανθρώπων, την σωματική ακεραιότητα κ.α 109. Επίσης θεσπίστηκε κοινή δράση 96/610/ΔΕΥ στις 15 Οκτωβρίου 1996, που αφορά την κατάρτιση και την τήρηση ευρετηρίου αντιτρομοκρατικής συνεργασίας μεταξύ των κρατών-μελών.κοινή δράση θεσπίστηκε και στις 29 Ιουνίου 1998 για δημιουργία ευρωπαϊκού δικαστικού δικτύου με αρμοδιότητες στον τομέα των τρομοκρατικών εγκλημάτων 110. Ακόμη, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης θεσπίζει την κοινή θέση,(2002/402/ππα) σχετικά με τα περιοριστικά μέτρα κατά του Οσάμα Μπιν Λάντεν, μελών της οργάνωσης ΑΛ ΚΑΪΝΤΑ και των Ταλιμπάν καθώς και άλλων προσώπων που ανήκουν σε ομάδες ή επιχειρήσεις και συνδέονται μ αυτούς. 111 Όπως προαναφέραμε,η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δημιουργήσει ένα ευρύ φάσμα συμβάσεων και συμφωνιών για τα κράτη-μέλη. Έτσι τα περισσότερα κράτη-μέλη έχουν υπογράψει συμφωνίες τόσο πάνω σε θέματα καταπολέμησης των όπλων μαζικής καταστροφής,όσο και σε θέματα συνεργασίας της αστυνομίας και συλλογής πληροφοριών για τρομοκρατικές ομάδες και δίκτυα. Για παράδειγμα έχουν συναφθεί συμφωνίες των Ευρωπαϊκών κρατών, για την προστασία από όπλα μαζικής καταστροφής (sea and air security, nuclear, radiological, bacteriological and chemicalprotection/cbrn),με σκοπό την πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση τους. 112 Στον τομέα των αεροπορικών μεταφορών, υπάρχει επίσης μεγάλη συνεργασία μεταξύ των χωρών της Ένωσης, με σκοπό την ευκολότερη αντιμετώπιση πιθανών τρομοκρατικών ενεργειών (αεροπειρατείες κ.λ.π) και την αύξηση της ασφάλειας από τον αέρα. Τέτοιου είδους μέτρα για την αντιμετώπιση τρομοκρατικών ενεργειών είναι γνωστά ως MASA (active air security measures) 113 και συνδέονται με ασκήσεις αεράμυνας και άλλες επιχειρήσεις αέρος ( Air defense and other air operations 109 Βλ. σχετικά «Αντιτρομοκρατική Νομοθεσία» (Ελλάδα και διεθνές περιβάλλον),μαίρη Μπόση, εκδόσεις : Αντ. Ν. Σάκκουλα,σελ Βλ. σχετικά όπως πάνω, υποσημείωση Βλ. σχετικά όπως πάνω, υποσημείωση 109 σελ Βλ. σχετικά De fence against terrorism, a top priority of the Ministry of De fence, quand La defense avance la paix progresse, April 2006, σελ Βλ. σχετικά όπως πάνω, υποσημείωση 112, σελ

43 /CDADA).Το ίδιο συμβαίνει και στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών.ειδικά εκπαιδευμένοι στρατιώτες από όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμμετέχουν σε συχνές διεθνείς ασκήσεις προσομοίωσης για την αντιμετώπιση τρομοκρατικών ενεργειών από την θάλασσα καθώς και της θαλάσσιας μεταφοράς επικίνδυνων φορτίων όπως πυρηνικά, βιολογικά ή άλλα χημικά υλικά 114. Πιο συγκεκριμένες συμφωνίες των μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποτελούν και οι συμφωνίες για την αντιμετώπιση του γεγονότος χρήσης τεχνολογίας από τους τρομοκράτες. Σκοπός είναι η ανάπτυξη νέων συστημάτων της τεχνολογίας και η υπεροχή τεχνολογικών δυνατοτήτων,έτσι ώστε οι τρομοκράτες που σήμερα έχουν πρόσβαση στο πεδίο της τεχνολογίας,να αδυνατούν να χρησιμοποιήσουν την τεχνολογία ως μέσο για την εκπλήρωση των στόχων τους. 115 Όπως αναφέραμε προηγουμένως, οι τρομοκρατικές επιθέσεις της 11 ης Σεπτεμβρίου αποτέλεσαν την αφορμή για την μετεξέλιξη του ευρωπαϊκού συστήματος ασφαλείας και του ΝΑΤΟ. Πιο συγκεκριμένα, το ΝΑΤΟ, ενέκρινε συγκεκριμένους τρόπους στρατιωτικής συνεισφοράς στην επιχείρηση ενάντια στην τρομοκρατία, στις 4 Οκτωβρίου 116. Ορισμένοι τρόποι στρατιωτικής συνεισφοράς ήταν η πρόσβαση στα λιμάνια των συμμάχων, στα αεροδρόμια και η θέση σε επιφυλακή των ναυτικών δυνάμεων στην Μεσόγειο, ενώ προσφέρθηκαν ιπτάμενα ραντάρ και οικονομική βοήθεια στο Πακιστάν. Οι κίνδυνοι της τρομοκρατίας αναγνωρίστηκαν από το ΝΑΤΟ στο Στρατηγικό Δόγμα (Strategic Concept) του ΝΑΤΟ (1999), το οποίο εγκρίθηκε από τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων που συμμετείχαν στην σύνοδο του Βορειοατλαντικού Συμβουλίου στην Ουάσιγκτον, στις Απριλίου Όσον αφορά την Ευρωπαϊκή Πολιτική Ασφαλείας και Άμυνας (ΕΠΑΑ), το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ελσίνκι (Δεκέμβριος 1999) υιοθέτησε τον Kavo European Headline Goal που προβλέπει την δημιουργία μιας ευρωπαϊκής δύναμης ταχείας αντίδρασης με άντρες, με δυνατότητα ανάληψης δράσης εντός 60 ημερών. Λίγο αργότερα, στις 19 Νοεμβρίου 2002, τα κράτη-μέλη συμφώνησαν στην Διάσκεψη 114 παράδειγμα αποτελεί η διεθνής άσκηση «Armor 05» τον Μάιο του 2005,με επικεφαλή χώρα τη Γαλλία, με σενάριο μια πιθανή θαλάσσια τρομοκρατική επίθεση σε ένα πλοίο (Mijacker sea) 115 Παραδείγματα συνεργασίας των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ανάπτυξη συστημάτων τεχνολογίας αποτελούν συστήματα παρακολούθησης και ελέγχου στον αέρα(air command and control systems), εξελιγμένα δορυφορικά συστήματα παρακολούθησης (satellite intelligence systems) κ.α 116 Σχετικά (Σωτήρης Νταλής, Παναγιώτης Ι. Τσάκωνας) «Η ευρωπαϊκή πολιτική άμυνας και ασφάλειας σε σταυροδρόμι, Η σημασία της για την παγκόσμια και περιφερειακή αντίληψη» Ι.Σιδέρης, σελ

44 Ενδυνάμωσης Δυνατοτήτων (Capabilities Improvement Conference) να υιοθετήσουν ένα «Σχέδιο Ευρωπαϊκής Επιχειρησιακής Δράσης», σχέδιο το οποίο περιελάμβανε όλες τις προσπάθειες, επενδύσεις, εξελίξεις και τα μέτρα συντονισμού που σχεδιάζονταν σε εθνικό και πολυεθνικό επίπεδο. Παρ όλα αυτά τα μέλη της Ε.Ε. δεν διαθέτουν τα οικονομικά και τα οργανωτικά μέσα των ΗΠΑ και έτσι ασχολούνται με τομείς όπου έχουν το συγκριτικό πλεονέκτημα. Το ΝΑΤΟ, λοιπόν, που ασχολείται με ειρηνευτικές αποστολές στα Βαλκάνια και απαρτίζεται από την διεθνή συμμετοχή κρατών ή μη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν απέσπασε την συμμετοχή των ΗΠΑ στην Διεθνή Δύναμη Ασφάλειας και Βοήθειας (International Security and Assistance Force-ISAF), με στόχο την συντριβή των Ταλιμπάν και του δικτύου τρομοκρατίας της Αλ Κάιντα. Από την άλλη πλευρά, η ανάπτυξη και η καλύτερη μετεξέλιξη της ΚΕΠΑΑ, δημιουργεί ερωτήματα όσον αφορά την συνεργασία της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις ΗΠΑ πάνω στην αντιμετώπιση της διεθνούς τρομοκρατίας, όσο και για τον ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την παγκόσμια και περιφερειακή ασφάλεια 117 και σε πιο συγκεκριμένο επίπεδο, για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της Διεθνούς Τρομοκρατίας. Σαφώς όμως στις μέρες μας, η Ευρωπαϊκή Ένωση, δρώντας κάτω από μια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική άμυνας και ασφάλειας, διαδραματίζει έναν σημαντικό ρόλο, τόσο σε επιχειρήσεις ειρηνευτικών αποστολών, όσο και στην σταθεροποίηση της ασφάλειας από διεθνείς κινδύνους και απειλές, (μέσα από συμφωνίες και ένα κατάλογο κειμένων και αποφάσεων του ευρωπαϊκού συμβουλίου), με στρατιωτικά και διπλωματικά μέσα. 117 βλέπε σχετικά (James Goodby, Petrus Burralda, Dimitri Trevin) A Strategy for Stable Piece- Toward a Euroatlantic Security Community Επίσης, βλέπε σχετικά, Kavin von Hippel, Europe Confronts Terrorism, σελ

45 Γ.3.3. Η από κοινού συνεργασία των ΗΠΑ με την Ε.Ε. με στόχο την καταπολέμηση της διεθνούς τρομοκρατίας. Το αλλαγμένο μετά την 11 η Σεπτεμβρίου 2001 διεθνές σύστημα συντεταγμένων έκανε σαφή την σημασία μιας στρατηγικής εταιρικής σχέσης μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρώπης, σε έναν κόσμο ανασφάλειας με σκοπό την προστασία και την προώθηση κοινών αξιών και συμφερόντων. Και οι δύο έτεροι, ΗΠΑ και Ε.Ε συνεργάζονται πλέον μέσα στα πλαίσια του αγώνα κατά της διεθνούς τρομοκρατίας. Κοινός στόχος είναι η εύρεση των τρομοκρατών, η διακοπή της χρηματοδότησής τους καθώς και η αντιμετώπιση των τρομοκρατικών δικτύων, με σκοπό την εξασφάλιση της διεθνούς σταθερότητας. 118 Με κοινό βασικό στόχο την διευκόλυνση της προσπάθειας αντιμετώπισης της διεθνούς τρομοκρατίας και την σταθερότητα της διεθνούς ασφάλειας, οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση, συνεργάζονται μεταξύ τους αλλά και με άλλες χώρες και διεθνείς οργανισμούς (ΟΗΕ,ΝΑΤΟ). Για παράδειγμα στις ειρηνευτικές αποστολές των ΗΠΑ και της Ε.Ε στην Μέση Ανατολή, η Ρωσία παίζει σημαντικό ρόλο με την συμμετοχή της σε αυτές. 119 Όπως αναφέραμε και στην προηγούμενη υποενότητα (Γ.1.2), η Ε.Ε έχει συνάψει πολλές συμφωνίες με τις ΗΠΑ πάνω σε ζητήματα αστυνόμευσης (συμφωνίες σχετικά με την έκδοση τρομοκρατών ή υπόπτων για τρομοκρατικές πράξεις 120, συμφωνίες για αμοιβαία δικαστική συνδρομή κτλ) και σε ζητήματα συλλογής πληροφοριών (εντοπισμός τραπεζικών πληροφοριών, κοινές ερευνητικές ομάδες κτλ.) 121. Ως σημείο-κλειδί στην κοινή συνεργασία των ΗΠΑ με την Ε.Ε για την αντιμετώπισα των τρομοκρατών θεωρείται το ΝΑΤΟ καθώς και οι G-8. Οι G-8 είναι οι οχτώ ισχυρότερες χώρες, ανάμεσά τους η Γερμανία, η Αγγλία κα η Γαλλία. Για παράδειγμα οι G-8 συμφώνησαν σε συγκεκριμένα μέτρα με σκοπό την καταπολέμηση τρομοκρατικών ενεργειών με όπλα μαζικής καταστροφής, σε διακοπή των χρηματοδοτήσεων των τρομοκρατικών δικτύων και σε μέτρα συνεργασίας μεταξύ των ΗΠΑ και της Ε.Ε βασισμένα σε μια κοινή εξωτερική δράση στο βαθμό που αυτό ήταν δυνατό 122. Επίσης ο ΟΗΕ αποτελεί έναν συνδετικό κρίκο για τις ΗΠΑ και την Ε.Ε όσον αφορά τον αγώνα κατά της τρομοκρατίας. Οι αποφάσεις 1267 (15 Οκτωβρίου 1999) και 1333 (19 Δεκεμβρίου 2000), αναφέρονται σε μια σειρά ενεργειών εναντίον των 118 Βλέπε σχετικά, (James Goodby/Petrus Burralda/Dimitri Trevin) A Strategy for Stable Peace, Toward a Euroatlantic Security Community, σελ βλέπε σχετικά,(σωτήρης Νταλής-Παναγιώτης Ι. Τσάκωνας), «Η Ευρωπαϊκή Πολιτική Άμυνας και Ασφάλειας σε Σταυροδρόμι, η Σημασία της για την Παγκόσμια και Περιφερειακή Ασφάλεια», Ι. Σιδέρης, σελ Βλ. σχετικά, Μαίρη Μπόση, «Αντιτρομοκρατική νομοθεσία (Ελλάδα και Διεθνείς Διαστάσεις)», εκδ. Αντ Ν. Σάκκουλας, σελ Βλ. σχετικά, ο.π. σελ Βλ. σχετικά, Richard Allan, «Terrorism :Pragmatic International Deterrence and Cooperation», Institute for East-West Security Studies, New York 1990, Occasional Paper Series

46 Ταλιμπάν, του Οσάμα Μπίν Λάντεν και της οργάνωσής του, Αλ Κάϊντα 123. Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ακόμη έχει πάρει αποφάσεις πάνω στο ζήτημα των Όπλων Μαζικής Καταστροφής, αποσκοπώντας στην αντιμετώπιση της διάδοσης πυρηνικών, χημικών και βιολογικών όπλων σε χώρες ύποπτες ως βάσεις-κρησφύγετα των τρομοκρατών. Οι G στοχεύουν στη διακοπή χρηματοδότησης των τρομοκρατών. Επίσης στοχεύουν στην αεροπορική ασφάλεια, όσον αφορά τις αεροπορικές μεταφορές, ενώ ασχολούνται και με το θέμα του οργανωμένου εγκλήματος. Οι G-8 δημιούργησαν μια ομάδα καταπολέμησης της τρομοκρατίας (Counter-Terrorism action Group/CTAG) με σκοπό την ενδυνάμωση των πολιτικών προσπαθειών για αυτό το θέμα και την οικονομική υποστήριξή τους. Επιπλέον συνεργάζονται με διεθνείς οργανισμούς και με την επιτροπή αντιμετώπισης της τρομοκρατίας των Ηνωμένων Εθνών. Το ΝΑΤΟ (Νorth Atlantic Treaty Organization) αποτελεί σημαντικό στοιχείο για τη συνεργασία των ΗΠΑ και της Ε.Ε. Όπως αναφέραμε όμως, παρά την ενεργοποίηση του άρθρου 5 στο οποίο οι τρομοκρατικές ενέργειες της 11 ης Σεπτεμβρίου στην Νέα Υόρκη αναγνωρίζονται ως επιθέσεις σε όλες τις χώρες της Ευρώπης, οι ΗΠΑ ενήργησαν μόνες τους στο Ιράκ. Το ΝΑΤΟ έχει προωθήσει τη συνεργασία μεταξύ κρατών-μελών της Ε.Ε, και άλλων χωρών εκτός της Ένωσης, με τις ΗΠΑ παίρνοντας μέτρα όπως πρόσβαση για τις ΗΠΑ σε πληροφορίες χωρών μελών του, πρόσβαση σε λιμάνια και αεροδρόμια χωρών του ΝΑΤΟ και συμμετοχή χωρών του ΝΑΤΟ σε δύο επιχειρήσεις του Αφγανιστάν α)για την στήριξη δημοκρατικού καθεστώτος, μια στρατιωτική αντιτρομοκρατική επιχείρηση με επικεφαλείς τις ΗΠΑ και β)σε μια επιχείρηση σταθεροποίησης της ειρήνης (ISAF) 125. Το ΝΑΤΟ επομένως αποτελεί ένα βασικό μέσο για μια από κοινού συνεργασία ΗΠΑ-Ε.Ε στον παγκόσμιο πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, καθώς δημιουργεί πολιτικές και στρατιωτικές συμμαχίες μεταξύ τους, ενώ παίζει και έναν σημαντικό ρόλο σταθεροποιητικού παράγοντα στην Μεσόγειο και την Μέση Ανατολή ενδυναμώνοντας τις σχέσεις των μελών του με κράτη της Μέσης Ανατολής 126. Έτσι λοιπόν ΗΠΑ και Ε.Ε συνεργάζονται για τον πόλεμο εναντίον της τρομοκρατίας τόσο στον τομέα στρατηγικών πληροφοριών όσο και στον νομικό τομέα 127. Η Διατλαντική αυτή συνεργασία βασίζεται στην προσπάθεια για την επικράτηση της ειρήνης, μέσω της καταπολέμησης της τρομοκρατίας και τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αξιών μέσω επιχειρήσεων για την ανατροπή τυραννικών καθεστώτων και την δημιουργία δημοκρατικών κυβερνήσεων που θα προωθούν την οικονομική ανάπτυξη και την πρόοδο σε όλους τους τομείς 128. Παρόλο αυτά η συνεργασία μεταξύ ΗΠΑ-Ε.Ε για την καταπολέμηση της Διεθνούς Τρομοκρατίας έχει ακόμα να ξεπεράσει πολλές δυσκολίες να ξεπεράσει για να φτάσει σε ένα υψηλό επίπεδο συνεργασίας για την αντιμετώπιση μια τέτοιας ιδιαίτερης απειλής για την διεθνή ασφάλεια, όπως η τρομοκρατία. Και αυτό συμβαίνει κυρίως 123 Βλ. σχετικά, Qand La Defence avance La paix progresse, «Defence Against Terrorism, A Top Priority of the Ministry of Defence», April 2006, σελ Oι G-8 δεν αποτελούν διεθνή οργανισμό. Οι 8 αυτές χώρες είναι η Γερμανία, ο Καναδάς, οι ΗΠΑ, η Ιταλία, η Ιαπωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ρωσία. Η Ε.Ε συμμετέχει στις αποφάσεις των G- 8 και συζητά με τις υπόλοιπες επτά χώρες για κύρια θέματα πολιτικής φύσεως. 125 Βλ. σχετικά, ο.π., υποσημείωση 123, σελ Βλ. σχετικά, ο.π. υποσημείωση 123, σελ Βλ. σχετικά, Karin Von Hippel, «Europe Confronts Terrorism», (EU-US Cooperation on Counter Terrorism, σελ Βλ. σχετικά, ο.π. σελ

47 διότι οι απόψεις τόσο των ΗΠΑ όσο και της Ε.Ε διαφέρουν σε αρκετά ζητήματα αντιμετώπισης της τρομοκρατίας, ενώ η τεράστια δύναμη των ΗΠΑ της δίνει την δυνατότητα του «ατομικού παιχνιδιού». Από την άλλη πλευρά η κατωτερότητα της Ε.Ε σε τομείς όπως αυτόν της στρατιωτικής δύναμης και του στρατιωτικού εξοπλισμού την εμποδίζουν να λειτουργεί ως έναν ισότιμο εταίρο δίπλα στα σχέδια των ΗΠΑ 129. Βέβαια υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης για μια στενότερη υπερατλαντική συνεργασία για την διασφάλιση της διεθνούς ασφάλειας από την απειλή της τρομοκρατίας. Κάποιες ενέργειες θα ήταν: α)οι ΗΠΑ να χρησιμοποιούν με μέτρο την δύναμή τους και εντός κάποιων ορίων, β)η Ευρώπη (ΝΑΤΟ και Ε.Ε) να αποκτήσει μια νέα νοοτροπία που θα συνάδει με αυτή των ΗΠΑ καθώς και γ)η Ευρώπη να επενδύσει περισσότερο στον τομέα της άμυνας έτσι ώστε να αντιδρά με πιο μάχιμη συμπεριφορά σε τέτοια διεθνή προβλήματα όπως η διεθνή τρομοκρατία (αποτελεσματικότερη ΕΠΑΑ) Βλ. σχετικά, (Σωτήρης Νταλής-Παναγιώτης Ι. Τσάκωνας), «Η Ευρωπαϊκή Πολιτική Άμυνας και Ασφάλειας σε Σταυροδρόμι, η Σημασία της για την Παγκόσμια και Περιφερειακή Ασφάλεια», Ι. Σιδέρης, σελ Βλ. σχετικά, ο.π. σελ

48 ΕΠΙΛΟΓΟΣ Σήμερα, η τρομοκρατία αποτελεί μια ιδιαίτερη απειλή για την Διεθνή Ασφάλεια. Βέβαια η τρομοκρατία δεν έχει οριστεί σαν έννοια μέσα σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο. Οι μορφές και οι τάσεις της τρομοκρατίας είναι πάρα πολλές. Η ιστορία της τρομοκρατίας είναι μεγάλη, οι τρομοκρατικές ενέργειες όμως καταδικάστηκαν διεθνώς, ιδιαίτερα μετά τα τρομοκρατικά χτυπήματα της 11 ης Σεπτεμβρίου. Πλέον, η τρομοκρατία θεωρείται η σημαντικότερη απειλή από όλες τις χώρες όσον αφορά την διεθνή ασφάλεια και σταθερότητα της ειρήνης. Είτε πρόκειται για ισλαμιστές τρομοκράτες, για ηλεκτρονική τρομοκρατία, χημική, πυρηνική, βιολογική είτε γα οργανωμένο έγκλημα, η απειλή για την διεθνή ασφάλεια είναι τεράστια. Έτσι, λοιπόν, τα κράτη σε όλον τον πλανήτη δεν μπορούν παρά να καταδικάζουν τις τρομοκρατικές ενέργειες κάθε είδους και να χαράζουν στρατηγικές αντιμετώπισής της. Λόγω του γεγονότος ότι η τρομοκρατία δεν γνωρίζει πλέον σύνορα και δεν εντάσσεται σε συγκεκριμένα πλαίσια γενικότερα, όλες οι χώρες οφείλουν να συμμετέχουν στον αγώνα της καταπολέμησής της, με σκοπό την εξασφάλιση της προστασίας των πολιτών και συνεπώς της διεθνούς σταθερότητας. Δύο όμως είναι οι κύριοι πρωταγωνιστές στον σημερινό παγκόσμιο πόλεμο εναντίον των τρομοκρατών, οι ΗΠΑ και η Ευρώπη. Οι ΗΠΑ, η χώρα η οποία κήρυξε τον «παγκόσμιο πόλεμο»κατά της διεθνoύς τρομοκρατίας, προωθεί μια στρατηγική αντιμετώπισης της απειλής αυτής με στρατιωτικά μέσα, ταυτίζοντας τον τρομοκράτη με το κράτος ή το καθεστώς που τον υποθάλπει, κάτι που φαίνεται με τον πόλεμο στο Ιράκ, με την εύρεση των όπλων μαζικής καταστροφής και την ανατροπή του αυταρχικού καθεστώτος του Σαντάμ Χουσεϊν, κάτι που όμως δεν έπεισε την ευρύτερη κοινή γνώμη, μιας και δεν βρέθηκαν όπλα μαζικής καταστροφής όπως ισχυρίζονταν οι ΗΠΑ. Επίσης διενεργούν επιχειρήσεις σε κράτη τα οποία θεωρούν ότι υποθάλπουν τρομοκράτες, με σκοπό την αντιμετώπιση των τρομοκρατικών δικτύων κάτω από το νέο τους στρατηγικό δόγμα που επιτάσσει την εμπλοκή τους σε αποστολές για την αναδόμηση δημοκρατικών κυβερνήσεων, την διασφάλιση της ειρήνης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από μια τέτοια απειλή όπως η τρομοκρατία. Από την άλλη η Ευρωπαική Ένωση αντιδρά με έναν πιο ήπιο τρόπο απέναντι στη διεθνή απειλή της τρομοκρατίας, έχοντας μια διαφορετική αντίληψη επί του θέματος. Η Ε.Ε., πιο συγκρατημένη επιχειρεί να αντιμετωπίσει την τρομοκρατία με την προώθηση ανάπτυξης ευρωπαϊκών μηχανισμών ελέγχου της δραστηριοποίησης των εν δυνάμει τρομοκρατών. Όμως οι δυο βασικοί πολέμιοι (ΗΠΑ-Ε.Ε.) της διεθνούς τρομοκρατίας κατανοούν πως χωρίς μια κοινή συνεργασία, ο πόλεμος θα ήταν ιδιαίτερα δύσκολος έως και αδύνατος. Για τον λόγο αυτό, προχώρησαν σε μια συνεργασία τόσο σε νομικά, όσο και σε στρατιωτικά θέματα, γεγονός που μέχρι σήμερα έχει αναδείξει την σημασία της συμμαχίας καθώς ο παγκόσμιος αγώνας κατά της διεθνούς τρομοκρατίας άρχισε να γίνεται αποτελεσματικότερος. Βέβαια δημιουργούνται αρκετές αμφιβολίες για το αν θα προωθηθεί μια στενότερη συνεργασία των ΗΠΑ και της Ε.Ε., μιας και οι ΗΠΑ δεν δείχνουν να βασίζονται ιδιαίτερα σε συμμάχους όπως η Ε.Ε., τους οποίους θεωρούν άνισους, κρατώντας το πάνω χέρι στις πρωτοβουλίες του παγκόσμιου αγώνα κατά της τρομοκρατίας. Γι αυτό και η Ε.Ε. προσπαθεί για μια αποτελεσματικότερη Κοινή 48

49 Εξωτερική Πολιτική Άμυνας και Ασφάλειας, έτσι ώστε να αναδειχθεί σε έναν ακόμη σημαντικότερο παράγοντα σ αυτόν τον αγώνα. Σημαντικό ρόλο επίσης παίζουν διεθνείς οργανισμοί, στρατιωτικές συμμαχίες(νατο) και χώρες όπως η Ρωσία, η Τουρκία και χώρες της Μέσης Ανατολής. Το μόνο σίγουρο είναι πως η τρομοκρατία θα είναι μια συνεχής απειλή όσο θα υπάρχει το χάσμα σε πλούσια και φτωχά έθνη και όσο η παγκοσμιοποίηση θα παραμένει έντονη. Τέλος όπως είπε και ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Αριέλ Σαρόν, «...δεν υπάρχει καλή ή κακή τρομοκρατία. Υπάρχει μόνο τρομοκρατία και το θέμα είναι να την καταπολεμούμε και όχι να την χρησιμοποιούμε.» βλ. σχετικά, Άντριου Σίνκλερ, «(Ανατομία του τρόμου), Ιστορία της Τρομοκρατίας», εκδ. Ωκεανίδα, σελ:536 49

50 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ Executive Order on Blocking Terrorist Financing (September 24, 2001) PRESIDENT GEORGE W. BUSH Section All property and interests in property of the following persons that are in the United States or that hereafter come within the United States, or that hereafter come within the possession or control of United States persons are blocked: (a) (b) (c) foreign persons listed in the Annex to this order; foreign persons determined by the Secretary of State, in consultation with the Secretary of the Treasury and the Attorney General, to have committed, or to pose a significant risk of committing, acts of terrorism that threaten the security of U.S. nationals or the national security, foreign policy, or economy of the United States; persons determined by the Secretary of the Treasury, in consultation with the Secretary of State and the Attorney General, to be owned or controlled by, or to act for or on behalf of those persons listed in the Annex to this order. (i) (ii) to assist in, sponsor, or provide financial, material, or technological support for, or financial or other services to or in support of, such acts of terrorism or those persons listed in the Annex to this order... to be otherwise associated with those persons listed in the Annex to this order The Hijackers of September 11 (September 27, 2001) FEDERAL BUREAU OF INVESTIGATION [These are the individuals believed to be the hijackers of the four airliners that crashed on September 11, 2001, into the World Trade Center in New York City and the Pentagon in Washington, D.C., and in Stony Greek Township, Pennsylvania. Eds.] American Airlines #77, Boeing 757, from Washington, D.C., Bound for Los Angeles 1. Khalid Almihdhar Possible Saudi national Possible resident of San Diego, California, and New York Alias: Sannan al-makki; Khalid bin Muhammad; Addallah al-mihdhar; Khalid Mohammad al-saqaf 2. Majed Moqed Possible Saudi national 50

51 Alias: Majed M. GH Moqed; Majed Mashaan Moqed 3. Nawaf Alhazmi Possible Saudi national Possible resident of Fort Lee, New Jersey; Wayne, New Jersey; San Diego, California Alias: Nawaf al-hazmi; Nawaf al-hazmi; Nawaf M. S. al-hazmi 4. Salem Alhazmi Possible Saudi national Possible resident of Fort Lee, New Jersey; Wayne, New Jersey 5. Hani Hanjour Possible resident of Phoenix, Arizona; and San Diego, California Alias: Hani Saleh Janjour; Hani Saleh; Hani Saleh H. Hanjour American Airlines #11, Boeing 757, from Boston, Bound for Los Angeles 1. Satam M. A. al-suqami Possible Saudi national Dates of birth used: June 28, 1976; Last known address: United Arab Emirates 2. Waleed M. Alshehri Possible Saudi national Dates of birth used: September 13, 1974; January 1, 1976; March 3, 1976; July 8, 1977; December 20, 1978; May 11, 1979; November 5, 1979 Possible residence(s): Hollywood, Florida; Orlando, Florida; Daytona Beach, Florida Believed to be a pilot 3. Wail M. Alshehri Date of birth used: September 1, 1968 Possible residence(s): Hollywood, Florida; Newton, Massachusetts Believed to be a pilot 4. Mohamed Atta Possible Egyptian national Date of birth used: September 1, 1968 Possible residence(s): Hollywood, Florida; Coral Springs, Florida; Hamburg, Germany Believed to be a pilot 51

52 Alias: Mehan Atta; Mohammad el Amir; Muhammad Atta; Mohamed el Sayed; Mohamed Elsayed; Muhammad Muhammad al-amir Awag alsayyid Atta; Muhammad Muhammad al-amir Awad al-sayad 5. Adb al-aziz Alomari Possible Saudi national Dates of birth used: December 24, 1972, and May 28, 1979 Possible residence(s): Hollywood, Florida Believed to be a pilot Unicd Airlines #175, Boeing 767, from Boston Bound for Los Angeles 1. Marwan al-shehhi Date of birth used: May 9, 1978 Possible residence(s): Hollywood, Florida Believed to be a pilot Alias: Marwan Yusif Muhammad Rashid al-shehi; Marwan Yusif Muhammad Rashid Lakrab al-shihhi; Abu Abdullah 2. Fayez Rashid Ahmad Hassan al Qadi Banihammad Possible residence(s): Delray Beach, Florida Alias: Fayez Ahmad; Banihammad Fayez Abu Dhabi Banihaminad; Fayez Rashid Ahmad; Banihammad Fayez; Rasid Ahmad Hassen Alqadi; Abu Dhabi Banihammad Ahmad Fayez; Faez Ahmad 3. Ahmad Alghamdi [al-ghamidi] Alias: Ahmad Salah Alghamdi 4. Hamza Alghamdi Possible residence(s): Defray Beach, Florida Alias: Hamza al-ghamdi; Hamza Ghamdi; Hamzah Alghamdi; Hamza Alghamdi Saleh 5. Mohand Alshehri Possible residence(s): Delray Beach, Florida Alias: Muhammad Alshehhi; Mohamd Alshehri; Mohald Alshehri United Airlines #93, Boeing 757, from Newark Bound for San Francisco 1. Saeed Alghamdi Possible residence: Defray Beach, Florida 52

53 Alias: Abdul Rahman Saed Alghamdi; Ali S. Alghamdi; A1-Gamdi; Saad M. S. al-ghamdi; Sadda al-ghamdi; Saheed al-ghamdi; Seed al-ghamdi 2. Ahmad Ibrahim A. al-haznawi Possible Saudi national Date of birth used: October 11, 1980 Possible residence: Defray Beach, Florida Alias: Ahmad Alhaznawi 3. Ahmad Alnami Possible residence: Defray Beach, Florida Alias: Ali Ahmad Alnami; Ahmad A. al-nami; Ahmad al-nawi 4. Ziad Samir Jarrah Believed to be a pilot Alias: Zaid Jarrahi; Zaid Samr Jarrah; Ziad S. Jarrah; Ziad Jarrah Jarrat, Ziad Samir Jarrahi Decides that all States shall: Resolution 1373 (September 28, 2001) UN SECURITY COUNCIL (a) (b) (c) (d) Prevent and suppress the financing of terrorist acts; Crimmalize the willful provision or collection, by any means, directly or indirectly, of funds by their nationals or in their territories with the intention that the funds should be used, or in the knowledge that they are to be used, in order to carry out terrorist acts; Freeze without delay funds and other financial assets or economic resources of persons who commit, or attempt to commit, terrorist acts or participate in or facilitate the commission of terrorist acts; of entities owned or controlled directly or indirectly by such persons; and of persons and entities acting on behalf of, or at the direction of such persons and entities, including funds derived or generated from property owned or controlled directly or indirectly by such persons and associated persons and entities; Prohibit their nationals or any persons and entities within their territories from making any funds, financial assets, or economic resources or financial or other related services available, directly or indirectly, for the benefit of persons who commit or attempt to commit or facilitate or participate in the commission of terrorist acts, of entities owned or controlled, directly or indirectly, by such persons and of persons and entities acting on behalf of or at the direction of such persons; 1. Decides also that all States shall: 53

54 (a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) Refrain from providing any form of support, active or passive, to entities or persons involved in terrorist acts, including by suppressing recruitment of members of terrorist groups and eliminating the supply of weapons to terrorists; Take the necessary steps to prevent the commission of terrorist acts, including by provision of early warning to other States by exchange of information; Deny safe haven to those who finance, plan, support, or commit terrorist acts, or provide safe havens; Prevent those who finance, plan, facilitate, or commit terrorist acts from using their respective territories for those purposes against other States or their citizens; Ensure that any person who participates in the financing, planning, preparation, or perpetration of terrorist acts or in supporting terrorist acts is brought to justice and ensure that, in addition to any other measures against them, such terrorist acts are established as serious criminal offenses in domestic laws and regulations and the punishment duly reflects the seriousness of such terrorist acts; Afford one another the greatest measure of assistance in connection with criminal investigations or criminal proceedings relating to the financing or support of terrorist acts, including assistance in obtaining evidence in their possession necessary for the proceedings; Prevent the movement of terrorists or terrorist groups by effective border controls and controls on issuance of identity papers and travel documents, and through measures for preventing counterfeiting, forgers. or fraudulent use of identity papers and travel documents; A1 Qa ida Statement (October 13, 2001) SULEIMAN ABU GHAITH * Praise be to God, the Cherisher and Sustainer of the Worlds, and may God peace and blessings be upon our Prophet Muhammad, may he and all hi household and companions be blessed by God. Based on the questions and queries that we have received regarding ho we view the incidents that have taken place over the past five days, we would like to say that the crusade spearheaded by the two crusaders Bush and Blair is continuing on the territory of Muslim Afghanistan and its population, who are demonstrating day in and day out their sacrifices, firmness, and determination to uphold their religion and creed. We pray to the Almighty God to hold their feet firmly, to strengthen their resolve, and to grant them victory over the infidels. We also would like to declare our full support for this emirate and for the Muslim Afghan people in the face of this ferocious assault, offering all the material and moral resources that we have under the command of Mullah Umar Muhammad, commander of the faithful, may God protect him and grant him certain victory. This holds true regardless of the duration of the war. The issue at hand is the issue of an * Broadcast on al-jazira television. Translation by U.S. Department of Commerce, Foreign Broadcast Information Service (FBIS). Suleiman Abu Ghaith is an al-qa ida official. 54

55 entire nation that opposes humiliation and subservience under the yoke of U.S. arrogance and Jewish persecution. The al-qa ida organization declares that Bush Sr., Bush Jr., Clinton, Blair, and Sharon are the arch-criminals from among the Zionists and crusade/s who committed the most heinous actions and atrocities against the Muslim/nation. They perpetrated murders, torture, and displacement. Millions of Muslim men, women, and children died without any fault of their own. Al-Qa ida stresses that the blood of those killed will not go to waste, God willing, until we punish these criminals. Bush, in the midst of his arrogance, media frenzy, and the Enduring Freedom that he boasts about must not forget the video footage of Muhammad al- Durra [a Palestinian child killed in Israeli Palestinian crossfire in the early days of the Palestinian intifada in the Gaza Strip] and his brothers, Muslim children in Palestine and Iraq. If he forgot that scene, then we will never forget it. He must know that his Enduring Freedom which he boast[s] of has wiped out entire villages in Nangahar near Jalalabad in Afghanistan. Villages were completely wiped out. It was not a mistake but a deliberate action. What mistake is that which is repeated three times? This village was bombed in the beginning of night, in the middle of the night, and before dawn. Those who supported this crusader campaign should realize after things have been clarified that it is a crusader campaign against Islam and the Muslims. Where will those who supported those criminals go away from Prophet Muhammad, may God s peace and blessings be upon him, who said that the destruction of earth is more tolerable to God than killing a believer without cause. What would they say when their deeds are displayed in front of god, praise be to him. What would they say when the female infant buried alive is questioned [Koranic verse]? In this regard, we support the religious rulings issued by senior clerics in the kingdom of Saudi Arabia, led by His Eminence Sheikh Humud bin Uqla al-shuayb, who said that it is impermissible to cooperate with Jews and Christians and that he who cooperates with them and gives them his opinion or take actions in supporting them becomes apostate and revokes his faith in God and his prophet, may God s peace and blessings be upon him. [The] al-qa ida organization orders the Americans and the infidels in the Arabian Peninsula, particularly the Americans and the British, to leave the Arabian Peninsula. If the mothers of these need their sons then they should ask them to leave the Arabian Peninsula, because the land will be set on fire under their feet, God willing. In this regard we greet the mujahidin youths who knew their role and the way to respond to the aggression of the unjust and killed them. We also greet the Muslims, both in the East and West, who staged demonstrations rejecting this criminal aggression, repression, and injustice. We say to them that they should continue this pressure, especially since the Islamic countries foreign ministers announced their support for this unjust campaign. These do not represent the nation in any case. They do not have the legitimacy that qualifies them to dispose of the nation s destiny and resolutions. As for the decisions made by Bush and the U.S. administration to prevent satellite channels and world news agencies from making our voice heard in the world, then this is clear evidence that the U.S. administration fears the revelation of the truth that led to the Tuesday [September] events. 55

56 This truth shows that Bush is an agent of Israel and sacrifices his people and his country s economy for those and helps them occupy the Muslims land and persecute their sons. Finally, I address the U.S. secretary of state, who cast doubt about my previous statement and downplayed [it when] we said that there are thousands of Muslim youths who are eager to die and that the aircraft storm will not stop, God willing. Powell and others in the U.S. administration know that if [the] al-qa ida organization promises or threatens it fulfills its promise or threat, God willing. Therefore, we tell him tomorrow is not far for [him] who waits for it. What will happen is what you are going to see and not what you hear. And the storms will not calm, especially the aircraft storm. These storms will not calm until you retreat in, defeated in Afghanistan, stop your assistance to the Jews in Palestine, end the siege imposed on the Iraqi people, leave the Arabian Peninsula, and stop your support for the Hindus against the Muslims in Kashmir. We also say and advise the Muslims in the United States and Britain, the children, and those who reject the unjust U.S. policy not to travel by plane. We also advise them not to live in high-rise buildings and towers. But honor belong to God, and his Apostle, and to the believers; but the hypocrites know not [Koranic verse]. Peace and God s blessings be upon you. 56

57 ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με τις συμφωνίες ΕΕ-ΗΠΑ που αφορούν την δικαστική συνεργασία σε ποινικά θέματα και τις εκδόσεις προσώπων [2003/2002(ΙΝΙ)] Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο - έχοντας υπόψη το σχέδιο σύστασης προς το Συμβούλιο που κατατέθηκε από την Kathlijne Maria Buitenweg εξ ονόματος της Ομάδας ΠΡΣ/ΕΕΣ (Β5-0540/2002), - έχοντας υπόψη το άρθρο 49, παράγραφος 3 και το άρθρο 107 του Κανονισμού του, - έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Ελευθεριών και Δικαιωμάτων των Πολιτών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (Α5-0172/2003), Α. έχοντας λάβει γνώση των σχεδίων συμφωνιών μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής στους Τομείς της έκδοσης προσώπων και της δικαστικής αμοιβαίας συνδρομής, τα οποία συζητήθηκαν στο Συμβούλιο Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (έγγρ. SΤ 8295/03) στις 8 Μαΐου 2003, Β. εκτιμώντας ότι επειδή οι εν λόγω συμφωνίες είναι οι πρώτες συμφωνίες στους τομείς της έκδοσης προσώπων και της δικαστικής συνεργασίας μεταξύ της ΕΕ στο σύνολό της και μιας τρίτης χώρας, πρέπει να είναι υποδειγματικές ενόψει της ενδεχόμενης διαπραγμάτευσης συμφωνιών και με άλλες τρίτες χώρες, Γ. διαπνεόμενο από την ισχυρή πεποίθηση ότι η συνεργασία μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ Θα πρέπει να είναι πράγματι αμοιβαία Και ότι οι ΗΠΑ Θα πρέπει να συνεργασθούν διαβιβάζοντας αποδεικτικά στοιχεία Προκειμένου σι ευρωπαίοι πολίτες που διέπραξαν αδίκημα (εν μέρει) στην ευρωπαϊκή επικράτεια να δικάζονται στη χώρα τους αντί να εκδίδονται στις Ηνωμένες Πολιτείες, Δ. εκτιμώντας ότι το επίπεδο εγγυήσεων δεν είναι το ίδιο σε ορισμένες Πολιτείες των ΗΠΑ με εκείνο που αποσκοπείται να προσφέρεται στα κράτη μέλη της ΕΕ με την ΕΣΔΑ και τα μέτρα της ΕΕ, Ε. εκτιμώντας ότι είναι αντιφατικό να σφραγίζεται μια συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες ενώ Πολλοί πολίτες της ΕΕ βρίσκονται πάντοτε υπό κράτηση στην αμερικανική στρατιωτική βάση του Γουαντάναμο έξω από κάθε είδους νομιμότητα, είτε με βάση το αμερικανικό δίκαιο είτε το διεθνές, Και χωρίς την παραμικρή εγγύηση για δίκαιη δίκη, ΣΤ. υπενθυμίζοντας το ψήφισμά του της Ι3ης Δεκεμβρίου στο οποίο ανέφερε τις αρχές που πρέπει να τηρηθούν στις διαπραγματεύσεις στον τομέα της δικαστικής συνεργασίας μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής Και ειδικότερα: α) τον απόλυτο σεβασμό της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και ως εκ τούτου των ελάχιστων διαδικαστικών εγγυήσεων σε 57

58 σχέση με μια δίκαιη δίκη, όπως αυτές έχουν επιβεβαιωθεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και είναι κοινές για όλα τα κράτη μέλη ανεξαρτήτως του νομικού συστήματός τους, β) το γεγονός ότι δεν πρόκειται να γίνει δεκτή η έκδοση, από τα κράτη μέλη της ΕΕ προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, ατόμων τα οποία πρόκειται να δικασθούν ενώπιον στρατιωτικών δικαστηρίων, γ) ότι η έκδοση δεν πρέπει να είναι δυνατή εφόσον ο κατηγορούμενος κινδυνεύει να καταδικασθεί στην ποινή του θανάτου, δ) Οι διατάξεις που διέπουν την προστασία των δεδομένων να είναι αναλογικές, αποτελεσματικές και περιορισμένης διάρκειας και να μην επιτρέπεται Καμία διάταξη που επιβάλλει τη διατήρηση των δεδομένων, η οποία Θα αποτελούσε προσβολή οποιουδήποτε δικαιώματος ή εγγύησης, Ζ. έχοντας λάβει υπό σημείωση τις πληροφορίες που ανέφερε η Προεδρία του Συμβουλίου στην κοινοβουλευτική επιτροπή στις 7 Φεβρουαρίου και στην σύνοδο Ολομελείας στις 14 Μαΐου 2003 σε σχέση με την πορεία των διαπραγματεύσεων, Η. εκφράζοντας την ευαρέσκειά του για την απόφαση του Συμβουλίου να / αποχαρακτηρίσει το Κείμενο των δύο σχεδίων συμφωνίας πριν από την/ υπογραφή τους, έτσι ώστε να επιτραπεί η συζήτησή τους από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα εθνικά κοινοβούλια, σε ό,τι αφορά τις νομικές και θεσμικές πτυχές συνιστά, να αποκλεισθούν ρητώς από τις συμφωνίες οιαδήποτε μορφή δικαστικής συνεργασίας με τα έκτακτα και / ή στρατιωτικά αμερικανικά δικαστήρια και να καταργηθεί κάθε είδους διάκριση μεταξύ ευρωπαίων και αμερικανικών πολιτών, ιδίως βάσει του Πατριωτικού Νόμου (Pariot Act) και του Νόμου περί Εγχώριας Ασφάλειας (Homeland Security Act) θεωρεί κεφαλαιώδες οι εν λόγω συμφωνίες να αποτελέσουν επίσης το διαφανές πλαίσιο συνεργασίας Ευρώπης Ηνωμένες Πολιτείες και για ευρωπαϊκούς οργανισμούς όπως η Europol, η Eurojust και η Olaf και ζητεί να θεσμοθετηθούν μικτές επιτροπές παρακολούθησης, συμπεριλαμβανομένου του κοινοβουλευτικού επιπέδου, έτσι ώστε να αποφευχθεί κάθε αποκλίνουσα ερμηνεία ή πρόβλημα εφαρμογής 58

59 Δήλωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Σεβίλλης σχετικά με την Ευρωπαϊκή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (ΕΠΑΑ) Σεβίλλη, 21/22 Ιουνίου 2002 Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε την έκθεση της προεδρίας με θέμα την πολιτική ασφάλεια και άμυνας. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αποφασισμένο να ενισχύσει τον ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας και αναγνωρίζοντας εν προκειμένου τη σημασία τη συμβολής της ΚΕΠΠΑ, περιλαμβανομένης της ΕΠΑΑ, εξέδωσε δήλωση με στόχο να ληφθούν περισσότερο υπόψη σι δυνατότητες που απαιτούνται για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Μετά τη δήλωση για την επιχειρησιακή ετοιμότητα της ΕΠΑΑ που εγκρίθηκε στο Λάακεν έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος όσον αφορά στην ανάπτυξη των στρατιωτικών και μη στρατιωτικών δυνατοτήτων, την εφαρμογή του σχεδίου δράσης με στόχο την κάλυψη των υφιστάμενων ελλείψεων, και τις Προοπτικές συνεργασίας στον τομέα του εξοπλισμού. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζητά από τους υπουργούς Άμυνας, στο Πλαίσιο του Συμβουλίου «Γενικές υποθέσεις», να εξακολουθήσουν να κατευθύνουν την εξέλιξη των εργασιών αυτών με αντικείμενο τις δυνατότητες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση επιβεβαίωσε ότι είναι σε Θέση να αναλάβει επιχειρήσεις διαχείρισης κρίσεων, αποφασίζοντας ιδίως να ηγηθεί της αστυνομικής αποστολής στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη (ΕUΡΜ), η οποία Θα εξασφαλίσει, από 1ης Ιανουαρίου 2003, τη συνέχεια της σημερινής επιχείρησης του ΟΗΕ. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξέφρασε τη βούληση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να διαδεχθεί το ΝΑΤΟ στην Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Ανέθεσε στον Γενικό Γραμματέα/Ύπατο Εκπρόσωπο και τα αρμόδια όργανα της ΕΕ να προβούν στις αναγκαίες επαφές με τις αρχές της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας τη Μακεδονίας και τους υπευθύνους του ΝΑΤΟ και να εξακολουθήσουν και να εντείνουν τα αναληφθέντα μέτρα σχεδιασμού, έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η διαδοχή της επιχείρησης του ΝΑΤΟ μετά τη λήξη της τρέχουσας εντολής του, εφόσον Θα έχουν πλέον τεθεί σε εφαρμογή οι μόνιμες ρυθμίσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ (Βερολίνο). Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, χαιρετίζοντας την πρόοδο που έχει επιτελέσει μέχρι στιγμής η ισπανική Προεδρία σχετικά με την εφαρμογή των διατάξεων της Νίκαιας για τη συμμετοχή των Ευρωπαίων συμμάχων που δεν είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναθέτει στην επόμενη Προεδρία, μαζί με τον Γενικό Γραμματέα/Ύπατο Εκπρόσωπο, να συνεχίσουν το έργο αυτό. Στον μη στρατιωτικό τομέα συνεχίσθηκαν στους τέσσερις τομείς προτεραιότητας (αστυνομία, κράτος δικαίου, πολιτική διοίκηση και πολιτική προστασία), όσον αφορά στις ποιοτικές και τις ποσοτικές πλευρές των δυνατοτήτων. Οι δομές και οι διαδικασίες λήψης αποφάσεων της ΕΠΑΑ δοκιμάσθηκαν με επιτυχία κατά την πρώτη άσκηση διαχείρισης κρίσεων της οποίας ηγήθηκε η Ένωση. Έκθεση για όλα αυτά τα Θέματα Θα υποβληθεί στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Κοπεγχάγης. 59

60 Κοινή διακήρυξη για την Ευρωπαϊκή Άμυνα εκδοθείσα στη Βρετανογαλλική Συνάντηση του Saint-Malo, στη Γαλλία 3/4 Δεκεμβρίου 1998 Οι Αρχηγοί Κρατών και Κυβερνήσεων της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου συμφωνούν ότι: 1. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι απαραίτητο να βρίσκεται σε τέτοια κατάσταση ώστε να διαδραματίζει πλήρως τον ρόλο της στη διεθνή σκηνή. Αυτό σημαίνει την εφαρμογή της Συνθήκης του Άμστερνταμ, η οποία Θα προσφέρει την απαραίτητη βάση για τη δραστηριότητα της Ένωσης. Θα είναι σημαντική η επίτευξη πλήρους και ταχείας εφαρμογής των διατάξεων του Άμστερνταμ σχετικά με την ΚΕΠΠΑ. Αυτό περιλαμβάνει την ευθύνη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να αποφασίζει για τη σταδιακή διαμόρφωση μίας κοινής αμυντικής πολιτικής στα πλαίσια της ΚΕΠΠΑ. Το Συμβούλιο Θα πρέπει να μπορεί να αποφασίζει σε διακυβερνητικό επίπεδο, καλύπτοντας όλο το εύρος των δραστηριοτήτων όπως καθορίζονται στον Τίτλο V της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 2. Προς αυτό τον στόχο, η Ένωση Πρέπει να έχει τη δυνατότητα για αυτόνομη δραστηριοποίηση, που να υποστηρίζεται από αξιόπιστες στρατιωτικές δυνάμεις, τα μέσα ώστε να αποφασιστεί η χρήση τους και την ετοιμότητα ώστε αυτό να συμβεί, προκειμένου να ανταποκριθούμε σε διεθνείς κρίσεις. 3. Προς την επίτευξη των στόχων μας, σι συλλογικές αμυντικές δεσμεύσεις των κρατών-μελών (όπως καθορίζονται στο άρθρο 5 της Συνθήκης της Ουάσινγκτον, το άρθρο ν της Συνθήκης των Βρυξελλών) Πρέπει να διατηρηθούν. Ενδυναμώνοντας την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ούτως ώστε η Ευρώπη να κάνει τη φωνή της να ακουστεί στις παγκόσμιες υποθέσεις και ενεργώντας σε συμφωνία με τις σχετικές δεσμεύσεις μας στο ΝΑΤΟ, συνεισφέρουμε στην αναζωογόνηση μίας μοντέρνας Ατλαντικής Συμμαχίας, η οποία αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της συλλογικής ασφάλειας των μελών της. Οι Ευρωπαίοι Θα κινούνται στο θεσμικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων και Συναντήσεις των Υπουργών Εξωτερικών). Η ενδυνάμωση της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη της τις διάφορες θέσεις των ευρωπαϊκών κρατών. Οι διαφορετικές τοποθετήσεις των χωρών σε σχέση με το ΝΑΤΟ-πρέπει να γίνονται σεβαστές. 3. Προκειμένου η Ευρωπαϊκή Ένωση να Παίρνει αποφάσεις και να εγκρίνει στρατιωτική δράση όπου η Συμμαχία συνολικά δεν ενέχεται, η Ένωση πρέπει να αποκτήσει τις κατάλληλες δομές και δυνατότητες ανάλυσης καταστάσεων, τις πηγές πληροφόρησης και τη δυνατότητα για σχετικό στρατηγικό σχεδιασμό, χωρίς περιττή αλληλοεπικάλυψη, λαμβάνοντας υπόψη τα υπάρχοντα μέσα της ΔΕΕ και την εξέλιξη της σχέσης της με της ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να αναζητήσει τα κατάλληλα μέσα (ευρωπαϊκές δυνατότητες προσχεδιασμένες στα πλαίσια του ευρωπαϊκού πυλώνα του ΝΑΤΟ είτε σε εθνικά είτε σε πολυεθνικά ευρωπαϊκά μέσα εκτός του πλαισίου του ΝΑΤΟ). 60

61 4. Η Ευρώπη έχει ανάγκη από ενισχυμένες στρατιωτικές δυνάμεις που θα μπορούν να αντιδρούν ταχύτατα στους νέους κινδύνους και που θα υποστηρίζονται από μία ισχυρή και ανταγωνιστική αμυντική βιομηχανία και τεχνολογία. 5. Είμαστε αποφασισμένοι να ενωθούμε στην προσπάθειά μας ώστε η Ευρωπαϊκή Ένωση να δώσει συγκεκριμένη έκφραση στους στόχους αυτούς. Οι καθοδηγητικές γραμμές των συμμαχικών δυνάμεων Οι αρχές της στρατηγικής της Συμμαχίας 41. Η Συμμαχία Θα διατηρήσει τα αναγκαία στρατιωτικά μέσα για την πλήρη εκπλήρωση των στόχων του ΝΑΤΟ. Η αλληλεγγύη και η στρατιωτική ενότητα είναι οι υπέρτατες αρχές για την αποστολή της Συμμαχίας. Οι συμμαχικές δυνάμεις πρέπει να διαφυλάξουν τη στρατιωτική αποτελεσματικότητα και την ελευθερία κινήσεων του ΝΑΤΟ. Η ασφάλεια όλων των συμμάχων είναι αδιαίρετη: είτε Πρόκειται για επίθεση εναντίον ενός είτε για επίθεση εναντίον όλων. Σεβόμενοι την αρχή της συλλογικής άμυνας, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 5 της συνθήκης της Ουάσινγκτον, οι συνδυασμένες συμμαχικές δυνάμεις πρέπει να εξασφαλίζουν την αποτροπή κάθε ενδεχόμενοι κινδύνου, το σταμάτημα κάθε επιτιθέμενου όσο το δυνατόν νωρίτερα και πριν λάβει χώρα η επίθεση και να εγγυώνται την πολιτική ανεξαρτησία καθώς και την εδαφική ακεραιότητα των κρατώνμελών. Πρέπει επίσης να είναι έτοιμες να συνεισφέρουν στην αποτροπή κρίσεων όπως και να διεξάγουν επιχειρήσεις εκτός του άρθρου 5 (σ.σ.: αυτές που δεν αφορούν τη συλλογική άμυνα). Οι συμμαχικές δυνάμεις έχουν σημαντικό ρόλο στην ενθάρρυνση της συνεργασίας και της αλληλοκατανόησης μεταξύ των συνεργαζόμενων με Το ΝΑΤΟ καθώς και μεταξύ άλλων κρατών, ειδικά δε στο να βοηθήσουν τους συνεργαζόμενους να ετοιμαστούν για την ενδεχόμενη συμμετοχή τους σε ΝΑΤΟϊκές επιχειρήσεις στο πλαίσιο της Σύμπραξης για την Ειρήνη. Οι συμμαχικές δυνάμεις συνεισφέρουν στη διατήρηση της ειρήνης, στην εξασφάλιση των κοινών στόχων ασφάλειας όλων των μελών της Συμμαχίας καθώς και στη διατήρηση της ασφάλειας και της σταθερότητας στον ευρωατλαντικό χώρο. Αποτρέποντας τη χρήση των όπλων μαζικής καταστροφής οι συμμαχικές δυνάμεις συνεισφέρουν στην προσπάθεια της Συμμαχίας για την αποτροπή της διασποράς αυτών των όπλων και των μέσων μεταφοράς τους. 42. Η επιτυχία των στόχων της Συμμαχίας εξαρτάται σημαντικά από την ισότιμη κατανομή των ρόλων, των κινδύνων και των ευθυνών, όπως και των ωφελημάτων της Κοινής ασφάλειας. Η παρουσία των συμβατικών και πυρηνικών δυνάμεων των ΗΠΑ στην Ευρώπη παραμένει βασικής σημασίας για την ασφάλεια της Ευρώπης, η οποία βρίσκεται σε αδιαχώρητη σύνδεση με αυτήν της Βόρειας Αμερικής. Οι Σύμμαχοι της Βόρειας Αμερικής συμμετέχουν στη Συμμαχία με τις ένοπλες δυνάμεις τις οποίες διαθέτουν για την αποστολή της Συμμαχίας, με τη σημαντική συμμετοχή τους στη διαμόρφωση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας και με την παροχή μοναδικών μέσων εκπαίδευσης στη βορειοατλαντική ήπειρο. Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι έχουν επίσης ευρεία και βασική συνεισφορά. Σύμφωνα με τη 61

62 διαδικασία ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ταυτότητας Ασφαλείας και Άμυνας (ΕΤΑΑ) μέσα στη Συμμαχία, οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι θα αναπτύξουν περαιτέρω τη συνεισφορά τους στην κοινή άμυνα, στη διεθνή ειρήνη και σταθερότητα συμπεριλαμβανομένων και πολυεθνικών τους σχηματισμών. 43. Η αρχή της συλλογικής προσπάθειας της Συμμαχίας για την άμυνα ενσωματώνει τις πρακτικές διευθετήσεις οι οποίες επιτρέπουν στους Συμμάχους να απολαμβάνουν τα σημαντικά πολιτικά, στρατιωτικά και οικονομικά πλεονεκτήματα της συλλογικής άμυνας και να αποτρέπουν την επανεθνικοποίηση των πολιτικών άμυνας, χωρίς να στερούνται της κυριαρχίας τους. Οι διευθετήσεις αυτές επιτρέπουν στις δυνάμεις του ΝΑΤΟ να φέρουν σε πέρας τις επιχειρήσεις που δεν αφορούν το άρθρο 5 (σ.σ.: επιχειρήσεις που δεν αφορούν την άμυνα της Συμμαχίας) και να δημιουργήσουν τις αναγκαίες προϋποθέσεις για συνδυασμένη αντιμετώπιση όλων των ενδεχομένων. Οι διευθετήσεις αυτές βασίζονται στις συλλογικές διαδικασίες αποφάσεων, στην ενιαία στρατιωτική δομή και στις συμφωνίες συνεργασίας. Τα στοιχεία-κλειδιά συμπεριλαμβάνουν συλλογικό σχεδιασμό δυνάμεων, κοινό προϋπολογισμό, κοινό επιχειρησιακό σχεδιασμό, πολυεθνικούς σχηματισμούς, στρατηγεία και κέντρα αποφάσεων, ενιαίο χώρο εναέριας άμυνας, ισορροπία ρόλων και ευθυνών μεταξύ των συμμάχων, στρατοπέδευση και ανάπτυξη μετώπου των δυνάμεων έξω από τον εθνικό τους χώρο, όταν κριθεί αναγκαίο, διευθετήσεις συμπεριλαμβανομένου και του σχεδιασμού για τη διαχείριση κρίσεων και ενίσχυση, κοινά πρότυπα και διαδικασίες για το υλικό, την εκπαίδευση και την τροφοδοσία, κοινούς και συνδυασμένους κανόνες εξάσκησης και εφαρμογής, καθώς και συνεργασία σε θέματα υποδομής, εξοπλισμού και τροφοδοσίας. Ο συνυπολογισμός των συνεργαζομένων με το ΝΑΤΟ χωρών σ αυτές τις διευθετήσεις ή στην ανάπτυξη συγγενών διευθετήσεων που αφορούν τους συνεργαζόμενους στους ανάλογους τομείς αποτελεί επίσης ένα μέσο για την ανάπτυξη της συνεργασίας Και των κοινών προσπαθειών στα θέματα της ευρωατλαντικής ασφάλειας. 44. Οι πολυεθνικοί Πόροι, συμπεριλαμβανομένων του Στρατιωτικού Προϋπολογισμού και του Προγράμματος Έρευνας σε θέματα Ασφάλειας του ΝΑΤΟ, Θα συνεχίζουν να παίζουν σημαντικό ρόλο για τις νέες και παλαιές αναγκαίες δυνατότητες και πόρους. Η διαχείριση των πόρων θα πρέπει να καθορίζεται από τις στρατιωτικές ανάγκες της Συμμαχίας που προκύπτουν. 45. Η Συμμαχία υποστηρίζει την περαιτέρω ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Ταυτότητας Ασφαλείας και Άμυνας μέσα στο συμμαχικό πλαίσιο, συμπεριλαμβανομένης και της δυνατότητας προετοιμασίας για τη δημιουργία ικανών στοιχείων και δυναμικού για επιχειρήσεις κάτω από τον πολιτικό έλεγχο και τη στρατηγική καθοδήγηση της Δυτικοευρωπαϊκής Ένωσης ή άλλων συμφωνιών. 46. Η προάσπιση της ειρήνης, η αποτροπή του πολέμου ή κάθε είδους βίας. Η Συμμαχία αντιλαμβάνεται την αναγκαιότητα στο προβλεπτό μέλλον του συνδυασμού πυρηνικών και συμβατικών βάσεων στην Ευρώπη και τη διατήρησή του έως ότου 62

63 κρίνεται αναγκαίο, αλλά στο μικρότερο δυνατό επίπεδο. Λαμβάνοντας υπόψη το βαθμό ποικιλίας κινδύνων τους οποίους η Συμμαχία μπορεί να αντιμετωπίσει, είναι απαραίτητο να συντηρούνται οι αναγκαίες δυνάμεις για την ανάπτυξη αξιόπιστης ισχύος και ικανότητας να αποτρέψει κάθε πιθανό ενδεχόμενο συμβατικό κίνδυνο. Όμως, οι συμμαχικές συμβατικές δυνάμεις από μόνες τους δεν αποτελούν αξιόπιστη αποτροπή. Τα πυρηνικά όπλα συνεισφέρουν με τρόπο μοναδικό στη μείωση των κινδύνων από πιθανή επίθεση εναντίον της Συμμαχίας, συνεισφορά ανυπολόγιστη η οποία δεν μπορεί να εξαιρεθεί. Αυτά παραμένουν σημαντικά για τη διατήρηση της ειρήνης. Η Θέση των συμμαχικών δυνάμεων Η αποστολή των συμμαχικών στρατιωτικών δυνάμεων 47. Ο βασικός ρόλος των συμμαχικών στρατιωτικών δυνάμεων είναι η προστασία και η εγγύηση της εδαφικής ακεραιότητας, της πολιτικής ανεξαρτησίας και της ασφάλειας των κρατών-μελών. Οι συμμαχικές δυνάμεις πρέπει, για όλα αυτά, να είναι ικανές να αποτρέψουν και να προασπίσουν αποτελεσματικά τη σημερινή ή την αυριανή εδαφική ακεραιότητα των συμμαχικών εθνών και σε περίπτωση πολέμου να τερματίσουν τον πόλεμο γρήγορα αναγκάζοντας τον αντίπαλο να ακυρώσει την απόφασή του, να σταματήσει την επίθεση και να αποσυρθεί. Οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ πρέπει να διατηρήσουν την ικανότητά τους να υποστηρίξουν τη συλλογική άμυνα, όπως και να διεξαγάγουν επιτυχώς τις επιχειρήσεις που δεν προβλέπονται από το άρθρο Η διατήρηση της ασφάλειας και σταθερότητας του ευρωατλαντικού χώρου είναι σημαντικό στοιχείο. Η σημαντική προσφορά της Συμμαχίας και των δυνάμεών της είναι να κρατήσει τον κίνδυνο μακριά υπολογίζοντάς τον στα πρώτα του στάδια. Σε περίπτωση αντιπαράθεσης, η οποία θέτει σε κίνδυνο τη σταθερότητα του ευρωατλαντικού χώρου και έχει επιπτώσεις στην ασφάλεια των συμμαχικών κρατών, οι συμμαχικές στρατιωτικές δυνάμεις θα κληθούν να διεξαγάγουν τις απαραίτητες επιχειρήσεις. Θα κληθούν επίσης να συμβάλουν στην προστασία της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας με τις επιχειρήσεις που θα οργανώνουν σε βοήθεια άλλων διεθνών οργανισμών συμπληρώνοντας και ενισχύοντας πολιτικές δράσεις στη γενική προσέγγιση διατήρησης της ασφάλειας. 49. Συνεισφέροντας στη διαχείριση κρίσεων μέσω στρατιωτικών επιχειρήσεων, οι συμμαχικές δυνάμεις πρέπει να αντιμετωπίσουν και διαφορετικούς παράγοντες, κινδύνους, καταστάσεις και αποφάσεις, συμπεριλαμβανομένων ανθρωπιστικών επιχειρήσεων. Μερικές επιχειρήσεις, εκτός του άρθρου 5, πρέπει να εκτελεστούν όπως και αυτές που αφορούν τη συλλογική ασφάλεια. Οι καλά προετοιμασμένες και καλά εξοπλισμένες δυνάμεις, σε ικανοποιητικό βαθμό ετοιμότητας, καθώς και οι επαρκώς ισχυρές δυνάμεις για την αντιμετώπιση κάθε απρόοπτου, όπως επίσης και οι ικανές βοηθητικές δομές, τα εργαλεία σχεδιασμού, οι δυνατότητες διοίκησης και ελέγχου, είναι βασικές για την εξασφάλιση αποτελεσματικής στρατιωτικής συνεισφοράς. Η Συμμαχία πρέπει επίσης να είναι έτοιμη να υποστηρίξει, στη βάση των διαφορετικών αλλά όχι και ξεχωριστών δυνατοτήτων, επιχειρήσεις υπό τον πολιτικό έλεγχο και τη στρατηγική καθοδήγηση της Δυτικοευρωπαϊκής Ένωσης ή άλλων συμφωνιών. Η ενδεχόμενη συμμετοχή των συνεργαζόμενων ή άλλων μη ΝΑΤΟϊκών εθνών σε επιχειρήσεις, όπως και οι πιθανές επιχειρήσεις με τη Ρωσία, μπορούν να αποτελέσουν Περαιτέρω στοιχεία για τη συνεισφορά του ΝΑΤΟ στη διαχείριση κρίσεων που επιδρούν στην ασφάλεια του ευρωατλαντικού χώρου. 63

64 50. Οι συμμαχικές δυνάμεις επίσης συνεισφέρουν στη διατήρηση της σταθερότητας σε ολόκληρο τον ευρωατλαντικό χώρο με τη συμμετοχής τους σε στρατιωτικές επαφές ή σε άλλες κοινές δράσεις και επιχειρήσεις που οργανώνει η Σύμπραξη για την Ειρήνη ή οργανώνουν οι ίδιες για την εμβάθυνση των σχέσεων με τη Ρωσία, την Ουκρανία και τις χώρες του Μεσογειακού Διαλόγου. Συνεισφέρουν στη σταθερότητα και την αλληλοκατανόηση με τη συμμετοχή τους σε δράσεις Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που ενισχύουν τη διαφάνεια και ανάπτυξη της επικοινωνίας, όπως επίσης με τη συμμετοχή τους σε επιχειρήσεις για τη διακρίβωση των συμφωνιών για τον έλεγχο των εξοπλισμών και της ανθρωπιστικής εκμετάλλευσης. Τα σημαντικά πεδία συζήτησης και συνεργασίας Πρέπει να περιλαμβάνουν εκτός των άλλων: εκπαίδευση και ασκήσεις, διαλειτουργικότητα, πολιτικοστρατιωτικές σχέσεις, ανάπτυξη των αρχών και των κανόνων, σχεδιασμό άμυνας, διαχείριση κρίσεων, θέματα εξάπλωση δυνάμεων, συνεργασία σε θέματα εξοπλισμών, συμμετοχή σε επιχειρησιακό σχεδιασμό και επιχειρήσεις. 64

65 Οι κατευθυντήριες γραμμές για τις θέσεις των συμμαχικών δυνάμεων 51. Για την εφαρμογή των θεμελιακών στόχων ασφάλειας της Συμμαχίας και των αρχών της στρατηγικής της, οι συμμαχικές δυνάμεις Θα συνεχίσουν να έχουν εκείνο το δυναμικό που Θα τους επιτρέπει να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στην αποστολή τους και στις προκλήσεις του μέλλοντος. Η Θέση των συμμαχικών δυνάμεων να στηριχθεί στέρεα στη βάση των διαφορετικών εθνικών δομών άμυνας συνοψίζεται στις Παρακάτω παραγράφους. 52. Το μέγεθος, η ετοιμότητα, η διαθεσιμότητα και η ικανότητα ανάπτυξης των συμμαχικών δυνάμεων Θα καλύπτουν τη δέσμευσή μας για συλλογική άμυνα και για τη διεξαγωγή επιχειρήσεων καταστολής κρίσης, μερικές φορές μάλιστα για κάποιο διάστημα μακριά από την εθνική βάση, ακόμη και πέρα από το χώρο της Συμμαχίας. Τα χαρακτηριστικά των συμμαχικών δυνάμεων Θα καλύπτουν επίσης τα μέσα που απαιτούνται για την εφαρμογή των συμφωνιών περί ελέγχου των εξοπλισμών. Οι συμμαχικές δυνάμεις: Πρέπει να έχουν την ισχύ και το δυναμικό για να αποτρέψουν και να αντιμετωπίσουν την επίθεση εναντίον κάθε μέλους της Συμμαχίας. Πρέπει να είναι διαλειτουργικές και να έχουν τους απαραίτητους κανόνες και την τεχνολογία. Πρέπει να βρίσκονται στην αναγκαία ετοιμότητα και ικανότητα ανάπτυξης και να είναι ικανές για τη στρατιωτική επιτυχία σε ένα ευρύ φάσμα κοινών δράσεων και συνδυασμένων επιχειρήσεων, οι οποίες περιλαμβάνουν επίσης τους συνεργαζόμενους και άλλα κράτη, μη μέλη του ΝΑΤΟ. 53. Αυτά τα μέτρα ειδικώς είναι: 1. Το γενικό μέγεθος των συμμαχικών δυνάμεων Θα διατηρηθεί στο χαμηλό εκείνο επίπεδο που καλύπτει τις ανάγκες για συλλογική άμυνα και για τις άλλες συμμαχικές αποστολές Πρέπει να διατηρηθεί στο αναγκαίο επίπεδο ετοιμότητας. 2. Η γεωγραφική κατανομή δυνάμεων αυτής της στιγμής Θα εξασφαλίσει τη σημαντική στρατιωτική παρουσία σ ολόκληρο το χώρο της Συμμαχίας συμπεριλαμβανομένων της παραμονής και ανάπτυξης των δυνάμεων και έξω από το έδαφος ή τα ύδατα της Συμμαχίας καθώς και την από εδώ και μπρος ανάπτυξη των δυνάμεων όποτε και όταν χρειαστεί. Περιφερειακά, ειδικά στην περίπτωση της γεωστρατηγικής θεώρησης της Συμμαχίας, πρέπει να συνυπολογίσουμε ότι στην Περιφέρεια του ΝΑΤΟ οι στρατιωτικές δυνάμεις της Συμμαχίας μπορεί να αντιμετωπίσουν κρίσεις ή αντιπαραθέσεις, ενδεχομένως και με σύντομη κατάσταση ετοιμότητας. 3. Η διοικητική δομή του ΝΑΤΟ πρέπει να είναι έτοιμη να δεχτεί εντολές και έλεγχο για επιχειρήσεις ευρέος φάσματος, στις οποίες θα συμπεριληφθούν συνδυασμένα και κοινά Στρατηγεία, ειδικώς τα υποστρατηγεία των Συνδυασμένων Μικτών Δυνάμεων Επιχειρήσεων, καθώς και εντολές ή έλεγχος πολυεθνικών και πολυσυλλεκτικών δυνάμεων. Πρέπει επίσης να είναι έτοιμη να στηρίξει επιχειρήσεις υπό τον πολιτικό έλεγχο και τη στρατηγική καθοδήγηση της Δυτικοευρωπαϊκής Ένωσης ή άλλων συμφωνιών, άρα να συμμετάσχει στην ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Ταυτότητας Ασφάλειας και Άμυνας μέσα στη Συμμαχία και να διευθύνει ΝΑΤΟϊκές επιχειρήσεις που δεν αφορούν το άρθρο 5, στις οποίες οι συνεργαζόμενοι ή άλλα κράτη πιθανώς Θα συμμετάσχουν. 4. Γενικώς η Συμμαχία Θα χρειασθεί, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα και για πλήρη Ικανοποίηση των αποστολών της, σημαντικές επιχειρησιακές δυνατότητες 65

66 όπως και αποτελεσματικές ικανότητες: ικανότητα ανάπτυξης και κινητικότητας, ικανότητα επιβίωσης των δυνάμεων και υποδομή, καθώς και ικανότητα παραμονής, ικανότητα ανεφοδιασμού και αντικατάστασης δυνάμεων. Η ανάπτυξη αυτών των δυνατοτήτων Ισχύει και για το ενδεχόμενο πολυεθνικών επιχειρήσεων. Η διαλειτουργικότητα, συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπινου παράγοντα, η χρήση απαραίτητου τεχνολογικού υλικού, η διατήρηση της υπεροχής στον τομέα των πληροφοριών κατά τη διάρκεια των στρατιωτικών επιχειρήσεων, όπως επίσης και υψηλή ειδίκευση του προσωπικού με ευρείες ικανότητες Θα είναι σημαντικά. Οι σημαντικές δυνατότητες στον τομέα των εντολών, του ελέγχου και των επικοινωνιών, όπως οι πληροφορίες και η επίβλεψη, θα προσφέρουν πολλαπλασιαστικά. 5. Η περιορισμένη αλλά σε κατάλληλη αναλογία στρατιωτική δύναμη εδάφους, αέρος και Θαλάσσης, κάθε στιγμή, Θα δώσει τη δυνατότητα ταχείας αντίδρασης σε ευρύ φάσμα περιπτώσεων, ακόμη και στην περίπτωση επίθεσης σε συμμαχική χώρα μετά από αιφνίδια προειδοποίηση. Η δημιουργία πολλών στρατιωτικών στοιχείων θα δώσει τη δυνατότητα στο αναγκαίο επίπεδο ετοιμότητας να πραγματοποιηθούν οι παραπάνω επιχειρήσεις, εντός ή εκτός της συμμαχικής περιοχής, όπως επίσης και τη δυνατότητα αντικατάστασης δυνάμεων. Από κοινού οι δυνάμεις αυτές πρέπει να έχουν την απαιτούμενη ποιότητα, ποσότητα και ετοιμότητα να 8. Η Θέση της Συμμαχίας για την άμυνα πρέπει να είναι ικανή να απαντήσει κατάλληλα και αποτελεσματικά στους κινδύνους που συνδέονται με τη διασπορά των όπλων μαζικής καταστροφής και τους τρόπους διασποράς τους, οι οποίοι επίσης αποτελούν ενδεχόμενο κίνδυνο για τον πληθυσμό των κρατών της Συμμαχίας, το έδαφος και τις δυνάμεις της. Είναι αναγκαία η ισορροπία δυνάμεων, δυνατοτήτων ανταπόκρισης και δυνατής άμυνας. 9. Οι συμμαχικές δυνάμεις και η υποδομή τους πρέπει να προστατευθούν από τρομοκρατικές επιθέσεις. Τα χαρακτηριστικά των συμβατικών δυνάμεων 54. Είναι αναγκαίο για τις συμμαχικές δυνάμεις να έχουν αξιόπιστη ικανότητα να συμμετάσχουν σε κάθε δυνατή συμμαχική αποστολή. Αυτή η απαίτηση αφορά τη δομή των δυνάμεων, την ετοιμότητα, τη διαθεσιμότητα και την ικανότητα παραμονής, την ανάπτυξη του μετώπου και την εκεί παραμονή, καθώς και τη δημιουργία δυνάμεων και δυνατοτήτων. Η επίτευξη του σκοπού απαιτεί ιδανική ισορροπία μεταξύ υψηλής ετοιμότητας των διαθέσιμων δυνάμεων για ένα γρήγορο ξεκίνημα και της άμεσης συλλογικής άμυνας ή των επιχειρήσεων εκτός του άρθρου 5, των δυνάμεων διαφορετικού επιπέδου χαμηλής ετοιμότητας που εξασφαλίζουν τις ανάγκες συλλογικής άμυνας, της αντικατάστασης δυνάμεων για τη στήριξη επιχειρήσεων ή και μεταξύ περαιτέρω αλλαγών στη συγκεκριμένη περιοχή και ακόμη της μακρόχρονης ανάπτυξης και αύξηση της ικανότητας της συλλογικής άμυνας στην περίπτωση του χειρότερου σεναρίου που είναι η συνεχής κλιμάκωση των επιχειρήσεων. Η ουσιαστική αναλογία των συμμαχικών δυνάμεων είναι αυτή που Θα καλύψει περισσότερους από ένα ρόλους. 55. Οι συμμαχικές δυνάμεις θα δομηθούν έτσι ώστε να ανταποκρίνονται στις πολυεθνικές και κοινοπρακτικές συμμαχικές αποστολές. Οι βασικοί στόχοι περιλαμβάνουν τον έλεγχο, την προστασία και την άμυνα της περιοχής, εξασφαλίζουν τη χωρίς περιορισμούς επικοινωνία στη Θάλασσα, τον αέρα και την ξηρά, ελέγχουν και προστατεύουν την ανάπτυξη των συμμαχικών τους δυνάμεων στη θάλασσα, εξασφαλίζουν την ανεξαρτησία και το συνδυασμό των αεροπορικών επιχειρήσεων, 66

67 εξασφαλίζουν και διασφαλίζουν το εναέριο περιβάλλον και αποτελεσματικά αναπτύσσουν εναέρια άμυνα, επιβλέπουν, πληροφορούν, κατοπτεύουν και διεξάγουν ηλεκτρονικό πόλεμο, αίρουν στρατηγικούς αποκλεισμούς και προωθούν αποτελεσματικές και ευέλικτες διαταγές, ελέγχουν τον οπλισμό συμπεριλαμβανομένης και της ανάπτυξης συνδυασμένων και κοινών διοικήσεων. 56. Η θέση της Συμμαχίας κατά του κινδύνου και της ενδεχόμενης απειλής από τη διασπορά των όπλων μαζικής καταστροφής και τους τρόπους διασποράς τους πρέπει να συνεχίσει να αναπτύσσεται περιλαμβάνοντας και τον τομέα της πυραυλικής άμυνας. Όπως οι συμμαχικές δυνάμεις πρέπει να απαιτήσουν να δράσουν πέρα από τα σύνορα του ΝΑΤΟ, οι δυνατότητες για να αντιμετωπίσουν τους κινδύνους διασποράς πρέπει να είναι ευέλικτες, ικανές, αστραπιαίως αναπτυσσόμενες και σταθερές. Οι κανόνες, ο σχεδιασμός, η εκπαίδευση και η εξάσκηση των συμμαχικών δυνάμεων, πρέπει να τις προετοιμάζουν για την αποτροπή και την άμυνα εναντίον της χρήσης όπλων μαζικής καταστροφής. Ο σκοπός της περαιτέρω μείωσης των τρωτών σημείων των συμμαχικών δυνάμεων, συνδυαζόμενος με την ευελιξία και την αποτελεσματικότητα, παραμένει σε πείσμα της απειλής ή της χρήσης όπλων μαζικής καταστροφής. 57. Η συμμαχική στρατηγική δεν περιλαμβάνει δυνατότητες χημικού ή βιολογικού πολέμου. Η Συμμαχία υποστηρίζει την παγκόσμια θέληση για την καθιέρωση καθεστώτος αφοπλισμού. Αλλά ακόμη και στην περίπτωση που η περαιτέρω εξέλιξη για την απαγόρευση των χημικών και βιολογικών όπλων επιτευχθεί, οι προϋποθέσεις άμυνας Θα παραμείνουν σε ισχύ. 58. Με δεδομένη τη γενική μείωση του επιπέδου δυνάμεων και των πόρων, η δυνατότητα να εργάζονται από κοινού Θα παραμείνει ζωτική για την εκπλήρωση των στόχων της Συμμαχίας. Οι ρυθμίσεις για τη συλλογική άμυνα της Συμμαχίας στις οποίες αναφερόμαστε και για τις οποίες η ενιαία στρατιωτική δομή παίζει ρόλο-κλειδί, είναι βασικές. Τα σημαντικά στοιχεία στον αμυντικό σχεδιασμό του ΝΑΤΟ απαιτούν αποτελεσματικό συντονισμό σε όλα τα επίπεδα με σκοπό να ενισχυθεί η ετοιμότητα των δυνάμεων και να ενισχυθούν οι δομές για να αποδώσουν το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα. Η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των συμμάχων σχετικά με το σχεδιασμό των δυνάμεών τους συμβάλλει στην ασφάλεια της ικανότητας και των δυνατοτήτων που απαιτούνται για εκπλήρωση αυτών των ρόλων. Οι διαβουλεύσεις στην περίπτωση σημαντικών αλλαγών για τον εθνικό αμυντικό σχεδιασμό παραμένει σημαντικό στοιχείο. Η συνεργασία για την ανάπτυξη νέων επιχειρησιακών αντιλήψεων θα είναι βασική για να ανταποκριθούμε στις εξελισσόμενες αμυντικές προκλήσεις. Οι λεπτομερειακές πρακτικές ρυθμίσεις που Θα πραγματοποιηθούν ως τμήμα της Ευρωπαϊκής Ταυτότητας Ασφάλειας και Άμυνας εντός της Συμμαχίας συμβάλλουν στη στενότερη συμμαχική συνεργασία χωρίς άχρηστες επικαλύψεις στοιχείων και δυνατοτήτων. 59. Η ικανότητα ευέλικτης αντίδρασης σε απρόοπτες καταστάσεις και η δυνατότητα αποτελεσματικής εκπλήρωσης των συμμαχικών αποστολών απαιτούν επαρκή δυνατότητα ανεφοδιασμού, περιλαμβανομένων και των μέσων μεταφοράς, της ιατρικής στήριξης και υλικών και της δυνατότητας ανάπτυξης και παραμονής όλων των τύπων δυνάμεων αποτελεσματικά. Η τυποποίηση θα ενθαρρύνει τη συνεργασία και την καλύτερη συγχρηματοδότηση του ανεφοδιασμού των συμμαχικών δυνάμεων. Η στήριξη και η διατήρηση επιχειρήσεων εκτός του συμμαχικού χώρου, οι οποίες δεν έχουν μικρή ή και καθόλου αποδοχή από τα τοπικά έθνη, θα αποτελέσει εξαιρετική πρόκληση σε Θέματα ανεφοδιασμού. 67

68 Η ικανότητα της σταδιακής ανάπτυξης επαρκώς εξοπλισμένων και εκπαιδευμένων δυνάμεων στον απαιτούμενο χρόνο και επίπεδο για την εκπλήρωση των συμμαχικών αποστολών Θα είναι μεγάλη συμβολή για τη διαχείριση κρίσεων και την άμυνα. Αυτό περιλαμβάνει και την ικανότητα της ενίσχυσης σε οποιονδήποτε επικίνδυνο χώρο και στην εγκατάσταση πολυεθνικής δύναμης όταν και όπου αυτό κριθεί αναγκαίο. Οι δυνάμεις κάθε είδους και κάθε επιπέδου ετοιμότητας θα καλύπτουν την ευέλικτη ανάπτυξη της ενίσχυσης τόσο σε ενδοευρωπαϊκό χώρο όσο και σε υπερατλαντικό. Αυτό απαιτεί έλεγχο των γραμμών επικοινωνίας και την απαραίτητη βοήθεια καθώς και ρυθμίσεις για την εκγύμναση. 60. Η επικοινωνία μεταξύ των συμμαχικών δυνάμεων και του ντόπιου στοιχείου (κυβερνητικού και μη κυβερνητικού) είναι κρίσιμο στοιχείο για την επιτυχία της επιχείρησης. Η συνεργασία των στρατιωτικών με τον πληθυσμό είναι ανεξάρτητη: τα στρατιωτικά μέσα είναι συνεχώς απαραίτητο να βοηθούν τις πολιτικές αρχές. Την ίδια ώρα η βοήθεια του πληθυσμού είναι απαραίτητη για τον ανεφοδιασμό, τις επικοινωνίες, την ιατρική βοήθεια και τις δημόσιες σχέσεις. Η συνεργασία των συμμαχικών στρατιωτικών δυνάμεων και των τοπικών αρχών είναι συνεπώς απαιτούμενη. 61. Η ικανότητα των Συμμάχων να εκπληρώσουν πλήρως την αποστολή τους Θα βασίζεται όλο και περισσότερο στις πολυεθνικές δυνάμεις και Θα συμπληρώνεται από τις δεσμεύσεις του ΝΑΤΟ για τα συμμαχικά ενδιαφέροντα. Αυτές οι δυνάμεις οι οποίες είναι κατάλληλες για την εκπλήρωση των συμμαχικών αποστολών διαδηλώνει τη συμμαχική απόφαση για συλλογική άμυνα, για την ενίσχυση της συμμαχικής συνοχής, για την ανάπτυξη της διατλαντικής συνεργασίας και την ενδυνάμωση της Ευρωπαϊκής Ταυτότητας Ασφάλειας και Άμυνας μέσα στη Συμμαχία. Οι πολυεθνικές δυνάμεις, ειδικά αυτές που εξασφαλίζουν την ταχεία ανάπτυξη συλλογικής άμυνας ή τις επιχειρήσεις εκτός του άρθρου 5, αναπτύσσουν την αλληλεγγύη. Μπορούν επίσης να δείξουν το δρόμο για την ανάπτυξη περισσότερων σχηματισμών απ αυτούς που Θα μπορούσαν να δημιουργηθούν καθαρά εθνικώς, να βοηθήσουν την πιο αποτελεσματική χρήση ανεπαρκών αμυντικών πόρων. Αυτό περιλαμβάνει υψηλό βαθμό συγκέντρωσης πολυεθνικών προσεγγίσεων σε ειδικούς στόχους και λειτουργίες και προσεγγίσεων σι οποίες βρίσκονται στο πεδίο εφαρμογής της αντίληψης για τις Συνδυασμένες Μικτές Δυνάμεις Επιχειρήσεων. Για την ενίσχυση των επιχειρήσεων που αποβλέπουν στην εξασφάλιση της ειρήνης είναι χρήσιμοι οι αποτελεσματικοί πολυεθνικοί σχηματισμοί και άλλες ρυθμίσεις που εμπλέκουν τους συνεργαζόμενους. Η πλήρης αξιοποίηση των ενδεχόμενων δυνατοτήτων των πολυεθνικών σχηματισμών αναπτύσσει διαλειτουργικότητα, εκτός των άλλων, και μέσω της εκπαίδευσης και εξάσκησης. Δήλωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Κολωνίας σχετικά με την ενίσχυση της κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής για την ασφάλεια και την άμυνα 1. Εμείς, τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, εκφράζουμε τη σθεναρά απόφαση να διαδραματίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση τον πλήρη ρόλο της στη διεθνή σκηνή. Για τον σκοπό αυτό, προτιθέμεθα να δώσουμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα αναγκαία μέσα και το δυναμικό για να αναλάβει τις ευθύνες της για μια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική ασφάλειας και άμυνας. Οι εργασίες που ανελήφθησαν με την πρωτοβουλία της γερμανικής Προεδρίας και η έναρξη της ισχύος της συνθήκης του Άμστερνταμ μάς επιτρέπουν σήμερα να πραγματοποιήσουμε ένα αποφασιστικό βήμα προς τα εμπρός. 68

69 Στα πλαίσια της επιδίωξης των σκοπών της κοινής μας εξωτερικής πολιτικής της ασφάλειας και της προοδευτικής πλαισίωσης μιας κοινής αμυντικής πολιτικής, είμαστε πεπεισμένοι ότι το Συμβούλιο Θα πρέπει να έχει την ικανότητα να λαμβάνει αποφάσεις επί του πλήρους φάσματος των καθηκόντων πρόληψης των συγκρούσεων και διαχείρισης των κρίσεων που ορίζονται από τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα «Καθήκοντα του Πέτερσμπεργκ». Προς τούτο, η Ένωση πρέπει να έχει την ικανότητα αυτόνομης δράσης, στηριζόμενη σε αξιόπιστες στρατιωτικές δυνάμεις, τα μέσα για τη λήψη απόφασης χρησιμοποίησής τους και την απαιτούμενη προς τούτο ετοιμότητα, ώστε να αντιδρά στις διεθνείς κρίσεις, με την επιφύλαξη των δράσεων του ΝΑΤΟ. Η ΕΕ θα αυξήσει με τον τρόπο αυτό την ικανότητά της να συμβάλλει στη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια σύμφωνα με τις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. 2. Είμαστε πεπεισμένοι ότι, για να εκπληρώσει πλήρως τα καθήκοντά της στο πεδίο της πρόληψης των συγκρούσεων και της διαχείρισης των κρίσεων, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να έχει στη διάθεσή της το κατάλληλο δυναμικό και τα κατάλληλα όργανα. Συνεπώς αναλαμβάνουμε την υποχρέωση να αναπτύξουμε περαιτέρω, αποτελεσματικότερο ευρωπαϊκό στρατιωτικό δυναμικό με βάση το υφιστάμενο εθνικό, διμερώς διεθνικό και πολυεθνικό δυναμικό, και να ενισχύσουμε το δικό μας δυναμικό για τον σκοπό αυτό. Αυτό απαιτεί τη διατήρηση συνεχούς αμυντικής προσπάθειας, την πραγματοποίηση των αναγκαίων προσαρμογών και συγκεκριμένα την ενίσχυση του δυναμικού μας στον τομέα των πληροφοριών, των στρατηγικών μεταφορών, της διοίκησης και του ελέγχου. Αυτό απαιτεί επίσης προσπάθειες για την προσαρμογή, την άσκηση και την προσέγγιση εθνικών και πολυεθνικών ευρωπαϊκών δυνάμεων. Αναγνωρίζουμε επίσης ότι απαιτείται να αναληφθεί διαρκής προσπάθεια για την ενίσχυση της βιομηχανικής και τεχνολογικής αμυντικής βάσης, η οποία θέλουμε να είναι ανταγωνιστική και δυναμική. Είμαστε αποφασισμένοι να αναπτύξουμε την αναδιάρθρωση των ευρωπαϊκών αμυντικών βιομηχανιών μεταξύ των ενδιαφερομένων κρατών. Με τη βιομηχανία, θα εργαστούμε συνεπώς προς στενότερη και αποτελεσματικότερη συνεργασία της βιομηχανίας άμυνας. Θα επιδιώξουμε περαιτέρω πρόοδο στην εναρμόνιση των στρατιωτικών απαιτήσεων και του σχεδιασμού και της προμήθειας όπλων, όποτε τα κράτη-μέλη το θεωρούν αναγκαίο. 3. Χαιρετίζουμε τα αποτελέσματα της Διάσκεψης Κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσινγκτον όσον αφορά στην υποστήριξή της προς τη διαδικασία που ξεκίνησε η ΕΕ, καθώς και τη διαβεβαίωσή της ότι ένας πιο αποτελεσματικός ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην πρόληψη των συγκρούσεων και στη διαχείριση των κρίσεων θα συντελέσει στη ζωτικότητα μιας ανανεωμένης Συμμαχίας. Εφαρμόζοντας αυτή τη διαδικασία που ξεκίνησε η ΕΕ, Θα διασφαλίσουμε την ανάπτυξη ουσιαστικών αμοιβαίων διαβουλεύσεων συνεργασίας και διαφάνειας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ. Επιθυμούμε να αναπτύξουμε έναν αποτελεσματικό μηχανισμό διαχείρισης των κρίσεων υπό την ηγεσία της ΕΕ στον οποίο θα μπορούν να συμμετέχουν επί ίσοις όροις στις επιχειρήσεις της ΕΕ τόσο μέλη του ΝΑΤΟ όσο και ουδέτερα και εκτός συμμαχίας μέλη της ΕΕ. Θα θεσπίσουμε διευθετήσεις ούτως ώστε οι σύμμαχοι και οι εταίροι που δεν είναι μέλη της ΕΕ να συμμετάσχουν στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό σ αυτή την προσπάθεια. 4. Συνεπώς εγκρίνουμε και υιοθετούμε την έκθεση που ετοίμασε η γερμανική Προεδρία, η οποία αντανακλά την υπάρχουσα μεταξύ των κρατών- μελών συναίνεση. 69

70 5. Είμαστε τώρα αποφασισμένοι να ξεκινήσουμε ένα νέο βήμα στην οικοδόμηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Προς τούτο αναθέτουμε στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων να εκπονήσει τους όρους και τα μέτρα που απαιτούνται για την επίτευξη αυτών των στόχων, περιλαμβανομένου του καθορισμού των λεπτομερειών για την υπαγωγή των λειτουργιών εκείνων της ΔΕΕ που Θα είναι απαραίτητες για την ΕΕ, ώστε να μπορέσει να εκπληρώσει τα νέα της καθήκοντα στα πλαίσια των καθηκόντων του Πέτερσμπεργκ. Εν προκειμένω, στόχος μας είναι να ληφθούν οι αναγκαίες αποφάσεις έως το τέλος του έτους 2000, οπότε η ΔΕΕ, ως οργανισμός, Θα έχει ολοκληρώσει τους σκοπούς της. Τα διαφορετικά καθεστώτα των κρατών-μελών όσον αφορά στις εγγυήσεις συλλογικής άμυνας δεν Θα θιγούν. Η Συμμαχία παραμένει το θεμέλιο της συλλογικής άμυνας των κρατών-μελών της. Καλούμε συνεπώς τη φινλανδική Προεδρία να προωθήσει τις εργασίες στα πλαίσια του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων με βάση την παρούσα δήλωση και την έκθεση της Προεδρίας στη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Κολωνίας. Αναμένουμε με ενδιαφέρον έκθεση προόδου της φινλανδικής Προεδρίας κατά τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συνεδρίου του Ελσίνκι. 70

71 Έκθεση της γερμανικής Προεδρίας σχετικά με την ενίσχυση της κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής για την ασφάλεια και την άμυνα Κολωνία, 3/4 Ιουνίου Εισαγωγή Η Συνθήκη του Άμστερνταμ, που ετέθη σε ισχύ την 1 η Μαΐου, προβλέπει την ενίσχυση της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) συμπεριλαμβανομένης της προοδευτικής πλαισίωσης μιας κοινής αμυντικής πολιτικής όπως προβλέπει το άρθρο 17 της ΣΕΕ. Η Συνθήκη προβλέπει επίσης τη δυνατότητα ενσωμάτωσης της ΔΕΕ στην ΕΕ, εάν το αποφασίσει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Βιέννης εξέφρασε την ευαρέσκειά του για τη νέα ώθηση που δόθηκε στις συζητήσεις σχετικά με μια Κοινή ευρωπαϊκή πολιτική για την ασφάλεια και την άμυνα. Θεώρησε ότι, για να καταστεί η ΕΕ ικανή να διαδραματίσει πλήρως τον ρόλο της στη διεθνή σκηνή, η ΚΕΠΠΑ πρέπει να διαθέτει την υποστήριξη ενός αξιόπιστου επιχειρησιακού δυναμικού. Ακόμη, χαιρέτισε τη γαλλοβρετανική δήλωση του Σαιν Μαλό, της 4ης Δεκεμβρίου Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κάλεσε τη γερμανική Προεδρία να συνεχίσει τη συζήτηση αυτή και συμφώνησε να εξετάσει και πάλι το θέμα κατά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Κολωνίας. Προς τούτο, οι υπουργοί Εξωτερικών συζήτησαν το θέμα κατά την άτυπη σύνοδό τους στο Reinhartshausen στις 13 και 14 Μαρτίου καθώς και κατά το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων της 17 ης Μαΐου. Η Διάσκεψη Κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον εξέφρασε την ευαρέσκειά της για τη νέα ώθηση που δόθηκε στην ενίσχυση της κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής για την ασφάλεια και την άμυνα από τη Συνθήκη του Άμστερνταμ και επιβεβαίωσε ότι ένας ισχυρότερος ευρωπαϊκός ρόλος θα συμβάλει στη ζωτικότητα της Συμμαχίας για τον 21ο αιώνα. Επιπλέον, η διάσκεψη κορυφής του ΝΑΤΟ τόνισε ότι η ανάπτυξη της ΚΕΠΠΑ, όπως ζητεί η Συνθήκη του Άμστερνταμ, Θα συνάδει με την κοινή πολιτική ασφάλειας και άμυνας που έχει θεσπιστεί στα πλαίσια της Συνθήκης της Ουάσιγκτον. Η διαδικασία αυτή θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη συμπληρωματικότητα, συνεργασία και σύμπραξη. Κατά το Συμβούλιο Υπουργών της ΔΕΕ στις 10 και 11 Μαΐου το θέμα αυτό συζητήθηκε επίσης με βάση τις ανεπίσημες διαβουλεύσεις που άρχισαν στο Συμβούλιο Υπουργών στη Ρώμη. Τα κράτη-μέλη θα αναλάβουν προσπάθειες σύμφωνα με τα συμπεράσματα του ελέγχου της ΔΕΕ για το ευρωπαϊκό αμυντικό δυναμικό. 2. Βασικές αρχές Στόχος είναι η ενίσχυση της ΚΕΠΠΑ μέσω της ανάπτυξης μιας κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής για την ασφάλεια και την άμυνα. Αυτό απαιτεί ικανότητα αυτόνομης δράσης στηριζόμενη σε αξιόπιστο στρατιωτικό δυναμικό και κατάλληλα όργανα. Οι αποφάσεις για την ανάληψη δράσης Θα λαμβάνονται εντός του Πλαισίου της ΚΕΠΠΑ, σύμφωνα με κατάλληλες διαδικασίες που Θα αντικατοπτρίζουν την ειδική φύση των αποφάσεων στον τομέα αυτό. Έτσι, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Θα μπορεί να λαμβάνει αποφάσεις εφ όλου του φάσματος πολιτικών, οικονομικών και στρατιωτικών μέσων που θα διαθέτει όταν αντιδρά σε καταστάσεις κρίσης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναλαμβάνει τη δέσμευση να διατηρεί την ειρήνη και να ενισχύει τη διεθνή ασφάλεια σύμφωνα με τις αρχές του χάρτη των Ηνωμένων Εθνών καθώς και σύμφωνα με τις αρχές της τελικής πράξης του Ελσίνκι και τους στόχους του Χάρτη των Παρισίων, όπως προβλέπεται από το άρθρο 11 της ΣΕΕ. 71

72 Η Συνθήκη του Άμστερνταμ ενσωματώνει τα καθήκοντα του Πέτερσμπεργκ («ανθρωπιστικά καθήκοντα και καθήκοντα διάσωσης, καθήκοντα διατήρησης της ειρήνης και καθήκοντα επέμβασης μαχίμων δυνάμεων στη διαχείριση κρίσεων, συμπεριλαμβανομένης της αποκατάστασης της ειρήνης») στη Συνθήκη. Συνεπώς, επίκεντρο των προσπαθειών μας Θα είναι να διασφαλισθεί ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει το αναγκαίο δυναμικό (συμπεριλαμβανομένου του στρατιωτικού δυναμικού) και τις κατάλληλες δομές για την ουσιαστική λήψη αποφάσεων σε επίπεδο ΕΕ προκειμένου για διαχείριση κρίσεων στα πλαίσια των καθηκόντων του Πέτερσμπεργκ. Σ αυτόν ακριβώς τον τομέα απαιτείται κατεπειγόντως η ύπαρξη ευρωπαϊκής ικανότητας προς δράση. Η ανάπτυξη της στρατιωτικής ικανότητας διαχείρισης κρίσεων της ΕΕ πρέπει να θεωρηθεί ως δραστηριότητα στα πλαίσια της ΚΕΠΠΑ (Τίτλος V της ΣΕΕ) και ως μέρος της προοδευτικής διαμόρφωση ς μιας κοινής αμυντικής πολιτικής σύμφωνα με το άρθρο 17 της ΣΕΕ. Η Ατλαντική Συμμαχία εξακολουθεί να αποτελεί το θεμέλιο της συλλογικής άμυνας των μελών της. Οι υποχρεώσεις οι αναληφθείσες βάσει του άρθρου 5 της Συνθήκης της Ουάσιγκτον και του άρθρου ν της Συνθήκης των Βρυξελλών οπωσδήποτε θα διατηρηθούν για τα κράτη-μέλη αυτών των Συνθηκών. Η πολιτική της Ένωσης δεν θα θίξει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της πολιτικής ασφάλειας και άμυνα ς ορισμένων κρατώνμελών. 3. Λήψη αποφάσεων Όσον αφορά στη λήψη αποφάσεων της ΕΕ στον τομέα της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας, απαιτούνται ρυθμίσεις προκειμένου να εξασφαλισθεί ο πολιτικός έλεγχος και η στρατηγική διεύθυνση των επιχειρήσεων που διεξάγονται υπό την ηγεσία της ΕΕ εντός των καθηκόντων του Πέτερσμπτεργκ, ώστε αυτή να μπορεί να αποφασίζει και να διεξάγει τις επιχειρήσεις αυτές αποτελεσματικά. Επιπλέον, η ΕΕ θα χρειαστεί δυναμικό για την ανάλυση καταστάσεων, πηγές πληροφοριών, και δυναμικό για τον σχετικό στρατηγικό προγραμματισμό. Προς τούτο, μπορεί να απαιτηθούν: - τακτικές (ή ειδικές) σύνοδοι του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων, με τη συμμετοχή, κατά περίπτωση, των Υπουργών Άμυνας, - ένας μόνιμος φορέας στις Βρυξέλλες (Επιτροπή Πολιτικής και Ασφάλειας) ο οποίος θα απαρτίζεται από μόνιμους αντιπροσώπους με πολιτική/στρατιωτική πείρα, - μια Στρατιωτική Επιτροπή της ΕΕ, η οποία θα απαρτίζεται από στρατιωτικούς αντιπροσώπους, και η οποία θα υποβάλλει συστάσεις στην Επιτροπή Πολιτικής και Ασφάλειας, - ένα στρατιωτικό επιτελείο ΕΕ που θα περιλαμβάνει Κέντρο Αντιμετώπισης Κρίσιμων Καταστάσεων, - άλλα μέσα, όπως Δορυφορικό Κέντρο, Ινστιτούτο Μελετών για Θέματα Ασφάλειας. Ενδέχεται να χρειαστεί να εξεταστούν και άλλα θεσμικά ζητήματα. Αποφάσεις σχετικές με καθήκοντα διαχείρισης κρίσεων, ιδίως οι αποφάσεις με στρατιωτικές ή αμυντικές συνέπειες θα λαμβάνονται σύμφωνα με το άρθρο 23 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα κράτη-μέλη διατηρούν πάντοτε το δικαίωμα να αποφασίζουν εάν και πότε Θα αναπτυχθούν σι εθνικές τους δυνάμεις. 4. Εφαρμογή Όσον αφορά στο στρατιωτικό δυναμικό, τα κράτη-μέλη πρέπει να αναπτύξουν περαιτέρω τις δυνάμεις (συμπεριλαμβανομένων των στρατηγείων) που είναι 72

73 κατάλληλες και για επιχειρήσεις διαχείρισης κρίσεων, χωρίς καμία περιττή επικάλυψη. Τα κυριότερα χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν: ικανότητα ανάπτυξης, ικανότητα διατήρησης της προσπάθειας επί μακρόν, διαλειτουργικότητα, ευελιξία και κινητικότητα. Για την αποτελεσματική υλοποίηση των επιχειρήσεων που θα διεξάγονται υπό την ηγεσία της, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να καθορίζει, ανάλογα με τις εκάστοτε απαιτήσεις, αν θα διεξαγάγει: - είτε επιχειρήσεις υπό την ηγεσία της ΕΕ και με τη χρήση μέσων και δυναμικού του ΝΑΤΟ, - είτε επιχειρήσεις υπό την ηγεσία της ΕΕ χωρίς τη χρήση μέσων και δυναμικού του ΝΑΤΟ. Για τις επιχειρήσεις υπό την ηγεσία της ΕΕ χωρίς τη χρήση μέσων και δυναμικού του ΝΑΤΟ, η ΕΕ Θα μπορούσε να χρησιμοποιεί εθνικά ή πολυεθνικά ευρωπαϊκά μέσα που έχουν προκαθοριστεί από τα κράτη-μέλη. Τούτο θα απαιτήσει τη χρησιμοποίηση εθνικών δομών στρατιωτικής διοίκησης με πρόβλεψη πολυεθνικής εκπροσώπησης στο στρατηγείο ή τη χρησιμοποίηση εθνικών δομών στρατιωτικής διοίκησης με πρόβλεψη πολυεθνικής εκπροσώπησης στο στρατηγείο ή τη χρησιμοποίηση των υφιστάμενων δομών στρατιωτικών διοίκησης στα πλαίσια πολυεθνικών δυνάμεων. Θα χρειαστούν περαιτέρω ρυθμίσεις για την αύξηση των δυνατοτήτων αντίδρασης σε καταστάσεις κρίσης, των ευρωπαϊκών πολυεθνικών και εθνικών δυνάμεων. Στις επιχειρήσεις υπό την ηγεσία της ΕΕ με τη χρήση μέσων και δυναμικού του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένων ρυθμίσεων για ευρωπαϊκή στρατιωτική διοίκηση, το μεγαλύτερο βάρος πρέπει να αποδίδεται στα εξής στοιχεία: - εφαρμογή των ρυθμίσεων βάσει των αποφάσεων του Βερολίνου του 1996 και των αποφάσεων της Διάσκεψης Κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσινγκτον τον Απρίλιο του Με τις περαιτέρω ρυθμίσεις που προβλέφθηκαν από το ΝΑΤΟ κατά τη Διάσκεψη Κορυφής του στην Ουάσιγκτον Θα πρέπει να διευθετηθούν ειδικότερα: - η εξασφάλιση της πρόσβασης της ΕΕ στο δυναμικό σχεδιασμού του ΝΑΤΟ ώστε να συμβάλει στον στρατιωτικό σχεδιασμό των επιχειρήσεων που θα διεξάγονται υπό την ηγεσία της ΕΕ, - το τεκμήριο της διαθεσιμότητας, για την ΕΕ, προκαθορισμένου δυναμικού και μέσων του ΝΑΤΟ προς χρησιμοποίηση κατά τις επιχειρήσεις υπό την ηγεσία της ΕΕ. 5. Μεθόδευση της συμμετοχής και της συνεργασίας Η επιτυχής δημιουργία ευρωπαϊκής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας απαιτεί, ειδικότερα: - τη δυνατότητα όλων των κρατών-μελών της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων όσων δεν είναι μέλη της Συμμαχίας, να συμμετέχουν πλήρως και επί ίσοις όροις σε επιχειρήσεις της ΕΕ, - ικανοποιητικές ρυθμίσεις για τη διασφάλιση της όσο το δυνατό πληρέστερης σύμπραξης των ευρωπαϊκών μελών του ΝΑΤΟ που δεν είναι κράτη-μέλη της ΕΕ σε επιχειρήσεις υπό την ηγεσία της ΕΕ, με βάση τους υφιστάμενους διακανονισμούς διαβουλεύσεων στο πλαίσιο της ΔΕΕ, - διευθετήσεις ώστε να διασφαλισθεί ότι όλοι οι συμμετέχοντες σε επιχείρηση υπό την ηγεσία της ΕΕ θα έχουν ίδια δικαιώματα όσον αφορά στη διεξαγωγή της 73

74 επιχείρησης, δίχως να θίγεται η αρχή της αυτονομίας της λήψης αποφάσεων της ΕΕ, δηλαδή το δικαίωμα του Συμβουλίου να συζητά και να αποφασίζει θέματα αρχής και τηρητέας πολιτικής, - την ανάγκη να διασφαλισθεί η ανάπτυξη ουσιαστικών αμοιβαίων διαβουλεύσεων, συνεργασίας και διαφάνειας μεταξύ του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, - την εξέταση τρόπων για τη διασφάλιση της δυνατότητας σύμπραξης των συνδεδεμένων εταίρων της ΔΕΕ. 74

75 Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την προετοιμασία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 15 ης και 16 ης Ιουνίου 2001 Στρασβούργο, 13 Ιουνίου 2001 Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Υπενθυμίζει στο Συμβούλιο τις διάφορες προτάσεις που περιέχονταν σε προηγούμενα ψηφίσματά του για την ευρωπαϊκή πολιτική ασφάλειας και άμυνας και επαναβεβαιώνει ιδίως την πεποίθησή του ότι πρέπει να εξασφαλισθεί κοινοβουλευτική διάσταση για την ευρωπαϊκή πολιτική ασφάλειας και άμυνας. Επιδοκιμάζει τις προσπάθειες που κατέβαλαν τα κράτη-μέλη κατά τα τελευταία δύο έτη για τη σύσταση Ευρωπαϊκής Μονάδας Ταχείας Αντίδρασης, δυνάμεως που περιλαμβάνει άνδρες, η οποία έως το 2003 θα είναι πανέτοιμη να αναπτυχθεί εντός 60 ημερών, εκφράζει δε την ελπίδα ότι τα πρώτα δείγματα της επιχειρησιακής της ικανότητας Θα φανούν από τα τέλη του Υπενθυμίζει στα κράτη-μέλη τη δέσμευσή τους για τη διατήρηση των αμυντικών τους προϋπολογισμών στο επίπεδο που απαιτείται για την επίτευξη των φιλόδοξων στόχων της ευρωπαϊκής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας. Επιδοκιμάζει τις πρωτοβουλίες της σουηδικής προεδρίας στον τομέα της πρόληψης των συγκρούσεων και της μη στρατιωτικής διαχείρισης των κρίσεων καλεί το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να εγκρίνει ένα σθεναρό και αποτελεσματικό πρόγραμμα σχετικά με τη διάσταση της πρόληψης των συγκρούσεων στο πλαίσιο της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας υπογραμμίζει ότι το πρόγραμμα αυτό Θα πρέπει να εφαρμοσθεί χωρίς καθυστέρηση και να εστιάζεται στις διαρθρωτικές πτυχές της πρόληψης των συγκρούσεων και στη μη στρατιωτική διαχείριση των κρίσεων. Καλεί το Συμβούλιο να επιβεβαιώσει τη δέσμευσή του για αυστηρούς ελέγχους των εξαγωγών, καθώς και για την υποστήριξη περιφερειακών ειρηνευτικών πρωτοβουλιών, ως σημαντικούς τρόπους αντιμετώπισης του προβλήματος της διάδοσης των πυραυλικών συστημάτων, και επισημαίνει ότι τέτοιου είδους προσπάθειες πρέπει να συμπληρωθούν με παγκόσμιες και πολυμερείς προσεγγίσεις. Ευρωπαϊκή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (ΕΠΑΑ) Συμπεράσματα Σουηδικής Προεδρίας Γκέτεμποργκ, 15/16 Ιουνίου 2001 Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναλάβει τη δέσμευση να αναπτύξει και να βελτιώσει τις δυνατότητες, τις δομές και τις διαδικασίες της ώστε να ενισχύσει την ικανότητά της να αναλαμβάνει κάθε είδος καθηκόντων σχετικά με την πρόληψη συγκρούσεων και τη διαχείριση κρίσεων, κάνοντας χρήση στρατιωτικών και μη στρατιωτικών μέσων. Όπως αναφέρεται στην έκθεση της Προεδρίας και στα παραρτήματά της που ενέκρινε το Συμβούλιο, η ανάπτυξη της ΕΠΑΑ ενισχύει την ικανότητα της Ένωσης να συμβάλλει στη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια σύμφωνα με τις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζει την πρωταρχική ευθύνη του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας. Έχουν τεθεί νέοι, απτοί στόχοι για τις μη στρατιωτικές πτυχές της διαχείρισης κρίσεων, οι οποίοι θα πρέπει να έχουν υλοποιηθεί έως το 2003 μέσω εθελοντικών συνεισφορών. Οι μόνιμες πολιτικές και στρατιωτικές δομές έχουν εγκατασταθεί στο 75

76 Συμβούλιο και στη Γραμματεία του Συμβουλίου. Έχουν τεθεί τα θεμέλια επιτυχούς διεξαγωγής συσκέψεων για τη βελτίωση των στρατιωτικών ικανοτήτων και τις ικανότητες αστυνόμευσης κατά την επόμενη Προεδρία. Έχει σημειωθεί πρόοδος στον τομέα της ανάπτυξης μίας μόνιμης και αποτελεσματικής σχέσης με το ΝΑΤΟ. Έχουν συμφωνηθεί και τεθεί σε εφαρμογή μόνιμες ρυθμίσεις για τη διαβούλευση και τη συνεργασία, παράδειγμα των οποίων συνιστά η στενή συνεργασία στη διαχείριση της Κρίσης στα Δυτικά Βαλκάνια. Απαιτείται δε να υπάρξει συντόμως συμφωνία για τη θέσπιση ρυθμίσεων που θα επιτρέψουν την πρόσβαση της ΕΕ στους πόρους και στις δυνατότητες του ΝΑΤΟ. Έχουν εφαρμοστεί ρυθμίσεις όσον αφορά στη διαβούλευση και στη συμμετοχή ευρωπαϊκών μελών του ΝΑΤΟ που δεν είναι μέλη της ΕΕ και άλλων χωρών υποψηφίων για προσχώρηση στην ΕΕ και όσον αφορά στον Καναδά και άλλους εν δυνάμει εταίρους, όπως η Ρωσία και η Ουκρανία. Η επικείμενη βελγική Προεδρία καλείται να προωθήσει τις εργασίες σε όλες τις πτυχές της ΕΠΑΑ, από κοινού με τον Γενικό Γραμματέα/Ύπατο Εκπρόσωπο, και να υποβάλει έκθεση για την πρόοδο προς επίτευξη του στόχου και να καταστεί ταχέως η ΕΕ επιχειρησιακή. Η πρόοδος πρέπει να συνεχιστεί έτσι ώστε να μπορεί να ληφθεί προς τον σκοπό αυτό απόφαση το συντομότερο δυνατό και το αργότερο έως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Λάακεν. Δήλωση του Συμβουλίου Υπουργών σχετικά με την υπουργική διάσκεψη για τις προσφορές δεσμεύσεων στον Τομέα των δυνάμεων αστυνόμευσης Έγκριση από το Συμβούλιο «Γενικών υποθέσεων» Βρυξέλλες, 19 Νοεμβρίου 2001 Με την παρούσα δήλωση, που εκφράζει τις δράσεις που είχαν προαναγγείλει οι υπουργοί Εσωτερικών των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά την υπουργική διάσκεψη για τη δέσμευση δυνάμεων αστυνόμευσης, που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες στις 19 Νοεμβρίου, το Συμβούλιο διαπιστώνει ότι ο στόχος, που καθορίστηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στη Φέιρα, όσον αφορά στον αριθμό των υπαλλήλων που είναι δυνατό να κινητοποιούνται για τις επιχειρήσεις διεθνούς αστυνόμευσης για την πρόληψη των συγκρούσεων και τη διαχείριση των κρίσεων έχει επιτευχθεί. Συνεπώς, χάρη στις συμπληρωματικές συνεισφορές πολλών κρατών-μελών, έχει πλέον επιτευχθεί ο αριθμός των αστυνομικών, που θα μπορούν να κινητοποιούνται από το 2003, για επιχειρήσεις διεθνούς αστυνόμευσης. Επιπλέον, ο δεύτερος στόχος των ανδρών που θα μπορούν να αναπτύσσονται σε 30 ημέρες επιτεύχθηκε και μάλιστα ξεπεράστηκε αφού το Συμβούλιο κάνει στη δήλωσή του λόγο για δύναμη περίπου αστυνομικών που μπορούν να κινητοποιούνται εντός 30 ημερών. Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την ανακοίνωση της Επιτροπής για την πρόληψη των συγκρούσεων Στρασβούργο, 13 Δεκεμβρίου

77 Το Κοινοβούλιο χαιρετίζει τις διάφορες προτάσεις στην ανακοίνωση της Επιτροπής επισημαίνοντας παράλληλα ορισμένες ελλείψεις. Ζητάει η διάρθρωση της εξωτερικής πολιτικής, που εδράζεται σε δύο πυλώνες, και η έλλειψη συνάφειας εξαιτίας της δομής αυτής να επανεξεταστούν σε βάθος. Προτείνει την ύπαρξη μιας συνολικής προσέγγισης για την οικοδόμηση της ειρήνης που να περιλαμβάνει πολλές διαστάσεις, όπως είναι η ανθρωπιστική βοήθεια, η συνεργασία για την ανάπτυξη, η εμπορική πολιτική, η αποκατάσταση και η διατήρηση της εσωτερικής έννομης τάξης, η (επαν)οικοδόμηση της διοίκησης, ο διάλογος μεταξύ των εθνών, η καταπολέμηση της φτώχιας, η μάχη κατά του οργανωμένου εγκλήματος και του λαθρεμπορίου ναρκωτικών, το τέλος των διενέξεων για τον έλεγχο του εμπορίου πρώτων υλών (Ιδίως των διαμαντιών), ο αποτελεσματικός έλεγχος των εξαγωγών όπλων καθώς και η εκπαίδευση, ενθαρρύνοντας παράλληλα όσο είναι δυνατό την εκχώρηση αρμοδιοτήτων στις γυναίκες. Εξάλλου εκτιμά ότι είναι απαραίτητο να συμμετάσχουν όλοι οι παράγοντες της κοινωνίας των πολιτών στην ανοικοδόμηση και τη συμφιλίωση. Στην κατεύθυνση αυτή προτείνει τη δημιουργία μιας «μη στρατιωτικής μονάδας ταχείας αντίδρασης». Επαναβεβαιώνοντας την ανάγκη δημιουργίας ενός ευρωπαϊκού ειρηνευτικού σώματος εκ πολιτών στο πλαίσιο του μηχανισμού ταχείας αντίδρασης της Επιτροπής, τονίζει ότι είναι ανάγκη να δίνεται συνεχώς έμφαση στην εκπαίδευση στελεχών και ειδικευμένων μεσολαβητών στη μετατροπή των συγκρούσεων και τη δημιουργία βάσεων δεδομένων που να επιτρέπουν τη χρησιμοποίηση επαγγελματιών σε οποιοδήποτε στάδιο μιας κρίσης. Τέλος, καλεί την Επιτροπή να ενισχύσει τις αντιπροσωπείες και να εντάξει την πρόληψη των συγκρούσεων στα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δήλωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Σεβίλλης σχετικά με τη συμβολή της ΚΕΠΠΑ, περιλαμβανομένης της ΕΠΑΛ, στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας Σεβίλλη, 21/22 Ιουνίου 2002 Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαιώνει ότι η τρομοκρατία είναι μια πραγματική πρόκληση για την Ευρώπη και τον κόσμο και ότι απειλεί την ασφάλεια και τη σταθερότητά μας. Για τον λόγο αυτό, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, κατά την έκτακτη σύνοδό του στις 21 Σεπτεμβρίου 2001, αποφάσισε να εντείνει τη δέσμευσή του κατά της τρομοκρατίας μέσω μιας συντονισμένης και πολύπλευρης προσέγγισης που θα ενσωματώνει όλες τις πολιτικές της Ένωσης, περιλαμβανομένης της κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ), και μέσω της ενεργοποίησης της ευρωπαϊκής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας (ΕΠΑΑ). Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σημείωσε τη σημαντική πρόοδο που επιτεύχθηκε στην εφαρμογή του προγράμματος δράσης για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και επαναλαμβάνει ότι αυτός ο αγώνας θα εξακολουθήσει να αποτελεί πρωταρχικό στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ένα από τα κυριότερα στοιχεία της εξωτερικής της πολιτικής. Η αλληλεγγύη και η διεθνής συνεργασία συνιστούν ουσιαστικά μέσα για την εξάλειψη της μάστιγας της τρομοκρατίας. Η Ένωση Θα εξακολουθήσει να επιδιώκει τον στενότερο δυνατό συντονισμό με τις Ηνωμένες Πολιτείες και με εταίρους της. Η Ένωση θα προσπαθήσει να συμβάλει Περαιτέρω στις εν λόγω διεθνείς προσπάθειες, 77

78 τόσο σε εσωτερικό επίπεδο όσο και στο πλαίσιο των σχέσεών της με τρίτες χώρες και διεθνείς οργανισμούς όπως ο ΟΗΕ, το ΝΑΤΟ και ο ΟΟΣΑ. Η κοινή εξωτερική πολιτική ασφάλειας, περιλαμβανομένης της ευρωπαϊκής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας, μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της απειλής για την ασφάλειά μας και στην προαγωγή της ειρήνης και της σταθερότητας. Τα κράτη-μέλη συνεργάζονται στενότερα επί του παρόντος για την αντιμετώπιση της διεθνούς κατάστασης που δημιούργησαν οι τρομοκρατικές επιθέσεις της 11 ης Σεπτεμβρίου. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εκφράζει ικανοποίηση για τις προόδους που έχουν σημειωθεί από τις 11 Σεπτεμβρίου όσον αφορά στην ενσωμάτωση της καταπολέμησης της τρομοκρατίας σε όλες τις πτυχές της εξωτερικής πολιτικής της Ένωσης. Η καταπολέμηση της τρομοκρατίας απαιτεί μια συνολική προσέγγιση, ώστε να ενισχυθεί ο διεθνής συνασπισμός κατά του φαινομένου αυτού και να προλαμβάνονται και να επιλύονται οι τοπικές συγκρούσεις. Η Ένωση: - βελτιώνει τα μέσα που διαθέτει η ΕΕ για τη μακροπρόθεσμη πρόληψη των συγκρούσεων, - στον πολιτικό διάλογο με τις τρίτες χώρες, τονίζει την καταπολέμηση της τρομοκρατίας καθώς και τη μη διάδοση και τον έλεγχο των όπλων, - Παρέχει συνδρομή σε τρίτες χώρες προκειμένου να ενισχυθεί η ικανότητά τους για αποτελεσματική αντιμετώπιση στην απειλή της τρομοκρατίας, - περιλαμβάνει αντιτρομοκρατικές διατάξεις στις συμφωνίες που συνάπτει με τρίτες χώρες, - επανεκτιμά τις σχέσεις της με τις τρίτες χώρες βάσει της στάσης τους απέναντι στην τρομοκρατία και λαμβάνει ανάλογα μέτρα, - εφαρμόζει ειδικά μέτρα κατά την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, σύμφωνα με τη δήλωση 1373 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, η οποία θέσπισε ευρύ φάσμα μέτρων και στρατηγικών κάθε είδους για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, περιλαμβανομένων χρηματοοικονομικών μέτρων. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εκφράζει επίσης ικανοποίηση για την πρόοδο που σημειώθηκε στην υλοποίηση της ΕΙΙΑΑ μετά τη δήλωση σχετικά με την επιχειρησιακή ετοιμότητα της ευρωπαϊκής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας. Η πρόοδος αυτή επέτρεψε στην Ένωση να λάβει την πρώτη της απόφαση σχετικά με την οργάνωση επιχείρησης για τη διαχείριση κρίσεως, και συγκεκριμένα την αστυνομική αποστολή της Ευρωπαϊκής Ενώσεις, προκειμένου να συμβάλει στη σταθεροποίηση περιοχών έπειτα από συγκρούσεις και στην εδραίωση του κράτους δικαίου. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, προωθώντας τη σταθερότητα, μεταξύ άλλων με την ενίσχυση των τοπικών δυνατοτήτων διατήρησης της τάξης καθώς και κανόνων και προτύπων, συμβάλλει στην παρεμπόδιση της παγίωσης των τρομοκρατικών οργανώσεων. Όπως ανέφερε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Λάακεν, χάρη στο στρατιωτικό και μη στρατιωτικό δυναμικό που ανέπτυξε η ΕΕ για τη διαχείριση κρίσεων, η ΚΕΠΠΑ θα ενισχυθεί και θα συμβάλει αποτελεσματικότερα στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας προς όφελος των πληθυσμών. Η ΕΙΙΑΑ θα ενισχύεται, παράλληλα με την ενίσχυση του στρατιωτικού και μη στρατιωτικού δυναμικού των κρατών-μελών, για τη διαχείριση κρίσεων. Σε αυτή την προοπτική, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τονίζει και πάλι τη σημασία που προσδίδει στην εμπρόθεσμη επίτευξη των επιμέρους στόχων του συνολικού στόχου. Προς τον σκοπό αυτό, η ανάπτυξη της ΕΠΑΑ πρέπει να λαμβάνει περισσότερο υπόψη το δυναμικό που 78

79 ενδέχεται να απαιτηθεί, σύμφωνα με τα καθήκοντα του Πέτερσμπεργκ και τις διατάξεις της Συνθήκης, προκειμένου να καταπολεμηθεί η τρομοκρατία. Η δράση της προτεραιότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, μεταξύ άλλων στους τομείς της ΚΕΠΓΙΑ και της ΕΙΙΑΑ, Θα πρέπει να επικεντρωθεί στα εξής: - καταβολή μεγαλύτερων προσπαθειών για την πρόληψη των συγκρούσεων, - εμβάθυνση του πολιτικού διαλόγου με τις τρίτες χώρες ώστε να προαχθεί η καταπολέμηση της τρομοκρατίας, ιδίως με την προώθηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και της δημοκρατίας καθώς και της μη διάδοσης και του ελέγχου των όπλων, και παροχή της κατάλληλης διεθνούς συνδρομής στις χώρες αυτές, - ενίσχυση των μηχανισμών για την ανταλλαγή πληροφοριών και μεγαλύτερη χρήση αξιολογήσεων των καταστάσεων και εκθέσεων έγκαιρης προειδοποίησης, που θα πρέπει να βασίζονται στο ευρύτερο δυνατό φάσμα πηγών, - ανάπτυξη της κοινής αξιολόγησης της τρομοκρατικής απειλής κατά των κρατώνμελών ή κατά των δυνάμεων που συμμετέχουν σε επιχειρήσεις διαχείρισης κρίσεων εκτός της Ένωσης στο πλαίσιο της ΕΠΑΑ, περιλαμβανομένης της απειλής τρομοκρατικής χρήσης όπλων μαζικής καταστροφής, - προσδιορισμός του στρατιωτικού δυναμικού που απαιτείται για την προστασία των δυνάμεων που συμμετέχουν σε επιχειρήσεις διαχείρισης κρίσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τρομοκρατικές επιθέσεις, - περαιτέρω διερεύνηση της δυνατότητας χρήσης στρατιωτικού ή μη στρατιωτικού δυναμικού για την προστασία άμαχων πληθυσμών από τις επιπτώσεις τρομοκρατικών επιθέσεων. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Προεδρία και τον Γενικό Γραμματέα/Ύπατο Εκπρόσωπο καθώς και την Επιτροπή, εφόσον απαιτείται, να εντείνουν τις προσπάθειές τους σε αυτούς τους τομείς προτεραιότητας με την προώθηση του συντονιστικού έργου στο πλαίσιο των οργάνων του Συμβουλίου και με τους σχετικούς διεθνείς οργανισμούς, ιδίως τον ΟΗΕ και το ΝΑΤΟ, ώστε να καταστεί αποτελεσματικότερη η συμβολή της ΚΕΠΠΑ, περιλαμβανομένης της ΕΠΑΑ, στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας, και να υποβάλουν έκθεση για Το θέμα αυτό στο Συμβούλιο «Γενικές υποθέσεις». Διακήρυξη των Αρχηγών Κρατών και Κυβερνήσεων που συμμετείχαν στη συνάντηση του Βορειοατλαντικού Συμβουλίου Βρυξέλλες, 21/22 Ιουνίου 2002 Παράγραφος 11: Το ΝΑΤΟ και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν κοινά στρατηγικά συμφέροντα. Παραμένουμε απόλυτα δεσμευμένοι στις αποφάσεις της Διάσκεψης της Ουάσιγκτον και των ακόλουθων υπουργικών συναντήσεων, ώστε να ενδυναμωθεί η συνεργασία ανάμεσα στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Η επιτυχία της συνεργασίας μας ήταν έκδηλη στις συντονισμένες προσπάθειές μας στα Βαλκάνια, για την αποκατάσταση της ειρήνης και τη δημιουργία των συνθηκών για ευημερούσες και δημοκρατικές κοινωνίες. Τα γεγονότα της 11 ης Σεπτεμβρίου, και αυτά που ακολούθησαν, τόνισαν περαιτέρω τη σημασία επίτευξης μεγαλύτερης διαφάνειας και συνεργασίας ανάμεσα στους δύο οργανισμούς σε θέματα κοινού συμφέροντος που σχετίζονται με την ασφάλεια, την άμυνα και τη διαχείριση κρίσεων, ώστε οι κρίσεις να αντιμετωπίζονται 79

80 με την πιο αποτελεσματική στρατιωτική ανταπόκριση και να εξασφαλίζεται η αποτελεσματική διαχείριση των κρίσεων. Παραμένουμε δεσμευμένοι να επιτύχουμε την πρόοδο που είναι απαραίτητη σε σχέση με όλες τις διαφορετικές πτυχές της σχέσης μας, τονίζοντας την ανάγκη να βρεθούν ικανοποιητικές λύσεις για όλους τους Συμμάχους στο θέμα της συμμετοχής Ευρωπαίων Συμμάχων μη μελών της ΕΕ, ώστε να επιτύχουμε μία αληθινή στρατηγική σύμπραξη. Γαλλοβρεταινική Διακήρυξη για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής συνεργασίας στην ασφάλεια και την άμυνα Τουλούζη, 4 Φεβρουαρίου 2003 France and the UK stood together to face the security challenges Europe confronted throughout the twentieth century. Today Europe must address new security challenges. France and the UK are determined to strangthen their cooperation, working with their partners, to ensure Europe is equipped to deal with them effectively. Sharing the conviction that the EU should play its full role in the world, our two countries proposed at the Saint-Malo Summit in 1998 the development of a European Security and Defence Policy (ESDP) in order to respond to the challenges of effective crisis management. We welcome the rapid progress in the development of this policy. The European Union now has the capacity to take decisions and to act in crisis management, including institutions, civilian and military assets, which will enable it to conduct operations with or without recourse to NATO assets. The UK and France welcome the determination of member States to continue to improve their military capabilities and welcome the agreement to give the EU access to the planning, command and military capabilities of Alliance, as part of a genuine strategic partnership in crisis management. We will work to conclude the full set of NATO/EU agreements by 1 March. Our two contrives now wish to take European Defense to a new stage in three areas which correspond to today s challenges: the EU s role in crisis management; the solidarity of its member States in the face of the threats which affect their common security; and the effective strengthening of their military capabilities. We proposed today initiatives to modernise and develop Europe s security and defence capability: - The first EU military crisis-management operations in the Balkans; - A new approach to our common security interests; - Ambitious proposals to develop military capabilities across the EU; and - A new era in cooperation between the UK and France on aircraft carriers. We emphasise the closeness of our views on the defence issues being dealt with by the Convention on the Future of Europe, and our intention to work together further. 1) France and the UK agree this is the time for the European Union to take on new responsibilities on the ground for crisis management and they commit themselves to making a success of these endeavours. We agree that the European Union should begin its peacekeeping activities in teh Balkans, where Europe speaks with a single voice, where it already plays a crucial political and financial role and where its interests and values are clearly at stake. We welcome the first ESDP operation, which has begun its work in the former Yogoslavia, 80

81 with the deployment to Bosnia of a civilian mission, including police officers from all 15 EU nations, to train the local police forces. Our two countries actively support the work under way to prepate the European Union to launch its first military operation in March, in the former Yugoslav Republic of Macedonia. We welcome the European Union s intention to undertake a military operation in Bosnia-Herzegovina in early 2004, working with the international community and with NATO in particular take over the stabilisation role from the Alliance. We see this as supporting the efforts of Lord Ashdown, as High Representative and EU Special Representative, to pursue the EU s agenda in Bosnia-Herzegovina and to complement the EU s effoirts to promote the development of that country. These operations will build on the close relationship that the EU and NATO have developed in the Balkans, taking it to a new level and contributing to a renewed and balanced transatlantic partnership. France and the UK will present to the EU General Affairs and External Relations Council on 24 February joint proposais to launch work in the coming weeks for a takeover by the EU of the stabilisation mission in Bosnia, on the basis of transparency and cooperation with NATO. France and the United Kingdom also agree that the potential scope of ESDP should match the worldwide ambition of the European Union s Common Foreign and Security Policy and should be able to support effectively the EU s wider external policy objectives to promote democracy, human rights, good governance and reform. In this context, we recall the commitment we made at the Saint-Malo Summit to combine our efforts to promote peace and stability in Africa. We will therefore propose to our Partners that the EU should examine how it can contribute to conflict prevention and peacekeeping in Africa, icluding through EU autonomous operations, in close cooperation with thw United Nations. 2) France and the UK want to promote the principle of solidarity and mutual assistance between the member States of the European Union in the face of the threats which confront our common security. We reaffirm today the commitment made in 1995 that we cannot imagine a situation in which the vital interests of the other also being threatened. Our two countries want to adapt this commitment to the new strategic context. Faced with risks of all kinds, particularly from terrorism, France and the UK commit themselves aas from today to mobilise all their available assets in order to provide help and assistance to the other country. We invite our partners in the European Union to join us in this commitment. We commitments and cooperation in this field will remain consistent with our commitments in NATO, which remains the basis of the collective defence of its members. 3) France and the UK agree that developing the EU s ability to act, in the face of new threats and the requirements of crisis management, means we must internsify efforts to improve the military capabilities of EU member States. This will also be of direct benefit to the Atlantic Alliance, as envisaged at Saint- Malo. France and the UK invite their partners to join them in these efforts. (a) Together we propose that the European Union should set new capability objectives, having assessed the Helsinki Headline Goal, which is due to be achieved by 81

82 the end of this year. In order to conduct several operations simultaneously and to improve its rapid reaction capacity, the Union should set new objectives, both quantitative (including relevant measures of defence expenditure) and qualitative (preparedness, military effectiveness, deployability, interoperability and sustainability of forces). (b) To support this, an intergornmental defence capabilities development and acquisition agency could be established in the EU. The intention would be tonsure that the capabilities required for current and future ESDP missions are defined accurately throuth the Capability Development Mechanism and introduced into service as efficiently and cost-effictively as pos sible. The objective of the agency would therefore be to promote a comprehensive approach to capability development across all EU nations. To this end, the agency would have the following roles: - The identification of the qualitative and quantitative objectives set out above, and evaluation of capabilities against them; - efficient procurement; - coordination of defence research and technology; - harmonisation of military requirements; - promotion of multinational solutions to fill identified capability gaps; - management of cooperative programmes on the basis of the develop-ment and progressive eniargement of OCCAR; - strengthening of an internationally-competitive defence industrial and technological base, drawing on procedures identified in the Letter of Intent Framework Agreement and through the provision of advice on the regulation of the armaments sector, e.g. adaptation of the Community Framework. (c) The UK and France regard developing the capacity for rapid reaction as a European priority. Progress here will enable cooperative programmes on the basis of the developing the capacity for rapid reaction as a European priority. Progress here will enable the EU to meet its own objectives and to strengthen the European contribution too the establishment of a NATO Response Force and to ensure compatibility between the two. In order to meet the requirements of immediate reaction forces, our two countries are convinced of the need to improve further European capabilities in planning and deploying forces at short notice, including initial deployment of land, sea and air forces within 5-10 days. We have therefore agreed to step up cooperation between our national planning and operations staff in order to enhance their interoperability to prepare for contingencies where they may be called to act together at very short notice. (d) France and the United Kingdom emphasis that air-naval capabilities are a key element in power projection. Our two countries, who already have substantial capabilities in this area, have decided to procure new aircraft carriers and to improve the availability and effectiveness of our carrier groups. In this context France and the United Kingdom wish to develop the interoperability of their aircraft carrier groups, pursuing all areas of cooperation, in particular harmonising activity cycles and traing. The objective will be to have one aircraft carrier permanently available. France and the United Kingdom will also seek to develop industrial cooperation on the basis of their aircraft carrier procurement programmes. The UK decision on its national programme will open up new areas of cooperation. 82

83 (e) More generally, on the basis of the Letter of Intent agreed by our two Navies, we will continue to develop our bilateral naval cooperation in particular to optimise the conditions for trainging of personnel and operational deployments. Bρετανοϊταλική Δήλωση για την άμυνα και την ασφάλεια Ρώμη, 21 Φεβρουαρίου 2003 Introduction 1. Italy and the UK have development a solid and longstanding cooperation to meet the security challenges of the second half of the 20th century. We are determined to strengthen this cooperation in the 2lth century by working together in the UN, the EU, NATO, G8, and OSCE. The new threats and challenges include. Terrorism, from whichever quarter it may come; The proliferation of weapons of massdestruction; Criminal facititation of illegal immigration and the smuggling of drugs. 2. Meeting these challenges also requires active co-operation across the range of political, diplomatic, civil, and military responses, including an increased joint focus on the stability and security of the Mediterranean, where we want to address the challenges and take advantage of the opportunities for co-operation. NATO 3. The foundation for our defence is the transatlantic relationship embodied by NATO. The transformation in NATO s structures and the capabilities commitments made at the Prague Summit last November will equip the Alliance to serve as a firm guarantee of our security in the 2lth century. We recognise the importance of real progress towards transformation by the time NATO leaders next fifthen months from now. We pledge ourselves to working towards the effective implementation of the commitments made at Prague and we reaffirm our strong support for the new NATO command and force structures, which are key elements in equipping NATO against new threats. Strengthening bilateral co-operation in NATO 4. We agree on the need to transform our forces to address new threats to move further from Cold War concepts of static territorial defence towards modern, professional forces with the mobility, flexibility and responsiveness to confront threats wherever they arise. 5. The NATO Response Force will be at the cutting edge of this transformation. It will build on NATO s successful creation of High Readiness Forces Headquarters, both Land and Maritime, in which we have taken the lead as Framework Nations. We have developed externsive co-operation between our respective High Readiness Forces; we have cross-assigned divisions, exchanged staff, provided Deputy Commanders to each others forces and helped each other train and exercise. 83

84 6. We are delighted that NATO has recommended this pattern of mutual support to others and look forward to even closer co-operation. Today we agreed to pool our experience of force genaration the assembly of forces for rapid deployment to help NATO make the NRF a reality. This approach to force generation will be equally applicable to ESDP rapid reaction operations, thus promoting the harmonious development of NATO and European rapid reaction capability. European Security and Defence Policy (ESDP) 7. We are convinced that the EU should play a major role on the international scene and we agree that ESDP, as an essential component of the Common Foreign and Security Policy (CFSP), should be developed to artain this goal, including in the light of the work of the European convention and the next IGC. 8. We welcome the work done since the Copenhagen Summit to make European Security and Defence Policy fully operational. We warnly welcome the EU-NATO agreement to give the EU assured access to NATO assects, and we look forward to the development of the strategic partnership between the EU and NATO in a way that will be mutually reinforcing to both organisations and that will avoid unnecessary duplication. We now want to see ESDP equipped to conduct operations across the spectrum of Petersberg Tasks of crisis management, humanitarian, and peacekeeping missions, also taking into account the new missions proposed by the European Conention, such as post-confict stabilisation, defence outreach, conflict prevention and disarmament operations. We also agree that the EU needs to be capable of conducting concurrent operations and of responding more quickly to emerging crises. 9. Italy and UK fully support the work under way to allow the EU to take over from NATO responsibility for peacekeeping in Former Yugoslav Republic of Macedonia and, in due course. Bosnia. Both EU operations should be based on the close relationship that the EU and NATO have established in the Balkans. The EU and NATO should remain committed to promoting the development and stabilisation of southeastern Europe and sould develop a co-ordinated strategy to that end. Military Capabilities 10. Effective military capabilities are essential for both NATO and the EU in fulfilling their responsibilities. 11. In July 1999, we proposed that the EU should develop concrete targets for military capabilities. These were agreed in the Helsinki Headline Goal, and we will work together during the Italian EU Presidency for their achievement. In the longer term, we recognise the great benefit to both NATO and ESDP of closer European collaboration in research, technology and capability acquisition, and the removal of barriers to trade in the defence industry. These principles underlie the work of OCCAR and the Letter of Intent Organisation, of which we are both members. 12. We therefore agreed today to: Work with our European partners todentify and develop new capabi-lity targets after the Headline Goal This will ensure that the forces available to the EU remain relevant to the changing security situation and are more rapidly deployable and better able to deal with concurrent tasks; Work with our European partners towards the creation of a European defence capabilities and acquisition agency which would incorporate, at the appropriate time, existing bodies such as WEAG/WEAO, OCCAR, and LOT, and both identify 84

85 and evaluate performance against the achievement of capability targets and promote co-operation in filling identified capability requirements as cost-effectively as possible. We will take this initiative forward on the basis of good practice developed in OCCAR and LOT and we will work together towards the progressive opening of defence markets; Encourage further co-operation between British and Italian defence industries beyond those areas of existing co-operation, such as avionics, ele-ctronics, communications and aeronautics. Civil Capabilities 13. The civil dimension of ESDP will also have to be further developed, in order to allow the EU to perform crisis management missions using the whole range of its tools in a co-ordinated way, as necessary. During the Italian Presidency, we shall work together to develop further the EU s capability in the areas of civil policing, rule of law, civil administration and civil protection. Mediterranean Security 14. Britain and Italy have a shared commitment to the security of the Mediterranean region, which is vital to us both. Since security and stability in Europe and in the Mediterranean dimension. 15. The NATO Mediterranean Dialogue and the EU EuroMed Partnership (the Barcelona Process) offer conrete and mutually reinforcing oppor 18. All these efforts will build on the experience gained during Operation Active Endeavour, which increased the effectiveness of NATO s surveillance of the Eastern Mediterranean following the attacts of 11 September. We welcome agreement in NATO to the extension of Operation Active Endeavour to the Mediterranean regions as a whole, reflecting the sxope of the threast to us. Terrorism 19. The fight against terrorism contrinues to be of the utmost importance to both our countries. We will continue to co-operate bilaterally and in multilateral fora. Bilaterally, our law enforcement and intelligence agencies work closely together on all aspects of this threat to the international community. Italy has included the fight against terrorism as an EU Presidency priority. We will work together to take this work forward in the G8 and other international organisations. Non-Proliferation and Arms Control 20. Not all countries in the area have so far adhered to all major nonproliferation and arms control agreements. Mediterranean security and stability would be enhanced by their consistent and uniform implementation. We will work together with our EU and NATO partners and in full transparency with other Mediterranean countries to achieve this and to reduce the threat of weapons of mass destruction. 85

86 Illegal immigration 21. We reiterate our commitment to taking forward immigration and asylum policy at the EU level to ensure that the commitments to fight against illegal immigration made at Tampere and Sevile are made into reality. This requires effective implementation of the comprehensive ap-proach recommended at Sevile to overcome the challenges in source, transit, and destination countries and to disrupt the activities of traffickers in human beings. We jointly pledge active support in implementing the plan for the management of the external border of the European Union. In this context, we believe it is necessary to explore possibilities for adequate financing for measures to strenghten the EU external borders. 22. In taking forward shared work to implement the Seville measures, we can build on the already excelent co-operation to close off illegal immigra fectivenes tion routes and target trafficking groups. We reaffirm our shared commitment to strengthen the EU s response in this field and to continue operational activity, including: Joint efforts to combat illegal immigration, both by sea (such as the EU s Operation «Ulysses») and by rail (building on the successful bilateral projects already under way); Work with EU and other partners to combat the criminal facilitation of illegal immigration towards and through the Mediterranean, in accordance with international regulations regarding navigation safety; Enhanced UK-Italy co-operation in Serbia and Montenegro following the succes of our work together through Project IMMAPACY (deployment of EU immigration experts to Bosnia which reduced improper transit of Sarajevo airport by 90%); Targeting forged passoports (in agreement with the G8); Close law enforcement and judicial links through our Embassiers. This represents an important strengthening of co-operation between the UK and Italy in the fight against organised immigration crime. Συμπεράσματα της Ελληνικής προεδρίας Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Θεσσαλονίκης Θεσσαλονίκη, Ιουνίου 2003 Όπλα μαζικής καταστροφής Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εγκρίνει τη συνημμένη δήλωση (Παράρτημα ΙΙ) σχετικά με τη μη διάδοση των όπλων μαζικής καταστροφής, την οποία ενέκρινε το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων και Εξωτερικών Σχέσεων στις 16 Ιουνίου ΗΠΑ Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επανεξέτασε την κατάσταση της σχέσης ΕΕ- ΗΠΑ και εξέφρασε την πεποίθησή του ότι η εξέλιξη των διατλαντικών σχέσεων επί βάσεως ισοτιμίας εξακολουθεί να είναι άκρως σημαντική σε κάθε τομέα, όχι μόνο για τα δύο μέρη, αλλά και για τη διεθνή Κοινότητα. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναμένει τη Σύνοδο Κορυφής ΕΕ-ΗΠΑ στην Ουάσιγκτον στις 25 Ιουνίου 2003 προκειμένου να θέσει προτεραιότητες στις σχέσεις τους, με στόχο την ενισχυμένη συνεργασία Προκειμένου να επιτευχθούν απτά αποτελέσματα, βάσει της ήδη επιτευχθείσας προόδου σε πολλούς τομείς και της ανάπτυξης νέων Τομέων συνεργασίας. Επιπλέον, η ΕΕ είναι αποφασισμένη να 86

87 αναπτύξει τον διατλαντικό διάλογο σε όλα τα επίπεδα μεταξύ θεσμικών φορέων και των δύο κοινωνιών και να συνεχίσει τις συζητήσεις με τις ΗΠΑ όσον αφορά στις Προτάσεις για την ενδυνάμωση των σχέσεων, συμπεριλαμβανομένων των ιδεών που μπορούν να προκύψουν από τη χάραξη της ευρωπαϊκής στρατηγικής ασφάλειας. Μέση Ανατολή Παρουσιάζεται μία ιστορική ευκαιρία για ειρήνη στη Μέση Ανατολή. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο χαιρετίζει την απόφαση του Ισραήλ και της Παλαιστινιακής Αρχής να αποδεχθούν τον Οδικό Χάρτη της Τετραμερούς, με πλήρη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Χαιρετίζει επίσης τα αποτελέσματα της Συνόδου Κορυφής της Άκαμπα, την προσωπική δέσμευση του Προέδρου Μπους, τις δεσμεύσεις των Πρωθυπουργών Σαρόν και Αμπού Μαζέν και τη δέσμευση για την επίτευξη ειρήνης που ανέλαβαν οι Άραβες ηγέτες στο Σαρμ ελ Σείκ. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι πεπεισμένο ότι η παρούσα ευκαιρία για ειρήνη δεν πρέπει να χαθεί. Εξακολουθεί να ανησυχεί βαθιά για τη βία που συνεχίζεται επιτόπου έχοντας φτάσει σε νέα επίπεδα. Δεν Πρέπει να της επιτραπεί να θέσει σε κίνδυνο την εφαρμογή του Οδικού Χάρτη. Δεν υπάρχει εναλλακτική λύση στην ταχεία εφαρμογή, καλή τη πίστει και από τα δύο μέρη, του Οδικού Χάρτη της Τετραμερούς, ο οποίος περιλαμβάνει σαφή χρονικά όρια για την ίδρυση ενός παλαιστινιακού Κράτους μέχρι το 2005, που Θα συνυπάρχει πλάι στο Ισραήλ με ειρήνη και ασφάλεια. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τονίζει τη σημασία του ρόλου της Τετραμερούς και την ετοιμότητα της ΕΕ να συμβάλει σε όλες τις πτυχές της εφαρμογής του Οδικού Χάρτη προκειμένου να επιτευχθεί διαρκής, δίκαιη και ειρηνική διευθέτηση της διένεξης, συμπεριλαμβανομένης της συγκρότησης αξιόπιστου και αποτελεσματικού μηχανισμού παρακολούθησης. Η προσεχής σύνοδος των ηγετών της Τετραμερούς στο Αμμάν αποτελεί καλή ευκαιρία προκειμένου να τονισθεί αυτό. Η Ευρωπαϊκή Ένωση καταδικάζει σθεναρά την τρομοκρατία και Θα συμβάλει στις προσπάθειες που καταβάλλονται προκειμένου να σταματήσει η ενίσχυση, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης σε όπλα και της χρηματοδότησης, προς τις τρομοκρατικές ομάδες. Είναι επίσης πρόθυμη να βοηθήσει την παλαιστινιακή αρχή στις προσπάθειές της για πάταξη της τρομοκρατίας, με την ενίσχυση της δυνατότητάς της να εμποδίζει τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Η Ένωση απαιτεί να κηρύξουν αμέσως η Χαμάς και οι λοιπές ομάδες πυρός και να σταματήσουν κάθε τρομοκρατική δραστηριότητα, και υπενθυμίζει ότι το Συμβούλιο εξετάζει επειγόντως το ενδεχόμενο να διευρύνει τις δράσεις του κατά της συλλογής χρημάτων από τη Χαμάς. Είναι σημαντικό όλα τα ενεχόμενα μέρη, ειδικότερα σι χώρες της περιοχής, να καταδικάσουν την τρομοκρατία και να συμμετάσχουν στις προσπάθειες για την εξάλειψή της. Η Ένωση χαιρετίζει την επανέναρξη των συνομιλιών για την ασφάλεια και τον ενεργό ρόλο της Αιγύπτου στον τομέα αυτό. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί το Ισραήλ να αναλάβει δράση για την επαναφορά της εμπιστοσύνης και να απέχει από αντίποινα, συμπεριλαμβανομένων των παράνομων εκτελέσεων, και να ενεργεί σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Καλεί εξάλλου το Ισραήλ να αναστρέψει την πολιτική και τις δραστηριότητες εποικισμού και να σταματήσει τις δημεύσεις γαιών και τη δημιουργία του λεγόμενου περιβόλου ασφαλείας, που απειλούν όλες τους να καταστήσουν ανέφικτη την υλοποίηση της λύσης των δύο κρατών. 87

88 Η ειρήνη στη Μέση Ανατολή δεν θα είναι συνολική εάν δεν περιλαμβάνει και τη Συρία με το Λίβανο. Η ειρήνη δεν θα επιτευχθεί ποτέ εάν δεν υποστηρίζεται από τους λαούς. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι πρόθυμη να αναλάβει πρωτοβουλίες για τη δημιουργία των απαραίτητων δεσμών μεταξύ των εκπροσώπων των πολιτικών αρχών των δύο πλευρών. Θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται ο ρόλος των γυναικών, η συμβολή των οποίων έχει συχνά αποδειχθεί ότι αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την οικοδόμηση της ειρήνης στις περιοχές που πλήττονται από τον πόλεμο. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εκφράζει την ευγνωμοσύνη του προς τον κ. Miguel Angel Moratinos για το αξιόλογο έργο που επιτέλεσε κατά τα επτά προηγούμενα έτη υπό την ιδιότητά του ως Ειδικού Απεσταλμένου της ΕΕ στη Μέση Ανατολή. Τέλος, η Ευρωπαϊκή Ένωση τονίζει τη σημασία που προσδίδει στην περιφερειακή διάσταση μέσω της ευρωμεσογειακής εταιρικής σχέσης και επικροτεί το πνεύμα συνεργασίας που επέδειξαν όλοι οι συμμετέχοντες κατά την πρόσφατη ενδιάμεση υπουργική σύνοδο στην Κρήτη. Ιράκ Η πτώση της κυβέρνησης του Σαντάμ Χουσεΐν άνοιξε τον δρόμο στο λαό του Ιράκ για ένα μέλλον με ειρήνη, ασφάλεια και ευημερία. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εκφράζει την ικανοποίησή του για την έγκριση της απόφασης 1483 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, η οποία εκφράζει νέο πνεύμα συνεργασίας στο Πλαίσιο της διεθνούς κοινότητας. Πιστεύουμε ότι το ψήφισμα αυτό Παρέχει τη βάση για την αποτελεσματική διεθνή στήριξη των αρχικών σταδίων της πολιτικής μετάβασης στο Ιράκ, ενώ ταυτοχρόνως εξασφαλίζει επαρκή έσοδα για την ανθρωπιστική βοήθεια και την ανασυγκρότηση. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σημειώνει με ικανοποίηση τον διορισμό του Σέρζιου Βιέιρα ντε Μέλου ως Ειδικού Εντεταλμένου του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών για το Ιράκ. Προσδοκά από τα Ηνωμένα Έθνη να συμβάλουν ιδιαίτερα στη διαδικασία για τον ταχύτερο δυνατό σχηματισμό μιας αντιπροσωπευτικής ιρακινής κυβέρνησης, αξιοποιώντας τις μοναδικές δυνατότητες και την πείρα που διαθέτουν όσον αφορά στην εθνική ανασυγκρότηση έπειτα από συγκρούσεις. Καλεί την Επιτροπή και τα κράτη-μέλη να στηρίξουν τον Ειδικό Εντεταλμένο των Ηνωμένων Εθνών κατά την εκτέλεση της εντολής του. Η Ευρωπαϊκή Ένωση επαναλαμβάνει τη δέσμευσή της για την ανάπτυξη ενός ευημερούντος και σταθερού Ιράκ με αντιπροσωπευτική κυβέρνηση και ακμαία κοινωνία των πολιτών, με το οποίο Θα μπορεί να αναπτύξει αμοιβαία επωφελείς σχέσεις. Ο διορισμός προσωρινής ιρακινής διοίκησης θα αποτελέσει σημαντικό πρώτο βήμα προς την επίτευξη του στόχου αυτού. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εκφράζει την ικανοποίησή του για τη βελτίωση της ανθρωπιστικής κατάστασης, αλλά εξακολουθεί να ανησυχεί για την πρόκληση την οποία συνιστά ακόμη η παροχή ασφάλειας στον άμαχο πληθυσμό. Η αποκατάσταση της δημόσιας τάξης συνιστά προϋπόθεση της βιώσιμης ανασυγκρότησης της χώρας. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σημειώνει ότι ορισμένα κράτη-μέλη και προσχωρούντα κράτη συμβάλλουν στη δημιουργία συνθηκών σταθερότητας και ασφάλειας στο Ιράκ, σύμφωνα με την απόφαση 1483 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι πρόθυμη να συμμετάσχει στην ανασυγκρότηση του Ιράκ στο πλαίσιο της απόφασης 1483 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων 88

89 Εθνών. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Επιτροπή και τον Ύπατο Εκπρόσωπο να υποβάλουν προτάσεις για σχετική συμβολή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα εξακολουθήσει να συνεισφέρει ενεργά και ουσιαστικά στην ανθρωπιστική βοήθεια. Αναμένει με ενδιαφέρον τη Συμβουλευτική Διάσκεψη των Δωρητών, που θα διεξαχθεί στο Πλαίσιο του Προγράμματος Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών στις 24 Ιουνίου στη Νέα Υόρκη. Επαναλαμβάνουμε την έκκλησή μας προς τους γείτονες του Ιράκ να υποστηρίξουν τη σταθερότητα στη χώρα αυτή και στην περιοχή καθώς και την πρόθεσή μας να συμβάλουμε σε αυτή μέσω της εμβάθυνσης του διαλόγου και της συνεργασίας σε όλους τους τομείς με τον αραβικό και τον ισλαμικό κόσμο. Ιράν Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζήτησε τις εξελίξεις σε σχέση με το Ιράν. Όσον αφορά στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, έλαβε υπό σημείωση τη δήλωση που εξέδωσε τον Ιούνιο του 2003 ο Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΛΕ). Επαναλαμβάνει την πλήρη του υποστήριξη στις προσπάθειες του ΔΟΛΕ να διενεργήσει διεξοδική εξέταση του πυρηνικού Προγράμματος του Ιράν. Εκφράζει τη σοβαρή του ανησυχία για ορισμένες Πτυχές του ιρανικού προγράμματος, ειδικότερα όσον αφορά στο κλείσιμο του κύκλου πυρηνικού καυσίμου, ιδίως δε τον φυγοκεντρητή ουρανίου, που ανήγγειλε ο Πρόεδρος κ. Χατάμι. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναμένει από το Ιράν να εκπληρώσει τη δέσμευσή του για πλήρη διαφάνεια, την οποία επαναβεβαίωσε κατά τη χθεσινή συνεδρίαση του ΔΟΛΕ. Καλεί το Ιράν να συνεργαστεί πλήρως με το ΔΟΛΕ στα πλαίσια όλων των πυρηνικών του δραστηριοτήτων και να υπογράψει, να επικυρώσει και να εφαρμόσει επειγόντως και άνευ όρων Πρόσθετο Πρωτόκολλο της σχετικής Συμφωνίας για τα Μέτρα Διασφάλισης. Αυτό θα αποτελέσει σημαντικό βήμα για τη δημιουργία της πολυπόθητης εμπιστοσύνης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα εξακολουθήσει να παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς τις εξελίξεις στο θέμα αυτό, καθώς και σε όλους τους άλλους τομείς που προκαλούν ανησυχία στις σχέσεις της με το Ιράν. Τονίζει ειδικότερα την ανάγκη να σημειωθούν σημαντικές θετικές εξελίξεις όσον αφορά στα ανθρώπινα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένης της αντιμετώπισης των πρόσφατων διαδηλώσεων, της τρομοκρατίας και της ειρηνευτικής διαδικασίας στη Μέση Ανατολή. Επαναλαμβάνει ότι η πρόοδος στα θέματα αυτά και η ενίσχυση του διαλόγου και της συνεργασίας αποτελούν αλληλένδετα, θεμελιώδη και αλληλοενισχυόμενα στοιχεία των σχέσεων ΕΕ- Ιράν. Βόρεια Κορέα To Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξακολουθεί να ανησυχεί σοβαρά σχετικά με Το πυρηνικό πρόγραμμα της Βόρειας Κορέας και την αδυναμία της να συμμορφωθεί προς τη Συμφωνία Διασφαλίσεων του ΔΟΛΕ, πράγμα που υποσκάπτει το καθεστώς Περί της μη διάδοσης. Το Συμβούλιο καλεί τη Βόρεια Κορέα να απέχει από κάθε δράση που θα επιδεινώνει Περαιτέρω το πρόβλημα. Προτρέπει επίσης τη Βόρεια Κορέα να καταργήσει το πυρηνικό της πρόγραμμα κατά τρόπο εμφανή, εξακριβώσιμο και μη ανατρέψιμο, ως σημαντικό βήμα για να διευκολύνει την εξεύρεση περιεκτικής και ειρηνικής λύσης και να εφαρμόσει εκ νέου πλήρως τις διεθνείς της δεσμεύσεις περί μη διάδοσης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση επιβεβαιώνει και πάλι την προθυμία της να συμβάλει 89

90 σε πολυμερή διπλωματική λύση της κρίσης και εκφράζει την υποστήριξή της προς την Πολιτική Ειρήνης και Ευημερίας που ακολουθεί η Δημοκρατία της Κορέας. Έκθεση της ελληνικής Προεδρίας προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο με Θέμα την εξωτερική δράση της ΕΕ για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας (Συμπεριλαμβάνουσα την ΚΕΠΠΜΕΠΑΑ) Θεσσαλονίκη Ιουνίου 2003 Εισαγωγή Επί τη βάσει των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Σεβίλλης και του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων και Εξωτερικών Σχέσεων του Δεκεμβρίου 2002, αναπτύχθηκε πολυεδρική αντίληψη περί την καταπολέμηση της τρομοκρατίας σε όλα τα πεδία της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ. Η παρούσα έκθεση, ακολουθώντας τις συστάσεις τις περιεχόμενες στην έκθεση προς το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων και Εξωτερικών Σχέσεων της 4ης Δεκεμβρίου 2002, καταγράφει αναλυτικά τη σημειωθείσα πρόοδο. Α. Σχέσεις της ΕΕ με τρίτες χώρες 1. Ανάλυση των απειλών Καθ όλο το διάστημα κατεβλήθη προσπάθεια επέκτασης της ανάλυσης των απειλών σε παγκόσμια κλίμακα. Η αρμόδια για την τρομοκρατία ομάδα εκπόνησε τρεις νέες αξιολογήσεις της απειλής ανά περιφέρεια (Κεντρική και Λατινική Αμερική, Νότια Ασία και Νοτιοανατολική Ασία). Ολοκληρώθηκαν επίσης 14 νέες αξιολογήσεις ανά χώρα. Έχουν συνολικά αξιολογηθεί 9 περιοχές και 55 χώρες. Πρόοδος σημειώθηκε επίσης στην ενημέρωση και επανεξέταση των υφιστάμενων αξιολογήσεων. Η ενημέρωση συντελείται συνεχώς. Οι αξιολογήσεις περιέχουν συστάσεις για μια στρατηγική της ΕΕ έναντι των εν λόγω χωρών και περιοχών καθώς και δράση συνέχισης και παρακολούθησης. Καταβάλλεται προσπάθεια απλούστευσης και αποσαφήνισης των συστάσεων που περιέχουν οι εκθέσεις. Μέθοδοι απλούστευσης θα συμφωνηθούν στη διάρκεια της ιταλικής Προεδρίας. 2. Θεματική αιτιολόγηση Με βάση μια θεματική αξιολόγηση, η ΕΕ ενέκρινε συστάσεις πολιτικής για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας σε σχέση με τις τρομοκρατικές ομάδες. 3. Έκθεση με αντικείμενο τις ακραίες θρησκευτικές πεποιθήσεις και την τρομοκρατία Κατόπιν των συζητήσεων των υπουργών Εξωτερικών στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων και Εξωτερικών Σχέσεων του Οκτωβρίου 2002, η δανική Προεδρία αποφάσισε να αναθέσει σε ομάδα ατομικών εκπροσώπων των υπουργών να υποβάλει ανάλυση του φαινομένου των ακραίων θρησκευτικών πεποιθήσεων και της τρομοκρατίας. Από τον Δεκέμβριο του 2002 έως τον Μάιο του 2003, η ομάδα αυτή συνήλθε τέσσερις φορές (μία στην Κοπεγχάγη, δύο στις Βρυξέλλες και μία στην Αθήνα), η δε τελική της έκθεση έχει υποβληθεί και θα συζητηθεί περαιτέρω στο Συμβούλιο με σκοπό την προώθηση των συστάσεων που Περιέχει. 90

91 4. Επανεξέταση των αντιτρομοκρατικών πλευρών των σχέσεων με τις τρίτες χώρες Μετά τη συστηματική αξιολόγηση που άρχισε τον Οκτώβριο του 2001 το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων, η Ευρωπαϊκή Ένωση καθιέρωσε διαδικασία επανεξέτασης και τροποποίησης των σχέσεων με τις τρίτες χώρες σε ό,τι αφορά στην τρομοκρατία, περιλαμβάνουσα, οσάκις ενδείκνυται, και τις συμβατικές σχέσεις. Στερεότυπες αντιτρομοκρατικές ρήτρες έχουν περιληφθεί μέχρι στιγμής σε συμφωνίες με τη Χιλή, την Αλγερία, την Αίγυπτο, το Λίβανο, ενώ έχουν εισαχθεί και στις διεξαγόμενες διαπραγματεύσεις για σύναιρη συμφωνιών με τη Συρία, το Ιράν και το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου. 5. Πολιτικός διάλογος Μέσα από τον πολιτικό διάλογο με τις τρίτες χώρες και τους Περιφερειακούς και υποπεριφερειακούς οργανισμούς εκφράζεται κατ εξοχήν έναντι των χωρών αυτών η σημασία την οποία αποδίδει η ΕΕ στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Η ΕΕ εξέδωσε κοινές δηλώσεις και διακηρύξεις με την Ινδία, την Ιαπωνία, τον Καναδά, τη Ρωσία, τη Λατινική Αμερική, την Ευρωασιατική συνάντηση και την Αφρικανική Ένωση. Στα σχετικά Κείμενα βασίστηκε η επέκταση της συνεργασίας για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, ενώ τον Ιανουάριο εξεδόθη νέα κοινή δήλωση με τον ΑΣΕΑΝ. Καθόσον αφορά ειδικότερα στο διάλογο με τις ΗΙΙΑ, τη Ρωσία και την Ινδία, κατεβλήθησαν προσπάθειες για στενότερη συνεργασία που Θα εστιαστεί στη διατύπωση των κατάλληλων σχεδίων δράσης και στη διεξαγωγή εργασιών για συγκεκριμένους τομείς κατόπιν συμφωνίας. ό. Οι κατευθυντήριες γραμμές μιας κοινής προσέγγισης για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας Επιτελέσθηκε εκτεταμένο έργο σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές μιας κοινής προσέγγισης για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Οι εργασίες βρίσκονται στο τελικό στάδιο. Οι κατευθυντήριες γραμμές, ως συνοδευτικό εσωτερικό μέσο του σχεδίου δράσης της ΕΕ, Θα συμβάλει περαιτέρω στη διεξαγωγή του πολιτικού διαλόγου, αλλά και στην καλύτερη εφαρμογή της πολιτικής της ΕΕ για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Β. Τεχνική βοήθεια προς τρίτες χώρες 1. Τεχνική βοήθεια της ΕΕ προς τρίτες χώρες (βάσει της απόφασης 1373 του Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΕ) Η Ευρωπαϊκή Ένωση, προκειμένου να επιλέξει ειδικές δράσεις που Θα βοηθήσουν τις τρίτες χώρες στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων που υπέχουν βάσει της ως άνω απόφασης, κατόπιν εισηγήσεως της Επιτροπής, ενήργησε με ταχύτητα καθιερώνοντας μια στρατηγική για πρόσθετα και εστιασμένα σχέδια τεχνικής βοήθειας προς ορισμένες τρίτες χώρες, ώστε να διευκολυνθούν η εφαρμογή της απόφασης 1373 και η εκπλήρωση άλλων συναφών διεθνών υποχρεώσεων. Στο Πλαίσιο αυτό εντάχθηκαν πιλοτικά σχέδια τα οποία ήδη εκτελούνται σε μικρό αριθμό χωρών. Οι χώρες αυτές επελέγησαν κατά Προτεραιότητα με κριτήρια υποστηριζόμενα από το Συμβούλιο και σε συνεννόηση με την Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας. Η Επιτροπή της ΕΚ αποφάσισε να δώσει προτεραιότητα στην Ινδονησία, το Πακιστάν και τις Φιλιππίνες, οι οποίες και επωφελούνται πρώτες από τη βοήθεια βάσει των πιλοτικών σχεδίων. Αποστολές αξιολόγησης έγιναν τον Νοέμβριο του 2002 στις Φιλιππίνες και τον Ιανουάριο του 2003 στην Ινδονησία και το Πακιστάν. Σχεδιάζονται 91

92 συγκεκριμένα σχέδια σε στενή συνεργασία με τις εν λόγω τρίτες χώρες και επί τη βάσει των πορισμάτων των αποστολών με τη συμμετοχή της Επιτροπής και εθνικών εμπειρογνωμόνων των κρατών-μελών της ΕΕ. Οι σχετικές εντολές και αρμοδιότητες εκπονήθηκαν και συζητήθηκαν με τις αποδέκτριες χώρες. Παράλληλα η Επιτροπή εξετάζει δυνατότητες συνεισφοράς στα προγράμματα καταπολέμησης της τρομοκρατίας διαφόρων περιφερειακών οργανισμών όπως ο ΟΑΣΕ και ο ΑΣΕΑΝ. 2. Απογραφή της διμερούς βοήθειας κρατών-μελών προς τρίτες χώρες Για την προώθηση του συντονισμού μεταξύ κρατών-μελών της ΕΕ, εκπονήθηκε μια πρώτη συλλογή περιέχουσα απογραφή των διμερών προγραμμάτων βοήθειας προς τρίτες χώρες με αντικείμενο την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Το έγγραφο αυτό Θα ενημερώνεται τακτικά κατά τα δέοντα. Γ. Η καταπολέμηση της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας Η καταπολέμηση της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας παραμένει πρωταρχικός στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εργαζόμενη αυτοτελώς και μαζί με τρίτες χώρες, ιδίως τις ΗΠΑ, η ΕΕ διερευνά πώς Θα προχωρήσουν οι σχετικές δραστηριότητες της διεθνούς κοινότητας. Η παρούσα έκθεση περιέχει σχετικές συστάσεις. Προχώρησαν οι εργασίες που έχουν σχέση με τη δέσμευση κεφαλαίων και προσόδων με σκοπό την πρόληψη της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Η νομοθεσία που έχει στόχο την Αλ Κάιντα και τους Ταλιμπάν [κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 881/2002] ενημερώθηκε επανειλημμένα, ώστε να συμβαδίζει με τις εκάστοτε τροποποιήσεις της αρμόδιας για τις κυρώσεις επιτροπής του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Το Συμβούλιο δημοσίευσε επίσης τροποποίηση [κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 561/2003] μεταφέρουσα στο δίκαιο της ΕΕ τις εξαιρέσεις που προβλέπει η απόφαση 1452 (2002). Επίσης το Συμβούλιο επανεξέτασε και τροποποίησε τον κατάλογο των προσώπων, των ομάδων και φορέων κατά των οποίων στρέφονται τα μέτρα δέσμευσης της κοινής Θέσης 2001/931/ΚΕΠΠΑ και του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2580/2001, κατά τα οριζόμενα στα εν λόγω νομοθετήματα. Τα κοινά συμπεράσματα της Συνόδου Υπουργών ΕΕ/Συμβουλίου των χωρών του Κόλπου στις 3 Μαρτίου 2003 στην Ντόχα αναφέρουν ότι «έχει τεράστια σημασία η καταπολέμηση της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας ιδίως για την πρόληψη της συγκέντρωσης κεφαλαίων εκ μέρους των τρομοκρατών». Στο ίδιο πλαίσιο η ΕΕ πρότεινε στις χώρες του Κόλπου να αρχίσουν διάλογο με μορφή που Θα καθορισθεί, σχετικά με τους τρόπους κατοχύρωσης της διαφάνειας περί τη χρήση των κεφαλαίων που συλλέγονται για ανθρωπιστικούς σκοπούς. Η ΕΕ εξακολούθησε τις εργασίες στο Πλαίσιο της ΕΛΤΕ (Ομάδα διεθνούς χρηματοπιστωτικής δράσης για το ξέπλυμα χρημάτων) για την επανεξέταση των 40 ειδικών συστάσεων και για την εξασφάλιση πλήρους συμμόρφωσης προς τις 8 ειδικές συστάσεις για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Η ΕΕ Θα εξακολουθήσει να υποστηρίξει τη ΕΛΤΕ, μεταξύ άλλων στην προσπάθεια εντοπισμού των χωρών στις οποίες πρέπει να παρασχεθεί κατά προτεραιότητα τεχνική βοήθεια για την καταπολέμηση της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Δ. Συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς, περιφερειακά φόρα και άλλους εταίρους 1. Διεθνείς οργανισμοί και περιφερειακά φόρα Η ΕΕ συμμετέσχε σε όλες τις σημαντικές εκδηλώσεις που έλαβαν χώρα στα Ηνωμένα Έθνη (Επιτροπή Καταπολέμησης της Τρομοκρατίας, 6 η Επιτροπή, Επιτροπή 92

93 Ad Hoc, Γραφείο των ΗΕ για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα και Κέντρο των Ηνωμένων Εθνών για την Πρόληψη του Διεθνούς Εγκλήματος). Ειδικότερα η ΕΕ συμμετέσχε ενεργά στην ειδική σύνοδο της Αντιτρομοκρατικής Επιτροπής με διεθνείς, Περιφερειακούς και υποπεριφερειακούς οργανισμούς στις ό Μαρτίου Η ΕΕ παρακολουθεί επίσης τις εξελίξεις στο πλαίσιο του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού, όπου διεξάγονται διαπραγματεύσεις για την αναθεώρηση της Σύμβασης του 1988 και του Πρωτοκόλλου για τη ναυτιλιακή τρομοκρατία. Η ΕΕ συνέβαλε επίσης στις εργασίες άλλων διεθνών οργανισμών για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και εξακολούθησε να συνεργάζεται στενά με τα περιφερειακά φόρα, όπως τα φόρα Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής, ο ΟΑΣΕ, η Ένωση Κρατών Νοτιοανατολικής Ασίας, το Περιφερειακό Φόρουμ για την Ασία, η Διαδικασία της Βαρκελώνης κ.λπ. 2. Διμερής συνεργασία Νέες πρωτοβουλίες, πιο συγκεκριμένες ενέργειες και ανταλλαγή ουσιαστικών πληροφοριών με τις ΗΓΙΑ έλαβαν χώρα σε μια προσπάθεια εμβάθυνσης του πολιτικού διαλόγου και επέκτασης της συνεργασίας για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Η έναρξη συγκεκριμένων σχεδίων δράσης με άλλους εταίρους (Ρωσία) οδήγησε σε μια πιο στερεή και αμοιβαία μορφή συνεργασίας. Εν τούτοις χρειάζονται περαιτέρω βήματα για την παγίωση των εργασιών αυτών. Μεταξύ άλλων πρέπει να εξεταστούν τα της συμμετοχής και άλλων καίριας σημασίας εταίρων ανά τον κόσμο. Ε. Διαπυλωνική συνεργασία Η ΕΕ αναπτύσσει μια πιο συντονισμένη και διαπυλωνική προσέγγιση της καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Η αρμόδια ομάδα εργασίας και η ομάδα ΔΕΥ για την τρομοκρατία εκπόνησαν μια συνοπτική αξιολόγηση των απειλών στο πλαίσιο της καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Το κοινό αυτό έγγραφο αποτελεί συνολική παρουσίαση των κινδύνων που απειλούν τα συμφέροντα της ΕΕ τόσο εσωτερικά όσο και διεθνώς. Κατά την κοινή σύνοδο ΚΕΠΠΑ/ΔΕΥ με θέμα την τρομοκρατία έγιναν προτάσεις για ενίσχυση της διαπυλωνικής προσέγγισης, οι οποίες και θα εξετασθούν. 93

94 ΣΤ. ΕΠΑΑ Έχουν προχωρήσει οι εργασίες για την υλοποίηση της δήλωσης της Σεβίλλης που είχε εγκρίνει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Ιούνιο του 2002 σχετικά με τη συμβολή της ΕΠΑΑ στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Σύμφωνα με τη δήλωση αυτή και με την έκθεση της δανικής Προεδρίας την οποία σημείωσε το Συμβούλιο τον Δεκέμβριο του 2002 και η οποία αφορά στην εξωτερική δράση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, η Ένωση προσπαθεί κατ αυτές να καθορίσει τις δυνατότητες αλληλεπίδρασης μεταξύ της στρατιωτικής υποδομής στο πλαίσιο της ΕΠΑΑ και της καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Έχει ήδη εξεταστεί πώς η στρατιωτική υποδομή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει στην προστασία των αμάχων από τις συνέπειες τρομοκρατικών επιθέσεων, συμπεριλαμβανομένων των επιθέσεων με χημικά, βιολογικά, ακτινολογικά και πυρηνικά μέσα (ΧΒΑΠ). Το Συμβούλιο σημείωσε την κατάρτιση βάσης δεδομένων των στρατιωτικών υποδομών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την προστασία των αμάχων από τα αποτελέσματα τρομοκρατικών επιθέσεων όπως οι προαναφερόμενες, αλλά μόνον χάριν ενημέρωσης. Το στρατιωτικό προσωπικό της ΕΕ υπέβαλε στα κράτη-μέλη ερωτηματολόγιο προς συγκέντρωση πληροφοριών για την κατάρτιση της εν λόγω βάσης δεδομένων. Σκοπός των πληροφοριών είναι η βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών-μελών για το ενδεχόμενο χρήσης στρατιωτικών υποδομών στο πλαίσιο διαχείρισης κρίσεων, ή προς υποστήριξη τέτοιων μέτρων λαμβανομένων από τα καθ έκαστον κράτη-μέλη εντός της ΕΕ. Στη δεύτερη περίπτωση εννοείται ότι σι εν λόγω υποδομές, οι οποίες περιλαμβάνονται στη βάση δεδομένων, κατόπιν αιτήσεως των ενδιαφερομένων Κρατών, μπορεί να τεθούν επί εθελοντικής βάσεως στη διάθεσή τους. Συμφωνήθηκε επίσης ότι οι τεχνικές λεπτομέρειες, οι διαδικασίες και τα κριτήρια χρήσης των εν λόγω υποδομών θα αναπτυχθούν από τα αρμόδια όργανα, λαμβανομένων υπόψη και των λοιπών εργασιών στους κόλπους της ΕΕ, ώστε να καταρτισθεί ένα ολοκληρωμένο σύστημα. Το Συμβούλιο σημείωσε επίσης ότι το Θέμα των στρατιωτικών υποδομών, που απαιτούνται για την προστασία δυνάμεων τις οποίες αναπτύσσει η ΕΕ όταν αναλαμβάνει τη διαχείριση κρίσεων από τρομοκρατικές επιθέσεις, συμπεριλαμβανομένων των επιθέσεων με χημικά, βιολογικά, ακτινολογικά και πυρηνικά μέσα, εξετάστηκε επίσης. Στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού σχεδίου δράσης για τις δυνατότητες έγινε αναλυτική εργασία για τις επιδράσεις της τρομοκρατικής απειλής στην ανάπτυξη στρατιωτικών υποδομών. Κατόπιν τούτου και προς επίλυση του ζητήματος συγκροτήθηκε σχετική ομάδα σχεδίου (Πυρηνικά, Βιολογικά, Χημικά). Η Γραμματεία του Συμβουλίου της ΕΕ μέσω του Κοινού Κέντρου Επιχειρήσεων εκπόνησε αξιολόγηση της τρομοκρατικής απειλής του παραπάνω είδους. Τέλος η ΕΕ και το ΝΑΤΟ εξακολουθούν να παρέχουν αμοιβαία πρόσβαση στις πληροφορίες τις σχετικές με όλα τα επίπεδα δραστηριοτήτων στον τομέα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Καθόσον αφορά την πολιτική προστασία από τρομοκρατικές απειλές από ΧΒΑΠ, και οι δύο οργανισμοί ανέπτυξαν περαιτέρω τη διαφάνεια διά της ανταλλαγής καταλόγων απογραφής των εκατέρωθεν δραστηριοτήτων και υποδομών για την προστασία των αμάχων από τρομοκρατικές απειλές αυτού του είδους. Η ΕΕ διερευνά Πώς Θα αναπτύξει Περαιτέρω τη συνεργασία της με το ΝΑΤΟ για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. 94

95 Το Συμβούλιο κάλεσε τον Γενικό Γραμματέα/Ύπατο Εκπρόσωπο, από κοινού με την Επιτροπή, να υποβάλει εισήγηση ώστε να προωθηθούν τα εν λόγω ζητήματα σε προσεχή σύνοδο του Συμβουλίου. Ρήτρα αλληλεγγύης (άρθρο 1. 42) 1. Η Ένωση και τα κράτη μέλη της ενεργούν από κοινού με Πνεύμα αλληλεγγύης εάν ένα κράτος μέλος δεχθεί τρομοκρατική επίθεση ή πληγεί από φυσική ή ανθρωπογενή καταστροφή. Η Ένωση κινητοποιεί όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή της, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών μέσων που θέτουν στη διάθεσή της τα κράτη μέλη, για: α) - την πρόληψη μιας τρομοκρατικής απειλής στο έδαφος των κρατών μελών, - την προστασία των δημοκρατικών θεσμών και του άμαχου πληθυσμού από ενδεχόμενη τρομοκρατική επίθεση, - την παροχή συνδρομής σε κράτος μέλος στο έδαφός του, κατόπιν αιτήσεων των πολιτικών αρχών του, στην περίπτωση τρομοκρατικής επίθεσης, β) - την παροχή συνδρομής σε κράτος μέλος στο έδαφός του, κατόπιν αιτήσεως των πολιτικών αρχών του, σε περίπτωση καταστροφής. 2. Οι λεπτομέρειες της εφαρμογής της διάταξης αυτής προβλέπονται στο άρθρο ΙΙΙ-23]. Εξωτερική δράση της Ένωσης (άρθρα ΙΙΙΙ ) 1. Η δράση της Ένωσης στη διεθνή σκηνή έχει ως γνώμονα, και σχεδιάζεται με στόχο να προωθεί στο ευρύτερο παγκόσμιο πλαίσιο, τις αξίες που έχουν εμπνεύσει τη δημιουργία, την ανάπτυξη και τη διεύρυνσή της: τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου, την οικουμενικότητα και το αδιαίρετο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών, το σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, τις αρχές της ισότητας και αλληλεγγύης και το σεβασμό του διεθνούς δικαίου σύμφωνα με τις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Η Ένωση προσπαθεί να αναπτύσσει σχέσεις και να δημιουργεί εταιρικές σχέσεις με τρίτες χώρες και διεθνείς, περιφερειακούς ή παγκόσμιους οργανισμούς που συμμερίζονται τις αξίες αυτές. Προωθεί πολυμερείς λύσεις σε κοινά προβλήματα, ιδίως στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών. 2. Η Ένωση καθορίζει και εφαρμόζει κοινές πολιτικές και δράσεις και εργάζεται για την επίτευξη υψηλού βαθμού συνεργασίας σε όλους τους τομείς των διεθνών σχέσεων, με στόχο: α) τη διαφύλαξη των κοινών αξιών, των θεμελιωδών συμφερόντων, της ασφάλειας, της ανεξαρτησίας και της ακεραιότητας της Ένωσης, β) την εδραίωση και στήριξη της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, των ανθρώπινων δικαιωμάτων και των αρχών του διεθνούς δικαίου, γ) τη διατήρηση της ειρήνης, την πρόληψη των διενέξεων και την ενίσχυση της διεθνούς ασφάλειας, σύμφωνα με τις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, δ) την προώθηση στις αναπτυσσόμενες χώρες μιας βιώσιμης ανάπτυξης από οικονομική, Κοινωνική και περιβαλλοντική άποψη, με πρωταρχικό στόχο την εξάλειψη της φτώχειας, ε) την προώθηση της ενσωμάτωση ς όλων των χωρών στην παγκόσμια οικονομία, μεταξύ άλλων και μέσω της σταδιακής κατάργησης των περιορισμών του διεθνούς εμπορίου, 95

96 στ) τη συμβολή στην ανάπτυξη διεθνών μέτρων για τη διαφύλαξη και τη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος και την αειφόρο διαχείριση των παγκόσμιων φυσικών πόρων, με στόχο τη διασφάλιση βιώσιμης ανάπτυξης, 96

97 ζ) την παροχή συνδρομής σε πληθυσμούς, χώρες και περιοχές που αντιμετωπίζουν φυσικές ή ανθρωπογενείς καταστροφές, και η) την προώθηση ενός διεθνούς συστήματος βασιζόμενου σε ενισχυμένη πολυμερή συνεργασία και χρηστή παγκόσμια διακυβέρνηση. 3. Η Ένωση τηρεί τις αρχές και τους στόχους που αναφέρονται στις παραγράφους 1 και 2 κατά τη διαμόρφωση και εφαρμογή της εξωτερικής δράσης της στους διάφορους τομείς που καλύπτονται από τον παρόντα Τίτλο, καθώς και κατά τη διαμόρφωση και εφαρμογή των εξωτερικών πτυχών των άλλων πολιτικών της. Η Ένωση μεριμνά για τη συνοχή μεταξύ των διαφόρων τομέων της εξωτερικής της δράσης και μεταξύ των αυτών και των άλλων πολιτικών της. Το Συμβούλιο των Υπουργών και η Επιτροπή, επικουρούμενοι από τον Υπουργό Εξωτερικών της Ένωσης, εξασφαλίζουν αυτή τη συνοχή και συνεργάζονται για το σκοπό αυτό. Άρθρο ΙΙΙ Βάσει των αρχών και των στόχων που αναφέρονται στο άρθρο ΙΙΙ-193, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καθορίζει τα στρατηγικά συμφέροντα και στόχους της Ένωσης. Οι ευρωπαϊκές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ως προς τα στρατηγικά συμφέροντα και στόχους της Ένωσης αφορούν την Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας καθώς και άλλους τομείς που εμπίπτουν στην εξωτερική δράση της Ένωσης. Μπορούν να αφορούν τις σχέσεις της Ένωσης με μια χώρα ή μια περιοχή, ή να έχουν θεματική προσέγγιση. Προσδιορίζουν τη διάρκειά τους και τα μέσα που Πρέπει να παράσχουν η Ένωση και τα κράτη μέλη. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφασίζει ομόφωνα μετά από σύσταση του Συμβουλίου των Υπουργών, η οποία εγκρίνεται από αυτό σύμφωνα με τις ρυθμίσεις που προβλέπονται για κάθε τομέα. Οι ευρωπαϊκές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου υλοποιούνται σύμφωνα με τις προβλεπόμενες από το Σύνταγμα διαδικασίες. 2. Ο Υπουργός Εξωτερικών της Ένωσης, όσον αφορά τα θέματα της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας, και η Επιτροπή, όσον αφορά τους άλλους τομείς εξωτερικής δράσης, μπορούν να υποβάλλουν στο Συμβούλιο των Υπουργών κοινές προτάσεις. Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την ετήσια έκθεση του Συμβουλίου προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με τις βασικές επιλογές της ΚΕΠΠΑ Στρασβούργο, 23 Οκτωβρίου Θεωρεί ότι η ΕΕ πρέπει να αναπτύξει επειγόντως μαζί με την ομάδα των G- 8 μία σαφή προσέγγιση και να προπορευθεί στο θέμα της μη διάδοσης των όπλων μαζικής καταστροφής κάθε είδους πυρηνικών, αλλά και χημικών και βιολογικών συμμετέχει, ως εκ τούτου, σε μία κοινή πρωτοβουλία μαζί με την Επιτροπή για τη διεξαγωγή μίας διεθνούς διάσκεψης σε κοινοβουλευτικό επίπεδο σχετικά με τον «Αφοπλισμό και τη μη διάδοση» στις 21/22 Νοεμβρίου 2003 στο Στρασβούργο τονίζει την ανάγκη να αναλάβει εγκαίρως δράση η ΕΕ για να στεφθεί με επιτυχία η αναθεώρηση της Συνθήκης για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων, που θα λάβει χώρα το

98 46. χαιρετίζει τα μέτρα που έλαβε η ΕΕ στον διεθνή αγώνα κατά της τρομοκρατίας, όπως η δέσμευση των οικονομικών πόρων των τρομοκρατικών οργανώσεων, η παρεχόμενη από την Επιτροπή τεχνική βοήθεια για την Ινδονησία, το Πακιστάν και τις Φιλιππίνες λαμβάνει υπό σημείωση την πρόσφατα συναφθείσα αμοιβαία συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ περί εκδόσεως εγκληματιών και την ενσωμάτωση τυποποιημένων ρητρών κατά της τρομοκρατίας στις συμβάσεις με τρίτες χώρες πιστεύει, ωστόσο, ότι είναι επιτακτική ανάγκη να συμπεριληφθεί το ζήτημα μιας κοινής προάσπισης της ευρωπαϊκής επικράτειας (Homeland Decfence) στον κατάλογο των καθηκόντων για ένα ευρωπαϊκό σχέδιο ασφάλειας 56. υποστηρίζει ένα μακροπρόθεσμο, διαρκές και μόνιμο σχέδιο για τη διασφάλιση της ειρήνης, την ανασυγκρότηση και την οικοδόμηση του κράτους στο Ιράκ καθώς και τη διαμόρφωση ενός δημοκρατικού Ιράκ που θα βασίζεται στο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου, στα πλαίσια του οποίου οι δυνάμεις κατοχής θα αναθέσουν το συντομότερο δυνατό ηγετικό ρόλο στα Ηνωμένα Έθνη θέτει το σχέδιο αυτό ως καθοριστική προϋπόθεση για μια ευρωπαϊκή συμμετοχή στη μεταπολεμική οικοδόμηση του Ιράκ και της περιοχής όπως ζήτησε το Κοινοβούλιο στη σύστασή του της 24 ης Σεπτεμβρίου υποστηρίζει την περαιτέρω εδραίωση του ρόλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Αφγανιστάν, χαιρετίζει την ανάληψη της διοίκησης της Διεθνούς Δύναμης Αρωγής και Ασφάλειας (ISAF) από το ΝΑΤΟ εκλαμβάνοντάς το ως ένδειξη ισχυρής στρατιωτικής δέσμευσης των συμμάχων με σκοπό την υποστήριξη της κεντρικής κυβέρνησης και ζητεί να διευρυνθεί η εντολή της ώστε να καλύψει και την υπόλοιπη χώρα προτείνει τη διεξαγωγή νέας διάσκεψης στην Πετρούπολη με στόχο την επίτευξη καλύτερης ισορροπίας δυνάμεων στη χώρα μεταξύ των διαφόρων εθνοτικών ομάδων στηρίζει την ενίσχυση των προσπαθειών ανασυγκρότησης εκ μέρους της Διεθνούς Κοινότητας ούτως ώστε να βελτιωθεί, μεταξύ άλλων, η κατάσταση των γυναικών και κοριτσιών στο Αφγανιστάν πρέπει να αναπτυχθούν αμέσως οικονομικές εναλλακτικές λύσεις προς την καλλιέργεια οπίου χαιρετίζει σχετικά τις αποφάσεις που ελήφθησαν πρόσφατα για να καταστούν επίσης ασφαλείς απόμακρες περιοχές του Αφγανιστάν 73. δέχεται με ικανοποίηση την ενίσχυση της πολιτικής και στρατηγικής σύνδεσης Ευρώπης και Λατινικής Αμερικής και ζητεί τη Θεσμοθέτησή της μέσω Χάρτη Ευρώπης Λατινικής Αμερικής για την Ειρήνη ο οποίος, με βάση τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, Θα επιτρέπει να συγκεκριμενοποιηθούν προτάσεις πολιτικής, στρατηγικής και ασφάλειας που Θα παρουσιάζουν αμοιβαίο ενδιαφέρον για τις δύο περιοχές τονίζει ότι η συνεργασία επί θεμάτων ασφάλειας και άμυνας μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ και των χωρών της Λατινικής Αμερικής μπορεί να αναφέρεται στη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας, στον έλεγχο των εξοπλισμών, στη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων, στη στρατιωτική και τεχνική συνεργασία επί θεμάτων βιομηχανίας των εξοπλισμών και ελέγχου της εξαγωγής τους, στα Θέματα που αφορούν στην ασφάλεια, την οικονομία, την ανάπτυξη και το περιβάλλον, και, γενικά, σε όσα άλλα θέματα επηρεάζουν τα κοινά συμφέροντα επί θεμάτων ασφάλειας και άμυνας 76. υπενθυμίζει ότι, πέρα από την άμεση ευρωπαϊκή περιφέρεια η σύγκρουση στο Κασμίρ μεταξύ των πυρηνικών δυνάμεων Ινδίας και Πακιστάν εξακολουθεί να αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους κινδύνους για την ασφάλεια, που πρέπει να αντιμετωπίσει η ΕΕ επαναλαμβάνει ότι βάσει του Κώδικα Συμπεριφοράς της ΕΕ για τις Εξαγωγές Όπλων δεν είναι δυνατή η παράδοση στρατιωτικού υλικού σε οιαδήποτε χώρα της περιοχής αυτής 98

99 77. εφιστά την Προσοχή στην κατάσταση των δημοκρατιών της Κεντρικής Ασίας, των οποίων ο ρόλος για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας έχει καταστεί ζωτικός αποδοκιμάζει τη σιγή του Συμβουλίου και της Επιτροπής όσον αφορά στις μαζικές παραβιάσεις των δικαιωμάτων του ανθρώπου στις χώρες αυτές τονίζει ότι πρέπει να αναπτυχθεί μία κοινή στρατηγική με τη σύνθεση κατά τρόπο συνεπή όλων των μέσων που προβλέπουν οι ι4υσες συμφωνίες εταιρικής σχέσης και συνεργασίας 78. τονίζει τη σημασία του κώδικα συμπεριφοράς της ΕΕ για τις εξαγωγές όπλων ως μέσου για την αποφυγή ανεπιθύμητων εξαγωγών όπλων εκφράζει την αποφασιστικότητά του να εξελίξει και ενισχύσει περαιτέρω τον κώδικα αυτό ανησυχεί όμως στο πλαίσιο αυτό για την αύξηση των εξαγωγών όπλων της ΕΕ κατά τα πρόσφατα έτη, καθώς και για την προφανή αντίσταση που υπάρχει σε ορισμένες πρωτεύουσες της ΕΕ όσον αφορά στον πλήρη έλεγχο των εθνικών βιομηχανιών που εξάγουν όπλα. 99

100 Το περιβάλλον ασφάλειας: παγκόσμιες προκλήσεις και κύριες απειλές Κύριες απειλές Φαίνεται πλέον απίθανο να υπάρξει μεγάλης κλίμακας επίθεση εναντίον κάποιου από τα κράτη-μέλη. Η Ευρώπη, όμως, αντιμετωπίζει νέες απειλές, πιο ποικιλόμορφες, λιγότερο ευδιάκριτες και λιγότερο προβλέψιμες. Τρομοκρατία: Η τρομοκρατία θέτει σε κίνδυνο ζωές, επιβάλλει μεγάλα έξοδα, επιδιώκει να υποσκάψει τον ανοιχτό και ανεκτικό χαρακτήρα των κοινωνιών μας, και συνιστά αυξανόμενη στρατηγική απειλή για ολόκληρη την Ευρώπη. Τα τρομοκρατικά κινήματα συχνά διαθέτουν εντυπωσιακά μέσα, διασυνδέονται με ηλεκτρονικά δίκτυα, και είναι διατεθειμένα να μετέρχονται απεριόριστη βία και να προκαλούν αθρόα θύματα. Το τελευταίο κύμα τρομοκρατικών δραστηριοτήτων έχει παγκόσμια κλίμακα και συνδέεται με το βίαιο Θρησκευτικό εξτρεμισμό. Τα αίτιά του είναι περίπλοκα, περιλαμβάνουν δε τις πιέσεις του εκσυγχρονισμού, τις πολιτιστικές, κοινωνικές και πολιτικές κρίσεις, και την αλλοτρίωση των νέων που ζουν σε ξένες κοινωνίες. Άλλωστε, το φαινόμενο αυτό συνιστά στοιχείο και της δικής μας κοινωνίας. Η Ευρώπη αποτελεί και στόχο και βάση αυτού του είδους τρομοκρατίας: ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη τεθεί στο στόχαστρο και δεχτεί επιθέσεις, ενώ έχουν ήδη ανακαλυφθεί γιάφκες μονάδων της Αλ Κάιντα στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Ιταλία, στη Γερμανία, στην Ισπανία και στο Βέλγιο πρόσφατα. Επιβάλλεται να αναληφθεί συνεννοημένη ευρωπαϊκή δράση. Η εξάπλωση των όπλων μαζικού ολέθρου, αποτελεί δυνητικά τη μεγαλύτερη των διεθνών συνθηκών και οι διεθνείς ρυθμίσεις ελέγχου των εξαγωγών έχουν επιβραδύνει τη διάδοση των όπλων αυτών και των αντίστοιχων συστημάτων εκτόξευσης. Μπαίνουμε, όμως, τώρα σε μια νέα και επικίνδυνη περίοδο, όπου πλανάται φάσμα ενός ανταγωνισμού σε όπλα μαζικού ολέθρου, ιδίως στη Μέση Ανατολή. Οι πρόοδοι των βιολογικών επιστημών μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση της καταστρεπτικής δύναμης των βιολογικών όπλων μέσα στα επόμενα χρόνια, ενώ σοβαρό ενδεχόμενο αποτελούν και οι επιθέσεις με χημικά και ραδιενεργά υλικά. Η διάδοση πυραυλικών τεχνολογιών προσθέτει άλλο ένα στοιχείο ανασφάλειας και διαρκώς αυξανόμενου δυνητικού κινδύνου για την Ευρώπη. Το πιο εφιαλτικό σενάριο είναι το ενδεχόμενο να περιέλθουν όπλα μαζικού ολέθρου στα χέρια τρομοκρατικών ομάδων. Στην περίπτωση αυτήν, μια μικρή ομάδα Θα ήταν σε Θέση να προκαλέσει καταστροφές σε κλίμακα που μέχρι τώρα μόνο κράτη και στρατοί μπορούσαν να διανοηθούν. Περιφερειακές συγκρούσεις: Προβλήματα σαν του Κασμίρ, της περιοχής των Μεγάλων Λιμνών και της Κορεατικής Χερσονήσου έχουν άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις στα ευρωπαϊκά συμφέροντα, όπως βεβαίως έχουν και οι συγκρούσεις που σοβούν σε γεωγραφικά πλησιέστερες περιοχές, προπάντων δε στη Μέση Ανατολή. Οι βίαιες ή παγωμένες συγκρούσεις, που εξακολουθούν να σοβούν και στα σύνορά μας, αποτελούν απειλή για την περιφερειακή σταθερότητα. Καταστρέφουν ανθρώπινες ζωές και κοινωνικές και υλικές υποδομές, απειλούν δε τις μειονότητες, τις θεμελιώδεις ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι συγκρούσεις μπορούν να οδηγήσουν σε εξτρεμισμό, τρομοκρατία και αποσάθρωση του κράτους, ενώ δημιουργούν ευκαιρίες και για το 100

101 οργανωμένο έγκλημα. Η περιφερειακή ανασφάλεια υπάρχει κίνδυνος να τονώσει τη ζήτηση όπλων μαζικού ολέθρου. Ο πιο πρακτικός τρόπος αντιμετώπισης των συχνά δυσπροσδιόριστων αυτών νέων απειλών είναι μερικές φορές η ρύθμιση των παλιότερων προβλημάτων περιφερειακών συγκρούσεων. Οργανωμένο έγκλημα: Η Ευρώπη αποτελεί πρώτης γραμμής στόχο για το οργανωμένo έγκλημα. Αυτή η εσωτερική απειλή για την ασφάλειά μας διαθέτει και μια σημαντική εξωτερική διάσταση: η διασυνοριακή διακίνηση ναρκωτικών, γυναικών, λαθρομεταναστών και όπλων συνιστά μεγάλο μέρος των δραστηριοτήτων των εγκληματικών συμμοριών, μπορεί δε και να έχει δεσμούς με την τρομοκρατία. Τέτοιες εγκληματικές δραστηριότητες συνδέονται συχνά με ανίσχυρα ή αποσαρθρωμένα κράτη. Τα έσοδα από τα ναρκωτικά πυροδοτούν την εξασθένιση των κρατικών δομών σε πολλές χώρες παραγωγής. Τα έσοδα από το εμπόριο πολύτιμων λίθων, ξυλείας και φορητών όπλων τροφοδοτούν συγκρούσεις σε άλλα μέρη της υφηλίου. Όλες αυτές οι δραστηριότητες υπονομεύουν τόσο το κράτος δικαίου όσο και την ίδια την κοινωνική τάξη. Σε ακραίες περιπτώσεις, το Κράτος φτάνει στο σημείο να κυριαρχείται από το οργανωμένο έγκλημα. Το 90% της ηρωίνης που κυκλοφορεί στην Ευρώπη προέρχεται από παπαρούνες καλλιεργούμενες στο Αφγανιστάν όπου διάφοροι ιδιωτικοί στρατοί χρηματοδοτούνται χάρη στο εμπόριο των ναρκωτικών. Το μεγαλύτερο μέρος της ηρωίνης διανέμεται μέσω βαλκανικών εγκληματικών δικτύων που ευθύνονται και για περίπου από τις γυναίκες που πέφτουν θύματα διεθνούς σωματεμπορίας ανά τον κόσμο. Μια νέα διάσταση του οργανωμένου εγκλήματος που αξίζει να τύχει περισσότερης προσοχής είναι η αύξηση της πειρατείας κατά πλοίων. Ο συνδυασμός όλων αυτών των στοιχείων τρομοκράτες αποφασισμένοι να μετέλθουν άκρα βία, διαθεσιμότητα όπλων μαζικού ολέθρου, οργανωμένο έγκλημα, αποδυνάμωση των κρατικών συστημάτων και ιδιωτικοποίηση της δύναμης καταδεικνύει ότι κινδυνεύουμε να βρεθούμε αντιμέτωποι με μια πραγματικά σοβαρότατη απειλή. Στρατηγικοί στόχοι Αντιμετώπιση των απειλών Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δραστηριοποιηθεί στην αντιμετώπιση των κύριων απειλών: Μετά τις 11 Σεπτεμβρίου, αντέδρασε με μέτρα όπως η θεσμοθέτηση του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης, η λήψη μέτρων για την καταπολέμηση της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και μια συμφωνία αμοιβαίας δικαστικής συνδρομής με τις ΗΠΑ. Η Ένωση συνεχίζει την ανάπτυξη συνεργασίας σ αυτόν τον τομέα και τη βελτίωση των αμυντικών της μηχανισμών. Επί χρόνια ασκεί πολιτικές κατά της διάδοσης των όπλων μαζικού ολέθρου. Η Ένωση μόλις συμφώνησε άλλο ένα πρόγραμμα δράσης το οποίο προβλέπει μέτρα για την ισχυροποίηση του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας, για αυστηρότερους ελέγχους επί των εξαγωγών και την αντιμετώπιση των παράνομων αποστολών και προμηθειών. Η Ένωση επιδιώκει απαρασάλευτα την ένταξη όλων των κρατών σε καθεστώτα Πολυμερών συνθηκών, καθώς και την ενίσχυση των συνθηκών και των δια- τάξεων επαλήθευσης που Περιέχουν. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και διάφορα κράτη-μέλη έχουν παρέμβει για να αντιμετωπίσουν περιφερειακές συγκρούσεις και να βοηθήσουν τα αποσαρθρωμένα κράτη να ορθοποδήσουν ξανά, μεταξύ άλλων στα Βαλκάνια, στο Αφγανιστάν και 101

102 στη Λ.Δ. του Κογκό. Η αποκατάσταση χρηστής διακυβέρνησης στα Βαλκάνια, η προαγωγή της δημοκρατίας και η εξασφάλιση στις εκεί αρχές της ικανότητας καταπολέμησης του οργανωμένου εγκλήματος αποτελούν έναν από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους αντιμετώπισης του οργανωμένου εγκλήματος μέσα στην Ένωση. Στον αιώνα της παγκοσμιοποίησης, σι μακρινές απειλές μπορεί να είναι εξίσου ανησυχητικές όσο και εκείνες που έρχονται από πιο κοντά. Οι πυρηνικές δραστηριότητες της Β. Κορέας, οι πυρηνικοί κίνδυνοι στη Νότια Ασία, η διάδοση όπλων μαζικού ολέθρου στη Μέση Ανατολή, όλα αυτά αφορούν και ανησυχούν την Ευρώπη. Τρομοκράτες και εγκληματίες είναι πια σε Θέση να ενεργούν σε παγκόσμια κλίμακα: το ό,τι κάνουν στην Κεντρική ή στη Νοτιοανατολική Ασία μπορεί να συνιστά κίνδυνο για τις ευρωπαϊκές χώρες ή για τους πολίτες των. Αφετέρου, λόγω της παγκοσμιοποίησης των επικοινωνιών, γίνονται αμεσότερα αντιληπτές στην Ευρώπη οι περιφερειακές συγκρούσεις ή οι ανθρωπιστικές τραγωδίες που συμβαίνουν σε οποιαδήποτε γωνιά της γης. Η παραδοσιακή μας μέχρι και τον Ψυχρό Πόλεμο αντίληψη της αυτοάμυνας βασιζόταν στο φόβο της εισβολής. Με τις νέες απειλές που εμφανίζονται, η πρώτη γραμμή άμυνας θα είναι συχνά στο εξωτερικό. Οι νέες απειλές είναι δυναμικές. Οι κίνδυνοι διάδοσης όπλων μαζικού ολέθρου αυξάνονται συν τω χρόνω, τα δε τρομοκρατικά δίκτυα θα γίνονται ολοένα πιο επικίνδυνα αν αφεθούν ανενόχλητα. Η αποσάθρωση του κράτους και το οργανωμένο έγκλημα εξαπλώνονται αν δεν τους δοθεί η πρέπουσα σημασία όπως διαπιστώσαμε στη Δυτική Αφρική. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να δράσουμε προτού ξεσπάσει η κρίση. Όσο νωρίτερα αρχίζει η πρόληψη των συγκρούσεων και των απειλών, τόσο καλύτερα. Αντίθετα με το μεγάλο και ορατό κίνδυνο που αντιμετωπίζαμε στον Ψυχρό Πόλεμο, Καμία από τις νέες απειλές δεν είναι καθαρά στρατιωτική, Ούτε μπορούν ν αντιμετωπίσουν με αμιγώς στρατιωτικά μέσα. Κάθε μία χρειάζεται ένα μίγμα μέσων. Η διάδοση όπλων μαζικού ολέθρου μπορεί να αναχαιτιστεί με ελέγχους των εξαγωγών και να καταπολεμηθεί με πολιτικές, οικονομικές και άλλες πιέσεις, με ταυτόχρονη βεβαίως αντιμετώπιση και των βαθύτερων πολιτικών αιτίων. Η αντιμετώπιση της τρομοκρατίας μπορεί να απαιτήσει ένα μίγμα ικανοτήτων συλλογής πληροφοριών και αστυνομικών, δικαστικών, στρατιωτικών και άλλων μέσων. Στα αποσαρθρωμένα κράτη, μπορεί να χρειαστούν στρατιωτικά μέσα για την αποκατάσταση της τάξης, ανθρωπιστικά δε για την αντιμετώπιση της άμεσης κρίσης. Οι περιφερειακές συγκρούσεις χρειάζονται πολιτικές λύσεις, στη μετασυγκρουσιακή φάση όμως ενδέχεται να χρειαστούν στρατιωτικά μέσα και αποτελεσματική αστυνόμευση. Τα οικονομικά μέσα εξυπηρετούν την ανασυγκρότηση, η δε μη στρατιωτική διαχείριση κρίσεων βοηθεί στην αποκατάσταση της πολιτικής διακυβέρνησης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ιδιαίτερα εξοπλισμένη για να ανταποκρίνεται σε τέτοιες πολύπτυχες καταστάσεις. 102

103 ΧΑΡΤΕΣ - ΕΙΚΟΝΕΣ Τοποθεσίες δράσης τρομοκρατών 103

104 104

105 105

106 106

107 107