APC.sa. APC.sa. APC.sa APC.sa

Transcript

1 APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa ΘΕΣ. Π.Ο.Α.Υ. Α.Ε. APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ APC.sa APC.sa ΓΙΑ ΤΗΝ APC.sa ΙΔΡΥΣΗ APC.sa ΠΕΡΙΟΧΗΣ APC.sa APC.sa APC.sa ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗΣ APC.sa APC.sa ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ APC.sa APC.sa ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa ΣΤΗΝ APC.sa ΠΑΥ APC.sa Α1 (ΣΑΓΙΑΔΑ, APC.sa ΚΑΛΑΜΑΣ, APC.sa APC.sa ΒΑΛΤΟΣ APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa ΡΑΓΙΟΥ) ΤΗΣ Π.Ε. ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC. APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa ΜΑΪΟΣ APC.sa 2017 APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa (επανυποβολή) APC.sa APC.sa APC.sa APC APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC.sa APC ADVANCED PLANNING CONSULTING ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Α.Ε. Μνησικλέους 2, Τ.Κ Αθήνα τηλ: & , fax: ΑΡ. Μ.Α.Ε /01/Β/08/608

2 Πίνακας περιεχομένων 1. ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Γενικά Στόχοι του έργου Περιγραφή του σχεδίου Εναλλακτικές δυνατότητες Περιγραφή της υφιστάμενης κατάστασης του περιβάλλοντος Φυσικό περιβάλλον Ανθρωπογενές περιβάλλον Αλιευτική δραστηριότητα Υδατοκαλλιεργητική δραστηριότητα Εκτίμηση, αξιολόγηση και αντιμετώπιση των επιπτώσεων στο περιβάλλον του σχεδίου ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Στοιχεία αρχής σχεδιασμού του σχεδίου Ανάδοχος του έργου ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ Ή ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Εφαρμογή ολοκληρωμένης αειφόρου διαχείρισης Αξιοπιστία του νομικού πλαισίου Ενίσχυση της κλαδικής απασχόλησης Συμβολή στη βελτίωση της δομής της αγοράς Τεκμηρίωση της πρότασης ανάπτυξης των υδατοκαλλιεργειών έναντι των άλλων χρήσεων Πλεονεκτήματα και εξασφάλιση υγιεινών προϊόντων Δημιουργία σχετικών υποδομών Διεθνείς ή κοινοτικοί ή εθνικοί στόχοι περιβαλλοντικής προστασίας που αφορούν το σχέδιο Στρατηγική που διέπει τις παρεμβάσεις σε παράκτιες περιοχές ή περιοχές ενδοχώρας Η Ευρωπαϊκή και η Εθνική πολιτική για τον παράκτιο και νησιωτικό χώρο 46 I

3 Οδηγία 2000/60/ΕΚ για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα πολιτικής των υδάτων Συνθήκη της Βαρκελώνης για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και των παράκτιων περιοχών της Μεσογείου Οδηγία 2008/56/ΕΚ «περί πλαισίου κοινοτικής δράσης στο πεδίο της πολιτικής για το θαλάσσιο περιβάλλον» Γαλάζια ανάπτυξη Οδηγία 2014/89/ΕΕ «περί θεσπίσεως πλαισίου για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό» «Έγκριση Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα για τα έτη και Σχεδίου Δράσης πενταετούς διάρκειας» (ΦΕΚ 2383 Β / ) Κοινή Αλιευτική Πολιτική Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας & Θάλασσας Συμβατότητα της σχεδιαζόμενης ανάπτυξης με τις διαθέσιμες κατευθύνσεις ανάπτυξης του χώρου Χωροταξικό πλαίσιο της περιοχής Παραχώρηση δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε θαλάσσιες και χερσαίες περιοχές Πολεοδομικό καθεστώς - Οικισμοί Ειδικές ρυθμίσεις Καθεστώτα προστασίας Τεκμηρίωση επιλογής θέσης της ΠΟΑΥ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ Ή ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής Περιεχόμενο προτεινόμενου σχεδίου Γενικά Οργάνωση ανά Ζώνη Υποδομές (τεχνικές, κ.λπ.) και εξοπλισμοί για την εύρυθμη λειτουργία της Π.Ο.Α.Υ Έργα και δραστηριότητες που ενδεχομένως να προκύψουν από την εφαρμογή της σχεδιαζόμενης Π.Ο.Α.Υ Έργα για τη λειτουργική σύνδεση της Π.Ο.Α.Υ. με την ευρύτερη περιοχή 93 II

4 Λοιπές ρυθμίσεις για την αρμονική συνύπαρξη της Π.Ο.Α.Υ., με το ευρύτερο περιβάλλον ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ Η προτεινόμενη Π.Ο.Α.Υ. και τα κριτήρια επιλογής Εναλλακτικές δυνατότητες που εξετάστηκαν Μηδενική λύση Εναλλακτικές δυνατότητες καθορισμού της θέσης και της έκτασης των ζωνών ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Είδος βυθού Δειγματοληψία Γεωχημικές Αναλύσεις Κοκκομετρική ανάλυση Κατάταξη Ιζημάτων Πυθμένα Μέτρηση θρεπτικών αλάτων N,P Ζωοβενθική πανίδα Φυτοβενθική βιοκοινωνία & Εκτίμηση Οικολογικής Ποιότητας Ζωοπλαγκτόν Αποτελέσματα Συμπεράσματα Κοκκομετρική Ανάλυση Κατάταξη ιζημάτων πυθμένα Γεωχημική ανάλυση ιζημάτων πυθμένα Σύνθεση βενθικής μακροπανίδας Φυτοβενθική βιοκοινωνία & Εκτίμηση Οικολογικής Ποιότητας Ζωοπλαγκτόν Επιφανειακά Ύδατα Σύντομη περιγραφή της λεκάνης απορροής Καλαμά (GR12) Επιφανειακά υδάτινα σώματα της λεκάνης απορροής Καλαμά Γενικά στοιχεία Ποτάμια υδάτινα σώματα και ταξινόμηση αυτών Λιμναία υδάτινα σώματα και ταξινόμηση αυτών Μεταβατικά υδάτινα σώματα και ταξινόμηση αυτών Παράκτια υδάτινα σώματα και ταξινόμηση αυτών Προστατευόμενες περιοχές III

5 Περιβαλλοντικοί στόχοι επιφανειακών υδάτινων σωμάτων και βασικά/συμπληρωματικά μέτρα Υπόγειοι υδροφόροι Γενικά στοιχεία Ποιοτική (χημική) και ποσοτική κατάσταση υπόγειων υδατικών σωμάτων Περιβαλλοντικοί στόχοι υπόγειων υδάτινων σωμάτων και βασικά/συμπληρωματικά μέτρα Επεξεργασία αξιολόγηση των φυσικοχημικών παραμέτρων γλυκέων ή θαλάσσιων υδάτων (π.χ. θερμοκρασία, αλατότητα, θολερότητα, οξυγόνο, ρεύματα, κ.λπ.) Αξιολόγηση των ωκεανογραφικών κλιματολογικών στοιχείων Τύποι οικοτόπων Δίκτυο Natura Καταφύγια Άγριας Ζωής Περιοχές Προστασίας της Φύσης Διατηρητέα μνημεία της φύσης Χλωρίδα πανίδα της περιοχής Πηγές Ρύπανσης Περιγραφή παράκτιου χώρου (είδος ακτής επιχώσεις τοπίο) Ανθρωπογενής δραστηριότητα στην περιοχή μελέτης Δημογραφικά στοιχεία Απασχόληση ανεργία Υποδομές Λιμάνια Μεταφορικό δίκτυο Ενεργειακή - Τηλεπικοινωνιακή υποδομή Ύδρευση Άρδευση - Αποχέτευση Διαχείριση στερεών αποβλήτων Πρωτογενής τομέας Δευτερογενής τομέας Τριτογενής τομέας Αλιευτική δραστηριότητα Μέγεθος παράκτιας αλιείας και προοπτικές ανάπτυξής της Γενική περιγραφή της περιοχής Αλιευτικός στόλος, αλιευτική παραγωγή και αλιευτικά πεδία IV

6 Αλιευτική υποδομή περιοχής Ιχθυόσκαλες Μονάδες υδατοκαλλιέργειας και προοπτικές ανάπτυξής της Υφιστάμενες μονάδες Υδατοκαλλιεργειών Δυναμική προοπτικές των δραστηριοτήτων Περιγραφή της άμεσα ευρύτερης περιοχής του γηπέδου της Π.Ο.Α.Υ Περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά των περιοχών που ενδέχεται να επηρεασθούν σημαντικά εντός της περιοχής μελέτης Σύνοψη υφιστάμενων περιβαλλοντικών προβλημάτων των περιοχών που ενδέχεται να επηρεασθούν σημαντικά εντός της περιοχής μελέτης ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ Ή ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Επιπτώσεις των υδατοκαλλιεργειών στα ελληνικά οικοσυστήματα Προσδιορισμός επιπτώσεων στο περιβάλλον από την ανάπτυξη της θαλάσσιας ιχθυοκαλλιέργειας και της οστρακοκαλλιέργειας Μεθοδολογία αποτροπής και ελαχιστοποίησης επιπτώσεων στο περιβάλλον Σύστημα παρακολούθησης σημαντικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων Προτεινόμενο σύστημα παρακολούθησης Παρακολούθηση υλοποίησης της Π.Ο.Α.Υ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΠΟΥ ΑΝΕΚΥΨΑΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΤΗΣ Σ.Μ.Π.Ε ΒΑΣΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΕΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β V

7 1. ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ 1.1. Γενικά Η διαδικασία Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης (ΣΠΕ) είναι μια διαδικασία εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων, η οποία έχει θεσμοθετηθεί στην χώρα μας με την ΚΥΑ οικ / (ΦΕΚ 1225/Β/ ), στα πλαίσια εναρμόνισης της οδηγίας 2001/42/ΕΚ. Στόχος της οδηγίας 2001/42/ΕΚ είναι η προώθηση της Αειφόρου Ανάπτυξης με την υψηλού επιπέδου προστασία του περιβάλλοντος και την ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής συνιστώσας στην προετοιμασία και θέσπιση σχεδίων και προγραμμάτων. Η εκπόνηση της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) αποτελεί τον πυρήνα της διαδικασίας ΣΠΕ. Σκοπός της παρούσας Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) είναι ο εντοπισμός, η περιγραφή και η αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη χωροθέτηση Περιοχής Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (Π.Ο.Α.Υ.), στην Π.Α.Υ. Α1 (Σαγιάδα, Καλαμάς, Βάλτος Ραγίου), της Περιφερειακής Ενότητας Θεσπρωτίας καθώς και ο καθορισμός δράσεων και ενεργειών για τον περιορισμό και την άμβλυνση των επιπτώσεων. Περιλαμβάνει επίσης πληροφορίες για την εκτίμηση των επιπτώσεων που θα έχει στο περιβάλλον η ίδρυση της Π.Ο.Α.Υ., λαμβάνοντας υπόψη τις υφιστάμενες μεθόδους εκτίμησης και το περιεχόμενο (οργάνωση) της προτεινόμενης Π.Ο.Α.Υ Στόχοι του έργου Η ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. πραγματοποιείται στο πλαίσιο των κατευθύνσεων του Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α.Υ. και σε εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 10 του Ν. 2742/1999, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει (παρ. 7, άρθρου 30, Ν.3889/2010) και της Απόφασης αριθ /2002 του ΥΠΕΧΩΔΕ Καθορισμός δικαιολογητικών, διαδικασίας και προϋποθέσεων χωροθέτησης Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών. 1

8 Ειδικότερα, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α.Υ. οι Π.Ο.Α.Υ. χωροθετούνται εντός των ΠΑΥ κατηγορίας Α-Δ σε υποκείμενο επίπεδο σχεδιασμού, για την ολοκλήρωση της χωροταξικής οργάνωσης των υδατοκαλλιεργειών στη χώρα. Οι Π.Ο.Α.Υ. στο θαλάσσιο χώρο: δημιουργούνται αποκλειστικά και μόνο εντός των Π.Α.Υ. των κατηγοριών Α Δ, και οριοθετούνται από τις συντεταγμένες του περιγράμματός τους. μπορούν να αποτελούνται από μία ή περισσότερες ζώνες. προβλέπουν εκτάσεις για μελλοντική μίσθωση σε μονάδες υδατοκαλλιέργειας, καθώς και εκτάσεις υδρανάπαυσης. Ως Περιοχές Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (Π.Α.Υ.), σύμφωνα με την υπ. αριθμό 31722/ Απόφαση της Επιτροπής Συντονισμού της Κυβερνητικής Πολιτικής στον Τομέα του Χωροταξικού Σχεδιασμού και της Αειφόρου Ανάπτυξης «Έγκριση Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Υδατοκαλλιέργειες και της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αυτού» (ΦΕΚ 2505/Β/ ), ορίζονται οι θαλάσσιες περιοχές που πληρούν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά για την ανάπτυξη των υδατοκαλλιεργειών, εντός των οποίων χωροθετούνται μονάδες σε α) οργανωμένους υποδοχείς, με τη μορφή Π.Ο.Α.Υ., β) Περιοχές Άτυπης Συγκέντρωσης Μονάδων (Π.Α.Σ.Μ.) και γ) μεμονωμένα. Η περιοχή μελέτης Σαγιάδα Καλαμάς Βάλτος Ραγίου αποτελεί ΠΑΥ κατηγορίας Α, ενώ τμήματα αυτής θεωρούνται ΠΑΣΜ, ως Ζώνες της μελέτης Π.Ο.Α.Υ. που εκπονήθηκε με χρηματοδότηση του ΕΠΑΛ (2005) και ως εκ τούτου αποτελούν και μεταβατική κατάσταση θεσμοθέτησης ΠΟΑΥ (Πίνακας 2 και άρθρο 5, παρ. IIIα του Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α.Υ.). Επιπρόσθετα αναφέρεται ότι, εντός ΠΑΥ κατηγορίας Α και Β απαγορεύεται η ίδρυση νέων μονάδων, από της ισχύος του Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α.Υ. και μέχρι τη θεσμοθέτηση Π.Ο.Α.Υ. εντός αυτών. Η απαγόρευση αυτή αποτελεί αρνητικό παράγοντα στην ανάπτυξη της θαλάσσιας ιχθυοκαλλιέργειας στην παρούσα φάση δεδομένου ότι οι ΠΑΥ Α και Β αποτελούν το 91% του συνόλου των ΠΑΥ (41 από 45) ποσοστό το οποίο στη συνολική έκταση των ΠΑΥ ξεπερνά και το 95% και επιτάσσει την ταχεία θεσμοθέτηση Π.Ο.Α.Υ. στις ΠΑΥ αυτών των κατηγοριών. 2

9 1.3. Περιγραφή του σχεδίου Η μελετώμενη περιοχή για τη δημιουργία Π.Ο.Α.Υ., ανήκει διοικητικά στην Περιφερειακή Ενότητα Θεσπρωτίας και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της, στις ακτές του Ιονίου και στα σύνορα με την Αλβανία. Πιο συγκεκριμένα, η άμεση περιοχή μελέτης αφορά τον παράκτιο χώρο στις Δ.Ε. Σαγιάδας και Ηγουμενίτσας από τον Όρμο Ηγουμενίτσας έως και τη λωρίδα της Σαγιάδας, που καταλήγει στα σύνορα με την Αλβανία. Η προτεινόμενη Π.Ο.Α.Υ. Θεσπρωτίας, αποτελείται από τέσσερις (4) Ζώνες Α, Β, Γ και Δ, εκ των οποίων οι τρεις (3) για εκτροφή κύρια ιχθύων και η τέταρτη για εκτροφή κύρια οστρακοειδών, συνολικής έκτασης ,24 στρεμμάτων και συνολικής ετήσιας δυναμικότητας τόνων ιχθύων και τον. οστρακοειδών. Είναι δυνατή επίσης στις παραπάνω Ζώνες η ανάπτυξη δοκιμαστικών καλλιεργειών υδρόβιων οργανισμών, ειδών με οικονομικό ενδιαφέρον και πολυκαλλιεργειών, με όρους και προϋποθέσεις που θα ορίζονται αρμοδίως, κατά περίπτωση. Για τα είδη αυτά δεν προσδιορίζεται συνολική δυναμικότητα. Η θέση και η έκτασή τους, φαίνεται στους συνημμένους χάρτες (αριθ.: 3α και 3β) και καθορίζεται από τις συντεταγμένες των άκρων τους. Ζώνη Α (Αναπτυγμένης ιχθυοκαλλιέργειας) Εκτείνεται στην παράκτια ζώνη, βόρεια της Σαγιάδας από τις εκβολές του Ασπροποτάμου και μέχρι των ορίων της Ελληνικής Επικράτειας, μεταξύ της γραμμής που οριοθετείται σε απόσταση 50μ. από την ακτή και γραμμής σε απόσταση από αυτή που κυμαίνεται από μ. έως μ. περίπου προς τη θάλασσα. Εντός της Ζώνης αυτής λειτουργούν σήμερα είκοσι (20) μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας (από τις 21 της Π.Α.Υ.), στις οποίες εκτρέφονται Θαλάσσιοι Μεσογειακοί Ιχθύες, συνολικής ετήσιας δυναμικότητας 8.637,50 τον. και συνολικής μισθωμένης έκτασης 439 στρεμμάτων. Σε επίπεδο μονάδων η μισθωμένη έκταση είναι από 10 έως 80 στρέμματα και η δυναμικότητα από 150 τον./έτος έως τον./έτος. Πρόκειται για Ζώνη με περιορισμένες δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξης. Για το λόγο αυτό δεν προτείνεται εντός αυτής η ίδρυση νέων μονάδων και η μετεγκατάσταση μονάδων από περιοχές εκτός αυτής. 3

10 Η αύξηση της συνολικής ετήσιας δυναμικότητας (από τους 8.637,50 τον. σε τόνους) προβλέπεται να καλυφθεί από επέκταση υφιστάμενων μονάδων. Κατά προτεραιότητα προβλέπεται η μετακίνηση μονάδων εντός της Ζώνης, προκειμένου να πληρούνται οι όροι και οι προϋποθέσεις του Ειδικού Πλαισίου και της Κοινής Εγκυκλίου (βάθος, απόσταση από την ακτή, απόσταση μεταξύ των μονάδων) για το σύνολο των υφιστάμενων σήμερα μονάδων. Στις μονάδες θα χρησιμοποιείται το σύστημα των πλωτών ιχθυοκλωβών, το οποίο και μέχρι σήμερα χρησιμοποιείται. Η εγκατάσταση και ο εξοπλισμός του συστήματος, περιγράφεται στο επόμενο Κεφάλαιο της παρούσας μελέτης (Κεφ. 4.3). Η επέκταση, με αύξηση της μισθωμένης έκτασης, ή/και της δυναμικότητας, θα υπόκειται σε περιορισμούς ως ακολούθως: - Μονάδες με μισθωμένη έκταση μικρότερη των τριάντα (30) στρεμμάτων μπορούν να επεκταθούν μέχρι τα σαράντα (40) στρέμματα, με μέγιστη δυναμικότητα τους 800 τον. / έτος. - Μονάδες με μισθωμένη έκταση μεγαλύτερη ή ίση των τριάντα (30) στρεμμάτων και μικρότερη ή ίση των σαράντα (40) στρεμμάτων μπορούν να επεκταθούν μέχρι τα (50) στρέμματα, με μέγιστη δυναμικότητα τους τον. / έτος. - Μονάδες με μισθωμένη έκταση μεγαλύτερη ή ίση με πενήντα (50) στρέμματα έως και εξήντα (60) στρέμματα παραμένουν ως έχουν, με μέγιστη δυναμικότητα τους τον. / έτος. - Μονάδες με μισθωμένη έκταση μεγαλύτερη των εξήντα (60) στρεμμάτων διατηρούν την έκταση και τη δυναμικότητα που έχουν κατά την έκδοση του Πρ. Δ/τος θεσμοθέτησης της Π.Ο.Α.Υ. - Μονάδες που δεν μπορούν να λάβουν τα προαναφερόμενα μέγιστα εμβαδά και δυναμικότητα, τότε όσες επεκταθούν μέχρι και τα είκοσι (20) στρέμματα μπορούν να αποκτήσουν μέγιστη δυναμικότητα 500 τον. / έτος και όσες επεκταθούν μέχρι τα τριάντα (30) στρέμματα, μπορούν να αποκτήσουν μέγιστη δυναμικότητα 600 τον. / έτος. Οι μονάδες της Ζώνης οι οποίες δεν δύναται να πληρούν τους όρους και τις προϋποθέσεις του Ειδικού Πλαισίου και της Κοινής Εγκυκλίου αριθμ. οικ /1866/ , πλησίον της αδειοδοτημένης θέσης, μπορούν να μετεγκατασταθούν στη Ζώνη Β κατά προτεραιότητα, με τους όρους που ισχύουν στη 4

11 Ζώνη αυτή, σημειώνοντας ότι η έκταση που ελευθερώνεται στη Ζώνη Α δεν επιτρέπεται να αποτελέσει αντικείμενο μίσθωσης ίσης έκτασης στη Ζώνη αυτή. Με βάση τα παραπάνω και λαμβάνοντας υπόψη, τις ισχύουσες παραμέτρους ίδρυσης και λειτουργίας των μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας, την κατάσταση του περιβάλλοντος, τα βάθη και τα επικρατούντα ρεύματα εντός της Ζώνης, αλλά και τις λοιπές δραστηριότητες που αναπτύσσονται στην περιοχή, καθορίστηκε το «μέγεθος» αυτής σε τον. / έτος Ζώνη Β, (Υπό ανάπτυξη ιχθυοκαλλιέργειας) Η Ζώνη Β περιλαμβάνει θαλάσσια έκταση που οριοθετείται από τη γραμμή του εξωτερικού ορίου της Ζώνης Α και γραμμής σε απόσταση που κυμαίνεται από μ. περίπου από την πρώτη. Πρόκειται για περιοχή στην οποία, όπως προαναφέρθηκε, δεν υπάρχει σήμερα υδατοκαλλιεργητική δραστηριότητα και ορίζεται ως Ζώνη της Π.Ο.Α.Υ., για την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση της περιοχής της Π.Α.Υ., δεδομένης της καταλληλότητάς της για την υπόψη δραστηριότητα. Ο καθορισμός της έκτασης της Ζώνης αυτής έγινε με κριτήρια, τόσο περιβαλλοντικά, όσο και τεχνικά. Συγκεκριμένα: Προς την ανοικτή θάλασσα λήφθηκε υπόψη το βάθος της θάλασσας των 70 μ. περίπου (για λόγους κόστους και διαχείρισης των μονάδων), αλλά και να μην ξεπερασθούν τα όρια της Π.Α.Υ. Σε κάθε περίπτωση αποτελεί προέκταση της Ζώνης Α. Εντός της Ζώνης Β (προτεινόμενης έκτασης 7.411,55 στρεμμάτων και συνολικής ετήσιας δυναμικότητας τόνων) θα εγκατασταθούν νέες μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας, ή θα μετεγκατασταθούν μονάδες κατά προτεραιότητα από τη Ζώνη Α, για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων, εντατικής μορφής, με το σύστημα των πλωτών ιχθυοκλωβών. Οι μονάδες εντός της Ζώνης Β θα έχουν μέγιστη μισθωμένη έκταση σαράντα (40) στρέμματα και μέγιστη δυναμικότητα 800 τον. / έτος. Κάθε φορέας μπορεί να αιτηθεί κατά μέγιστο έως δύο νέες θέσεις, τις οποίες μπορεί εάν επιθυμεί να συνενώσει (80 στρ. και μέγιστη δυναμικότητα τον./έτος). Κατ εξαίρεση οι μονάδες που θα μετεγκαθίστανται από τη Ζώνη Α, μπορούν να έχουν άμεσα μισθωμένη έκταση μέχρι ογδόντα (80) στρέμματα και μέγιστη δυναμικότητα τον./έτος. 5

12 Γενικές προβλέψεις / κατευθύνσεις για τις Ζώνες Α και Β Για τις δύο Ζώνες Α και Β που προαναφέρθηκαν, εκτός των ανωτέρω κριτηρίων προβλέπονται τα ακόλουθα: Εντός των δύο Ζωνών ορίζονται δύο (2) θέσεις υδρανάπαυσης έκτασης 500 και 244 στρεμμάτων αντίστοιχα (βλέπε συνημμένο χάρτη αρ. 3α). Ορίζεται απόσταση των μονάδων μεταξύ τους καθώς και από τις θέσεις υδρανάπαυσης τα πεντακόσια (500) μέτρα τουλάχιστον. Οι επιχειρήσεις που επιθυμούν να διασπάσουν ή να μετακινήσουν μονάδα τους πριν από τη θεσμοθέτηση της ΠΟΑΥ, οφείλουν να λάβουν τη σύμφωνη γνώμη του Διοικητικού Συμβουλίου της ΘΕΣ.Π.Ο.Α.Υ. Α.Ε. όσον αφορά τη θέση που ζητούν προκειμένου η διάσπαση ή η μετακίνησή τους να μη γίνει σε χώρο όπου προβλέπεται θέση υδρανάπαυσης ή εμποδίζουν την τακτοποίηση των υφιστάμενων μονάδων στη Ζώνη Α ή τη δημιουργία νέων μονάδων στη Ζώνη Β. Στην περίπτωση διάσπασης, οι νέες μονάδες που θα προκύψουν δεν μπορούν να έχουν μεγαλύτερο εμβαδόν και δυναμικότητα στο σύνολό τους από το συνολικά καθοριζόμενο, όπως ορίζεται σε κάθε Ζώνη σύμφωνα με τις προβλέψεις της παρούσας. Μετά την πάροδο των 5 ετών από την ίδρυση της Π.Ο.Α.Υ. (έκδοση Πρ. Δ/τος), οι μονάδες εντός των δύο Ζωνών, μπορούν να αυξήσουν την ετήσια δυναμικότητα τους έως και 20%, επί της πρόσθετης δυναμικότητας που θα αποκτήσουν μετά την έκδοση του Πρ. Δ/τος, εφόσον οι περιβαλλοντικές συνθήκες και η ισχύουσα νομοθεσία το επιτρέπει, χωρίς να γίνει υπέρβαση του ορίου της δυναμικότητας της Ζώνης ( τόνων/έτος για τη Ζώνη Α και για τη Ζώνη Β). Η εν λόγω αύξηση θα πραγματοποιείται μετά από απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των μετόχων του Φορέα Διαχείρισης της Π.Ο.Α.Υ. κατόπιν σχετικής εισήγησης του Διοικητικού Συμβουλίου του. Ζώνη Γ, Ιχθυοκαλλιέργειας Οριοθετείται εντός του όρμου Βάλτου, με έκταση 70 στρέμματα. Στη Ζώνη, που λειτουργεί σήμερα μία μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας με το σύστημα των πλωτών ιχθυοκλωβών προτείνεται επέκτασή της μέχρι σαράντα (40) στρέμματα και δυναμικότητα κατά ανώτατο όριο 780 τον. / έτος. 6

13 Ο υπολογισμός της μέγιστης επιτρεπόμενης δυναμικότητας και της προτεινόμενης έκτασης, έγινε λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Όρμου Βάλτου, ως προστατευόμενης περιοχής («Χαρακτηρισμός των χερσαίων, υδάτινων και θαλάσσιων περιοχών των Στενών και εκβολών των ποταμών Αχέροντα και Καλαμά, του Έλους Καλοδικίου και της ευρύτερης περιοχής τους, ως Περιοχών Προστασίας της Φύσης και Περιφερειακών ζωνών, ΦΕΚ 396/Β/2009») και καταφύγιο άγριας ζωής (ΦΕΚ 951/Β/2003) και κύρια τα βάθη και τα επικρατούντα ρεύματα, αλλά και τη μικρή σχετικά έκταση της Ζώνης (70 στρέμματα). Η μονάδα θα λειτουργεί, όπως και μέχρι σήμερα, με το σύστημα των πλωτών ιχθυοκλωβών, για την εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων. Ζώνη Δ, Οστρακοκαλλιέργειας Η Ζώνη οριοθετείται σε θαλάσσια περιοχή, η οποία με απόφαση του Περιφερειάρχη Ηπείρου έχει ορισθεί ως Ζώνη Παραγωγής Ζώντων Δίθυρων Μαλακίων (ΠΖΔΜ). Εντός της Ζώνης έχουν εκδοθεί διοικητικές πράξεις για τη μετεγκατάσταση επτά (7) μονάδων μυδοκαλλιέργειας από τις εκβολές του Καλαμά. Μέχρι σήμερα εντός της Ζώνης, έχουν εγκατασταθεί τέσσερις (4). Για τις ως άνω μονάδες η μισθωμένη έκταση είναι 28,9 στρέμματα και η δυναμικότητά τους 160 τον. / έτος, ήτοι συνολικά η μισθωμένη έκταση ανέρχεται σε 202,3 στρέμματα και η συνολική ετήσια δυναμικότητα τον. Σημειώνεται ότι, η μετεγκατάσταση των μονάδων στη Ζώνη Δ, έγινε αναγκαστικά, καθόσον στην προηγούμενη περιοχή η παραγωγικότητα ήταν πολύ χαμηλή. Θα πρέπει εν προκειμένω να υπογραμμισθεί το γεγονός ότι, η μυδοκαλλιέργεια στην περιοχή είναι υπόθεση λίγων σχετικά ετών (10 12) χωρίς ικανοποιητικά αποτελέσματα μέχρι σήμερα. Κατά συνέπεια τα επόμενα βήματα ανάπτυξης της στην περιοχή θα πρέπει να είναι προσεκτικά, αξιοποιώντας ενδεχόμενα νέες μεθόδους - τεχνολογίες και κυρίως διευρύνοντας τα εκτρεφόμενα είδη (εκτός των μυδιών), αλλά και μελλοντικά της επέκτασης της Ζώνης αυτής προς την ακτή. Στο πλαίσιο αυτό η προτεινόμενη συνολική δυναμικότητα της Ζώνης ορίζεται στους τον. εκ των οποίων οι τον. μύδια και οι 220 τον. των ειδών: στρείδια, αχιβάδες, χτένια. 7

14 1.4. Εναλλακτικές δυνατότητες Η διαμόρφωση της προτεινόμενης οργάνωσης της Π.Ο.Α.Υ. έγινε μετά από εξέταση και αξιολόγηση εναλλακτικών δυνατοτήτων, μεταξύ των οποίων και της μηδενικής λύσης. Η μηδενική λύση η οποία αποτελεί μη ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην περιοχή και συνέχιση της σημειακής χωροθέτησης απορρίφθηκε, καταρχήν καθόσον αντίκειται στις κατευθύνσεις του Ειδικού Πλαισίου, αλλά και για το λόγο ότι, η συνέχιση της σημειακής χωροθέτησης των μονάδων παρουσιάζει συγκριτικά μειονεκτήματα σε σχέση με την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. και συγκεκριμένα: Η Π.Ο.Α.Υ. ενσωματώνει κατά τον καταλληλότερο τρόπο την περιβαλλοντική διάσταση στην ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας, με την οργανωμένη και υπεύθυνη παρακολούθηση της κατάστασης του περιβάλλοντος, ενώ συμβάλει αποτελεσματικά στην τοπική οικονομία και ενισχύει την επιχειρηματικότητα στον κλάδο, με την εφαρμογή ολοκληρωμένης αειφόρου διαχείρισης της περιοχής. Εναλλακτικές δυνατότητες εξετάστηκαν και για κάθε μία Ζώνη της προτεινόμενης Π.Ο.Α.Υ., όσον αφορά την οργάνωση, την έκταση αλλά και τη δυναμικότητά της. Στα Κεφ και της παρούσας παρουσιάζονται αναλυτικά τα εναλλακτικά σενάρια καθώς και οι λόγοι απόρριψής τους Περιγραφή της υφιστάμενης κατάστασης του περιβάλλοντος Στην περιγραφή της κατάστασης του περιβάλλοντος περιλαμβάνονται: - Το φυσικό περιβάλλον - Το ανθρωπογενές περιβάλλον - Η αλιευτική δραστηριότητα και - Η υδατοκαλλιεργητική δραστηριότητα Φυσικό περιβάλλον Η περιοχή μελέτης περιλαμβάνει την ακτογραμμή από το βόρειο άκρο του όρμου Ηγουμενίτσας έως το παράκτιο συνοριακό όριο Ελλάδος Αλβανίας και ανήκει στις Δημοτικές Ενότητες Σαγιάδας και Ηγουμενίτσας. 8

15 Οι κρίσιμες φυσικές παράμετροι του θαλάσσιου περιβάλλοντος είναι τέτοιες που συνηγορούν στην ανάπτυξη θαλάσσιων υδατοκαλλιεργειών. Στην περιοχή των εκβολών του Καλαμά, το βάθος της θάλασσας είναι πολύ μικρό και δεν προσφέρεται για την εγκατάσταση πλωτών μονάδων εκτροφής. Στο υπόλοιπο τμήμα και ιδιαίτερα από τη Σαγιάδα μέχρι την Ελληνο-Αλβανική μεθόριο, το βάθος της θάλασσας αυξάνει γρήγορα και σε μικρή απόσταση από την ακτή και είναι επαρκές για την εγκατάσταση ιχθυοκλωβών. Λόγω του προστατευμένου χαρακτήρα της περιοχής (η Κέρκυρα εμποδίζει την ανάπτυξη μεγάλων κυμάτων) και του έντονου ανάγλυφου της ακτογραμμής, ο κυματισμός που αναπτύσσεται δεν είναι μεγάλος και επιτρέπει την ασφαλή εγκατάσταση και διαχείριση ιχθυοκλωβών. Η ανανέωση των θαλάσσιων μαζών είναι ικανοποιητική όπως προκύπτει από στοιχεία ρευματομετρήσεων, γεγονός που συμβάλλει στον αυτοκαθαρισμό και συνηγορεί στην εγκατάσταση κλωβών. Τέλος σημαντική είναι η απουσία εκτεταμένων υποθαλάσσιων λιβαδιών ή άλλης θαλάσσιας βλάστησης που προστατεύεται από Διεθνείς Συμβάσεις και Οδηγίες της Ε.Ε. Όσον αφορά την οστρακοκαλλιέργεια, η ανάπτυξή της στις εκβολές του ποταμού Καλαμά (παλαιά και νέα κοίτη), δεν έχει μέχρι σήμερα δώσει θετικά αποτελέσματα. Ως εκ τούτου επιλέχθηκε η προτεινόμενη Ζώνη (Ζώνη Δ), για την εγκατάσταση μονάδων οστρακοκαλλιέργειας, όπως άλλωστε έχει καθοριστεί και με απόφαση του Περιφερειάρχη Ηπείρου (αριθ / ). Τέλος σημειώνεται ότι το βόρειο άκρο του όρμου Ηγουμενίτσας και πιο συγκεκριμένα η μικρή έκταση της προτεινόμενης Ζώνης εντός του Όρμου Βάλτου διαθέτει τα κατάλληλα περιβαλλοντικά στοιχεία (ρεύματα και βάθος), για την εγκατάσταση μίας μονάδας ιχθυοκαλλιέργειας. Τροφικό καθεστώς Τα διαθέσιμα στοιχεία για την περιοχή αποδεικνύουν τον ολιγότροφο έως μεσότροφο των υδάτων της Κερκυραϊκής θάλασσας. Η ρύπανση της περιοχής είναι άμεσα συναρτημένη με τις χρήσεις που έχουν αναπτυχθεί κατά μήκος της παράκτιας ζώνης, λόγω των μεγάλων πόλεων και τουριστικών κέντρων της περιοχής. Οι υδρολογικές συνθήκες (άνεμοι, ρεύματα) συντελούν ώστε να μην δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα. 9

16 Προβλήματα ρύπανσης δημιουργούνται στις εκβολές του ποταμού Καλαμά λόγω της μεταφοράς ρύπων που προέρχονται από μεταποιητικές μονάδες και των λιπασμάτων της πεδιάδας (μεταφερόμενα νιτρικά και φωσφορικά άλατα από τη γεωργική χρήση). Οι πηγές ρύπανσης που προαναφέρθηκαν δεν προκαλούν εκτεταμένα προβλήματα ευτροφισμού στον θαλάσσιο χώρο των προτεινόμενων Ζωνών της Π.Ο.Α.Υ. Όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος στην περιοχή μελέτης υπάρχουν: Περιοχές Natura 2000, Καταφύγια Άγριας Ζωής, Περιοχές Προστασίας της Φύσης και Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης ως κάτωθι: Δίκτυο Natura 2000 Αποτελείται από δύο κατηγορίες περιοχών: τις «Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ)» (Special Protection Areas - SPA) για την Ορνιθοπανίδα, όπως ορίζονται στην Οδηγία 79/409/EΟK περί της διατηρήσεως των άγριων πτηνών, η οποία κωδικοποιήθηκε με την Οδηγία 2009/147/ΕΚ και τους «Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ)» (Sites of Community Importance - SCI), όπως ορίζονται στην Οδηγία 92/43/ΕΟΚ για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της Άγριας Πανίδας και Χλωρίδας. Ειδικότερα στην Περιφερειακή Ενότητα Θεσπρωτίας έχουν χαρακτηριστεί τέσσερις (4) ΕΖΔ και πέντε (5) ΖΕΠ, οι οποίες είναι οι ακόλουθες: Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ) 1. GR ΕΚΒΟΛΕΣ (ΔΕΛΤΑ)ΚΑΛΑΜΑ 2. GR ΕΛΟΣ ΚΑΛΟΔΙΚΙ 3. GR ΛΙΜΝΗ ΛΙΜΝΟΠΟΥΛΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑΣ 4. GR ΣΤΕΝΑ ΚΑΛΑΜΑ Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) 1. GR YΓΡΟΤΟΠΟΣ ΕΚΒΟΛΩΝ ΚΑΛΑΜΑ ΚΑI ΝΗΣΟΣ ΠΡΑΣΟΥΔI 2. GR ΕΛΗ ΚΑΛΟΔIΚI, ΜΑΡΓΑΡΙΤΙ,ΚΑΡΤΕΡI & ΛIΜΝΗ ΠΡΟΝΤΑΝΗ 3. GR ΣΤΕΝΑ ΠΑΡΑΚΑΛΑΜΟΥ 4. GR ΟΡΗ ΠΑΡΑΜYΘIΑΣ, ΣΤΕΝΑ ΚΑΛΑΜΑ ΚΑΙ ΣΤΕΝΑ ΑΧΕΡΟΝΤΑ 10

17 5. GR ΟΡΗ ΤΣΑΜΑΝΤΑ,ΦΙΛIΑΤΩΝ,ΦΑΡΜΑΚΟΒΟΥΝI, ΜΕΓΑΛΗ ΡΑΧΗ Σύμφωνα με το Ν.3937/2011 (άρθρα 4 και 5), οι Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ) και οι Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) συνιστούν Περιοχές Προστασίας Οικοτόπων και Ειδών και εντάσσονται στο Εθνικό Σύστημα Προστατευόμενων Περιοχών. Καταφύγια Άγριας Ζωής Στην Π.Ε. Θεσπρωτίας έχουν χαρακτηριστεί ως καταφύγια άγριας ζωής, οι κάτωθι περιοχές: Βατάτσα - Διβάρι - Όρμος Βάλτου - Δρέπανο Δήμου Ηγουμενίτσας - κωδ. K906, φεκ 951/Β/ Τροποποίηση Βαράθι (Μαυρουδίου-Νέας Σελεύκειας-Ηγουμενίτσας) - κωδ. K237, φεκ 561/ Προφήτης Ηλίας, Βρυσούλες, Στεφάνωμα Δάφνης Δήμου Φιλιατών - κωδ. K831, φεκ 1016/Β/ Τροποποίηση Ραβενή-Μαλούνιο-Πέντε Εκκλησιές - κωδ. K223, φεκ 314/ Αγίων Πάντων, Πλατάνου, Κοκκινολιθαρίου, Αγίου Νικολάου, Κάτω Ξεχώρου, Κεραμίτσας, Κρυονερίου Δήμου Φιλιατών - κωδ. K830, φεκ 1021/Β/ Ίδρυση Αμπελώνας, Βαβουρίου, Μηλέας Δήμου Φιλιατών - κωδ. K832, φεκ 1016/Β/ Ίδρυση Περιοχές Προστασίας της Φύσης Με την ΚΥΑ 36427/ (ΦΕΚ 396/Δ/ ), χαρακτηρίζεται ως Περιοχή Προστασίας της Φύσης, τα Στενά και οι Εκβολές των ποταμών Αχέροντα και Καλαμά με την ονομασία «Προστατευόμενη Περιοχή εκβολών και Στενών των Ποταμών Αχέροντα, Καλαμά, του Έλους Καλοδικίου, καθώς και η χερσαία, η υδάτινη και θαλάσσια περιοχή τους». Εντός της προστατευόμενης περιοχής χαρακτηρίζονται περιοχές Προστασίας της Φύσης και Περιφερειακές Ζώνες. Όσον αφορά την ευρύτερη περιοχή ποταμού Καλαμά Έλος Καλοδικίου ορίζονται οι ακόλουθες: 11

18 Ι. Περιοχή Προστασίας της Φύσης: Χαρακτηρίζεται η χερσαία και υδάτινη περιοχή που βρίσκεται στις εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προ του 1923 και εκτός των ορίων των οριοθετημένων οικισμών κάτω των κατοίκων, των Δήμων Σαγιάδας, Φιλιατών, Ηγουμενίτσας, Παραμυθιάς και Μαργαριτίου. Η Περιφερειακή Ζώνη του ποταμού Καλαμά και του έλους Καλοδικίου περιλαμβάνει τα ακόλουθα 3 τμήματα: - Α3 Έλος Καλοδικίου - Α4 Δέλτα Καλαμά - Α5 Στενά Καλαμά ΙΙ. Περιφερειακή Ζώνη: Χαρακτηρίζονται οι χερσαίες περιοχές που βρίσκονται στις εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προ του 1923 και εκτός των ορίων των οριοθετημένων οικισμών κάτω των κατοίκων, των Δήμων Σαγιάδας, Φιλιατών, Ηγουμενίτσας, Παραμυθιάς, Παραποτάμου και Μαργαριτίου. Η Περιφερειακή Ζώνη του ποταμού Καλαμά και του έλους Καλοδικίου περιλαμβάνει τα ακόλουθα 8 τμήματα: - Β5 Έλους Καλοδικίου - Β6 Δέλτα Καλαμά - Β7 Δρέπανου - Β8 Λυγιάς και Κορυφούλες - Β9 Αγιονάζι - Β10 Λιουμπέτσι - Β11 Κοίτης Καλαμά - Β12 Στενά Καλαμά Διατηρητέα μνημεία της Φύσης Στην Π.Ε. Θεσπρωτίας έχει κηρυχθεί ως Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης: Ο Πλάτανος στην Ελαία Θεσπρωτίας (ΦΕΚ 173/Β/1981) Ανθρωπογενές περιβάλλον Η περιοχή μελέτης ανήκει κύρια στις Δ.Ε. Ηγουμενίτσας και Σαγιάδας με διαφορετικά πληθυσμιακά χαρακτηριστικά. Η Δ.Ε. Ηγουμενίτσας περιλαμβάνει την πόλη της 12

19 Ηγουμενίτσας που είναι και πρωτεύουσα του Νομού Θεσπρωτίας και συγκεντρώνει το 40% του πληθυσμού, ενώ η Δ.Ε. Σαγιάδας μόλις το 4%. Οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες που προκαλούν πίεση στα παράκτια και θαλάσσια οικοσυστήματα, είναι: - Η αστική ανάπτυξη - Η τουριστική ανάπτυξη - Η αγροτική ανάπτυξη - Η ναυσιπλοΐα και - Η δραστηριότητα του τομέα Αλιείας (θαλάσσια αλιεία, υδατοκαλλιέργεια, μεταποίηση) Στο σύνολό της η περιοχή και κυρίως αυτή της Δ.Ε. Σαγιάδας δεν παρουσιάζει σημαντική οικιστική ανάπτυξη, ούτε προκαλεί όχληση στον παράκτιο χώρο, αλλά ούτε και ζήτηση για παραθεριστική κατοικία. Κατά μήκος του παράκτιου χώρου της λωρίδας Σαγιάδας από τον οικισμό της Σαγιάδας και μέχρι το Ακρωτήρι Στροβίλι υπάρχουν κάποιες υποτυπώδεις εγκαταστάσεις θαλάσσιας αναψυχής. Ζώνες τουριστικά ανεπτυγμένες παρατηρούνται κύρια στην Ηγουμενίτσα και νοτιότερα αυτής. Όσον αφορά τη ναυσιπλοΐα κυριαρχούν οι γραμμές από και προς την Κέρκυρα και την Ιταλία. Παλαιότερα υπήρχε και σύνδεση με μεγάλα λιμάνια της Αδριατικής (π.χ. Dubronik της Κροατίας) Αγροτική ανάπτυξη Η αγροτική ανάπτυξη αποτελεί σημαντική δραστηριότητα στην περιοχή μελέτης και συγκεκριμένα: Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ., η μεγαλύτερη έκταση της περιοχής μελέτης καλύπτεται από γεωργικές περιοχές. Συγκεκριμένα, τόσο στη Δ.Ε. Ηγουμενίτσας όσο και στη Δ.Ε. Σαγιάδας οι γεωργικές περιοχές αποτελούν το 50% περίπου. Οι γεωργικές εκτάσεις της περιοχής μελέτης αφορούν κυρίως σε αρόσιμη γη και βοσκότοπους. 13

20 Όσον αφορά στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις στην περιοχή μελέτης, οι μεγαλύτερες εκτάσεις καταλαμβάνονται είτε από δενδρώδεις καλλιέργειες, είτε από μόνιμα λιβάδια και βοσκότοπους. Σε επίπεδο εκμεταλλεύσεων, παρατηρείται υπεροχή των δενδροκαλλιεργειών με ποσοστό που ξεπερνά το 55% στη Δ.Ε. Σαγιάδας, ενώ στη Π.Ε. Θεσπρωτίας φτάνει το 37%. Επιπλέον, μεγάλο ποσοστό καλλιεργειών στη Δ.Ε αποτελούν οι αροτραίες καλλιέργειες (36%) και κυρίως τα φυτά μεγάλης καλλιέργειας και λοιπές καλλιέργειες, όπως καταγράφονται από την ΕΛ.ΣΤΑΤ. Επίσης η κτηνοτροφία είναι ιδιαίτερα σημαντική δραστηριότητα για την οικονομία της Περιφέρειας Ηπείρου, η οποία αντιπροσωπεύει σχεδόν το 16% της παραγωγής κρέατος της χώρας. Η περιοχή μελέτης και ιδιαίτερα η περιοχή της Σαγιάδας δεν παρουσιάζει υψηλά ποσοστά συμμετοχής στην κτηνοτροφία της Περιφέρειας σε σχέση με άλλες Δημοτικές Ενότητες της Θεσπρωτίας. Τα ζώα που καταγράφονται στην περιοχή μελέτης είναι κυρίως αιγοπρόβατα και βοοειδή. Ακόμα σε μικρότερες συγκεντρώσεις υπάρχουν πουλερικά και μελίσσια. Οι περισσότερες εκμεταλλεύσεις είναι σχετικά μικρές και οι απασχολούμενοι σε αυτές στην πλειοψηφία τους ασχολούνται παράλληλα και με τη γεωργία. Οργανωμένη παρουσιάζεται η πτηνοτροφική δραστηριότητα, η οποία σημειώνει μεγάλη άνθηση Αλιευτική δραστηριότητα Η περιοχή της Π.Ε. Θεσπρωτίας δεν παρουσιάζει ιδιαίτερη ανάπτυξη στην αλιεία. Χαρακτηρίζεται για το μικρό σχετικά αριθμό επαγγελματικών σκαφών και τις ελάχιστες υποδομές. Οι βασικές κατηγορίες της αλιευτικής δραστηριότητας είναι οι ακόλουθες: Παράκτια αλιεία: Η παράκτια αλιεία αριθμεί 81 σκάφη και είναι η πιο σημαντική δραστηριότητα του κλάδου και ιδιαίτερα η μικρή παράκτια αλιεία που αφορά σκάφη μήκους μεταξύ καθέτων έως και 12. Τα κύρια εργαλεία τους είναι στατικά δίχτυα (απλά, μανωμένα, αφρόδιχτα και δίχτυα βυθού) και παραγάδια, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις χρησιμοποιούντα και εργαλεία χειρός (καθετή, καλαμαριέρα, τσαπαρί, πεζόβολο κλπ.). Στην παράκτια αλιεία ανήκει και η βιντζότρατα/πεζότρατα (ένα σκάφος), συρόμενο εργαλείο από σκάφος που αγκυροβολεί πλησίον της ακτής. 14

21 Μέση αλιεία: Η δραστηριότητα αυτή αναπτύσσεται σε κατάλληλα πεδία, όπου μπορούν να χρησιμοποιηθούν συρόμενα εργαλεία (τράτες κάθε μορφής) ή κυκλικά δίχτυα (γρι-γρι). Ο αριθμός των σκαφών της κατηγορίας αυτής είναι πολύ μικρός, πρόκειται για δύο (2) σκάφη μηχανοτρατών Υδατοκαλλιεργητική δραστηριότητα Η περιοχή μελέτης θεωρείται η μία από τις περιοχές της χώρας με σημαντικό αριθμό μονάδων εντατικής υδατοκαλλιέργειας και συγκεκριμένα: Στην Περιφερειακή Ενότητα Θεσπρωτίας δραστηριοποιούνται συνολικά 23 μονάδες θαλάσσιας ιχθυοκαλλιέργειας, συνολικής ετήσιας εγκεκριμένης δυναμικότητας 9.151,5 τόνων θαλασσινών ψαριών και μισθωμένης έκτασης 477 στρεμμάτων. Εντός της ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα Καλαμάς Βάλτος Ραγίου) είναι εγκατεστημένες είκοσι μία (21) πλωτές μονάδες εκτροφής Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων, συνολικής εγκεκριμένης δυναμικότητας 8.851,50 τόνων. Η συνολική θαλάσσια έκταση που καταλαμβάνουν ανέρχεται σε 457 στρέμματα. Εκτός της ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα Καλαμάς Βάλτος Ραγίου), δραστηριοποιούνται δύο (2) μονάδες εκτροφής Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων, σε συνολική θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων και συνολικής εγκεκριμένης δυναμικότητας 300 τόνων. Οι παραπάνω μονάδες (εντός και εκτός της ΠΑΥ) λειτουργούν σε πλωτές εγκαταστάσεις με το σύστημα των ιχθυοκλωβών και εξυπηρετούνται από χερσαίες υποστηρικτικές και συνοδές εγκαταστάσεις, τις οποίες, κατά περίπτωση, αποτελούν: ιχθυογεννητικοί σταθμοί, συσκευαστήρια, αποθήκες, κτίρια προσωπικού κλπ. Στην Περιφερειακή Ενότητα Θεσπρωτίας λειτουργούν: ένας (1) ιχθυογεννητικός σταθμός, μία (1) χερσαία μονάδα προπάχυνσης γόνου Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων πέντε (5) εγκαταστάσεις συσκευασίας αλιευτικών προϊόντων μία (1) μεταποιητική δραστηριότητα ψαριών Επίσης, εντός της ΠΑΥ Α1 λειτουργούν και οκτώ (8) μονάδες οστρακοκαλλιέργειας και συγκεκριμένα μυδοκαλλιέργειας, συνολικής δυναμικότητας τον/έτος σε συνολική μισθωμένη έκταση 231,2 στρέμματα. 15

22 Σε χερσαίες εγκαταστάσεις λειτουργούν 2 μονάδες πεστροφοκαλλιέργειας συνολικής δυναμικότητας 100 τον/έτος ενώ υπάρχει (υπό κατασκευή) και μία μονάδα εκτροφής γαρίδας. Στην περιοχή μελέτης λειτουργούν και 6 Λιμνοθάλασσες, ως υδατοκαλλιέργεια εκτατικής μορφής Εκτίμηση, αξιολόγηση και αντιμετώπιση των επιπτώσεων στο περιβάλλον του σχεδίου Η υδατοκαλλιέργεια είναι κατά γενική παραδοχή, φιλική προς το περιβάλλον δραστηριότητα. Από επιστημονική άποψη η εντατικής μορφής υδατοκαλλιέργεια είναι μία μονόδρομη ροή ενέργειας (εξωγενής παροχή τροφής εκτρεφόμενος οργανισμός περιβάλλον) και επομένως η επίπτωσή της στο περιβάλλον είναι προσθετική. Εξάλλου η επίδραση της υδατοκαλλιεργητικής δραστηριότητας στο περιβάλλον σχετίζεται, με: - τον εκτρεφόμενο οργανισμό - τον τύπο και τη μέθοδο εκτροφής και - τα χαρακτηριστικά του οικοσυστήματος που ασκείται η δραστηριότητα Έτσι, οι επιπτώσεις στο περιβάλλον από την υδατοκαλλιέργεια θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ανάλογα με τους υπόψη παράγοντες. Στην Π.Ο.Α.Υ. Θεσπρωτίας οι προτεινόμενες κύριες δραστηριότητες, είναι η εκτροφή ιχθύων με το σύστημα των πλωτών ιχθυοκλωβών και η οστρακοκαλλιέργεια με το σύστημα Long line. Οι επιπτώσεις, των προτεινόμενων στο σχέδιο δραστηριοτήτων, κύρια είναι οι ακόλουθες: Ιχθυοκαλλιέργεια Η θαλάσσια ιχθυοκαλλιέργεια έχει ως κύριες αρνητικές επιπτώσεις στις βιογεωχημικές παραμέτρους του θαλάσσιου περιβάλλοντος με την εισαγωγή στο περιβάλλον θρεπτικών ουσιών του αζώτου και του φωσφόρου ως παραπροϊόντα των περιττωμάτων των καλλιεργούμενων ψαριών και τις απώλειες τροφής. Ως αποτέλεσμα αυτού, παρατηρείται τοπική αύξηση στη συγκέντρωση των θρεπτικών 16

23 και μείωση του διαλυμένου οξυγόνου σε βάθη πολύ κοντά στον πυθμένα. Η επίπτωση αυτή είναι αναστρέψιμη σε μικρό χρονικό διάστημα. Επίσης επίπτωση έχει και στο τοπίο και τη θέα που δημιουργεί όχληση σε κατοίκους σε κάποιες περιοχές. Το φαινόμενο αυτό δεν είναι γενικευμένο καθώς υπάρχουν τουριστικές περιοχές ιδιαίτερα ανεπτυγμένες στις οποίες υπάρχουν μονάδες υδατοκαλλιέργειας εδώ και πολλά χρόνια. Οστρακοκαλλιέργεια Στην οστρακοκαλλιέργεια δεν υφίσταται ροή ενέργειας προς το εξωτερικό περιβάλλον αλλά η ενέργεια ανακυκλώνεται μεταξύ των καλλιεργούμενων οστράκων και του θαλάσσιου μέσου, γιατί τα όστρακα τρέφονται με το φιλτράρισμα του νερού κατακρατώντας πλαγκτόν. Επιπτώσεις που συνδέονται με την οστρακοκαλλιέργεια είναι η αλλοίωση της υδρολογίας (κίνηση θαλάσσιων μαζών) από τις εγκαταστάσεις που είναι τοποθετημένες στον θαλάσσιο πυθμένα (πάσσαλοι, πλατφόρμες) που κυρίως προκαλεί την αύξηση της καθίζησης φερτών υλικών γύρω από τις μονάδες. Ωστόσο με το σύστημα των long-lines (επιφανειακά επιπλέοντα συστήματα καλλιέργειας), οι επιπτώσεις ελαχιστοποιούνται. Από τη μέχρι σήμερα εμπειρία από την λειτουργία μονάδων οστρακοκαλλιέργειας δεν φαίνεται να υπάρχει επίπτωση στο τοπίο και στη θέα σε κατοίκους με δεδομένο ότι η όχληση αυτή είναι σχετικά περιορισμένη και άμεσα αναστρέψιμη σε περίπτωση παύσης της λειτουργίας της/των μονάδας/ων. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι επιπτώσεις του σχεδίου ίδρυσης της Π.Ο.Α.Υ. σε επιμέρους τομείς, όπως: η βιοποικιλότητα, ο πληθυσμός, η ανθρώπινη υγεία, το έδαφος, τα ύδατα, η ρύπανση, η πολιτιστική κληρονομιά: Πίνακας 1: Επιπτώσεις του σχεδίου ίδρυσης της ΠΟΑΥ Παράμετροι περιβάλλοντος Βιοποικιλότητα (χλωρίδα πανίδα) Πληθυσμός Επίπτωση Η συγκέντρωση της υδατοκαλλιεργητικής δραστηριότητας σε συγκεκριμένες θέσεις, ελαχιστοποιεί τις όποιες αρνητικές επιδράσεις στη βιοποικιλότητα σε σχέση με την εγκατάσταση και ανάπτυξη διάσπαρτων μονάδων. Ταυτόχρονα δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την ολοκληρωμένη παρακολούθηση της επίδρασης της δραστηριότητας στο περιβάλλον. Με την ίδρυση της Π.Ο.Α.Υ. αναμένεται η ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξη της τοπικής κοινωνίας, εφόσον θα δημιουργηθούν νέες θέσεις 17

24 Ανθρώπινη Υγεία Έδαφος Ύδατα Ρύπανση Πολιτιστική κληρονομιά χαρακτηριστικά τοπίου απασχόλησης. Με την ίδρυση της Π.Ο.Α.Υ. δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την παρακολούθηση της επίδρασης της δραστηριότητας στο περιβάλλον εξασφαλίζοντας τόσο την καλή κατάσταση του υδάτινου περιβάλλοντος όσο και την ευζωία των εκτρεφόμενων ειδών. Ταυτόχρονα διασφαλίζεται η δημόσια υγεία των καταναλωτών προϊόντων υδατοκαλλιέργειας. Η χωροθέτηση των μονάδων σε οργανωμένους υποδοχείς (Π.Ο.Α.Υ.), σε συνδυασμό με τη δημιουργία χερσαίων υποδομών υποστήριξης συμβάλλει θετικά στην προστασία του εδάφους. Ενισχύεται ο μηχανισμός παρακολούθησης της ποιότητας των υδάτων εκτροφής Με την ίδρυση της Π.Ο.Α.Υ. μπορεί να επιτευχθεί (π.χ. μέσω του φορέα διαχείρισης) η προστασία του περιβάλλοντος μέσω συλλογικών συμβάσεων με εταιρίες ανακύκλωσης στερεών αποβλήτων, ζωϊκών υποπροϊόντων κλπ. Η χωροθέτηση των μονάδων σε οργανωμένους υποδοχείς (Π.Ο.Α.Υ.), συμβάλλει θετικά στην ενίσχυση του χαρακτήρα του τοπίου. Από την ανάλυση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ίδρυσης της Π.Ο.Α.Υ. Θεσπρωτίας, γίνεται σαφές ότι αναμένονται κυρίως θετικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, καθόσον η Π.Ο.Α.Υ. ενσωματώνει κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο την περιβαλλοντική διάσταση στην ανάπτυξη της υδατοκαλλιεργητικής δραστηριότητας στην περιοχή με την εφαρμογή προγράμματος παρακολούθησης βασικών παραμέτρων του υδάτινου περιβάλλοντος (Κεφ ) αλλά και την παρακολούθηση της υλοποίησης του σχεδίου, λαμβάνοντας υπόψη τους στόχους κατά περιβαλλοντικό τομέα (Κεφ ) 18

25 2. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 2.1. Στοιχεία αρχής σχεδιασμού του σχεδίου Φορέας του έργου «Χωροθέτηση Περιοχής Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (Π.Ο.Α.Υ.), στην Π.Α.Υ. Α1 (Σαγιάδα, Καλαμάς, Βάλτος Ραγίου), της Περιφερειακής Ενότητας Θεσπρωτίας» είναι η εταιρία «ΘΕΣΠΡΩΤΩΝ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ», με διακριτικό τίτλο «ΘΕΣ. Π.Ο.Α.Υ. Α.Ε.». Η εταιρία «ΘΕΣ. Π.Ο.Α.Υ. Α.Ε.» συστάθηκε με την υπ. αριθμό 4779/2014 συμβολαιογραφική πράξη της Συμβολαιογράφου Ιωαννίνων Ευφροσύνης Σπυρίδωνος Σούρλα. Έδρα της εταιρίας ορίζεται ο Δήμος Ηγουμενίτσας της Περιφερειακής Ενότητας Θεσπρωτίας, της Περιφέρειας Ηπείρου. Η διάρκεια της Εταιρίας ορίζεται σε πενήντα (50) έτη και αρχίζει από την καταχώρηση του καταστατικού στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο (Γ.Ε.ΜΗ.) και λήγει την αντίστοιχη ημερομηνία μετά την πάροδο των πενήντα (50) ετών. Η διάρκεια αυτή είναι δυνατό να παραταθεί, ή να συντομευθεί, με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των μετόχων της εταιρίας που λαμβάνεται με την καταστατική απαρτία και πλειοψηφία του άρθρου 29 παρ. 3 και 31 παρ. 2 του Ν. 2190/1920. Στην εταιρία μετέχουν: ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΩΝ ΝΟΜΟΥ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ και εκπρόσωποι φορέων μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας ως κάτωθι: ΝΗΡΕΥΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ, με διακριτικό τίτλο ΝΗΡΕΥΣ Α.Ε. SEA FARM IONIAN ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ, με διακριτικό τίτλο SEA FARM IONIAN S.A. ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ ΣΕΛΟΝΤΑ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΝ, με διακριτικό τίτλο ΣΕΛΟΝΤΑ Α.Ε. ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΥΔΡΟΒΙΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ, με διακριτικό τίτλο ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ Α.Ε. 19

26 ΟΡΛΙΑΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ, με διακριτικό τίτλο ΟΡΛΙΑΣ Α.Ε. ΓΡΑΜΜΟΣ Α.Ε., με διακριτικό τίτλο ΓΡΑΜΜΟΣ Α.Ε. ΛΩΡΙΔΑ Α.Ε. ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ EUROPRAWN HELLAS ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ, με διακριτικό τίτλο EUROPRAWN MARICOM FISH ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ, με διακριτικό τίτλο MARICOM FISH Α.Ε. ΣΚΑΛΩΜΑ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Κ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ Α.Ε. ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΔΕΛΑΒΙΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ & ΣΙΑ Ο.Ε. ΛΙΩΝΗΣ & ΣΙΑ Ο.Ε. με διακριτικό τίτλο ΑΓΙΟΣ ΠΕΤΡΟΣ ΣΙΜΟΣ ΦΟΥΚΗ Ο.Ε., με διακριτικό τίτλο ΚΟΤΣΑ Ο.Ε. Το ΔΣ της εταιρίας κατόπιν της από 17/2/2017 Γενικής Συνέλευσης των μετόχων, απαρτίζεται από τους: 1. Παναγιώτη Πάντο του Γεωργίου, Πρόεδρος 2. Σταύρο Τόκα του Χρήστου, Αντιπρόεδρος 3. Γεράσιμο Μεντή του Θωμά, Μέλος 4. Ιωάννη Χεκίμογλου του Γεωργίου, Μέλος 5. Απόστολο Τουραλιά του Πέτρου, Μέλος 6. Νικόλαο Τζουρμανάς του Σπυρίδωνος, Μέλος 7. Κωνσταντίνο Χριστογιάννη του Θεοφάνη, Μέλος Σκοπός της εταιρίας είναι : 1. Η ανάπτυξη των υδατοκαλλιεργειών θαλάσσιων ειδών στην παράκτια ζώνη και στα θαλάσσια ύδατα των ακτών της Θεσπρωτίας, με την εφαρμογή μεθόδων και τεχνικών φιλικών προς το περιβάλλον, με στόχο τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων του κλάδου, διευρύνοντας τα είδη εκτροφής, βελτιώνοντας την 20

27 ποιότητα και την υγιεινή των προϊόντων και προάγοντας την καινοτομία. 2. Η βελτίωση των συλλογικών δράσεων των παραγωγικών μονάδων. 3. Η ορθολογική διαχείριση των θαλάσσιων πόρων, προκειμένου να εξασφαλισθεί η αειφόρος ανάπτυξη του κλάδου των υδατοκαλλιεργειών. 4. Η εφαρμογή μεθόδων και στρατηγικών ολοκληρωμένης διαχείρισης της παράκτιας ζώνης της Π.Ε. Θεσπρωτίας. 5. Η υλοποίηση και διαχείριση προγραμμάτων συγχρηματοδοτούμενων από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας και άλλα καινοτόμα ερευνητικά ή άλλα Ενωσιακά, Διεθνή ή Εθνικά προγράμματα, σχετικών με τις υδατοκαλλιέργειες, το θαλάσσιο περιβάλλον, το θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, την εμπορία και τις συλλογικές δράσεις του κλάδου και την αειφόρο ανάπτυξη αλιευτικών περιοχών. 6. Η ανάληψη πρωτοβουλιών προώθησης των προϊόντων υδατοκαλλιέργειας στην Ελληνική, Ευρωπαϊκή και διεθνή αγορά. 7. Η στήριξη ενεργειών και πρακτικών που βελτιώνουν την ποιότητα και υγιεινή των προϊόντων υδατοκαλλιέργειας. 8. Η συμβολή στην οργάνωση της μεταποίησης, τυποποίησης, διανομής και εμπορίας των προϊόντων για τη δημιουργία προστιθέμενης αξίας, με την ανάπτυξη νέων τεχνικών και σύγχρονων υποδομών. 9. Η εκπόνηση μελετών σχετικών με τους σκοπούς της Εταιρίας και η προώθηση των συμπερασμάτων στους ενδιαφερόμενους φορείς. 10. Η παρακολούθηση των εξελίξεων στον κλάδο των υδατοκαλλιεργειών σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. 11. Η συνεργασία με τοπικούς Δημόσιους και Ιδιωτικούς φορείς για την αντιμετώπιση θεμάτων υδατοκαλλιέργειας. 12. Η συνεργασία και ανταλλαγή εμπειριών με αντίστοιχους φορείς άλλων περιοχών της χώρας ή του εξωτερικού. 13. Η κατάρτιση των απασχολούμενων στον κλάδο, για την αναβάθμιση του ρόλου και της παραγωγικότητας τους, με στόχο την ενίσχυση της τοπικής οικονομίας. 14. Η πληροφόρηση και ενημέρωση των επιχειρήσεων - μελών, αλλά και του κοινού με την έκδοση ενημερωτικού υλικού κάθε μορφής καθώς και με την πραγματοποίηση ή συμμετοχή σε εκδηλώσεις προβολής του κλάδου. 21

28 2.2. Ανάδοχος του έργου Ανάδοχος της μελέτης για την εκπόνηση του έργου «Χωροθέτηση Περιοχής Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (Π.Ο.Α.Υ.), στην Π.Α.Υ. Α1 (Σαγιάδα, Καλαμάς, Βάλτος Ραγίου), της Περιφερειακής Ενότητας Θεσπρωτίας» είναι η εταιρία συμβούλων APC ADVANCED PLANNING CONSULTING ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Α.Ε. (APC S.A.), η οποία ασχολείται με παροχή υπηρεσιών για αναπτυξιακό και χωροταξικό σχεδιασμό, περιβαλλοντικά θέματα και εκπόνηση επενδυτικών μελετών και προγραμμάτων, το σχεδιασμό, διαχείριση και αξιολόγηση εθνικών και Κοινοτικών προγραμμάτων. Η APC S.A. έχει ιδιαίτερη εξειδίκευση στους τομείς της αλιείας υδατοκαλλιέργειας, του αγροτικού χώρου και της ανάπτυξης της υπαίθρου γενικότερα. Για την εκπόνηση του έργου η APC S.A. συνεργάστηκε με το Πανεπιστήμιο Πατρών και την Εταιρία Περιβαλλοντικών & Χωροταξικών μελετών (ENCON Δ. Μπάμπος & Συνεργάτες Ε.Ε.). Η Ομάδα Μελέτης του Αναδόχου παρουσιάζεται στον πίνακα που ακολουθεί. 22

29 Ομάδα Μελέτης APC ADVANCED PLANNING CONSULTING ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Α.Ε. Νίκος Αναγνόπουλος Ειρήνη Παπαναστασίου Βιολόγος- Ιχθυολόγος (MSc) / Πτυχίο Μελετητή κατ. 26 Γ, κατ.27 Γ Ιχθυολόγος (ΤΕ) Θεοδώρα Μαρνάρη Ιχθυολόγος (ΤΕ) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ Παύλος Αβραμίδης Επιστημονικός Υπεύθυνος Λέκτορας Πανεπιστημίου Πατρών Δ. ΜΠΑΜΠΟΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Ε.Ε. ΕΤΑΙΡΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ & ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ / Πτυχίο εταιρίας μελετών Κατ. 1Β Δαμιανός Μπάμπος Περιβαλλοντολόγος - Χωροτάκτης Τσιπότη Αικατερίνη Δεσύλας Σπυρίδων Πολιτικός Μηχανικός Αγρονόμος και Τοπογράφος Μηχανικός/ Πτυχίο Μελετητή κατ. 16Β 23

30 3. ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ Ή ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 3.1. Εφαρμογή ολοκληρωμένης αειφόρου διαχείρισης Η εφαρμογή ολοκληρωμένης αειφόρου διαχείρισης σε περιοχές ανάπτυξης της υδατοκαλλιεργητικής δραστηριότητας, αφορά σε: - Ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων της υδατοκαλλιέργειας στο περιβάλλον - Προστασία των θαλάσσιων ειδών και των οικοτόπων - Οργανωμένη παρακολούθηση της ποιότητας του θαλάσσιου περιβάλλοντος - Πρόβλεψη για τη διαχείριση και διάθεση των καταλοίπων στο θαλάσσιο και το χερσαίο περιβάλλον - Προστασία της περιοχής από αρνητικές γι αυτή ενέργειες άλλων δραστηριοτήτων - Χρήση μέτρων και νέων τεχνολογιών για την αποτελεσματική προστασία του περιβάλλοντος. Η επίτευξη των παραπάνω στόχων, απαιτεί τη λήψη μέτρων, μεταξύ των οποίων, ο μόνιμος έλεγχος της κατάστασης του θαλάσσιου περιβάλλοντος και η επιβολή όρων που διασφαλίζουν τη διατήρηση των φυσικο-χημικών χαρακτηριστικών του θαλάσσιου και χερσαίου περιβάλλοντος στα επιτρεπτά όρια, όπως αυτά καθορίζονται από την Εθνική και Ενωσιακή νομοθεσία, και προκύπτουν από ανάλογες, επιστημονικές μελέτες, ή από αναφορές Διεθνών Οργανισμών. Η αποτελεσματικότητα των μέτρων αυτών, βελτιστοποιείται σε περιοχές δημιουργίας Π.Ο.Α.Υ., με τη διαμόρφωση συγκεκριμένου πλαισίου διαχείρισης του συνόλου της έκτασής της. Ως ενδεχόμενα προβλήματα, από τη δημιουργία Π.Ο.Α.Υ. και συγκέντρωση μονάδων σ αυτή, τα οποία και θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τη διαμόρφωση του παραπάνω πλαισίου διαχείρισης, αναφέρονται οι κίνδυνοι καταστροφής της παραγωγής από γειτονικές μονάδες ή / και ρύπανσης, που θα μπορούσε να μεταφερθεί με τα θαλάσσια ρεύματα. Σε κάθε περίπτωση για να επιτευχθούν τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα στο πλαίσιο της αειφόρου διαχείρισης διατυπώνονται οι ακόλουθες προτάσεις: 24

31 1. Όσον αφορά την εγκατάσταση μονάδων στη ζώνη της Π.Ο.Α.Υ. Η θέση εγκατάστασης των μονάδων θα καθορίζεται, λαμβάνοντας υπόψη: - τη δυναμικότητά τους - την απόσταση από άλλες μονάδες και άλλες δραστηριότητες - τις συνθήκες του περιβάλλοντος - τη μορφή εκτροφής. Με τα ίδια κριτήρια θα πραγματοποιείται και η μετεγκατάσταση εντός της Π.Ο.Α.Υ., είτε μονάδων της Π.Ο.Α.Υ., είτε από περιοχές εκτός αυτής, στο πλαίσιο πάντοτε της εγκεκριμένης δυναμικότητας της Π.Ο.Α.Υ.. 2. Υποχρεωτική μετακίνηση μονάδων εντός Π.Ο.Α.Υ. Αφορά ενέργεια στο πλαίσιο της προσπάθειας διατήρησης της ποιότητας του υδάτινου περιβάλλοντος. Όπως είναι γνωστό, ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζονται κατά τη λειτουργία μονάδων υδατοκαλλιέργειας είναι η καθίζηση στο βυθό των υπολειμμάτων τροφής. Για την αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού, θα προβλεφθούν στην Π.Ο.Α.Υ. θέσεις υδρανάπαυσης, στις οποίες θα μετακινούνται υποχρεωτικά μονάδες, εφόσον διαπιστωθούν περιβαλλοντικά προβλήματα στη θέση που λειτουργούν. Σημειώνεται ότι, σε περίπτωση μετακίνησης των μονάδων έχει αποδειχθεί άρση των αρνητικών επιπτώσεων στο βυθό της αρχικής τους θέσης σε διάστημα δύο (2) ετών περίπου. Σε κάθε περίπτωση η σκοπιμότητα μετακίνησης μιας μονάδας να προκύπτει από την εφαρμογή ενός συστήματος περιβαλλοντικής αξιολόγησης στην Π.Ο.Α.Υ.. 3. Δημιουργία ολοκληρωμένου συστήματος εκτίμησης και παρακολούθησης (monitoring) της ποιότητας του θαλάσσιου περιβάλλοντος Για την ασφάλεια της ποιότητας του θαλάσσιου περιβάλλοντος και την προστασία των μονάδων από πιθανή υποβάθμιση του οικοσυστήματος θα πρέπει να δημιουργηθεί σύστημα monitoring, το οποίο θα αφορά σε κλιματολογικά και ωκεανογραφικά χαρακτηριστικά στην περιοχή της Π.Ο.Α.Υ.. 25

32 Η δημιουργία και λειτουργία του συστήματος απαιτεί συγκεκριμένη μέθοδο (διαδικασία) και τον καθορισμό των παραμέτρων που πρέπει να αποτυπωθούν, κατά τη διαδικασία θεσμοθέτησης της Π.Ο.Α.Υ. και κατά την παρακολούθηση των μεταβολών του περιβάλλοντος, όπως: - Επιλογή θέσεων εντός Π.Ο.Α.Υ. και θέσης «μάρτυρα» εκτός, για τις μετρήσεις των παραμέτρων Θα επιλέγονται χαρακτηριστικά σημεία εντός της ζώνης της Π.Ο.Α.Υ., στα οποία θα διενεργούνται μετρήσεις των παραμέτρων απαραίτητων για τον προσδιορισμό της φέρουσας ικανότητας του υποδοχέα, όσον αφορά στο βαθμό συγκέντρωσης των μονάδων και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις αυτών, αλλά και θα διενεργούνται περιοδικές μετρήσεις κατά την παρακολούθηση των μεταβολών του περιβάλλοντος. Επίσης, θα επιλέγεται και σημείο εκτός Π.Ο.Α.Υ., ως θέση «μάρτυρα» για μετρήσεις των παραμέτρων του υδάτινου περιβάλλοντος, οι οποίες και θα αποτελούν τη «βάση» σύγκρισης των μεταβολών εντός και εκτός της Π.Ο.Α.Υ.. - Καθορισμός των παραμέτρων Για τις παραμέτρους του υδάτινου περιβάλλοντος που θα μετρηθούν και θα παρακολουθούνται οι μεταβολές τους, περάν των όσων ορίζονται στο Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις υδατοκαλλιέργειες, θα πρέπει να δοθούν συμπληρωματικές οδηγίες, από τα συναρμόδια Υπουργεία ΠΕΚΑ και ΑΑΤ για την κατά ενιαίο τρόπο και στο σύνολο της Επικράτειας εφαρμογή του ολοκληρωμένου συστήματος εκτίμησης και παρακολούθησης (monitoring) της ποιότητας του υδάτινου περιβάλλοντος στις Π.Ο.Α.Υ. (ορίζοντας και ένα μίνιμουμ μετρήσεων). Σε κάθε περίπτωση και όσον αφορά τις ωκεανογραφικές παραμέτρους, οι μετρήσεις θα αφορούν σε παραμέτρους: - της υδάτινης στήλης και - του ιζήματος. Για τις μετρήσεις θα εφαρμόζεται η κατά περίπτωση αποδεκτή από την επιστήμη μεθοδολογία. 26

33 Για τη συχνότητα των μετρήσεων των παραμέτρων και τα επιτρεπτά όρια μεταβολών τους, αν δεν ορίζονται από τις αρμόδιες αρχές, θα εφαρμόζονται τυχόν κανόνες της εθνικής και Ενωσιακής νομοθεσίας, σχετικές αναφορές Διεθνών Οργανισμών και τα συμπεράσματα επιστημονικών μελετών. 4. Εξασφάλιση χερσαίων, συνοδών και υποστηρικτικών εγκαταστάσεων Σύμφωνα με τα οριζόμενα στο Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Υδατοκαλλιέργειες συνοδές χερσαίες εγκαταστάσεις των πλωτών μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας είναι: - Εγκαταστάσεις ελλιμενισμού (προβλήτες) - Συστήματα άντλησης θαλασσινού νερού (π.χ. γεωτρήσεις) και απορροής υδάτων - Συστήματα όδευσης τροφών (σιλό, σωληνώσεις, κ.λπ.) - Αποθήκες - Φυλάκια - Χώροι φύλαξης διχτυών - Κλίβανος αποτέφρωσης - Χώροι παραμονής προσωπικού - Απόληξη οδού πρόσβασης και χώρος κίνησης οχημάτων - Υποδομές μεταφόρτωσης οστράκων από το βοηθητικό σκάφος εκτροφής σε φορτηγό ψυγείο. Για τη λειτουργία μονάδων Οστρακοκαλλιέργειας είναι επίσης, απαραίτητες συνοδές χερσαίες εγκαταστάσεις οι οποίες με εξαίρεση τις προβλήτες έχουν μη μόνιμο χαρακτήρα. Ως υποστηρικτικές χερσαίες εγκαταστάσεις ορίζονται: - Σταθμοί παραγωγής γόνου (εκκολαπτήρια ιχθύων και λοιπών ειδών) - Ιχθυογεννητικοί Σταθμοί - Μονάδες προπάχυνσης ιχθύων 27

34 - Εγκαταστάσεις συσκευασίας, συντήρησης και παραγωγής μη μεταποιημένων προϊόντων (Συσκευαστήρια, ψυκτικοί θάλαμοι, Κέντρα Αποκελύφωσης, Εξυγίανσης και Αποστολής Οστράκων) Μεταξύ των πλεονεκτημάτων της δημιουργίας Π.Ο.Α.Υ. είναι η δυνατότητα κοινής χρήσης χερσαίων εγκαταστάσεων ανά ομάδες μονάδων. Με δεδομένη την ευαισθησία του χερσαίου οικοσυστήματος θα πρέπει οι κατασκευές να προσαρμόζονται στο έδαφος και να πληρούν τους κανόνες, όσον αφορά το χρησιμοποιούμενο υλικό, το ποσοστό κάλυψης, το ύψος της εγκατάστασης και τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας του προσωπικού. 5. Εξασφάλιση αναγκαίων υποδομών Ως αναγκαίες υποδομές για τη λειτουργικότητα της Π.Ο.Α.Υ. και τη διακίνηση των προϊόντων των μονάδων θεωρούνται: - οδοί προσπέλασης - χώροι ελλιμενισμού και εξυπηρέτησης πλωτών μέσων - χώροι διάθεσης και καταστροφής στερεών αποβλήτων - χώροι επεξεργασίας και διάθεσης υγρών αποβλήτων - δίκτυα παροχής ενέργειας. Σημειώνεται ότι, η εξασφάλιση, τόσο των συνοδών και υποστηρικτικών χερσαίων εγκαταστάσεων, όσο και των αναγκαίων υποδομών, αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τη εύρυθμη λειτουργία της Π.Ο.Α.Υ. και των μονάδων υδατοκαλλιέργειας, αλλά και γενικότερα στην εφαρμογή ολοκληρωμένης αειοφόρου διαχείρισης της περιοχής. Σε καθεστώς ίδρυσης και λειτουργίας μεμονωμένων μονάδων υδατοκαλλιέργειας δεν είναι δυνατόν να εξασφαλισθούν οι αναγκαίες υποδομές, στο σύνολό τους, αλλά ούτε και να εξασφαλιστούν υποδομές που θα ανταποκρίνονται με την απαιτούμενη πληρότητα στις ανάγκες των επιχειρήσεων. Κι αυτό λόγω της δυσανάλογης επιβάρυνσης του κόστους ίδρυσης των μονάδων και της έλλειψης συλλογικού πνεύματος, μεταξύ των επιχειρήσεων, για εκτέλεση έργων κοινού ενδιαφέροντος. 28

35 3.2. Αξιοπιστία του νομικού πλαισίου Για το σκοπό της παρουσίασης, στην παρούσα παράγραφο, της «αξιοπιστίας του νομικού πλαισίου», χρήσιμο είναι να γίνει περαιτέρω ανάλυση του περιεχομένου βασικών νομοθετημάτων ή / και διοικητικών πράξεων που αναδεικνύουν την ιδιαιτερότητα του κλάδου των υδατοκαλλιεργειών, ως παραγωγικής ιδιαιτερότητας. Το γεγονός ότι, οι υδατοκαλλιέργειες αναπτύσσονται στη χώρα σχεδόν αποκλειστικά στο υδάτινο περιβάλλον, σε συνδυασμό με το χαρακτηρισμό του νερού «ως κοινού αγαθού» και του καθεστώτος των λιμναίων και θαλάσσιων εκτάσεων «ως κοινόχρηστων ιδιοκτησίας του δημοσίου» διαφοροποιεί την υδατοκαλλιεργητική δραστηριότητα σε σχέση με άλλες παραγωγικές δραστηριότητες, όσον αφορά τη χωροθέτηση μονάδων και υποδοχέων. Ιδιαίτερα η θαλάσσια υδατοκαλλιέργεια, αναπτυσσόμενη σε μια ζώνη (παράκτια) στην οποία ασκείται η πίεση πολλαπλών οικονομικών και λοιπών δραστηριοτήτων, αντιμετωπίζει έντονο ανταγωνισμό στην εξασφάλιση χώρου. Οι υδατοκαλλιεργητικές δραστηριότητες, σύμφωνα με την απόφαση αριθ. ΔΙΠΑ/οικ /2016 «Τροποποίηση και κωδικοποίηση της υπουργικής απόφασης 1958/ Κατάταξη δημοσίων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες σύμφωνα με το άρθρο 1 παράγραφος 4 του Ν. 4014/ (ΦΕΚ 209/Α/2011) όπως αυτή έχει τροποποιηθεί και ισχύει.» (ΦΕΚ 2471 Β) του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, περιλαμβάνονται στην Ομάδα 8 η «Υδατοκαλλιέργειες» και κατατάσσονται στις Κατηγορίες Α1, Α2 και Β ως κάτωθι: 29

36 Ομάδα 8 η : Υδατοκαλλιέργειες α/α Είδος έργου Υποκατηγορία Α1 Υποκατηγορία Α2 Κατηγορία Β Παρατηρήσεις 1 Πάσης φύσεως ιχθυογεννητικοί σταθμοί Περιπτώσεις που δεν Εντός καθορισμένων Π.Ο.Α.Υ. Π.Ο.Α.Υ.: Περιοχές Οργανωμένης και εκκολαπτήρια κατατάσσονται στην κατηγορία Β Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών 2 Εκτροφή θαλάσσιων ιχθύων Εκτός καθορισμένων - Εκτός καθορισμένων Π.Ο.Α.Υ.: Εντός καθορισμένων Π.Ο.Α.Υ. Π.Ο.Α.Υ.: Το σύνολο εντός Το σύνολο εκτός περιοχών και για εκτός περιοχών Natura Δ: Δυναμικότητα, σε τόνους ανά έτος περιοχών Natura 2000 Natura Δ< Εντός καθορισμένων Π.Ο.Α.Υ.: α) Το σύνολο εντός περιοχών Natura 2000 β) Δ 500 για εκτός περιοχών Natura Εκτροφή προστατευόμενων ειδών (τόνος, κ.λπ.) Το σύνολο 4 Εκτροφή καρκινοειδών και μαλακίων Περιπτώσεις που δεν Εντός καθορισμένων Π.Ο.Α.Υ. κατατάσσονται στην κατηγορία Β και Δ < Εκτροφή ειδών γλυκού νερού (πέστροφες, κ.λπ.) - Εντός περιοχών Natura 2000: το σύνολο - Εκτός περιοχών Natura 2000: Δ Εκτροφή αμφιβίων Το σύνολο 7 Πρωτοεμφανιζόμενες εκτροφές και Το σύνολο τεχνολογίες 8 Εκτροφή μη ενδημικών ειδών Εντός περιοχών Natura 2000 Εκτός περιοχών Natura Εκτατικές εκτροφές σε ανοικτές υδάτινες Το σύνολο εκτάσεις (λιμνοθάλασσες, εκβολές ποταμών, κ.λπ.) Περιπτώσεις που δεν κατατάσσονται στην υποκατηγορία Α2 Εγκαταστάσεις καύσης νεκρών ψαριών (κλίβανοι αποτέφρωσης) που λειτουργούν σε χερσαίες εγκαταστάσεις υδατοκαλλιεργητικών μονάδων, αδειοδοτούνται περιβαλλοντικά μαζί με τις υδατοκαλλιεργητικές μονάδες.

37 Η παραπάνω κατηγοριοποίηση, κρίνεται αυστηρή και επιβαρύνει την αδειοδοτική διαδικασία σε μεγάλο αριθμό μονάδων που θα μπορούσαν να υπαχθούν στη Β Κατηγορία. Κατά την άποψή μας, π.χ. η υπαγωγή στις «Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις» (ΠΠΔ) σύμφωνα με την ΚΥΑ αριθ /1392/ (Β 2405), μονάδες θαλάσσιας ιχθυοκαλλιέργειας, ετήσιας δυναμικότητας μέχρι 500 τον. εκτός Π.Ο.Α.Υ., εξασφαλίζει απόλυτα την προστασία του περιβάλλοντος. Ενώ το σύνολο των μονάδων θαλάσσιας υδατοκαλλιέργειας (ανεξάρτητα της δυναμικότητας), εντός Π.Ο.Α.Υ., με εξαίρεση τις περιοχές Natura 2000, θα πρέπει να υπάγονται στην Κατηγορία Β. Όσον αφορά τη χωροθέτηση των Π.Ο.Α.Υ., στο πλαίσιο των ΠΟΑΠΔ, θεωρούμε ότι ξεκίνησε σε λάθος βάση, καθόσον το άρθρο 10 του Ν.2742/1999, που αντικατέστησε το άρθρο 24 του Ν. 1650/1986, θεσμοθέτησε τους υποδοχείς Οργανωμένης Ανάπτυξης των Παραγωγικών Δραστηριοτήτων, στο πνεύμα των χερσαίων εκτάσεων, αγνοώντας τις ιδιαιτερότητες των υδάτινων εκτάσεων. Σημειώνεται ότι, από την έκδοση του Ν. 2742/1999 και της εκτελεστικής απόφασης ΥΠΕΧΩΔΕ αριθ. Η.Π /2002 έχουν παρέλθει δεκαπέντε (15) και δώδεκα (12) έτη αντίστοιχα και μέχρι σήμερα δεν έχει ιδρυθεί Π.Ο.Α.Υ. στη χώρα. Ακόμα και μετά τη θεσμοθέτηση του Ειδικού Πλαισίου (τέθηκε σε ισχύ στις ), το οποίο περιλαμβάνει διατάξεις διαδικαστικού χαρακτήρα όσον αφορά την ίδρυση των Π.Ο.Α.Υ. και κατευθύνσεις για την τροποποίηση του ισχύοντος καθεστώτος (βασικά του άρθρου 10 του Ν. 2742/1999) δεν έγιναν ουσιαστικά βήματα στο θέμα αυτό. Όπως προκύπτει από τις διατάξεις του άρθρου 18 του Ν.4262/2014 «Απλούστευση αδειοδότησης για την άσκηση οικονομικής δραστηριότητας και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 114 Α), χρησιμοποιώντας μάλιστα τον όρο «Οργανωμένοι Υποδοχείς Δραστηριοτήτων» (ΟΥΔ), αντί του ΠΟΑΠΔ, ο θεσμός των «Υποδοχέων» στηρίζεται και διευρύνεται ο ρόλος του. Με το Ν. 4269/2014 «Χωροταξική και Πολεοδομική μεταρρύθμιση βιώσιμη ανάπτυξη», προβλέπεται τροποποίηση / συμπλήρωση του άρθρου 10 του Ν. 2742/1999, όχι όμως σε ό,τι αφορά την ουσία των διατάξεών του, παρά μόνο ως προς την ορολογία και τα επίπεδα χωρικού σχεδιασμού. Έτσι υπάρχει ανάγκη για τροποποίηση ουσίας του άρθρου 10 του Ν.2742/

38 Σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις, Π.Ο.Α.Υ. σε θαλάσσιες εκτάσεις είναι εκτάσεις ανάπτυξης της υδατοκαλλιέργειας ως κύριας δραστηριότητας, εντός των οποίων η συνολική έκταση μίσθωσης των μονάδων, ανεξαρτήτως εκτρεφόμενου είδους, είναι μεγαλύτερη των 100 στρεμμάτων. Συνοπτικά από το συνδυασμό των ισχυουσών διατάξεων προκύπτουν τα ακόλουθα: 1. Όσον αφορά τη διαδικασία θεσμοθέτησης. α. Ο ενδιαφερόμενος φορέας διοίκησης και διαχείρισης της Π.Ο.Α.Υ. υποβάλλει αίτημα / φάκελο στη Δ/νση Χωροταξίας του ΥΠΕN για την οριοθέτηση και χωροθέτηση Π.Ο.Α.Υ. που περιλαμβάνει: - Πράξη για την εξασφάλιση της δυνατότητας μακροχρόνιας χρήσης μέσω μίσθωσης της θαλάσσιας έκτασης στους παραγωγούς, ή βεβαίωσης παραχώρησης από την αρμόδια αρχή, ισχύος έξι (6) μηνών από την έκδοση του Π. Δ/τος και συναίνεση των παραγωγών που έχουν μισθώσει τουλάχιστον το 60% της παραγωγικής έκτασης της Π.Ο.Α.Υ.. Με το άρθρο 6 του Ν. 4282/2014, το θέμα της μακροχρόνια χρήσης αντιμετωπίζεται κατά τρόπο οριστικό, ορίζοντας ότι, μετά την έκδοση του Π. Δ/τος, με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης ανατίθεται η διαχείριση της Π.Ο.Α.Υ. στον οικείο Φορέα, για όσο διάστημα διατηρεί την ιδιότητα του Φορέα Διαχείρισης. - Μελέτη σκοπιμότητας βιωσιμότητας του έργου της Π.Ο.Α.Υ. - Τεχνική Έκθεση της περιοχής - Χάρτες και τοπογραφικά της περιοχής - Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) - Λοιπά δικαιολογητικά και έγγραφα τεκμηρίωσης (π.χ. γνώμες αρμόδιων αρχών) Σύμφωνα με το ΕΠΧΣΑΑΥ συνυποβάλλονται: - Ο Κανονισμός λειτουργίας της Π.Ο.Α.Υ. και - Σχέδια όρων και προϋποθέσεων συμβιβασμού των χρήσεων υδατοκαλλιέργειας και παράκτιας αλιείας. 32

39 β. Η Δ/νση Χωροταξίας του ΥΠΕN προβαίνει στις εξής ενέργειες: - Εξετάζει την πληρότητα του φακέλου - Διαβιβάζει από ένα αντίτυπο στη Δ/νση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού του ΥΠΕΝ και στη Δ/νση Υδατοκαλλιεργειών και Εσωτερικών Υδάτων του ΥΠΑΑΤ να διατυπώσουν τις απόψεις τους. - Αποστέλλει ένα φάκελο στο Περιφερειακό Συμβούλιο - Θέτει σε δημόσια διαβούλευση τη Σ.Μ.Π.Ε. - Εισηγείται στο Κεντρικό Συμβούλιο Χωροταξίας Οικισμού και Περιβάλλοντος (ΚΣΧΟΠ) για γνωμοδότηση έκδοσης Π.Δ/τος Χωροθέτησης της Π.Ο.Α.Υ.. Το Π. Δ/γμα εκδίδεται μετά από πρόταση των Υπουργείων Περιβάλλοντος & Ενέργειας και Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων. Με το Π. Δ/γμα εγκρίνεται και η ΣΜΠΕ, άρθρο 30 παραγ. 7, Ν.3889/2010. γ. Περιεχόμενο Π. Δ/τος χωροθέτησης Π.Ο.Α.Υ.. Με το Π. Δ/γμα καθορίζονται μεταξύ των άλλων: - η θέση, η έκταση και τα όρια της Π.Ο.Α.Υ. - οι μορφές καλλιέργειας ή εκτροφής, τα εκτρεφόμενα είδη και η συνολική επιτρεπόμενη δυναμικότητα των μονάδων της Π.Ο.Α.Υ. - ειδική ζώνη προστασίας γύρω από τα όρια της Π.Ο.Α.Υ., στην οποία επιβάλλονται ειδικοί όροι και περιορισμοί στις χρήσεις. 2. Φορέας Διαχείρισης Π.Ο.Α.Υ. α. Χαρακτηριστικά του φορέα Ο φορέας μπορεί να έχει οποιαδήποτε νομική μορφή, τον οποίο συνιστούν ή συμμετέχουν φυσικά πρόσωπα, ή νομικά πρόσωπα του ιδιωτικού τομέα, νομικά πρόσωπα του ευρύτερου δημόσιου τομέα καθώς και ενώσεις, σύνδεσμοι ή Κοινοπραξίες των ανωτέρω. Σύμφωνα με το Ειδικό Πλαίσιο είναι δυνατή η συμμετοχή στο Φορέα Π.Ο.Α.Υ. και κρατικών φορέων με εποπτικό ρόλο. β. Ρόλος του φορέα 33

40 - Γνωμοδοτεί τεκμηριωμένα για τη δυνατότητα ή μη εγκατάστασης νέων μονάδων εντός της Π.Ο.Α.Υ. και υποδεικνύει τις θέσεις χωροθέτησής τους καθώς και την έκτασή τους. - Ασκεί διαχείριση του υποδοχέα και υλοποιεί τους όρους του Π. Δ/τος έγκρισης της Π.Ο.Α.Υ.. Η διαχείριση του υποδοχέα αφορά: - Στη λειτουργία των μονάδων - Στη διαχείριση των εκτάσεων υδρανάπαυσης - Στην παρακολούθηση της ποιότητας του θαλάσσιου περιβάλλοντος - Στην εφαρμογή των όρων και προϋποθέσεων που τέθηκαν κατά τη θεσμοθέτηση της Π.Ο.Α.Υ.. - Συνεισφέρει στη συστηματική παρακολούθηση της φέρουσας ικανότητας των οικοσυστημάτων και των παράκτιων υδάτων. - Λειτουργεί συμβουλευτικά στους παραγωγούς και γνωμοδοτικά προς το Γεν. Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης. - Δρομολογεί το αίτημα παραχώρησης αιγιαλού και παραλίας για την έκδοση άδειας εκτέλεσης έργων για την υλοποίηση των χερσαίων συνοδών υποδομών της Π.Ο.Α.Υ. που προβλέπει το Π.Δ. - Ασκεί τη διαχείριση των χερσαίων συνοδών υποδομών που είναι σε κοινή χρήση, ενώ παρακολουθεί τη λειτουργία όσων η χρήση ασκείται από τρίτους. Οι αρμοδιότητες του φορέα καταγράφονται και στον Κανονισμό λειτουργίας της Π.Ο.Α.Υ.. ΣΗΜΕΙΩΣΗ: - Ο φορέας δεν μισθώνει το θαλάσσιο χώρο. - Δεν υποκαθιστά τις Κρατικές Ελεγκτικές Αρχές, αλλά τις επικουρεί. γ. Λοιπές υποχρεώσεις του φορέα διαχείρισης Π.Ο.Α.Υ. Με τις διατάξεις του Ειδικού Πλαισίου των υδατοκαλλιεργειών ορίζονται πρόσθετες υποχρεώσεις των Φορέων Διαχείρισης όπως: - Η υδρανάπαυση 34

41 Κυρίως στις περιπτώσεις που προκύπτει τεκμηριωμένα, επικράτηση ειδικών αρνητικών συνθηκών ως προς τις διεργασίες ανάστρεψης των επιπτώσεων στο περιβάλλον από τη λειτουργία μονάδας ή μονάδων υδατοκαλλιέργειας. Στις Π.Ο.Α.Υ. προβλέπονται εκτάσεις υδρανάπαυσης. - Αποκατάσταση χερσαίου και θαλάσσιου χώρου μετά από παύση λειτουργίας μονάδων. - Διαχείριση απορριμμάτων υδατοκαλλιεργητικής δραστηριότητας δ. Κανονισμός λειτουργίας Π.Ο.Α.Υ. Ρυθμίζει τη διαχείριση και λειτουργία της Π.Ο.Α.Υ. και των εγκατεστημένων σε αυτή κύριων, συνοδών και υποστηρικτικών εγκαταστάσεων. Ενδεικτικά περιλαμβάνει μεταξύ των άλλων: - Τις προϋποθέσεις και τους όρους εγκατάστασης και λειτουργίας των μονάδων - Τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των εγκατεστημένων μονάδων, γενικά, και ειδικά επί των κοινόχρηστων εγκαταστάσεων. - Τη διαχείριση και τις κοινόχρηστες δαπάνες - Τους οικονομικούς πόρους του φορέα Όπως προαναφέρθηκε, μέχρι σήμερα δεν έχει θεσμοθετηθεί Π.Ο.Α.Υ. στη χώρα και τα αιτήματα που έχουν υποβληθεί είναι αρκετά περιορισμένα. Θεωρούμε ότι η θεσμοθέτηση Π.Ο.Α.Υ. με την ισχύουσα νομοθεσία θα παρουσιάζει σημαντικά μειονεκτήματα και πολύ περισσότερο των Π.Ο.Α.Υ. των οποίων τα αιτήματα υποβλήθηκαν πριν και από την ημερομηνία ισχύος του Ειδικού Πλαισίου. Για το λόγο αυτό πρέπει το συντομότερο δυνατό να ολοκληρωθεί το θεσμικό πλαίσιο για την ίδρυση και λειτουργία των Π.Ο.Α.Υ., προκειμένου να περιορισθούν στο ελάχιστο Π.Ο.Α.Υ. με μειωμένη πληρότητα. Όσον αφορά το καθεστώς για την ίδρυση και λειτουργία μονάδων υδατοκαλλιέργειας, στο σύνολό του, η αποτελεσματικότητά του εξαρτάται και από το κατά πόσο παρακολουθείται και ελέγχεται η πιστή εφαρμογή του. Αν υπάρχουν οι απαιτούμενοι μηχανισμοί ελέγχου της εφαρμογής του και η αναγκαία καθοδήγηση, προς τις επιχειρήσεις, από τις αρμόδιες αρχές. 35

42 Η ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. και η οργανωμένη διαχείριση της περιοχής, από τον οικείο Φορέα, εξασφαλίζει την εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του Φορέα και της συνεργασίας του με τις τοπικές αρχές και όχι μόνο. Ο Φορέας Διαχείρισης, βέβαια, δεν υποκαθιστά, όπως προαναφέρθηκε, τις Κρατικές Ελεγκτικές Αρχές, είναι όμως μεταξύ των αρμοδιοτήτων του η παρακολούθηση της εφαρμογής των όρων και προϋποθέσεων λειτουργίας των μονάδων και γενικότερα της ισχύουσας νομοθεσίας, συμβάλλοντας έτσι στην αποτελεσματικότητα του έργου των Ελεγκτικών Αρχών Ενίσχυση της κλαδικής απασχόλησης Ο κλάδος των υδατοκαλλιεργειών, όσον αφορά τη συμβολή του στην Εθνική οικονομία, χαρακτηρίζεται και για την ενίσχυση της απασχόλησης και κυρίως σε μειονεκτικές και νησιωτικές περιοχές της χώρας. Στις επιχειρήσεις του κλάδου απασχολείται, ειδικευμένο προσωπικό ανώτατης και ανώτερης εκπαίδευσης, σε θέσεις διοίκησης και οργάνωσης της επιχείρησης και σε θέσεις υπεύθυνων της παραγωγικής διαδικασίας των μονάδων, αλλά και εργατοτεχνικό προσωπικό, σε σημαντικό αριθμό. Στο πλαίσιο της εξέλιξης της τεχνολογίας στο κλάδο, που έχει ως αποτέλεσμα και την αυτοματοποίηση ορισμένων εργασιών, το προσωπικό των υδατοκαλλιεργειών, εξειδικεύεται προκειμένου να ανταποκριθεί στις νέες συνθήκες. Την τελευταία πενταετία οι άμεσα απασχολούμενοι στον κλάδο ανέρχονται σε άτομα περίπου ενώ οι έμεσα απασχολούμενοι σε άτομα περίπου. Αναφέρεται ότι, το αναγκαίο ανθρώπινο δυναμικό για μια πλωτή μονάδα θαλάσσιας ιχθυοκαλλιέργειας εξαρτάται από σειρά παραγόντων, όπως: τη δυναμικότητά της, την απόσταση από την ακτή, τις υποδομές που διαθέτει, (αυτοματοποιημένες ή μη εργασίες) ακόμα και από τις διαστάσεις των ιχθυοκλωβών. Ενδεικτικά, για μονάδα δυναμικότητας 300 τον. / έτος που χρησιμοποιεί κλωβούς περιμέτρου 60 μ., με πρόσβαση στην πλησιέστερη ακτή, χωρίς αυτοματοποιημένες εργασίες, απαιτείται απασχόληση 7 ατόμων (1 άτομο ανά τον. / έτος). Τα άτομα αυτά εκτελούν τις εργασίες ταΐσματος, αλλαγής των διχτυών, μετακίνησης των σκαφών, διαχείρισης του ιχθυοπληθυσμού, τις εργασίες δυτών, εφόσον κατέχουν τη σχετική άδεια (έλεγχο ιχθυοκλωβών και επισκευή διχτυών). 36

43 Ανάλογο είναι το σκεπτικό, για το αναγκαίο προσωπικό, σε Ιχθυογεννητικούς Σταθμούς και σε Συσκευαστήρια, την εξάρτηση δηλαδή του αριθμού των απασχολουμένων από πολλούς παράγοντες, όπως τη δυναμικότητα, τις υποδομές και τα είδος του τελικού προϊόντος προκειμένου για τα συσκευαστήρια, και θα υπολογίζεται κατά περίπτωση. Σε θεωρητικό επίπεδο, Π.Ο.Α.Υ., ως υποδοχέας μονάδων υδατοκαλλιέργειας, σημαίνει συγκέντρωση μονάδων στη συγκεκριμένη περιοχή και σε κάθε περίπτωση δημιουργία αντίστοιχων θέσεων εργασίας, που θα εξασφαλίζονται κύρια από την τοπική κοινωνία. Επιπρόσθετα η δημιουργία των απαραίτητων υποδομών και των χερσαίων υποστηρικτικών εγκαταστάσεων των μονάδων της Π.Ο.Α.Υ., συμβάλλει στην απασχόληση, τόσο κατά τη φάση εκτέλεσης των έργων, όσο και κατά τη λειτουργία τους Συμβολή στη βελτίωση της δομής της αγοράς Η αγορά των προϊόντων υδατοκαλλιέργειας σε γενικές γραμμές και για το σύνολο της Επικράτειας έχει την ίδια δομή. Όσον αφορά την εσωτερική αγορά, τα προϊόντα προωθούνται στη λιανική πώληση (ιχθυοπωλεία, λαϊκές αγορές, Σούπερ Μάρκετ, κ.λπ.) είτε μέσω των εμπορικών τμημάτων των μεγάλων επιχειρήσεων (Ομίλων), είτε μέσω εταιριών εμπορίας ή / και των ιχθυοσκαλών, αλλά και από τις ίδιες τις επιχειρήσεις παραγωγής. Το μεγαλύτερο ποσοστό της παραγωγής (σε ορισμένες περιπτώσεις μέχρι και το 80%) εξάγεται κυρίως στην Ευρωπαϊκή αγορά μέσω των ίδιων δομών, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις ξένων εμπόρων (Ιταλών) που έρχονται απ ευθείας σε επαφή με Έλληνες παραγωγούς και παραλαμβάνουν τα προϊόντα από τις μονάδες. Επισημαίνεται η ιδιαιτερότητα των προϊόντων μονάδων που λειτουργούν σε απομακρυσμένα νησιά, τα οποία, όχι μόνο επιβαρύνονται με το μεταφορικό κόστος, αλλά φθάνουν στην κατανάλωση με καθυστέρηση 1-2 ημερών. Σε κάθε περίπτωση, κατά τη λιανική πώληση τα προϊόντα υδατοκαλλιέργειας υποχρεωτικά φέρουν ορισμένες πληροφορίες για την ενημέρωση του καταναλωτή, όπως αυτές ορίζονται, στην Εθνική και Ενωσιακή νομοθεσία. - Επιστημονικό όνομα και Ελληνική ονομασία. - Τιμή λιανικής πώλησης 37

44 - Την ένδειξη υδατοκαλλιέργεια (ως μέθοδος παραγωγής) - Ελληνικά (ως ζώνη αλίευσης) Ειδικό καθεστώς και κανόνες εμπορίας των προϊόντων υδατοκαλλιέργειας θεσπίζονται για τις Οργανώσεις Παραγωγών, σύμφωνα με τον Καν. (ΕΕ) αριθ. 1379/2013 «για την κοινή οργάνωση των προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας», τον εκτελεστικό Κανονισμό 1418/2013 και τη Σύσταση της Επιτροπής της 3 ης Μαρτίου Είναι όμως γνωστό, ότι στη χώρα μας δεν έχουν συσταθεί και δεν λειτουργούν Οργανώσεις παραγωγών στον κλάδο των υδατοκαλλιεργειών. Στην περιοχή μελέτης η οργάνωση της αγοράς ουσιαστικά δεν διαφοροποιείται σε σχέση με τα ισχύοντα στο σύνολο της χώρας. Θα πρέπει βέβαια να αναφερθεί ότι η γεωγραφική της θέση ευνοεί τις εξαγωγές, καθόσον μέσω του λιμανιού της Ηγουμενίτσας, διευκολύνεται η προώθηση των προϊόντων υδατοκαλλιέργειας κυρίως στην Ιταλία, αλλά και γενικότερα στην Ευρώπη. Σημειώνεται και η αξιόλογη παρουσία Ιταλών εμπόρων που αγοράζουν από τις εγκαταστάσεις των μονάδων. Παρόλα αυτά θεωρούμε ότι υπάρχει σοβαρό έλλειμμα στον τομέα εμπορίας προϊόντων υδατοκαλλιέργειας, όσον αφορά την προώθησή τους, στην εγχώρια και την ξένη αγορά. Έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην ενημέρωση του καταναλωτή για τη διατροφική αξία και την ασφάλεια των προϊόντων ιχθυοκαλλιέργειας καθόσον μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης έχει επιφυλάξεις και δεν εμπιστεύεται τα προϊόντα αυτά, κυρίως από παραπληροφόρηση που κατά καιρούς γίνεται για τις χρησιμοποιούμενες τροφές και το περιβάλλον εκτροφής των ψαριών. Πιστεύουμε ότι υπάρχουν σημαντικά περιθώρια αύξησης της ζήτησης, τόσο στην εγχώρια αγορά, με την ανάλογη ενημέρωση του καταναλωτή, όσο και στο εξωτερικό με τον άνοιγμα νέων αγορών. Με την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην περιοχή της Θεσπρωτίας, αναμένεται να αποκτήσει νέα δυναμική η εμπορία των προϊόντων ιχθυοκαλλιέργειας, καθόσον πέραν του γεγονότος ότι θα εδραιωθεί η εμπιστοσύνη της κοινής γνώμης για εκτροφή των ψαριών σε υγιές περιβάλλον και με όλους τους κανόνες ασφάλειας, η παραγωγή των μονάδων της Π.Ο.Α.Υ. θα παρουσιάζεται ως σύνολο μιας οργανωμένης παραγωγικής «οντότητας» βελτιώνοντας έτσι την διαπραγματευτική τους ικανότητα. 38

45 Και όλα αυτά θα αποκτήσουν πρακτικό χαρακτήρα με τη μεσολάβηση και τους απαιτούμενους χειρισμούς από πλευράς του Φορέα Διαχείρισης Τεκμηρίωση της πρότασης ανάπτυξης των υδατοκαλλιεργειών έναντι των άλλων χρήσεων Για τη διατύπωση της οποιασδήποτε πρότασης, για την ανάπτυξη των υδατοκαλλιεργειών σε μια περιοχή, έναντι των άλλων χρήσεων, είναι χρήσιμο καταρχήν να δούμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κλάδου, την μέχρι σήμερα πορεία του και τις αλληλεπιδράσεις με άλλες οικονομικές δραστηριότητες. Η υδατοκαλλιεργητική δραστηριότητα αναπτύσσεται κατά κύριο λόγο στο υδάτινο περιβάλλον και εν προκειμένω για την περιοχή μελέτης στο θαλάσσιο περιβάλλον. Η μέθοδος που εφαρμόζεται είναι οι πλωτές εγκαταστάσεις (ιχθυοκλωβοί για τα ψάρια, και long line κύρια για την οστρακοκαλλιέργεια) που πραγματοποιούνται σε μισθωμένες εκτάσεις συγκεκριμένης και οριοθετημένης, κατά μονάδα, επιφάνειας. Για την υποστήριξη της λειτουργίας των μονάδων είναι απαραίτητες συνοδές και υποστηρικτικές χερσαίες εγκαταστάσεις, οι οποίες είτε τοποθετούνται στον αιγιαλό και την παραλία σε μικρή σχετικά απόσταση από την ακτή (συνοδές), είτε σε κατάλληλη έκταση στην ευρύτερη περιοχή συνήθως σε παράκτια περιοχή (υποστηρικτικές). Από περιβαλλοντική άποψη, οι πλωτές μονάδες εκτροφής μπορούν να χαρακτηρισθούν, ως δραστηριότητες φιλικές προς το περιβάλλον, καθόσον αφενός οι εκτρεφόμενοι πληθυσμοί απαιτούν υγιές περιβάλλον ανάπτυξης, αφετέρου η οποιαδήποτε επιβάρυνση είναι αναστρέψιμη, μετά την διακοπή, ή αναστολή, της λειτουργίας της μονάδας με δεδομένη και τη μορφή της εγκατάστασης ως μη μόνιμης. Για τις χερσαίες εγκαταστάσεις, ήπιας μορφής προκειμένου για τις συνοδές, ισχύουν οι πολεοδομικές και λοιπές διατάξεις κατασκευής και λειτουργίας τους, χωρίς ιδιαιτερότητες όσον αφορά τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. Με τη ραγδαία ανάπτυξη της θαλάσσιας υδατοκαλλιέργειας και κυρίως της ιχθυοκαλλιέργειας στη χώρα αναδείχθηκε κατά τρόπο εντυπωσιακό το συγκριτικό πλεονέκτημα των Ελληνικών θαλασσών για την ανάπτυξη του υπόψη κλάδου. Αυτό όμως, σε συνδυασμό με την έλλειψη χωροταξικού σχεδίου για τις υδατοκαλλιέργειες (μέχρι την έγκριση του Ειδικού Πλαισίου) δημιούργησε σε μερίδα 39

46 της Κοινής γνώμης αρνητική εικόνα για τον κλάδο, όσον αφορά τις επιπτώσεις του στο περιβάλλον, προκάλεσε αντιδράσεις εκ μέρους ανταγωνιστικών δραστηριοτήτων (οικιστικές τουριστικές αλιεία, κ.λπ.) και θεωρήθηκε κλάδος «παρείσακτος», ενώ από τις αρμόδιες αρχές αντιμετωπίστηκε ως κλάδος δεύτερης προτεραιότητας (με την έννοια, ανάπτυξής του όπου περισσεύει χώρος από άλλες χρήσεις). Με τη θέσπιση του Ειδικού Πλαισίου (απόφαση αριθ / της Επιτροπής Συντονισμού της Κυβερνητικής Πολιτικής) δημιουργήθηκε το πλαίσιο Χωροταξικής Οργάνωσης των υδατοκαλλιεργειών στη χώρα και με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των θαλάσσιων περιοχών (χωροταξικά, περιβαλλοντικά και αναπτυξιακά) καθορίστηκαν οι Περιοχές Ανάπτυξης Υδατοκαλλιέργειας (ΠΑΥ) πέντε (5) κατηγοριών (Α Ε). Επιπρόσθετα, με το Ειδικό Πλαίσιο θεσπίστηκαν κριτήρια και συμβατότητες χωροθέτησης μονάδων και υποδοχέων υδατοκαλλιέργειας σε σχέση με άλλες χρήσεις. Σύμφωνα με τα αναφερόμενα στο Ειδικό Πλαίσιο, οι ΠΑΥ είναι ευρύτερες θαλάσσιες περιοχές, που συγκροτούν χώρους με κοινά χαρακτηριστικά και υποδεικνύουν την καταλληλότητα για ανάπτυξη υδατοκαλλιεργειών. Και για τις ΠΑΥ Κατηγορίας Α, «Περιοχές ιδιαίτερα αναπτυγμένες που χρήζουν παρεμβάσεων βελτίωσης, εκσυγχρονισμού των μονάδων και των υποδομών, προστασίας και αναβάθμισης του περιβάλλοντος». Μεταξύ των ΠΑΥ Κατηγορίας Α είναι και η ΠΑΥ Α 1 «Σαγιάδα Καλαμάς Βάλτος Ραγίου», στην οποία αφορά και η παρούσα μελέτη, για ίδρυση εντός αυτής Π.Ο.Α.Υ. Από τα προαναφερόμενα, αλλά και από το γεγονός ότι η υπόψη περιοχή είναι από τις πρώτες της χώρας που αναπτύχθηκε η θαλάσσια ιχθυοκαλλιέργεια και μάλιστα με θετικά αποτελέσματα, προκύπτει ότι συντρέχουν σε αυτή οι προϋποθέσεις ανάπτυξης του κλάδου και ίδρυσης Π.Ο.Α.Υ. Η υδατοκαλλιέργεια στη ζώνη της Π.Ο.Α.Υ. δεν θα αποτελεί την αποκλειστική, αλλά την κύρια παραγωγική δραστηριότητα και σε κάθε περίπτωση θα τηρηθούν τα κριτήρια συμβατότητας με τις άλλες χρήσεις. Η ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. θα συμβάλλει στην τοπική οικονομία, καθώς η Υδατοκαλλιέργεια αποτελεί ένα δυναμικό κλάδο του πρωτογενούς τομέα που ήδη, όσον αφορά τους λοιπούς κλάδους παραγωγής, παρουσιάζει διαχρονικά αρνητική πορεία. 40

47 Η παραγωγή αλιευτικών προϊόντων, με την ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας στην περιοχή, πολλαπλασιάστηκε με θετική επίδραση στα υπό πίεση ιχθυοαποθέματα από την αλιευτική δραστηριότητα. Οι θαλάσσιες εκτάσεις που έχουν παραχωρηθεί και θα παραχωρηθούν για την ίδρυση και λειτουργία μονάδων υδατοκαλλιέργειας δεν μπορούν να αξιοποιηθούν αποτελεσματικά από άλλη παραγωγική δραστηριότητα. Οι απαιτήσεις σε χερσαίες εκτάσεις για τις συνοδές και υποστηρικτικές εγκαταστάσεις των πλωτών μονάδων είναι περιορισμένες, λαμβανομένου υπόψη και του γεγονότος ότι θα δημιουργηθούν εγκαταστάσεις για κοινή χρήση από τις μονάδες της Π.Ο.Α.Υ., ή από ομάδες μονάδων αυτής Πλεονεκτήματα και εξασφάλιση υγιεινών προϊόντων Η ασφάλεια και η υγιεινή των τροφίμων, είναι μείζονος σημασίας και αποτελεί θέμα μεταξύ των προτεραιοτήτων της ασκούμενης πολιτικής της Ε.Ε. και της χώρας. Μια δέσμη Ενωσιακών Κανονισμών και αντίστοιχων Εθνικών νομοθετικών πράξεων, διαμορφώνουν το ισχύον θεσμικό πλαίσιο για ασφαλή και υγιεινά τρόφιμα, γενικά, και ειδικά για τα τρόφιμα ζωϊκής προέλευσης και κατ επέκταση για τα προϊόντα υδατοκαλλιέργειας. Αναφέρονται μεταξύ των άλλων: - Ο Καν. (ΕΚ) 178/2002 «για τον καθορισμό των γενικών αρχών και απαιτήσεων της νομοθεσίας για τα τρόφιμα, για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων και τον καθορισμό διαδικασιών σε θέματα των Τροφίμων», όπως τροποποιήθηκε από τους Καν. (ΕΚ) 1642/2003 και 575/ Οι Κανονισμοί (ΕΚ) 852/2004, 853/2004 και 854/2004, που αφορούν αντίστοιχα, «την υγιεινή των τροφίμων», «τον καθορισμό ειδικών κανόνων υγιεινής για τα προϊόντα ζωικής προέλευσης» και «για τον καθορισμό ειδικών διατάξεων για την οργάνωση των επίσημων ελέγχων στα προϊόντα ζωικής προέλευσης που προορίζονται για κατανάλωση από τον άνθρωπο» και - Ο Καν. (ΕΚ) 882/2004, ο οποίος αναδιοργανώνει τους επίσημους ελέγχους των τροφίμων και ζωοτροφών κατά τρόπον ώστε να ενσωματώνονται οι έλεγχοι σε όλες τις φάσεις της παραγωγής και σε όλους τους τομείς. 41

48 Η υγιεινή των προϊόντων υδατοκαλλιέργειας, σε κάθε περίπτωση, συναρτάται και με τις χρησιμοποιούμενες τροφές και το περιβάλλον ανάπτυξής τους, παράμετροι που ελέγχονται και παρακολουθούνται από τις επιχειρήσεις. Επίσης, η υγιεινή, είναι συνυφασμένη με τη διαχείριση των προϊόντων από την εξαλίευσή τους και μέχρι τη συσκευασία, προκειμένου να εξασφαλίζεται η καταλληλότητά τους για την ανθρώπινη κατανάλωση. Έλεγχοι κατά την ισχύουσα νομοθεσία πραγματοποιούνται στις χρησιμοποιούμενες τροφές, ενώ εφαρμόζεται σύστημα HACCP (Ανάλυση Κινδύνων και Αρχές Ελέγχου). Όσον αφορά τις οστρακοκαλλιέργειες, επιπρόσθετα για τη διασφάλιση της υγιεινής των προϊόντων τους ισχύει το Π.Δ. 786/78 (ΦΕΚ 182 Α) σύμφωνα με το οποίο απαγορεύεται η αλιεία (σ.σ. και προφανώς η εκτροφή) σε απόσταση δύο (2) ναυτικών μιλίων ακτινοειδώς από την εκβολή υπονόμων των πόλεων και μέσα σε λιμάνια, καθώς και σε μολυσμένες περιοχές που «χαρακτηρίζονται σε τέτοιες» από τις εκάστοτε ισχύουσες Υγειονομικές διατάξεις. Επιπρόσθετα εφαρμόζονται τα ισχύοντα για την καταλληλότητα των υδάτων για τη διαβίωση και εκτροφή οστρακοειδών, σύμφωνα με την Οδηγία 2006/113/ΕΚ, περί της απαιτούμενης ποιότητας των υδάτων για τα οστρακοειδή. Με την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην περιοχή της Θεσπρωτίας (ΠΑΥ Α1) δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την καλύτερη δυνατή εφαρμογή των κανόνων υγιεινής των προϊόντων, στο πλαίσιο ενός οργανωμένου συστήματος διαχείρισης της περιοχής και με την ευθύνη εξειδικευμένου προσωπικού. Η εφαρμογή συστήματος περιβαλλοντικής αξιολόγησης (monitoring) που εξασφαλίζει τη βιώσιμη λειτουργία των μονάδων, αποβαίνει σε όφελος της υγιεινής του παραγόμενου προϊόντος. Εξάλλου, η ίδρυση της Π.Ο.Α.Υ., προϋποθέτει όχι μόνο τη δημιουργία πλήρους δικτύου των απαιτούμενων υποδομών και κυρίως των υποστηρικτικών εγκαταστάσεων των πλωτών μονάδων (π.χ. συσκευαστήρια, αποκελυφωτήρια), αλλά και την κατασκευή και λειτουργία τους, με τους κανόνες υγιεινής που προβλέπονται από την Ενωσιακή και Εθνική νομοθεσία. Ακόμα και η μείωση του χρόνου, από την εξαλίευση των προϊόντων μέχρι την τοποθέτησή της στην αγορά, που μπορεί να επιτευχθεί με την εφαρμογή οργανωμένου συστήματος διαχείρισης στην Π.Ο.Α.Υ., αποτελεί θετικό παράγοντα εξασφάλισης της ποιότητας των προϊόντων. 42

49 3.7. Δημιουργία σχετικών υποδομών Στην παράγραφο 3.1 του παρόντος Κεφαλαίου, γίνεται αναφορά για την εξασφάλιση των αναγκαίων συνοδών και υποστηρικτικών εγκαταστάσεων, αλλά και των υποδομών, ως βασικών παραγόντων για την «εφαρμογή ολοκληρωμένης αειφόρου διαχείρισης» σε περιοχή ανάπτυξης της υδατοκαλλιεργητικής δραστηριότητας. Στην παρούσα παράγραφο θα δοθεί μια γενικότερη εικόνα των εγκαταστάσεων, πλωτών και χερσαίων, μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας και μυδοκαλλιέργειας στο πλαίσιο ίδρυσης Π.Ο.Α.Υ., στην περιοχή μελέτης. Μονάδες Ιχθυοκαλλιέργειας α. Πλωτές εγκαταστάσεις και εξοπλισμοί - Πλωτοί ιχθυοκλωβοί (συμπεριλαμβανομένων και κλωβών διαχείρισης) - Διχτυοκλωβοί - Δίχτυα αντιαρπακτικά και βυθού - Αγκυροβόληση εγκαταστάσεων (συμπεριλαμβάνονται οι σημαδούρες) - Φωτοσημαντήρες οριοθέτησης του θαλάσσιου πάρκου - Εξέδρες εργασίας - Πλωτά μέσα μεταφοράς (βάρκες, πλωτές αυτοκινούμενες εξέδρες) - Εξοπλισμός διαχείρισης της παραγωγής ζωικού κεφαλαίου (διαλογείς ψαριών, συστήματα καταμέτρησης βιομάζας, ταϊστικά συστήματα είτε αυτόματα feeding systems, είτε κανονάκια διανομής τροφής, σάκοι εμβολιασμού, απόχες, τραπέζι εμβολιασμού, βούτες εξαλίευσης) - Γερανοί για εκτέλεση εργασιών (εξαλίευση, αλλαγή διχτυών, μεταφορά τροφών κ.λπ.) - Λοιποί εξοπλισμοί (φωτισμός μονάδας, γεννήτριες, μηχανήματα καθαρισμού διχτυών, συστήματα φύλαξης, κ.λπ.) β. Συνοδές εγκαταστάσεις (αναφέρονται στο Κεφάλαιο 3.1.4) 43

50 γ. Ιχθυογεννητικοί Σταθμοί (ως υποστηρικτικές εγκαταστάσεις) Για την ίδρυση (κατασκευή) και λειτουργία ιχθυογεννητικών σταθμών παραγωγής γόνου θαλασσινών ψαριών, απαιτούνται οι παρακάτω χώροι, εγκαταστάσεις και εξοπλισμοί: - παραγωγής φυτοπλαγκτού - παραγωγή ζωντανής τροφής (rotifer, artemia, κ.λπ.) - διαχείρισης γεννητόρων - εκκόλαψης ιχθυδίων - απογαλακτισμού των ιχθυδίων - ανάπτυξης νεαρών ιχθυδίων - προπάχυνσης των ιχθυδίων - γραφείων, εργαστηρίου ιχθυοπαθολογίας, - αποθήκες υλικών και υποδομές για το δίκτυο κυκλοφορίας νερού παροχής οξυγόνου, δικτύου θερμότητας δ. Συσκευαστήρια νωπών αλιευμάτων (ως υποστηρικτικές εγκαταστάσεις) Για την ίδρυση (κατασκευή) και λειτουργία εγκαταστάσεων συσκευασίας, επεξεργασίας και μεταποίησης νωπών ψαριών θαλασσινών ειδών, απαιτούνται οι παρακάτω χώροι, εγκαταστάσεις και εξοπλισμοί: - συσκευασίας προϊόντος - απεντέρωσης ή φιλετοποίησης προϊόντος - τυποποίησης προϊόντος - διακίνησης προϊόντος - ψύξης, κατάψυξης και παραγωγής πάγου Μονάδες Μυδοκαλλιέργειας Οι πλωτές εγκαταστάσεις των μονάδων, προκειμένου για το σύστημα long line, που επικρατεί, περιλαμβάνουν, παράλληλες γραμμές παραγωγής (σχοινιά μάνες), από τις οποίες αναρτώνται οι αρμαθιές, σύστημα αγκύρωσης και πλωτήρες των εγκαταστάσεων. 44

51 Οι χερσαίες συνοδές εγκαταστάσεις, μη μόνιμου χαρακτήρα, είναι ανάλογες με αυτές των μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας, ενώ στις υποστηρικτικές εγκαταστάσεις περιλαμβάνονται αποκελυφωτήρια, κέντρα αποστολής και εξυγίανσης οστράκων και οι ψυκτικοί θάλαμοι. Έργα υποδομής Στα έργα υποδομής περιλαμβάνονται οι οδοί προσπέλασης, χώροι ελλιμενισμού των σκαφών, χώροι διάθεσης και καταστροφής στερεών αποβλήτων, χώροι επεξεργασίας και διάθεσης υγρών αποβλήτων και τα δίκτυα παροχής ενέργειας. Με την ίδρυση της Π.Ο.Α.Υ. δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την εξασφάλιση των υποδομών, ιδιαίτερα των χερσαίων και δυνατότητες χρηματοδότησής τους. Αναφέρεται το πλεονέκτημα, με την ίδρυση της Π.Ο.Α.Υ., της κοινής χρήσης χερσαίων εγκαταστάσεων από μονάδες της Π.Ο.Α.Υ.. Υποδομές υποστήριξης Λιμνοθαλασσών: Τις υποδομές υποστήριξης των Λιμνοθαλασσών αποτελούν: - συστήματα ιχθυοσυλληπτικών και «συνοδευτικών» εγκαταστάσεων - τάφροι διαχείμανσης ιχθύων - προστατευτικά αναχώματα και κυματοθραύστες - φυλάκια - ψυκτικοί θάλαμοι - εγκαταστάσεις συσκευασίας 45

52 3.8. Διεθνείς ή κοινοτικοί ή εθνικοί στόχοι περιβαλλοντικής προστασίας που αφορούν το σχέδιο Στρατηγική που διέπει τις παρεμβάσεις σε παράκτιες περιοχές ή περιοχές ενδοχώρας Η Ευρωπαϊκή και η Εθνική πολιτική για τον παράκτιο και νησιωτικό χώρο Η στρατηγική που διέπει τις παρεμβάσεις στις παράκτιες περιοχές έχει αποτυπωθεί υπό μορφή «Οδηγίας» στην Ευρωπαϊκή Νομοθεσία και ειδικότερα από την Οδηγία «για την ολοκληρωμένη διαχείριση των παράκτιων ζωνών» (2002/413/ΕΚ). Οι αρχές της παραπάνω Οδηγίας, έχουν περιληφθεί στο υπό θεσμοθέτηση «Ειδικό Πλαίσιο για τον Παράκτιο και Νησιωτικό Χώρο» από το πρώην Υπουργείο ΠΕΚΑ, με στόχο την εναρμόνιση της εθνικής με τη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κύρια σημεία του παραπάνω πλαισίου είναι: Η προώθηση μιας προσέγγισης του σχεδιασμού και της διαχείρισης των παράκτιων ζωνών που θα βασίζεται στη συνεργασία, στο πλαίσιο μιας φιλοσοφίας της διακυβέρνησης, με τη συνεργασία της κοινωνίας των πολιτών. Η επισήμανση της αναγκαιότητας συνεχούς συνεργασίας των υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η εναρμόνιση του υφιστάμενου ευρωπαϊκού και εθνικού θεσμικού πλαισίου με τη συμπλήρωσή του από νέες δραστηριότητες, ιδίως σε ότι αφορά στην ανάπτυξη βελτιωμένων πρακτικών, και στη διάχυση των πληροφοριών. Η επισήμανση ότι οι ολοκληρωμένες λύσεις για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Παράκτιων Ζωνών (ΟΔΠΖ) μπορούν να σχεδιασθούν και να υλοποιηθούν μόνο σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, εφ όσον όμως τα υψηλότερα επίπεδα της διοίκησης παρέχουν ένα ολοκληρωμένο νομικό και θεσμικό πλαίσιο και παρέχουν μέτρα προκειμένου να ενθαρρύνουν τις τοπικές και τις περιφερειακές δράσεις. Κύριο στοιχείο αυτού του Ειδικού Πλαισίου (το οποίο όμως δεν έχει θεσμοθετηθεί) είναι ο ορισμός της οριοθέτησης του παράκτιου χώρου και ο καθορισμός ζωνών που διακρίνονται: α. Στην κρίσιμη ζώνη που περιλαμβάνει: 46

53 - το θαλάσσιο τμήμα ( 100μ. από την ακτογραμμή) - το χερσαίο τμήμα ( 100μ. από την ακτογραμμή) β. Στη δυναμική ζώνη που αποτελεί «ζώνη μετάβασης» από την κρίσιμη παράκτια ζώνη στον αμιγώς ηπειρωτικό χώρο, η έκταση της οποίας καθορίζεται και επηρεάζεται από τα ιδιαίτερα οικολογικά και ανθρωπογενή χαρακτηριστικά της περιοχής (διαβρώσεις, προσχώσεις, τεχνικά έργα κλπ). 1 Για κάθε μία ζώνη διατυπώνονται «Κατευθύνσεις διαχείρισης» που, ειδικότερα για την Κρίσιμη ζώνη, αφορούν στον περιορισμό της δημιουργίας νέων έργων, εγκαταστάσεων και δομικών κατασκευών που, εφόσον επιτρέπονται, πρέπει: να είναι ειδικά αιτιολογημένες όσον αφορά την ανάγκη χωροθέτησής τους μέσα στη κρίσιμη ζώνη και να χωροθετούνται σε διακεκριμένες ζώνες συμβατών χρήσεων. Όσον αφορά στις υφιστάμενες λειτουργίες και έργα, αυτές επανεξετάζονται με στόχο την περιβαλλοντική αναβάθμιση της περιοχής εγκατάστασης. Από τον περιορισμό αυτό εξαιρούνται, με προϋποθέσεις, έργα, εγκαταστάσεις και κατασκευές, με κριτήρια: α) τα χαρακτηριστικά των έργων ή των δραστηριοτήτων, όπως η συμβολή τους στην εθνική οικονομία και την εθνική άμυνα, και τη λειτουργική τους εξάρτηση με την θάλασσα, (αδυναμία εγκατάστασης μακράν της θάλασσας ή η πλεονεκτικότερη για το περιβάλλον και την οικονομία της περιοχής λειτουργία τους πλησίον αυτής), β) τα γεωγραφικά και φυσικά χαρακτηριστικά του χώρου (αστικές, περιαστικές, γεωργικές ζώνες, βαθμός ευαισθησίας οικοσυστήματος κ.α.). Συγκεκριμένα, σε σχέση με τα παραπάνω σημεία (α) και (β) εξαιρούνται από τον περιορισμό και χωροθετούνται σε διακεκριμένες ζώνες συμβατών χρήσεων τμήματα των περιοχών που οργανώνονται πολεοδομικά για να δεχτούν χρήσεις, που από τη φύση τους συνδέονται λειτουργικά με τη ζώνη αυτή (λιμάνια, ναυπηγοεπισκευαστικές ζώνες, λιμενικές εγκαταστάσεις για την εξυπηρέτηση βιομηχανικών και μεταλλευτικών δραστηριοτήτων κλπ) καθώς και αυτοτελή έργα ή δραστηριότητες, μικρότερης 1. 1 Βλέπε «Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Παράκτιο Χώρο», ΥΠΕΧΩΔΕ - Δ/νση Χωροταξίας. 47

54 κλίμακας, που από τη φύση τους χωροθετούνται κατ αποκλειστικότητα σε αυτή (π.χ. αλιευτικά καταφύγια, ναυπηγεία, υδατοκαλλιέργειες, εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης λουομένων κ.α.), η σκοπιμότητα υλοποίησης των οποίων ελέγχεται χωροταξικά βάσει ολοκληρωμένου σχεδιασμού. Σε κάθε περίπτωση πάντως εξετάζεται, εκ των προτέρων, η δυνατότητα αλλά και ο βαθμός δυσκολίας της αναστρεψιμότητας κάθε επέμβασης που συντελείται στην κρίσιμη ζώνη, με σκοπό μια πιθανή μελλοντική επανένταξη του χώρου στο φυσικό περιβάλλον. Οι παραπάνω κατευθύνσεις αφορούν άμεσα το αντικείμενο της μελέτης μας δεδομένου ότι στην πλειοψηφία τους, τόσο οι μονάδες υδατοκαλλιέργειας όσο και οι χερσαίες εγκαταστάσεις υποστήριξης χωροθετούνται στην «Κρίσιμη Ζώνη» Οδηγία 2000/60/ΕΚ για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα πολιτικής των υδάτων Η Οδηγία 2000/60/ΕΚ αποτελεί τη θέσπιση πλαισίου Κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων, ή αλλιώς Οδηγία-Πλαίσιο για τα Νερά, Η Οδηγία 2000/60/ΕΚ συνδυάζει ποιοτικούς, οικολογικούς και ποσοτικούς στόχους για την προστασία υδάτινων οικοσυστημάτων και την καλή κατάσταση όλων των υδατικών πόρων και θέτει ως κεντρική ιδέα την ολοκληρωμένη διαχείριση τους στη γεωγραφική κλίμακα των Λεκανών Απορροής Ποταμών. Επιπλέον, επαναπροσδιορίζει την έννοια της Λεκάνης Απορροής, η οποία περιλαμβάνει τα εσωτερικά επιφανειακά (ποταμοί, λίμνες), τα υπόγεια ύδατα, τα μεταβατικά (δέλτα, εκβολές ποταμών) και τα παράκτια οικοσυστήματα. Η ελληνική νομοθεσία έχει εναρμονισθεί με την Οδηγία 2000/60/ΕΚ, με την ακόλουθες διατάξεις: Το Νόμο 3199/2003 (ΦΕΚ 280 Α) για την «προστασία και διαχείριση των υδάτων - εναρμόνιση με την Οδηγία 2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2000», με τον οποίο (και με τις κανονιστικές του πράξεις, οι οποίες εκδίδονται κατ εξουσιοδότησή του) εναρμονίζεται το εθνικό δίκαιο προς τις διατάξεις της Οδηγίας. Το Προεδρικό Διάταγμα υπ' αριθμ. 51/2007 (ΦΕΚ 54Α/ ) "Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για την ολοκληρωμένη προστασία και διαχείριση των υδάτων σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ «για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της 48

55 πολιτικής των υδάτων» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2000", κατ' εξουσιοδότηση των διατάξεων του Άρθρου 15, παρ. 1 του Νόμου 3199/2003. Την Υ.Α. 1811/2011 του Υπουργού Π.Ε.Κ.Α. (ΦΕΚ 3322/Β/2011) «Ορισμός ανώτερων αποδεκτών τιμών για τη συγκέντρωση συγκεκριμένων ρύπων, ομάδων ρύπων ή δεικτών ρύπανσης σε υπόγεια ύδατα, σε εφαρμογή της παραγράφου 2 του Άρθρου 3 της υπ αριθμ.: 39626/2208/Ε130/2009 κοινής υπουργικής απόφασης (Β 2075).» Την απόφαση Αριθμ. Oικ. 706/2010 της Εθνικής Επιτροπής Υδάτων (ΦΕΚ 1383/Β/ ) «Καθορισμός των Λεκανών Απορροής Ποταμών της χώρας και ορισμού των αρμόδιων Περιφερειών για τη διαχείριση και προστασία τους». Στο πλαίσιο της παραπάνω Οδηγίας εκπονήθηκε και το «Σχέδιο Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών και Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου», από την Ειδική Γραμματεία Υδάτων του πρώην Υπουργείου ΠΕΚΑ, το οποίο στη συνέχεια θεσμοθετήθηκε με την Απόφαση 1005/ (ΦΕΚ 2292/Β/2013). Σύμφωνα με το παραπάνω Σχέδιο, με στόχο την εξειδίκευση των απαιτούμενων δράσεων της Οδηγίας, τόσο τα υπόγεια όσο και τα επιφανειακά νερά της Ηπείρου διαιρούνται σε υπόγεια υδατικά συστήματα και επιφανειακά υδάτινα σώματα (ΥΣ) δηλαδή ενότητες υδάτων με κοινά υδρολογικά και οικολογικά χαρακτηριστικά. Στο σύνολο της Περιφέρειας αναγνωρίστηκαν 13 Παράκτια Υδάτινα Σώματα, στις λεκάνες απορροής του υδατικού διαμερίσματος. Από αυτά, τρία καταγράφονται στη Λεκάνη του ποταμού Καλαμά (όπου βρίσκεται και η περιοχή μελέτης της ΠΟΑΥ), εκ των οποίων ένα χαρακτηρίζεται ως Ιδιαιτέρως Τροποποιημένο Υδάτινο Σώμα (ΙΤΥΣ), που σημαίνει ότι έχει υποστεί σημαντικές υδρομορφολογικές αλλοιώσεις. Αυτά τα υδάτινα σώματα διακρίνονται από τα υπόλοιπα τόσο ως προς τους περιβαλλοντικούς στόχους, όσο και ως προς τη διαχείρισή τους. Επιπλέον, βάσει του Σχεδίου Διαχείρισης, έχει καταρτιστεί ένα «Μητρώο Προστατευόμενων Περιοχών», που για τη λεκάνη του ποταμού Καλαμά είναι οι εξής: - Προστατευόμενες περιοχές πόσιμου νερού: η υδρολογική Λεκάνη Καλαμά και συγκεκριμένα τα συστήματα Μουργκάνας, Μέσου Ρου Καλαμά, Κασιδιάρη, Μιτσικελίου-Βελλά, Πωγώνιανης και Κουρέντων, που χρησιμοποιούνται για ύδρευση 49

56 - Προστατευόμενες περιοχές Υδρόβιων Ειδών Οικονομικής Σημασίας: Στη Λεκάνη Απορροής Καλαμά η περιοχή: Ανατολικές Ακτές της Κερκυραϊκής Θάλασσας: τα ανατολικά παράλια (ακτές Ηπείρου) της Κερκυραϊκής θάλασσας. - Προστατευόμενες περιοχές αναψυχής εσωτερικών υδάτων: Ποταμός Καλαμάς από γέφυρα Γυτάνης έως Δέλτα, Στενά Καλαμά, Περιοχή Θεογέφυρου - Θεσμοθετημένη προστατευόμενη περιοχή: Περιοχή Προστασίας της Φύσης Στενών και Εκβολών Ποταμών Αχέροντα και Καλαμά Συνθήκη της Βαρκελώνης για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και των παράκτιων περιοχών της Μεσογείου Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι χώρες που περιβάλλουν την Μεσόγειο είναι συμπράττοντα μέρη της Σύμβασης αυτής, η οποία εφαρμόζεται μέσω του Μεσογειακού Προγράμματος Δράσης (Mediterranean Action Plan) και διαμορφώνει πολιτικές και στρατηγικές για την προστασία της βιοποικιλότητας και του θαλάσσιου και παράκτιου περιβάλλοντος. Σε αναγνώριση της σημασίας της κλιματικής αλλαγής για την περιοχή της Μεσογείου, το 2008 τα κράτη της Σύμβασης της Βαρκελώνης υπέγραψαν το Πρωτόκολλο για μια Ολοκληρωμένη Διαχείριση της Παράκτιας Ζώνης της Μεσογείου, θέτοντας ως προτεραιότητα την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Η διακήρυξη του Marrakesh, που υιοθετήθηκε από τη Σύμβαση της Βαρκελώνης τον Νοέμβριο του 2009, επισημαίνει την ανάγκη για άμεση δράση προκειμένου να αντιμετωπισθούν οι σοβαρές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στα οικοσυστήματα και στους πόρους Οδηγία 2008/56/ΕΚ «περί πλαισίου κοινοτικής δράσης στο πεδίο της πολιτικής για το θαλάσσιο περιβάλλον» θεσπίζει το πλαίσιο με βάση το οποίο πρέπει να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα για την επίτευξη ή τη διατήρηση καλής περιβαλλοντικής κατάστασης του θαλάσσιου περιβάλλοντος μέχρι το έτος Στόχος της οδηγίας είναι η προστασία και διατήρηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος από την υποβάθμιση ή, όπου αυτό είναι εφικτό, η αποκατάσταση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων σε περιοχές όπου έχουν επηρεαστεί αρνητικά, η πρόληψη και η μείωση των επιβαρυντικών εισροών στο θαλάσσιο περιβάλλον, με σκοπό τη μείωση 50

57 της ρύπανσης, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι δεν υπάρχουν σημαντικές επιπτώσεις ή κίνδυνοι για τη θαλάσσια βιοποικιλότητα, τα θαλάσσια οικοσυστήματα, την ανθρώπινη υγεία ή τις θεμιτές χρήσεις της θάλασσας. Η ελληνική νομοθεσία έχει εναρμονισθεί με την Οδηγία 2008/56/ΕΚ, με το Νόμο 3983/2011 «Εθνική στρατηγική για την προστασία και διαχείριση του θαλάσσιου περιβάλλοντος Εναρμόνιση με την οδηγία 2008/56/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 17ης Ιουνίου 2008 και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 144/Α/ ) Γαλάζια ανάπτυξη "Γαλάζια Ανάπτυξη" είναι η μακροπρόθεσμη στρατηγική για τη στήριξη της βιώσιμης ανάπτυξης του θαλάσσιου και ναυτιλιακού τομέα. Η στρατηγική αυτή αναγνωρίζει ότι οι θάλασσες και οι ωκεανοί είναι μοχλοί της ευρωπαϊκής οικονομίας, με μεγάλο δυναμικό για καινοτομία και ανάπτυξη. Αποτελεί τη συμβολή της Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Πολιτικής στην επίτευξη των στόχων της στρατηγικής "Ευρώπη 2020" για έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Η στρατηγική "Γαλάζια Ανάπτυξη" αποτελείται από τρεις συνιστώσες: 1. Συγκεκριμένα μέτρα ολοκληρωμένης θαλάσσιας πολιτικής α. γνώσεις για τη θάλασσα: βελτίωση της πρόσβασης σε πληροφορίες για τη θάλασσα β. θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός: αποτελεσματική και βιώσιμη διαχείριση των θαλάσσιων δραστηριοτήτων γ. ολοκληρωμένη θαλάσσια επιτήρηση: παροχή στις αρχές μιας καλύτερης εικόνας για το τι συμβαίνει στη θάλασσα. 2. Στρατηγικές για τις θαλάσσιες λεκάνες με στόχο να διασφαλιστεί ο πλέον κατάλληλος συνδυασμός μέτρων προώθησης της βιώσιμης ανάπτυξης, τα οποία λαμβάνουν υπόψη τοπικούς κλιματικούς, ωκεανογραφικούς, οικονομικούς, πολιτιστικούς και κοινωνικούς παράγοντες α. Aδριατική Θάλασσα και Ιόνιο Πέλαγος β. Αρκτικός Ωκεανός γ. Ατλαντικός Ωκεανός δ. Βαλτική Θάλασσα ε. Εύξεινος Πόντος 51

58 στ. Μεσόγειος Θάλασσα ζ. Βόρεια Θάλασσα 3. Στοχευμένη προσέγγιση για συγκεκριμένες δραστηριότητες: α. υδατοκαλλιέργεια β. παράκτιος τουρισμός γ. θαλάσσια βιοτεχνολογία δ. ωκεάνια ενέργεια ε. εκμετάλλευση κοιτασμάτων του θαλάσσιου βυθού Οδηγία 2014/89/ΕΕ «περί θεσπίσεως πλαισίου για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό» Πρόκειται για τον σχεδιασμό του χρόνου και του τόπου άσκησης ανθρώπινων δραστηριοτήτων στη θάλασσα, προκειμένου να διασφαλίζεται η αποτελεσματικότητα και η βιωσιμότητά τους στον μέγιστο δυνατό βαθμό. Κατά τη διαδικασία αυτή, όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη συνεργάζονται με διαφάνεια με στόχο τον σχεδιασμό των θαλάσσιων δραστηριοτήτων. Με τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό επιτυγχάνεται: Περιορισμός των συγκρούσεων μεταξύ τομέων και δημιουργία συνεργειών μεταξύ διάφορων δραστηριοτήτων. Ενθάρρυνση των επενδύσεων με τη διασφάλιση προβλεψιμότητας, διαφάνειας και σαφέστερων κανόνων. Έτσι μπορεί να δοθεί ώθηση στην ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των δικτύων, να καθοριστούν Προστατευόμενες Θαλάσσιες Περιοχές και να διευκολυνθούν οι επενδύσεις που αφορούν το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Ενίσχυση του συντονισμού μεταξύ εθνικών διοικήσεων, μέσω της εφαρμογής ενιαίου μηχανισμού για την ισόρροπη ανάπτυξη διάφορων θαλάσσιων δραστηριοτήτων. Με τον τρόπο αυτό θα απλουστευθούν οι διαδικασίες και θα μειωθεί το κόστος. Αύξηση της διασυνοριακής συνεργασίας μεταξύ χωρών της ΕΕ, όσον αφορά τα καλώδια, τους αγωγούς, τις θαλάσσιες οδούς, τις αιολικές εγκαταστάσεις, κ.λπ. Προστασία του περιβάλλοντος μέσω της έγκαιρης εκτίμησης του αντικτύπου και των δυνατοτήτων πολλαπλής χρήσης του χώρου. 52

59 «Έγκριση Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα για τα έτη και Σχεδίου Δράσης πενταετούς διάρκειας» (ΦΕΚ 2383 Β / ) Η ανάπτυξη Εθνικής Στρατηγικής, σχεδίων ή προγραμμάτων για τη διατήρηση και αειφορική χρήση της βιολογικής ποικιλότητας προβλέπεται από τη Διεθνή Σύμβαση για τη Βιολογική Ποικιλότητα (άρθρο 6), η οποία κυρώθηκε με το Ν 2204/1994. Πλαίσιο για τη χάραξη της Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα αποτελούν: οι επιστημονικές διαπιστώσεις για τον πλούτο και την αξία, αλλά και τις πιέσεις και απειλές στη βιοποικιλότητα της Ελλάδας, το νομικό πλαίσιο που δεσμεύει την ελληνική πολιτεία εθνικό, διεθνές και Κοινοτικό συμπεριλαμβανομένου αυτού που εναρμονίζει στο δίκαιο της χώρας μας διεθνείς και περιφερειακές συμβάσεις και ευρωπαϊκές οδηγίες, το στρατηγικό πλαίσιο, όπως οριοθετείται από διάφορα εθνικά, κοινοτικά και διεθνή κείμενα, τα οποία η χώρα μας έχει ενστερνιστεί, το σύνολο των γενικών αρχών που θεωρούνται εκ των προτέρων αποδεκτές, καθώς προκύπτουν από τις ηθικές επιταγές, τις εθνικές μας ανάγκες και δυνατότητες, και τις επιστημονικές προσεγγίσεις. Το όραμα της Εθνικής Στρατηγικής για τη βιοποικιλότητα, με ορίζοντα το 2050 είναι: η βιοποικιλότητα στην Ελλάδα και οι λειτουργίες των οικοσυστημάτων που αυτή υποστηρίζει, δηλαδή το φυσικό κεφάλαιο της χώρας, προστατεύονται. Η προστασία αυτή επιβάλλεται από την εγγενή αξία της βιοποικιλότητας αλλά και την ουσιαστική συμμετοχή της στην ευμάρεια και την οικονομική ευημερία και αποβλέπει στην αποτροπή καταστρεπτικών αλλαγών που προκαλούνται από την απώλεια βιοποικιλότητας. Στο πλαίσιο αυτό, αναδεικνύεται η αξία των λειτουργιών των οικοσυστημάτων, ενώ αποκαθίστανται οι λειτουργίες που έχουν υποβαθμιστεί. Μεταξύ των κυριότερων προκλήσεων της δημόσιας διοίκησης για την υλοποίηση του στόχου της διατήρησης και την ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας, περιλαμβάνονται: η διασφάλιση της συμβατότητας αναπτυξιακού σχεδιασμού και προγραμμάτων με τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, η αύξηση της γνώσης με εφαρμογή προγραμμάτων συστηματικής παρακολούθησης της κατάστασης και των τάσεων των επιμέρους στοιχείων της βιοποικιλότητας, τη διατήρηση, διαχείριση και αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και εκτός των προστατευόμενων περιοχών, την ανάληψη δράσεων για μείωση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στη βιοποικιλότητα, τη σύνταξη δασικών χαρτών, κατάρτιση δασολογίου, ολοκλήρωση 53

60 του εδαφολογικού χάρτη της χώρας, κατάρτιση χάρτη χρήσεων γης και ολοκλήρωση του Εθνικού Κτηματολογίου. Σκοπός της Στρατηγικής για τη βιοποικιλότητα είναι η ανάσχεση της απώλειας βιοποικιλότητας και της υποβάθμισης των λειτουργιών των οικοσυστημάτων της Ελλάδας, μέχρι το 2026, η αποκατάστασή τους, όπου χρειάζεται και δύναται, η ανάδειξη της βιοποικιλότητας ως εθνικό κεφάλαιο, όπως και η εντατικοποίηση της συμβολής της Ελλάδας στην αποτροπή απώλειας βιοποικιλότητας παγκοσμίως. Χρονικός ορίζοντας της Εθνικής Στρατηγικής είναι η δεκαπενταετία , αλλά ταυτόχρονα τίθενται οι βάσεις και δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για δράσεις και πέραν αυτού του ορίζοντα. Το Πρόγραμμα Δράστης έχει πενταετή διάρκεια και εξειδικεύει τους 13 γενικούς στόχους της Στρατηγικής σε 39 ειδικούς στόχους και 150 επιμέρους Ενέργειες Δράσεις. Σημειώνεται ότι για την έγκριση της Εθνικής Στρατηγικής για τη βιοποικιλότητα για τα έτη καθώς και για το σχετικό πενταετούς διάρκειας Σχέδιο Δράσης για την εφαρμογή της, λήφθηκε υπόψη το άρθρο 17, παρ. 3 περ α. του Ν. 3937/2011 ««Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις», όπως η περ. α αντικαταστάθηκε με το άρθρο 58 του Ν. 4277/ Κοινή Αλιευτική Πολιτική Ο Καν.(ΕΕ) 1380/2013 του Ε. Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, σχετικά με την Κοινή Αλιευτική Πολιτική, στο εξής ονομαζόμενη Κ.Αλ.Π, κατήργησε τον μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2013 ισχύοντα Καν.(ΕΚ) 2371/2002 του Συμβουλίου και έχει τεθεί ήδη σε εφαρμογή από 1 ης Ιανουαρίου Ο κανονισμός δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L354/22, στις 28 Δεκεμβρίου Ο εν λόγω κανονισμός είναι ένας εκ των τριών κανονισμών που συνιστούν το θεσμικό πλαίσιο της νέας Κ.Αλ.Π, είναι ο βασικός κανονισμός του πλαισίου και συμπληρώνεται με δυο επιπλέον κανονισμούς, με τον Κανονισμό 1379/2013 του Ε. Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, σχετικά με την κοινή οργάνωση αγορών των προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιεργειών και με τον Κανονισμό του Ε Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας, αριθ. 508/2014. Το πεδίο εφαρμογής της Κ.Αλ.Π περιλαμβάνει μέτρα για τη διατήρηση των θαλάσσιων πόρων και τη διαχείριση της αλιείας για το σκοπό αυτό, μέτρα για τις αγορές, οικονομικά μέτρα για τη στήριξη των στόχων της και επιπλέον καλύπτει τους 54

61 βιολογικούς πόρους γλυκέων υδάτων, την Υδατοκαλλιέργεια καθώς και τη μεταποίηση και εμπορία προϊόντων αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας. Η Κ.Αλ.Π καλύπτει τις αλιευτικές δραστηριότητες, δηλαδή δραστηριότητες που συνδέονται με την αλιεία, τη ρίψη-πόντιση-σύρση-ανάσυρση αλιευτικών εργαλείων και αλιευμάτων επί του σκάφους, τη μεταφόρτωση, τη διατήρηση και τη μεταποίηση επί του σκάφους, τη μεταβίβαση, τον εγκλωβισμό, την πάχυνση και την εκφόρτωση ιχθύων και αλιευτικών προϊόντων, όταν αυτές οι δραστηριότητες ασκούνται: α) στο έδαφος των κρατών μελών, β) από ενωσιακά αλιευτικά σκάφη εκτός των ενωσιακών υδάτων δηλαδή σε διεθνή ύδατα ή σε ύδατα δικαιοδοσίας τρίτων χωρών και, γ) από υπηκόους κρατών μελών με την επιφύλαξη της πρωταρχικής ευθύνης του κράτους σημαίας στο οποίο ασκείται η αλιευτική δραστηριότητα. Βασικές αρχές της Κ.Αλ.Π είναι η χρηστή διακυβέρνηση, η οικοσυστημική προσέγγιση στη διαχείριση της αλιείας, η προστασία των θαλάσσιων βιολογικών πόρων η οποία πρέπει να βασίζεται στην προληπτική προσέγγιση, η διατήρηση της σχετικής σταθερότητας των αλιευτικών δραστηριοτήτων κάθε κράτους μέλους και η περιφερειακή συνεργασία. Στόχοι της Κ.Αλ.Π Η μακροπρόθεσμη διασφάλιση περιβαλλοντικά βιώσιμων αλιευτικών δραστηριοτήτων και η διαχείρισή τους με τρόπο συμβατό, με το στόχο της επίτευξης οικονομικών, κοινωνικών οφελών και οφελών για την απασχόληση. Η αποκατάσταση και διατήρηση των πληθυσμών των αλιευόμενων ειδών πάνω από τα επίπεδα εκείνα που μπορούν να εξασφαλίσουν τη μέγιστη βιώσιμη απόδοση (ΜΒΑ/MSY), μέσω της εφαρμογής της προληπτικής προσέγγισης. Η μείωση των αρνητικών επιπτώσεων των αλιευτικών δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένων των Υδατοκαλλιεργειών, στο θαλάσσιο οικοσύστημα, μέσω της εφαρμογής της οικοσυστημικής προσέγγισης. Η σταδιακή κατάργηση των απορρίψεων και η σταδιακή διασφάλιση της υποχρεωτικής εκφόρτωσης των αλιευμάτων. Η εξασφάλιση των προϋποθέσεων δημιουργίας μιας οικονομικά βιώσιμης και ανταγωνιστικής αλιευτικής μεταποιητικής βιομηχανίας και χερσαίων δραστηριοτήτων που συνδέονται με την αλιεία. 55

62 Η προσαρμογή της αλιευτικής ικανότητας των στόλων σε επίπεδα αλιευτικών δυνατοτήτων που να μπορούν να παράγουν ΜΒΑ. Η ανάπτυξη βιώσιμων δραστηριοτήτων υδατοκαλλιέργειας, προκειμένου να συμβάλλουν στην εξασφάλιση επισιτιστικών πόρων και στην απασχόληση. Η εξασφάλιση επαρκούς επιπέδου διαβίωσης για όσους εξαρτώνται από τις αλιευτικές δραστηριότητες, λαμβάνοντας υπόψη την παράκτια αλιεία και τις κοινωνικοοικονομικές πτυχές. Η δημιουργία αποτελεσματικής και διαφανούς εσωτερικής αγοράς για τα προϊόντα αλιείας και υδατοκαλλιέργειας, καθώς και η εξασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού για τα προϊόντα αλιείας και υδατοκαλλιέργειας. Η μέριμνα για τα συμφέροντα των καταναλωτών και των παραγωγών. Η προώθηση των δραστηριοτήτων παράκτιας αλιείας. Η συνοχή και η συνέπεια με τις απαιτήσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, καθώς και με άλλες πολιτικές της Ένωσης Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας Το αναπτυξιακό όραμα του Επιχειρησιακού Προγράμματος αποτέλεσε η βιώσιμη και αειφόρος ανάπτυξη του τομέα της αλιείας στην κατεύθυνση ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας και διατήρησης της κοινωνικής και οικονομικής συνοχής. Μεταξύ των δράσεων χρηματοδότησης του Προγράμματος υπήρξε ο χωροταξικός σχεδιασμός και η χαρτογράφηση των περιοχών που προορίζονται για την υδατοκαλλιέργεια (Π.Ο.Α.Υ.), με τη χρηματοδότηση προτάσεων για τη θεσμοθέτηση των ΠΟΑΥ (Μέτρο Συλλογικές Δράσεις) Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας & Θάλασσας Με την από Εκτελεστική Απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εγκρίθηκε το επιχειρησιακό πρόγραμμα «ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΚΑΙ ΑΛΙΕΙΑΣ : Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας και Θάλασσας » για ενίσχυση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας στην Ελλάδα Το ΕΠΑλΘ , αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους μοχλούς ανάπτυξης για την χώρα μας, εξασφαλίζοντας για το διάστημα αυτό την βιώσιμη ανάπτυξη του τομέα της αλιείας με παράλληλη ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της 56

63 προστασίας του περιβάλλοντος καθώς και της διατήρησης της κοινωνικής και οικονομικής συνοχής των παράκτιων και νησιωτικών περιοχών. Το ΕΠΑλΘ οικοδομείται γύρω από τις έξι βασικές προτεραιότητες της Ένωσης για την ανάπτυξη της αλιείας. Συγκεκριμένα: τον τομέα της αλιείας: συμπράξεις μεταξύ αλιέων και επιστημόνων με γνώμονα την καινοτομία, επενδύσεις επί των αλιευτικών σκαφών, προστασία και αποκατάσταση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας καθώς και επενδύσεις σε υποδομές όπως αλιευτικοί λιμένες, αλιευτικά καταφύγια, ιχθυόσκαλες και τόποι εκφόρτωσης, τον τομέα της υδατοκαλλιέργειας: ανάπτυξη νέων ή βελτιωμένων προϊόντων, διαδικασιών και τεχνολογιών, μέτρα ίδρυσης και εκσυγχρονισμού παραγωγικών μονάδων με στόχο την τόνωση της ανταγωνιστικότητας του κλάδου και την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, τον τομέα της μεταποίησης και εμπορίας προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας: ίδρυση και εκσυγχρονισμός των τομεακών επιχειρήσεων, εκστρατείες προώθησης και εξεύρεσης νέων αγορών καθώς και στήριξη σχεδίων παραγωγής και εμπορίας Ομάδων Παραγωγών, την ανάπτυξη των αλιευτικών περιοχών: εφαρμογή στρατηγικών τοπικής ανάπτυξης με πρωτοβουλία των τοπικών κοινοτήτων, την ενίσχυση της εφαρμογής της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής (ΚΑλΠ): συλλογή αλιευτικών δεδομένων και υλοποίηση του συστήματος ελέγχου, επιθεώρησης και επιβολής και τέλος την ενίσχυση της εφαρμογής της Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Πολιτικής: λειτουργία του Κοινού Περιβάλλοντος Ανταλλαγής Πληροφοριών για την επιτήρηση του θαλάσσιου τομέα της Ένωσης Συμβατότητα της σχεδιαζόμενης ανάπτυξης με τις διαθέσιμες κατευθύνσεις ανάπτυξης του χώρου Χωροταξικό πλαίσιο της περιοχής Τα ευρύτερα πλαίσια υπερκείμενου χωρικού σχεδιασμού που ισχύουν για την περιοχή της σχεδιαζόμενης Π.Ο.Α.Υ. είναι κατά σειρά : 57

64 α) Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, (η με α.π. 6876/4871/2008 Απόφαση της Επιτροπής Συντονισμού της Κυβερνητικής Πολιτικής στον τομέα Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, ΦΕΚ 128/Α/2008) Στόχος του οποίου είναι η διαμόρφωση ενός χωρικού προτύπου ανάπτυξης, στο πλαίσιο των αρχών της αειφορίας, που θα είναι αποτέλεσμα μιας συνθετικής, ισόρροπης θεώρησης στο χώρο παραμέτρων που προωθούν την προστασία και ανάδειξη του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος της χώρας και ενισχύουν την κοινωνική και οικονομική συνοχή και την ανταγωνιστικότητα. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Ειδικότερα, όσον αφορά τη χωρική διάρθρωση, εξειδίκευση και συμπληρωματικότητα των παραγωγικών τομέων και συγκεκριμένα του Αγροτικού τομέα, στο Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού (άρθρο 7) αναφέρονται «βασικοί στόχοι επιδιώξεις» μεταξύ των άλλων: - Αειφόρο ανάπτυξη επιλεγμένων αλιευτικών περιοχών και δημιουργία ενός προτύπου πολυαπασχόλησης και διασύνδεσης των διαφόρων τομέων μεταξύ τους (π.χ. τουρισμός πρωτογενής τομέας, τουρισμός πολιτισμός, κ.λπ.) που συνδυάζεται με εξειδικεύσεις στην κατεύθυνση της βελτίωσης της ποιότητας και της επιχειρηματικότητας. - Ανάπτυξη της παράκτιας αλιείας στο πλαίσιο των αρχών της αειφορίας, με εφαρμογή μέτρων ελέγχου της υπεραλίευσης και προστασίας του παράκτιου θαλάσσιου περιβάλλοντος. - Στήριξη της υδατοκαλλιεργητικής δραστηριότητας με βιώσιμο τρόπο και προστασία των περιοχών στις οποίες αναπτύσσεται από μη συμβατές δραστηριότητες. και δίνονται ως κατευθύνσεις: - Η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των υδατοκαλλιεργειών, με τον εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων μονάδων και την εφαρμογή μεθόδων διαχείρισης πιο φιλικών προς το περιβάλλον, την ίδρυση νέων μονάδων σε κατάλληλες θέσεις είτε μεμονωμένα, ιδιαίτερα σε περιοχές που δεν αναμένονται σημαντικές πιέσεις, ή και παρουσιάζουν αναπτυξιακή υστέρηση, είτε σε οργανωμένους υποδοχείς, και τη σταδιακή απομάκρυνση όσων λειτουργούν σε ακατάλληλες θέσεις με την παροχή σχετικών κινήτρων. Κατά τις διαδικασίες αυτές, πρέπει να λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα προκειμένου η προσαρμογή να μην έχει αρνητικές επιπτώσεις στη βιωσιμότητα του κλάδου. 58

65 - Η προώθηση Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (Π.Ο.Α.Υ.) σε περιοχές μεγάλης συγκέντρωσης υδατοκαλλιεργειών, με στόχο την ορθολογική διαχείριση και ανάπτυξή τους, την επίτευξη οικονομιών κλίμακας και τη δημιουργία σύγχρονων εγκαταστάσεων υποστήριξης (αποθηκευτικοί χώροι, συσκευαστήρια, ιχθυογεννητικοί σταθμοί, κ.λπ.). - Η ανάπτυξη υδατοκαλλιεργειών σε λιμνοθάλασσες, σε λίμνες καθώς και σε εκβολικά συστήματα ποταμών κατά τρόπο συμβατό με το ευαίσθητο περιβάλλον των περιοχών αυτών και την παραγωγική τους ικανότητα. β) το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού & Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Υδατοκαλλιέργειες (η με α.π /2011 Απόφαση της Επιτροπής Συντονισμού της Κυβερνητικής Πολιτικής στον τομέα Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, ΦΕΚ 2505/Β/2011). Σύμφωνα με το Ειδικό Πλαίσιο για τις Υδατοκαλλιέργειες, η θαλάσσια υδατοκαλλιεργητική δραστηριότητα αναπτύσσεται σε ευρύτερες θαλάσσιες περιοχές που συγκροτούν ενιαίους χώρους με κοινά χαρακτηριστικά, αναφερόμενες εφεξής ως Περιοχές Ανάπτυξης Υδατοκαλλιέργειας (Π.Α.Υ.), οι οποίες υποδεικνύουν την καταλληλότητα των περιοχών για την ανάπτυξη υδατοκαλλιεργειών. Από χωροταξική άποψη αποτελούν ευρύτερες περιοχές αναζήτησης θέσεων για υποδοχείς (Π.Ο.Α.Υ. ή ΠΑΣΜ) και μεμονωμένες μονάδες. Επίσης, οι Π.Α.Υ., μετά από αξιολόγηση των χαρακτηριστικών τους (χωροταξικών περιβαλλοντικών αναπτυξιακών), και με κριτήριο και την υφιστάμενη κατάσταση από την άποψη ύπαρξης μονάδων υδατοκαλλιέργειας (συγκέντρωση μονάδων), κατατάσσονται σε πέντε κατηγορίες Α έως Ε. - Α. Περιοχές ιδιαίτερα αναπτυγμένες που χρήζουν παρεμβάσεων βελτίωσης, εκσυγχρονισμού των μονάδων και των υποδομών, προστασίας και αναβάθμισης του περιβάλλοντος. - Β. Περιοχές με σημαντικά περιθώρια περαιτέρω ανάπτυξης των θαλάσσιων υδατοκαλλιεργειών - Γ. Δυσπρόσιτες περιοχές με σημαντικές δυνατότητες ανάπτυξης των θαλάσσιων υδατοκαλλιεργειών - Δ. Περιοχές με ιδιαίτερη ευαισθησία, ως προς το φυσικό περιβάλλον στις οποίες απαιτείται προσαρμογή των όρων εγκατάστασης και λειτουργίας των μονάδων υδατοκαλλιέργειας στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του χώρου και του περιβάλλοντος 59

66 - Ε. Περιοχές Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών Κατηγορίας Ε: Περιοχές με κατάλληλα χαρακτηριστικά τα οποία ευνοούν την ανάπτυξη των υδατοκαλλιεργειών, αλλά με ιδιαιτερότητες, που δεν επιτρέπουν τη δημιουργία συγκεντρώσεων και οργανωμένων ζωνών. Για την περιοχή μελέτης έχει καθοριστεί η Π.Α.Υ. Α.1 «ΣΑΓΙΑΔΑΣ - ΚΑΛΑΜΑ - ΒΑΛΤΟΣ ΡΑΓΙΟΥ», που διοικητικά ανήκει στην Περιφερειακή Ενότητα Θεσπρωτίας. Καθορισμός Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (Π.Ο.Α.Υ.) Οι Π.Ο.Α.Υ. στο θαλάσσιο χώρο δημιουργούνται αποκλειστικά και μόνο εντός των Π.Α.Υ. των ανωτέρω κατηγοριών Α Δ, του Ειδικού Πλαισίου και οριοθετούνται από τις συντεταγμένες του περιγράμματός τους. Μπορούν να αποτελούνται από μία ή περισσότερες ζώνες. Προβλέπουν εκτάσεις για μελλοντική μίσθωση σε μονάδες υδατοκαλλιέργειας, καθώς και εκτάσεις υδρανάπαυσης. Η απόσταση μεταξύ Π.Ο.Α.Υ. είναι τουλάχιστον τρία (3) χιλιόμετρα και σε περίπτωση δημιουργίας Π.Ο.Α.Υ. από υφιστάμενες μεμονωμένες μονάδες, η απόσταση από το όριο άλλης Π.Ο.Α.Υ. θα πρέπει να είναι μεγαλύτερη των έξι (6) χιλιομέτρων. Με το άρθρο 10 του Ν.2742/99, που αντικατέστησε το άρθρο 24 του Ν. 1650/86, θεσπίζεται η Π.Ο.Α.Υ., ως ΠΟΑΠΔ, και ρυθμίζονται βασικά θέματα θεσμοθέτησής τους. Με τις διατάξεις του Ειδικού Πλαισίου, γίνεται συγκεκριμένο το θεσμικό πλαίσιο των Π.Ο.Α.Υ., θεσπίζοντας όρους και προϋποθέσεις ίδρυσής τους, αλλά και τον ορισμό των Π.Ο.Α.Υ. ως «θαλάσσιες εκτάσεις εντός Π.Α.Υ. οργανωμένες κατά την έννοια του άρθρου 10 του ως άνω Νόμου, εντός των οποίων η συνολική έκταση μίσθωσης των μονάδων υδατοκαλλιέργειας της Π.Ο.Α.Υ., ανεξαρτήτως εκτρεφόμενου είδους, είναι μεγαλύτερη των εκατό (100) στρεμμάτων». Επιπρόσθετα καθορίζονται, οι βασικές αρμοδιότητες του Φορέα Διαχείρισης των Π.Ο.Α.Υ., η υποχρεωτική υποβολή Σχεδίου Κανονισμού Λειτουργίας τους και το μίνιμουμ του περιεχομένου του. Η περιοχή μελέτης αποτελεί σύμφωνα με το Ειδικό Πλαίσιο για τις Υδατοκαλλιέργειες (άρθρο 5) και Περιοχή Άτυπης Συγκέντρωσης Μονάδων (ΠΑΣΜ) καθόσον στα πλαίσια του Ε.Π. «Αλιεία» έχει εκπονηθεί μελέτη για τον καθορισμό Π.Ο.Α.Υ. Θεσπρωτίας, στην οποία προτείνονται πέντε (5) ζώνες ανάπτυξης της υδατοκαλλιεργητικής δραστηριότητας, ως κάτωθι: 60

67 Πίνακας 2: Προτεινόμενες Ζώνες μελέτης Καθορισμού ΠΟΑΥ στη Θεσπρωτία, έτους 2005 Κωδικός Ονομασία Είδος Παρατηρήσεις μελέτης Ειδικού Πλαισίου Λωρίδα Σαγιάδας Εκτιμάται ότι η περιοχή έχει κορεστεί και δεν κρίνεται σκόπιμη η εγκατάσταση νέων α Όρμος Βάλτου Ιχθείς μονάδων μέχρι να διευθετηθούν χωροταξικά οι υφιστάμενες β Ακρ. Γωνιά Η ζώνη αυτή δεν περιλαμβάνεται στην πρόταση του Ειδικού Πλαισίου Η παραγωγικότητα των δυο ζωνών α Καλαμάς Ι αποδείχτηκε εξαιρετικά χαμηλή. Προωθείται Όστρακα η μετεγκατάσταση των μονάδων σε άλλες β Καλαμάς ΙΙ περιοχές. Πηγή: Έγκριση Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις υδατοκαλλιέργειες και της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού (ΦΕΚ 2505/Β/2011) Πρόταση, βέβαια, που αναθεωρείται και προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα. γ) το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού & Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό, (η με α.π /2009 Απόφαση της Επιτροπής Συντονισμού της Κυβερνητικής Πολιτικής στον τομέα Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, ΦΕΚ 1138/Β/2009) Το Ειδικό Πλαίσιο για τον Τουρισμό εγκρίθηκε με την υπ.αρ /2009 (ΦΕΚ 1138/Β/2009) και τροποποιήθηκε με την υπ.αρ /2013 (ΦΕΚ 3155/Δ/2013) Απόφαση της Επιτροπής Συντονισμού της Κυβερνητικής Πολιτικής στον τομέα του χωροταξικού σχεδιασμού. Με την υπ αριθμό 3632/2015 Απόφαση Ολομέλειας του ΣτΕ ακυρώθηκε η υπ. αρ /2013 Απόφαση «Έγκριση Τροποποίησης Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό και της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αυτού». Επίσης με την υπ αριθμό 517/2017 απόφαση του ΣτΕ καταργήθηκε η δίκη για το ΕΠΧΣΑΑ Τουρισμού του 2009, που σημαίνει τη μη αναβίωση του «Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό» που είχε εγκριθεί με την υπ αριθμό 24208/ Απόφαση της Επιτροπής Συντονισμού της κυβερνητικής πολιτικής στον τομέα του Χωροταξικού Σχεδιασμού και της Αειφόρου Ανάπτυξης (ΦΕΚΒ 1138/2009), και καλείται η Διοίκηση να εγκρίνει νέο Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Τουρισμό. 61

68 δ) το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού & Αειφόρου Ανάπτυξης για την Βιομηχανία (η με α.π / Απόφαση της Επιτροπής Συντονισμού της Κυβερνητικής Πολιτικής στον τομέα Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, ΦΕΚ 151/ΑΑΠ/2009). Σύμφωνα με το Ειδικό Πλαίσιο για τη Βιομηχανία, η Ηγουμενίτσα ανήκει στις περιοχές στις οποίες η βιομηχανία μπορεί να παίξει ιδιαίτερο ρόλο, συμπληρωματικό προς άλλα χαρακτηριστικά τους, διότι ανήκει στις κύριες διεθνείς πύλες της χώρας και στους κόμβους συνδυασμένων υπερτοπικών μεταφορών, ή μεταφορών και μεγάλων υποδομών. Οι ειδικότερες κατευθύνσεις που δίνονται για τη Π.Ε. Θεσπρωτίας είναι : Γενική προτεραιότητα άσκησης χωρικής πολιτικής για τη μεταποίηση: Μέση (1,0), κυρίως ως προγραμματική επιλογή συνδεόμενη με τον αναδυόμενο ρόλο της Ηγουμενίτσας. Κλαδικές προτεραιότητες: Δεν υπάρχει σαφής φυσιογνωμία σήμερα. Για την αξιοποίηση των μελλοντικών δυνατοτήτων θα απαιτηθεί η εκπόνηση ενός ειδικού σχεδίου ανάπτυξης (βασισμένο στο σύνολο των δραστηριοτήτων που προσελκύονται από την υψηλή προσπελασιμότητα). Όσον αφορά τη μεταποίηση, οι προοπτικές αφορούν κλάδους που επηρεάζονται από την υπερτοπική προσπελασιμότητα, και συνεπώς μονάδες κάποιας κλίμακας και εξωστρέφειας, καθώς και τη συμπληρωματικότητα της μεταποίησης με δραστηριότητες εμπορίου και εφοδιαστικής. Χωροταξικό πρότυπο της βιομηχανίας: Η μεταποίηση εστιάζεται στην περιοχή Ηγουμενίτσα Παραμυθιά Φιλιάτες, αλλά δεν συγκροτεί κάποια πραγματική ζώνη συγκέντρωσης μεταποίησης, λόγω των χαμηλών μεγεθών. Οι εξελίξεις στις μεταφορικές υποδομές δημιουργούν νέα διαφορετικά δεδομένα από άποψη συγκριτικών πλεονεκτημάτων, με σημαντική ενίσχυση της Ηγουμενίτσας και τάση επέκτασης προς τα ανατολικά. Η δημιουργία ελεύθερης ζώνης σε συνάρτηση με το λιμάνι της Ηγουμενίτσας αποτελεί επίσης μια συναφή προοπτική. Οργανωμένη χωροθέτηση της βιομηχανίας: Η πρόσφατη ίδρυση ενός ΒΙΟ.ΠΑ. πρέπει να στηριχθεί και με πολεοδομικά μέτρα. Χρήσεις γης και σχέση με άλλες δραστηριότητες: Η αυξανόμενη τουριστική ειδίκευση της Π.Ε. που έχει χαρακτήρα τουριστικής ενότητας σημαίνει ότι ενδεχόμενη μελλοντική αύξηση της βιομηχανικής βάσης μπορεί να οδηγήσει σε 62

69 συγκρούσεις. Ωστόσο, ο προσανατολισμός του τουρισμού θα είναι κυρίως παράκτιος ενώ για τη βιομηχανία δεν έχει προτεραιότητα η παράκτια ζώνη. Πολιτική για τις περιοχές με ιδιαίτερα χαμηλή παρουσία βιομηχανίας (ενδονομαρχιακές ανισότητες): Πολιτική τύπου 5. ε) το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (η με α.π /2008 Απόφαση της Επιτροπής Συντονισμού της Κυβερνητικής Πολιτικής στον τομέα Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, ΦΕΚ 2464/Β/2008). Σύμφωνα με το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις ΑΠΕ, η περιοχή μελέτης δεν διαθέτει συγκριτικά πλεονεκτήματα για την εγκατάσταση αιολικών σταθμών και δεν εντάσσεται σε Περιοχή Αιολικής Προτεραιότητας. Στο θαλάσσιο χώρο της περιοχής μελέτης δεν έχουν εγκατασταθεί ανεμογεννήτριες. στ) το Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού & Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Ηπείρου (ΦΕΚ 1451/Β /2003) Την παρούσα περίοδο τα Χωροταξικά Πλαίσια των 12 Περιφερειών της χώρας, πλην της Αττικής, βρίσκονται σε διαδικασία αναθεώρησης. Για την Περιφέρεια Ηπείρου, έχει ολοκληρωθεί και βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση το Β1 Στάδιο. Δεδομένου ότι δεν έχει εγκριθεί ακόμη η αναθεωρημένη εκδοχή του Περιφερειακού Πλαισίου, η ανάλυση που ακολουθεί αφορά αρχικά στο ισχύον εγκεκριμένο Περιφερειακό Πλαίσιο (ΦΕΚ 1451/Β /2003), ενώ στη συνέχεια γίνεται αναφορά και στην Πρόταση αναθεώρησης του Περιφερειακού Χωροταξικού Πλαισίου. Οι βασικές κατευθύνσεις του ισχύοντος Περιφερειακού Πλαισίου, οι οποίες συνδέονται με την σχεδιαζόμενη Π.Ο.Α.Υ. είναι : Στην Περιφέρεια Ηπείρου εντοπίζονται 4 γενικευμένες ζώνες ανάπτυξης. Η 1 η αφορά την παράκτια ζώνη ανάπτυξης τουρισμού και θαλάσσιων μεταφορών. Η ζώνη αυτή χαρακτηρίζεται από τη συγκέντρωση έργων τουριστικής ανάπτυξης, θαλάσσιων μεταφορών και ανάπτυξης της αλιείας. Οι Φιλιάτες (οικιστικό κέντρο 3 ου επιπέδου) είναι κέντρο με σημαντική κοινωνική υποδομή, η οποία ενισχύεται με την αναβάθμιση του Νοσοκομείου που εξυπηρετεί το σύνολο του Ν. Θεσπρωτίας. Εξυπηρετεί το σύνολο των οικισμών της Δ.Ε. Φιλιατών και της Δ.Ε. Σαγιάδας, με τον οποίο αποτελεί μία σαφώς 63

70 προσδιορισμένη οικιστική ενότητα κατά μήκος της παραμεθόριας περιοχής της Π.Ε. Θεσπρωτίας. Οι ευρύτερες ζώνες ανάπτυξης αστικών λειτουργιών καθορίζονται από τα αστικά δίπολα Ιωαννίνων-Ηγουμενίτσας και Πρέβεζας-Άρτας. Στο πρώτο δίπολο (βόρειο) που έχει διαπεριφερειακή και διακρατική αναπτυξιακή εμβέλεια, η πληθυσμιακή ανάπτυξη δημιουργεί τάσεις οικιστικής επέκτασης και αντίστοιχης επέκτασης χρήσεων γης και λειτουργιών του δευτερογενή και τριτογενή τομέα γύρω από τα αστικά κέντρα. Ως βασικοί στόχοι για την ανάπτυξη του αγροτικού τομέα και ιδίως για την ανάπτυξη της υδατοκαλλιεργητικής δραστηριότητας προτείνονται: - Η σταδιακή απομάκρυνση όλων των ιχθυοτροφείων από τον κόλπο της Ηγουμενίτσας. - Η ανάπτυξη (με καθορισμό ΠΟΑΠΔ βάσει του άρθρου 10 του Ν. 2742/99, ΦΕΚ 207/Α ) της ιχθυοκαλλιεργητικής δραστηριότητας, αφενός στην περιοχή της Σαγιάδας, κατά μήκος της λωρίδας των Αλβανικών συνόρων και αφετέρου σε κατάλληλα σημεία του Αμβρακικού. - Η ανάπτυξη (με καθορισμό ΠΟΑΠΔ) της οστρακοκαλλιέργειας στις εκβολές του ποταμού Καλαμά και σε κατάλληλες θέσεις του Αμβρακικού κόλπου. - Η υποστήριξη της ανάπτυξης της πεστροφοκαλλιέργειας και κυπρινοκαλλιέργειας. Πρόταση αναθεώρησης του Περιφερειακού Χωροταξικού Πλαισίου Από το υπό επεξεργασία Β2 Στάδιο της μελέτης αξιολόγησης, αναθεώρησης και εξειδίκευσης του Περιφερειακού Πλαισίου σε σχέση με την περιοχή μελέτης, γίνονται οι εξής σημαντικές αναφορές: - Ο παράκτιος Ιόνιος χώρος αξιοποιείται για την ανάπτυξη του οργανωμένου (μαζικού) τουρισμού με στόχο την ένταξη των προορισμών στη διεθνή τουριστική αγορά, την ανάπτυξη άλλων ειδικών μορφών τουρισμού (yachting, καταδύσεις κλπ), τη φιλοξενία σύγχρονων υποδοχέων ιχθυοκαλλιέργειας στη λωρίδα της Σαγιάδας (όπου η συγκεκριμένη δραστηριότητα δεν συγκρούεται με την τουριστική χρήση), καθώς και αλιείας. - Διακρίνονται οι χωρικές ενότητες της Περιφέρειας, με την περιοχή μελέτης να εντάσσεται στην «Παράκτια δυναμική ζώνη μεθορίου (Ηγουμενίτσα Σαγιάδα Φιλιάτες)». Η περιοχή αυτή έχει κατά την τελευταία δεκαετία αποκτήσει 64

71 δυναμική χάρη στην ανάπτυξη υδατοκαλλιεργειών στη λωρίδα της Σαγιάδας ενώ διατηρεί τα χαρακτηριστικά ενός σημαντικού συστήματος αστικών εξυπηρετήσεων (Ηγουμενίτσα - Φιλιάτες) πολύ κοντά στην παραμεθόριο. - Οι κύριες μεταβολές στη χωρική οργάνωση των δραστηριοτήτων του πρωτογενή τομέα σε σχέση με το χρόνο θέσπισης του ΠΠ είναι μεταξύ άλλων η ανάπτυξη της παράκτιας και εσωτερικής ιχθυοκαλλιέργειας η οποία χαρακτηρίζεται από υψηλούς βαθμούς καθετοποίησης και εξωστρέφειας. - Η βελτίωση της σύνδεσης Ηγουμενίτσας - Σαγιάδας θα αναβαθμίσει το ρόλο του συνοριακού σταθμού στο Μαυρομάτι βελτιώνοντας έτσι τις δυνατότητες εμπορικών συναλλαγών της Δυτικής κυρίως Ηπείρου με τη Νότια Αλβανία. - Οι κατευθύνσεις που εισηγείται το Περιφερειακό Πλαίσιο σχετίζονται με την αξιοποίηση των φυσικών και πολιτισμικών πόρων κυρίως στον τομέα του τουρισμού και των ιχθυοκαλλιεργειών στη λωρίδα της Σαγιάδας. Η ίδρυση ΠΟΑΥ αξιοποιώντας και τις διατάξεις του άρθρου 6 παρ. Δ. είναι δυνατόν να αμβλύνει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και να αυξήσει και τη χωρητικότητα του υποδοχέα. Προφανής προϋπόθεση η σταδιακή μεταφορά των υφισταμένων μονάδων εντός της ΠΟΑΥ. Η σκοπιμότητα ίδρυσης Π.Ο.Α.Υ. έγκειται στις δυνατότητες εκσυγχρονισμού των «όρων λειτουργίας» των εγκατεστημένων μονάδων σε σχέση με τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις, την καθετοποίηση, τη δημιουργία οικονομιών κλίμακας και τη διερεύνηση της χωρητικότητας σε μονάδες και δυναμικότητα. Τέλος, σημειώνεται ότι στη χερσαία και θαλάσσια περιοχή των ΠΟΑΥ θα πρέπει να επιτρέπονται μόνο δραστηριότητες συμβατές και υποστηρικτικές των υδατοκαλλιεργειών όπως και της επεξεργασίας και προώθησης των αλιευμάτων Παραχώρηση δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε θαλάσσιες και χερσαίες περιοχές Όσον αφορά στις προοπτικές εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, το ΥΠΕΝ έχει δώσει σε δημόσια διαβούλευση αναγγελία παραχώρησης εκ μέρους του Ελληνικού Δημοσίου των δικαιωμάτων του για έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων με τη διαδικασία της «ανοικτής πρόσκλησης», για τις περιοχές «Ιωάννινα» και τις θαλάσσιες περιοχές «Πατραϊκός Κόλπος (δυτικά)» και «Κατάκολο». 65

72 Στην ευρύτερη περιοχή των Ιωαννίνων, όπως φαίνεται στον παρακάτω χάρτη ανήκει και η περιοχή μελέτης. Το νομικό πλαίσιο που διέπει τη διαδικασία αδειοδότησης στην αναζήτηση, έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων βασίζεται στο Ν.2289/95, όπως τροποποιήθηκε από το αρ. 156 παρ. 10 του Ν.4001/11. Χάρτης 1: Υπό παραχώρηση χερσαίες περιοχές Πηγή: Ανοιχτή πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος ΥΠΕΝ: Όσον αφορά στο θαλάσσιο χώρο, πρέπει να αναφερθεί ότι σύμφωνα με την Υ.Α. Δ1/Α/12892/2014 (ΦΕΚ 2186/Β /2014) παραχωρήθηκαν είκοσι (20) θαλάσσιες περιοχές για έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων. Οι περιοχές αυτές 66

73 καταλαμβάνουν μεγάλο τμήμα θάλασσας δυτικά των νησιών του Ιονίου. Η περιοχή μελέτης για δημιουργία Π.Ο.Α.Υ., δεν εμπίπτει σε περιοχή παραχωρήσεων, όπως φαίνεται και στον παρακάτω χάρτη, που συνοδεύει το ΦΕΚ. Χάρτης 2: Υπό παραχώρηση θαλάσσιες περιοχές Πηγή: Προκήρυξη Διεθνούς Διαγωνισμού για παραχώρηση δικαιώματος έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε είκοσι (20) θαλάσσιες περιοχές στη Δυτική Ελλάδα (Ιόνιο) και νοτίως της Κρήτης (ΦΕΚ 2186/Β/2014) Πολεοδομικό καθεστώς - Οικισμοί Όσον αφορά τις πολεοδομικές ρυθμίσεις και το καθεστώς των χρήσεων γης στην ευρύτερη περιοχή της σχεδιαζόμενης Π.Ο.Α.Υ., ισχύουν τα εξής: α) Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Δήμου Ηγουμενίτσας (ΦΕΚ 575/ΑΑΠ/2010) Για όλη την έκταση του «Καποδιστριακού» Δήμου Ηγουμενίτσας έχουν καθοριστεί χρήσεις γης μέσω του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου. Οι περιοχές ενδιαφέροντος για την σχεδιαζόμενη Π.Ο.Α.Υ. είναι οι περιοχές του άρθρου Β.2.4 του Γ.Π.Σ., δηλαδή οι Περιοχές Προστασίας της Φύσης ποταμού Καλαμά και οι περιφερειακές τους ζώνες, 67

74 όπως αυτές έχουν θεσμοθετηθεί από την Κ.Υ.Α. αριθμ /2009 (ΦΕΚ 396 Δ/ 2009) «Χαρακτηρισμός των χερσαίων, υδάτινων και θαλάσσιων περιοχών των Στενών και εκβολών των ποταμών Αχέροντα και Καλαμά, του Έλους Καλοδικίου και της ευρύτερης περιοχής τους, ως Περιοχών Προστασίας της Φύσης και Περιφερειακών ζωνών». Αναλυτικά οι περιοχές αυτές είναι: Πίνακας 3: Περιοχές Προστασίας της Φύσης ποταμού Καλαμά και Περιφερειακές Ζώνες στην περιοχή μελέτης Κωδικός Γ.Π.Σ. 2.4.α Κωδικός Κ.Υ.Α. Α4 Περιοχή ΠΕΠ 4: Περιοχή Προστασίας της Φύσης Ποταμού Καλαμά Δέλτα Επιτρεπόμενες χρήσεις υδατοκαλλιεργειών (από ΦΕΚ 396/Δ /09) Η υδατοκαλλιέργεια σε κλωβούς στο θαλάσσιο τμήμα της ζώνης, έως και Α2 κατηγορίας, ομάδας 8 της Υ.Α. 1958/ (ΦΕΚ 21/Β ) ως εκάστοτε ισχύει. Οι εγκαταστάσεις, επεξεργασίας και συσκευασίας προϊόντων του πρωτογενή τομέα, και άλλων εγκαταστάσεων που εξυπηρετούν τις αναφερόμενες ως επιτρεπόμενες στη ζώνη Β6 δραστηριότητες. Η δυναμικότητα τους έως και Β κατηγορίας της Υ.Α. 1958/ (ΦΕΚ 21/Β ) ως εκάστοτε ισχύει. 2.4.β Β6 Περιοχή περιφερειακής Ζώνης Δέλτα Καλαμά Η υδατοκαλλιέργεια γλυκού ή θαλασσινού νερού, καθώς και οι αναγκαίες υποστηρικτικές εγκαταστάσεις τους, έως και Α2 κατηγορίας, ομάδας 8 της Υ.Α. 1958/ (ΦΕΚ 21/Β ) ως εκάστοτε ισχύει. 2.4.γ 2.4.δ 2.4.ε 2.4.στ Β7 Β8 Β9 Β10 Περιοχή περιφερειακής Ζώνης Δρεπάνου Περιοχή περιφερειακής Ζώνης Λυγιά Κορυφούλες Περιοχή περιφερειακής Ζώνης Αγιονάζι Περιοχή περιφερειακής Ζώνης Λιουμπέτσι Η κατασκευή υποστηρικτικών χερσαίων εγκαταστάσεων και υποδομών για την ιχθυοκαλλιεργητική δραστηριότητα της περιοχής. ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ Επιτρέπονται εγκαταστάσεις του πρωτογενή τομέα (γεωργικές 68

75 2.4.ζ Β11 Β Ζώνη Κοίτης Ποταμού Καλαμά ΠΕΠΔ 3: Γεωργική Γη Υψηλής Παραγωγικότητας αποθήκες, κ.λπ.) με μέγιστο ύψος 5,0 μ. και αρτιότητα 4,0 στρ. ΟΧΙ ΟΧΙ (από το Γ.Π.Σ.) β) Σχέδιο Χωρικής & Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) Δήμου Σαγιάδας (υπό θεσμοθέτηση) Για όλη την έκταση του «Καποδιστριακού» Δήμου Σαγιάδας έχει εκπονηθεί και το Β2 (τελικό) στάδιο της μελέτης του ΣΧΟΟΑΠ, το οποίο όμως δεν έχει ακόμη εγκριθεί / θεσμοθετηθεί. Παρ όλα αυτά οι προτάσεις του ως προς τις χρήσεις γης λαμβάνονται υπόψη κατά την αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων. Η πρόταση του ΣΧΟΟΑΠ κατευθύνεται από βασικούς στόχους όπως «Την διατήρηση και αξιοποίηση του πρωτογενούς τομέα, ιδιαίτερα την ανάπτυξη της αλιευτικής δραστηριότητας και της υδατοκαλλιεργητικής δραστηριότητας, τη διατήρηση και παραγωγική αξιοποίηση της γεωργικής γης η οποία χαρακτηρίζεται ως περιοχή με μεγάλες δυνατότητες γεωργικής ανάπτυξης». Στην εκτός σχεδίου περιοχή γίνεται διαχωρισμός ζωνών χρήσεων γης (τουριστικές περιοχές, οικιστικές, κτηνοτροφικές, υδατοκαλλιέργειες, κτλ) με τρόπο ώστε να διασφαλίζεται η συμβατότητα μεταξύ τους και με το ευρύτερο περιβάλλον. Η μελέτη του ΣΧΟΟΑΠ προτείνει τη δημιουργία Περιοχής Οργανωμένης Ανάπτυξης Παραγωγικών Δραστηριοτήτων (ΠΟΑΠΔ) Υδατοκαλλιεργειών. Η επιλογή των θέσεων για την ανάπτυξη της υδατοκαλλιεργητικής δραστηριότητας στη Δ.Ε. Σαγιάδας, έγινε (σημ.: από τη μελέτη του ΣΧΟΟΑΠ) με συνεκτίμηση της υπάρχουσας κατάστασης, των προγραμματιζόμενων ρυθμίσεων για την Π.Ε. Θεσπρωτίας, του κριτηρίου συμβατότητας των υπαρχουσών και προγραμματιζόμενων χρήσεων γης και τη μελέτη (Π.Ο.Α.Υ.) «Μελέτη Καθορισμού Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης Θαλάσσιων Υδατοκαλλιεργειών (Π.Ο.Α.Υ.) στη Θεσπρωτία (2005)» από την ICAP A.E. για το Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Σύμφωνα με τη μελέτη αυτή, όπως προαναφέρθηκε, στις περιοχές Π.Ο.Α.Υ. προτείνεται να οριοθετηθούν πέντε γεωγραφικά ανεξάρτητες θαλάσσιες περιοχές υποδομής: Μονάδων εκτροφής ψαριών σε πλωτούς κλωβούς Μυδοκαλλιέργειας 69

76 Εκτατική καλλιέργεια ιχθύων. Η οριοθέτηση των περιοχών αυτών έχει γίνει λαμβάνοντας υπόψη ότι 2 : Θαλάσσια ζώνη 50 μέτρων από την ακτή αφήνεται ελεύθερη προκειμένου να κινούνται τα μικρά σκάφη. Η Π.Ο.Α.Υ. για τις ιχθυοκαλλιέργειες οριοθετείται από την ισοβαθή των 20 μέτρων, δεδομένου ότι το ελάχιστο βάθος θαλάσσης για την εγκατάσταση ιχθυοκαλλιεργειών είναι 20 μέτρα. Η Π.Ο.Α.Υ. για τις μυδοκαλλιέργειες οριοθετείται από την ισοβαθή των 5 μέτρων, δεδομένου ότι το ελάχιστο βάθος θαλάσσης για την εγκατάσταση μυδοκαλλιεργειών είναι 6 μέτρα. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, στη μελέτη του ΣΧΟΟΑΠ προτείνεται η ανάπτυξη ιχθυοκαλλιέργειας στις περιοχές : 1) Της παράκτιας ζώνης από την Ελληνο-Αλβανική μεθόριο μέχρι τις εκβολές του Ασπροποτάμου νότια του Όρμου Χαλκιά., όπου προτείνεται η ανάπτυξη εντατικής ιχθυοκαλλιέργειας (πλωτοί κλωβοί εκτροφής, ιχθυογεννητικοί σταθμοί και λοιπές συμπληρωματικές χερσαίες εγκαταστάσεις). 2) Του θαλάσσιου μετώπου των εκβολών του Καλαμά, όπου προτείνεται η ανάπτυξη οστρακοκαλλιέργειας. 3) Των λιμνοθαλασσών του δέλτα του Καλαμά, όπου προτείνεται η ανάπτυξη εκτατικής ιχθυοκαλλιέργειας (valicultura). Τα πλεονεκτήματα που προκύπτουν από την προτεινόμενη οριοθέτηση των ζωνών στην άμεση και ευρύτερη περιοχή είναι: - Η άμβλυνση της πίεσης που ασκείται από την ελεύθερη αλιεία και η προστασία των θαλάσσιων πληθυσμών που κινδυνεύουν από την υπεραλίευση. - Η εξασφάλιση πηγής εισοδήματος για μερίδα κατοίκων παράκτιων περιοχών, οι οποίες δεν παρουσιάζουν άλλες εναλλακτικές λύσεις παραγωγής, ή δραστηριότητας Ισχύον καθεστώς κατά την εκπόνηση της μελέτης (2005) 70

77 - Η δραστηριότητα της υδατοκαλλιέργειας θεωρείται ότι μπορεί να συμβιβαστεί με την εγκαθίδρυση του δικτύου Natura 2000, όπου κατά τεκμήριο οι επιτρεπόμενες παραγωγικές δραστηριότητες είναι περιορισμένες. - Με την κατάλληλη διαχείριση και την επιλογή κατάλληλου τόπου εγκατάστασης, επιτυγχάνεται η διαφύλαξη του θαλάσσιου περιβάλλοντος από τη ρύπανση. Όσον αφορά τις χερσαίες ζώνες της προτεινόμενης από τα ΣΧΟΟΑΠ Π.Ο.Α.Υ. προτείνεται να οργανωθούν στις ακόλουθες θέσεις: Στην περιοχή της Σαγιάδας (Σκάλα Σαγιάδας), όπου «βρίσκεται» και η διοίκηση της Π.Ο.Α.Υ. (σ.σ. πρόταση μελέτης 2005). Στην περιοχή της λωρίδας Σαγιάδας από τον όρμο Χαλκιάς έως τον όρμο Φτελιάς. Σε μικρή έκταση στο τμήμα Α4 περιοχής ΝΑΤURA 2000 Κατόπιν αυτών στην μελέτη του ΣΧΟΟΑΠ προτείνονται για την οργάνωση της υδατοκαλλιεργητικής δραστηριότητας δυο κύριες ζώνες : Πίνακας 4: Ζώνες υδατοκαλλιεργητικής δραστηριότητας στη μελέτη ΣΧΟΟΑΠ Κωδικός ζώνης 3.Α. Όνομα Π.Ο.Α.Υ. Πλωτές εγκαταστάσεις Κατηγορία έκτασης Θαλάσσια Επιτρεπόμενες χρήσεις - Ιχθυοκαλλιέργειες οστρακοκαλλιέργειες 3.Β Π.Ο.Α.Υ. Χερσαίες εγκαταστάσεις Χερσαία Η περιοχή προτείνεται κατά κύριο λόγο για την εγκατάσταση των χερσαίων εγκαταστάσεων και υποδομών των υδατοκαλλιεργειών 2.Θ* ΠΕΠΔ - Λοιπές περιοχές εκτός σχεδίου * Η ζώνη 2.Θ περιβάλει τις ζώνες 3.Α και 3.Β Πηγή: Μελέτη ΣΧΟΟΑΠ Χερσαία Απαγορεύονται άλλες χρήσεις Επιτρέπεται η δόμηση κατοικίας, σε γήπεδο άνω των 4 στρεμμάτων κατά τα ισχύοντα Πέραν των ανωτέρω, στο χερσαίο χώρο, ανατολικά του Όρμου Χαλκιάς, προτείνεται η δημιουργία ζώνης Τουρισμού - Αναψυχής (Δ2). Πρόκειται για εκτός σχεδίου περιοχή στην οποία προτείνονται οι χρήσεις γης που περιλαμβάνονται στο Άρθρο 8 του Π.Δ. της 23.2/ (ΦΕΚ 166 Δ ) και συγκεκριμένα: 1. Ξενώνες, ξενοδοχεία και λοιπές εγκαταστάσεις 2. Κατοικία 3. Εμπορικά καταστήματα 71

78 4. Εστιατόρια 5. Αναψυκτήρια 6. Κέντρα διασκέδασης αναψυχής 7. Χώροι συνάθροισης κοινού 8. Πολιτιστικά κτίρια και εν γένει πολιτιστικές λειτουργίες 9. Κτίρια κοινωνικής πρόνοιας 10. Θρησκευτικοί χώροι 11. Κτίρια γήπεδα στάθμευσης 12. Πρατήρια βενζίνης 13. Αθλητικές εγκαταστάσεις 14. Εγκαταστάσεις μέσων μαζικών μεταφορών 15. Συνεδριακά κέντρα 16. Ελικοδρόμια 17.Καζίνα 18. Γήπεδα Γκολφ 19. Τουριστικοί Λιμένες 20. Εγκαταστάσεις εμπορικών εκθέσεων, εκθεσιακά κέντρα Κατά τα λοιπά θα ισχύουν οι όροι δόμησης της εκτός σχεδίου δόμησης. Σημειώνεται ότι η σχετική πρόταση του ΣΧΟΟΑΠ, γίνεται αφού έχει ληφθεί υπόψη η προτεινόμενη χωροθέτηση των Ζωνών ΠΟΑΥ σύμφωνα με τη «Μελέτη Καθορισμού Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης Θαλάσσιων Υδατοκαλλιεργειών (Π.Ο.Α.Υ.) στη Θεσπρωτία (2005)» από την ICAP A.E. για λογαριασμό του Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Επίσης, από την ημερομηνία εκπόνησης της μελέτης του εν λόγω ΣΧΟΟΑΠ, μέχρι σήμερα: α) εκδόθηκε η με αριθμό 31722/ Απόφαση της Επιτροπής Συντονισμού της Κυβερνητικής Πολιτικής στον τομέα του Χωροταξικού Σχεδιασμού και της Αειφόρου Ανάπτυξης «Έγκριση Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις υδατοκαλλιέργειες και της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού» β) εκδόθηκε η με αριθμό 12312/ Απόφαση του Περιφερειάρχη Ηπείρου, αναφορικά με τον καθορισμό συγκεκριμένης Ζώνης Παραγωγής Ζώντων Δίθυρων μαλακίων στη θέση Κόλπος Νήσων Κούραμου και Όρμος Χαλκιάς, Λωρίδας Σαγιάδας 72

79 γ) εντός της καθορισμένης Ζώνης Παραγωγής Ζώντων Δίθυρων μαλακίων και Ζώνης Δ της προτεινόμενης ΠΟΑΥ, εκδόθηκαν Αποφάσεις μίσθωσης και άδειες λειτουργίας μονάδων οστρακοκαλλιέργειας Τα παραπάνω τεκμηριώνουν τη δυνατότητα χωροθέτησης και δημιουργίας της Ζώνης Δ (οστρακοκαλλιέργεια) στη συγκεκριμένη έκταση και θα πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά την έγκριση του ΣΧΟΟΑΠ. Όσον αφορά τις περιοχές της Δ.Ε. Σαγιάδας που περιλαμβάνονται στην Κ.Υ.Α. αριθμ /2009 «Χαρακτηρισμός των χερσαίων, υδάτινων και θαλάσσιων περιοχών των Στενών και εκβολών των ποταμών Αχέροντα και Καλαμά, του Έλους Καλοδικίου και της ευρύτερης περιοχής τους, ως Περιοχών Προστασίας της Φύσης και Περιφερειακών ζωνών» (ΦΕΚ 396/Δ /2009), το ΣΧΟΟΑΠ ακολουθεί τις ρυθμίσεις και τους περιορισμούς για τις υδατοκαλλιέργειες που ορίζονται σ αυτή. Στην πρόταση του ΣΧΟΟΑΠ ως οχλούσες χρήσεις θεωρούνται οι εγκαταστάσεις κτηνοτροφικών μονάδων και οι υδατοκαλλιέργειες. Οι υδατοκαλλιέργειες χωροθετούνται μακριά από άλλες δραστηριότητες σε επιλεγμένες θέσεις οι οποίες δεν ενδείκνυνται για άλλες παραγωγικές δραστηριότητες και οικιστικές χρήσεις (π.χ. δάση, απότομες κλίσεις, περιοχή NATURA) Ειδικές ρυθμίσεις Καθεστώτα προστασίας Στην ευρύτερη της περιοχής μελέτης περιοχή διακρίνονται: - H «Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ)», με κωδικό GR «Εκβολές (Δέλτα) Καλαμά», όπως ορίζονται στην Οδηγία 92/43/ΕΟΚ - Η «Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ), με κωδικό GR «Υγρότοπος εκβολών Καλαμά και νήσος Πρασούδι», για την Ορνιθοπανίδα, όπως ορίζονται στην Οδηγία 79/409/EK «για τη διατήρηση των άγριων πτηνών» Οι ανωτέρω περιοχές, μεταξύ αλλων, σύμφωνα με την ΚΥΑ αριθ /2009 «Χαρακτηρισμός των χερσαίων, υδάτινων και θαλάσσιων περιοχών των Στενών και εκβολών των ποταμών Αχέροντα και Καλαμά, του Έλους Καλοδικίου και της ευρύτερης περιοχής τους, ως Περιοχών Προστασίας της Φύσης και Περιφερειακών ζωνών» έχουν χαρακτηριστεί ως περιοχή «Προστασίας της Φύσης», τη διοίκηση και διαχείριση της οποίας φέρει ο Φορέας Διαχείρισης Στενών και Εκβολών Ποταμών Αχέροντα και Καλαμά. 73

80 - Το καταφύγιο άγριας ζωής «Βατάτσα Διβάρι Όρμος Βάλτου Δρέπανο Δ. Ηγουμενίτσας» (ΦΕΚ 951/Β/2003) Τα Καταφύγια Άγριας Ζωής μαζί με τις Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ) και τις Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) συνιστούν Περιοχές Προστασίας Οικοτόπων και Ειδών (άρθρα 4 και 5 του Ν.3937/2011) και εντάσσονται στο Εθνικό Σύστημα Προστατευόμενων Περιοχών. GR Καταφύγιο άγριας ζωής 74

81 Εγγύτερη στην περιοχή μελέτης περιοχή ευθύνης Φορέα Διαχείρισης Στενών και Εκβολών Ποταμών Αχέροντα και Καλαμά GR Εγγύτερα στην περιοχή σχεδιασμού της Π.Ο.Α.Υ. σύμφωνα με την ΚΥΑ με αριθ /2009 είναι το τμήμα της Περιοχής Προστασίας της Φύσης με στοιχείο «Α4. Δέλτα Καλαμά» καθώς και τμήμα της Περιφερειακής Ζώνης. Ως Περιφερειακή Ζώνη χαρακτηρίζονται οι χερσαίες περιοχές που βρίσκονται στις εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προ του 1923 και εκτός των ορίων των οριοθετημένων οικισμών κάτω των κατοίκων. Ειδικότερα, η Περιφερειακή Ζώνη περιλαμβάνει τα τμήματα, Β5. Έλους Καλοδικίου, Β6. Δέλτα Καλαμά, Β7. Δρέπανου, Β8. Λυγιάς και Κορυφούλες, Β9. Αγιονάζι, Β10. Λιουμπέτσι, Β11. Κοίτης Καλαμά και Β12. Στενά Καλαμά. Σύμφωνα με την ανωτέρω Κ.Υ.Α. οι δραστηριότητες που σχετίζονται με τις υδατοκαλλιέργειες επιτρέπονται στις κάτωθι ζώνες : Πίνακας 5: Επιτρεπόμενες υδατοκαλλιεργητικές δραστηριότητες Περιοχή Α4.Δέλτα Καλαμά Επιτρεπόμενες υδατοκαλλιεργητικές δραστηριότητες Η υδατοκαλλιέργεια (πχ. ιχθυοκαλλιέργεια, οστρακοκαλλιέργεια κ.λπ), σε κλωβούς στο θαλάσσιο τμήμα της ζώνης, έως και Α2 κατηγορίας, ομάδας 8 της Υ.Α. 1958/ (ΦΕΚ 21/Β ) ως εκάστοτε ισχύει. 75

82 Β6.Δέλτα Καλαμά Η χρήση και συντήρηση των υφιστάμενων γεωργικών, κτηνοτροφικών, πτηνοτροφικών και υδατοκαλλιεργειτικών αποθηκών και σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία Οι εγκαταστάσεις, επεξεργασίας και συσκευασίας προϊόντων του πρωτογενή τομέα, και άλλων εγκαταστάσεων που εξυπηρετούν τις αναφερόμενες ως επιτρεπόμενες στη ζώνη Β6 δραστηριότητες. Η δυναμικότητα τους έως και Β κατηγορίας της Υ.Α. 1958/ (ΦΕΚ 21/Β ) ως εκάστοτε ισχύει. Η υδατοκαλλιέργεια γλυκού ή θαλασσινού νερού (πχ. ιχθυοκαλλιέργεια, οστρακοκαλλιέργεια, σε χερσαίες δεξαμενές, θαλάσσιους κλωβούς κ.λπ.), καθώς και οι αναγκαίες υποστηρικτικές εγκαταστάσεις τους, έως και Α2 κατηγορίας, ομάδας 8 της Υ.Α. 1958/ (ΦΕΚ 21/Β ) ως εκάστοτε ισχύει. Β10.Λιουμπέσι Η κατασκευή υποστηρικτικών χερσαίων εγκαταστάσεων και υποδομών για την ιχθυοκαλλιεργητική δραστηριότητα της περιοχής. Επιτρέπονται εγκαταστάσεις του πρωτογενή τομέα (γεωργικές αποθήκες, κ.λπ.) με μέγιστο ύψος 5,0 μ. και αρτιότητα 4,0 στρ Τεκμηρίωση επιλογής θέσης της ΠΟΑΥ Η επιλεγόμενη θέση για τη δημιουργία της Π.Ο.Α.Υ., προκύπτει λαμβάνοντας υπόψη πλήθος παραγόντων που σχετίζονται τόσο με το θεσμικό πλαίσιο, όσο και με τον χαρακτήρα της ευρύτερης περιοχής μελέτης. Κατ αρχήν βάσει του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου, όπως αναλύθηκε παραπάνω, η ανάπτυξη της Π.Ο.Α.Υ. είναι συμβατή τόσο με τις κατευθύνσεις των Ειδικών Χωροταξικών Πλαισίων όσο και με τις χρήσεις γης που προβλέπουν τα ΓΠΣ ΣΧΟΟΑΠ των Δ.Ε. Ηγουμενίτσας και Σαγιάδας. Σε όλα τα χωροταξικά πλαίσια αναγνωρίζεται ως περιοχή με ιδιαίτερα αναπτυγμένη υδατοκαλλιεργητική δραστηριότητα, με αποτέλεσμα να δίνεται και προτεραιότητα στην δραστηριότητα αυτή. Εκτός του θεσμικού πλαισίου, η ήδη διαμορφωμένη κατάσταση στην λωρίδα της Σαγιάδας, ευνοεί τη χωροθέτηση Π.Ο.Α.Υ. στην περιοχή αυτή. Οι υφιστάμενες εγκαταστάσεις υδατοκαλλιεργειών καταλαμβάνουν σημαντικό τμήμα του θαλάσσιου και του παράκτιου χώρου και αποτελούν σημαντική πηγή εισοδήματος για τους κατοίκους. 76

83 Ιδιαίτερα στο χερσαίο χώρο βόρεια της Σαγιάδας δεν αναπτύσσεται καμία άλλη σημαντική δραστηριότητα, με την οποία θα μπορούσε να υπάρξει σύγκρουση χρήσεων γης. Όπως αναφέρεται και στο ΣΧΟΟΑΠ Δ.Ε. Σαγιάδας, οι υδατοκαλλιέργειες χωροθετούνται μακριά από άλλες δραστηριότητες σε επιλεγμένες θέσεις οι οποίες δεν ενδείκνυνται για άλλες παραγωγικές δραστηριότητες και οικιστικές χρήσεις (π.χ. δάση, απότομες κλίσεις, περιοχή NATURA), επομένως δεν αποτελούν όχληση. Αντιθέτως, η εκτεταμένη γεωργική και κτηνοτροφική δραστηριότητα, μπορεί να βλάψει τις υδατοκαλλιέργειες, λόγω της ρύπανσης που μπορεί να προκαλέσει στον υδάτινο αποδέκτη. Η απομονωμένη θέση της περιοχής μελέτης, τόσο από γεωγραφική όσο και από κοινωνικό οικονομική άποψη, δεν προσφέρει πολλές εναλλακτικές διεξόδους για απασχόληση. Το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού στην περιοχή της Σαγιάδας, συντηρείται από την γεωργία και την αλιεία - υδατοκαλλιέργεια. Η ανάπτυξη της Π.Ο.Α.Υ. δημιουργεί προοπτικές περαιτέρω απασχόλησης. Τέλος, η δημιουργία Π.Ο.Α.Υ. θα ευνοήσει την εντατικοποίηση της δραστηριότητας και άρα την αύξηση των εξαγωγών, που ήδη βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα, καθώς σχεδόν το 90% της παραγωγής των ιχθυοκαλλιεργειών της Π.Ε. εξάγεται στην Ιταλία και την Ισπανία. Η συνοριακή θέση της Δ.Ε. Σαγιάδας δημιουργεί προοπτικές και για περαιτέρω συναλλαγές εκατέρωθεν των συνόρων αλλά και ανάπτυξη διασυνοριακού εμπορίου. 77

84 4. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ Ή ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 4.1. Γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής Η μελετώμενη περιοχή για τη δημιουργία Π.Ο.Α.Υ, ανήκει διοικητικά στην Περιφερειακή Ενότητα Θεσπρωτίας και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της, στις ακτές του Ιονίου και στα σύνορα με την Αλβανία. Πιο συγκεκριμένα, η άμεση περιοχή μελέτης αφορά τον παράκτιο χώρο στις Δ.Ε. Σαγιάδας και Ηγουμενίτσας από τον Όρμο Ηγουμενίτσας έως και τη λωρίδα της Σαγιάδας, που καταλήγει στα σύνορα με την Αλβανία Περιεχόμενο προτεινόμενου σχεδίου Γενικά Η προτεινόμενη Π.Ο.Α.Υ. Θεσπρωτίας, αποτελείται από τέσσερις (4) Ζώνες Α, Β, Γ και Δ, εκ των οποίων οι τρεις (3) για εκτροφή κύρια ιχθύων και η τέταρτη για εκτροφή κύρια οστρακοειδών, συνολικής έκτασης ,24 στρεμμάτων και συνολικής ετήσιας δυναμικότητας τόνους ιχθύων και τον. οστρακοειδών. Είναι δυνατή επίσης στις παραπάνω Ζώνες η ανάπτυξη δοκιμαστικών καλλιεργειών υδρόβιων οργανισμών, ειδών με οικονομικό ενδιαφέρον και πολυκαλλιεργειών, με όρους και προϋποθέσεις που θα ορίζονται αρμοδίως, κατά περίπτωση. Για τα είδη αυτά δεν προσδιορίζεται συνολική δυναμικότητα. Η θέση και η έκτασή τους, φαίνεται στους συνημμένους χάρτες (αριθμ.: 3α και 3β) και καθορίζεται από τις συντεταγμένες των άκρων τους, ως κάτωθι: Ζώνη Α Ανεπτυγμένης ιχθυοκαλλιέργειας Ορίζεται από τις συντεταγμένες: α/α Χ Ψ

85 Έχει έκταση ,0 στρέμματα, εντός της οποίας υπάρχει ανεπτυγμένη ιχθυοκαλλιέργεια, μονάδων εντατικής μορφής, συνολικής ετήσιας δυναμικότητας 8.637,50 τόνων. Η προτεινόμενη συνολική ετήσια δυναμικότητα ορίζεται σε τόνους Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων. Ζώνη Β Υπό ανάπτυξη Ορίζεται από τις συντεταγμένες: α/α Χ Ψ Έχει έκταση 7.411,55 στρέμματα και μέχρι σήμερα δεν παρουσιάζει υδατοκαλλιεργητική δραστηριότητα. Η προτεινόμενη συνολική ετήσια δυναμικότητα ορίζεται σε τόνους Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων. Ζώνη Γ Ανάπτυξη Ιχθυοκαλλιέργειας Ορίζεται από τις συντεταγμένες: α/α Χ Ψ Πρόκειται, όπως προαναφέρθηκε, για περιοχή εντός του όρμου Βάλτου, με έκταση 70 στρέμματα. 79

86 Στην περιοχή λειτουργεί μία μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας σε μισθωμένη έκταση 18 στρεμμάτων και δυναμικότητας 214 τον. / έτος. Η προτεινόμενη μέγιστη ετήσια δυναμικότητα της Ζώνης ορίζεται σε 780 τον. / έτος Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων. Ζώνη Δ Οστρακοκαλλιέργεια Ορίζεται από τις συντεταγμένες: α/α Χ Ψ Ο Ο Ο Ο Έχει έκταση 804,69 στρέμματα, εντός της οποίας πρόσφατα εκδόθηκαν διοικητικές πράξεις για τη μετεγκατάσταση επτά (7) μονάδων μυδοκαλλιέργειας. Η προτεινόμενη συνολική ετήσια δυναμικότητα ορίζεται σε τόνους μυδιών, αλλά και άλλων ειδών οστρακοειδών Οργάνωση ανά Ζώνη Ζώνη Α (Αναπτυγμένης ιχθυοκαλλιέργειας) Εκτείνεται στην παράκτια ζώνη, βόρεια της Σαγιάδας από τις εκβολές του Ασπροποτάμου και μέχρι των ορίων της Ελληνικής Επικράτειας, μεταξύ της γραμμής που οριοθετείται σε απόσταση 50μ. από την ακτή και γραμμής σε απόσταση από αυτή που κυμαίνεται από μ. έως μ. περίπου προς τη θάλασσα. Εντός της Ζώνης αυτής λειτουργούν σήμερα είκοσι (20) μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας (από τις 21 της Π.Α.Υ.), στις οποίες εκτρέφονται Θαλάσσιοι Μεσογειακοί Ιχθύες, συνολικής ετήσιας δυναμικότητας 8.637,50 τον. και συνολικής μισθωμένης έκτασης 439 στρεμμάτων (Πίνακας 6). 80

87 Πίνακας 6: Μονάδες Ιχθυοκαλλιέργειας εντός Ζώνης Α α/α Φορέας Τοποθεσία Μονάδας 1 ΛΙΩΝΗΣ & ΣΙΑ Ο.Ε. Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών 2 Όρμος Χαλκιάς και Κούραμος, ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ ΣΕΛΟΝΤΑ Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Α.Ε.Γ.Ε. Φιλιατών 3 ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ ΣΕΛΟΝΤΑ Ακρωτήρι Παγανιάς, Λωρίδα Α.Ε.Γ.Ε. Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών 4 ΝΗΡΕΥΣ Ακρωτήρι Παγανιάς, Λωρίδα ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε. Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών 5 *ΣΙΜΟΣ ΦΟΥΚΗ Ο.Ε. Όρμος Παγανιάς, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών 6 ΣΑΓΙΑΔΑ ΦΙΣ Α.Ε. Όρμος Παγανιάς, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών 7 ΛΩΡΙΔΑ Α.Ε. Όρμος Παγανιάς, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ Ανατολικά ακρωτηρίου Νενούδα, 8 ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Α.Β.Ε.Ε. Φιλιατών 9 ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ Α.Ε. Όρμος Νενούδα, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών 10 ΣΚΑΛΩΜΑ Α.Ε. Όρμος Νενούδα, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών 11 ΟΡΛΙΑΣ Όρμος Ορλιά, Λωρίδα Σαγιάδας, ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε. Δήμου Φιλιατών 12 ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Κάτω Ορλιάς, Λωρίδα Σαγιάδας, ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΑ Ε.Π.Ε. Δήμου Φιλιατών 13 ΜΠΑΣΤΙΑ Α.Ε. Όρμος Κάτω Αετού, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών 14 ΝΗΡΕΥΣ Όρμος Κάτων Αετού, Λωρίδα ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε. Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών 15 ΕΝΑΛΙΟΣ Α.Ε. Σκέμπη, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών Θαλάσσια έκταση (στρέμματα) Εγκ.Δυν. (τόνοι/ έτος) ,

88 16 ΓΡΑΜΜΟΣ Α.Ε. 17 ΜΠΛΕ ΔΕΛΦΙΝΙ Ε.Π.Ε 18 MARICOM FISH Α.Ε. 19 Γ. ΜΠΟΥΡΑΣ & ΣΙΑ Ε.Π.Ε. 20 ΑΚRITA PESKA Α.Ε. Χασομέρι, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών Χασομέρι, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών Κάτω Αετός, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών Όρμος Φτελιάς, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών Όρμος Φτελιάς, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών 37, ,5 16, ΣΥΝΟΛΟ: ,50 *Σε διαδικασία μετεγκατάστασης και επέκτασης (στοιχεία νέας θέσης) Πηγή: Τμήμα αλιείας, Δ/νσης Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής Π.Ε. Θεσπρωτίας. Σε επίπεδο μονάδων η μισθωμένη έκταση είναι από 10 έως 80 στρέμματα και η δυναμικότητα από 150 τον./έτος έως τον./έτος. Πρόκειται για Ζώνη με περιορισμένες δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξης. Για το λόγο αυτό δεν προτείνεται εντός αυτής η ίδρυση νέων μονάδων και η μετεγκατάσταση μονάδων από περιοχές εκτός αυτής. Η αύξηση της συνολικής ετήσιας δυναμικότητας (από τους 8.637,50 τον. σε τόνους) προβλέπεται να καλυφθεί από επέκταση υφιστάμενων μονάδων. Κατά προτεραιότητα προβλέπεται η μετακίνηση μονάδων εντός της Ζώνης, προκειμένου να πληρούνται οι όροι και οι προϋποθέσεις του Ειδικού Πλαισίου και της Κοινής Εγκυκλίου (βάθος, απόσταση από την ακτή, απόσταση μεταξύ των μονάδων) για το σύνολο των υφιστάμενων σήμερα μονάδων. Στις μονάδες θα χρησιμοποιείται το σύστημα των πλωτών ιχθυοκλωβών, το οποίο και μέχρι σήμερα χρησιμοποιείται. Η εγκατάσταση και ο εξοπλισμός του συστήματος, περιγράφεται στο επόμενο Κεφάλαιο της παρούσας μελέτης (Κεφ. 4.3). Η επέκταση, με αύξηση της μισθωμένης έκτασης, ή/και της δυναμικότητας, θα υπόκειται σε περιορισμούς ως ακολούθως: - Μονάδες με μισθωμένη έκταση μικρότερη των τριάντα (30) στρεμμάτων μπορούν να επεκταθούν μέχρι τα σαράντα (40) στρέμματα, με μέγιστη δυναμικότητα τους 800 τον. / έτος. 82

89 - Μονάδες με μισθωμένη έκταση μεγαλύτερη ή ίση των τριάντα (30) στρεμμάτων και μικρότερη ή ίση των σαράντα (40) στρεμμάτων μπορούν να επεκταθούν μέχρι τα (50) στρέμματα, με μέγιστη δυναμικότητα τους τον. / έτος. - Μονάδες με μισθωμένη έκταση μεγαλύτερη ή ίση με πενήντα (50) στρέμματα έως και εξήντα (60) στρέμματα παραμένουν ως έχουν, με μέγιστη δυναμικότητα τους τον. / έτος. - Μονάδες με μισθωμένη έκταση μεγαλύτερη των εξήντα (60) στρεμμάτων διατηρούν την έκταση και τη δυναμικότητα που έχουν κατά την έκδοση του Πρ. Δ/τος θεσμοθέτησης της Π.Ο.Α.Υ. - Μονάδες που δεν μπορούν να λάβουν τα προαναφερόμενα μέγιστα εμβαδά και δυναμικότητα, τότε όσες επεκταθούν μέχρι και τα είκοσι (20) στρέμματα μπορούν να αποκτήσουν μέγιστη δυναμικότητα 500 τον. / έτος και όσες επεκταθούν μέχρι τα τριάντα (30) στρέμματα, μπορούν να αποκτήσουν μέγιστη δυναμικότητα 600 τον. / έτος. Οι μονάδες της Ζώνης οι οποίες δεν δύναται να πληρούν τους όρους και τις προϋποθέσεις του Ειδικού Πλαισίου και της Κοινής Εγκυκλίου αριθμ. οικ /1866/ , πλησίον της αδειοδοτημένης θέσης, μπορούν να μετεγκατασταθούν στη Ζώνη Β κατά προτεραιότητα, με τους όρους που ισχύουν στη Ζώνη αυτή, σημειώνοντας ότι η έκταση που ελευθερώνεται στη Ζώνη Α δεν επιτρέπεται να αποτελέσει αντικείμενο μίσθωσης ίσης έκτασης στη Ζώνη αυτή. Με βάση τα παραπάνω και λαμβάνοντας υπόψη, τις ισχύουσες παραμέτρους ίδρυσης και λειτουργίας των μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας, την κατάσταση του περιβάλλοντος, τα βάθη και τα επικρατούντα ρεύματα εντός της Ζώνης, αλλά και τις λοιπές δραστηριότητες που αναπτύσσονται στην περιοχή, καθορίστηκε το «μέγεθος» αυτής σε τον. / έτος Ζώνη Β, (Υπό ανάπτυξη ιχθυοκαλλιέργειας) Η Ζώνη Β περιλαμβάνει θαλάσσια έκταση που οριοθετείται από τη γραμμή του εξωτερικού ορίου της Ζώνης Α και γραμμής σε απόσταση που κυμαίνεται από μ. περίπου από την πρώτη. Πρόκειται για περιοχή στην οποία, όπως προαναφέρθηκε, δεν υπάρχει σήμερα υδατοκαλλιεργητική δραστηριότητα και ορίζεται ως Ζώνη της Π.Ο.Α.Υ., για την 83

90 καλύτερη δυνατή αξιοποίηση της περιοχής της Π.Α.Υ., δεδομένης της καταλληλότητάς της για την υπόψη δραστηριότητα. Ο καθορισμός της έκτασης της Ζώνης αυτής έγινε με κριτήρια, τόσο περιβαλλοντικά, όσο και τεχνικά. Συγκεκριμένα: Προς την ανοικτή θάλασσα λήφθηκε υπόψη το βάθος της θάλασσας των 70 μ. περίπου (για λόγους κόστους και διαχείρισης των μονάδων), αλλά και να μην ξεπερασθούν τα όρια της Π.Α.Υ. Σε κάθε περίπτωση αποτελεί προέκταση της Ζώνης Α. Εντός της Ζώνης Β (προτεινόμενης έκτασης 7.411,55 στρεμμάτων και συνολικής ετήσιας δυναμικότητας τόνων) θα εγκατασταθούν νέες μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας, ή θα μετεγκατασταθούν μονάδες κατά προτεραιότητα από τη Ζώνη Α, για εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων, εντατικής μορφής, με το σύστημα των πλωτών ιχθυοκλωβών. Οι μονάδες εντός της Ζώνης Β θα έχουν μέγιστη μισθωμένη έκταση σαράντα (40) στρέμματα και μέγιστη δυναμικότητα 800 τον. / έτος. Κάθε φορέας μπορεί να αιτηθεί κατά μέγιστο έως δύο νέες θέσεις, τις οποίες μπορεί εάν επιθυμεί να συνενώσει (80 στρ. και μέγιστη δυναμικότητα τον./έτος). Κατ εξαίρεση οι μονάδες που θα μετεγκαθίστανται από τη Ζώνη Α, μπορούν να έχουν άμεσα μισθωμένη έκταση μέχρι ογδόντα (80) στρέμματα και μέγιστη δυναμικότητα τον./έτος. Γενικές προβλέψεις / κατευθύνσεις για τις Ζώνες Α και Β Για τις δύο Ζώνες Α και Β που προαναφέρθηκαν, εκτός των ανωτέρω κριτηρίων προβλέπονται τα ακόλουθα: Εντός των δύο Ζωνών ορίζονται δύο (2) θέσεις υδρανάπαυσης έκτασης 500 και 244 στρεμμάτων αντίστοιχα (βλέπε συνημμένο χάρτη αρ. 3α). Ορίζεται απόσταση των μονάδων μεταξύ τους καθώς και από τις θέσεις υδρανάπαυσης τα πεντακόσια (500) μέτρα τουλάχιστον. Οι επιχειρήσεις που επιθυμούν να διασπάσουν ή να μετακινήσουν μονάδα τους πριν από τη θεσμοθέτηση της ΠΟΑΥ, οφείλουν να λάβουν τη σύμφωνη γνώμη του Διοικητικού Συμβουλίου της ΘΕΣ.Π.Ο.Α.Υ. Α.Ε. όσον αφορά τη θέση που ζητούν προκειμένου η διάσπαση ή η μετακίνησή τους να μη γίνει σε χώρο όπου προβλέπεται θέση υδρανάπαυσης ή εμποδίζουν την τακτοποίηση 84

91 των υφιστάμενων μονάδων στη Ζώνη Α ή τη δημιουργία νέων μονάδων στη Ζώνη Β. Στην περίπτωση διάσπασης, οι νέες μονάδες που θα προκύψουν δεν μπορούν να έχουν μεγαλύτερο εμβαδόν και δυναμικότητα στο σύνολό τους από το συνολικά καθοριζόμενο, όπως ορίζεται σε κάθε Ζώνη σύμφωνα με τις προβλέψεις της παρούσας. Μετά την πάροδο των 5 ετών από την ίδρυση της Π.Ο.Α.Υ. (έκδοση Πρ. Δ/τος), οι μονάδες εντός των δύο Ζωνών, μπορούν να αυξήσουν την ετήσια δυναμικότητα τους έως και 20%, επί της πρόσθετης δυναμικότητας που θα αποκτήσουν μετά την έκδοση του Πρ. Δ/τος, εφόσον οι περιβαλλοντικές συνθήκες και η ισχύουσα νομοθεσία το επιτρέπει, χωρίς να γίνει υπέρβαση του ορίου της δυναμικότητας της Ζώνης ( τόνων/έτος για τη Ζώνη Α και για τη Ζώνη Β). Η εν λόγω αύξηση θα πραγματοποιείται μετά από απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των μετόχων του Φορέα Διαχείρισης της Π.Ο.Α.Υ. κατόπιν σχετικής εισήγησης του Διοικητικού Συμβουλίου του. Ζώνη Γ, Ιχθυοκαλλιέργειας Οριοθετείται εντός του όρμου Βάλτου, με έκταση 70 στρέμματα. Στη Ζώνη, που λειτουργεί σήμερα μία μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας με το σύστημα των πλωτών ιχθυοκλωβών προτείνεται επέκτασή της (μέχρι σαράντα (40) στρέμματα και δυναμικότητα κατά ανώτατο όριο 780 τον. / έτος. Η μονάδα θα λειτουργεί, όπως και μέχρι σήμερα, με το σύστημα των πλωτών ιχθυοκλωβών, για την εκτροφή Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων. Η μικρή σχετικά έκταση της Ζώνης, αλλά και ο περιορισμός της δραστηριότητας σε μια μόνο μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας οφείλεται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Όρμου Βάλτου, ως προστατευόμενης περιοχής («Χαρακτηρισμός των χερσαίων, υδάτινων και θαλάσσιων περιοχών των Στενών και εκβολών των ποταμών Αχέροντα και Καλαμά, του Έλους Καλοδικίου και της ευρύτερης περιοχής τους, ως Περιοχών Προστασίας της Φύσης και Περιφερειακών ζωνών, ΦΕΚ 396/Β/2009») και καταφύγιο άγριας ζωής (ΦΕΚ 951/Β/2003) και κύρια τα βάθη και τα επικρατούντα ρεύματα, αλλά και τη μικρή σχετικά έκταση της Ζώνης. 85

92 Ζώνη Δ, Οστρακοκαλλιέργειας Η Ζώνη οριοθετείται σε θαλάσσια περιοχή, η οποία με απόφαση του Περιφερειάρχη Ηπείρου έχει ορισθεί ως Ζώνη Παραγωγής Ζώντων Δίθυρων Μαλακίων (ΠΖΔΜ). Εντός της Ζώνης έχουν εκδοθεί διοικητικές πράξεις για τη μετεγκατάσταση επτά (7) μονάδων μυδοκαλλιέργειας από τις εκβολές του Καλαμά. Μέχρι σήμερα εντός της Ζώνης, έχουν εγκατασταθεί τέσσερις (4). Για τις ως άνω μονάδες η μισθωμένη έκταση είναι 28,9 στρέμματα και η δυναμικότητά τους 160 τον. / έτος, ήτοι συνολικά η μισθωμένη έκταση ανέρχεται σε 202,3 στρέμματα και η συνολική ετήσια δυναμικότητα τον. Σημειώνεται ότι, η μετεγκατάσταση των μονάδων στη Ζώνη Δ, έγινε αναγκαστικά, καθόσον στην προηγούμενη περιοχή η παραγωγικότητα ήταν πολύ χαμηλή. Θα πρέπει εν προκειμένω να υπογραμμισθεί το γεγονός ότι, η μυδοκαλλιέργεια στην περιοχή είναι υπόθεση λίγων σχετικά ετών (10 12) χωρίς ικανοποιητικά αποτελέσματα μέχρι σήμερα. Κατά συνέπεια τα επόμενα βήματα ανάπτυξης της στην περιοχή θα πρέπει να είναι προσεκτικά, αξιοποιώντας ενδεχόμενα νέες μεθόδους - τεχνολογίες και κυρίως διευρύνοντας τα εκτρεφόμενα είδη (εκτός των μυδιών), αλλά και μελλοντικά της επέκτασης της Ζώνης αυτής προς την ακτή. Στο πλαίσιο αυτό η προτεινόμενη συνολική δυναμικότητα της Ζώνης ορίζεται στους τον. εκ των οποίων οι τον. μύδια και οι 220 τον. των ειδών: στρείδια, αχιβάδες, χτένια Υποδομές (τεχνικές, κ.λπ.) και εξοπλισμοί για την εύρυθμη λειτουργία της Π.Ο.Α.Υ. Στην παρούσα παράγραφο, αναπτύσσεται το θέμα των υποδομών και εξοπλισμών, αναγκαίων, για την εύρυθμη λειτουργία της Π.Ο.Α.Υ. και τους εργαζομένους σ αυτή και συγκεκριμένα: α. Συνοδές εγκαταστάσεις Στο Ειδικό Πλαίσιο για τις υδατοκαλλιέργειες, αναφέρονται οι συνοδές χερσαίες υποδομές και ποιες από αυτές είναι δυνατόν να χωροθετούνται εντός του αιγιαλού ως κάτωθι: - Προβλήτες 86

93 - Σύστημα άντλησης θαλασσινού νερού και απορροής υδάτων - Σύστημα όδευσης τροφών - Αποθήκες - Φυλάκια - Χώροι φύλαξης διχτυών - Κλίβανος αποτέφρωσης - Χώροι παραμονής προσωπικού - Απόληξη οδού πρόσβασης και χώρος κίνησης οχημάτων - Υποδομές μεταφόρτωσης οστράκων(από σκάφος εκτροφής σε φορτηγό ψυγείο). Εντός του αιγιαλού μπορούν να χωροθετούνται: τα συστήματα όδευσης τροφών και άντλησης / απορροής υδάτων, οι υποδομές μεταφόρτωσης οστράκων, η απόληψη της οδού πρόσβασης και οι προβλήτες. Η υφιστάμενη κατάσταση όσον αφορά τις συνοδές χερσαίες εγκαταστάσεις των μονάδων που λειτουργούν δεν είναι ικανοποιητική, είτε είναι ανεπαρκείς, είτε δεν πληρούν τους όρους και τις προϋποθέσεις της ισχύουσας νομοθεσίας. Ενόψει των ανωτέρω, καταρχήν θα πρέπει να τακτοποιηθούν οι υφιστάμενες εγκαταστάσεις, ιδιαίτερα οι προβλήτες, και σε δεύτερη φάση να συμπληρωθούν. Πρόκειται για έργο που θα προγραμματίσει ο Φορέας Διαχείρισης με ιεράρχηση των εγκαταστάσεων και ορίζοντας συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης. Σε κάθε περίπτωση οι συνοδές εγκαταστάσεις στην πλειοψηφία τους δεν είναι έργα υψηλού κόστους και είναι δυνατόν να αναληφθεί από τις επιχειρήσεις, εκτός βέβαια από τις προβλήτες. Οι συνοδές εγκαταστάσεις των μονάδων θα δημιουργηθούν στην παράκτια ζώνη, στις περιοχές που ορίζονται ως κατάλληλες και επιτρέπονται από τα τοπικά χωροταξικά σχέδια (υπό έγκριση ΣΧΟΟΑΠ), είτε στον αιγιαλό και την παραλία, με τους όρους και τις προϋποθέσεις, αλλά και τη διαδικασία του Ν. 2971/2001. Σημειώνεται ότι συμπληρωματικές συνοδές χερσαίες εγκαταστάσεις που θα δημιουργηθούν είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν και από περισσότερες της μιας μονάδες (κοινής χρήσης). 87

94 β. Υποστηρικτικές εγκαταστάσεις Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται, χερσαίες εγκαταστάσεις υποστήριξης των μονάδων, οι οποίες όμως δεν αποτελούν συστατικό μέρος τους, όπως: - Σταθμοί παραγωγής γόνου - Ιχθυογεννητικοί Σταθμοί (ΙΧΣ) - Εγκαταστάσεις προπάχυνσης ιχθύων - Συσκευαστήρια - Κέντρα Αποκελύφωσης, Εξυγίανσης και Αποστολής Οστράκων - Ψυκτικοί θάλαμοι Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται οι χερσαίες εγκαταστάσεις υποστήριξης που υπάρχουν στην περιοχή: Πίνακας 7: Χερσαίες εγκαταστάσεις υποστήριξης α/α Φορέας Εγκατάσταση Τοποθεσία Μονάδας Εγκεκρ. Δυν. 1 ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ Α.Ε.Γ.Ε. ΣΕΛΟΝΤΑ Ιχθυογεννητικός Σταθμός Παγανιάς, Σαγιάδας, Φιλιατών Λωρίδα Δήμου ιχθύδια/έτος 2 ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ Α.Ε.Γ.Ε. ΣΕΛΟΝΤΑ Συσκευαστήριο Παγανιάς, Σαγιάδας, Φιλιατών Λωρίδα Δήμου τον/έτος 3 ΝΗΡΕΥΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε. Προπάχυνση γόνου Βάλτος Ραγίου, Δήμου Ηγουμενίτσας ιχθύδια/έτος MARICOM Α.Ε. 4 ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗ & ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ Συσκευαστήριο Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών τον/έτος ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ 5 I. ΣΙΔΕΡΗΣ Ο.Ε. Συσκευαστήριο Ασπροκλήσσι Φιλιατών 720 τον/έτος 6 ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ Α.Ε. Συσκευαστήριο Στέρνα, Νέα Σελεύκεια, Δήμου Ηγουμενίτσας 500 τον/έτος 7 ΔΑΓΩΝ ΑΕ Συσκευαστήριο Γκουμάτσα, Νέα 20 τον/ημέρα 88

95 Σελεύκεια, Δήμου Ηγουμενίτσας 8 Θ. ΝΤΟΚΟΣ & ΣΙΑ Ο.Ε. Μεταποιητική Μαυρούδι δραστηριότητα Ηγουμενίτσας 495 τον/έτος Πηγή: Τμήμα αλιείας, Δ/νσης Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής Π.Ε. Θεσπρωτίας. Γίνεται φανερό ότι οι υποστηρικτικές εγκαταστάσεις των πλωτών μονάδων είναι ανεπαρκείς, ακόμα για τις ανάγκες των υφιστάμενων μονάδων. Από τις προαναφερόμενες υποστηρικτικές εγκαταστάσεις ιδιαίτερα ξεχωρίζουμε τις ανάγκες σε εγκαταστάσεις συσκευασίας νωπών προϊόντων και μάλιστα εγκεκριμένων σύμφωνα με τον Καν. 853/04 (ΕΚ), καθόσον η συσκευασία των προϊόντων είναι υποχρεωτική, προκειμένου να προωθηθούν στην αγορά. Είναι επομένως απαραίτητο να δημιουργηθούν νέες μονάδες συσκευασίας, είτε στα πλαίσια των μονάδων εκτροφής, είτε ως ανεξάρτητες επιχειρηματικές μονάδες, για την ομαλή διακίνηση των προϊόντων υδατοκαλλιέργειας. Αυτό θα πρέπει να προγραμματισθεί, με προτεραιότητα κατ αρχήν να καλυφθούν οι ανάγκες των υφιστάμενων μονάδων, είτε με την επέκταση των Συσκευαστηρίων που σήμερα λειτουργούν, είτε με την ίδρυση νέων, και σε επόμενη φάση, σταδιακά, η ίδρυση νέων ανάλογα με την πορεία ανάπτυξης της Π.Ο.Α.Υ. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, (δυναμικότητα υπαρχόντων Συσκευαστηρίων, τον./έτος περίπου), πρώτη προτεραιότητα αποτελεί η εξασφάλιση μιας δυναμικότητας συσκευασίας νωπών ιχθύων, τουλάχιστον τον./ετησίως, το κόστος των οποίων εξαρτάται από το μέγεθος των νέων μονάδων συσκευασίας και το ποσοστό που θα προέλθει από επέκταση υφιστάμενων μονάδων. Η άλλη κατηγορία έργων υποστήριξης ιδιαίτερης σημασία για την ιχθυοκαλλιέργεια είναι οι Ιχθυογεννητικοί Σταθμοί (ΙΧΣ). Υπάρχει ένας ΙΧΣ, δυναμικότητας ιχθυδίων / έτος, ο οποίος μπορεί θεωρητικά να καλύψει τις ανάγκες της περιοχής. Αναφέρουμε «θεωρητικά», καθόσον για την προμήθεια του γόνου οι επιχειρήσεις έχουν πολλές επιλογές, όπως, προμήθεια από την τοπική αγορά, από οποιονδήποτε ΙΧΣ της Επικράτειας, αλλά και από το εξωτερικό. 89

96 Ανάλογες είναι και οι επιλογές των ΙΧΣ που μπορούν να προμηθεύουν γόνο σε μονάδες όλης της Επικράτειας, ή και να εξάγουν. Αυτή είναι και η σημαντική διαφορά με τα Συσκευαστήρια, λαμβανομένου υπόψη ότι η συσκευασία πρέπει να γίνει, όπως προαναφέρθηκε, υποχρεωτικά και σε ορισμένο χρόνο από την εξαλίευση των προϊόντων, επομένως οι εγκαταστάσεις πρέπει να λειτουργούν κύρια εντός της ευρύτερης περιοχής. Σε κάθε περίπτωση η ύπαρξη ΙΧΣ στην ευρύτερη περιοχή με δυναμικότητα ικανή να καλύψει τις ανάγκες των μονάδων της περιοχής, δημιουργεί εκτός των άλλων, κλίμα ασφάλειας για τις επιχειρήσεις, δεδομένου ότι η προμήθεια του γόνου αποτελεί την προϋπόθεση για να λειτουργήσει μια μονάδα. Όσον αφορά τα οστρακοειδή δεν υπάρχουν εγκαταστάσεις υποστήριξης και θα πρέπει κατά προτεραιότητα να προγραμματισθεί μια μονάδα (Κέντρο) Αποστολής Οστράκων, αλλά και Αποκελύφωσης Οστράκων. Σημειώνεται ότι οι θέσεις χωροθέτησης των υποστηρικτικών εγκαταστάσεων θα πληρούν τις ισχύουσες πολεοδομικές διατάξεις και για την πραγματοποίηση τους θα ακολουθηθεί η νόμιμη διαδικασία αδειοδότησης τους. Το κόστος των έργων της παρούσας παραγράφου θα αναληφθεί από την ιδιωτική πρωτοβουλία, στο πλαίσιο βέβαια των χρηματοδοτικών προγραμμάτων Εθνικού ή / και Ενωσιακού επιπέδου, δεδομένου ότι πρόκειται για έργα που εντάσσονται στα προγράμματα αυτά. γ. Χερσαίες μονάδες υδατοκαλλιέργειας Στην περιοχή μελέτης λειτουργούν δύο (2) μονάδες πεστροφοκαλλιέργειας, ετήσιας δυναμικότητας 100 τόνων, ενώ υπάρχει (υπό κατασκευή) και μία μονάδα εκτροφής γαρίδας (Penaeus monodon), σε χερσαίες εγκαταστάσεις (Πίνακας 8). Πίνακας 8: Χερσαίες μονάδες υδατοκαλλιέργειας α/α Φορέας Είδος εκτροφής 1 ΛΙΟΥΡΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Πέστροφες 2 ΛΙΟΥΡΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Πέστροφες Τοποθεσία Μονάδας Καλογεράτικα, Δήμου Φιλιατών Καλογεράτικα, Δήμου Φιλιατών Εγκ.Δυν. έκταση (τόνοι/ (στρέμματα) έτος) 4, , ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Γαρίδα Βάλτος Ραγίου, 173,

97 EUROPRAWN HELLAS Α.Ε. Δήμου Ηγουμενίτσας Πηγή: Τμήμα αλιείας, Δ/νσης Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής Π.Ε. Θεσπρωτίας. δ. Λοιπές υποδομές και εξοπλισμοί Ο Φορέας Διαχείρισης καταρχήν θα εξασφαλίσει το χώρο στέγασής του και τον εξοπλισμό γραφείων, Η/Υ, κ.λπ. και θα δημιουργήσει δίκτυο επικοινωνίας με τις μονάδες της Π.Ο.Α.Υ. Επίσης θα εξασφαλίσει, με προμήθεια ή με σύμβαση, τη χρήση πλωτού μέσου και του εξοπλισμού προστασίας των μονάδων από έκτακτα περιστατικά ρύπανσης. Προκειμένου να ανταποκριθεί στην κύρια υποχρέωσή του, για παρακολούθηση των παραμέτρων του υδάτινου περιβάλλοντος, ο Φορέας Διαχείρισης, είτε θα προμηθευθεί τον απαραίτητο εξοπλισμό, είτε θα συμβληθεί με ειδικευμένο εργαστήριο, στο οποίο θα αναθέσει τις μετρήσεις των παραμέτρων. ε. Οργάνωση των επιμέρους χρήσεων στο θαλάσσιο και χερσαίο χώρο Ο Φορέας Διαχείρισης, έχοντας υπόψη την υφιστάμενη κατάσταση, την ισχύουσα νομοθεσία και τις διατάξεις του Πρ. Δ/γματος, με το οποίο θα θεσμοθετηθεί η Π.Ο.Α.Υ., θα καταγράψει τις μονάδες που είναι ανάγκη να μετακινηθούν (τεκμηριώνοντας βέβαια με συγκεκριμένα στοιχεία, την άποψή του), προκειμένου να συμμορφωθούν με την ισχύουσα νομοθεσία, υποδεικνύοντας τις περιοχές και τυχόν περιορισμούς, στις οποίες μπορούν να μετακινηθούν. Όπως είναι κατανοητό θα στηρίξει τα αιτήματα των επιχειρήσεων, γνωμοδοτώντας θετικά προς τη Δ/νση Αγροτικών Υποθέσεων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, για τη μετακίνηση των μονάδων. Η τροποποίηση αυτή, όπως και σε άλλα σημεία της παρούσας μελέτης έχει αναφερθεί, αποτελεί προτεραιότητα και υποχρέωση για το Φορέα Διαχείρισης και αφορά, τόσο τις μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας, όσο και τις μονάδες οστρακοκαλλιέργειας. Στη συνέχεια θα σχεδιάσει το πλαίσιο της περαιτέρω ανάπτυξης της δραστηριότητας σε κάθε ζώνη, σύμφωνα με τους όρους και τους περιορισμούς που θα ορίζονται από το Πρ. Δ/γμα θέσπισης της Π.Ο.Α.Υ. 91

98 Ανάλογη διαδικασία οργάνωσης, θα εφαρμοσθεί και για το χερσαίο χώρο (καταγραφή των υφιστάμενων εγκαταστάσεων και συμμόρφωσής τους με την ισχύουσα νομοθεσία). Σε κάθε περίπτωση, μεταξύ των συνοδών εγκαταστάσεων θα υπάρξει ιεράρχηση, ανάλογα με το βαθμό αναγκαιότητας αυτών στη λειτουργία των μονάδων και στην εξυπηρέτηση των εργαζομένων. Ξεχωρίζουν, όπως αναφέρεται και παραπάνω, οι προβλήτες, οι οποίες και αποτελούν εγκαταστάσεις επί του αιγιαλού και χρήσης από περισσότερες της μιας μονάδες. Ιδιαίτερη σημασία θα δοθεί στους χώρους διαμονής των εργαζομένων για τους οποίους διαπιστώνονται σημαντικές ελλείψεις. 92

99 4.3. Έργα και δραστηριότητες που ενδεχομένως να προκύψουν από την εφαρμογή της σχεδιαζόμενης Π.Ο.Α.Υ Έργα για τη λειτουργική σύνδεση της Π.Ο.Α.Υ. με την ευρύτερη περιοχή Προτεραιότητα, αλλά και ιδιαίτερης σημασίας έργο, για τη λειτουργική σύνδεση της Π.Ο.Α.Υ. με την ευρύτερη περιοχή, είναι η βελτίωση του υπάρχοντος οδικού, δικτύου, για την ασφαλή κίνηση των χερσαίων μέσων μεταφοράς, που εξυπηρετούν τις ανάγκες των μονάδων και τους εργαζόμενους σ αυτές, αλλά και να επιτρέπει την πρόσβαση των μεγάλων φορτηγών μέχρι τις θέσεις των συνοδών εγκαταστάσεων (χώρους απόληξης οδού πρόσβασης) κυρίως στις προβλήτες. Η βελτίωση αφορά τόσο τη διαπλάτυνση του υπάρχοντος οδικού δικτύου, όσο και τη σωστή σήμανσή της, αλλά και τυχόν πρόσθετων έργων (οχετοί ομβρίων, κ.λπ.). Βελτίωση επίσης, απαιτείται στις λιμενικές υποδομές της περιοχής για τον ασφαλή ελλιμενισμό των σκαφών που χρησιμοποιούνται από τις επιχειρήσεις του κλάδου και το Φορέα Διαχείρισης. Ο Φορέας Διαχείρισης στο πλαίσιο της αποκατάστασης της λειτουργικής σύνδεσης της Π.Ο.Α.Υ., με την ευρύτερη περιοχή, πέραν των ανωτέρω, θα ερευνήσει την πληρότητα των λοιπών υποδομών π.χ. ενεργειακού δικτύου, δικτύου ύδρευσης / αποχέτευσης, κ.λπ. και θα προβεί σε συγκεκριμένες προτάσεις συμπλήρωσης / βελτίωσής τους σε συνεργασία με τις αρμόδιες αρχές. Το κόστος των έργων στα οποία γίνεται παραπάνω αναφορά, όπως είναι κατανοητό, δεν είναι δυνατόν να υπολογιστεί στην παρούσα φάση, και σε κάθε περίπτωση δεν είναι δυνατόν να συμμετέχει σ αυτό ο Φορέας Διαχείρισης. Πρόκειται για έργα αρμοδιότητας κυρίως της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α και Β βαθμού Λοιπές ρυθμίσεις για την αρμονική συνύπαρξη της Π.Ο.Α.Υ., με το ευρύτερο περιβάλλον Η αρμονική συνύπαρξη της Π.Ο.Α.Υ. με τις άλλες χρήσεις στο ευρύτερο περιβάλλον αποτελεί βασική προϋπόθεση για την αποτελεσματικότητα του ρόλου της Π.Ο.Α.Υ., ως υποδοχέα της υδατοκαλλιεργητικής δραστηριότητας. Η ευθύνη για την επίτευξη του σκοπού αυτού, βαρύνει το Φορέα Διαχείρισης, καθόσον η Π.Ο.Α.Υ. ως θεσμός είναι καινούργιος, όχι μόνο για την περιοχή, αλλά και 93

100 για το σύνολο της χώρας, και θα πρέπει να εμπεδωθεί ως χρήσιμος και αξιόπιστος, στις τοπικές αρχές και τους κοινωνικούς και οικονομικούς φορείς της περιοχής. Στο πλαίσιο αυτό ο Φορέας Διαχείρισης θα πρέπει να δημιουργήσει τις αναγκαίες δομές για την επικοινωνία και τη συνεργασία με τις προαναφερόμενες αρχές και Φορείς, προβάλλοντας τη σημαντικότητα του ρόλου της Π.Ο.Α.Υ. για τη βιώσιμη ανάπτυξη των υδατοκαλλιεργειών στην περιοχή, επ ωφελεία και της τοπικής οικονομίας. Επίσης, να παρακολουθεί τις συνθήκες που διαμορφώνονται στο ευρύτερο περιβάλλον (φυσικό οικονομικό - κοινωνικό) ώστε να προσαρμόζει ανάλογα τις ενέργειες του, στο πλαίσιο βέβαια της νομοθεσίας και του ρόλου του, αλλά και να συνεργάζεται με τους τοπικούς φορείς για την ανάδειξη θεμάτων κοινού ενδιαφέροντος. Η εταιρία «Θεσπρωτών Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών Α.Ε.», ως Φορέας Διαχείρισης της υπό ίδρυσης Π.Ο.Α.Υ., έχει ήδη ανοικτό «δίαυλο επικοινωνίας» με τους κοινωνικούς και οικονομικούς φορείς της περιοχής, καθόσον το «Επιμελητήριο Θεσπρωτίας» είναι μεταξύ των ιδρυτικών μελών της εταιρίας και συμμετέχει εκπρόσωπός του στο Δ.Σ. αυτής. Από νομική άποψη θα πρέπει να εκδοθεί το Πρ. Δ/γμα ίδρυσης της Π.Ο.Α.Υ. και να ορισθεί Φορέας Διαχείρισης η υπόψη εταιρία, στην οποία στη συνέχεια θα ανατεθεί η διαχείριση της θαλάσσιας περιοχής της Π.Ο.Α.Υ. με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Νομικό πλαίσιο επαρκές να αποκτήσει ο Φορέας Διαχείρισης, την απαιτούμενη οντότητα, ικανή να συμβάλλει στην συνύπαρξη της Π.Ο.Α.Υ. με το ευρύτερο περιβάλλον. 94

101 5. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ 5.1. Η προτεινόμενη Π.Ο.Α.Υ. και τα κριτήρια επιλογής Στο προηγούμενο Κεφάλαιο, περιγράφεται λεπτομερώς η προτεινόμενη Π.Ο.Α.Υ., θέση, έκταση και οργάνωσή της, συνολικά και ανά ζώνη, που συνοπτικά έχει ως ακολούθως: Περιλαμβάνει τέσσερις (4) Ζώνες (Α Δ) από τις οποίες, οι τρεις (3) Α, Β και Γ για εκτροφή κύρια ιχθύων, συνολικής έκτασης ,55 στρεμμάτων (Α = στρ., Β = 7.411,55 στρ. και Γ = 70 στρ.) και συνολικής δυναμικότητας τον. / έτος (Α = τον. / έτος, Β = τον. / έτος και Γ = 780 τον.) και η τέταρτη (Δ) για εκτροφή κύρια οστρακοειδών, έκτασης 804,69 στρεμμάτων και δυναμικότητας τον. / έτος. Οι Ζώνες οριοθετούνται ως εξής: - Ζώνη Α: εκτείνεται στην παράκτια ζώνη, βόρεια της Σαγιάδας από τις εκβολές του Ασπροποτάμου και μέχρι των ορίων της Ελληνικής Επικράτειας μεταξύ της γραμμής που οριοθετείται σε απόσταση 50μ. από την ακτή και γραμμής σε απόσταση από αυτή που κυμαίνεται από μ. περίπου προς τη θάλασσα, συνολικής έκτασης στρεμμάτων. - Ζώνη Β: εκτείνεται σε θαλάσσια έκταση που οριοθετείται από τη γραμμή του εξωτερικού ορίου της Ζώνης Α και γραμμής σε απόσταση που κυμαίνεται από μ. περίπου από την πρώτη, συνολικής έκτασης 7.411,55 στρεμμάτων. - Ζώνη Γ: οριοθετείται εντός του όρμου Βάλτου και σε έκταση 70 στρεμμάτων - Ζώνη Δ: οριοθετείται νότια ανατολικά του όρμου Χαλκιά σε έκταση 804,69 στρεμμάτων, όπως ορίζεται με απόφαση του Περιφερειάρχη Ηπείρου, ως Ζώνη Παραγωγής Ζώντων Διθύρων Μαλακίων. Όσον αφορά την οργάνωση των Ζωνών, σημειώνεται ιδιαίτερα το περιεχόμενο των Ζωνών Α και Β, οι οποίες αποτελούν το 96,6% της συνολικής έκτασης των τεσσάρων Ζωνών και το 99,6% των Ζωνών (Α, Β και Γ) εκτροφής ιχθύων. Στη Ζώνη Α ορίζεται ότι δεν επιτρέπεται η ίδρυση νέων μονάδων, παρά η ορθολογική οργάνωση των υφιστάμενων (μετακινήσεις και επεκτάσεις, ορίζοντας ανώτατα όρια μισθωμένης έκτασης και δυναμικότητας κατά περίπτωση). 95

102 Σε κάθε περίπτωση η συνολική αύξηση της δυναμικότητας των μονάδων προστιθεμένη στη σημερινή δυναμικότητά τους (8.637,5 τον. / έτος) δεν μπορεί να υπερβαίνει τους τον. Στη Ζώνη Β (έκτασης 7.411,55 στρεμμάτων και συνολικής ετήσιας δυναμικότητας τόνων), που δεν υπάρχει υδατοκαλλιεργητική δραστηριότητα, προβλέπεται η εγκατάσταση είτε νέων μονάδων, είτε μονάδων από μετεγκατάσταση (με προτεραιότητα από τη Ζώνη Α). Ορίζεται ανώτατο όριο μισθωμένης έκτασης τα σαράντα (40) στρέμματα και ανώτατο όριο δυναμικότητας για την έκταση αυτή τους 800 τον. / έτος, με συγκεκριμένες προϋποθέσεις όπως προαναφέρθηκαν. Εντός των Ζωνών Α και Β ορίζονται δύο (2) θέσεις υδρανάπαυσεις έκτασης 500 και 244 στρεμμάτων αντίστοιχα. Για τη Ζώνη Γ, ορίζεται η λειτουργία μόνο μιας μονάδας (της υφιστάμενης, με δυνατότητα επέκτασης) με ανώτατο όριο έκτασης τα 40 στρέμματα και δυναμικότητας 780 τον. / έτος. Τέλος στο Ζώνη Δ, εκτροφής οστρακοειδών, ορίζεται αύξηση της δυναμικότητας από τους τον. / έτος σε τον. / έτος. Τα κριτήρια που λήφθηκαν υπόψη για την επιλογή των ζωνών και την οργάνωσή τους είναι τα εξής: - κατάσταση του περιβάλλοντος (καταλληλότητα οικολογική ποιότητα) - οι υφιστάμενες μονάδες υδατοκαλλιέργειας - λοιπές χρήσεις (υφιστάμενες και εν δυνάμει). Η καταλληλότητα του υδάτινου περιβάλλοντος, καταρχήν έχει κριθεί στο πλαίσιο της θέσπισης του Ειδικού Πλαισίου για τις υδατοκαλλιέργειες, σύμφωνα με το οποίο η περιοχή μελέτης αποτελεί Π.Α.Υ., δηλαδή περιοχή κατάλληλη για την ανάπτυξη της υδατοκαλλιεργηγικής δραστηριότητας. Σημειώνεται, βέβαια, ότι στο πλαίσιο της εκπόνησης της παρούσας πραγματοποιήθηκαν και μετρήσεις παραμέτρων του θαλάσσιου ύδατος τα συμπεράσματα των οποίων καταγράφονται σε άλλο Κεφάλαιο. Γίνεται κατανοητό ότι η καταλληλότητα αποτελεί το βασικό παράγοντα για τη λειτουργία μονάδων υδατοκαλλιέργειας και την ασφάλεια των προϊόντων και οπωσδήποτε για την ίδρυση και λειτουργία της Π.Ο.Α.Υ. 96

103 Μετά την καταλληλότητα, κρίθηκε η συμβατότητα με άλλες χρήσεις, η υφιστάμενη υποδομή στο χερσαίο χώρο και κυρίως η δυνατότητα δημιουργίας των απαιτούμενων νέων χερσαίων συνοδών και υποστηρικτικών εγκαταστάσεων. Για την οργάνωση κάθε ζώνης λήφθηκαν ειδικότερα υπόψη οι όροι και οι προϋποθέσεις που ορίζονται στο Ειδικό Πλαίσιο για τις υδατοκαλλιέργειες (απόφαση αριθ / ) της Κοινής Εγκυκλίου αριθ /1866/ ΥΠΑΑΤ και ΥΠΕΧΩΔΕ και προφανώς της ισχύουσας νομοθεσίας για την προστασία του περιβάλλοντος και τη διατήρηση της Βιοποικιλότητας Εναλλακτικές δυνατότητες που εξετάστηκαν Για την επιλογή των ζωνών της προτεινόμενης Π.Ο.Α.Υ. και κυρίως όσον αφορά τη θέση και την έκτασή τους, εξετάστηκαν και εναλλακτικές δυνατότητες, οι οποίες αξιολογήθηκαν και απορρίφθηκαν με βάση και τα κριτήρια που αναφέρθηκαν στην προηγούμενη παράγραφο και σε κάθε περίπτωση και με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. Συγκεκριμένα, μεταξύ των εναλλακτικών δυνατοτήτων, εξετάστηκε η «μηδενική λύση» και η περίπτωση καθορισμού: εναλλακτικού πλήθους ζωνών εναλλακτικών θέσεων, εναλλακτικής έκτασης των ζωνών εναλλακτικής δυναμικότητας των ζωνών εναλλακτικής χωροθέτησης των θέσεων υδρανάπαυσης Μηδενική λύση Μηδενική λύση, ως εναλλακτική δυνατότητα, αποτελεί η μη ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην περιοχή μελέτης. Η λύση αυτή καταρχήν είναι αντίθετη με τις κατευθύνσεις του Ειδικού Πλαισίου για τις υδατοκαλλιέργειες, σύμφωνα με το οποίο προβλέπεται ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. εντός των Π.Α.Υ. κατηγορίας Α Δ για την ολοκλήρωση της χωρικής οργάνωσης της υδατοκαλλιέργειας της χώρας. Επίσης, η περιοχή με βάση τη μελέτη που εκπονήθηκε για ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στα πλαίσια του ΕΠΑΛ , θεωρείται ΠΑΣΜ και αποτελεί μεταβατική κατάσταση πριν τη θεσμοθέτηση Π.Ο.Α.Υ. 97

104 Με τη μηδενική λύση, σημαίνει συνέχιση της χωροθέτησης των μονάδων σε «σημειακή» βάση, ενός καθεστώτος με συγκριτικά μειονεκτήματα, σε σχέση με την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. Η Π.Ο.Α.Υ., ως υποδοχέας της υδατοκαλλιεργητικής δραστηριότητας, ενσωματώνει κατά τον καταλληλότερο τρόπο την περιβαλλοντική διάσταση στην ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας, με την οργανωμένη και υπεύθυνη παρακολούθηση της κατάστασης του περιβάλλοντος, ενώ συμβάλει αποτελεσματικά στην τοπική οικονομία και ενισχύει την επιχειρηματικότητα στον κλάδο, με την εφαρμογή ολοκληρωμένης αειφόρου διαχείρισης της περιοχής Εναλλακτικές δυνατότητες καθορισμού της θέσης και της έκτασης των ζωνών Για τον καθορισμό των προτεινόμενων ζωνών της ΠΟΑΥ, εξετάστηκαν εναλλακτικές λύσεις και λήφθηκαν υπόψη συγκεκριμένα κριτήρια, ως ακολούθως: α. Μία ή περισσότερες από τις προαναφερθείσες Ζώνες να μην περιληφθούν στην προτεινόμενη ΠΟΑΥ. Η επιλογή του πλήθους των ζωνών έγινε με οδηγό την ένταξη σε αυτές του συνόλου των υφιστάμενων πλωτών μονάδων εκτροφής που λειτουργούν στην περιοχή μελέτης. Εξετάστηκε εναλλακτικά η δυνατότητα μείωσης του αριθμού των ζωνών αλλά απορρίφθηκε καθώς είναι αντίθετη στη βασική ως άνω παραδοχή για την ένταξη του συνόλου των υφιστάμενων μονάδων. Για τη βιώσιμη ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας εντός της ΠΟΑΥ, επιλέχθηκε η δημιουργία μίας επιπλέον ζώνης στην οποία σήμερα δεν υπάρχει υδατοκαλλιεργητική δραστηριότητα. β. Επιλογή άλλων θέσεων (εκτός των προτεινόμενων ζωνών) για τη δημιουργία των Ζωνών. Βασικό κριτήριο για τις προτεινόμενες ζώνες υπήρξε η υφιστάμενη κατάσταση (οι λειτουργούσες μονάδες) και τα συμπεράσματα από την πολυετή λειτουργία τους, αλλά και το γεγονός ότι πληρούνται στις θέσεις αυτές οι όροι και προϋποθέσεις που προβλέπονται από το Ειδικό Πλαίσιο για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. και τη λειτουργία μονάδων υδατοκαλλιέργειας. 98

105 Τα κριτήρια αυτά δεν πληρούνται σε άλλες θέσεις των Π.Α.Υ. κύρια λόγω μη συμβατότητας με άλλες χρήσεις (π.χ. λιμάνια, οικιστικές περιοχές) και ακαταλληλότητας (μεγάλα βάθη ισχυρά ρεύματα). Ειδικότερα αναφέρονται τα ακόλουθα: Η Ζώνη Α επιλέχθηκε λαμβάνοντας υπόψη την υφιστάμενη κατάσταση των πλωτών μονάδων. Η εναλλακτική δυνατότητα διάσπασης της Ζώνης σε επιμέρους δεν θεωρήθηκε εφικτή καθώς οι μονάδες δραστηριοποιούνται κατά μήκος της ακτογραμμής. Όσον αφορά τη Ζώνη Β η οποία δεν παρουσιάζει σήμερα υδατοκαλλιεργητική δραστηριότητα αναφέρεται πως η επιλογή της έγινε, δεδομένης της καταλληλότητάς της για την υπόψη δραστηριότητα για την περαιτέρω ανάπτυξή της στην περιοχή (κατάλληλα βάθη και ρεύματα). Αναφορικά με τη Ζώνη Γ, εξετάσθηκε και η δυνατότητα δημιουργίας της σε άλλη θέση σε μεγαλύτερη απόσταση από τη χερσονήσο Λυγαριάς, η οποία όμως απορρίφθηκε καθόσον στην περίπτωση αυτή θα περιοριζόταν σε μεγάλο βαθμό η απρόσκοπτη είσοδος πλωτών μέσων εντός του Όρμου Βάλτου. γ. Διαφοροποίηση όσον αφορά την έκταση (μικρότερη ή μεγαλύτερη) των Ζωνών που προτείνονται. Βασικό κριτήριο για την έκταση των προτεινόμενων Ζωνών υπήρξε η συμβατότητα της υδατοκαλλιεργητικής δραστηριότητας με άλλες δραστηριότητες (υφιστάμενες και εν δυνάμει), αλλά και το βάθος της θάλασσας, τα επικρατούντα ρεύματα και οι λοιπές τεχνικο οικονομικές παράμετροι εγκατάστασης των μονάδων. Θεωρούμε ότι η έκταση που προτείνεται, αποτελεί τη βέλτιστη για κάθε Ζώνη, μη δυνάμενη να διαφοροποιηθεί, στην παρούσα τουλάχιστον φάση. Μικρότερη ή μεγαλύτερη έκταση των Ζωνών Για τη Ζώνη Α, εξετάστηκε η περίπτωση μείωσης της επιφάνειας της, η οποία απορρίφθηκε καθώς η ανάπτυξη της Ζώνης που προτείνεται στην παρούσα σε συνδυασμό με την μετακίνηση & επέκταση των υφιστάμενων μονάδων, δεν μπορούσε να υλοποιηθεί. Για τη Ζώνη Β, εξετάσθηκε η περίπτωση επέκτασής της, τόσο Νότια προς την ανοικτή θάλασσα, όσο και Νότια Ανατολικά προς το ακρωτήριο, Στροβίλι, ώστε η συνολική επιφάνεια της να αυξηθεί κατά στρέμματα περίπου. 99

106 Η επέκταση αυτή δεν κρίθηκε σκόπιμη, καταρχήν διότι θα δεσμευθεί μια έκταση στρεμμάτων (7.414, ,45), χωρίς να υπάρχει σήμερα σχετική δραστηριότητα και χωρίς, με τα σημερινά δεδομένα, σε ορίζοντα τουλάχιστον 10ετίας, να είναι δυνατή η αξιοποίησή της. Πέραν όμως αυτού, η προς νότια επέκτασή της, περιλαμβάνει περιοχή με μεγάλη απόσταση από την ακτή και βάθη μέχρι 70 μ. περίπου, γεγονός που συνεπάγεται αυξημένο κόστος εγκατάστασης και διαχείρισης των μονάδων. Ενώ η επέκταση της Ζώνης Νότια Ανατολικά, δεν κρίθηκε σκόπιμη, καθόσον αφορά θαλάσσια περιοχή με ιδιαίτερες περιβαλλοντικές και λοιπές συνθήκες, που οφείλονται στα συνεχώς μειούμενα βάθη, την οριοθέτηση στην περιοχή της ζώνης Δ, εκτροφής των οστρακοειδών (η θέση της έχει ορισθεί με απόφαση του Περιφερειάρχη Ηπείρου) και στο γεγονός ότι σε μικρή σχετικά απόσταση και συγκεκριμένα στον Όρμο Σαγιάδας έχουν καθορισθεί ακτές κολύμβησης. Για τη Ζώνη Δ ως εναλλακτική δυνατότητα εξετάσθηκε η επέκτασή της τουλάχιστον κατά 200 στρέμματα νότια ανατολικά και απορρίφθηκε έχοντας υπόψη ότι η ανάπτυξη της οστρακοκαλλιέργειας στην ευρύτερη περιοχή δεν έχει μέχρι σήμερα σημειώσει ικανοποιητικά αποτελέσματα ώστε να δικαιολογείται μεγαλύτερη έκταση της προτεινόμενης. Διάσπαση των Ζωνών Α και Β Η εναλλακτική λύση διάσπασης των Ζωνών Α και Β (σε επιμέρους ζώνες), η οποία ουσιαστικά θα επιφέρει και μείωση της έκτασης αυτών, απορρίφθηκε, καθόσον οι απαιτούμενες και προτεινόμενες μακροπρόθεσμες μετακινήσεις ή/και επεκτάσεις υφιστάμενων και νέων μονάδων, για τη βιώσιμη λειτουργία τους, εντός των Ζωνών Α και Β δεν θα είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν, σε μικρότερες εκτάσεις Ζωνών, ιδιαίτερα στη Ζώνη Α. Επιπρόσθετα για τη Ζώνη Β αναφέρεται ότι η μείωση της έκτασής της (με την ενδεχόμενη διάσπαση) σημαίνει και τον χωρίς λόγο περιορισμό μιας κατάλληλης περιοχής για την ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας, δραστηριότητας ιδιαίτερα σημαντικής για την οικονομία στην Π.Ε. Θεσπρωτίας και γενικότερα της Ηπείρου. δ. Αύξηση της συνολικής δυναμικότητας των μονάδων, μικρότερης ή μεγαλύτερης της προτεινόμενης. Το εναλλακτικό σενάριο, που εξετάστηκε, ήταν η διαμόρφωση της προτεινόμενης δυναμικότητας των μονάδων και συνακόλουθα της Π.Ο.Α.Υ. σύμφωνα με την 100

107 εφαρμογή της με αριθ. οικ /1866/ Κοινής Εγκυκλίου Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. και Υ.Α.Α.Τ, χωρίς τον ορισμό μέγιστου ορίου. Το εν λόγω σενάριο θα έδινε συνολική ετήσια δυναμικότητα σημαντικά μεγαλύτερη από την τελικά προτεινόμενη στην πλειοψηφία των περιοχών, καθώς τα χαρακτηριστικά που λαμβάνονται υπόψη (βάθη, αποστάσεις από την ακτή και ταχύτητα θαλάσσιων ρευμάτων) σε πολλές περιπτώσεις το επέτρεπαν. Παρόλα αυτά, είναι επιλογή, η ετήσια δυναμικότητα να περιοριστεί με τον ορισμό μέγιστων ορίων, δυναμικότητα ανάλογα με τη μισθωμένη έκταση και με βασικό γνώμονα την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Παρόλο που η οικολογική κατάσταση της περιοχής της μελετώμενης ΠΟΑΥ βρίσκεται σε ικανοποιητικά επίπεδα κρίθηκε σκόπιμο να επανεξεταστεί μετά την πλήρη λειτουργία των μονάδων της. Σε κάθε περίπτωση την παρούσα περίοδο θα πρέπει να αποκλεισθεί κάθε ενδεχόμενο να δημιουργηθούν προβλήματα στην διαχείριση των παραγωγικών μονάδων. ε. Οι θέσεις υδρανάπαυσης, είτε να έχουν μικρότερη έκταση, είτε να βρίσκονται σε διαφορετικές θέσεις από τις επιλεχθείσες. Όσον αφορά τις εναλλακτικές περιπτώσεις των θέσεων υδρανάπαυσης είτε να έχουν μικρότερη έκταση, είτε να βρίσκονται σε διαφορετικές θέσεις από τις επιλεχθείσες, αναφέρεται ότι απορρίφθηκαν καθόσον, αυτές θα πρέπει να βρίσκονται σε θαλάσσιο χώρο με ανάλογες περιβαλλοντικές συνθήκες των υφιστάμενων μονάδων αλλά και των νέων και σε μικρή σχετικά απόσταση (λόγοι κόστους και υποστήριξης μονάδων). Ενόψει των ανωτέρω και κατόπιν της συνεκτίμησης των παραμέτρων του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος της περιοχής, όσο και της βιωσιμότητας των μονάδων, μετά την απόρριψη των εναλλακτικών λύσεων που εξετάστηκαν, θεωρούμε ότι επικρατούσα λύση είναι η προτεινόμενη (4 ζώνες στις θέσεις και με την έκταση όπως προαναφέρθηκαν). 101

108 6. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Η περιοχή μελέτης περιλαμβάνει την ακτογραμμή από το βόρειο άκρο του όρμου Ηγουμενίτσας έως το παράκτιο συνοριακό όριο Ελλάδος-Αλβανίας και ανήκει στις Δημοτικές Ενότητες Σαγιάδας και Ηγουμενίτσας. H πρόσβαση στην περιοχή είναι περιορισμένη γιατί αποτελεί παραμεθόριο περιοχή και η υδατοκαλλιέργεια αποτελεί την μόνη παραγωγική δραστηριότητα στη παράκτια ζώνη με παρουσία μονάδων θαλάσσιας ιχθυοκαλλιέργειας και οστρακοκαλλιέργειας, σταθμού παραγωγής γόνου, καθώς και σταθμού προπάχυνσης ειδών θαλάσσιας ιχθυοκαλλιέργειας. Η περιοχή περιλαμβάνει στο νότιο άκρο της το εκβολικό σύστημα του ποταμού Καλαμά. Πρόκειται για υγροτοπικό σύστημα με παλιές και νεότερες κοίτες του ποταμού, λιμνοθάλασσες και υγρά λιβάδια Είδος βυθού Στην παρούσα ενότητα μελετάται η κατάταξη των ιζημάτων του πυθμένα, η βενθική μακροπανίδα, η φυτοβενθική βιοκοινωνία και το ζωοπλαγκτόν στη θαλάσσια περιοχή της Σαγιάδας, τόσο σε θέσεις πλησίον των κλωβών εκτροφής θαλασσινών ψαριών, όσο και σε μία θέση στην οποία δεν ασκείται (αλλά προτείνεται) υδατοκαλλιεργητική δραστηριότητα. Για τα προαναφερόμενα εκπονήθηκε η μελέτη με τίτλο Ιζηματολογική Γεωχημική και Βιολογική μελέτη στην περιοχή Σαγιάδα Θεσπρωτίας, για την ΠΟΑΥ Θεσπρωτίας από το τμήμα Γεωλογίας (τομέας Γενικής Θαλάσσιας Γεωλογίας και Γεωδυναμικής) του Πανεπιστημίου Πατρών Δειγματοληψία Η δειγματοληψία ιζήματος πραγματοποιήθηκε στις 30/07/2014 στους σταθμούς 12 (Νέα Θέση), 13 (Θέση: Μπλε Δελφίνι), 14 (Θέση: Ορλιάς) και 15 (Θέση: Σελόντα Πάρκο Ι), όπως παρουσιάζονται στην Εικόνα 1 και καλύπτουν αντιπροσωπευτικές θέσεις της υπό δημιουργία ΠΟΑΥ. Η συλλογή των ιζημάτων έγινε με τη χρήση αρπάγης τύπου Van-Veen με επιφάνεια δειγματοληψίας 0.04m 2. Η δειγματοληψία των υδάτων έγινε σε βάθος 0.5 m από την επιφάνεια με πλαστικές φιάλες του ενός 102

109 λίτρου. Τα ιζήματα όπως και τα δείγματα των νερών τοποθετήθηκαν σε φορητό ψυγείο για την μεταφορά τους στο εργαστήριο, ενώ για το ίζημα η συντήρησή του έγινε στους -4 0 C ενώ το νερό αναλύθηκε εντός είκοσι τεσσάρων ωρών ως προς τα θρεπτικά άλατα και οξινίστηκε για την ανάλυση των βαρέων μετάλλων. Εικόνα 1: Οι θέσεις των μονάδων υδατοκαλλιεργειών της ΠΟΑΥ της Σαγιάδας (κίτρινο χρώμα) και με κόκκινο χρώμα οι τέσσερις θέσεις που πραγματοποιήθηκαν οι δειγματοληψίες και αναλύσεις νερού και ιζήματος Γεωχημικές Αναλύσεις Η μέτρηση του ολικού οργανικού άνθρακα (T.O.C.) στα ιζήματα και του ολικού αζώτου (ΤΝ) πραγματοποιήθηκε χρησιμοποιώντας τον αναλυτή Shimadzu TOC- VCSH TOC/TN, σε συνδυασμό με ένα ανιχνευτή χημειοφωταύγειας κατά DIN EN και ASTM D5176 αντίστοιχα, ενώ ο προσδιορισμός του ολικού φωσφόρου (ΤP) κατά Standard Methods APHA (2005) (Εικόνα 2). 103

110 Εικόνα 2: Αναλυτική συσκευή ολικού οργανικού άνθρακα και ολικού αζώτου. Στα δείγματα όπου παρατηρήθηκε μεγάλη συγκέντρωση του αδρομερούς κλάσματος, ο προσδιορισμός των γεωχημικών παραμέτρων πραγματοποιήθηκε στο κλάσμα του κοκκομετρικού μεγέθους το οποίο ήταν μικρότερο από 63 μm και αντιστοιχεί στο κλάσμα της άμμου. Για τον προσδιορισμό των βαρέων μετάλλων και των ιχνοστοιχείων από κάθε συλλεχθέν δείγμα χρησιμοποιήθηκε ποσότητα περίπου 1g ± 0.1mg από κάθε δείγμα διαλύθηκε σε μίγμα νιτρικού και υδροχλωρικού οξέος [2.35 ml of 65% HNO 3 and 7 ml of HCl (aqua regia)] σε φούρνο μικροκυμάτων (Berghof speedwave MWS-3+). Τα στάδια επεξεργασίας περιλαμβάνουν θέρμανση του μίγματος ως ακολούθως: 145 C για 5 λεπτά, 170 C για 10 λεπτά, 170 C για 15 λεπτά. Τα διαλύματα αφέθηκαν για 30 περίπου λεπτά ώστε να φτάσουν σε θερμοκρασία περιβάλλοντος και αραιώθηκαν με αποσταγμένο νερό έως τελικό όγκο 10 ml. Τα διαλύματα αναλύθηκαν με Thermo Scientific icap 6000 ICP-OES. Οι συνθήκες λειτουργίας του οργάνου ήταν: Nebulizer Gas flow rates: 0.5 l/min; Auxiliary Gas Flow: 0.5 l/min; Plasma Gas Flow: 15 l/min; Pump rate: 45 rpm; ICP RF Power: 1100 W. 104

111 Η βαθμονόμηση του οργάνου έγινε με την χρήση πρότυπου πολυμεταλικού διαλύματος 100 mg/l της Merck. Τα πρότυπα βαθμονόμησης παρασκευάστηκαν με αραίωση του πιο πάνω πυκνού πρότυπου διαλύματος με1% HNO 3. Η βαθμονόμηση του οργάνου περιελάμβανε την χρήση 6 πρότυπων διαλυμάτων που καλύπτουν την περιοχή συγκεντώσεων των μετάλλων που προσδιορίθηκαν. Ο συντελεστής συσχέτισης (R2) για κάθε καμπύλη βαθμονόμησης Το όριο ανίχνευσης υπολογίσθηκε από την τυπική απόκλιση (standard deviation) από μία σειρά συνεχώμενων μετρήσεων ενός τυφλού διαλύματος για το κάθε στοιχείο. Επιπρόσθετα η ακρίβεια των προσδιορισμών ελέχθηκε με την ανάλυση πιστοποιημένου πρότυπου εδαφικού δείγματος αναφοράς: BIPEA s proficiency testing scheme A Κοκκομετρική ανάλυση Κατάταξη Ιζημάτων Πυθμένα Για την κοκκομετρική ανάλυση των συλλεχθέντων δειγμάτων ιζήματος χρησιμοποιήθηκε το συνηθέστερο μεθοδολογικό σχήμα κοκκομετρικής ανάλυσης θαλασσίων ιζημάτων το οποίο διακρίνεται σε δύο επιμέρους μεθόδους: (i) τη μέθοδο του ξηρού κοσκινίσματος για τις κοκκομετρικές κλάσεις των ψηφιτών και των άμμων και (ii) Κοκκομετρική ανάλυση με τη συσκευή Malvern Mastersizer 2000 Ηydro (Laser Analysis) για την κοκκομετρική κλάση του πηλού και της αργίλου (Ιλύος). Στόχος της ανάλυσης αυτής είναι η περιγραφή των συλλέχθεντων ιζημάτων σε όρους λιθολογικής ονοματολογίας και στατιστικής περιγραφής. Πραγματοποιήθηκε η διάκριση του λεπτόκοκκου (πηλός και άργιλος ιλύς) από το αδρόκοκκου υλικό (ψηφίτης και άμμος) με υγρό κοσκίνισμα. Στο αδρόκοκκο κλάσμα η κοκκομετρική ανάλυση πραγματοποιηθηκε με κόσκινα ενώ στο λεπτόκοκκο με τη συσκευή Malvern Mastersizer 2000 Hydrο (Εικόνα 3). Τα αποτελέσματα των αναλύσεων παρουσιάζονται υπό μορφή αθροιστικής % κατά βάρος καμπύλης και υπό μορφή τριγωνικών διαγραμμάτων κατά FOLK (1974). Η επεξεργασία των αποτελεσμάτων της κοκκομετρικής ανάλυσης καθώς και ο υπολογισμός των στατιστικών παραμέτρων πραγματοποιήθηκαν με το λογισμικό GRADISTAT (Blott abd Pye 2001). 105

112 Εικόνα 3: Συσκευή Malvern Mastersizer 2000 Hydrο που χρησιμοποιήθηκε στη παρούσα μελέτη Μέτρηση θρεπτικών αλάτων N,P Τα θρεπτικά άλατα Ν, P, μετρήθηκαν στους σταθμούς με τη μέθοδο της ιοντικής χρωματογραφίας για τα ανιόντα και της φασματοφωτομετρίας για τα κατιόντα. Για την ανάλυση των νιτρικών (NO 3 -N), νιτρώδη (NO 2 -N) και φωσφορικών (PO 4 -P) ιόντων χρησιμοποιήθηκε ο ιοντικός χρωματογράφος (ion chromatography system της εταιρίας Dionex μοντέλο ics-1100) (Εικόνα 4). Για την ανάλυση των αμμωνιακών ιόντων (NH + 4 -N) χρησιμοποιήθηκε φασματοφωτόμετρο DR2800 HACH και τυποποιημένα φιαλίδια αντιδραστηρίων της ίδιας εταιρίας με bar-code (Εικόνα 5). 106

113 Εικόνα 4: Ο ιοντικός χρωματογράφος (ion chromatography system της εταιρίας Dionex μοντέλο ics-1100). Εικόνα 5: Φασματοφωτόμετρο και τα τυποποιημένα φιαλίδια της κάθε παραμέτρου Ζωοβενθική πανίδα Η δειγματοληψία για τη ζωοβενθική μακροπανίδα πραγματοποιήθηκε στις 30/7/2014 σε ένα δίκτυο τεσσάρων σταθμών δειγματοληψίας κατά μήκος της ακτογραμμής στο ΒΔ τμήμα του Ν.Θεσπρωτίας πλησίον της Σαγιάδας. Η επιλογή των σημείων πραγματοποιήθηκε με κριτήρια το βάθος και τη γειτνίαση στις υπάρχουσες μονάδες εκτροφής ψαριών στην περιοχή. Η ακριβής θέση καθώς και συμπληρωματικές πληροφορίες για κάθε σταθμό δειγματοληψίας παρουσιάζονται στην Εικόνα 6 και στον Πίνακα

114 Εικόνα 6: Θέσεις δειγματοληψίας ζωοβενθικής μακροπανίδας και ζωοπλαγκτού στην περιοχή μελέτης. Φωτογραφία από Google earth. Πίνακας 9: Οι σταθμοί δειγματοληψίας της ζωοβενθικής πανίδας. Σταθμός ΓΠ ΓΜ Βάθος (m) Αρ. Επαν. Σ1(ΝΕΟ) 38 º º Σ2 (Μπλε Δελφίνι) 39 º º Σ3 (Ορλιάς) 39 º º Σ4 (ΣΕΛΟΝΤΑ) 39 º º Περιγραφή Σταθμών Δειγματοληψίας Σ1 (ΝΕΑ): Θέση δειγματοληψίας στο μέσο περίπου της περιοχής μελέτης, σε απόσταση μεγαλύτερη των 500m από την πλησιέστερη μονάδα εκτροφής. Απόσταση από την ακτή 1100m, βάθος 48m, με λασπώδη πυθμένα με σχετικά ήπια κλίση. Μετά την απομάκρυνση του λεπτόκοκκου υλικού από το κόσκινο, στο δείγμα παρέμειναν κυρίως υπολείμματα από κελύφη διθύρων και γαστερόποδων. 108

115 Σ2 (Μονάδα Μπλε Δελφίνι): Θέση δειγματοληψίας στο βορειοδυτικό τμήμα της περιοχής μελέτης πλησίον των συνόρων με την Αλβανία. Βάθος 25m σε απόσταση 160m από την ακτή και 10m από τους κλωβούς της υπάρχουσας μονάδας εκτροφής σε πυθμένα με σχετικά απότομη κλίση. Μεταξύ των κλωβών και της ακτής επιβεβαιώθηκε η παρουσία λειμώνων του φανερόγαμου Posidonia oceanica με τη μορφή αραιών συστάδων και μέγιστο βάθος εξάπλωσης τα 14m. Μετά την απομάκρυνση του λεπτόκοκκου υλικού από το κόσκινο, στο δείγμα παρέμειναν αρκετά υπολείμματα από κελύφη μυδιών (Mytilus sp.) τα οποία προέρχονται από τον καθαρισμό των πλωτών εγκαταστάσεων της μονάδας εκτροφής (κλωβούς, σχοινιά κλπ) καθώς και υπολείμματα από βλαστούς του είδους P. oceanica τα οποία προέρχονται από τα κοντινές στη μονάδα συστάδες όπως αυτές περιγράφηκαν ανωτέρω (Εικόνα 7Α). Σ3 (Θέση Ορλιάς): Θέση δειγματοληψίας πλησίον των μονάδων εκτροφής στο κέντρο της περιοχής μελέτης. Η απόσταση από τους κλωβούς εκτροφής ήταν περίπου 50m, η απόσταση από την ακτή 365m. Το βάθος του σημείου δειγματοληψίας ήταν 40m σε πυθμένα με σχετικά ήπια κλίση. Μετά την απομάκρυνση του λεπτόκοκκου υλικού από το κόσκινο, στο δείγμα παρέμειναν αρκετά υπολείμματα από κελύφη μυδιών (Mytilus sp.) καθώς και αρκετά κελύφη θυσσανοπόδων, τα οποία προέρχονται από τον καθαρισμό των πλωτών εγκαταστάσεων της μονάδας εκτροφής (κλωβούς, σχοινιά κλπ) (Εικόνα 7Γ). Σ4 (Θέση ΣΕΛΟΝΤΑ Πάρκο Ι): Θέση δειγματοληψίας στο νοτιοανατολικό άκρο της περιοχής μελέτης μεταξύ των κλωβών της μονάδας και μιας υπάρχουσας βραχονησίδας. Το βάθος σταθμού ήταν 20m και η απόσταση από τους πλησιέστερους κλωβούς εκτροφής 25m. Η απόσταση από την ακτή ήταν περίπου 150m και από τη βραχονησίδα περίπου 50m. Ο πυθμένας παρουσίασε ήπια κλίση. Μετά την απομάκρυνση του λεπτόκοκκου υλικού από το κόσκινο, στο δείγμα παρέμεινε σημαντικό μέρος από το χονδρόκοκκο υπόστρωμα καθώς και υπολείμματα από κελύφη διθύρων. Δεν υπήρχαν υπολείμματα προερχόμενα από τον καθαρισμό των πλωτών εγκαταστάσεων της μονάδας εκτροφής (κλωβούς, σχοινιά κλπ) (Εικόνα 7Β). 109

116 Εικόνα 7: Απεικόνιση των υπολειμμάτων που παρέμειναν στο δείγμα μετά το κισκίνισμα του υλικού που συλλέχθηκε στις θέσεις δειγματοληψίας. Α: Θέση Σ2 (Μπλε Δελφίνι), Β: Θέση Σ4 (Πάρκο Σελόντα), Γ: Θέση Σ3 (Ορλιάς). Οι δειγματοληψίες πραγματοποιήθηκαν από πλωτό μέσο με τη χρήση αρπάγης τύπου Van-Veen με επιφάνεια δειγματοληψίας 0.04m 2. Σε κάθε σημείο δειγματοληψίας πραγματοποιήθηκαν τρεις επαναλήψεις με εξαίρεση τη θέση ΟΡΛΙΑΣ (Σ3) όπου για τεχνικούς λόγους συλλέχθηκε μόνο ένα δείγμα. Το ίζημα που συνέλεγε η αρπάγη κοσκινιζόταν επιτόπου σε κόσκινο με μεταλλικό πλέγμα διαμέτρου 0.5mm ώστε να αφαιρεθεί όλο το λεπτόκοκκο υλικό του ιζήματος. Όλο το υλικό που απέμενε στο κόσκινο τοποθετούνταν σε δοχείο με ουδετεροποιημένο διάλυμα φορμαλδεΰδης 4% και ερυθρό της Βεγγάλης ώστε να πραγματοποιηθεί επιλεκτική χρώση των ζωντανών οργανισμών. Ακολούθως, τα δείγματα επεξεργάσθηκαν και αναλύθηκαν στο εργαστήριο. Από κάθε δείγμα απομονώθηκαν όλοι οι χρωματισμένοι οργανισμοί οι οποίοι καταμετρήθηκαν και αναγνωρίσθηκαν σε επίπεδο ταξινομικής ομάδας (taxa) με τη χρήση στερεοσκοπίου. Μετρήθηκε επίσης 110

117 το συνολικό νωπό βάρος των οργανισμών σε κάθε δείγμα σε ζυγό ακριβείας (±0.0001g) Φυτοβενθική βιοκοινωνία & Εκτίμηση Οικολογικής Ποιότητας Η φυτοβενθική βιοκοινωνία στην περιοχή μελέτης μελετήθηκε σε τρεις θέσεις κατά μήκος του βορειοδυτικού τμήματος της ακτογραμμής του νομού Θεσπρωτίας (Εικόνα 8). Εικόνα 8: Θέσεις δειγματοληψίας (κόκκινοι κύκλοι, Σ1 Σ3) για τη μελέτη της φυτοβενθικής βιοκοινωνίας στην περιοχή μελέτης. Η επιλογή των θέσεων πραγματοποιήθηκε με κριτήριο τη γειτνίαση τους στις υπάρχουσες μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας (κλωβοί εκτροφής τσιπούρας και λαβρακιού) ούτως ώστε να αποτυπωθεί η οικολογική κατάσταση στην περιοχή. Όλες οι μονάδες εκτροφής λειτουργούν στις θέσεις αυτές αδιάλειπτα, για περισσότερα από 5 έτη. Οι δειγματοληψίες πραγματοποιήθηκαν στις 30 Ιουλίου 2014 σε βάθη από 0 1m με ελεύθερη κατάδυση. Σε κάθε θέση δειγματοληψίας πραγματοποιήθηκε οπτική δειγματοληψία με φωτογράφηση τετράγωνων πλαισίων διαστάσεων 20x20cm με υποβρύχια ψηφιακή φωτογραφική μηχανή Olympus. Σε κάθε σταθμό 111

118 φωτογραφήθηκαν δέκα πλαίσια. Το πρώτο πλαίσιο τοποθετήθηκε τυχαία και τα υπόλοιπα εννέα τοποθετήθηκαν κατά μήκος ευθείας γραμμής, στο ίδιο βάθος, ανά 1m. Παράλληλα, σε κάθε σταθμό πραγματοποιήθηκε συμβατική δειγματοληψία όσο το δυνατόν περισσοτέρων ειδών μακροφυκών, για την υποβοήθηση της αναγνώρισης των ειδών. Η ταυτοποίηση των ειδών πραγματοποιήθηκε στο εργαστήριο σε επίπεδο γένους. Για την ταυτοποίηση χρησιμοποιήθηκαν οι λίστες γενών και ειδών που αναφέρονται στους Gomez-Garreta et al. (2001), Orfanidis et al. (2003), Tsiamis et al. (2013), Panayotidis et al. (2004) καθώς και ο ιστότοπος Η κατηγοριοποίηση των ειδών τα οποία δεν ήταν δυνατόν να αναγνωρισθούν από τις φωτογραφίες ή/και από τα δείγματα που συλλέχθηκαν, πραγματοποιήθηκε ταξινόμηση σε επίπεδο παρόμοιων ταξινομικά ομάδων. Η επεξεργασία των φωτογραφιών πραγματοποιήθηκε με το ελεύθερο λογισμικό ImageJ v.147. Με τη χρήση του λογισμικού πραγματοποιήθηκε για κάθε πλαίσιο η εκτίμηση της κάλυψης των ειδών. Τα δεδομένα της κάλυψης χρησιμοποιήθηκαν για τον υπολογισμό του Δείκτη Οικολογικής Εκτίμησης (EEI) όπως περιγράφεται από τους Orfanidis et al και Orfanidis et al Σύμφωνα με την συγκεκριμένη μεθοδολογία, το οικολογικό καθεστώς κάθε περιοχής μπορεί να χαρακτηρισθεί ως «Υψηλό», «Καλό», «Μέτριο», «Χαμηλό» ή «Κακό». Ο χαρακτηρισμός αυτός προϋποθέτει το διαχωρισμό των βενθικών ειδών φυκών και φανερόγαμων σε δύο ομάδες οικολογικής κατάστασης (Ecological State Groups I & ΙΙ ή ESG-I & ESG-II) ανάλογα με τα μορφολογικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά τους. Στην ομάδα ESG-I εντάσσονται πολυετή είδη με αργό ρυθμό ανάπτυξης (kstrategists), δενδρόμορφα είδη με παχύ θαλλό και είδη με ασβεστοποιημένο θαλλό. Σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται και τα θαλάσσια φανερόγαμα (π.χ. Posidonia oceanica, Cymodocea nodosa). Στην ομάδα ESG-II εντάσσονται ευκαιριακά είδη με μεγάλο ρυθμό ανάπτυξης (rstrategists), με εποχική εμφάνιση, νηματοειδή, φυλλοειδή ή αραιό δενδρόμορφο θαλλό. Το οικολογικό καθεστώς κάθε περιοχής προσδιορίζεται από μια μήτρα προσδιορισμού ανάλογα με το συνολικό ποσοστό κάλυψης που παρουσιάζουν οι ομάδες ESG-I και ESG-II (Εικόνα 9). 112

119 Εικόνα 9: Μήτρα εκτίμησης της οικολογικής κατάστασης μιας περιοχής ανάλογα με τα ποσοστά αφθονίας των ομάδων ESG-I & ESG-II. (Εικόνα από τους Orfanidis et al., 2001) Ζωοπλαγκτόν Οι δειγματοληψίες του μεσοζωοπλαγκτού πραγματοποιήθηκαν με οριζόντια επιφανειακή σύρση πλαγκτονικού διχτυού τύπου WP-2 με άνοιγμα ματιού 200μm σε τέσσερις θέσεις δειγματοληψίας (Σ1 Σ4, Εικόνα 10). Στο στόμιο του διχτυού τοποθετήθηκε ροόμετρο για τον ακριβή προσδιορισμό του όγκου του νερού που φιλτραρίσθηκε από το δίχτυ κατά τη διάρκεια της δειγματοληψίας. Οι πορείες σύρσης του διχτυού είχαν μήκος περίπου 150m σε όλα τα σημεία δειγματοληψίας. 113

120 Εικόνα 10: Οι θέσεις δειγματοληψίας ζωοβενθικής πανίδας και ζωοπλανγκτού στην περιοχή μελέτης. Μετά τη σύρση, το δίχτυ ξεπλύθηκε και όλοι οι οργανισμοί που υπήρχαν στο συλλεκτήρα τοποθετήθηκαν σε δοχείο και μονιμοποιήθηκαν με ουδετεροποιημένο διάλυμα φορμαλδεΰδης 4% για περαιτέρω επεξεργασία στο εργαστήριο. Οι οργανισμοί καταμετρήθηκαν και αναγνωρισθηκαν σε επίπεδο γένους ή όπου αυτό δεν είναι εφικτό σε επίπεδο ταξινομικής ομάδας (taxa) σε στερεομικροσκόπιο Αποτελέσματα Συμπεράσματα Κοκκομετρική Ανάλυση Κατάταξη ιζημάτων πυθμένα Από τα αποτελέσματα της κοκκομετρικής ανάλυσης προκύπτει ότι ο πυθμένας στην υπό μελέτη περιοχή κατατάσσεται ανά θέση ως εξής: 1. Θέση 12 (ΝΕΑ ΘΕΣΗ) ως ΠΗΛΟΣ (SILT), 2. Θέση 13 (ΟΡΛΙΑΣ) ως πηλώδης ΑΜΜΟΣ (silty SAND) με παρουσία χαλικιών βιογενούς προέλευσης, 3. Θέση 14 (ΜΠΛΕ ΔΕΛΦΙΝΙ) αμμώδης ΠΗΛΟΣ (sandy SILT) με χάλικες 4. Θέση 15 (ΣΕΛΟΝΤΑ) πηλώδης ΑΜΜΟΣ (silty SAND) με χάλικες. 114

121 Στα δείγματα που αναλύθηκαν το ποσοστό της άμμου κυμάνθηκε από 0,43 έως 76,01 % με μέση τιμή 43,92 %, του πηλού από 9,12 έως 83,61 % με μέση τιμή 37,17 % και της αργίλου από 1,28 έως 15,96 % με μέση τιμή 6,07 %. Τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα με το ποσοστό συμμετοχής της κάθε κλάσης παρουσιάζεται στον Πίνακα 10, η κατανομή των ποσοστών και η κατάταξη των δειγμάτων με τη χρήση τριγωνικού διαγράμματος κατά FOLK στην Εικόνα 11 και τέλος όλοι στατιστικοί παράμετροι των αναλύσεων με την περιγραφική και δομική κατάταξη των δειγμάτων στον Πίνακα 11. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το 90% της κλάσης των χαλικιών ήταν βιογενούς προέλευσης (κελύφη και θραύσματα κελυφών). Φωτογραφίες του υλικού που αναλύθηκε για κάθε κλάση χωριστά παρουσιάζονται στις Εικόνες 12, 13, 14 και 15. Πίνακας 10: Αποτελέσματα κοκκομετρικής ανάλυσης με τα ποσοστά παρουσίας χαλικιών, άμμου και ιλύος ΔΕΙΓΜΑ ΘΕΣΗ % GRAVEL % SAND % SILT % CLAY 12 ΝΕΑ ΘΕΣΗ 0,00% 0,43% 83,61% 15,96% 13 ΟΡΛΙΑΣ 24,87% 64,73% 9,12% 1,28% 14 ΜΠΛΕ ΔΕΛΦΙΝΙ 13,5% 34,5% 46,4% 5,6% 15 ΣΕΛΟΝΤΑ 13,0% 76,0% 9,5% 1,4% MIN: 0,00% 0,43% 9,12% 1,28% MAX: 24,87% 76,01% 83,61% 15,96% AVERAGE: 12,84% 43,92% 37,17% 6,07% 115

122 Εικόνα 11: Τριγωνικό διάγραμμα κατάταξης των ιζημάτων κατά Folk (1974). 116

123 Πίνακας 11: Συγκεντρωτική παρουσίαση των κοκκομετρικών αναλύσεων των δειγμάτων με τα ποσοστά συμμετοχής της κάθε κλάσεις, τις στατιστικές παραμέτρους και την ονοματολογική και δομική κατάταξη των δειγμάτων. SAMPLE AREA ΣΑΓΙΑΔΑ, ΣΑΓΙΑΔΑ, ΣΑΓΙΑΔΑ, ΣΑΓΙΑΔΑ, SIEVING ERROR: SAMPLE TYPE: Unimodal, Poorly Sorted Bimodal, Very Poorly Sorted Bimodal, Very Poorly Sorted Bimodal, Very Poorly Sorted TEXTURAL GROUP: Mud Gravelly Muddy Sand Gravelly Mud Gravelly Muddy Sand SEDIMENT NAME: Fine Silt Very Fine Gravelly Fine Silty Very Coarse Sand Very Fine Gravelly Medium Silt Very Fine Gravelly Fine Silty Fine Sand METHOD OF MEAN ( x a ) : 8, ,4 139,8 507,4 MOMENTS SORTING ( s a ) : 16,43 531,0 269,1 504,7 Arithmetic (mm) SKEWNESS ( Ska ) : 10,81 0,551 3,145 0,608 KURTOSIS ( Ka ) : 151,5 1,435 12,82 1,532 METHOD OF MEAN ( x g ) : 5,236 60,78 18,67 106,3 MOMENTS SORTING ( s g ) : 2,668 15,83 7,939 10,19 Geometric (mm) SKEWNESS ( Skg ) : 0,019-0,559 0,066-1,047 KURTOSIS ( K g ) : 3,075 1,648 1,822 2,795 FOLK AND MEAN 5, ,7 59,07 367,7 WARD METHOD SORTING 2,670 4,392 10,10 4,823 (mm) SKEWNESS ( Sk ) : G -0,037-0,577 0,069-0,243 KURTOSIS ( K ): G 1,039 0,823 0,758 0,959 FOLK AND MEAN ( M Z ) : 7,581 1,150 4,081 1,443 WARD METHOD SORTING ( s I ) : 1,417 2,135 3,336 2,270 (f) SKEWNESS ( SkI ) : 0,037 0,577-0,069 0,243 KURTOSIS ( K ): G 1,039 0,823 0,758 0,959 FOLK AND MEAN: Fine Silt Medium Sand Very Coarse Silt Medium Sand WARD METHOD SORTING: Poorly Sorted Very Poorly Sorted Very Poorly Sorted Very Poorly Sorted (Description) SKEWNESS: Symmetrical Very Fine Skewed Symmetrical Fine Skewed KURTOSIS: Mesokurtic Platykurtic Platykurtic Mesokurtic % GRAVEL: 0,0% 24,9% 13,5% 13,0% % SAND: 0,4% 64,7% 34,5% 76,0% % MUD: 99,6% 10,4% 52,0% 11,0% % V COARSE GRAVEL: 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% % COARSE GRAVEL: 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% % MEDIUM GRAVEL: 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% % FINE GRAVEL: 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% % V FINE GRAVEL: 0,0% 24,9% 13,5% 13,0% % V COARSE SAND: 0,0% 15,4% 2,3% 14,8% % COARSE SAND: 0,0% 15,4% 2,3% 14,8% % MEDIUM SAND: 0,1% 12,1% 8,7% 15,5% % FINE SAND: 0,1% 11,1% 10,7% 15,7% % V FINE SAND: 0,2% 10,7% 10,6% 15,2% % V COARSE SILT: 2,8% 1,2% 5,7% 1,1% % COARSE SILT: 9,6% 1,6% 9,2% 1,7% % MEDIUM SILT: 21,3% 2,3% 12,4% 2,4% % FINE SILT: 28,7% 2,4% 11,8% 2,5% % V FINE SILT: 21,2% 1,6% 7,3% 1,7% % CLAY: 16,0% 1,3% 5,6% 1,4% Εικόνα 12: Δείγμα 12 νέα θέση Άμμος Ιλύς 117

124 Εικόνα 13: Δείγμα 13 ΟΡΛΙΑΣ Χαλίκι Άμμος Ιλύς Εικόνα 14: Δείγμα 14 ΜΠΛΕ ΔΕΛΦΙΝΙ Χαλίκι Άμμος Ιλύς Εικόνα 15: Δείγμα 15 ΣΕΛΟΝΤΑ ΠΑΡΚΟ Ι. Χαλίκια Άμμος Ιλύς 118

125 Γεωχημική ανάλυση ιζημάτων πυθμένα Τα αποτελέσματα της γεωχημικής ανάλυσης των ιζημάτων του πυθμένα δείχνουν ότι η θέση 14 (ΜΠΛΕ ΔΕΛΦΙΝΙ) παρουσιάζει το μεγαλύτερο ποσοστό σε οργανικό άνθρακα (ΤΟC), ενώ η θέση 13 (ΟΡΛΙΑΣ) το μικρότερο ποσοστό σε TOC (Πίνακας 12). Οι θέσεις 12 και 15 εμφανίζουν περίπου ίδιες τιμές σε οργανικό άνθρακα. Σε όλες τις θέσεις δειγματοληψίας οι τιμές του TOC κυμαίνονται σε φυσιολογικά επίπεδα, ενώ σχετικά υψηλή τιμή εμφανίζεται η θέση 14 η οποία επιπρόσθετα παρουσιάζει την υψηλότερη τιμή σε ολικό άζωτο (T.N) και ολικό φωσφόρο (T.P) (Πίνακας 12). Η διαφορετική εικόνα που εμφανίζεται ως προς τις τιμές του ολικού άνθρακα (T.C) είναι ένας συνδυασμός φυσικών και ανθρωπογενών διεργασιών και σχετίζεται κυρίως με τις υψηλές τιμές σε CaO όπως φαίνεται στον πίνακα 12, με τις θέσεις 13 και 15 να παρουσιάζουν τις υψηλότερες τιμές τόσο σε T.C. όσο και σε CaO. Σε σχέση με τα ιχνοστοιχεία που προσδιορίστηκαν στις θέσεις δειγματοληψίας τα στοιχεία Cu, Cr, Cd, Ni, Pb, V, Zn εμφανίζουν έναν εμπλουτισμό στην θέση 14 σε σχέση με τις υπόλοιπες θέσεις δειγματοληψίας με μία μικρή διαφορά για τον Zn μεταξύ των θέσεων 13 και 14 (Πίνακας 13). H αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των γεωχημικών αναλύσεων πραγματοποιήθηκε με βάση τους Mc Donald and Ingersoll (2010) με τη χρήση τιμών ελέγχου τοξικότητας (Toxicity Screening Values) και κατά (Burton, 2002) οδηγίες για τα όρια βαρέων μετάλλων σε ιζήματα (Threshold Effect Level in sediment quality guidelines for metals). Τα ανωτέρω όρια ελέγχου ποιότητας των ιζημάτων δεν αποτελούν όρια τα οποία έχουν καθιερωθεί από την ελληνική νομοθεσία και ως εκ τούτου μπορούν να αξιολογηθούν μερικώς και να αποτελέσουν μόνο την βάση (baseline) για την περαιτέρω παρακολούθηση - περιβαλλοντική εκτίμηση των μεταβολών στις συγκεντρώσεις των βαρέων μετάλλων. Η σύγκριση των συγκεντρώσεων των στοιχείων Cu, Cr, Cd, Ni, Pb, Zn στα ιζήματα των περιοχών μελέτης με τις τιμές που έχουν καθοριστεί σύμφωνα με τη βιβλιογραφία που αναφέρθηκε και αφορούν στις συγκεντρώσεις ελέγχου ποιότητας των ιζημάτων, δείχνει ότι: 1. Το Cd, σε όλες τις θέσεις δειγματοληψίας εμφανίζει χαμηλότερες τιμές από την τιμή 0,6 ppm που είναι το όριο συγκέντρωσης του για τον ποιοτικό χαρακτηρισμό των ιζημάτων. 119

126 2. Ο Zn, σε όλες τις θέσεις δειγματοληψίας εμφανίζει χαμηλότερες τιμές από την τιμή 123 ppm που είναι το όριο συγκέντρωσης του για τον ποιοτικό χαρακτηρισμό των ιζημάτων. 3. Ο Cu, σε όλες τις θέσεις δειγματοληψίας, εκτός της θέσεως 14, εμφανίζει χαμηλότερες τιμές από την τιμή 35,70 ppm που είναι το όριο συγκέντρωσης του για τον ποιοτικό χαρακτηρισμό των ιζημάτων. Η θέση 14 εμφανίζει περίπου 3 φορές περισσότερο εμπλουτισμό σε Cu από την τιμή των 35,70 ppm, ενώ στην θέση 13 η συγκέντρωση του Cu είναι οριακά πιο κάτω του ορίου των 35,70 ppm. 4. Ο Pb, σε όλες τις θέσεις δειγματοληψίας εμφανίζει χαμηλότερες τιμές από την τιμή 35 ppm που είναι το όριο συγκέντρωσης του για τον ποιοτικό χαρακτηρισμό των ιζημάτων. 5. Το Cr, σε όλες τις θέσεις δειγματοληψίας, εκτός της θέσεως 14, εμφανίζει χαμηλότερες τιμές από την τιμή 37,30 ppm που είναι το όριο συγκέντρωσης του για τον ποιοτικό χαρακτηρισμό των ιζημάτων. Η θέση 14 εμφανίζει έναν εμπλουτισμό σε Cr κατά έναν συντελεστή 1,98 σε σχέση με την τιμή 37,30 ppm. 6. Το Ni, σε όλες τις θέσεις δειγματοληψίας, εκτός της θέσεως 14, εμφανίζει οριακά χαμηλότερες τιμές από την τιμή 18 ppm που είναι το όριο συγκέντρωσης του για τον ποιοτικό χαρακτηρισμό των ιζημάτων. Η θέση 14 εμφανίζει έναν εμπλουτισμό σε Ni κατά έναν συντελεστή 3,4 σε σχέση με την τιμή 18 ppm. Πίνακας 12: Αποτελέσματα Ολικού άνθρακα, Ολικού Οργανικού Άνθρακα, Ολικού Αζώτου και Ολικού Φωσφόρου. A/A ΘΕΣΗ T.C. T.O.C. T.N. T.P. (mg/g) (mg/g) (mg/g) (mg/g) 12 NEW 35,07 9,06 0,98 0,4 13 ΟΡΛΙΑΣ 105,44 4,63 0,65 0, ΜΠΛΕ ΔΕΛΦΙΝΙ 82,04 20,06 1,95 1,03 ΣΕΛΟΝΤΑ ΠΑΡΚΟ I 89,45 10,21 1,08 0,41 ΜΙΝ: 35,07 4,63 0,65 0,4 ΜΑΧ: 105,44 20,06 1,95 1,03 AVERAGE: 78 10,99 1,165 0,

127 Πίνακας 13: Αποτελέσματα γεωχημικής ανάλυσης ιζημάτων ανά αναλυθείσα παράμετρο και για τις θέσεις δειγματοληψίας 12, 13, 14 και Σύνθεση βενθικής μακροπανίδας Η μέση συνολική αφθονία των οργανισμών στους σταθμούς δειγματοληψίας κυμάνθηκε μεταξύ 700 και 3333 άτομων/m 2, ενώ η μέγιστη και η ελάχιστη αφθονία ήταν 450 άτομα/m 2 και 4200 άτομα/m 2, αντίστοιχα (Πίνακας 14). Η χαμηλότερη μέση αφθονία παρατηρήθηκε στο σταθμό Σ4 (νότιο τμήμα της περιοχής μελέτης) και η υψηλότερη μέση αφθονία στο σταθμό Σ1 στο κεντρικό τμήμα της περιοχής μελέτης (Εικόνα 16). Πίνακας 14: Μέση, ελάχιστη και μέγιστη αφθονία ζωοβενθικών οργανισμών στους σταθμούς δειγματοληψίας στην περιοχή μελέτης. Παρουσιάζεται και ο αριθμός των διαφορετικών taxa που βρέθηκαν συνολικά στα δείγματα κάθε σταθμού. Μέση Αφθονία Τυπική Ελάχιστο Μέγιστο Αριθμός Σταθμός (Άτομα/m 2 ) απόκλιση (Άτομα/m 2 ) (Άτομα/m 2 ) Taxa Σ1(ΝΕΟ) Σ2 (Μπλε Δελφίνι) Σ3 (Ορλιάς) Σ4 (ΣΕΛΟΝΤΑ) Ο συνολικός αριθμός ταξινομικών ομάδων (taxa) που αναγνωρίσθηκαν στα δείγματα κάθε σταθμού κυμάνθηκε από 5 (Σταθμός Σ4) έως 13 (Σταθμός Σ2) (Πίνακας 14, Εικόνα 17). Ο χαμηλότερος αριθμός taxa βρέθηκε στο σταθμό Σ4 (πιθανώς λόγω της 121

128 Αριθμός taxa Αφθονία (άτομα/m 2 ) συλλογής μόνο ενός δείγματος) ενώ στο σταθμό Σ2 βρέθηκαν 13 διαφορετικές ομάδες σε όλα τα δείγματα. Εικόνα 16: Μέση αφθονία και τυπική απόκλιση της μακροβενθικής πανίδας στις θέσεις δειγματοληψίας στην περιοχή μελέτης Σ1 (NEO) Σ2 (Μπλέ Δελφίνι) Σ3 (Ορλιάς) Σ4 (Σελόντα) Εικόνα 17: Μέσος αριθμός taxa και τυπική απόκλιση που βρέθηκαν στη μακροβενθική πανίδα στις θέσεις δειγματοληψίας στην περιοχή μελέτης Σ1 (NEO) Σ2 (Μπλέ Δελφίνι) Σ3 (Ορλιάς) Σ4 (Σελόντα) Η μέση συνολική βιομάζα των οργανισμών στους σταθμούς δειγματοληψίας κυμάνθηκε μεταξύ 3.1g/m 2 και 29.6 g/m 2 με την υψηλότερη τιμή να παρατηρείται στο σταθμό Σ2 και τη χαμηλότερη στο σταθμό Σ4 (Εικόνα 18). 122

129 Βιομάζα (g/m 2 ) Η ομάδα των πολυχαίτων ήταν κυρίαρχη σε όλους τους σταθμούς δειγματοληψίας με σχετική αφθονία που κυμάνθηκε από 68% έως 97%. Η ομάδα των αμφιπόδων βρέθηκε με ποσοστά που κυμάνθηκαν από 2% (Σταθμός Σ1) έως 21,4% (Σταθμός Σ4). Περιστασιακά στα δείγματα βρέθηκαν διάφορες κατηγορίες οργανισμών που ανήκουν στα αρθρόποδα καρκινοειδή όπως τα δεκάποδα (είδη καβουριών και γαρίδων), οστρακώδη, κουμώδη και tanaidacea. Εικόνα 18: Μέση βιομάζα και τυπική απόκλιση της μακροβενθικής πανίδας στις θέσεις δειγματοληψίας στην περιοχή μελέτης Σ1 (NEO) Σ2 (Μπλέ Δελφίνι) Σ3 (Ορλιάς) Σ4 (Σελόντα) Στην ομάδα των εχινόδερμων βρέθηκαν επίσης περιστασιακά αχινοί και οφίουροι. Στην ομάδα των μαλακίων βρέθηκαν δίθυρα και σκαφόποδα. Περιστασιακά βρέθηκαν τέλος τα σιπούνκουλα και οι αμφίοξοι. Οι νηματώδεις εμφανίστηκαν σε όλους τους σταθμούς δειγματοληψίας αλλά λόγω του τρόπου δειγματοληψίας (κόσκινο 0.5mm) είναι βέβαιο ότι υπάρχει υποεκτίμηση στην αφθονία της συγκεκριμένης ομάδας η οποία αποτελείται κυρίως από μικρά άτομα που δεν μπορούν συλλεχθούν ποσοτικά με την παρούσα μεθοδολογία. Η μέση αφθονία των taxa σε όλους τους σταθμούς δειγματοληψίας παρουσιάζεται στον Πίνακα 15. Πίνακας 15: Μέση αφθονία (± τυπική απόκλιση) των taxa της ζωοβενθικής μακροπανίδας σε κάθε σταθμό δειγματοληψίας στην περιοχή μελέτης. Σ1 (ΝΕΟ) Σ2 (Μπλέ Δελφίνι) Σ3 (Ορλιάς) Σ4 (Σελόντα Πάρκο 1) Σύνολο Πολύχαιτοι ± ± ± ± 1277 Sipuncula 25 ± ± ± ±

130 Ημιχορδωτά 8.3 ± ± ± ± 31.2 Αμφίποδα 66.7 ± ± ± ± 64.6 Tanaidacea 8.3 ± ± ± ± 17.5 Οστρακώδη 16.7 ± ± 10.5 Κουμώδη 8.3 ± ± 7.9 Δίθυρα 8.3 ± ± ± 39.2 Σκαφόποδα 16.7 ± ± 10.5 Δεκάποδα (καβούρια) 8.3 ± ± 7.9 Δεκάποδα (Thalassinidae) ± ± 16.9 Δεκάποδα (Γαρίδες) 8.3 ± ± 7.9 Εχινόδερμα (οφίουροι) 41.7 ± ± ± 24.2 Εχινόδερμα (αχινοί) 75 ± ± 36.2 Αμφίοξοι 16.7 ± ± 10.5 Άγνωστα 41.7 ± ±

131 Εικόνα 19: Σχετική αφθονία των κυρίαρχων taxa της μακροβενθικής πανίδας στις θέσεις δειγματοληψίας (Σ1-Σ4) στην περιοχή μελέτης. Σ1 (ΝΕΟ) Ημιχορδωτά 0.3% Sipuncula 0.8% Αμφίποδα 2.0% Tanaidacea 0.3% Δίθυρα 0.3% Πολύχαιτοι Sipuncula Ημιχορδωτά Αμφίποδα Tanaidacea Δίθυρα Σκαφόπ οδα 0.8% Δίθυρα 2.3% Οστρακώδη 0.8% Tanaidacea 0.8% Αμφίπ οδα 2.3% Ημιχορδωτά 1.9% Sipuncula 3.1% Δεκάπ οδα (καβούρια) 0.4% Δεκάπ οδα (Γαρίδες) 0.4% Εχινόδερμα (οφίουροι) 1.9% Εχινόδερμα (αχινοί) 3.4% Άγνωστα 1.9% Σ2 (Μπλε Δελφίνι) Πολύχαιτοι Sipuncula Ημιχορδωτά Αμφίπ οδα Tanaidacea Οστρακώδη Δίθυρα Σκαφόπ οδα Δεκάποδα (καβούρια) Δεκάποδα (Γαρίδες) Εχινόδερμα (οφίουροι) Εχινόδερμα (αχινοί) Άγνωστα Πολύχαιτοι 96.5% Πολύχαιτοι 80.2% Σ3 (ΟΡΛΙΑΣ) Αμφίποδα 3.4% Δεκάποδα (Thalassinidae) 3.4% Άγνωστα 3.4% Σ4 (ΣΕΛΟΝΤΑ) Tanaidacea 1.2% Κουμώδη 1.2% Δεκάπ οδα (Thalassinidae) 2.4% Εχινόδερμα (οφίουροι) 1.2% Αμφίοξοι 2.4% Ημιχορδωτά 10.3% Πολύχαιτοι Αμφίπ οδα 21.4% Πολύχαιτοι Sipuncula Ημιχορδωτά Ημιχορδωτά Αμφίπ οδα Tanaidacea Αμφίποδα Κουμώδη Δεκάποδα (Thalassinidae) Δεκάποδα (Thalassinidae) Άγνωστα Ημιχορδωτά 1.2% Εχινόδερμα (οφίουροι) Αμφίοξοι Πολύχαιτοι 79.3% Sipuncula 1.2% Πολύχαιτοι 67.9% Αξιολόγηση αποτελεσμάτων Για τη συγκεκριμένη περιοχή μελέτης δεν υπάρχουν διαθέσιμα βιβλιογραφικά δεδομένα σχετικά με τη μακροβενθική πανίδα της περιοχής. Συνεπώς, ακολούθως θα πραγματοποιηθεί σύγκριση της υφιστάμενης κατάστασης με αντίστοιχα στοιχεία από άλλες περιοχές. Όπως αναφέρεται και από τους Karakassis et al. (1999, 2000) και Papageorgiou et al. (2010), η επίδραση των ιχθυοακλλιεργητικών μονάδων στην βενθική μακροπανίδα οφείλεται κυρίως στην προσθήκη μεγάλης ποσότητας οργανικού υλικού που εναποτίθεται κάτω από τους κλωβούς εκτροφής και αποτελείται από τα περιττώματα των εκτρεφόμενων ψαριών και από υπολείμματα τροφής. Η καθίζηση του οργανικού υλικού μπορεί να οδηγήσει στην δημιουργία ανοξικών συνθηκών κάτω από τους 125

132 κλωβούς, στη δημιουργία αρνητικού οξειδοαναγωγικού δυναμικού και στη συσσώρευση οργανικού φορτίου και ενώσεων αζώτου και φοσφώρου (Hall et al., 1990). Οι επιπτώσεις της συσσώρευσης του οργανικού αυτού φορτίου στη μακροβενθική πανίδα κάτω από τους κλωβούς της ιχθυοκαλλιέργειας, αν και είναι πλέον αρκετά μελετημένες (Grigorakis & Rigos, 2011 και αναφορές σε αυτούς), έχουν δώσει σε πολλές περιπτώσεις διαφορετικά αποτελέσματα σχετικά με την ένταση και την χωρική κατανομή των επιπτώσεων (Kalantzi & Karakassis, 2005). Η ιχθυοκαλλιεργητική δραστηριότητα στη Μεσόγειο παρουσιάζει έντονη ποικιλομορφία τόσο στα τοπογραφικά χαρακτηριστικά των περιοχών που συντελείται όσο και ως προς τις πρακτικές που ακολουθούνται στην εκτροφή. Επιπρόσθετα, οι επιπτώσεις της δραστηριότητας αυτής εξαρτώνται από πολλές παραμέτρους οι οποίες σχετίζονται κυρίως με την τοπογραφία και το υδροδυναμικό καθεστώς της περιοχής και τον τύπο του υποστρώματος (Karakassis et al., 1999; 2013). Συνεπώς, αναμένονται σημαντικές αποκλίσεις από το βασικό θεωρητικό πρότυπο που περιγράφεται από τους Pearson & Rosenberg (1978) σχετικά με την απόκριση των βενθικών βιοκοινωνιών σε περιπτώσεις περιβαλλοντικής πίεσης, αν και γίνονται σημαντικές προσπάθειες για τον προσδιορισμό και την ανάπτυξη αξιόπιστων δεικτών σχετικά με τις επιπτώσεις των υδατοκαλλιεργειών στη Μεσόγειο (Kalantzi & Karakassis, 2005). Ως γενική θεώρηση, σε περιοχές με έντονη επιβάρυνση από οργανικό φορτίο, όπως είναι οι περιοχές κάτω από τους κλωβούς των υδατοκαλλιεργειών, η βενθική μακροπανίδα παρουσιάζει έντονη μείωση στη βιοποικιλότητα (αριθμός ειδών) καθώς και στη συνολική βιομάζα των οργανισμών (Karakassis et al., 1999). Στις περιπτώσεις αυτές, η βιοκοινωνία χαρακτηρίζεται από την παρουσία κάποιων ευκαιριακών ειδών, κυρίως πολυχαίτων. Σε περιπτώσεις παρατεταμένων αντίξοων συνθηκών και έντονης ανοξίας, η περιοχή καταλήγει σε αζωικές συνθήκες όπου δεν παρατηρούνται οργανισμοί στο μακροβένθος. Σε σχέση με την επίδραση των ιχθυοκαλλιεργητικών δραστηριοτήτων, οι Karakassis et al. (1999, 2000) και Sevastou et al. (2006) αναφέρουν ότι η βενθική μακροπανίδα επηρεάζεται έντονα σε πολύ μικρή απόσταση από τους κλωβούς (<100m) ενώ σε μεγαλύτερες αποστάσεις η επίδραση είναι αμελητέα. Ο βαθμός επίδρασης εξαρτάται τόσο από τη σύσταση του ιζήματος όσο και από τα ρεύματα και την τοπογραφία της περιοχής. Σημαντικότερη επίδραση εμφανίζεται σε περιοχές όπου ο πυθμένας χαρακτηρίζεται από λεπτόκοκκα 126

133 ιζήματα, ενώ σε περιοχές με πιο αδρομερή πυθμένα η επίδραση είναι λιγότερη σημαντική, κυρίως λόγω της καλύτερης οξυγόνωσης του ιζήματος. Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης σχετικά με τη μακροβενθική πανίδα της περιοχής συμφωνούν με αντίστοιχα διαθέσιμα για άλλες περιοχές όσον αφορά στη συνολική αφθονία και βιομάζα στην περιοχή. Οι Karakassis et al (1999, 2000) αναφέρουν τιμές συνολικής αφθονίας που κυμαίνονται από άτομα/m 2 και βιομάζας μεταξύ 0.5 και 55mg/m 2, με έντονη εποχική και χωρική διακύμανση. Οι ίδιοι συγγραφείς αναφέρουν ότι η επίδραση των ιχθυοκαλλιεργειών στην βενθική μακροπανίδα αφορά περισσότερο στη σύνθεση της βιοκοινωνίας ενώ στο επίπεδο της συνολικής αφθονίας και βιομάζας η διαφοροποίηση εξαρτάται από την περιοχή, την απόσταση από τους κλωβούς και τον τύπο του υποστρώματος. Στα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης, η υψηλότερη αφθονία παρατηρήθηκε στη θέση Σ1 η οποία δεν είναι επηρεασμένη από ιχθυοκαλλιεργητική δραστηριότητα. Στις υπόλοιπες θέσεις η αφθονία των οργανισμών ήταν χαμηλότερη αλλά εντός των συνηθισμένων ορίων που αναφέρονται σε άλλες περιοχές (Karakassis et al, 1999, 2000, Papageorgiou et al., 2010). Αντίστοιχα αποτελέσματα παρατηρήθηκαν και για τη συνολική βιομάζα, όπου η υψηλότερη τιμή παρατηρήθηκε στη θέση Σ2 ενώ παραπλήσιες μεταξύ τους τιμές είχαν οι υπόλοιπες θέσεις δειγματοληψίας. Όσον αφορά στη σύνθεση της βιοκοινωνίας στην περιοχή μελέτης, οι πολύχαιτοι αποτέλεσαν την κυρίαρχη ομάδα σε όλες τις θέσεις δειγματοληψίας, με εντονότερη κυριαρχία στη θέση Σ1 (θέση που μπορεί να θεωρηθεί ως μάρτυρας). Σύμφωνα με τους Karakassis et al (1999, 2000 και αναφορές σε αυτούς) οι πολύχαιτοι αποτελούν την κυρίαρχη βενθική ομάδα τόσο κάτω από τους κλωβούς και κοντά σε αυτούς όσο και στους σταθμούς μάρτυρες των περιοχών που εξετάσθηκαν. Ο σημαντικός αριθμός των υπόλοιπων βενθικών ομάδων που βρέθηκαν στην περιοχή, ακόμα και στις θέσεις πολύ κοντά στους κλωβούς εκτροφής, υποδεικνύει ότι η βενθική πανίδα στην περιοχή δεν έχει υποστεί πολύ έντονη υποβάθμιση και οι συνθήκες ακόμη και κάτω ή πολύ κοντά στους κλωβούς μπορούν να θεωρηθούν ως ικανοποιητικές. Λαμβάνοντας υπ όψην τη μακρόχρονη λειτουργία των μονάδων στις συγκεκριμένες θέσεις, οι αζωικές συνθήκες, οι οποίες προκαλούνται από την παρατεταμένη ανοξία στο ίζημα λόγω της συσσώρευσης του οργανικού υλικού, θα ήταν η αναμενόμενη εικόνα κάτω από τους κλωβούς. Τα αποτελέσματα των δειγμάτων που συλλέχθηκαν απέχουν από την εικόνα αυτή ακόμα και στη θέση Σ4, η οποία έχει το μικρότερο βάθος και είναι περισσότερο προστατευμένη από την επίδραση της ανοικτής θάλασσας. 127

134 Συμπερασματικά, από τα αποτελέσματα της ανάλυσης φάνηκε ότι ακόμα και κάτω από τους κλωβούς εκτροφής η ζωοβενθική βιοκοινωνία δεν εμφανίζει χαρακτηριστικά έντονης υποβάθμισης. Η σχετική ομοιογένεια που παρατηρήθηκε τόσο στα ποσοτικά (αφθονία, βιομάζα) όσο και στα ποιοτικά χαρακτηριστικά (σύνθεση ομάδων) μεταξύ των σταθμών δειγματοληψίας, υποδεικνύει τη μικρή επίδραση της ιχθυοκαλλιεργητικής δραστηριότητας στη βενθική μακροπανίδα της περιοχής Φυτοβενθική βιοκοινωνία & Εκτίμηση Οικολογικής Ποιότητας Σε όλη την περιοχή μελέτης, από την οπτική και συμβατική δειγματοληψία συλλέχθηκαν και αναγνωρίσθηκαν συνολικά 7 γένη (ή ταξινομικές ομάδες) μακροφυκών. Από αυτά 1 γένος άνηκε στα χλωροφύκη, 2 γένη στα φαιοφύκη και 4 γένη στα ροδοφύκη. Από τα παραπάνω, 5 γένη κατατάχθηκαν στην ομάδα ESG-I και 2 στην ομάδα ESG-II, σύμφωνα με τους Orfanidis et al. (2003). Γενική περιγραφή των φυτοκοινωνίας στους σταθμούς δειγματοληψίας: Σ1 (Μπλε Δελφίνι). Ο σταθμός βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της περιοχής μελέτης, σε απόσταση περίπου 150m από τη μονάδα εκτροφής (Εικόνα 20). Η ακτογραμμή είναι βραχώδης με σχετικά απότομη κλίση. Το βραχώδες υπόστρωμα εκτείνεται σε βάθος μέχρι τα 4m όπου σταδιακά αντικαθίσταται από μαλακό λασπώδες/αμμολασπώδες υπόστρωμα με σημαντική παρουσία του φανερόγαμου Posidonia oceanica. Το βραχώδες υπόστρωμα στην ανώτερη υποπαλλιροϊκή ζώνη (0 1m) χαρακτηρίσθηκε γενικά από μέτρια έως υψηλή κάλυψη από μακροφύκη. Η βιοκοινωνία χαρακτηρίσθηκε από την έντονη παρουσία των ροδοφυκών των γενών Jania και Corallina, καθώς και του φαιοφύκους Padina pavonica, τα οποία εμφάνισαν 128

135 Εικόνα 20: Αντιπροσωπευτική εικόνα από την περιοχή δειγματοληψίας στη θέση Σ1. έντονη κάλυψη του υποστρώματος σε όλη την περιοχή της θέσης δειγματοληψίας. Ασβεστολιθικά ροδοφύκη με τη μορφή κρούστας (Coralinaceae) βρέθηκαν επίσης σε αρκετά σημεία του υποστρώματος. Με σχετικά συχνή παρουσία, αλλά όχι μεγάλη κάλυψη εμφανίστηκαν χλωροφύκη του γένους Cladophora. Περιστασιακά και με μικρή κάλυψη βρέθηκαν είδη των γενών Amphiroa και Dictyota. Σ2 (Ορλιάς). Το σημείο δειγματοληψίας είχε βραχώδες υπόστρωμα μέχρι τα 7m βάθος με σχετικά απότομη κλίση μέχρι τα 2-3 μέτρα και ηπιότερη βαθύτερα (Εικόνα 21). Συνολικά, η κάλυψη του υποστρώματος στην ανώτερη υποπαλλιροϊκή ζώνη (0 1m) από μακροφύκη μπορεί να χαρακτηρισθεί ως πολύ υψηλή. Η φυτοβενθική βιοκοινωνία χαρακτηρίσθηκε από την έντονη παρουσία των ροδοφυκών Jania sp. και Corallina sp. μεταξύ των οποίων αναπτύσσονταν το είδος Padina pavonica και χλωροφύκη του γένους Cladophora. Λιγότερη σημαντική ήταν η παρουσία των ασβεστολιθικών ροδοφυκών με τη μορφή κρούστας (Coralinaceae). Τέλος, σημαντική ήταν η παρουσία μεγάλων ατόμων αχινών του είδους Paracentrotus lividus. 129

136 Εικόνα 21: Αντιπροσωπευτική εικόνα από την περιοχή δειγματοληψίας στη θέση Σ2. Σ3 (Πάρκο Σελόντα). Ο σταθμός δειγματοληψίας βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα της περιοχής μελέτης σε απόσταση περίπου 50 m από τους κλωβούς εκτροφής της μονάδας. Το υπόστρωμα παρουσιάζει τα γενικά χαρακτηριστικά που περιγράφονται για τα σημεία δειγματοληψίας Σ1 και Σ2 αν και είναι πιο ακανόνιστο με την ύπαρξη πολλών θρυμμάτων βράχων και πλακών (Εικόνα 22). Συνολικά, η κάλυψη του υποστρώματος από μακροφύκη στην ανώτερη υποπαλλιροϊκή ζώνη (0 1m) μπορεί να χαρακτηρισθεί ως μέτρια σε αρκετά μεγάλο τμήμα της περιοχής με χαμηλή βλάστηση και υψηλή σε άλλα τμήματα. 130

137 Εικόνα 22: Αντιπροσωπευτική εικόνα από την περιοχή δειγματοληψίας στη θέση Σ3. Σημαντική ήταν επίσης η παρουσία γυμνών τμημάτων στο βραχώδες υπόστρωμα. Οι αχινοί του είδους Paracentrotus lividus είχαν σημαντική παρουσία καθώς συχνή ήταν επίσης η παρουσία ειδών σπόγγων των ειδών Aplysina aerophoba και Chondrosia reniformis οι οποίοι κάλυπταν μεγάλο μέρος του υποστρώματος. Στην περιοχή κατά τη διάρκεια της δειγματοληψίας παρατηρήθηκαν επίσης κοπάδια με μεγάλα άτομα του φυτοφάγου ψαριού Sarpa salpa. Η φυτοβενθική βιοκοινωνία χαρακτηρίσθηκε από την έντονη κυριαρχία ροδοφυκών του γένους Jania. Με λιγότερο σημαντική παρουσία βρέθηκαν ροδοφύκη του γένους Amphiroa καθώς και των ασβεστολιθικών ροδοφυκών με τη μορφή κρούστας (Coralinaceae). Η ποσοστιαία κάλυψη των ειδών ανά σταθμό παρουσιάζεται στον Πίνακα

138 Πίνακας 16: Ποσοστιαία κάλυψη του βραχώδους υποστρώματος από τα είδη των μακροφυκών που βρέθηκαν στους σταθμούς δειγματοληψίας (Σ1 Σ3) στην περιοχή μελέτης. ESG: Η ομάδα οικολογικής κατάστασης στην οποία εντάχθηκε κάθε γένος σύμφωνα με τους Orfanidis et al (2003). Σ1 (Μπλε Σ3 (Πάρκο Δελφίνι) Σ2 (Ορλιάς) Σελόντα) ESG ΧΛΩΡΟΦΥΚΗ Cladophora sp II ΦΑΙΟΦΥΚΗ Dictyota sp II Padina pavonica I ΡΟΔΟΦΥΚΗ Amphiroa sp I Corallina sp I Corallinaceae I Jania sp I Σύμφωνα με τα παραπάνω, η κατάταξη των σταθμών στις κατηγορίες οικολογικού καθεστώτος προσδιορίζεται όπως φαίνεται στον Πίνακα 17: Πίνακας 17: Ποσοστά των δύο ομάδων οικολογικής κατάστασης στους σταθμούς δειγματοληψίας (Σ1 Σ3) στην περιοχή μελέτης και χαρακτηρισμός του καθεστώτος οικολογικής ποιότητας για κάθε σταθμό. Σ1 Σ2 Σ3 % ESG I % ESG II Καθεστώς οικολογικής ποιότητας Υψηλή Υψηλή Καλή Αξιολόγηση αποτελεσμάτων Η περιοχή μελέτης βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα του Κερκυραϊκού Κόλπου. Ο Κερκυραϊκός Κόλπος ένας σχετικά αβαθής Κόλπος με μέγιστο βάθος τα 80 μέτρα. Επικοινωνεί με το Ιόνιο πέλαγος με δύο στενά πλάτους 6 ναυτικών μιλίων στο νότιο τμήμα και 1.5 ναυτικών μιλίων στο βόρειο τμήμα. Στον Κόλπο εκβάλλουν τρείς ποταμοί: Ο Καλαμάς από την ηπειρωτική ακτή της Ελλάδας και ο Μπίστριτσας και Πάβλα από την ακτή της Αλβανίας. Στην ακτογραμμή της περιοχής, εκτός από τα εκβολικά αυτά συστήματα υπάρχουν και σημαντικοί υγρότοποι. Τα διαθέσιμα υδρολογικά στοιχεία της περιοχής είναι ελάχιστα. Η αλατότητα στην περιοχή κυμαίνεται από 37.1 psu έως 39.1 psu κατά τη διάρκεια του έτους και η χλωροφύλλη 132

139 από 0.04 έως 1 (ΕΛΚΕΘΕ, 2008). Οι τιμές αυτές κατατάσσουν την περιοχή ως ένα τυπικό παράκτιο ολιγότροφο θαλάσσιο οικοσύστημα. Πλησίον την περιοχής μελέτης, με εξαίρεση την υδατοκαλλιεργητική δραστηριότητα και του εκβολικού συστήματος του Καλαμά (το οποίο βρίσκεται σε απόσταση 8 χλμ από το νότιο τμήμα της περιοχής μελέτης), δεν υπάρχει καμία άλλη ανθρωπογενής δραστηριότητα στην περιοχή. Η ακτογραμμή είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου βραχώδης. Σύμφωνα με τα ελάχιστα διαθέσιμα δημοσιευμένα στοιχεία, μέχρι σήμερα δεν έχει πραγματοποιηθεί κάποια μελέτη για τη βιοκοινωνία των μακροφυκών στην περιοχή του Κόλπου, παρά το γεγονός ότι οι φυτοβενθικές βιοκοινωνίες της ανώτερης υποπαραλιακής ζώνης σε βραχώδη υποστρώματα αποτελούν καλούς δείκτες οικολογικής ποιότητας της παράκτιας ζώνης, όπως αυτή ορίζεται στην Ευρωπαϊκή Οδηγία για τα Νερά (WFD, 2000/60/EC) (Pinedo et al., 2007 και αναφορές σε αυτούς). Οι ανθρωπογενείς παρεμβάσεις στην παράκτια ζώνη (π.χ. εγκαταστάσεις βιολογικών καθαρισμών, αποστραγγιστικά κανάλια αγροτικών καλλιεργειών, υδατοκαλλιέργειες) σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με την προσθήκη οργανικού φορτίου και θρεπτικών συστατικών, τα οποία οδηγούν τα παράκτια οικοσυστήματα προς τον ευτροφισμό. Σε ανθρωπογενείς παρεμβάσεις αυτού του τύπου η φυτοβενθική βιοκοινωνία παρουσιάζει συγκεκριμένο πρότυπο διαβάθμισης σε σχέση με την απόσταση από την πηγή της ρύπανσης. Πιο συγκεκριμένα, στις περιοχές με μηδενική ή πολύ μικρή διαταραχή επικρατούν πολυετή είδη με χαμηλό ρυθμό ανάπτυξης και μεγάλη ευαισθησία στη ρύπανση (π.χ. φαιοφύκη του γένους Cystoseira). Σε περιοχές με ενδιάμεσα επίπεδα ρύπανσης, τα πιο ευαίσθητα είδη αντικαθίστανται από είδη πιο ανθεκτικά στη ρύπανση (π.χ. Corallina elongata), ενώ κοντά στην πηγή της επιβάρυνσης, στη φυτοβενθική βιοκοινωνία επικρατούν ευκαιριακά εφήμερα είδη κυρίως χλωροφυκών (π.χ. Ulva sp., Cladophora sp.). (Arevalo et al., 2007; Pinedo et al., 2007). Αντίθετα, στην υδάτινη στήλη, τα θρεπτικά συστατικά που προέρχονται από την ιχθυοκαλλιεργητική δραστηριότητα (μέσω του μεταβολισμού των ψαριών και από τις τροφές) φαίνεται να αραιώνονται πολύ γρήγορα ή να απορροφώνται πολύ γρήγορα από το μικροβιακό τροφικό πλέγμα και να περνούν στα ανώτερα τροφικά επίπεδα μέσω του πίκο - /και νάνοπλαγκτού (Pitta et al., 2009). Στους κλωβούς των υδατοκαλλιεργειών, σημαντικές ποσότητες διαλυμένων θρεπτικών (N και P) απεκκρίνονται απευθείας από τα ψάρια στην υδάτινη στήλη (Grigorakis & Rigos, 2011). Ο βαθμός και η έκταση της επίδρασης μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με την τοπογραφία και τις υδρολογικές συνθήκες που επικρατούν σε κάθε μονάδα 133

140 ιχθυοκαλλιέργειας, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις, η επίδραση των μονάδων εντοπίζεται σε μικρή ακτίνα (<200m) από το κέντρο των μονάδων τόσο για την υδάτινη στήλη όσο και για τις βενθικές βιοκοινωνίες (Grigorakis & Rigos, 2011 και αναφορές σε αυτούς). Όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης, το καθεστώς οικολογικής ποιότητας στην περιοχή σύμφωνα με τη βιοκοινωνία των μακροφυκών, παρουσιάζει μια τάση διαβάθμισης από το βόρειο (Σ1) προς το νότιο (Σ3) τμήμα της ακτογραμμής. Παρ όλα αυτά, το καθεστώς οικολογικής ποιότητας ήταν από «υψηλό» έως «καλό» σε όλη την περιοχή μελέτης. Η διαβάθμιση που παρατηρήθηκε στις τιμές του δείκτη ESG μεταξύ των σταθμών, οφείλεται περισσότερο στις διαφορετικές αναλογίες των κοινών μεταξύ των σταθμών ειδών και λιγότερο στην παρουσία διαφορετικών ειδών. Η γενική εικόνα της βιοκοινωνίας σε όλη την ακτογραμμή της περιοχής μελέτης, υποδεικνύει μια περιοχή με ελάχιστο επίπεδο επιβάρυνσης. Όλα τα είδη που βρέθηκαν και εντάσσονται στην ομάδα ESG-I (πολυετή είδη με αργό ρυθμό ανάπτυξης, δενδρόμορφα είδη με παχύ θαλλό και είδη με ασβεστοποιημένο θαλλό) τα οποία συνέβαλαν σημαντικά στη διαμόρφωση των «υψηλών» τιμών του δείκτη στους Σ1 και Σ2, είναι χαρακτηριστικά είδη περιοχών με ενδιάμεσα επίπεδα ρύπανσης (π.χ. Corallina sp, Jania sp.). Παράλληλα, απουσίαζαν από την περιοχή τα πλέον ευαίσθητα είδη όπως αυτά του γένους Cystoseira. Η απουσία διαθέσιμων στοιχείων για την περιοχή δεν επιτρέπει την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων σχετικά με την απουσία των ειδών του γένους Cystoseira. Από την άλλη πλευρά, στην εικόνα της «ελάχιστης επιβάρυνσης» συμβάλλει αντίστοιχα, η απουσία των πλέον ευκαιριακών ειδών όπως Ulva sp. καθώς και η περιορισμένη εξάπλωση των Cladophora sp. (Arevalo et al., 2007; Pinedo et al., 2007), καθώς και η απουσία άλλων ευκαιριακών ειδών, όπως το Caulerpa racemosa. Όσον αφορά το είδος P. oceanica σχηματίζουν πυκνές συστάδες - λειμώνες μέχρι τα 7 μέτρα βάθος περίπου, ενώ βαθύτερα αραιώνουν σημαντικά μέχρι τα 13-14m, όπου είναι και το βαθύτερο όριο στο οποίο εντοπίσθηκαν σε συγκεκριμένη θέση. Σε βάθη μεγαλύτερα των 17 m αν και παρατηρηθήκαν υπολείμματα βλαστών ποσειδωνίας, αυτοί εκτιμάται ότι δεν συγκροτούν χαρακτήρες λειμώνων του είδους. 134

141 Ζωοπλαγκτόν Η συνολική αφθονία του ζωοπλαγκτού στις θέσεις δειγματοληψίας κυμάνθηκε από 237 έως 7234 άτομα/m 3. Η υψηλότερη συνολική αφθονία παρατηρήθηκε στη θέση Σ2 και η χαμηλότερη στη θέση Σ4. Τα κλαδοκεραιωτά και τα κωπήποδα κυριάρχησαν σε όλες τις θέσεις δειγματοληψίας, με εξαίρεση τη θέση Σ4, με αφθονότερα τα είδη του γένους Evadne και Penilia. Η σχετική αφθονία των κλαδοκεραιωτών κυμάνθηκε από 19.3% (θέση Σ4) έως 78.4% (θέση Σ3) (Εικόνα 23). Στην ομάδα των κωπηπόδων κυριάρχησαν τα καλανοειδή κωπήποδα ενώ τα κυκλοποειδή και αρπακτικοειδή κωπήποδα βρέθηκαν με μικρή αφθονία. Από τα καλανοειδή κωπήποδα, τα κυρίαρχα είδη άνηκαν στα γένη Centropages, Temora, Acartia, Clausocalanus και Paracalanus. Στα αρπακτικοειδή κωπήποδα αφθονότερα ήταν τα είδη των γενών Farranula, Oncaea και Corycaeus. Από τα κυκλοποειδή κωπήποδα βρέθηκαν αντιπρόσωποι του γένους Oithona. Συνολικά τα κωπήποδα ως ομάδα συμμετείχαν στη συνολική αφθονία των δειγμάτων με ποσοστά που κυμάνθηκαν από 15.3% (θέση Σ3) έως 34.7% (θέση Σ1) (Εικόνα 23). Από τις υπόλοιπες ολοπλαγκτικές ομάδες σημαντικότερη ήταν η ομάδα των κωπηλατών η οποία βρέθηκε σε ποσοστά που κυμάνθηκαν μεταξύ 0.9% και 3.4%. Τα πτερόποδα και τα χαιτόγναθα συμμετείχαν στη βιοκοινωνία με ποσοστό μικρότερο του 1%. Στους αντιπροσώπους του μεροπλαγκτού κυριάρχησαν οι προνύμφες των γαστερόποδων με αφθονία που κυμάνθηκε από 188 έως 732 άτομα/m 3. Η υψηλότερη αφθονία των προνυμφών των γαστερόποδων βρέθηκε στη θέση Σ2 αλλά ως σχετική αφθονία η ομάδα αυτή ήταν πιο σημαντική στη θέση Σ4 (Πίνακας 18, Εικόνα 23). 135

142 Πίνακας 18: Αφθονία (άτομα/m 3 ) των ζωοπλαγκτικών οργανισμών σε επίπεδο taxa που καταμετρήθηκαν στους τέσσερις σταθμούς δειγματοληψίας στην περιοχή μελέτης. Ολοπλαγκτόν Αρθρόποδα καρκινοειδη Σ1 (ΝΕΟ) Σ2 (Μπλε Δελφίνι) Σ3 (Ορλιάς) Σ4 (Σελόντα Πάρκο) Κωπήποδα καλανοειδή Κωπήποδα αρπακτικοειδή Κωπήποδα κυκλοποειδή Κωπήποδα Βενθικά Ναύπλιοι κωπηπόδων Κλαδοκεραιωτά (Evadne sp) Κλαδοκεραιωτά (Penilia sp) Κλαδοκεραιωτά (Podon sp) Ημιχορδωτά Κωπηλάτες Χαιτόγναθα Μαλάκια Μεροπλαγκτόν Πτερόποδα Προνύμφες ελασματοβραγχίων Προνύμφες γαρίδας 4.0 Προνύμφες θυσσανοπόδων 4.0 Προνύμφες γαστεροπόδων Αυγά ψαριών Σύνολο

143 Εικόνα 23: Σχετική αφθονία των κύριων ζωοπλαγκτικών ομάδων στις θέσεις δειγματοληψίας Σ1 Σ4 στην περιοχή μελέτης. Χαιτόγναθα 0.1% Κωπ ηλάτες 3.4% Πτερόπ οδα 0.4% Μεροπ λαγκτόν 4.1% Κωπ ήπ οδα 34.7% Σ1 Κωπ ηλάτες 1.3% Πτερόπ οδα 0.05% Μεροπ λαγκτόν 9.4% Κωπ ήπ οδα 20.2% Σ2 Κωπήποδα Κωπήποδα Κλαδοκεραιωτά Κλαδοκεραιωτά Κωπηλάτες Κωπηλάτες Κλαδοκεραιωτά 57.2% Χαιτόγναθα Πτερόποδα Μεροπλαγκτόν Κλαδοκεραιωτά 69.0% Χαιτόγναθα Πτερόποδα Μεροπλαγκτόν Κωπ ηλάτες 0.9% Πτερόπ οδα 0.19% Μεροπ λαγκτόν 5.2% Κωπ ήπ οδα 15.3% Σ3 Μεροπ λαγκτόν 47.0% Σ4 Κωπ ήπ οδα 31.4% Κλαδοκεραιωτά 19.3% Κωπήποδα Κωπήποδα Κλαδοκεραιωτά Κλαδοκεραιωτά Κωπηλάτες Κωπηλάτες Κλαδοκεραιωτά 78.4% Χαιτόγναθα Πτερόποδα Μεροπλαγκτόν Πτερόπ οδα 0.6% Κωπ ηλάτες 1.3% Χαιτόγναθα 0.4% Χαιτόγναθα Πτερόποδα Μεροπλαγκτόν Αξιολόγηση αποτελεσμάτων Η περιοχή του Κερκυραϊκού Κόλπου αποτελεί έναν ημίκλειστο Κόλπο ο οποίος δέχεται την έντονη επίδραση των ολιγότροφων νερών του ανατολικού Ιονίου Πελάγους (ΕΛΚΕΘΕ, 2008). Στα παράκτια οικοσυστήματα της Ελλάδας, η μεσοζωοπλαγκτική βιοκοινωνία χαρακτηρίζεται από σχετικά υψηλότερες τιμές αφθονίας και βιομάζας συγκριτικά με τα πελαγικά περιβάλλοντα του Αιγαίου και του Ιονίου πελάγους (Ramfos et al., 2005). Η βιοκοινωνία του μεσοζωοπλαγκτού στις παράκτιες περιοχές παρουσιάζει έντονες διακυμάνσεις τόσο στα ποσοτικά (βιομάζα, αφθονία) όσο και στα ποιοτικά (σύνθεση ομάδων και ειδών) χαρακτηριστικά της. Σε τέτοιου τύπου παράκτιες περιοχές, όπως η περιοχή μελέτης, η βιοκοινωνία του μέσοζωοπλαγκτού χαρακτηρίζεται από την κυριαρχία των κωπηπόδων σχεδόν σε όλη τη διάρκεια του έτους. Περιστασιακά όμως, και κυρίως τους θερινούς μήνες, 137

144 παρατηρούνται εξάρσεις και άλλων ομάδων του ολοπλαγκτού (οργανισμοί, οι οποίοι ολοκληρώνουν το βιολογικό τους κύκλο στο πλαγκτόν), όπως π.χ τα κλαδοκεραιωτά και οι σάλπες. Αντίστοιχα, και λόγω της άμεσης επίδρασης που έχουν οι παράκτιες περιοχές με την ξηρά και τον πυθμένα, συχνά στην πλαγκτονική βιοκοινωνία, παρατηρούνται σε μεγάλη αφθονία και αντιπρόσωποι του μέροπλαγκτού (προνυμφικά στάδια βενθικών οργανισμών ή οργανισμών του νηκτού), όπως π.χ. προνύμφες γαστεροπόδων, ελασματοβραγχίων, θυσσανοπόδων, δεκαπόδων. Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης σχετικά με τη σύνθεση της βιοκοινωνίας του μεσοζωοπλαγκτού επιβεβαιώνουν τον παράκτιο χαρακτήρα της περιοχής μελέτης. Εφόσον δεν υπάρχουν διαθέσιμα βιβλιογραφικά δεδομένα για την περιοχή, θα πραγματοποιηθεί σύγκριση με αντίστοιχες περιοχές της Ελλάδας. Η συνολική αφθονία του μεσοζωοπλαγκτού στην περιοχή μελέτης κυμάνθηκε σε αντίστοιχα επίπεδα με παραπλήσιες περιοχές, όπως είναι ο Πατραϊκός Κόλπος και ο Νότιος Ευβοϊκός Κόλπος (Ramfos et al., 2005a). Οι παραπάνω περιοχές χαρακτηρίζονται από την έντονη επίδραση νερών του Ιονίου και του Αιγαίου Πελάγους. Οι υψηλές τιμές αφθονίας που παρατηρήθηκαν στην περιοχή μελέτης (με εξαίρεση τη θέση Σ4), οφείλονται στην έντονη παρουσία των κλαδοκεραιωτών. Η ομάδα αυτή, παρουσιάζει στις παράκτιες περιοχές έντονες πληθυσμιακές εκρήξεις τους θερινούς μήνες όπου βρίσκει ευνοϊκές συνθήκες. Λόγω της παρθενογεννητικής ικανότητας τους, τα κλαδοκεραιωτά είναι ικανά να πολλαπλασιαστούν τάχιστα, εκμεταλλευόμενα ευνοικές συνθήκες και πηγές τροφής που δεν είναι διαθέσιμα σε άλλους οργανισμούς του μεσοζωοπλαγκτού (όπως οργανισμούς του νάνοπλαγκτού) (Isari et al., 2007). Η αφθονία των κωπηπόδων κυμάνθηκε σε φυσιολογικά επίπεδα για μια παράκτια περιοχή. Η σύνθεση των ειδών των κωπηπόδων που βρέθηκαν στην περιοχή μελέτης, αποτελούν τυπικούς αντιπροσώπους των θερινών βιοκοινωνιών της ανατολικής Μεσογείου (Siokou-Frangou, 1996; Ramfos et al., 2005b; Ramfos et al., 2006; Isari et al., 2006). Στην περιοχή μελέτης, κυρίαρχη μεροπλαγκτική ομάδα αποτέλεσαν οι προνύμφες των γαστερόποδων, γεγονός αναμενόμενο για την εποχή και την περιοχή λόγω της γειτνίασης της με το βραχώδες υπόστρωμα. Εξαίρεση στη συνολική βιοκοινωνία της περιοχής όπως αυτή παρατηρήθηκε στις θέσεις Σ1, Σ2 και Σ3, αποτέλεσε η βιοκοινωνία στη θέση Σ4. Στη θέση αυτή παρατηρήθηκε σημαντικά χαμηλότερη αφθονία των κωπηπόδων και των κλαδοκεραιωτών, αλλά και ύπαρξη σημαντικής ποσότητας οργανικού υλικού στο δείγμα. Χωρίς να υπάρχει εμφανής τεχνικός λόγος με τον οποίο να εξηγείται η χαμηλότερη αφθονία των ομάδων αυτών στη συγκεκριμένη θέση, από τα διαθέσιμα 138

145 στοιχεία δεν μπορεί να εξαχθεί κάποιο ασφαλές συμπέρασμα. Παρ όλα αυτά, είναι γνωστό, ότι οι συναθροίσεις ζωοπλαγκτονικών οργανισμών παρουσιάζουν έντονη διακύμανση τόσο στο χώρο όσο και στο χρόνο, ακόμα και σε πολύ μικρές κλίμακες ανάλογα με τις προτιμήσεις τους και τα υδρολογικά χαρακτηριστικά των περιοχών. Συνεπώς, δεν πρέπει να θεωρείται αναμενόμενη η ομοιογένεια στην ζωοπλαγκτική βιοκοινωνία ακόμα και σε μικρές χωρικές κλίμακες, όπως αυτή της περιοχής μελέτης. Η επίδραση των μονάδων υδατοκαλλιεργειών στη βιοκοινωνία του μεσοζωοπλαγκτού δεν έχει μελετηθεί μέχρι σήμερα. Οι άμεσες επιπτώσεις των υδατοκαλλιεργειών προσδιορίζονται κυρίως στον πυθμένα και λιγότερο στην υδάτινη στήλη (Grigorakis & Rigos, 2011). Στην υδάτινη στήλη, τα θρεπτικά συστατικά που προέρχονται από την ιχθυοκαλλιεργητική δραστηριότητα (μέσω του μεταβολισμού των ψαριών και από τις τροφές) φαίνεται να αραιώνονται πολύ γρήγορα ή να απορροφώνται πολύ γρήγορα από το μικροβιακό τροφικό πλέγμα και να περνούν στα ανώτερα τροφικά επίπεδα μέσω του πίκο και νάνοπλαγκτού (Pitta et al., 2009). Στους κλωβούς των υδατοκαλλιεργειών, σημαντικές ποσότητες διαλυμένων θρεπτικών (N και P) απεκκρίνονται απευθείας από τα ψάρια στην υδάτινη στήλη (Grigorakis & Rigos, 2011). Ο βαθμός και η έκταση της επίδρασης μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με την τοπογραφία και τις υδρολογικές συνθήκες που επικρατούν σε κάθε μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις, η επίδραση των μονάδων εντοπίζεται σε μικρή ακτίνα (<200m) από το κέντρο το μονάδων τόσο για την υδάτινη στήλη όσο και για τις βενθικές βιοκοινωνίες (Grigorakis & Rigos, 2011 και αναφορές σε αυτούς). Συμπερασματικά, από την επεξεργασία των δειγμάτων του μεσοζωοπλαγκτού, φαίνεται ότι η περιοχή μελέτης αποτελεί ένα τυπικό παράκτιο σύστημα της ανατολικής Μεσογείου. Ο βαθμός επίδρασης των μονάδων της περιοχής στο μεσοζωοπλαγκτόν δεν είναι εύκολο να προσδιορισθεί, αφού οι οργανισμοί του μεσοζωοπλαγκτού, λόγω του μεγαλύτερο κύκλου ζωής (περίπου ημέρες για τους περισσότερους οργανισμούς) δεν φαίνονται ικανοί να εκμεταλλευθούν άμεσα ή έμμεσα τα όποια διαθέσιμα θρεπτικά απελευθερώνονται στην υδάτινη στήλη από τις μονάδες. Λόγω της έλλειψης διαθέσιμων στοιχείων στο αντικείμενο, απαιτείται συστηματική προσέγγιση για την εξαγωγή ασφαλέστερων συμπερασμάτων. Τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά των βιοκοινωνιών που εξετάσθηκαν, δεν εμφάνισαν σε καμία θέση ακραίες τιμές που να υποδεικνύουν έντονη υποβάθμιση (π.χ. αζωικές συνθήκες στο ίζημα, επικράτηση ευκαιριακών ειδών μακροφυκών κλπ). Αντίθετα, όλες οι βιοκοινωνίες που εξετάσθηκαν χαρακτηρίσθηκαν από την παρουσία 139

146 σημαντικού αριθμού ταξονομικών ομάδων καθώς και τυπικών ειδών της παράκτιας ζώνης της Μεσογείου. Συμπερασματικά, τα στοιχεία που συλλέχθηκαν σχετικά με τις βιολογικές παραμέτρους (ενδοβενθική μακροπανίδα, φυτοβένθος και ζωοπλαγκτόν), δείχνουν ότι η περιοχή μελέτης αποτελεί ένα τυπικό παράκτιο Μεσογειακό οικοσύστημα σε καλή κατάσταση. Πηγή των παραγράφων 6.2 έως 6.3 της παρούσας που ακολουθούν, αποτελεί η ΣΜΠΕ του Σχεδίου Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών Ηπείρου, της εγκεκριμένης ήδη με την ΚΥΑ αριθ. οικ / Επιφανειακά Ύδατα Το Υδατικό Διαμέρισμα Ηπείρου (GR 05) περιλαμβάνει την Περιφέρεια Ηπείρου και πολύ μικρά τμήματα των Περιφερειών Δυτικής Μακεδονίας και Δυτικής Ελλάδας, καθώς και τα νησιά Κέρκυρα, Οθωνοί, Ερεικούσα, Παξοί και Αντίπαξοι, που ανήκουν στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων. Οι λεκάνες απορροής ποταμού (ΛΑΠ) στο ΥΔ της Ηπείρου παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί: Πίνακας 19: Λεκάνες απορροής ποταμού στο υδατικό διαμέρισμα Ηπείρου Υδατικό Διαμέρισμα Κωδικός Λεκάνης Ονομασία Λεκάνης Απορροής Ποταμού (ΛΑΠ) Έκταση (km 2 ) GR11 ΛΑΠ Αώου 2361 GR12 ΛΑΠ Καλαμά 2523 Ήπειρος (GR 05) GR13 ΛΑΠ Αχέροντα 1292 GR14 ΛΑΠ Αράχθου 2209 GR34 ΛΑΠ Κέρκυρας Παξών 631 GR46 Λούρου 964 Πηγή: Σχέδιο Διαχείρισης των λεκανών απορροής ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου. 140

147 Εικόνα 24. Λεκάνες απορροής ποταμού στο ΥΔ Ηπείρου Στη συνέχεια, θα αναφερθούν στοιχεία της πλησιέστερης στην περιοχή μελέτης λεκάνης απορροής, δηλαδή αυτή του ποταμού Καλαμά Σύντομη περιγραφή της λεκάνης απορροής Καλαμά (GR12) Ο ποταμός Καλαμάς πηγάζει από το όρος Δούσκο και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος. Το συνολικό μήκος του είναι 115 km. Η συνολική έκταση της υδρολογικής λεκάνης του Καλαμά είναι περίπου 1900 km 2 και σχεδόν το σύνολό της (>99%) ανήκει σε ελληνικό έδαφος, ενώ το μέγιστο υψόμετρό της είναι m. 141

148 Παραπόταμοι του Καλαμά είναι οι Σμόλιτσας, Τύρια, Γορμός, Μέζερος, Βελτσιστικός, Κούτσης, Μπανιά, Λαγκαβίστα και Καλπακιώτικο ρέμα. Επίσης στον ποταμό Καλαμά οδηγούνται, μέσω της σήραγγας Λαψίστας, οι απορροές της κλειστής λεκάνης Ιωαννίνων. Η σήραγγα Λαψίστας εκβάλλει στο ρέμα της Κληματιάς, που συμβάλλει στον Καλαμά κοντά στο Σουλόπουλο. Η κλειστή λεκάνη των Ιωαννίνων συμπεριλαμβάνεται στη λεκάνη απορροής ποταμού Καλαμά. Γεωλογικές συνθήκες Στη ΛΑΠ του Καλαμά σημαντικό τμήμα καλύπτεται από τους σχηματισμούς της Ιόνιας Ζώνης. Στους παραπάνω σχηματισμούς έχουν αποτεθεί στα βυθίσματα των λεκανών νεογενείς σχηματισμοί (μάργες, μαργαϊκοί ασβεστόλιθοι, κροκαλοπαγή κ.λπ.) και τεταρτογενείς αποθέσεις (αλλουβιακές αποθέσεις, υλικά αναβαθμίδων, κώνοι κορημάτων - πλευρικά κορήματα και παράκτιοι σχηματισμοί) με σημαντικότερη εμφάνιση στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων. Υδρολογικές συνθήκες Οι κύριες υδροφορίες της λεκάνης του π. Καλαμά αναπτύσσονται στους ανθρακικούς σχηματισμούς της Ιονίου ζώνης οι οποίες εκφορτίζονται μέσω σημειακών πηγών. Σημαντικό ρόλο στην τροφοδοσία των καρστικών συστημάτων διαδραματίζουν οι καταβόθρες που αποστραγγίζουν τις κλειστές υδρολογικές λεκάνες. Μικρότερης σημασίας υδροφορίες αναπτύσσονται στους κοκκώδεις σχηματισμούς των τεταρτογενών αποθέσεων, το δυναμικό των οποίων εξαρτάται από την κοκκομετρία τους και τις συνθήκες τροφοδοσίας. Στις εμφανίσεις του φλύσχη αναπτύσσονται τοπικής σημασίας υδροφορίες, μικρής δυναμικότητας που καλύπτουν τοπικές υδρευτικές, αρδευτικές και κτηνοτροφικές ανάγκες Επιφανειακά υδάτινα σώματα της λεκάνης απορροής Καλαμά Γενικά στοιχεία Τα επιφανειακά υδάτινα σώματα (ΥΣ) αρχικά κατατάσσονται σε 4 κατηγορίες που καθορίζονται ως εξής: 142

149 Ποτάμια ΥΣ: Σώματα εσωτερικών υδάτων τα οποία ρέουν, κατά το πλείστον στην επιφάνεια του εδάφους αλλά τα οποία μπορεί για ένα μέρος της διαδρομής τους να ρέουν υπογείως. Ως ποτάμια ΥΣ καθορίστηκαν για τις ανάγκες εφαρμογής της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ, οι ποταμοί με καθεστώς μόνιμης ροής καθ όλη τη διάρκεια του έτους και κατά περίπτωση οι ποταμοί με καθεστώς περιοδικής ροής. Από αυτά επιλέχθηκαν όσα τμήματα του υδρογραφικού δικτύου ανήκουν σε υδατορέματα και ποταμούς >4ης τάξεως στο σύστημα ταξινόμησης Strahler (Chow et al., 1988) και τέλος τμήματα του υδρογραφικού δικτύου αντιστοιχούσαν σε λεκάνες απορροής με ενδεικτική φυσικοποιημένη απορροή > m 3. Λιμναία ΥΣ: Συστήματα στάσιμων εσωτερικών υδάτων. Για τις ανάγκες εφαρμογής της Οδηγίας στο ΥΔ καθορίστηκαν ως λιμναία ΥΣ όλες οι φυσικές και τεχνητές λίμνες. με έκταση πάνω από 0,5 km 2. Μεταβατικά ΥΣ: Σώματα επιφανειακών υδάτων πλησίον του στομίου ποταμών τα οποία είναι εν μέρει αλμυρά λόγω της γειτνίασής τους με παράκτια ύδατα αλλά τα οποία μπορεί να επηρεάζονται ουσιαστικά από ρεύματα γλυκού νερού. Παράκτια ύδατα: τα επιφανειακά ύδατα που βρίσκονται στην πλευρά της ξηράς μίας γραμμής της οποίας βρίσκεται σε απόσταση ενός ναυτικού μιλίου προς τη θάλασσα από το πλησιέστερο σημείο της γραμμής βάσης από την οποία μετράται το εύρος των χωρικών υδάτων και τα οποία κατά περίπτωση εκτείνονται μέχρι του απώτερου ορίου των μεταβατικών υδάτων. Τα παράκτια ύδατα οριοθετήθηκαν με προέκταση της ακτογραμμής 1 ν.μ. (1.852m) προς τη θάλασσα. Τα ύδατα κάθε μίας από τις παραπάνω κατηγορίες διακρίνονται σε τμήματα που καλούνται «υδάτινα σώματα» με στόχο τον καθορισμό «διακεκριμένων και σημαντικών στοιχείων υδάτων», δηλαδή στοιχεία τα οποία μπορεί να ταξινομηθούν ενιαία σε κάποια κλάση οικολογικής κατάστασης (υψηλή, καλή, μέτρια, ελλιπής ή κακή) και χημικής κατάστασης (καλή ή κατώτερη της καλής) και να αποτελέσουν υποκείμενο στη λήψη διαχειριστικών μέτρων. Επίσης για την εξειδίκευση της οροθέτησης των υδάτινων σωμάτων εξετάζονται οι διαφορετικές πιέσεις που ασκούνται στα διαφορετικά τμήματα ενός αρχικά 143

150 καθορισμένου υδάτινου σώματος καθώς και το καθεστώς διαχείρισης και προστασίας στο οποίο ενδεχόμενα εμπίπτει ένα τμήμα κάποιου αρχικά προσδιοριζόμενου υδάτινου σώματος (π.χ. αν ένα τμήμα ενός ποτάμιου σώματος εμπίπτει σε προστατευόμενη περιοχή). Η ταξινόμηση των επιφανειακών υδάτινων σωμάτων, σύμφωνα με την Οδηγία 2000/60/ΕΚ αποτελεί τη διαδικασία προσδιορισμού της ποιοτικής κατάστασης στην οποία βρίσκεται κάθε υδάτινο σώμα μέσω της αξιοποίησης δεδομένων παρακολούθησης. Σύμφωνα με την Οδηγία η ποιοτική κατάσταση ενός επιφανειακού υδάτινου σώματος καθορίζεται από δύο βασικούς επιμέρους συντελεστές: την οικολογική κατάσταση και τη χημική κατάσταση. Α) Οικολογική κατάσταση: Τα ποιοτικά στοιχεία, τα οποία εξετάζονται και αξιολογούνται κατά τη διαδικασία ταξινόμησης της οικολογικής κατάστασης των επιφανειακών υδάτινων σωμάτων καθώς και οι στόχοι της Οδηγίας, είναι: 1. Ποιοτικά στοιχεία Ομάδας 1: Βιολογικά ποιοτικά στοιχεία (ΒΠΣ) α) Βιολογικά ποιοτικά στοιχεία σε ποτάμια υδάτινα σώματα: Η ταξινόμηση των ποτάμιων υδάτινων σωμάτων βασίστηκε στο βιολογικό ποιοτικό στοιχείο (ΒΠΣ) των βενθικών μακροασπόνδυλων. Για τα βενθικά μακροασπόνδυλα έχει αναπτυχθεί μία ολοκληρωμένη εθνική μέθοδος εκτίμησης της οικολογικής κατάστασης που αποδίδει πολύ καλά αποτελέσματα κατά την εφαρμογή της στις ελληνικές συνθήκες. Η μέθοδος βασίζεται στην εκτίμηση του σύνθετου βιοτικού δείκτη HES (Hellenic Evaluation System) και του υπολογισμού των τυποχαρακτηριστικών συνθηκών που έλαβε χώρα με τροποποίηση του δείκτη HES (mhes). Τα όρια των κλάσεων ταξινόμησης του δείκτη ΗΕS για κάθε τύπο ρεόντων υδάτων, παρουσιάζονται στον ακόλουθο πίνακα: 144

151 Πίνακας 20: Κλάσεις ποιότητας (οικολογική κατάσταση) και όρια του τροποποιημένου δείκτη βενθικών μακροασπονδύλων HES (mhes) για τους τύπους ποτάμιων ΥΣ της βιοπεριφέρειας IONIAN όπου ανήκει εξ ολοκλήρου το ΥΔ Ηπείρου. Ακολουθείται ο χρωματικός κώδικας που προτείνει η Οδηγία (Παράρτημα V, Παρ.1.4.2) Τύπος Υψηλή Καλή Μέτρια Ελλιπής Κακή IgL ,71 0,71 0,47 0,47 0,24 <0,24 IgL ,71 0,71 0,47 0,47 0,24 <0,24 ImL0 0, 96 0,96 0,74 0,74 0,49 0,49 0,25 <0,25 Τύπος Υψηλή Καλή Μέτρια Ελλιπής Κακή ImL1 0,94 0,94 0,71 0,71 0,47 0,47 0,24 <0,24 IsL ,71 0,71 0,47 0,47 0,24 <0,24 IsL1 0,97 0,97 0,72 0,72 0,48 0,48 0,24 <0,24 ImH ,71 0,71 0,47 0,47 0,24 <0,24 IsH ,71 0,71 0,47 0,47 0,24 <0,24 IsH1 0,95 0,95 0,66 0,66 0,44 0,44 0,22 <0,22 Οι τιμές του δείκτη που χαρακτηρίζουν το όριο μεταξύ καλής και μέτριας κατάστασης (σημειώνονται με κίτρινη επισήμανση στον παραπάνω πίνακα) αποτελούν και τον περιβαλλοντικό στόχο σε κάθε τύπο ποτάμιου υδάτινου σώματος, καθώς προσδιορίζουν την ελάχιστη τιμή του δείκτη για την επίτευξη τουλάχιστον καλής κατάστασης. β) Βιολογικά ποιοτικά στοιχεία σε λιμναία υδάτινα σώματα: Το βιολογικό στοιχείο του φυτοπλαγκτού αποτελεί ιδιαίτερα χρήσιμο στοιχείο για την ταξινόμηση της οικολογικής ποιότητας των λιμναίων ΥΣ καθώς η αξιολόγηση της κατάστασης του προσδίδει άμεσα πληροφορίες σχετικά με πιέσεις από ρύπους που οδηγούν σε ευτροφισμό. Σημειώνεται ότι η άσκηση διαβαθμονόμησης για το φυτοπλαγκτόν στη μεσογειακή οικοπεριοχή, έχει προς το παρόν περιοριστεί στα Ιδιαίτερα Τροποποιημένα Υδάτινα Σώματα (ΙΤΥΣ λιμνών), ενώ τα έως σήμερα αποτελέσματα δείχνουν ότι τα διαθέσιμα δεδομένα δεν επαρκούν για την εξέταση των φυσικών λιμνών. Σύμφωνα με την Οδηγία 2000/60/ΕΚ για τα ιδιαιτέρως τροποποιημένα σώματα ο στόχος δεν είναι η καλή κατάσταση αλλά το καλό οικολογικό δυναμικό. Το καλό οικολογικό δυναμικό προσδιορίζεται ως η κατάσταση ενός ΙΤΥΣ στην οποία επικρατούν μόνο ελαφρές αλλαγές των τιμών των βιολογικών ποιοτικών στοιχείων σε σχέση με τις τιμές που χαρακτηρίζουν, στο μέτρο του δυνατού, το πλέον συγκρίσιμο 145

152 τύπο συστήματος επιφανειακών υδάτων, λαμβανομένων υπόψη των φυσικών συνθηκών που απορρέουν από τα τεχνητά η ιδιαιτέρως τροποποιημένα χαρακτηριστικά του υδατικού συστήματος. Τα όρια ταξινόμησης του οικολογικού δυναμικού μεταξύ καλής και μέτριας κατάστασης που αποτυπώθηκαν στην Απόφαση 2009/915 της ΕΕ ως τιμές παραμέτρων φυτοπλαγκτού παρουσιάζονται στον ακόλουθο πίνακα: Πίνακας 21: Όρια μεταξύ καλού και μέτριου οικολογικού δυναμικού που καθορίζονται στην Απόφαση 2009/915 της ΕΕ Όριο μεταξύ καλού μέτριου οικολογικού δυναμικού Εκτιμητής Τιμή εκτιμητή για τον τύπο L M5/7W Τιμή εκτιμητή για τον τύπο L-M8 Χλωροφύλλη α (μg/l) 6,7 9,5 Συνολικός βιοόγκος 1,9 (mm3/l) Ποσοστό κυανοβακτηρίων 9,2 Καταλανικός δείκτης 10,6 Δείκτης Med PTI 2,32 4,2-6,0 2,1 28,5 7,7 2,38 Οι τιμές που αναφέρονται στον παραπάνω πίνακα καθορίζουν τους ελάχιστους περιβαλλοντικούς στόχους που πρέπει να επιτύχει ένας ταμιευτήρας (λιμναίο ΙΤΥΣ ή ΤΥΣ) προκειμένου να επιτύχει αντίστοιχα την καλή οικολογική κατάσταση. Για τη χλωροφύλλη οι τιμές 9,5 (για τον τύπο L-M5/7W) και 6 (για τον τύπο L-M8) τίθενται ως περιβαλλοντικός στόχος. γ) Βιολογικά ποιοτικά στοιχεία σε παράκτια και μεταβατικά υδάτινα σώματα: o Δείκτης Bentix με βάση τα βενθικά μακροασπόνδυλα σε παράκτια ΥΣ Για την εκτίμηση της οικολογικής κατάστασης βάσει του βιολογικού Ποιοτικού Στοιχείου των μακροασπονδύλων σε παράκτια ΥΣ στη χώρα μας έχει αναπτυχθεί ο δείκτης Bentix. Ο βιοτικός δείκτης Bentix (Simboura and Zenetos 2002) είναι ένας απλός βιοτικός δείκτης εκτίμησης της οικολογικής ποιότητας με βάση τα βενθικά μακροασπόνδυλα. 146

153 Τα όρια των κλάσεων ταξινόμησης της οικολογικής κατάστασης με βάση τα βενθικά μακροασπόνδυλα σε παράκτια ΥΣ αναφέρονται στον ακόλουθο πίνακα. Πίνακας 22:. Όρια τάξεων ταξινόμησης της οικολογικής κατάστασης με βάση των δείκτη Bentix σε παράκτια ΥΣ Κλάση οικολογικής ποιότητας Υψηλή Διακύμανση τιμών δείκτη Bentix 4,5< Bentix<6 Λόγος οικολογικής ποιότητας (ΕQR) 1 Καλή 3,5< Bentix<4,5 0,75 Μέτρια 2,5< Bentix<3,5 0,58 Ελλιπής 2,0< Bentix<2,5 0,42 Κακή 0 0 Για βιοτόπους με καθαρή λάσπη (85% λεπτόκοκκο υλικό) όπου η βενθική πανίδα φυσιολογικά κυριαρχείται από ορισμένα ανθεκτικά είδη, απαιτείται η τροποποίηση του ορίου μεταξύ καλής και υψηλής οικολογικής ποιότητας από 4,5 σε 4 και του ορίου μεταξύ μέτρια και καλής από 3,5 σε 3. Ο υπολογισμός του Bentix θεωρείται χαμηλού βαθμού εμπιστοσύνης όταν ο αριθμός των ειδών είναι 3 ή λιγότερα είδη και ο αριθμός των ατόμων 6 ή λιγότερα άτομα, το ποσοστό των αγνοηθέντων ειδών 7% ή περισσότερο ή το ποσοστό των ειδών που δεν βαθμονομήθηκαν είναι 20% ή μεγαλύτερο. Σύμφωνα με τα παραπάνω η τιμή 3,5 του δείκτη Bentix αποτελεί περιβαλλοντικό στόχο για τα παράκτια υδάτινα σώματα. Θα πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι καθώς τα δεδομένα δειγματοληψιών βενθικών μακροασπονδύλων είναι λιγοστά και σποραδικά, ο δείκτης Bentix δεν βρίσκει εφαρμογή στις περισσότερες των περιπτώσεων και ο περιβαλλοντικός στόχος θα πρέπει να εφαρμοστεί στα δεδομένα που θα προκύψουν από την εφαρμογή της ΚΥΑ (ΦΕΚ 2017/Β/ ) «Ορισμός Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης της ποιότητας και της ποσότητας των υδάτων με καθορισμό των θέσεων (σταθμών) μετρήσεων και των φορέων που υποχρεούνται στην λειτουργία τους, κατά το άρθρο 4, παράγραφος 4 του Ν. 3199/2003». 147

154 o Δείκτης οικολογικής εκτίμησης με βάση τα μακροφύκη σε μεταβατικά και παράκτια ύδατα Σύμφωνα με τις τιμές του δείκτη Οικολογικής Εκτίμησης (ΕΕΙ) καθορίστηκαν τα όρια για την ταξινόμηση της οικολογικής κατάστασης σε παράκτια και μεταβατικά υδάτινα σώματα. Πίνακας 23: Τιμές ορίων ταξινόμησης και λόγοι οικολογικής ποιότητας του Δείκτη Οικολογικής Εκτίμησης (ΕΕΙ) με βάση τα μακροφύκη σε παράκτια και μεταβατικά νερά Κλάση οικολογικής ποιότητας Υψηλή Διακύμανση τιμών δείκτη ΕΕΙ 10< ΕΕΙ<8 Λόγος οικολογικής ποιότητας (ΕQR) 1 Καλή 8< ΕΕΙ<6 0,75 Μέτρια 6< ΕΕΙ<4 0,5 Ελλιπής 4< ΕΕΙ<2 0,25 Κακή 2 0 Έτσι οι τιμές του δείκτη ΕΕΙ μεγαλύτερες από 6 αποτελούν περιβαλλοντικό στόχο για τα παράκτια ΥΣ. Σημειώνεται ότι ο δείκτης Bentix έχει περάσει από την διαδικασία διαβαθμονόμησης με αποτέλεσμα να θεωρείται μία αποδεκτή και συγκρίσιμη με άλλων μεσογειακών χωρών μέθοδο ταξινόμησης της οικολογικής κατάστασης. δ) Φυτοπλαγκτόν: Για την Μεσογειακή οικοπεριοχή (ΕC,2007), τα παράκτια Μεσογειακά ύδατα όσο αφορά το τροφικό επίπεδο (εσωτερικός διαχωρισμός μόνο για το στοιχείο του φυτοπλαγκτού) διαφοροποιούνται σε τρείς τύπους ανάλογα με τα επίπεδα επίδρασης από εισροές γλυκών νερών. Κάθε τύπος υιοθετεί διαφορετικά όρια μεταξύ των κλάσεων όσο αφορά στα επίπεδα της χλωροφύλλης. Συγκεκριμένα για τον τύπο των υδάτων της ανατολικής Μεσογείου ΙΙΙ ΕΜ στον οποίο ανήκει και η Ελλάδα, υιοθετήθηκε το όριο 0,1 μg/l μεταξύ καλής και υψηλής ποιότητας (υπολογισμένο για 148

155 το 90% της συχνότητα κατανομής των δεδομένων για ένα έτος και για περίοδο 5 ετών) και το όριο 0,4 μg/l μεταξύ καλής και μέτριας κλάσης ποιότητας. Έτσι τιμές χλωροφύλλης κατώτερες από 0,4 μg/l προτείνονται ως περιβαλλοντικός στόχος σε παράκτια και μεταβατικά ΥΣ. 2. Ποιοτικά στοιχεία Ομάδας 2: Υδρομορφολογικά ποιοτικά στοιχεία 3. Φυσικοχημικά ποιοτικά στοιχεία, που χρησιμοποιούνται για την υποβοήθηση του προσδιορισμού της οικολογικής κατάστασης των επιφανειακών υδάτινων σωμάτων. α) Φυσικοχημικές παράμετροι Για κάθε κατηγορία επιφανειακών υδάτων προτείνονται όρια φυσικοχημικών παραμέτρων, που αποτελούν και τους αντίστοιχους περιβαλλοντικούς στόχους, τα οποία έχουν προκύψει από συναξιολόγηση δεδομένων βιβλιογραφικών αναφορών και την εμπειρία άλλων Κρατών Μελών. Οι τιμές αφορούν στο όριο μεταξύ καλής και μέτριας κατάστασης, το οποίο σύμφωνα με το γενικό σχήμα ταξινόμησης καθορίζει τη δυνατότητα υποβιβασμού της μετρούμενης με βάση τα Βιολογικά Ποιοτικά Στοιχεία οικολογικής κατάστασης ενός υδάτινου σώματος από την καλή στη μέτρια. Οι φυσικοχημικές παράμετροι που συμβάλλουν στην ταξινόμηση της οικολογικής κατάστασης των ποτάμιων, λιμναίων, παράκτιων και μεταβατικών υδάτινων σωμάτων και τα αντίστοιχα όρια καλής και μέτριας κατάστασης, παρουσιάζονται στους παρακάτω πίνακες: Πίνακας 24: Φυσικοχημικές παράμετροι που συμβάλλουν στην ταξινόμηση της οικολογικής κατάστασης των ποτάμιων υδάτινων σωμάτων και αντίστοιχα όρια καλής/μέτριας κατάστασης Επίπτωση Μετρούμενη παράμετρος Όριο μεταξύ καλής μέτριας κατάστασης Διαλυμένο οξυγόνο 70% Οξυγόνωση Αμμωνία 0.01 mg/l NH 3 Οξίνιση Β.Ο.D 5 Συγκέντρωση σε ιόντα υδρογόνου PH 4 mg/l

156 Ολικός φώσφορος 200 μg/l Τροφική κατάσταση Αμμώνιο 1 mg/l NH 4 + Νιτρικά 25 mg/l NΟ 3 - Νιτρώδη 0.05 mg/l NΟ 2 - Πίνακας 25: Φυσικοχημικές παράμετροι ταξινόμησης λιμναίων υδάτινων σωμάτων και αντίστοιχα όρια καλής/μέτριας κατάστασης Επίπτωση Οξυγόνωση Οξίνιση Μετρούμενη παράμετρος Διαλυμένο οξυγόνο Συγκέντρωση σε ιόντα υδρογόνου PH Όριο μεταξύ καλής μέτριας κατάστασης 70% 4 mg/l στο υπολίμνιο 6-9 Διαφάνεια Δίσκος Secchi 4m Τροφική κατάσταση Ολικός φώσφορος Ολικό άζωτο Αμμώνιο 30 μg/l 1 mg/l 0.5 mg/l Νιτρώδη 0.05 mg/l NΟ 2 - Πίνακας 26: Φυσικοχημικές παράμετροι ταξινόμησης μεταβατικών και παράκτιων υδάτινων σωμάτων και αντίστοιχα όρια καλής/μέτριας κατάστασης Επίπτωση Μετρούμενη παράμετρος Όριο μεταξύ καλής μέτριας κατάστασης Μεταβατικά Παράκτια Οξυγόνωση Διαλυμένο οξυγόνο 80% 80% Οξίνιση Συγκέντρωση σε ιόντα υδρογόνου PH Διαφάνεια Δίσκος Secchi - 15m Τροφική κατάσταση Αμμώνιο 1 mg/l 40 μg/l Νιτρώδη μg/l 150

157 β) Ειδικοί ρύποι Για την εκτίμηση της οικολογικής κατάστασης συναξιολογούνται επίσης ειδικοί ρύποι που δεν ανήκουν στον κατάλογο των ουσιών προτεραιότητας (non prioritys pecific pollutants - NPSP), καθώς και ειδικοί ρύποι που προσδιορίζονται από τα Κράτη Μέλη ως απορριπτόμενοι σε σημαντικές ποσότητες. Σε εθνικό επίπεδο έχουν θεσπισθεί πρότυπα ποιότητας περιβάλλοντος (ΠΠΠ) για τα εσωτερικά επιφανειακά ύδατα, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην ΚΥΑ Η.Π /2641/Ε103/2010 (Παράρτημα Ι Μέρος Β) και αφορούν σε οριακές τιμές μέσων ετήσιων συγκεντρώσεων 60 Ειδικών Ρύπων. Ο κατάλογος των ουσιών αυτών και τα πρότυπα ποιότητας περιβάλλοντος αποτελούν και τους περιβαλλοντικούς στόχους για τους ειδικούς ρύπους. Σημειώνεται ότι δεν έχουν καθοριστεί παραμετρικές τιμές και όρια για ειδικούς ρύπους σε παράκτια και μεταβατικά ύδατα. Β) Χημική κατάσταση: Τα ποιοτικά στοιχεία, τα οποία εξετάζονται και αξιολογούνται κατά τη διαδικασία ταξινόμησης της χημικής κατάστασης των επιφανειακών υδάτινων σωμάτων είναι οι ουσίες προτεραιότητας για τις οποίες έχουν καθοριστεί Πρότυπα Ποιότητας Περιβάλλοντος (ΠΠΠ) στην Οδηγία 2008/105/ΕΚ και την ΚΥΑ 51354/2641/Ε103/2010. Για κάθε υδάτινο σώμα αξιολογούνται οι ουσίες προτεραιότητας (ΟΠ, συνόλου λ) του Παραρτήματος Ι Μέρος Α της ΚΥΑ 51354/2641/Ε103/2010, σε δύο κλάσεις ταξινόμησης, καλή και κατώτερη της καλής. Αν όλες οι ουσίες προτεραιότητας ταξινομούνται σε καλή κατάσταση, δηλαδή πληρούν τα αντίστοιχα ΠΠΠ τότε η χημική κατάσταση είναι καλή. Αν έστω και μία από τις ουσίες προτεραιότητας ταξινομούνται σε κατάσταση κατώτερη της καλής τότε η χημική κατάσταση είναι κατώτερη της καλής. Τέλος αναφέρεται πως η Οδηγία Πλαίσιο για τα Νερά προβλέπει τον χαρακτηρισμό των υδάτινων σωμάτων με σημαντικές υδρομορφολογικές αλλοιώσεις ως Ιδιαιτέρως Τροποποιημένα Υδάτινα Σώματα (ΙΤΥΣ) και τα διακρίνει από τα υπόλοιπα, τόσο ως προς τους περιβαλλοντικούς στόχους όσο και ως προς τη διαχείριση τους. Επομένως ένα υδάτινο σώμα το οποίο βρίσκεται σε τόπο όπου προηγουμένως υφίστατο ένα άλλο υδάτινο σώμα (όπως στην περίπτωση π.χ. ενός ταμιευτήρα που δημιουργείται από ένα φράγμα στην κοίτη ενός ποταμού) χαρακτηρίζεται ως Ιδιαιτέρως Τροποποιημένο Υδάτινο Σώμα. 151

158 Ως Τεχνητά Υδάτινα Σώματα (ΤΥΣ) χαρακτηρίζονται τα υδάτινα σώματα τα οποία προέκυψαν μετά από ανθρωπογενή παρέμβαση, σε τόπο όπου δεν υπήρχε πριν παρουσία νερού. Ο περιβαλλοντικός στόχος των ΙΤΥΣ και των ΤΥΣ διαφέρει από αυτόν για τα φυσικά υδάτινα σώματα. Για τα υδάτινα αυτά σώματα ο περιβαλλοντικός στόχος είναι η επίτευξη του ορισθέντος «καλού οικολογικού δυναμικού» Ποτάμια υδάτινα σώματα και ταξινόμηση αυτών Στη λεκάνη απορροής ποταμού Καλαμά αναγνωρίζονται 19 ποτάμια υδάτινα σώματα που σχηματίζουν ένα υδρογραφικό δίκτυο με μήκος 285,55km. Τα ποτάμια υδάτινα σώματα που διακρίνονται σε κάθε λεκάνη απορροής παρουσιάζονται στον ακόλουθο πίνακα: Πίνακας 27: Αριθμός και επιφάνεια ποτάμιων υδάτινων σωμάτων στη λεκάνη απορροής Καλαμά Λεκάνη απορροής ποταμού Λεκάνη Καλαμά (GR12) Αριθμός υδάτινων σωμάτων Μήκος (km) Συνολικά ΙΤΥΣ ΤΥΣ Ελάχιστο Μέσο Μέγιστο Συνολικό ,63 15,03 38,81 285,55 Πηγή: Σχέδιο Διαχείρισης των λεκανών απορροής ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου. Με βάση τα αποτελέσματα της ταξινόμησης της οικολογικής κατάστασης από τα 19 ποτάμια σώματα στη λεκάνη απορροής ποταμού Καλαμά: 1, δηλαδή ποσοστό 5,26% βρίσκεται σε υψηλή οικολογική κατάσταση/υψηλό οικολογικό δυναμικό 12, δηλαδή ποσοστό 63,16% βρίσκονται σε καλή οικολογική κατάσταση/καλό οικολογικό δυναμικό 2, δηλαδή ποσοστό 10,53% βρίσκονται σε μέτρια οικολογική κατάσταση/μέτριο οικολογικό δυναμικό 4, δηλαδή ποσοστό 21,05% σε άγνωστη οικολογική κατάσταση / άγνωστο οικολογικό δυναμικό 152

159 Σημειώνεται ότι στην κατηγορία της υψηλής οικολογικής κατάστασης / υψηλού οικολογικού δυναμικού αντιστοιχεί το 5,53% του συνολικού μήκους των ποτάμιων υδάτινων σωμάτων που αφορά τη λεκάνη απορροής ποταμού Καλαμά, στην κατηγορία της καλής οικολογικής κατάστασης / καλού οικολογικού δυναμικού αντιστοιχεί το 77,23%, στην κατηγορία της μέτριας οικολογικής κατάστασης / μέτριου οικολογικού δυναμικού αντιστοιχεί το 8,92 %, ενώ στην κατηγορία της άγνωστης οικολογικής κατάστασης / άγνωστου οικολογικού δυναμικού αντιστοιχεί το 8,32 %. Πίνακας 28: Αριθμός & μήκος ποτάμιων υδάτινων σωμάτων ανά κατηγορία οικολογικής κατάστασης / οικολογικού δυναμικού για τη λεκάνη απορροής Καλαμά Λεκάνη απορροής ποταμού Αριθμός ποτάμιων υδάτινων σωμάτων με οικολογική κατάσταση / οικολογικό δυναμικό: Υψηλή/ Καλή/ Μέτρια/ Ελλιπής/ Κακή/ Άγνωστη/ Σύνολο Υψηλό Καλό Μέτριο Ελλιπές Κακό Άγνωστο Καλαμά Λεκάνη απορροής ποταμού % ποτάμιων υδάτινων σωμάτων με οικολογική κατάσταση / οικολογικό δυναμικό: Υψηλή/ Καλή/ Μέτρια/ Ελλιπής/ Κακή/ Άγνωστη/ Σύνολο Υψηλό Καλό Μέτριο Ελλιπές Κακό Άγνωστο Καλαμά 5,26% 63,16% 10,53% ,05% 100% Λεκάνη απορροής ποταμού Μήκος ποτάμιων υδάτινων σωμάτων (km) με οικολογική κατάσταση / οικολογικό δυναμικό: Υψηλή/ Καλή/ Μέτρια/ Ελλιπής/ Κακή/ Άγνωστη/ Σύνολο Υψηλό Καλό Μέτριο Ελλιπές Κακό Άγνωστο Καλαμά 15,79 220,53 25, ,77 285,55 Λεκάνη απορροής ποταμού % μήκους ποτάμιων υδάτινων σωμάτων με οικολογική κατάσταση / οικολογικό δυναμικό: Υψηλή/ Καλή/ Μέτρια/ Ελλιπής/ Κακή/ Άγνωστη/ Σύνολο Υψηλό Καλό Μέτριο Ελλιπές Κακό Άγνωστο Καλαμά 5,53% 77,23% 8,92% - - 8,32% 100% Πηγή: Σχέδιο Διαχείρισης των λεκανών απορροής ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου. Όσον αφορά τα πέντε (5) ποτάμια Ιδιαιτέρως Τροποποιημένα Υδάτινα Σώματα (ΙΤΥΣ) και τα Τεχνητά Υδάτινα Σώματα (ΤΥΣ) στη λεκάνη απορροής Καλαμά, η ταξινόμηση της οικολογικής κατάστασης έχει ως ακολούθως: 1, δηλαδή ποσοστό 20% βρίσκεται σε καλό οικολογικό δυναμικό 2, δηλαδή ποσοστό 40% βρίσκονται σε μέτριο οικολογικό δυναμικό 2, δηλαδή ποσοστό 40% βρίσκονται σε άγνωστο οικολογικό δυναμικό 153

160 Με βάση τα αποτελέσματα της ταξινόμησης της χημικής κατάστασης από τα 19 ποτάμια σώματα της λεκάνης απορροής ποταμού Καλαμά: 11, δηλαδή ποσοστό 57,89% βρίσκονται σε καλή χημική κατάσταση και 8, δηλαδή ποσοστό 42,11% βρίσκονται σε άγνωστη χημική κατάσταση Σημειώνεται ότι στην κατηγορία της άγνωστης χημικής κατάστασης αντιστοιχεί το 40,55% του συνολικού μήκους των ποτάμιων υδάτινων σωμάτων, ενώ στην κατηγορία της καλής χημικής κατάστασης το 59,45%. Πίνακας 29: Αριθμός & μήκος ποτάμιων υδάτινων σωμάτων ανά κατηγορία χημικής κατάστασης τη λεκάνη απορροής ποταμού Καλαμά Λεκάνη απορροής ποταμού Αριθμός ποτάμιων υδάτινων σωμάτων με χημική κατάσταση: Καλή Κατώτερη της καλής Άγνωστη Σύνολο Καλαμά Λεκάνη απορροής ποταμού % ποτάμιων υδάτινων σωμάτων με χημική κατάσταση: Καλή Κατώτερη της καλής Άγνωστη Σύνολο Καλαμά 57,89% - 42,11% 100% Λεκάνη απορροής ποταμού Μήκος ποτάμιων υδάτινων σωμάτων (km) με χημική κατάσταση: Καλή Κατώτερη της καλής Άγνωστη Σύνολο Καλαμά 169,77-115,78 285,55 Λεκάνη απορροής ποταμού % μήκους ποτάμιων υδάτινων σωμάτων με χημική κατάσταση: Καλή Κατώτερη της καλής Άγνωστη Σύνολο Καλαμά 59,45% - 40,55% 100% Πηγή: Σχέδιο Διαχείρισης των λεκανών απορροής ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου. Με βάση τα αποτελέσματα της ταξινόμησης της χημικής κατάστασης από τα 5 ποτάμια υδάτινα σώματα που έχουν χαρακτηριστεί ως ΙΤΥΣ/ΤΥΣ στη λεκάνη απορροής Καλαμά: 3, δηλαδή ποσοστό 60% βρίσκονται σε καλή χημική κατάσταση και 2, δηλαδή ποσοστό 40% βρίσκονται σε άγνωστη χημική κατάσταση Σημειώνεται ότι στην κατηγορία της άγνωστης χημικής κατάστασης αντιστοιχεί το 26,96% του συνολικού μήκους των ποτάμιων ΙΤΥΣ/ΤΥΣ, ενώ στην κατηγορία της καλής χημικής κατάστασης το 73,31%. 154

161 Λιμναία υδάτινα σώματα και ταξινόμηση αυτών Στη λεκάνη απορροής ποταμού Καλαμά αναγνωρίζεται 1 λιμναίο υδάτινο σώμα με συνολική επιφάνεια 19,24 km 2, όπως παρουσιάζεται ακολούθως: Πίνακας 30: Αριθμός και επιφάνεια λιμναίων υδάτινων σωμάτων στη λεκάνη απορροής Καλαμά Λεκάνη απορροής ποταμού Λεκάνη Καλαμά (GR12) Αριθμός υδάτινων σωμάτων Μήκος (km) Συνολικά ΙΤΥΣ ΤΥΣ Ελάχιστο Μέσο Μέγιστο Συνολικό ,24 19,24 19,24 19,24 Πηγή: Σχέδιο Διαχείρισης των λεκανών απορροής ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου. Η τυπολογία στα λιμναία υδάτινα σώματα στηρίζεται στις παραμέτρους που επηρεάζουν το βιολογικό ποιοτικό στοιχείο του φυτοπλαγκτού και αυτό επειδή το συγκεκριμένο βιολογικό ποιοτικό στοιχείο είναι το μόνο για το οποίο υπάρχει σχετική πρόοδος σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο σχετικά με την αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης. Με βάση τα αποτελέσματα της ταξινόμησης της οικολογικής κατάστασης, το 1 λιμναίο υδάτινο σώμα στη λεκάνη απορροής Καλαμά, δηλαδή ποσοστό 100% βρίσκεται σε ελλιπή οικολογική κατάσταση/ελλιπές οικολογικό δυναμικό, ενώ η χημική κατάσταση χαρακτηρίζεται κατώτερη της καλής. Όσον αφορά την ταξινόμηση της οικολογικής κατάστασης, το 1 λιμναίο υδάτινο σώμα που έχει χαρακτηριστεί ως ΙΤΥΣ στη λεκάνη απορροής Καλαμά, βρίσκεται 100% σε ελλιπές οικολογικό δυναμικό, ενώ η χημική κατάσταση χαρακτηρίζεται κατώτερη της καλής Μεταβατικά υδάτινα σώματα και ταξινόμηση αυτών Στη λεκάνη απορροής ποταμού Καλαμά αναγνωρίζεται 1 μεταβατικό υδάτινο σώμα επιφάνειας 15,22 km 2, όπως παρουσιάζεται ακολούθως: 155

162 Πίνακας 31: Αριθμός και επιφάνεια μεταβατικών υδάτινων σωμάτων στη λεκάνη απορροής Καλαμά Λεκάνη απορροής ποταμού Λεκάνη Καλαμά (GR12) Αριθμός υδάτινων σωμάτων Μήκος (km) Συνολικά ΙΤΥΣ ΤΥΣ Ελάχιστο Μέσο Μέγιστο Συνολικό ,22 15,22 15,22 15,22 Πηγή: Σχέδιο Διαχείρισης των λεκανών απορροής ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου. Τα μεταβατικά ύδατα διακρίνονται σε δύο τύπους: (α) λιμνοθάλασσες (β) εκβολές ποταμών ή Δέλτα Με βάση τα αποτελέσματα της ταξινόμησης της οικολογικής κατάστασης, το ένα (1) μεταβατικό υδάτινο σώμα, δηλαδή ποσοστό 100% βρίσκεται σε μέτρια οικολογική κατάσταση/μέτριο οικολογικό δυναμικό. Πίνακας 32: Αριθμός & επιφάνεια μεταβατικών υδάτινων σωμάτων ανά κατηγορία οικολογικής κατάστασης / οικολογικού δυναμικού τη λεκάνη απορροής ποταμού Καλαμά Λεκάνη απορροής ποταμού Υψηλή/ Υψηλό Αριθμός μεταβατικών υδάτινων σωμάτων με οικολογική κατάσταση / οικολογικό Καλή/ Καλό Μέτρια/ Μέτριο δυναμικό: Ελλιπής/ Ελλιπές Κακή/ Κακό Άγνωστη/ Άγνωστο Καλαμά Λεκάνη απορροής ποταμού Σύνολο % μεταβατικών υδάτινων σωμάτων με οικολογική κατάσταση / οικολογικό δυναμικό: Υψηλή/ Υψηλό Καλή/ Καλό Μέτρια/ Μέτριο Ελλιπής/ Ελλιπές Κακή/ Κακό Άγνωστη/ Άγνωστο Σύνολο Καλαμά % % Λεκάνη απορροής ποταμού Επιφάνεια μεταβατικών υδάτινων σωμάτων (km 2 ) με οικολογική κατάσταση / οικολογικό Υψηλή/ Υψηλό Καλή/ Καλό Μέτρια/ Μέτριο δυναμικό: Ελλιπής/ Ελλιπές Κακή/ Κακό Άγνωστη/ Άγνωστο Σύνολο Καλαμά , ,22 Λεκάνη απορροής ποταμού % επιφάνειας μεταβατικών υδάτινων σωμάτων με οικολογική κατάσταση / οικολογικό Υψηλή/ Υψηλό Καλή/ Καλό Μέτρια/ Μέτριο δυναμικό: Ελλιπής/ Ελλιπές Κακή/ Κακό Άγνωστη/ Άγνωστο Σύνολο Καλαμά % % 156

163 Πηγή: Σχέδιο Διαχείρισης των λεκανών απορροής ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου. Με βάση τα αποτελέσματα της ταξινόμησης της χημικής κατάστασης το 1 μεταβατικό υδάτινο σώμα βρίσκεται σε άγνωστη χημική κατάσταση. Στην περιοχή μελέτης δεν χαρακτηρίστηκαν μεταβατικά υδάτινα σώματα ως ιδιαιτέρως τροποποιημένα ή τεχνητά Παράκτια υδάτινα σώματα και ταξινόμηση αυτών Στη λεκάνη απορροής ποταμού Καλαμά αναγνωρίζονται 3 παράκτια υδάτινα σώματα επιφάνειας 97,50 km 2, όπως περιγράφονται στον ακόλουθο πίνακα: Πίνακας 33: Αριθμός και επιφάνεια παράκτιων υδάτινων σωμάτων στη λεκάνη απορροής Καλαμά Λεκάνη απορροής ποταμού Λεκάνη Καλαμά (GR12) Αριθμός υδάτινων σωμάτων Μήκος (km) Συνολικά ΙΤΥΣ ΤΥΣ Ελάχιστο Μέσο Μέγιστο Συνολικό ,15 32,50 51,50 97,50 Πηγή: Σχέδιο Διαχείρισης των λεκανών απορροής ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου. Με βάση τα αποτελέσματα της ταξινόμησης της οικολογικής κατάστασης: 3 παράκτια υδάτινα σώματα, δηλαδή ποσοστό 100% βρίσκονται σε υψηλή οικολογική κατάσταση/υψηλό οικολογικό δυναμικό Πίνακας 34: Αριθμός & επιφάνεια παράκτιων υδάτινων σωμάτων ανά κατηγορία οικολογικής κατάστασης / οικολογικού δυναμικού για τη λεκάνη απορροής ποταμού Καλαμά Λεκάνη απορροής ποταμού Υψηλή/ Υψηλό Αριθμός παράκτιων υδάτινων σωμάτων με οικολογική κατάσταση / οικολογικό Καλή/ Καλό Μέτρια/ Μέτριο δυναμικό: Ελλιπής/ Ελλιπές Κακή/ Κακό Άγνωστη/ Άγνωστο Καλαμά Σύνολο Λεκάνη απορροής ποταμού % παράκτιων υδάτινων σωμάτων με οικολογική κατάσταση / οικολογικό δυναμικό: Υψηλή/ Καλή/ Μέτρια/ Ελλιπής/ Κακή/ Άγνωστη/ Σύνολο Υψηλό Καλό Μέτριο Ελλιπές Κακό Άγνωστο 157

164 Καλαμά % % Λεκάνη απορροής ποταμού Επιφάνεια παράκτιων υδάτινων σωμάτων (km 2 ) με οικολογική κατάσταση / οικολογικό δυναμικό: Υψηλή/ Καλή/ Μέτρια/ Ελλιπής/ Κακή/ Άγνωστη/ Σύνολο Υψηλό Καλό Μέτριο Ελλιπές Κακό Άγνωστο Καλαμά , ,50 Λεκάνη απορροής ποταμού % επιφάνειας παράκτιων υδάτινων σωμάτων με οικολογική κατάσταση / οικολογικό δυναμικό: Υψηλή/ Καλή/ Μέτρια/ Ελλιπής/ Κακή/ Άγνωστη/ Σύνολο Υψηλό Καλό Μέτριο Ελλιπές Κακό Άγνωστο Καλαμά % % Πηγή: Σχέδιο Διαχείρισης των λεκανών απορροής ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου. Όσον αφορά τα αποτελέσματα της ταξινόμησης της χημικής κατάστασης τα 3 παράκτια υδάτινα σώματα, βρίσκονται σε άγνωστη χημική κατάσταση. Πίνακας 35: Αριθμός & επιφάνεια παράκτιων υδάτινων σωμάτων ανά κατηγορία χημικής κατάστασης για τη λεκάνη απορροής ποταμού Καλαμά Λεκάνη απορροής ποταμού Αριθμός παράκτιων υδάτινων σωμάτων με χημική κατάσταση: Καλή Κατώτερη της καλής Άγνωστη Σύνολο Καλαμά Λεκάνη απορροής ποταμού % παράκτιων υδάτινων σωμάτων με χημική κατάσταση: Καλή Κατώτερη της καλής Άγνωστη Σύνολο Καλαμά % 100% Λεκάνη απορροής ποταμού Επιφάνεια παράκτιων υδάτινων σωμάτων (km 2 ) με χημική κατάσταση: Καλή Κατώτερη της καλής Άγνωστη Σύνολο Καλαμά ,50 97,50 Λεκάνη απορροής ποταμού % επιφάνειας παράκτιων υδάτινων σωμάτων με χημική κατάσταση: Καλή Κατώτερη της καλής Άγνωστη Σύνολο Καλαμά % 100% Πηγή: Σχέδιο Διαχείρισης των λεκανών απορροής ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου. Με βάση τα αποτελέσματα της ταξινόμησης της οικολογικής κατάστασης το 1 υδάτινο παράκτιο σώμα που έχει χαρακτηριστεί ως ΙΤΥΣ στη λεκάνη απορροή Καλαμά, βρίσκεται σε μέτριο οικολογικό δυναμικό, ενώ η χημική του κατάσταση αναγνωρίζεται ως άγνωστη. 158

165 Εικόνα 25: Οικολογική κατάσταση επιφανειακών υδάτων Πηγή: Σχέδιο Διαχείρισης των λεκανών απορροής ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου

166 Εικόνα 26: Χημική κατάσταση επιφανειακών υδάτων Πηγή: Σχέδιο Διαχείρισης των λεκανών απορροής ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου

167 Προστατευόμενες περιοχές Οι προστατευόμενες περιοχές σύμφωνα με το «Μητρώο Προστατευόμενων Περιοχών», που καταρτίστηκε στα πλαίσια του Σχεδίου Διαχείρισης των λεκανών απορροής ποταμών υδατικού διαμερίσματος Ηπείρου είναι: Περιοχές που προορίζονται για την άντληση ύδατος για ανθρώπινη κατανάλωση Περιοχές που προορίζονται για την προστασία υδρόβιων ειδών με οικονομική σημασία Υδατικά συστήματα που έχουν χαρακτηριστεί ως ύδατα αναψυχής, συμπεριλαμβανομένων περιοχών που έχουν χαρακτηριστεί ως ύδατα κολύμβησης, σύμφωνα με την οδηγία 76/160/ΕΟΚ. Περιοχές ευαίσθητες στην παρουσία θρεπτικών ουσιών, συμπεριλαμβανομένων των περιοχών που χαρακτηρίζονται ως ευπρόσβλητες ζώνες, σύμφωνα με την οδηγία 91/676/ΕΟΚ και των περιοχών που χαρακτηρίζονται ως ευαίσθητες περιοχές, σύμφωνα με την οδηγία 91/271/ΕΟΚ. Περιοχές που προορίζονται για την προστασία οικοτόπων ή ειδών όταν η διατήρηση ή η βελτίωση της κατάστασης των υδάτων είναι σημαντική για την προστασία τους, συμπεριλαμβανομένων των σχετικών τόπων του προγράμματος «Φύση 2000», που καθορίζονται δυνάμει την οδηγιών 92/43/ΕΟΚ και 79/409/ΕΟΚ. Αναφέρεται πως ο κατάλογος των Προστατευόμενων Περιοχών Υδρόβιων Ειδών Οικονομικής Σημασίας καταρτίστηκε συνεκτιμώντας το μέγεθος και το είδος των υφιστάμενων εγκαταστάσεων υδατοκαλλιεργητικών δραστηριοτήτων. Οι Προστατευόμενες Περιοχές Υδρόβιων Ειδών Οικονομικής Σημασίας στο Υδατικό Διαμέρισμα Ηπείρου είναι οι ακόλουθες: Στη Λεκάνη Απορροής Αώου οι περιοχές: Ποταμός Αώος: τμήμα του ποταμού Αώου μήκους 22 km περίπου, με πέρας τα σύνορα με την Αλβανία (Λεκάνη Απορροής Αώου). Ποταμός Βοϊδομάτης: τμήμα του ποταμού Βοϊδομάτη μήκους 7 km περίπου, με πέρας τη συμβολή του με τον Αώο (Λεκάνη Απορροής Αώου). 161

168 Στη Λεκάνη Απορροής Καλαμά η περιοχή: Ανατολικές Ακτές της Κερκυραϊκής Θάλασσας: τα ανατολικά παράλια (ακτές Ηπείρου) της Κερκυραϊκής θάλασσας. Στη Λεκάνη Απορροής Αχέροντος η περιοχή: Κόλπου. Βόρειος Αμβρακικός κόλπος: το βόρειο τμήμα του Αμβρακικού Στη Λεκάνη Απορροής Αράχθου η περιοχή: Εκβολές Αράχθου (Λεκάνη Απορροής Αράχθου). Στη Λεκάνη Απορροής Λούρου οι περιοχές: Ποταμός Λούρος: τμήμα του ποταμού Λούρου μήκους 32 km περίπου, με αφετηρία τις πηγές του (Λεκάνη Απορροής Αχέροντα και Λούρου). Εκβολές Λούρου - Λιμνοθάλασσες Ροδιά, Τσουκαλιό, Λογαρού: οι λιμνοθάλασσες που σχηματίζονται στις εκβολές του Λούρου (Λεκάνη Απορροής Λούρου). Από τα συνολικά 9 επιφανειακά υδάτινα σώματα που εμπίπτουν σε προστατευόμενες περιοχές υδρόβιων ειδών οικονομικής σημασίας, 5 είναι σε μέτρια οικολογική κατάσταση, 3 σε καλή και 1 σε υψηλή οικολογική κατάσταση. Όσον αφορά τη χημική κατάσταση, 2 είναι σε καλή κατάσταση και 7 σε άγνωστη. Στην εικόνα που ακολουθεί αποτυπώνονται μεταξύ άλλων οι προστατευόμενες περιοχές Υδρόβιων Ειδών Οικονομικής Σημασίας. 162

169 Εικόνα 27:. Προστατευόμενες Περιοχές Υδρόβιων Ειδών Οικονομικής Σημασίας. Πηγή: Σχέδιο Διαχείρισης των λεκανών απορροής ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου 163

170 Περιβαλλοντικοί στόχοι επιφανειακών υδάτινων σωμάτων και βασικά/συμπληρωματικά μέτρα Στο άρθρο 4 της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ και στο άρθρο 4 του ΠΔ 51/2007, καθορίζονται περιβαλλοντικοί στόχοι του Σχεδίου Διαχείρισης και προσδιορίζονται αναλυτικά ανά υδάτινο σώμα. Ο καθορισµός των στόχων, σύµφωνα µε την Οδηγία, γίνεται βάσει των διαφορετικών επιλογών του άρθρου 4 αυτής. Μέσα από τη διαδικασία καθορισµού των στόχων προσδιορίζεται τόσο η κατάσταση όλων των επιφανειακών υδάτινων σωµάτων όσο και το χρονικό πλαίσιο επίτευξης του στόχου της Οδηγίας. Για τα ΙΤΥΣ και ΤΥΣ, τα οποία καθορίζονται βάσει ειδικών κριτηρίων, η Οδηγία θέτει «ειδικούς στόχους». Πιο συγκεκριμένα: Οι κύριοι περιβαλλοντικοί στόχοι για τα επιφανειακά ύδατα είναι: Η µη υποβάθμιση της κατάστασής τους. Η προστασία ή και αποκατάσταση σε καλή οικολογική και χηµική κατάσταση των επιφανειακών νερών (ή σε καλό οικολογικό δυναµικό για ΙΤΥΣ και ΤΥΣ) µέχρι το Η εφαρμογή απαραίτητων µέτρων µε στόχο τη σταδιακή µείωση της ρύπανσης από τις Ουσίες Προτεραιότητας και την παύση ή τη σταδιακή κατάργηση των εκποµπών, απορρίψεων και διαρροών από τις Επικίνδυνες Ουσίες Προτεραιότητας. Κατά τη διαδικασία προσδιορισµού των περιβαλλοντικών στόχων είναι δυνατός ο καθορισµός εξαιρέσεων. Για όλα τα επιφανειακά υδάτινα σώµατα που ταξινοµήθηκαν σε κατάσταση (ή δυναµικό) κατώτερη της καλής ζητείται παράταση της προθεσµίας επίτευξης των στόχων (εφαρµογή παραγ. 4 του άρθρου 4 της Οδηγίας). Επίσης για αυτά που ταξινοµούνται ως άγνωστα θα πρέπει να προσδιοριστεί η κατάσταση (ή το δυναµικό) τους µέχρι το Προκειμένου να επιτευχθούν οι περιβαλλοντικοί στόχοι του Σχεδίου Διαχείρισης, θα πρέπει να υλοποιηθούν βασικά και συμπληρωματικά μέτρα. Συγκεκριμένα για τις υδατοκαλλιέργειες τα μέτρα (ορίζονται μόνο βασικά) που πρέπει να υλοποιηθούν, αναφέρονται στον πίνακα που ακολουθεί: 164

171 Πίνακας 36: Πίνακας βασικών μέτρων για τις υδατοκαλλιέργειες Κωδικός μέτρου Κατηγορία Ονομασία μέτρου Περιγραφή WD05B240 Σε υδάτινα σώματα που η κατάστασή τους χαρακτηρίζεται ως κατώτερη της καλής, θα πρέπει κατά τη διαδικασία Εξειδίκευση κριτηρίων Μέτρα για αδειοδότησης νέων μονάδων ή επέκτασης υφιστάμενων μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας να αποδεικνύεται ότι στην αδειοδότησης νέων / σημειακές άμεση περιοχή εγκατάστασης της μονάδας, η κατάσταση των υδάτων σύμφωνα με την Οδηγία 2000/60/ΕΚ είναι επέκτασης υφισταμένων πηγές καλή. Η ταξινόμηση του υδάτινου σώματος σε κατάσταση κατώτερη της καλής τεκμαίρεται από το Σχέδιο μονάδων απορρίψεων Διαχείρισης και από τα αποτελέσματα του εθνικού προγράμματος παρακολούθησης των νερών της ΚΥΑ Αριθμ. οικ. ιχθυοκαλλιέργειας (ΦΕΚ 2017/Β/ ), το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη. WD05B250 Εξειδίκευση διαδικασίας Αναφέρεται στην κατάρτιση ειδικών προδιαγραφών και την έκδοση κανονιστικής πράξης για τον καθορισμό ζωνών Μέτρα για ελέγχου και καθορισμού ανάπτυξης ιχθυοκαλλιέργειας εσωτερικών υδάτων, εφαρμογή ελέγχων της λειτουργίας (συχνότητα, ένταση, σημειακές ζωνών για τις υποδομές, απόβλητα), επιβολή κυρώσεων και προστίμων για τη μη τήρηση των περιβαλλοντικών όρων ή / και την πηγές ιχθυοκαλλιέργειες παράνομη λειτουργία. Απαιτείται η συνεργασία της ΕΓΥ με τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΑΑΤ, καθώς επίσης και απορρίψεων εσωτερικών υδάτων. των αρμοδίων αρχών περιβαλλοντικής αδειοδότησης το Ν.3010/2002 καθώς και της προστασίας και διαχείρισης υδάτων σύμφωνα με το Ν.3199/2003 και του Π.Δ. 51/2007 προβλέπεται ο συστηματικός έλεγχος της ποιότητας των νερών στις Μονάδες των υδατοκαλλιεργειών. Οι αρμόδιες Υπηρεσίες για την έκδοση των ΑΕΠΟ και αδειών χρήσης νερού συνήθως εφαρμόζουν την αρ. Διαμόρφωση 46399/1352/ ΚΥΑ "Απαιτούμενη ποιότητα των επιφανειακών νερών που προορίζονται για: «πόσιμα», WD05B280 κανονιστικού «κολύμβηση», «διαβίωση ψαριών σε γλυκά νερά» και «καλλιέργεια και αλιεία οστρακοδέρμων», μέθοδοι μέτρησης, Μέτρα για πλαισίου/κατευθύνσεων συχνότητα δειγματοληψίας και ανάλυση των επιφανειακών νερών που προορίζονται για πόσιμα, σε συμμόρφωση με σημειακές για την παρακολούθηση τις οδηγίες του Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων 75/440/ΕΟΚ, 76/160/ΕΟΚ, 78/659/ΕΟΚ, 79/923/ΕΟΚ και πηγές της ποιότητας νερού στις 79/869/ΕΟΚ" παρόλο που δεν αφορά στη διαβίωση ψαριών στη θάλασσα. Επίσης έχει παρατηρηθεί ότι οι απορρίψεων μονάδες Αποφάσεις που εκδίδονται δεν περιλαμβάνουν ενιαίους όρους ως προς την παρακολούθηση των παραμέτρων για υδατοκαλλιεργειών. το σύνολο των μονάδων. Στο πλαίσιο αυτό προτείνεται η έκδοση κατευθυντήριων γραμμών που θα καθορίζει τις παραμέτρους των υδάτων και του ιζήματος που θα πρέπει να παρακολουθούνται σε τακτά χρονικά διαστήματα στις μονάδες υδατοκαλλιεργειών των παράκτιων και εσωτερικών υδάτων με στόχο την προστασία και τη διατήρηση της κατάστασης των ΥΣ. Πηγή: Σχέδιο Διαχείρισης των λεκανών απορροής ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου 165

172 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, 6.3. Υπόγειοι υδροφόροι Γενικά στοιχεία Το αρχικό κριτήριο διαχωρισμού των υπογείων υδατικών συστημάτων αποτελεί η υδρολιθολογική συμπεριφορά των σχηματισμών που φιλοξενούν τις υπόγειες υδροφορίες. Διακρίνονται έτσι οι παρακάτω κατηγορίες: Καρστικά συστήματα υπογείων υδάτων. Στα συστήματα αυτά η κυκλοφορία του υπόγειου νερού γίνεται μέσω του δευτερογενούς πορώδους (ρωγμές, καρστικά κενά) που προέρχεται κυρίως από τη διάλυση των ανθρακικών σχηματισμών. Περιλαμβάνονται εδώ οι υπόγειες υδροφορίες που φιλοξενούνται στους ασβεστολίθους κυρίως των ορεινών εκτάσεων. Κοκκώδη συστήματα υπογείων υδάτων. Στα συστήματα αυτά η κυκλοφορία του υπόγειου νερού γίνεται μέσω του πρωτογενούς πορώδους (πορώδες κόκκων). Περιλαμβάνονται εδώ οι υπόγειες υδροφορίες που φιλοξενούνται στις σύγχρονες και νεογενείς αποθέσεις των πεδινών και λοφωδών εκτάσεων. Ρωγματώδη συστήματα υπογείων υδάτων. Στα συστήματα αυτά η κυκλοφορία του υπόγειου νερού γίνεται μέσω του δευτερογενούς πορώδους (ρωγμές, διακλάσεις, τεκτονισμένες ζώνες κ.λπ.). Περιλαμβάνονται εδώ οι ασθενείς υπόγειες υδροφορίες τοπικού χαρακτήρα που φιλοξενούνται στο μανδύα αποσάθρωσης και στις ζώνες τεκτονισμού των στρωμάτων του φλύσχη και των οφιολίθων κυρίως των ορεινών όγκων. Κάποια από τα υπόγεια υδατικά συστήματα περιλαμβάνουν περισσότερους του ενός τύπους επιμέρους υδροφοριών (καρστικός, κοκκώδης, ρωγματώδης). Στον παρακάτω πίνακα δίνεται ο αριθμός των υπόγειων υδατικών συστημάτων, η συνολική τους έκταση καθώς και ο αριθμός των συστημάτων που είναι άμεσα συσχετιζόμενα με επιφανειακά νερά ή χερσαία οικοσυστήματα στη λεκάνη απορροής ποταμού Καλαμά. 166

173 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, Πίνακας 37: Υπόγεια υδατικά συστήματα ΛΕΚΑΝΗ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΠΟΤΑΜΟΥ ΚΑΛΑΜΑ (GR12) Αριθμός ΥΥΣ Έκταση ΥΥΣ (m 2 ) (Συνολικό) Έκταση ΥΥΣ (m 2 ) (Μέγιστο) Έκταση ΥΥΣ (m 2 ) (Ελάχιστο) Αριθμός των ΥΥΣ τα οποία είναι άμεσα συσχετιζόμενα με επιφανειακά νερά ή χερσαία οικοσυστήματα Πηγή: Σχέδιο Διαχείρισης των λεκανών απορροής ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου Ποιοτική (χημική) και ποσοτική κατάσταση υπόγειων υδατικών σωμάτων Με την Υπουργική Απόφαση 1811/2011 (ΦΕΚ 3322 Β /2011) καθορίζονται οι ανώτερες αποδεκτές τιμές για τη συγκέντρωση συγκεκριμένων ρύπων, ομάδων ρύπων ή δεικτών ρύπανσης στα υπόγεια ύδατα που ενδέχεται να απαντούν στη φύση ή/και να είναι αποτέλεσμα ανθρωπογενών δραστηριοτήτων, σε εφαρμογή της παραγράφου 2 του Άρθρου 3 της υπ. αριθ /2208/Ε130/2009 Κοινής Υπουργικής Απόφασης (Β 2075) με στόχο την αξιολόγηση της χημικής κατάστασης των συστημάτων υπόγειων υδάτων, σύμφωνα με τη διαδικασία που αναφέρεται στο άρθρο 4, παράγραφος 2, της ανωτέρω Απόφασης. Στα συστήματα υπογείων υδάτων εφαρμόζονται σε εθνικό επίπεδο οι ανώτερες αποδεκτές τιμές που ορίζονται στο Παράρτημα του Άρθρου 7 (Μέρη Α και Β) της Απόφασης 1811/2011 και παρατίθενται στους πίνακες 38 και 39. Οι τιμές αυτές αναφέρονται σε επιτρεπτές συγκεντρώσεις και δεν αφορούν χημικές επιβαρύνεις που οφείλονται σε αυξημένες φυσικές τιμές υποβάθρου λόγω γεωλογικών αιτιών. Πίνακας 38: Ποιοτικά πρότυπα υπόγειων υδάτων σύμφωνα με το Παράρτημα Ι της ΚΥΑ 39626/2208/Ε130/2009 (Β 2075) Α/Α Ρύπος Ποιοτικό πρότυπο 1 Νιτρικά άλατα 50 mg/lt 2 Δραστικές ουσίες φυτοφαρμάκων (συμπεριλαμβάνονται αντίστοιχοι μεταβολίτες, προϊόντα αποικοδόμησης και αντιδράσεων) (1) 0,1 μg/l 0,5 μg/l (συνολικό (2) ) (1) Ως «φυτοφάρμακα», νοούνται τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα και τα βιοκτόνα, όπως ορίζονται αντίστοιχα στις σχετικές διατάξεις της κείμενης εθνικής και κοινοτικής νομοθεσίας. 167

174 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, (2) Ως «συνολικό», νοείται το άθροισμα όλων των επιμέρους φυτοφαρμάκων που ανιχνεύονται και προσδιορίζονται ποσοτικά κατά τη διαδικασία παρακολούθησης, συμπεριλαμβανομένων σχετικών προϊόντων μεταβολισμού, προϊόντων αποδόμησης και προϊόντων αντίδρασης. Πίνακας 39: Ανώτερες αποδεκτές τιμές και δείκτες ρύπανσης, σύμφωνα με το άρθρο 3 της Απόφασης 1811/2011, για τις ακόλουθες ουσίες που ενδέχεται να απαντούν στη φύση ή/και να είναι αποτέλεσμα ανθρωπογενών δραστηριοτήτων (Μέρος Β, ΥΑ 1811/2011) Α/Α Παράμετρος Ανώτερη αποδεκτή τιμή 1 PH 6,5 9,5 2 Αγωγιμότητα 2500μS/cm 3 Αρσενικό 10 μg/l 4 Κάδμιο 5 μg/l 5 Μόλυβδος 25 μg/l 6 Υδράργυρος 1 μg/l 7 Νικέλιο 20 μg/l 8 Ολικό χρώμιο 50 μg/l 9 Αργίλιο 200 μg/l 10 Αμμώνιο 0,50 μg/l 11 Νιτρώδη 0,50 μg/l 12 Χλωριούχα ιόντα 250 μg/l 13 Θειικά ιόντα 250 μg/l 14 Άθροισμα Τριχλωροαιθυλένιου και Τετραχλωροαιθυλένιου 10 μg/l Όπως προαναφέρθηκε οι τιμές των πινάκων αφορούν εσωτερικά υπόγεια υδάτινα σώματα στα οποία δεν εντοπίζεται επηρεασμός από ιδιαίτερες γεωλογικές ή υδρογεωλογικές συνθήκες που θα μπορούσαν να εμπλουτίσουν τα νερά σε συγκεντρώσεις συγκεκριμένων ιόντων (π.χ. γειτνίαση με αποθέσεις γυψούχων οριζόντων, υδραυλική επικοινωνία με τη θάλασσα, κ.λπ.). 168

175 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, Στη λεκάνη απορροής ποταμού Καλαμά οριοθετήθηκαν 9 υπόγεια υδατικά συστήματα με την ακόλουθη κατανομή ανά υδρολογική λεκάνη. Πίνακας 40: Υπόγεια υδατικά συστήματα Υδρολογική λεκάνη Αριθμός υπόγειων υδατικών συστημάτων Αριθμός υπόγειων υδατικών συστημάτων για περαιτέρω διερεύνηση Καλαμά 9 1 Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται η προσδιορισμένη χημική και ποσοτική κατάσταση των υπόγειων υδατικών συστημάτων της λεκάνης απορροής ποταμού Καλαμά, όπου δίνονται επίσης οι τάσεις ρύπων και πτώσης στάθμης μαζί με τις αυξημένες τιμές φυσικού υποβάθρου και τις τοπικές υπερβάσεις ιχνοστοιχείων. 169

176 Πίνακας 41: Ποσοτική χημική κατάσταση υπογείων υδατικών σωμάτων λεκάνης Καλαμά α/α Κωδικός Όνομα συστήματος Υδρολογική λεκάνη Αρχικός ή περαιτέρω χαρακτηρισμός Ποσοτική κατάσταση Τάση πτώσης στάθμης Χημική κατάσταση Τάση ρύπων Αυξημένες τιμές υποβάθρου Τοπικές υπερβάσεις ιχνοστοιχείων 1 GR050A060 Σύστημα Μουργκάνας Καλαμά (GR12) Περαιτέρω Καλή Όχι Καλή Όχι 2 GR050A070 Σύστημα Φιλιατών Ηγουμε νίτσας Καλαμά (GR12) Περαιτέρω Καλή Όχι Καλή Τοπική Cl=1000mg/l SO4=420 mg/l 3 GR Σύστημα Μέσου Ρου Καλαμά Καλαμά (GR12) Αρχικός Καλή Όχι Καλή Όχι 4 GR GR GR GR050A190 8 GR GR Σύστημα Κληματιάς Σύστημα Κασιδιάρη Σύστημα Μιτσικελίου Βελλ ά Σύστημα Πωγώνιανης Σύστημα υδροφοριών π.καλαμά Σύστημα Κουρέντων Καλαμά (GR12) Αρχικός Καλή Όχι Καλή Όχι SO4=935 mg/l Fe, Mn Καλαμά (GR12) Αρχικός Καλή Όχι Καλή Όχι SO4=295 mg/l Fe, Mn Καλαμά (GR12) Περαιτέρω Καλή Ναι Καλή Όχι Fe, Mn Καλαμά (GR12) Περαιτέρω Καλή Όχι Καλή Όχι SO4=900 mg/l Καλαμά (GR12) Αρχικός Καλή Όχι Καλή Όχι Fe, Mn Καλαμά (GR12) Αρχικός Καλή Όχι Καλή Όχι Πηγή: Σχέδιο Διαχείρισης των λεκανών απορροής ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου. 170

177 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, Όπως προκύπτει και από τον πίνακα 41, στη λεκάνη απορροής Καλαμά εντοπίσθηκαν σε κάποια υπόγεια υδατικά συστήματα αυξημένες τιμές θειικών (SO4), αγωγιμότητας και χλωριόντων (Cl-) που δεν οφείλονται σε ανθρωπογενείς παράγοντες, σύμφωνα με την ανάλυση των υφιστάμενων πιέσεων, και ως εκ τούτου διερευνήθηκε η πιθανή φυσική τους προέλευση. Πολλές φορές, η αυξημένη παρουσία θειικών (SO4) οφείλεται στην παρουσία γύψων τόσο στα στρώματα των Τριαδικών λατυποκροκαλοπαγών της Ιονίου ζώνης, όσο και στα στρώματα των Νεογενών αποθέσεων. Επίσης η αυξημένη παρουσία αγωγιμότητας και χλωριόντων (Cl-) πέραν της υφαλμύρινσης που οφείλεται σε υπεραντλήσεις συνδέεται, στα καρστικά κυρίως υπόγεια συστήματα και με παλιογεωγραφικά - γεωλογικά αίτια. Σε αυτές τις περιπτώσεις, κατά τον έλεγχο των υδατικών αυτών συστημάτων καθορίστηκαν νέες αυξημένες αποδεκτές τιμές για το συγκεκριμένο σύστημα, τόσο για τα θειικά (SO4), όσο και για τα χλωριόντα (Cl-). Αυτές οι συγκεντρώσεις, αποτελούν τα φυσικά όρια συγκεντρώσεων υποβάθρου για τον προσδιορισμό της χημικής κατάστασης του συγκεκριμένου υπόγειου υδατικού συστήματος. Στη λεκάνη απορροής Καλαμά οριοθετήθηκαν 9 υπόγεια υδατικά συστήματα. Από αυτά, στα 4 καθορίστηκαν αυξημένες τιμές φυσικού υποβάθρου, όπως παρουσιάζεται στον πίνακα που ακολουθεί: Πίνακας 42: Αυξημένες τιμές φυσικού υποβάθρου α/α Κωδικός Όνομα συστήματος Υδρολογική λεκάνη Αυξημένες τιμές υποβάθρου 1 Σύστημα GR050A070 Φιλιατών Ηγουμενίτσας 2 GR Σύστημα Κληματιάς 3 GR Σύστημα Κασιδιάρη 4 GR050A190 Σύστημα Πωγώνιανης Καλαμά (GR12) Καλαμά (GR12) Καλαμά (GR12) Καλαμά (GR12) Cl=1000mg/l SO4=420 mg/l SO4=935 mg/l SO4=295 mg/l SO4=900 mg/l 171

178 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, Περιβαλλοντικοί στόχοι υπόγειων υδάτινων σωμάτων και βασικά/συμπληρωματικά μέτρα Όπως προαναφέρθηκε στο κεφάλαιο 6.2.4, καθορίζονται περιβαλλοντικοί στόχοι του Σχεδίου Διαχείρισης και προσδιορίζονται αναλυτικά ανά υδάτινο σώμα. Οι κύριοι περιβαλλοντικοί στόχοι για τα υπόγεια ύδατα είναι: Η εφαρµογή απαραίτητων µέτρων ώστε να προληφθεί ή να περιορισθεί η διοχέτευση ρύπων σε αυτά καθώς και η υποβάθµιση της κατάστασης όλων των υπόγειων υδάτων. Η προστασία, αναβάθµιση και αποκατάσταση όλων των υπόγειων υδατικών συστηµάτων, µε τη διασφάλιση ισορροπίας µεταξύ των εκφορτίσεων (φυσική η µέσω αντλήσεων) και της ανατροφοδότησης των υπόγειων υδάτων το αργότερο µέχρι το Η εφαρµογή απαραίτητων µέτρων ώστε να αναστραφεί κάθε σηµαντική και διατηρούµενη ανοδική τάση συγκέντρωσης οποιουδήποτε ρύπου, η οποία οφείλεται σε ανθρώπινη δραστηριότητα, προκειµένου να µειωθεί η ρύπανση των υπόγειων υδάτων σταδιακά. Όπως προαναφέρθηκε και στα επιφανειακά υδάτινα σώματα, κατά τη διαδικασία προσδιορισµού των περιβαλλοντικών στόχων είναι δυνατός ο καθορισµός εξαιρέσεων. Για όλα υπόγεια υδατικά συστήµατα που ταξινοµήθηκαν σε κατάσταση (ή δυναµικό) κατώτερη της καλής ζητείται παράταση της προθεσµίας επίτευξης των στόχων (εφαρµογή παραγ. 4 του άρθρου 4 της Οδηγίας). Επίσης για αυτά που ταξινοµούνται ως άγνωστα θα πρέπει να προσδιοριστεί η κατάσταση (ή το δυναµικό) τους µέχρι το Προκειμένου να επιτευχθούν οι περιβαλλοντικοί στόχοι του Σχεδίου Διαχείρισης, θα πρέπει να υλοποιηθούν βασικά και συμπληρωματικά μέτρα. Συγκεκριμένα για τις υδατοκαλλιέργειες τα μέτρα (ορίζονται μόνο συμπληρωματικά) που πρέπει να υλοποιηθούν, αναφέρονται στον πίνακα που ακολουθεί: 172

179 Πίνακας 43: Πίνακας συμπληρωματικών μέτρων για τις υδατοκαλλιέργειες Κωδικός μέτρου WD05S090 Κατηγορία Ονομασία μέτρου Περιγραφή Στα παράκτια ΥΥΣ που έχει προσδιορισθεί ότι βρίσκονται σε κακή ποιοτική κατάσταση λόγω υφαλμύρινσης ή παρουσιάζουν τοπική υφαλμύρινση που προέρχεται από ανθρώπινες πιέσεις (υπεραντλήσεις) λαμβάνονται περιοριστικά μέτρα για την κατασκευή νέων υδροληπτικών έργων (γεωτρήσεις, πηγάδια) υπόγειων νερών καθώς και για την επέκταση των αδειών υφιστάμενων χρήσεων. Μέχρι την ακριβή οριοθέτηση των ζωνών περιορισμού με βάση τις ειδικές υδρογεωλογικές μελέτες που θα πρέπει να συνταχθούν, προτείνεται η θεσμοθέτηση των κάτωθι παράκτιων ζωνών απαγορεύσεων ανόρυξης νέων γεωτρήσεων για νέες χρήσεις νερού καθώς και επέκτασης αδειών υφισταμένων χρήσεων: Για τα καρστικά συστήματα: 300μ. Ορισμός κατ αρχήν ζωνών Για τα κοκκώδη ελεύθερης πιεζομετρικής επιφάνειας : 200μ. περιορισμού ανόρυξης νέων Για τα κοκκώδη υποπίεση : 100μ. γεωτρήσεων για νέες Σε ειδικές περιπτώσεις (π.χ. ύδρευση, γεωτρήσεις ιχθυοκαλλιεργειών και αφαλάτωσης) μπορεί να δίνεται άδεια ανόρυξης χρήσεις νερού καθώς και νέας γεώτρησης μετά την υποβολή υδρογεωλογικής έκθεσης η μελέτης και έγκριση από τη Διεύθυνση Υδάτων. Τα ανωτέρω Έλεγχοι εκπομπής επέκτασης αδειών αναφέρονται στο υπό εκμετάλλευση υπόγειο σύστημα και όχι στη χωρική και μόνο θέση του νέου υδροληπτικού έργου. ρύπων υφισταμένων χρήσεων στα Οι ανωτέρω περιορισμοί αποσκοπούν στον περιορισμό της επέκτασης της υφαλμύρινσης στα παράκτια συστήματα. Στις παράκτια Υπόγεια Υδατικά περιπτώσεις των παράκτιων καρστικών συστημάτων με εκτεταμένη φυσική υφαλμύρινση, μέσω των κανονιστικών Συστήματα που αποφάσεων, οι ζώνες περιορισμού αυτές μπορούν να επεκταθούν περαιτέρω με ευθύνη των Διευθύνσεων Υδάτων παρατηρούνται φαινόμενα δεδομένου ότι αφορούν το υπό εκμετάλλευση υπόγειο σύστημα και όχι τη χωρική και μόνο θέση του πιθανού νέου Υφαλμύρινσης. υδροληπτικού έργου. Οι ζώνες με περιορισμούς ή απαγορεύσεις υδροληπτικών έργων θα καθορισθούν από Ειδική Υδρογεωλογική μελέτη. Από την απαγόρευση εξαιρούνται οι ειδικές περιπτώσεις που αφορούν, με προτεραιότητα, στην εκτέλεση έργων για ύδρευση με χρήση πόσιμου ύδατος καθώς και άλλες ειδικές περιπτώσεις όπως π.χ. γεωτρήσεις ιχθυοκαλλιεργειών, πηγάδια άντλησης νερού για εργοστάσια αφαλάτωσης κ.α. Στις περιπτώσεις αυτές, η αδειοδότηση γίνεται μετά την υποβολή τεκμηριωμένης υδρογεωλογικής μελέτης που θα εξετάζεται και θα εγκρίνεται από τις αρμόδιες Διευθύνσεις Υδάτων. Οι προδιαγραφές για τις προαναφερθείσες υδρογεωλογικές μελέτες θα καθοριστούν από τις συναρμόδιες αρχές υπό το συντονισμό της ΕΓΥ. 173

180 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, 6.4. Επεξεργασία αξιολόγηση των φυσικοχημικών παραμέτρων γλυκέων ή θαλάσσιων υδάτων (π.χ. θερμοκρασία, αλατότητα, θολερότητα, οξυγόνο, ρεύματα, κ.λπ.) Α) Μετρήσεις ταχύτητας θαλάσσιων ρευμάτων και αξιολόγησή τους Οι μετρήσεις των θαλασσίων ρευμάτων πραγματοποιήθηκαν σε 22 θέσεις της υπό ίδρυση ΠΟΑΥ Θεσπρωτίας το 2009 και σε μία νέα θέση (πιθανής ίδρυσης μονάδας) το 2014, στα πλαίσια της μελέτης Ιζηματολογική Γεωχημική και Βιολογική μελέτη στην περιοχή Σαγιάδα Θεσπρωτίας, για την ΠΟΑΥ Θεσπρωτίας του Πανεπιστημίου Πατρών (Εικόνα 28). Για τις μετρήσεις της ταχύτητας των ρευμάτων στη Νέα Θέση στην κατακόρυφη υδάτινη στήλη χρησιμοποιήθηκε η συσκευή Argonaut-XR της εταιρίας Sontek/YSI ΗΠΑ. Η συγκεκριμένη συσκευή χρησιμοποιεί τεχνολογία ακουστικού Doppler και προσφέρει μεγάλης ακρίβειας μετρήσεις της ταχύτητας των υδάτων με σφάλμα μικρότερο από το 1% της μετρούμενης τιμής σε ένα εύρος μέτρησης μεταξύ 0 και 600 cm/sec. Η συσκευή Argonaut-XR ανήκει στην κατηγορία οργάνων που καλούνται μονοστατικοί μετρητές ρευμάτων τύπου Doppler. H λέξη μονοστατικοί, αναφέρεται στο γεγονός ότι το ίδιο στοιχείο εκπομπής ηχητικού σήματος, χρησιμοποιείται και ως πομπός και ως δέκτης. Κάθε πομποδέκτης παράγει μια στενή ηχητική ακτίνα κάθετη στην επιφάνειά του. Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας της συσκευής κάθε ένας από τους τρεις πομποδέκτες της συσκευής παράγει ένα μικρό ηχητικό παλμό γνωστής συχνότητας ο οποίος «ταξιδεύει» πάνω στον άξονα της ακουστικής ακτίνας. Ο ήχος από τον εξερχόμενο παλμό, ανακλάται προς όλες τις διευθύνσεις από τα αιωρούμενα σωματίδια του νερού (που ταξιδεύουν με την ταχύτητα της ροής). Ένα ποσοστό της ανακλώμενης ενέργειας επιστρέφει πίσω στον πομποδέκτη. Το σήμα επιστρέφει με μια μετατόπιση συχνότητας η οποία είναι ανάλογη της ταχύτητας του υλικού που προκάλεσε την ανάκλαση (αιωρούμενα σωματίδια). Η μετατόπιση αυτή (Μετατόπιση Doppler) μετριέται από τη συσκευή και είναι ανάλογη της προβολής της ταχύτητας του νερού πάνω στον άξονα της ακουστικής ακτίνας. Συνδυάζοντας τα δεδομένα από τις τρεις ακτίνες, ο Argonaut-XR υπολογίζει τις συνιστώσες της ταχύτητας σε διάφορα σημεία πάνω στο οριζόντιο επίπεδο. 174

181 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, Εικόνα 28: Οι θέσεις των μονάδων υδατοκαλλιεργειών της ΠΟΑΥ της Σαγιάδας και με κόκκινο χρώμα οι δεκαοκτώ θέσεις που πραγματοποιήθηκαν οι μετρήσεις της ταχύτητας θαλασσίων ρευμάτων το χρονικό διάστημα Στον Πίνακα 44 παρουσιάζονται οι μονάδες όπου έγιναν οι μετρήσεις με τις γεωγραφικές τους συντεταγμένες, οι ημερομηνίες που πραγματοποιήθηκαν και ο μέσος όρος των τριών αυτών μετρήσεων. 175

182 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, Πίνακας 44: Αποτελέσματα των μετρήσεων ταχύτητας θαλασσίων ρευμάτων σύμφωνα με τα πιστοποιητικά των φορέων που πραγματοποιήθηκαν οι μετρήσεις αυτές. Θέση μονάδας Εταιρεία Συντεταγμένες Ημερομηνία Μέτρηση Μ.Ο μετρήσεων Μήκος Πλάτος (cm/sec) ( cm/sec) ΣΑΓΙΑΔΑ-ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΜΠΟΥΡΣΙΝΟΣ Α.Ε 3/7/2009 5,1 9/7/2009 5,4 5,4 15/7/2009 5,6 ΟΡΜΟΣ ΚΑΤΩ ΑΕΤΟΥ ΛΩΡΙΔΑ ΣΑΓΙΑΔΑΣ ΛΩΡΙΔΑ Α.Ε 20 3'28.95"Α 39 40'54.46"Β 8/7/2009 5,03 14/7/2009 5,87 6,26 19/7/2009 7,89 ΧΑΣΟΜΕΡΙ ΚΑΤΩ ΑΕΤΟΥ ΛΩΡΙΔΑ ΣΑΓΙΑΔΑΣ ΠΑΡΚΟ Α ΓΡΑΜΜΟΣ Α.Ε 20 1'33.58"Α 39 40'35.61"Β 13/8/2009 7,32 19/8/2009 9,02 8,01 25/8/2009 7,68 ΑΚΡΩΤΗΡΙ ΠΑΓΑΝΙΑ ΣΕΛΟΝΤΑ ΑΕΓΕ 20 5'58.42"Α 39 38'59.25"Β 27/7/2009 7,39 2/8/2009 7,98 7,97 10/8/2009 8,55 ΚΟΥΡΑΜΟΣ ΣΕΛΟΝΤΑ ΑΕΓΕ 20 6'18.73"Α 39 39'24.28"Β 27/7/2009 5,63 (συντεταγμενες απο σελοντα π.3 χαλκιας) 3/8/2009 5,18 5,78 11/8/2009 6,54 Δυτικά του ακρωτηρίου Παγανιά ΣΙΜΟΣ-ΦΟΥΚΗΣ Ο.Ε 20 5'52.59"Α 39 39'46.84"Β 12/7/2009 7,12 18/7/2009 8,15 7,12 24/7/2009 6,08 ΧΑΣΟΜΕΡΙ ΚΑΤΩ ΑΕΤΟΥ ΛΩΡΙΔΑ ΣΑΓΙΑΔΑΣ ΔΕΛΦΙΝΙ Α.Ε 20 1'5.69"Α 39 40'44.81"Β 15/8/2009 7,08 (συντεταγμενες απο μπλε δελφινι επε) 21/8/2009 8,37 8,01 27/8/2009 8,58 ΟΡΜΟΣ ΚΑΤΩ ΑΕΤΟΥ ΛΩΡΙΔΑ ΣΑΓΙΑΔΑΣ ΛΩΡΙΔΑ Α.Ε 20 3'28.95"Α 39 40'54.46"Β 8/7/2009 5,03 (εχει ακριβως το ιδιο στη γραμμη 6) 14/7/2009 5,87 6,26 19/7/2009 7,89 ΟΡΜΟΣ ΚΑΤΩ ΑΕΤΟΥ ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΑ ΕΠΕ 20 3'43.35"Α 39 40'35.49"Β 11/7/2009 5,23 17/7/2009 7,49 6,9 23/7/2009 7,98 ΟΡΜΟΣ ΝΕΝΟΥ ΔΑ ΣΚΑΛΩΜΑ Α.Ε 20 4'19.60"Α 39 40'17.04"Β 10/7/2009 8,22 16/7/2009 9,37 7,68 22/7/2009 5,45 ΣΚΕΜΠΗ ΛΩΡΙΔΑΣ ΣΑΓΙΑΔΑΣ ΕΝΑΛΙΟΣ Α.Ε 20 2'3.08"Α 39 40'40.70"Β 13/8/2009 5,32 19./8/2009 6,83 6,63 25/8/2009 7,75 ΧΑΣΟΜΕΡΙ ΛΩΡΙΔΑΣ ΣΑΓΙΑΔΑΣ MARICOM Α.Ε 20 0'38.12"Α 39 41'6.97"Β 21/7/2009 8,64 26/7/2009 6,13 7,23 31/7/2009 6,92 ΟΡΜΟΣ ΚΑΤΩ ΑΕΤΟΥ ΛΩΡΙΔΑ ΣΑΓΙΑΔΑΣ(ΕΡΙΝΟΣ) ΝΗΡΕΥΣ Α.Ε 20 3'0.97"Α 39 40'33.54"Β 30/7/2009 6,52 4/8/2009 5,71 6,57 12/8/2009 7,49 Δυτικά του ακρωτηρίου Παγανιά ΝΗΡΕΥΣ Α.Ε 20 5'12.03"Α 39 39'33.65"Β 28/7/2009 6,76 3/8/2009 8,98 7,89 22/7/2009 7,94 ΟΡΜΟΣ ΚΑΤΩ ΑΕΤΟΥ ΛΩΡΙΔΑ ΣΑΓΙΑΔΑΣ(πρώην ΚΑΛΑΜΑΣ) ΝΗΡΕΥΣ Α.Ε 20 2'58.01"Α 39 40'45.85"Β 17/8/2009 5,48 23/8/2009 5,99 6,1 30/8/2009 6,83 Δυτικά του ακρωτηρίου Παγανιά(πρώην ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΠΑΡΚΟ) ΝΗΡΕΥΣ Α.Ε 20 5'30.38"Α 39 39'14.89"Β 27/7/2009 6,18 2/8/2009 9,28 8,02 10/8/2009 8,59 ΟΡΜΟΣ ΚΑΤΩ ΑΕΤΟΥ SEA FARM IONIAN Α.Ε 20 2'41.92"Α 39 40'47.99"Β 16/8/2009 5,34 22/8/2009 5,87 5,81 29/8/2009 6,21 ΟΡΜΟΣ ΚΑΤΩ ΑΕΤΟΥ ΛΩΡΙΔΑ ΣΑΓΙΑΔΑΣ ΛΩΡΙΔΑ Α.Ε 20 3'28.95"Α 39 40'54.46"Β 8/7/2009 5,03 (εχει ακριβως το ιδιο στη γραμμη 6 κ 24) 14/7/2009 5,87 6,26 19/7/2009 7,89 ΣΑΓΙΑΔΑ-ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΚΑΛΥΨΩ 20 4'59.67"Α 39 40'5.16"Β 4,7 m/min (max) 2,3 m/min ΚΑΤΩ ΟΡΛΙΑΣ ΛΩΡΙΔΑ ΣΑΓΙΑΔΑΣ ΟΡΛΙΑΣ Α.Ε 20 3'59.37"Α 39 40'17.19"Β 16/8/2009 6,38 22/8/2009 5,75 5,72 29/8/ Ανατολικά ακρωτηρίου Νενούδα, Λωρίδα Σαγιάδας ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΑΒΕΕ 20 4'31.23"Α 39 39'58.35"Β 18/8/2009 6,37 24/8/2009 5,72 6,18 31/8/2009 6,45 Από την στατιστική επεξεργασία των 65 περίπου μετρήσεων ταχύτητας θαλασσίων ρευμάτων και των μέσων όρων κάθε μονάδας εκτιμήθηκε το ρευματικό καθεστώς της υπό ίδρυση ΠΟΑΥ σε βαθμό εμπιστοσύνης 65 και 95 % (Εικόνα 29). Από τα αποτελέσματα αυτά φαίνεται ότι η μέση τιμή της ταχύτητας των ρευμάτων είναι 6,8 176

183 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, cm/s, με διακύμανση από 5,53 έως 8,07 και βαθμό εμπιστοσύνης 65 % και 4,26 έως 9,73 με βαθμό εμπιστοσύνης 95 % (Εικόνα 30). Εικόνα 29: Παρουσίαση αποτελεσμάτων του συνόλου των μετρήσεων της ταχύτητας θαλασσίων ρευμάτων, με το μέσο όρο των μετρήσεων αυτών και τα επίπεδα εμπιστοσύνης μ±1σ και μ±2σ. Εικόνα 30: Παρουσίαση των αποτελεσμάτων των μέσων όρων των μετρήσεων της κάθε μονάδας, για επίπεδο εμπιστοσύνης μ±1σ και μ±2σ. 177

184 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, Β) Φυσικοχημικές παράμετροι υδάτων και αξιολόγησή τους Από την επεξεργασία των δεδομένων των θερμοκρασιών για το διάστημα , προκύπτει ότι οι ελάχιστες θερμοκρασίες παρατηρήθηκαν το μήνα Φεβρουάριο (μέση τιμή 13,48 0 C) και ειδικότερα στη θέση Ακρωτήρι Παναγιά Nettuno (13 0 C). Οι υψηλότερες θερμοκρασίες παρατηρήθηκαν το μήνα Αύγουστο (μέση τιμή 25,56 0 C) και η υψηλότερη στη θέση Ανδρομέδα Νενούδα (27,14 0 C). Οι μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν από την ερευνητική ομάδα έδειξαν 27,6 0 C στη θέση Ορλιάς, 26,2 0 C στην Νέα Θέση, 27,1 0 C στη θέση Μπλέ Δελφίνι και 27,1 0 C στη θέση ΣΕΛΟΝΤΑ ΠΑΡΚΟ Ι. Στον Πίνακα 45 παρουσιάζονται οι μέσες μηνιαίες τιμές θερμοκρασίας για κάθε πάρκο ενώ στην Εικόνα 31 είναι οι μέσες μηνιαίες θερμοκρασίες για όλη την υπό μελέτη περιοχή της ΠΟΑΥ Σαγιάδας.Το εύρος της μέσης ετήσια θερμοκρασίας για την περιοχή μελέτης είναι 13 έως 27,14 0 C. Πίνακας 45: Μέσες μηνιαίες τιμές θερμοκρασίας για οκτώ θαλάσσια πάρκα τις ΠΟΑΥ Σαγιάδας Μονάδα Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Άυγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ - Νενούδα 15,31 13,84 14,55 16,4 19,42 21,1 22,08 27,14 25,36 22,64 20,57 17,84 Ελληνικές 15,7 14,1 14,5 15, ,9 21, ,5 21,5 19,5 18 Ορλιάς 15, ,7 16, , ,8 21,7 19,5 18,3 SEA FARM IONIAN 14, ,3 15,1 17,3 18,8 22,6 26,8 26,1 22, ,6 ΝΗΡΕΑΣ Ακρωτήρι 14,9 13,6 14,03 15,45 18,35 20,8 22,3 26,7 25,2 22,3 20,1 17,2 Παγανιά ΝΗΡΕΑΣ Ακρωτήρι Παγανιά ,5 15, , (Nettuno) ΝΗΡΕΑΣ Όρμος κάτω αετού 14,5 13,14 13,5 14,9 18,2 20,1 20,7 25,4 24,3 21,4 19,7 17,08 (Έρρινος) ΝΗΡΕΑΣ Όρμος κάτω αετού 14,5 13,14 13,5 14,9 18,2 20,1 20,7 25,4 24,3 21,4 19,7 17,08 (Καλαμάς) Μ.Ο 14,89 13,48 14,07 15,56 18,31 20,23 21,71 25,56 24,45 21,91 19,88 17,39 MIN ,3 14, ,8 20, ,5 21,4 19,5 16,6 MAX 15,7 14,1 14,7 16,5 19,42 21,1 22,6 27,14 26,1 22,64 20,57 18,3 178

185 Μέση Θερμοκρασία ( 0 C) Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, Εικόνα 31: Κατανομή της μέσης μηνιαίας θερμοκρασίας για την περιοχή της ΠΟΑΥ Σαγιαδας. 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 Από τα διαθέσιμα δεδομένα μετρήσεων διαλυμένου οξυγόνου των μονάδων της περιοχής μελέτης η διακύμανση του διαλυμένου οξυγόνου κυμαίνεται από 6,1 έως 8,9 mg/l. Οι συγκεκριμένες τιμές, αλλά και η ιστορικότητα της περιοχής βάσει των διαθέσιμων στοιχείων από τις μονάδες υδατοκαλλιεργειών που φαίνονται στον Πίνακα 46, δείχνουν ότι η περιοχή της υπό ίδρυση ΠΟΑΥ δεν αντιμετωπίζει προβλήματα υποξίας ή ανοξίας. Στην Εικόνα 32 παρουσιάζεται γραφικά η ετήσια διακύμανση της συγκέντρωσης του διαλυμένου οξυγόνου στην περιοχή μελέτης. Πίνακας 46: Ετήσια διακύμανση διαλυμένου οξυγόνου σε μονάδες της υπό ίδρυση ΠΟΑΥ ΜΟΝΑΔΑ D.O. (mg/l) ελάχιστη τιμή D.O. mg/l μέγιστη τιμή ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ Α.Ε. Νενούδα 7 7,6 ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Β.Ε.Ε. 7,2 7,8 ΟΡΛΙΑΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε. 7,2 7,8 SEA FARM IONIAN Α.Ε. 6,1 8,8 ΝΗΡΕΥΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε. Ακρωτήρι Παγανιά 6,3 8,6 ΝΗΡΕΥΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε. Ακρωτήρι Παγανιά (Nettuno) 6,1 8,9 ΝΗΡΕΥΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε. Όρμος κάτω αετού (Έρρινος) 6,2 8,9 179

186 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, ΝΗΡΕΥΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε. Όρμος κάτω αετού (Καλαμάς) 6,3 8,7 Μ.Ο. 6,6 8,4 Εικόνα 32: Ετήσια διακύμανση διαλυμένου οξυγόνου σε οκτώ θαλάσσια πάρκα υδατοκαλλιεργειών της υπό ίδρυση ΠΟΑΥ Εικόνα 33: Μέση τιμή της αγωγιμότητας σε συνδυασμό με τα επίπεδα εμπιστοσύνης μ±1σ και μ±2σ βάσει των αναλυθέντων δειγμάτων υδάτων της ΠΟΑΥ Θεσπρωτίας 180

187 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, Από την επεξεργασία των διαθέσιμων αναλύσεων αποτελεσμάτων αγωγιμότητας προκύπτει ένας μέσος όρος για την περιοχή μελέτης 53,94 ms/cm, από την στατιστική επεξεργασία προκύπτουν τα πεδία μ±1σ 52,59 έως 55,29 ms/cm και μ± 2σ 51,24 έως 56,65 ms/cm (Εικόνα 33). Το ph στην περιοχή μελέτης την περίοδο του Ιουλίου 2014 κυμάνθηκε από 8,18 έως 8,24. Οι μετρήσεις του ph και της αγωγιμότητας που πραγματοποιήθηκαν στα πλαίσια της παρούσας μελέτης τον Ιούλιο του 2014 παρουσιάζονται στον Πίνακα 47. Η στατιστική επεξεργασία των μετρήσεων της αγωγιμότητας στην Εικόνα 33. Για την εκτίμηση του οργανικού ρυπαντικού φορτίου χρησιμοποιήθηκαν οι μετρήσεις του Ολικού Οργανικού Άνθρακα (TOC) οι οποίες θεωρούνται πιο αξιόπιστες σε σχέση με τις μετρήσεις του βιοχημικά απαιτούμενου οξυγόνου (BOD) και του χημικά απαιτούμενου οξυγόνου (COD) ιδιαίτερα για υφάλμυρα νερά και νερά με αυξημένη αλατότητα. Οι μετρήσεις δείχνουν παρουσία οργανικού φορτίου σε πολύ χαμηλά επίπεδα <0,15 έως 1,95 mg/l, δείχνοντας να μην επηρεάζεται το υδατικό σύστημα της υπό ίδρυση ΠΟΑΥ από την λειτουργία των μονάδων (Πίνακας 48). Οι χαμηλές συγκεντρώσεις ΤΟC σε συνδυασμό με τις χαμηλές τιμές ολικού αζώτου ΤN, οι οποίες κυμαίνονται από 0,11 έως 0,19 mg/l και φωσφορικών αλάτων (<0,01 mg/l) δείχνουν ότι η περιοχή δεν χαρακτηρίζεται από υψηλές συγκεντρώσεις σε θρεπτικά συστατικά και ευτροφικά χαρακτηριστικά (Πίνακας 47). Πίνακας 47: Αποτελέσματα αναλύσεων θρεπτικών στοιχείων ph και αγωγιμότητας. ΘΕΣΗ NH 4 + -Ν (mg/l) NO 3 - (mg/l) PO 4 -- (mg/l) NO 2 - (mg/l) T.C. (mg C/L) I.C. (mg C/L) T.O.C. (mg/l) T.N. (mg/l) PH Cond. (ms/cm) ΝΕΑ ΘΕΣΗ <0,015 0,152 <0,01 0,027 34,78 34,21 <0,15 0,12 8,24 60,2 ΟΡΛΙΑΣ < 0,015 0,183 <0,01 0,033 35,48 33,54 1,95 0,19 8,2 61,1 ΜΠΛΕ ΔΕΛΦΙΝΙ < 0,015 0,135 <0,01 0,031 34,57 34,51 < 0,15 0,15 8,18 60,7 ΣΕΛΟΝΤΑ ΠΑΡΚΟ I < 0,015 0,172 <0,01 0,024 34,02 34,59 < 0,15 0,11 8,21 60,3 MIN - 0,135-0,024 34,02 33,54 1,95 0,11 8,18 60,2 MAX - 0,183-0,033 35,48 34,59 1,95 0,19 8,24 61,1 AVERAGE - 0,1605-0,029 34,713 34,213 1,950 0,143 8,21 60,58 Οι αναλύσεις των βαρέων μετάλλων (Πίνακας 48) δείχνουν συγκεντρώσεις μικρότερες των επιτρεπόμενων ορίων (για την περίοδο δειγματοληψίας). 181

188 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, Πίνακας 48: Αποτελέσματα αναλύσεων ιχνοστοιχείων και βαρέων μετάλλων Α/Α ΘΕΣΗ Al Cd Cr Cu Fe K Mn Na Ni P Pb V Zn ppm ppm ppm ppm ppm ppm ppm ppm ppm ppm ppm ppm ppm 12 NEW 0,056 <d.l <d.l <d.l 0, ,1 0, ,6 0,009 0,056 0,253 1,720 0, ΟΡΛΙΑΣ 0,070 <d.l <d.l <d.l 0, ,1 <d.l 11538,0 <d.l 0,030 0,192 3,015 <d.l ΜΠΛΕ 14 ΔΕΛΦΙΝΙ 15 ΣΕΛΟΝΤΑ ΠΑΡΚΟ I 0,066 <d.l <d.l 0,007 0, ,0 <d.l 11264,4 0,002 0,115 <d.l 1,401 0,004 0,063 <d.l <d.l 0,009 <d.l 349,7 <d.l 10500,0 <d.l 0,026 0,037 2,785 <d.l d.l (ppm) 0,052 0,001 0,006 0,005 0,005 0,5 0,001 0,5 0,001 0,018 0,003 0,005 0,001 ΜΙΝ: 0, ,007 0, ,000 0, ,600 0,002 0,026 0,037 1,401 0,004 ΜΑΧ: 0, ,009 0, ,100 0, ,000 0,009 0,115 0,253 3,015 0,049 AVERAGE: 0, ,008 0, ,975 0, ,000 0,005 0,057 0,161 2,230 0,

189 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, 6.5. Αξιολόγηση των ωκεανογραφικών κλιματολογικών στοιχείων Το κλίμα της περιοχής σε γενικές γραμμές κατατάσσεται στον Μεσογειακό τύπο, με ιδιαίτερο χαρακτηριστικό την αυξημένη υγρασία και τις βροχοπτώσεις. Ιδιαίτερα στις παραθαλάσσιες περιοχές το κλίμα είναι εύκρατο σε όλη τη διάρκεια του έτους. Οι ακτές του Ιονίου, κατά τη διάρκεια του χειμώνα παρουσιάζουν υψηλότερες θερμοκρασίες από τις ανατολικές ακτές της χώρας, καθώς προστατεύονται από του βόρειους ψυχρούς ανέμους από την οροσειρά της Πίνδου. Υπερπηδώντας την οροσειρά της Πίνδου οι ψυχροί αυτοί άνεμοι κατέρχονται προς τα πεδινά και τις ακτές της Ηπείρου, θερμαίνονται αδιαβατικά και έτσι η θερμοκρασία ανέρχεται αρκετά. Επιπλέον, στον παράκτιο χώρο του Ιονίου παρατηρούνται νότια θερμά θαλάσσια επιφανειακά ρεύματα, που διατηρούν τη θερμοκρασία υψηλή. Βάσει των καταγεγραμμένων στοιχείων για το έτος 2013, από τον μετεωρολογικό σταθμό Ηγουμενίτσας, στην περιοχή Μαυρούδι, με υψόμετρο 77μ., προκύπτουν τα εξής στοιχεία για την περιοχή μελέτης: Η μέση θερμοκρασία της περιοχής για το έτος 2013 ήταν 17,6 ο C. Οι υψηλότερες θερμοκρασίες παρατηρούνται τους θερινούς μήνες Ιούνιο Αύγουστο, με μέση θερμοκρασία 27 ο C και οι χαμηλότερες Δεκέμβριο Φεβρουάριο με μέση θερμοκρασία 9,4 ο C. Οι μεγαλύτερες βροχοπτώσεις καταγράφηκαν τους μήνες Νοέμβριο, Ιανουάριο και Φεβρουάριο, ενώ κατά τους θερινούς μήνες Ιούλιο και Αύγουστο δεν υπήρξαν καθόλου βροχοπτώσεις. Χαρακτηρίζεται από σχετικά υψηλή υγρασία, λόγω των βροχοπτώσεων και της γειτνίασης με την θάλασσα. Όσον αφορά στην ένταση και κατεύθυνση του ανέμου, τα στοιχεία που έχει καταγράψει ο μετεωρολογικός σταθμός Μαυρουδίου Ηγουμενίτσας για το έτος 2013, παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα: Πίνακας 49: Ταχύτητα (km/hr) και κατεύθυνση ανέμου MO AVG HI DATE DIR 1 2,3 64,4 15 ENE 2 1,8 82,1 24 ENE 183

190 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, 3 1,8 70,8 14 ENE ,9 5 ENE 5 1,2 59,5 22 WSW 6 6,1 38,6 4 NE 7 6, NE 8 6,9 45,1 10 NE 9 6,6 59,5 30 NE 10 6,1 45,1 1 NE ,1 5 ENE ,2 26 ENE Πηγή: Μετεωρολογικός σταθμός Ηγουμενίτσας (περιοχή Μαυρούδι) 6.6. Τύποι οικοτόπων Δίκτυο Natura 2000 Το Δίκτυο Natura 2000 αποτελεί ένα Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο περιοχών, οι οποίες φιλοξενούν φυσικούς τύπους οικοτόπων και οικοτόπους ειδών που είναι σημαντικοί σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αποτελείται από δύο κατηγορίες περιοχών: τις «Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ)» (Special Protection Areas - SPA) για την Ορνιθοπανίδα, όπως ορίζονται στην Οδηγία 79/409/EΟK περί της διατηρήσεως των άγριων πτηνών, η οποία κωδικοποιήθηκε με την Οδηγία 2009/147/ΕΚ και τους «Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ)» (Sites of Community Importance - SCI), όπως ορίζονται στην Οδηγία 92/43/ΕΟΚ για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της Άγριας Πανίδας και Χλωρίδας. Οι ΖΕΠ, μετά τον χαρακτηρισμό τους από τα Κράτη Μέλη, εντάσσονται αυτόματα στο Δίκτυο Natura Η Ελλάδα έχει χαρακτηρίσει μέχρι σήμερα 202 ΖΕΠ. Όσον αφορά τους ΤΚΣ, μετά την οριστικοποίηση του καταλόγου των ΤΚΣ, τα Κράτη Μέλη υποχρεούνται να κηρύξουν τις περιοχές αυτές ως «Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ)» (Special Areas of Conservation - SAC) και να καθορίσουν τις προτεραιότητες για τη διατήρηση σε ικανοποιητική κατάσταση, των τύπων οικοτόπων και ειδών κοινοτικού ενδιαφέροντος εντός αυτών. Η Ελλάδα έχει χαρακτηρίσει μέχρι σήμερα 241 ΤΚΣ, εκ των οποίων οι δύο είναι ακόμη προτεινόμενοι. 184

191 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, Με βάση όσα αναφέρθηκαν ανωτέρω, και σύμφωνα με τον Ν. 3937/2011 για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας ισχύουν τα ακόλουθα: οι περιοχές της Ελληνικής Επικράτειας που έχουν ταξινομηθεί ως Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ), και περιλαμβάνονται στα Παραρτήματα Β και Γ του άρθρου 14 της ΚΥΑ Η.Π /1807/Ε.103/ (ΦΕΚ 1495/Β/ ), αποτελούν μέρος του Δικτύου Προστατευόμενων Περιοχών Natura Ο κατάλογος των ΖΕΠ μπορεί να συμπληρώνεται με νέες ΖΕΠ σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 4 της προαναφερθείσας ΚΥΑ. οι περιοχές της Ελληνικής Επικράτειας που περιέχονται στον κατάλογο των Τόπων Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ), ο οποίος περιλαμβάνεται στο Παράρτημα 1 της απόφασης 2006/613/ΕΚ χαρακτηρίζονται πλέον ως «Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ)» (Special Areas of Concervation SAC). Όλες οι ανωτέρω περιοχές περιλαμβάνονται ως Παράρτημα στον Ν.3937/2011 (ΦΕΚ 60/Α/ ) Στην Περιφερειακή Ενότητα Θεσπρωτίας έχουν χαρακτηριστεί τέσσερις (4) ΕΖΔ και πέντε (5) ΖΕΠ, οι οποίες είναι οι ακόλουθες: Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ) 1. GR ΕΚΒΟΛΕΣ (ΔΕΛΤΑ)ΚΑΛΑΜΑ 2. GR ΕΛΟΣ ΚΑΛΟΔΙΚΙ 3. GR ΛΙΜΝΗ ΛΙΜΝΟΠΟΥΛΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑΣ 4. GR ΣΤΕΝΑ ΚΑΛΑΜΑ Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) 1. GR YΓΡΟΤΟΠΟΣ ΕΚΒΟΛΩΝ ΚΑΛΑΜΑ ΚΑI ΝΗΣΟΣ ΠΡΑΣΟΥΔI 2. GR ΕΛΗ ΚΑΛΟΔIΚI, ΜΑΡΓΑΡΙΤΙ,ΚΑΡΤΕΡI & ΛIΜΝΗ ΠΡΟΝΤΑΝΗ 3. GR ΣΤΕΝΑ ΠΑΡΑΚΑΛΑΜΟΥ 4. GR ΟΡΗ ΠΑΡΑΜYΘIΑΣ, ΣΤΕΝΑ ΚΑΛΑΜΑ ΚΑΙ ΣΤΕΝΑ ΑΧΕΡΟΝΤΑ 5. GR ΟΡΗ ΤΣΑΜΑΝΤΑ,ΦΙΛIΑΤΩΝ,ΦΑΡΜΑΚΟΒΟΥΝI, ΜΕΓΑΛΗ ΡΑΧΗ Σύμφωνα με τον Ν.3937/2011 (άρθρα 4 και 5), οι Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ) και οι Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) συνιστούν Περιοχές Προστασίας 185

192 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, Οικοτόπων και Ειδών και εντάσσονται στο Εθνικό Σύστημα Προστατευόμενων Περιοχών Καταφύγια Άγριας Ζωής Σύμφωνα με τον Ν.3937/2011 για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, χαρακτηρίζονται ως Καταφύγια Άγριας Ζωής (ΚΑΖ) οι φυσικές περιοχές, (χερσαίες, υγροτοπικές ή θαλάσσιες), που έχουν ιδιαίτερη σημασία ως σημαντικοί τόποι ανάπτυξης της άγριας χλωρίδας ή ως βιότοποι αναπαραγωγής, διατροφής, διαχείμασης ειδών της άγριας πανίδας, ή ως περιοχές αναπαραγωγής ψαριών και συγκέντρωσης γόνου, ή, τέλος, ως σημαντικοί θαλάσσιοι οικότοποι. Ως καταφύγια άγριας ζωής μπορούν να χαρακτηρίζονται και οι οικολογικοί διάδρομοι μεταξύ άλλων κατηγοριών προστατευόμενων περιοχών του άρθρου 5 του Ν.3937/2011. Τα Καταφύγια Άγριας Ζωής μαζί με τις Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ) και τις Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) συνιστούν Περιοχές Προστασίας Οικοτόπων και Ειδών (άρθρα 4 και 5 του Ν.3937/2011) και εντάσσονται στο Εθνικό Σύστημα Προστατευόμενων Περιοχών. Στην Π.Ε. Θεσπρωτίας έχουν χαρακτηριστεί ως καταφύγια άγριας ζωής, οι κάτωθι περιοχές: Βατάτσα - Διβάρι - Όρμος Βάλτου - Δρέπανο Δήμου Ηγουμενίτσας - κωδ. K906, φεκ 951/Β/ Τροποποίηση Βαράθι (Μαυρουδίου-Νέας Σελεύκειας-Ηγουμενίτσας) - κωδ. K237, φεκ 561/ Προφήτης Ηλίας, Βρυσούλες, Στεφάνωμα Δάφνης Δήμου Φιλιατών - κωδ. K831, φεκ 1016/Β/ Τροποποίηση Ραβενή-Μαλούνιο-Πέντε Εκκλησιές - κωδ. K223, φεκ 314/ Αγίων Πάντων, Πλατάνου, Κοκκινολιθαρίου, Αγίου Νικολάου, Κάτω Ξεχώρου, Κεραμίτσας, Κρυονερίου Δήμου Φιλιατών - κωδ. K830, φεκ 1021/Β/ Ίδρυση Αμπελώνας, Βαβουρίου, Μηλέας Δήμου Φιλιατών - κωδ. K832, φεκ 1016/Β/ Ίδρυση 186

193 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, Περιοχές Προστασίας της Φύσης Οι περιοχές Προστασίας της Φύσης εισήχθησαν ως κατηγορία προστατευόμενων περιοχών με τον Ν. 1650/1986 (άρθρα 18 και 19) και παρέμειναν ως κατηγορία του Εθνικού Συστήματος Προστατευόμενων Περιοχών, στον Ν.3937/2011 για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Ως περιοχές Προστασίας της Φύσης χαρακτηρίζονται εκτάσεις μεγάλης οικολογικής ή βιολογικής αξίας. Στις περιοχές αυτές προστατεύεται το φυσικό περιβάλλον από κάθε δραστηριότητα ή επέμβαση που είναι δυνατό να μεταβάλει ή να αλλοιώσει τη φυσική κατάσταση, σύνθεση ή εξέλιξή του. Κατ' εξαίρεση, μπορούν να επιτρέπονται, σύμφωνα με τις ειδικότερες ρυθμίσεις του οικείου σχεδίου διαχείρισης, η εκτέλεση εργασιών που κρίνονται αναγκαίες για τη μη αλλοίωση εκείνων των χαρακτηριστικών που διασφαλίζουν τη διατήρηση των προστατευτέων αντικειμένων, επιστημονικών ερευνών και η άσκηση ήπιων ασχολιών και δραστηριοτήτων, εφόσον δεν έρχονται σε αντίθεση με τους σκοπούς προστασίας. Με την ΚΥΑ 36427/ (ΦΕΚ 396/Δ/ ), χαρακτηρίζεται ως Περιοχή Προστασίας της Φύσης, τα Στενά και οι Εκβολές των ποταμών Αχέροντα και Καλαμά με την ονομασία «Προστατευόμενη Περιοχή εκβολών και Στενών των Ποταμών Αχέροντα, Καλαμά, του Έλους Καλοδικίου, καθώς και η χερσαία, η υδάτινη και θαλάσσια περιοχή τους». Η προστατευόμενη περιοχή καταλαμβάνει συνολική έκταση στρεμμάτων και βρίσκεται εκτός των ορίων των οικισμών προ του 1923, εκτός των ορίων των οριοθετημένων οικισμών κάτω των κατοίκων, των Δήμων Φαναριού, Λούρου (Ν.Πρεβέζης), και των Δήμων Αχέροντα, Σαγιάδας, Φιλιατών, Ηγουμενίτσας, Παραμυθιάς, Παραποτάμου, Μαργαριτίου, και της κοινότητας Σουλίου (Ν.Θεσπρωτίας). Εντός της προστατευόμενης περιοχής χαρακτηρίζονται περιοχές Προστασίας της Φύσης και Περιφερειακές Ζώνες ως ακολούθως: Α) ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΟΤΑΜΟΥ ΑΧΕΡΟΝΤΑ Ι. Περιοχή Προστασίας της Φύσης: Χαρακτηρίζεται η χερσαία και η υδάτινη περιοχή που βρίσκεται στις εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προ του 1923 και εκτός των ορίων των οριοθετημένων οικισμών κάτω των κατοίκων, των Δήμων Φαναριού, Αχέροντα, Λούρου, και 187

194 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, της Κοινότητας Σουλίου. Η περιοχή Προστασίας της Φύσης του ποταμού Αχέροντα περιλαμβάνει τα ακόλουθα 4 τμήματα: - Α1 Δέλτα Αχέροντα - Α2 Στενά Αχέροντα - Α2.1 Κοίτη Αχέροντα και Λασπότοπος - Θ Θύλακας ΙΙ. Περιφερειακή Ζώνη: Χαρακτηρίζονται οι χερσαίες περιοχές που βρίσκονται στις εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προ του 1923 και εκτός των ορίων των οριοθετημένων οικισμών κάτω των κατοίκων, των Δήμων Φαναριού, Μαργαριτίου και Αχέροντα. Η περιοχή Προστασίας της Φύσης του ποταμού Αχέροντα περιλαμβάνει τα ακόλουθα 4 τμήματα: - Β1 Δέλτα Αχέροντα - Β2 Ζώνη Καλλιεργειών - Β3 Κοίτη Αχέροντα - Β4 Στενά Αχέροντα Β) ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΟΤΑΜΟΥ ΚΑΛΑΜΑ ΕΛΟΣ ΚΑΛΟΔΙΚΙΟΥ Ι. Περιοχή Προστασίας της Φύσης: Χαρακτηρίζεται η χερσαία και υδάτινη περιοχή που βρίσκεται στις εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προ του 1923 και εκτός των ορίων των οριοθετημένων οικισμών κάτω των κατοίκων, των Δήμων Σαγιάδας, Φιλιατών, Ηγουμενίτσας, Παραμυθιάς και Μαργαριτίου. Η Περιφερειακή Ζώνη του ποταμού Καλαμά και του έλους Καλοδικίου περιλαμβάνει τα ακόλουθα 3 τμήματα: - Α3 Έλος Καλοδικίου - Α4 Δέλτα Καλαμά - Α5 Στενά Καλαμά ΙΙ. Περιφερειακή Ζώνη: Χαρακτηρίζονται οι χερσαίες περιοχές που βρίσκονται στις εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προ του 1923 και εκτός των ορίων των οριοθετημένων οικισμών 188

195 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, κάτω των κατοίκων, των Δήμων Σαγιάδας, Φιλιατών, Ηγουμενίτσας, Παραμυθιάς, Παραποτάμου και Μαργαριτίου. Η Περιφερειακή Ζώνη του ποταμού Καλαμά και του έλους Καλοδικίου περιλαμβάνει τα ακόλουθα 8 τμήματα: - Β5 Έλους Καλοδικίου - Β6 Δέλτα Καλαμά - Β7 Δρέπανου - Β8 Λυγιάς και Κορυφούλες - Β9 Αγιονάζι - Β10 Λιουμπέτσι - Β11 Κοίτης Καλαμά - Β12 Στενά Καλαμά Στα όρια της προστατεύομενης περιοχής περιλαμβάνεται το σύνολο ή τμήμα οκτώ (8) περιοχών που έχουν ενταχθεί στο Δίκτυο Natura και ειδικότερα οι κάτωθι: o o o o o o o o GR Εκβολές (Δέλτα) Καλαμά GR Έλος Καλοδίκι GR Στενά Καλαμά GR Υγρότοπος εκβολών Καλαμά καi Νήσος Πρασούδι GR Έλη Καλοδίκι, Μαργαρίτι, Καρρέτι & Λίμνη Προντάνη GR Όρη Παραμυθιάς, Στενά Καλαμά και Στενά Αχέροντα GR Εκβολές Αχέροντα (από Γλώσσα έως Αλονάκι) και Στενά Αχέροντα GR Παράκτια θαλάσσια ζώνη από Πάργα έως Ακρωτήριο Άγιος Θωμάς (Πρέβεζα), Ακρ. Κελάδιο - Αγ.Θωμάς Επίσης, πέντε (5) καταφύγια άγριας ζωής εμπίπτουν εντός των ορίων της προστατευόμενης περιοχής. Η σπουδαιότητα των επιμέρους περιοχών της προστατευτέας περιοχής περιγράφεται ακολούθως (Πηγή: Αξιολόγηση, αναθεώρηση και εξειδίκευση Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού & Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Ηπείρου Α1 στάδιο): 189

196 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, ΕΚΒΟΛΕΣ ΑΧΕΡΟΝΤΑ: Η περιοχή των εκβολών του Αχέροντα περιλαμβάνει 24 τύπους φυσικών οικοτόπων της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, αρκετοί από τους οποίους βρίσκονται σε καλή κατάσταση διατήρησης. Αντιπροσωπεύονται κυρίως από καλαμώνες και διαπλάσεις Tamarix στο βάλτο, από μακκία βλάστηση στους γύρω λόφους (κυρίως στους λόφους που κλίνουν τη πόλγη από τη θάλασσα) και αραιές βελανιδιές (βόρειες πλαγιές). Από τους άλλους οικότοπους μόνο ένας (Λόχμες των παραλίων με άρκευθους, Κωδ. 2250), πολύ μικρής έκτασης (5,5 στρ. περίπου), χαρακτηρίζεται ως προτεραιότητας. Παρά τη μικρή έκταση του οικότοπου αυτού, η σημασία του είναι πολύ μεγάλη για τη συγκράτηση της άμμου στην παραλία του όρμου Οδυσσέα και για τη δομή και λειτουργία του παράκτιου αυτού οικοσυστήματος. Οι απόκρημνες, βραχώδεις ακτές με βλάστηση στη Μεσόγειο (με ενδημικά Limonium spp.) στους λόφους Γλώσσα, Αξούτη και στη θέση Αλωνάκι παρουσιάζουν επίσης σημαντική αντιπροσωπευτικότητα. Στην θαλάσσια περιοχή περιλαμβάνονται και οι εκτάσεις θαλάσσιας βλάστησης με Posidonia (κωδ. 1120) που αποτελούν οικότοπο προτεραιότητας σύμφωνα με την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ. Ο τύπος οικοτόπου «Αβαθείς κολπίσκοι και κόλποι» στην Αμμουδιά και στον κόλπο Οδυσσέα, παρουσιάζει καλή αντιπροσωπευτικότητα. Οι υπόλοιποι τύποι φυσικών οικοτόπων της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ στις Εκβολές δεν μπορούν να θεωρηθούν ως σπάνιοι ή μοναδικοί στη χώρα μας. Στις εκβολές του Αχέροντα αναφέρεται η παρουσία των φυτικών Ειδών Alnus glutinosa (Σκλήθρο), Quercus ithaburensis subsp. macrolepis (Δρυς η μακρολέπια) και Pancratium maritimum (Κρίνος της θάλασσας), που θεωρούνται απειλούμενα. Ιδιαίτερο φυτογεωγραφικό ενδιαφέρον στην περιοχή παρουσιάζουν οι πληθυσμοί του είδους Brassica cretica subsp. aegaea (Κραμπουτσάνα) που εμφανίζονται στα όρια της περιοχής εξάπλωσης του είδους (κωδ. 1420). Σε σχέση με την πανίδα το έλος της Αμμουδιάς έχει μεγάλη σημασία ως σταθμός ξεχειμωνιάσματος αποδημητικών πουλιών, η κοίτη και η παραποτάμια βλάστηση του Αχέροντα έχουν σημασία για τα ενδημικά Είδη ψαριών και το υδρόβιο Θηλαστικό Lutra lutra. Στις περιοχές με μεγάλη σημασία για την πανίδα περιλαμβάνεται όλος ο παράκτιος φυσικός χώρος, δηλαδή ο χώρος των μικρών παράκτιων λόφων και των αμμουδερών ακτών. Σημασία για την πανίδα (μικρότερου βαθμού) έχουν και οι περιβάλλουσες καλλιεργούμενες εκτάσεις. 190

197 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, ΣΤΕΝΑ ΑΧΕΡΟΝΤΑ: Οι τύποι φυσικών οικοτόπων στα Στενά του Αχέροντα δεν μπορούν να θεωρηθούν ως σπάνιοι ή μοναδικοί στη χώρα μας αλλά λόγω της μορφολογίας της περιοχής, η οποία τα έχει καταστήσει απρόσιτα στη διάνοιξη οδών πρόσβασης ή εκμετάλλευσης, οι απαντώμενες διαπλάσεις είναι αντιπροσωπευτικές μιας σχετικά αδιατάρακτης εξέλιξης. Στα Στενά εντοπίζεται σε καλή κατάσταση διατήρησης πληθυσμός του ενδημικού Είδους των Βαλκανίων Moltkia petraea (Μόλτκια η πετρώδης). Το μέγεθος και την πυκνότητα του πληθυσμού του σε σχέση με το συνολικό πληθυσμό εντός των εθνικών ορίων είναι πάρα πολύ μεγάλη. Επίσης σημαντική θεωρείται η παρουσία του είδους Dictamnus albus (Ρακοβότανο). Η αξία της περιοχής των Στενών προκύπτει κυρίως από τα χαρακτηριστικά της, τα οποία επιτρέπουν το φώλιασμα μεγάλων αρπακτικών πουλιών. Προκύπτει ακόμα από τα χαρακτηριστικά των Στενών ως γεωτόπου (φαράγγι και πλαγιές Αχέροντα) καθώς και ως περιοχή Ιστορικού και Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (ο ρους του Αχέροντα και των παραποτάμων του Κωκυτού και Βουβοπόταμου). ΕΚΒΟΛΕΣ ΚΑΛΑΜΑ Η αξία των εκβολών του Καλαμά προκύπτει από τις οικολογικές διαδοχές που παρατηρούνται από τα Στενά του Καλαμά μέχρι τις εκβολές του όπου αντιπροσωπεύονται όλες οι παρόχθιες συστάδες ενός τυπικού Μεσογειακού ποταμού, από τους καλαμιώνες και τις συστάδες με αρμυρίκια έως τις συστάδες με ιτιά και σκλήθρο και τους πλατανεώνες. Στο Δέλτα του Καλαμά απαντούν 16 τύποι οικότοποι, από τους οποίους οι Λιμνοθάλασσες (κωδ. 1150) είναι προτεραιότητας (3.350 στρ. ή το 8% της ζώνης Α4). Οι τύποι φυσικών οικοτόπων με τις μεγαλύτερες εκτάσεις στις ζώνες προστασίας και ιδίως στη ζώνη Α4 είναι: Τα φρύγανα (κωδ. 5420, 7564 στρ.), οι αλόφιλες διαπλάσεις (κωδ. 1420, > 4300 στρ.) και οι διαπλάσεις Tamarix (κωδ. 92D0, > στρ.). Η αξία των φρύγανων προκύπτει από την παρουσία σ αυτά ενδημικών Ειδών φυτών. Οι αλοφυτικές φυτοκοινωνίες και οι διαπλάσεις Tamarix έχουν σημασία κυρίως για την ορνιθοπανίδα. 191

198 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, Άλλο ενδιαφέρον συνιστούν οι διαπλάσεις βελανιδιών (κωδ. 9350) στην κορυφή του Μαύρου Όρους (860 στρ. στις ζώνες Α4 και Β6), υπολειμματικές διαπλάσεις φυλλοβόλων δρυοδασών, που ήταν εκτεταμένα παλιότερα στην περιοχή. Στους ασβεστολιθικούς λόφους (κωδ και 9350) είναι πιθανή η παρουσία ενδημικών των Βαλκανίων όπως το Petrorhagia obcordata ssp. epirotica (στα νότια όρια της εξάπλωσης του) και το Malcolmia graeca ssp. Bicolor. Στις εκβολές, αξιοσημείωτη είναι η παρουσία του σκλήθρου (Alnus glutinosa) και της βελανιδιάς (Quercus ithaburensis subsp. Macrolepis). Όσον αφορά την πανίδα οι εκβολές και η κοίτη του Καλαμά έχουν σημασία για την ερπετοπανίδα και τα αμφίβια, το υδρόβιο θηλαστικό Lutra lutra (Παράρτημα ΙΙ της 92/43), η περιοχή της Νέας εκβολής (βόρεια από το Μαύρο Ορος μέχρι τη Σκάλα Σαγιάδας) έχει σημασία για τη διαχείμανση των Ardeidae (Ερωδιών) και ιδιαίτερα του αργυροτσικνιά (Egretta alba) καθώς και ειδών της οικογένειας Anatidae (πάπιες). Σε μικρές ζώνες εντοπίζεται και η χουλιαρομύτα (Platalea leucorodia), ενώ ο αργυροπελεκάνος (Pelecanus crispus) απαντά μόνον σε αυτή την περιοχή και ειδικώς στη νέα εκβολή του Καλαμά. Το Μαύρο Ορος είναι σημαντικό σαν τόπος φωλιάσματος ή εξόρμησης για εύρεση τροφής στο Δέλτα από πολλά αρπακτικά είδη πουλιών. ΣΤΕΝΑ ΚΑΛΑΜΑ: Η περιοχή των Στενών αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα με τη δελταϊκή πεδιάδα και επηρεάζει τις λειτουργίες της, κυρίως όσον αφορά τη σταθερότητα των πρανών και τη διάβρωση τους, που είναι πηγή ιζημάτων προς τις εκβολές. Στα Στενά, οι τύποι οικοτόπων είναι μικρότεροι σε αριθμό (7) σε σχέση με τις εκβολές και καταλαμβάνουν μικρότερη έκταση συνολικά. Οι περισσότερες εκτάσεις καταλαμβάνονται από «Ελληνικά δάση πρίνου» (κωδ. 934Α, 9545 στρ. στη ζώνη Α5) και "Garrigues της Αν. Μεσογείου» (κωδ. 5340) που δεν είναι οικότοποι του παρατήματος Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ αλλά περιλαμβάνουν σημαντικά Είδη χλωρίδας όπως τα Dictamnus albus, Campanula spatulata subsp. Spatulata, Petrorhagia obcordata ssp. epirotica, Malcolmia graeca ssp. bicolor. Στις όχθες του ποταμού (κωδ. 92Α0) απαντώνται και σκλήθρα (Alnus glutinosa). Τα Ασβεστολιθικά βραχώδη πρανή με χασμοφυτική βλάστηση (κωδ. 8210) έχουν ιδιαίτερα σημασία, επειδή φιλοξενούν το μοναδικό προστατευμένο Είδος της περιοχής, το Trachelium jacquinii ssp. rumelianum. Περιέχουν επίσης ενδημικά όπως το Moltkia petraea. 192

199 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, Ως προς την πανίδα, η περιοχή των Στενών έχει σημασία κυρίως για τα χερσαία σπονδυλωτά πολλά από τα οποία επτά περιλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 92/43 της ΕΟΚ ή είναι ενδημικά καθώς και για τα αρπακτικά όπου έχουν καταγραφεί 13 είδη. Η κοίτη του ποταμού έχει μεγάλη σημασία για τα ενδημικά ψάρια. ΚΑΛΟΔΙΚΙ: Το έλος Καλοδικίου αποτελεί έναν πολύ σημαντικό υγρότοπο, ο οποίος αποτελεί μοναδικό σχηματισμό τυρφώδους-γαιώδους περιοχής με μεγάλη και ιδιαίτερη αισθητική αξία. Η ορνιθολογική του σημασία οφείλεται στη θέση του (κατά μήκος του δυτικού μεταναστευτικού διαδρόμου, στα φυσικά του χαρακτηριστικά (έλος γλυκού νερού), και στους οικοτόπους (βλάστηση Nymphaea alba, καλαμώνες, κ.λπ.). Στο Καλοδίκι περιλαμβάνονται 14 τύποι φυσικών οικοτόπων, μεταξύ των οποίων και ο περιορισμένης έκτασης οικότοπος προτεραιότητας Ασβεστούχοι βάλτοι με Cladium mariscus και Carex davalliana όπου απαντάται το φυτικό Ειδος του παραρτήματος ΙΙ της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, το Carex acuta. Ο οικότοπος με περισσότερη έκταση είναι η λίμνη καθ εαυτή με τους καλαμώνες που αυξομειώνουν σε έκταση (κωδ και 72Α0, 2385 στρ. μαζί). Στους γύρω λόφους απαντώνται και τα Petrorhagia obcordata ssp. Epirotica, Silene ungeri και Campanula spatulata subsp. Spatulata (στους τύπους 5420, και 934Α). Από τα ερπετά και αμφίβια που έχουν καταγραφεί στο έλος Καλοδίκι, τέσσερα περιλαμβάνονται στο παράρτημα ΙΙ της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Από τα θηλαστικά δύο είδη περιλαμβάνονται στα προστατευόμενα της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ (ΕΠΜ 2000). Ως προς την ορνιθοπανίδα, ο καλαμιώνας αποτελεί ιδανικό τόπο διατροφής και φωλιάσματος των ερωδιών (Ardeidae) και παπιών και τόπο τροφοληψίας αρπακτικών από τις γύρω περιοχές Διατηρητέα μνημεία της φύσης Στα Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης περιλαμβάνονται μεμονωμένα δένδρα ή συστάδες δένδρων με ιδιαίτερη βοτανική, οικολογική, αισθητική ή ιστορική και πολιτισμική αξία. Στην ίδια κατηγορία ανήκουν επίσης εκτάσεις με σπουδαίο 193

200 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, οικολογικό, παλαιοντολογικό, γεωμορφολογικό ή άλλο ενδιαφέρον. Η θεσμοθέτησή τους υλοποιήθηκε βάσει του δασικού κώδικα (Ν.Δ 996/71 ΦΕΚ 192/Α/ ). Με τον Ν. 3937/2011 για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας (άρθρο 5), τα Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης εντάσσονται στην κατηγορία Προστατευόμενα τοπία και στοιχεία τοπίου ή προστατευόμενοι φυσικοί σχηματισμοί του Εθνικού Συστήματος Προστατευόμενων Περιοχών. Στην Π.Ε. Θεσπρωτίας έχει κηρυχθεί ως Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης: Ο Πλάτανος στην Ελαία Θεσπρωτίας (ΦΕΚ 173/Β/1981) Χλωρίδα πανίδα της περιοχής Στην Περιφερειακή Ενότητα Θεσπρωτίας υπάρχει σημαντικός αριθμός ευαίσθητων και προστατευόμενων περιοχών που συνθέτουν τη φυσιογνωμία της, ως προς τα χαρακτηριστικά του φυσικού περιβάλλοντος και στοιχειοθετούν την οικολογική και αισθητική της αξία. Την οικολογική αξία και σπουδαιότητα της περιοχής καταδεικνύει επίσης το γεγονός ότι στην Ηγουμενίτσα έχει συσταθεί από το 2002 με το Νόμο 3044/2002 (ΦΕΚ 197/ ), ο Φορέας Διαχείρισης Στενών και Εκβολών Ποταμών Αχέροντα και Καλαμά και λειτουργεί με σκοπό τη διοίκηση και διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών «Στενά και Εκβολές Αχέροντα», «Στενά Καλαμά», «Δέλτα Καλαμά» και «Έλος Καλοδικίου». Ο Φορέας αποτελεί Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, τελεί υπό την εποπτεία του ΥΠΕΝ και είναι ένας από τους 28 Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων περιοχών που λειτουργούν στη χώρα μας. Περιγραφή της περιοχής Δέλτα Καλαμά Σε απόσταση λίγων μόλις χιλιομέτρων από τα σύνορα με την Αλβανία, στις ακτές του Ιονίου πελάγους βρίσκεται ένας από τους σημαντικότερους υγροτόπους της Δυτικής Ελλάδας, αλλά και της Ευρώπης. Είναι το Δέλτα του ποταμού Καλαμά που περιλαμβάνει τις εκβολές της παλιάς και νέας κοίτης του, τις λιμνοθάλασσες Ρηχό, Βατάτσα, Λούτσα Παπαδιά, Βοντάς κ.α., τους βαλτώδεις σχηματισμούς γύρω από αυτές και τη χερσαία εύφορη περιοχή που έχει δημιουργηθεί με τα χρόνια από τις αποθέσεις του ποταμού. Η έκταση της προστατευόμενης περιοχής του Δέλτα Καλαμά ανέρχεται σε εκτάρια. Το υψόμετρο των επίπεδων δελταϊκών εκτάσεων κυμαίνεται από 0-12μ., ενώ μέσα σε αυτές ορθώνονται υψηλοί λόφοι 194

201 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, μορφής νησιών, κυρίως το Μαύρο Όρος (ή βουνό της Κεστρίνης, 509μ. υψόμετρο) και η Μαστιλίτσα, αλλά και άλλοι μικρότεροι. Η περιοχή είναι σημαντική τόσο σε Εθνικό επίπεδο (περιοχή προστασίας της φύσης, Ν.1650/86, άρθρο 19, παραγρ.2), όσο και σε Ευρωπαϊκό (έχει χαρακτηριστεί Τόπος Κοινοτικής Σημασίας και Ζώνη Ειδικής Προστασίας για πουλιά), εξαιτίας της πλούσιας βιοποικιλότητας που παρουσιάζει, αλλά και της γεωγραφικής της θέσης που είναι σημαντική εφόσον αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της Δυτικής μεταναστευτικής οδού των πουλιών. Παραγωγικές δραστηριότητες Η γεωργία αποτελεί την κύρια παραγωγική δραστηριότητα των κατοίκων των γύρω οικισμών. Η εύφορη δελταϊκή πεδιάδα που σχηματίστηκε με τα χρόνια από τον ποταμό Καλαμά σε συνδυασμό με την κατασκευή του φράγματος και των εγγειοβελτιωτικών έργων σε αυτή, συντέλεσαν στην εντατική ανάπτυξη της γεωργίας στην περιοχή με κυριότερες καλλιέργειες τα εσπεριδοειδή, το καλαμπόκι και τη μηδική. Επίσης σημαντική είναι και η αλιεία που πραγματοποιείται εντός των λιμνοθαλασσών από αλιευτικούς συνεταιρισμούς της περιοχής. Απειλές Οι απειλές για την περιοχή του Δέλτα Καλαμά αφορούν κατά κύριο λόγω τη ρύπανση των υδάτων από τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων που χρησιμοποιούνται στις καλλιέργειες, τις εκχερσώσεις παρόχθιας βλάστησης, το παράνομο κυνήγι και την άναρχη δόμηση. Βιοποικιλότητα στο Δέλτα Καλαμά Στο Δέλτα του ποταμού Καλαμά συναντάμε ένα σύνθετο μωσαϊκό βλάστησης που αποτελείται από 16 τύπους οικοτόπων. Οι 14 από αυτούς συμπεριλαμβάνονται στην Οδηγία 92/43/ΕΕ, ενώ ο οικότοπος «Λιμνοθάλασσες» είναι προτεραιότητας. Στις λιμνοθάλασσες βρίσκουν τροφή και καταφύγιο χιλιάδες ψάρια και πουλιά. Για το λόγο αυτό και ο τύπος οικοτόπου στην Ευρωπαϊκή ένωση έχει προτεραιότητα για προστασία. 195

202 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, Πίνακας 50: Τύποι οικοτόπων στο Δέλτα Καλαμά ΤΥΠΟΙ ΟΙΚΟΤΟΠΩΝ ΣΤΟ ΔΕΛΤΑ ΚΑΛΑΜΑ ΤΗΣ ΚΩΔΙΚΟΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 92/43/ΕΕ NATURA 2000 Εκβολές ποταμών 1130 Παράκτιες Λιμνοθάλασσες-Lagoons *1150 Μονοετής βλάστηση μεταξύ των ορίων πλημμυρίδας και αμπώτιδας(cakiletea Maritimae )-Annual vegetation of drift lines 1210 (Caciletea maritimae ) Μονοετής βλάστηση με Salicornia και άλλα είδη των λασπωδών και αμμωδών ζωνών Salicorniaand other 1310 annuals colonizing mud and sand Μεσογειακά αλίπεδα (Juncetalia maritimi)-mediterranean salt 1410 meadows (Juncetalia maritimi) Μεσογειακές και θερμοατλαντικές αλόφιλες λόχμες (Sacrocometea fruticosi)-mediterranean and thermo Atlantic 1420 halophilous scrubs(sacrocometea fruticosi) Υποτυπώδεις κινούμενες θίνες Embryonic shifting dunes 2110 Ποταμοί της Μεσογείου με μόνιμη ροή του Paspalo-Agrostidion και πυκνή βλάστηση με μορφή παραπετάσματος από Salix και 3280 Populus albaστις όχθες τους Θερμομεσογειακές και προερημικές λόχμες 5330 Φρύγανα με Sarcopoterium spinosum-aegean phrygana 5420 (Sarcopoterium spinisum) Υγροί Μεσογειακοί λειμώνες με υψηλές πόες από 6420 MolinioHoloschoenion Δάση στοές με Salix alba και Populus alba -Salix alba and 92ΑΟ Populus alba galleries (Mediterranean Salix alba galleries) Θερμο-Μεσογειακές παραποτάμιες στοές (Nerio -Tamaricetea) - Thermo-Mediterranean riparian galleries (Nerio-Tamaricetea) and 92DO South West Iberian Peninsula riparian gellaeries Δάση με Quercus macrolepis-quercus macrolepis forests 9350 ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΟΙΚΟΤΟΠΩΝ ΣΤΟ ΔΕΛΤΑ ΚΑΛΑΜΑ ΚΩΔΙΚΟΣ Καλαμώνες 72Α0 Garrigues της Ανατολικής Μεσογείου 5340 Πηγή: Φορέας Διαχείρισης Στενών και Εκβολών ποταμών Καλαμά και Αχέροντα 196

203 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, Έως το 2007 ήταν γνωστό μέσα από την υπάρχουσα βιβλιογραφία ότι τη χλωρίδα των περιοχών Στενά και Δέλτα Καλαμά συνθέτουν 571 φυτικά taxa. Οι τελευταίες καταγραφές πεδίου χλωριδική έρευνα που έγινε ( , Raus, Δημόπουλος, Τζανουδάκης & Χριστοδουλάκης) έδειξαν πολύ υψηλό χλωριδικό πλούτο στην περιοχή Στενά και Δέλτα Καλαμά, που ανέρχονται σε 1311 taxa (είδη και υποείδη). Πρόκειται για μία από τις υψηλότερες καταγεγραμμένες φυτοποικιλότητες, σε επίπεδο αριθμού ειδών, σε υγροτοπικά οικοσυστήματα της Ελλάδας. Στην περιοχή του Δέλτα Καλαμά βρίσκουν καταφύγιο περισσότερα από 174 είδη πουλιών, μερικά από τα οποία είναι σπάνια και απειλούμενα. Η περιοχή είναι πολύ σημαντική για τα υδρόβια και παρυδάτια πουλιά (το 46% επί του συνόλου των ειδών της ορνιθοπανίδας της περιοχής) και ιδίως για τους ερωδιούς αποτελεί σημαντικό χώρο διαχείμασης. Φιλοξενεί περισσότερο από το 1% του πληθυσμού του Αργυροτσικνιά (Egretta alba) στην Ανατολική Μεσόγειο και την Μαύρη θάλασσα, σημαντικό αριθμό του πληθυσμού της χουλιαρομύτας (Platalea leucorodia),της χαλκόκοτας (Plegadis falcinellus) των φοινικόπτερων και των λευκοτσικνιάδων, ενώ σημαντικός είναι και ο αριθμός των αργυροπελεκάνων τα τελευταία χρόνια που εμφανίζονται καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Η ποικιλότητα στην υπόλοιπη πανίδα αφορά 30 είδη ψαριών από τα οποία το μικρό ψαράκι Valencia letourneuxi αποτελεί σπάνιο και προστατευόμενο είδος, 16 είδη ερπετών (5 είδη χελωνών, δύο του γλυκού νερού, 2 ξηράς και μία θαλάσσια, 4 είδη σαυρών, 7 είδη φιδιών), 22 είδη θηλαστικών (μερικά από τα οποία είναι Neomys anomalus, Talpa stankovici, Felis silvestris, Myocastor coypus), 5 είδη αμφιβίων (2 φρύνοι-bufo bufo, Bufo viridis, Hyla arborea, Rana epeirotica & Rana balcanica) και 29 είδη ασπονδύλων. Ακολουθούν πίνακες με τα είδη ιχθυοπανίδας, ερπετών, θηλαστικών και ασπονδύλων στο Δέλτα Καλαμά: 197

204 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, Πίνακας 51: Ιχθυοπανίδα στο Δέλτα Καλαμά ΙΧΘΥΟΠΑΝΙΔΑ ΣΤΟ ΔΕΛΤΑ ΚΑΛΑΜΑ Επιστημονικό Όνομα Anguilla anguilla Atherina boyeri Mugil cephalus Liza aurata Liza saliens Liza ramada Chelon labrosus Sparus aurata Lithognathus mormyrus Dicentrarchus labrax Syngnathus abaster Salmo trutta macrostigma Pseudophoxinus stymphalicus Barbus albanicus Barbus p. peloponnesius Cyprinus carpio Aphanius fasciatus Valencia letourneuxi Salaria fluviatilis Alosa falax Economidichthys pygmaeus Knipowitschia spp. Cobitis hellenica Luciobarbus albanicus Carassius gibelio Κοινό Όνομα Χέλι Αθερίνα Κοινός Κέφαλος Μυξινάρι Γάστρος Μαυράκι Βελάνιτσα Τσιπούρα Μουρμούρι Λαβράκι Σακοράφα Πέστροφα Ντάσκα, Τσίμα Στροσίδι Μπριάνα Κυπρίνος, Γριβάδι Γούργος Ζουρνάς Ποταμοσαλιάρα Φρίσσα ή Σαρδελομάνα Λουρογωβιός Γωβιός Λουροβελονίτσα Μουστακάτο Πεταλούδα 198

205 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, Squalius cf. peloponnensis Telestes pleurobipunctatus Pelasgus thesproticus Salmo farioides Oncorhynchus mykiss Gambusia holbrooki Tinca tinca Acipenser naccarri Vipera ammodytes Τυλινάρι, Λευκίσκος, Δροσίνα Λιάρα Ντάσκα Άγρια πέστροφα Ιριδίζουσα πέστροφα Κουνουπόψαρο Γλήνι Στουργιόνι της Αδριατικής Οχιά, Αστρίτης Πηγή: Φορέας Διαχείρισης Στενών και Εκβολών ποταμών Καλαμά και Αχέροντα Πίνακας 52: Ερπετά στο Δέλτα Καλαμά Ερπετά που έχουν καταγραφεί στο Δέλτα Καλαμά Επιστημονικό Όνομα Emys orbicularis Mauremys caspica Testudo hermqnni Testudo marginata Caretta caretta Ophisaurus apodus Lacerta trilineata Podarcis taurica Coluber caspius Coluber gemonensis Coluber najadum Elaphe quatorlineata Malpolon monspessulanus Natrix natrix Natrix narix Vipera ammodytes Κοινό Όνομα Βαλτοχελώνα Ποταμοχελώνα Ονυχοχελώνα Κρασπεδοχελώνα Θαλάσσια χελώνα καρέτα Φιδόσαυρα Πρασινόσαυρα Βαλκανόσαυρα Αστραπόφιδο Δενδρογαλιά Σαϊτα Λαφίτης Σαυρόφιδο-σαπίτης Νερόφιδο Κυβόφιδο Οχιά, Αστρίτης Πηγή: Φορέας Διαχείρισης Στενών και Εκβολών ποταμών Καλαμά και Αχέροντα 199

206 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, Πίνακας 53: Είδη θηλαστικών στο Δέλτα Καλαμά Είδη θηλαστικών που έχουν καταγραφεί στο Δέλτα Καλαμά Επιστημονικό Όνομα Erinaceus concolor Neomys anomalus Crocιdura suaveolens Microtus (Terricola) thomasi Apodemus mystacinus Apodemus sylvaticus Κοινό Όνομα Σκαντζόχοιρος Βαλτομυγαλίδα Κηπομυγαλίδα Σκαπτοποντικός του Thomas Βραχοποντικός Δασοποντικός Apodemus mystacinus Apodemus flavicolis Rattus rattus Rattus nirvegicus Mus musculus epimelas Κρικοποντικός Μαυροποντικός Δεκατιστής Σταχτοποντικός Myocastor coypus Vulpes vulpes Mustela nivalis Martes foina Meles meles Lutra lutra Felis silvestris Talpa stancovici Microtus epiroticus Mus macedonicus Equus caballus Μυοκάστορας, Νούτρια Αλεπού Νυφίτσα Κουνάβι Ασβός Βίδρα, Ποταμόσκυλο Αγριόγατα Βαλκανικός ασπάλακας Σκαπτοποντικός Ποντικός Άλογο Πηγή: Φορέας Διαχείρισης Στενών και Εκβολών ποταμών Καλαμά και Αχέροντα 200

207 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, Πίνακας 54: Είδη ασπονύλων στο Δέλτα Καλαμά Είδη ασπονδύλων στο Δέλτα Καλαμά Lepidoptera Aporia crataegi Carcharodus alceae Celastrina argiolus Coenonympha pamphilus Colias croceus Gegenes nostrodamus Gonepteryx cleopatra Lasiomata megera Libythea celtis Maniola jurtina Melanargia larissa Meliteae didyma Nymphalis antiopa Papilio machaon Pieris brassicae Pieris manni Pieris rapae Plebejus argus Polyommatus bellargus Polyommatus icarus Pontia daplidice complex Satyrium ilicis Thymelicus acteon Thymelicus sylvestris Vanessa atalanta Vanessa cardui Pieris krueperi Isopoda Armadillidium janinense Coleoptera Agabus bipustulatus Πηγή: Φορέας Διαχείρισης Στενών και Εκβολών ποταμών Καλαμά και Αχέροντα 201

208 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, 6.8. Πηγές Ρύπανσης Οι πηγές ρύπανσης στην περιοχή μελέτης σχετίζονται με απορροές ρυπαντικών φορτίων από αστικά λύματα από οικισμούς, τις κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, την γεωργική δραστηριότητα, τις βιοτεχνικές και βιομηχανικές μονάδες, τους χώρους ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων. Αστικά λύματα Βασική πηγή ρύπανσης της ευρύτερης περιοχής, αποτελούν τα αστικά λύματα, από οικισμούς που εξυπηρετούνται από βόθρους ή δίκτυα αποχέτευσης και κεντρικές εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων. Η περιοχή της Δ.Ε. Σαγιάδας εξυπηρετείται από βόθρους και δεν υπάρχει δίκτυο αποχέτευσης ακαθάρτων με αποτέλεσμα την έλλειψη ενός οργανωμένου αποχετευτικού συστήματος, που θα επέτρεπε την ορθολογική συλλογή και επεξεργασία των λυμάτων. Η χρήση απορροφητικών βόθρων, μπορεί να προκαλέσει σημαντική επιβάρυνση στους υπόγειους υδροφορείς της περιοχής. Σε εξέλιξη βρίσκεται η κατασκευή της Ε.Ε.Λ. Φιλιατών, η οποία δεν θα συνδέεται με την περιοχή της Δ.Ε. Σαγιάδας, όμως θα μπορεί να δεχτεί για επεξεργασία τα βοθρολύματά της. Στην Ηγουμενίτσα λειτουργεί από το 2003 μονάδα επεξεργασίας λυμάτων, η οποία εξυπηρετεί μέσω δικτύων αποχέτευσης την πόλη της Ηγουμενίτσας και των Τ.Κ. Νέας Σελεύκειας, Γραικοχωρίου και τμήμα του Λαδοχωρίου, ενώ δέχεται μέσω βυτιοφόρων τα βοθρολύματα των Τ.Κ. Καστρίου, Λαδοχωρίου, Μαυρουδίου και Αγ. Μαρίνας. Γεωργία Κτηνοτροφία Εκτός των αστικών λυμάτων, κύρια αιτία ρύπανσης της περιοχής μελέτης είναι η οργανική ρύπανση από τη γεωργική και κτηνοτροφική δραστηριότητα. Τα απόβλητα που σχετίζονται με τη γεωργική δραστηριότητα εντοπίζονται στις εντατικές καλλιέργειες, ειδικά τις αρδευόμενες, οι οποίες επιβαρύνουν τους υδατικούς αποδέκτες της περιοχής με υπολείμματα λιπασμάτων, εντομοκτόνων και φυτοφαρμάκων. Παρατηρείται εντατικοποίηση της δραστηριότητας και επέκταση της σε εύφορες υγροτοπικές εκτάσεις, με αποτέλεσμα να υποβαθμίζεται η φυσική χλωρίδα τους. Η περιβαλλοντική υποβάθμιση στις εκβολές του ποταμού Καλαμά, ενισχύεται από την υπεράντληση νερού για αρδευτικούς λόγους. 202

209 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, Σε ό,τι αφορά την κτηνοτροφία, σημαντικά περιβαλλοντικά προβλήματα προκύπτουν από τη συγκέντρωση στην περιοχή, πτηνοτροφικών και χοιροτροφικών μονάδων. Οι μονάδες αυτές στην πλειοψηφία τους παρουσιάζουν ελλείψεις στην οργάνωση τους και η διάθεση των αποβλήτων τους γίνεται καμία χωρίς επεξεργασία. Στη λεκάνη απορροής του Καλαμά, συγκεντρώνεται το μεγαλύτερο ποσοστό (42%) των εγκαταστάσεων εσταυλισμένης κτηνοτροφίας, με έντονη παρουσία κατά μήκος του ποταμού. 3 Για την Π.Ε. Θεσπρωτίας σημαντική πίεση αποτελεί και η υπερβόσκηση. Η ρύπανση, συμπερασματικά, που προκαλείται από τον πρωτογενή τομέα έχει σοβαρές επιπτώσεις στους τελικούς αποδέκτες, που κύρια είναι η παράκτια περιοχή και ο ποταμός Καλαμάς. Βιομηχανία Ο βιομηχανικός τομέας χαρακτηρίζεται από την κυριαρχία μονάδων επεξεργασίας γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων (ελαιοτριβεία, σφαγεία, κλπ.). Πρόκειται για μικρές μονάδες, που απευθύνονται κατά κύριο λόγο στις τοπικές αγορές. Στην Περιφέρεια Ηπείρου λειτουργούν δυο ΒΙ.ΠΕ. στα Ιωάννινα και την Πρέβεζα και ένα βιομηχανικό πάρκο (ΒΙΟ.ΠΑ.) στην Θεσπρωτία, στη θέση Γκιάτα της Δ.Ε. Παραμυθιάς, με περιορισμένο αριθμό επιχειρήσεων. Οι μονάδες οι οποίες είναι οργανωμένες στις ΒΙ.ΠΕ., διαθέτουν καλύτερες υποδομές επεξεργασίας των αποβλήτων τους. Οι υπόλοιπες μονάδες, παρότι είναι λίγες σε αριθμό, επιβαρύνουν με οργανικό φορτίο τους υδάτινους αποδέκτες της περιοχής, συμβάλλοντας έτσι στη δημιουργία φαινομένων ευτροφισμού στους επιφανειακούς υδάτινους αποδέκτες. Το 45% των βιομηχανιών συγκεντρώνονται στην κοιλάδα του Καλαμά, στην οποία βρίσκεται και η ΒΙ.ΠΕ. Ιωαννίνων. 3 Δυναμική δραστηριότητα στην Περιφέρεια είναι τα ελαιοτριβεία τα οποία ασκούν πιέσεις, κατά την ελαιοκομική περίοδο κυρίως, με απορροές οργανικού φορτίου ελλιπούς ή καθόλου επεξεργασίας. Η ανεξέλικτη διάθεση των αποβλήτων που προκύπτουν από την παραγωγική διαδικασία των ελαιουργείων, στο υπέδαφος και τον υδροφόρο φορέα μπορεί να προκαλέσει σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα. Στον οικισμό Ασπροκλήσι της Δ.Ε. Σαγιάδας εντοπίζεται ένα μόνο ελαιοτριβείο Στοιχεία από «Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου», ΥΠΕΝ,

210 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, Τέλος, πρέπει να αναφερθεί ότι, τα υπόγεια υδατικά συστήματα της λεκάνης του ποταμού Καλαμά βρίσκονται σε καλή χημική κατάσταση. Επιπλέον, δεν παρατηρούνται προβλήματα υφαλμύρησης των υδάτων από διείσδυση θαλασσινού νερού, εκτός από το παράκτιο τμήμα του υπογείου υδατικού συστήματος Φιλιατών - Ηγουμενίτσας, όπου υπάρχει αύξηση χλωριόντων, χωρίς ωστόσο το φαινόμενο να είναι μόνιμο Περιγραφή παράκτιου χώρου (είδος ακτής επιχώσεις τοπίο) Ο παράκτιος χώρος της περιοχής μελέτης παρουσιάζει ποικίλα χαρακτηριστικά στοιχεία που σχετίζονται τόσο με το φυσικό τοπίο, όσο και με τις δραστηριότητες που αναπτύσσονται σε αυτόν. Στο σύνολο της η περιοχή, ιδίως αυτή της Δ.Ε. Σαγιάδας, δεν παρουσιάζει σημαντική οικιστική ανάπτυξη, που να προκαλεί όχληση για τον παράκτιο χώρο, αλλά ούτε και ζήτηση για παραθεριστική κατοικία. Το νότιο τμήμα της περιοχής μελέτης ορίζεται από το σύμπλεγμα των εκβολών του Καλαμά. Οι παράκτιες περιοχές των εκβολών είναι βαλτώδεις και δεν είναι δυνατόν να αναπτυχθούν εύκολα δραστηριότητες. Σε ορισμένες λιμνοθάλασσες που δημιουργούνται στην περιοχή λειτουργούν παραδοσιακά ιχθυοτροφεία. Περιοχή εκβολών Καλαμά Στις εκβολές του Καλαμά έχουν πραγματοποιηθεί προσχώσεις. Υπάρχουν κάποιες γεωμορφολογικές εξάρσεις με κυριότερες του λόφου Μασκιλινίτσα (142 μ.) και το Μαύρο όρος (509 μ.), που χρησιμοποιούνται ως βοσκότοποι. Οι λόφοι αυτοί, στα αρχικά στάδια εξέλιξης της προσχωσιγενούς δράσης, αποτελούσαν νησίδες μπροστά από την παράκτια ζώνη και παρείχαν τις δυναμικές συνθήκες για την γρήγορη εξέλιξη της προσχωσιγενούς πεδιάδας, αφού εμπόδιζαν τις παράκτιες παραμέτρους (κυματισμός, ρεύματα) να διευθετήσουν τις φερτές ύλες. Η εκβολή του ποταμού, σχεδόν εισβάλει στον θαλάσσιο χώρο, πράγμα που οφείλεται στις φερτές ύλες του ποταμού που αποτίθενται στην περιοχή του Δέλτα Στοιχεία από «Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου», ΥΠΕΝ,

211 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, Στο νότιο τμήμα των εκβολών του Καλαμά, στο ακρωτήριο Δρέπανο, εντοπίζεται μια αξιόλογη παραλία, η ακτή Δρέπανο - Μακρυγιάλλι, η οποία έχει μήκος περίπου 3.800μ., πλάτος 20μ. και διαθέτει νότιο προσανατολισμό. Η παραλία παρακολουθείται από το ΥΠΕΝ ως προς την ποιότητα των υδάτων της, στο πλαίσιο προγράμματος παρακολούθησης της ποιότητας των κολυμβητικών υδάτων, σε εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2006/7/ΕΚ. 5 Βάσει μετρήσεων των ετών , η ποιότητα των υδάτων της καταγράφεται ως αξιόλογη. Στην παράκτια περιοχή υπάρχει βλάστηση η οποία μεταβάλλεται από πυκνή και ψηλή στα ανατολικά σε θαμνώδη και ποώδη στα δυτικά, ενώ σε όλο το μήκος της η ακτή είναι αμμώδης. Η παραλία είναι οργανωμένη και χρησιμοποιείται για θαλάσσια, μηχανοκίνητα αθλήματα και καταδύσεις. Βόρεια των εκβολών του Καλαμά, συναντάται η περιοχή της Σαγιάδας. Στη Σκάλα Σαγιάδας, δημιουργείται ένα φυσικό λιμάνι, στο οποίο υπάρχει αλιευτικό καταφύγιο, που εξυπηρετεί τους αλιείς της περιοχής, αλλά και σκάφη αναψυχής. Στα δυτικά του οικισμού της Σαγιάδας εντοπίζεται μια πρόχειρη αποβάθρα φορτοεκφόρτωσης οικοδομικών υλικών. Περιοχή Σκάλας Σαγιάδας Στη Σκάλα Σαγιάδας, η ομώνυμη ακτή έχει μήκος 500μ. και πλάτος περίπου 10μ. με νοτιοδυτικό προσανατολισμό. Η παράκτια ζώνη καλύπτεται από χαμηλή επιφανειακή βλάστηση, ενώ και στην ευρύτερη περιοχή απαντώνται θάμνοι και πόες. Η ακτή αυτή δεν είναι οργανωμένη. Στο βόρειο τμήμα της υπάρχουν οι μαθητικές κατασκηνώσεις Σαγιάδας. Η παραλία της Σαγιάδας, όπως και του Δρεπάνου, παρακολουθείται από το ΥΠΕΝ, στο πλαίσιο προγραμμάτων παρακολούθησης της ποιότητας των κολυμβητικών υδάτων, σε εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2006/7/ΕΚ. Βάσει μετρήσεων των ετών , η ποιότητα των υδάτων της καταγράφεται ως αξιόλογη Έχει θεσπιστεί Μητρώο Ταυτοτήτων Υδάτων Κολύμβησης που υπαγορεύεται από την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2006/7/ΕΚ. Κατά τη διάρκεια της κολυμβητικής περιόδου κάθε έτους (από 1η Ιουνίου έως 30 η Οκτωβρίου), διενεργούνται συστηματικές δειγματοληψίες και αναλύσεις μικροβιολογικών και άλλων παραμέτρων από την Ειδική Γραμματεία Υδάτων του ΥΠΕΝ, με σκοπό την ποιοτική παρακολούθηση και ταξινόμηση των κολυμβητικών υδάτων. 205

212 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, Σημαντικό στοιχείο του τοπίου και του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής είναι ο υγρότοπος που υπάρχει πλησίον και νότια του οικισμού της Σαγιάδας, και ο οποίος προέρχεται από την εκτροπή της κοίτης του ποταμού Καλαμά. Λωρίδα Σαγιάδας Βόρεια της Σκάλας Σαγιάδας, και μέχρι τα σύνορα με την Αλβανία, συναντάται η λοφώδης λωρίδα της Σαγιάδας. Πρόκειται για περιοχή που στο μεγαλύτερο τμήμα της παρουσιάζει σχετικά μεγάλες κλίσεις και για το λόγο αυτό δεν ευνοείται η ανάπτυξη πολλών δραστηριοτήτων. Αντιθέτως το παράκτιο τμήμα της λωρίδας χαρακτηρίζεται από ομαλότερες κλίσεις. Κατά μήκος του παράκτιου χώρου της λωρίδας από τον οικισμό της Σαγιάδας και μέχρι το Ακρωτήρι Στροβίλι, υπάρχουν κάποιες υποτυπώδεις εγκαταστάσεις θαλάσσιας αναψυχής, αλλά και χώρος για ανέλκυση και καθέλκυση σκαφών. Νότια του ακρωτηρίου Στροβίλι έχει σχηματιστεί μια προσχωσιγενής ακτή (Κεραμίδι), που χρησιμοποιείται ως χώρος αναψυχής για το ευρύτερο κοινό, ενώ βόρεια του ακρωτηρίου στην εκβολή του π. Ασπροπόταμου, έχει σχηματιστεί ένα προσχωσιγενές πεδίο, που οφείλεται στη δράση του ποταμού. Η ακτή στη θέση Κεραμίδι, αντίστοιχα με τις προαναφερθείσες της Σαγιάδας και του Δρεπάνου, παρακολουθείται ως προς την ποιότητα των υδάτων της από το ΥΠΕΝ. Η παραλία έχει μήκος 180μ. και μέσο πλάτος 15μ. με νοτιοδυτικό προσανατολισμό. Η παράκτια ζώνη είναι φυσική με πυκνή, ψηλή επιφανειακή βλάστηση στο ανατολικό τμήμα και θαμνώδη βλάστηση στο δυτικό. Το χερσαίο τμήμα της ακτής είναι σκυρώδες καθ' όλο το μήκος της παραλίας, ενώ στην ευρύτερη περιοχή απαντώνται σημαντικές δασικές εκτάσεις που καλύπτονται από χαμηλή βλάστηση (θάμνοι και πόες). Η παραλία Κεραμιδίου είναι οργανωμένη και παρέχει βασικές υποδομές για τους λουόμενους, ενώ λειτουργεί και αναψυκτήριο. Η ποιότητα των υδάτων της χαρακτηρίζεται ως εξαιρετική. Βόρεια του Ακρ. Στροβίλι σχηματίζεται μια στενή ζώνη ξηράς που, φτάνει μέχρι το Ακρ. Σκάλωμα και φτάνει σε υψόμετρο περίπου 400μ. με κλίσεις περίπου 40%. Το τοπίο της περιοχής χαρακτηρίζεται από τη χερσόνησο, που κλείνει τον όρμο της Παγανιάς και από τις βραχονησίδες Χίλντα και Χαλικιάς, που βρίσκονται ανατολικά της χερσονήσου. Η επικρατούσα χρήση στις ακτές από το Ακρ. Στροβίλι μέχρι Ακρ. Σκάλωμα, δυτικά του Όρμου της Παγανιάς είναι η ιχθυοκαλλιέργεια. 206

213 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, Βορειότερα του Ακρ. Σκάλωμα παρατηρούνται βραχώδεις ακτές με υγροτοπικούς θύλακες μικρής έκτασης, που έχουν σχηματιστεί από φερτές ύλες χειμάρρων σε συνδυασμό με τη μορφολογία της περιοχής. Το ανάγλυφο είναι λοφώδες με ύψη που φτάνουν τα 250 μέτρα περίπου και κλίσεις σχετικά μεγάλες (~40%). Στην περιοχή αυτή έχουν εγκατασταθεί μονάδες ιχθυοκαλλιεργειών με πλωτούς κλωβούς καθώς και ιχθυογεννητικός σταθμός και συσκευαστήρια ψαριών Ανθρωπογενής δραστηριότητα στην περιοχή μελέτης Δημογραφικά στοιχεία Τα χαρακτηριστικά κάθε πληθυσμού καθορίζονται, σε πολύ σημαντικό βαθμό, από τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες, μέσα στις οποίες εξελίσσεται. Με τη σειρά τους, τα αποτελέσματα αυτών των συνθηκών και των επιπτώσεων, όπως αντανακλώνται στις πληθυσμιακές ανακατατάξεις, επηρεάζουν τις εξελίξεις σε όλα τα επίπεδα. Η περιοχή μελέτης συνίσταται από δυο Δ.Ε. με διαφορετικά πληθυσμιακά χαρακτηριστικά η κάθε μια. Η Δ.Ε. Ηγουμενίτσας, περιλαμβάνει την πόλη της Ηγουμενίτσας και συγκεντρώνει το 41% του πληθυσμού της, ενώ η Δ.Ε. Σαγιάδας μόλις το 4%. Από το 1981 μέχρι σήμερα η Δ.Ε. Ηγουμενίτσας παρουσιάζει συνεχή αύξηση πληθυσμού, που την τελευταία δεκαετία η πληθυσμιακή αύξηση έφτασε το 26%, ενώ την ίδια δεκαετία η Δ.Ε. Σαγιάδας σημειώνει σημαντική πληθυσμιακή μείωση της τάξης του 18,8%. Για το σύνολο της περιοχής καταγράφεται μια αύξηση της τάξεως του 20%. Πίνακας 55: Εξέλιξη πραγματικού πληθυσμού Δ Δ Δ ΠΕΡΙΦ. ΗΠΕΙΡΟΥ ,7% -4,7% -14,4% Π.Ε. ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ,8% 4,5% -3,5% ΔΗΜ. ΕΝ. ΣΑΓΙΑΔΑΣ ,0% 4,1% -18,8% Τ.Κ. Ασπροκλησσίου ,9% -10,5% Τ.Κ. Κεστρίνης ,7% -2,5% Τ.Κ. Ραγίου ,3% -8,1% 207

214 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, Τ.Κ. Σαγιάδας ,5% -32,5% Τ.Κ. Σμέρτου ,4% -16,0% ΔΗΜ. ΕΝ. ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ ,3% 26,7% 25,7% Δ.Κ. Ηγουμενίτσας ,0% 14,1% Τ.Κ. Αγίας Μαρίνης ,1% -15,6% Τ.Κ. Αγίου Βλασίου ,3% -18,6% Τ.Κ. Γραικοχωρίου ,9% 60,5% Τ.Κ. Καστρίου ,1% -1,7% Τ.Κ. Κρυόβρυσης ,5% -16,7% Τ.Κ. Λαδοχωρίου ,2% 101,3% Τ.Κ. Μαυρουδίου ,7% 50,2% Τ.Κ. Νέας Σελευκείας ,9% 64,0% Περιοχή Μελέτης ,9% 23,3% 20,0% Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. ( ) Απασχόληση ανεργία Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία της απογραφής του 2011, ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός της Π.Ε. Θεσπρωτίας ανέρχεται σε άτομα, από τα οποία το 64% σχεδόν του πληθυσμού απασχολείται στον τριτογενή τομέα. Την ίδια τάση ακολουθεί και η Δ.Ε. Ηγουμενίτσας που αποτελεί ένα από πόλους συγκέντρωσης βασικών υπηρεσιών για την ευρύτερη περιοχή αλλά και τουρισμού, κυρίως στην παράκτια ζώνη Πρέβεζας Θεσπρωτίας, με τον ποσοστό απασχολούμενων στον τριτογενή τομέα που φτάνει σχεδόν το 80%. Αντιθέτως, στη Δ.Ε. Σαγιάδας, ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός απασχολείται σε ποσοστό 63% στον πρωτογενή τομέα, με τον τριτογενή τομέα να ακολουθεί με ποσοστό 27,5%. Η απασχόληση στο δευτερογενή τομέα παρουσιάζεται περιορισμένη στο σύνολο της Π.Ε. Θεσπρωτίας (15,3%), όπως και στη Δ.Ε. Σαγιάδας (9,5%). Στη Δ.Ε. Ηγουμενίτσας το ποσοστό των απασχολούμενων στο δευτερογενή τομέα (14,4%) υπερέχει του ποσοστού των απασχολούμενων στον πρωτογενή τομέα (7,5%). Όσον αφορά στην ανεργία, παρουσιάζει σχετικά υψηλό ποσοστό στη Δ.Ε. Ηγουμενίτσας (17,5%), που προσεγγίζει αυτό της Π.Ε (19%), ενώ στη Δ.Ε. Σαγιάδας καταγράφεται ποσοστό ανέργων 15,9%. 208

215 Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ίδρυση Π.Ο.Α.Υ. στην ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα, Πρέπει να αναφερθεί ότι για το σύνολο της περιοχής μελέτης, τα ποσοστά ακολουθούν αυτά της Δ.Ε. Ηγουμενίτσας, πράγμα που οφείλεται όμως στο γεγονός ότι έχει πολλαπλάσιο πληθυσμό της Δ.Ε. Σαγιάδας και επηρεάζει το συνολικό αποτέλεσμα. Πίνακας 56: Κατανομή ενεργού πληθυσμού ανά τομέα δραστηριότητας, έτους 2011 Οικονομικώς Ενεργοί Χωρική Ενότητα Σύνολο Σύνολο Απασχολούμενοι Πρωτογενής Δευτερογενής Τριτογενής Άνεργοι Σύνολο % Π.Ε. ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ,5% 15,3% 64,2% ,9% ΔΗΜ. ΕΝ. ΣΑΓΙΑΔΑΣ ΔΗΜ. ΕΝ. ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ ,0% 9,5% 27,5% ,9% ,5% 14,4% 78,1% ,5% Περιοχή Μελέτης ,3% 14% 73,7% ,3% Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. (2011) Όσον αφορά στην απασχόληση κατά ομάδες επαγγελμάτων, όπως φαίνεται και στον πίνακα που ακολουθεί, το μεγαλύτερο ποσοστό (15,9%) των απασχολούμενων σε επίπεδο Π.Ε., αποτελούν εργαζόμενοι σε δραστηριότητες του πρωτογενούς τομέα δηλαδή γεωργοί, κτηνοτρόφοι, δασοκόμοι και αλιείς. Πολύ μεγάλη συγκέντρωση απασχόλησης στον πρωτογενή τομέα καταγράφεται στην άμεση περιοχή μελέτης της Δ.Ε. Σαγιάδας, όπου το 48% του οικονομικώς ενεργού πληθυσμού το αποτελεί η προαναφερόμενη ομάδα επαγγελμάτων, ενώ αμέσως μετά ακολουθούν οι απασχολούμενοι στην παροχή υπηρεσιών και πωλητές, με ποσοστό 12%. Στην Δ.Ε. Ηγουμενίτσας όπως έχει προαναφερθεί επικρατεί η απασχόληση στον τριτογενή και συγκεκριμένα, το 25% του οικονομικώς ενεργού πληθυσμού το αποτελούν οι απασχολούμενοι στην παροχή υπηρεσιών και πωλητές, ενώ ακλουθούν οι επαγγελματίες (16%) και οι ειδικευμένοι τεχνίτες (13,2%). Όσον αφορά στο σύνολο των Δ.Ε. Σαγιάδας και Ηγουμενίτσας, τα ποσοστά όπως αναφέρθηκε παραπάνω επηρεάζονται από τον μεγάλο πληθυσμό της Δ.Ε. Ηγουμενίτσας, με αποτέλεσμα να επικρατεί η απασχόληση στην παροχή υπηρεσιών και πωλητές σε καταστήματα και υπαίθριες αγορές (24%) και να ακολουθούν οι ομάδες επαγγελματίες με 15% και ειδικευμένοι τεχνίτες και ασκούντες συναφή τεχνικά επαγγέλματα με ποσοστό 12,7%. 209

216 Πίνακας 57: Οικονομικώς ενεργός πληθυσμός κατά ομάδες ατομικών επαγγελμάτων, έτους 2011 Ο μ ά δ ε ς α τ ο μ ι κ ώ ν ε π α γ γ ε λ μ ά τ ω ν Χωρική Ενότητα Σύνολ ο Ανώτερα διευθυντικά και διοικητικά στελέχη Επαγγελματί ες Τεχνικοί και ασκούντε ς συναφή επαγγέλμ ατα Υπάλληλ οι γραφείου Απασχολο ύμενοι στην παροχή υπηρεσιών και πωλητές Ειδικευμέν οι γεωργοί, κτηνοτρόφ οι, δασοκόμοι και αλιείς Ειδικευμέν οι τεχνίτες και ασκούντες συναφή επαγγέλμα τα Χειριστές βιομηχανικ ών εγκαταστά σεων, μηχανημάτ ων και εξοπλισμο ύ και συναρμολο γητές (μονταδόρ οι) Ανειδίκευτοι εργάτες, χειρωνάκτες και μικροεπαγγε λματίες Νέοι άνεργοι Π.Ε. ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ Δ.Ε. ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ Δ.Ε. ΣΑΓΙΑΔΑΣ ,3% 11,4% 5,9% 5,5% 9,9% 15,9% 13,3% 5,7% 8,7% 6,7% ,9% 16,0% 8,1% 6,7% 25,2% 5,6% 13,2% 5,5% 7,4% 6,5% 729 2,2% 4,5% 3,0% 1,6% 11,8% 48,0% 7,3% 3,8% 8,4% 9,3% Περιοχή Μελέτης ,6% 15,0% 7,7% 6,3% 24,0% 9,2% 12,7% 5,4% 7,5% 6,7% Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. (2011) 210

217 Επιπλέον, αξίζει να αναφερθεί ότι στο σύνολο της Π.Ε. Θεσπρωτίας οι ηλικιακές ομάδες που απασχολούνται κατά βάση στην παροχή υπηρεσιών είναι μεταξύ 20 και 45 ετών, ενώ με παραδοσιακά επαγγέλματα του πρωτογενούς τομές (γεωργοί, κτηνοτρόφοι, δασοκόμοι, αλιείς) και ως ειδικευμένοι τεχνίτες, απασχολούνται και άτομα άνω των 45 ετών. Συμπερασματικά, οι απασχολούμενοι της περιοχή μοιράζονται μεταξύ του πρωτογενούς και τριτογενούς τομέα, με την απασχόληση της άμεσης περιοχής μελέτης της Δ.Ε. Σαγιάδας να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τους κλάδους του πρωτογενούς τομέα παραγωγής Υποδομές Λιμάνια Για την περιοχή έχει εκπονηθεί η «Μελέτη της Υφιστάμενης Κατάστασης Μικρής και Παράκτιας Αλιείας στις Ζώνες Π.Ο.Α.Υ. Θεσπρωτίας» από το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών. Η περιοχή μελέτης περιλαμβάνει γεωγραφικά την περιοχή από τις νήσους Σύβοτα έως και το νότιο άκρο του στενού της Κέρκυρας στα Ελληνοαλβανικά σύνορα. Σύμφωνα και με αυτή, η Θεσπρωτία και ειδικά η περιοχή της Π.Ο.Α.Υ. δεν είναι αναπτυγμένη, αφού πρόκειται για παραμεθόρια ζώνη και πρακτικά μια από τις πτωχότερες ζώνες της Ευρώπης. Η ανάπτυξη έχει περιοριστεί στην Ηγουμενίτσα λόγω του λιμένα της που αποτελεί σημαντική είσοδο και έξοδο από την Ελλάδα, ενώ συνδέει την χερσαία Ελλάδα με τους τουριστικούς προορισμούς στην Κέρκυρα και τα γύρω Ιόνια νησιά. Οι λιμένες της περιοχής μελέτης χωρίζονται σε τρεις (3) κατηγορίες: 1) Λιμένες 2) Αλιευτικά καταφύγια 3) Όρμοι προσωρινής πρόσδεσης (απάγκια) 211

218 Πίνακας 58: Λιμένες, αλιευτικά καταφύγια, όρμου προσωρινής πρόσδεσης της περιοχής μελέτης Είδος υποδομής Υποδομή / χαρακτηριστικά Στοιχεία ΛΙΜΑΝΙ ΑΛΙΕΥΤΙΚΟ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ ΟΡΜΟΙ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΠΡΟΣΔΕΣΗΣ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ - πλήρης υποδομή λόγω της πόλης της Ηγουμενίτσας - υπάρχουν ράμπες και γλίστρες - η γλίστρα έχει πρόβλημα - καλή ποιότητα υποδομών - δεν καλύπτει τις ανάγκες - κατεύθυνση στομίου: βόρεια ΣΑΓΙΑΔΑΣ - κρηπίδωμα - αστυνομικό τμήμα - κακή ποιότητα ράμπας - δέσιμο σκαφών με τσαμαδούρα μόνο - ελλιπείς υποδομές - υπάρχει χωριό (Σαγιάδα στα 500 m) - κατεύθυνση στομίου: νότια, πολύ στενό (~10m) ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ - Βρίσκεται σε απόσταση 1000 μέτρων βόρεια του λιμένα Ηγουμενίτσας - Κατεύθυνση στομίου: Δυτικά- Βόρειοδυτικά Όρμος ΒΑΛΤΟΥ - καλά προφυλαγμένος - άνοιγμα: δυτικά - δηλωμένο ως αγκυροβόλιο του Π.Ν. Όρμος ΠΑΓΑΝΙΑ ΑΕΤΟΥ - καλά προφυλαγμένος - άνοιγμα: δυτικά Συντετ.: 39 30', 20 16' Βάθος: 3,5-15 μ. Συντετ.: 39 37', 20 11' Βάθος: 0,5-2,0 μ. Συντετ.: 39 30', 20 16' Βάθος: Συντετ.: 39 32', 20 10' Βάθος: 1,0-25 μ. Συντετ.: 39 40', 20 05' Βάθος: 2,0-45 μ. Η θέση των λιμενικών αυτών εγκαταστάσεων, απεικονίζεται στους ακόλουθους χάρτες: 212

219 Χάρτης 3: Περιοχή Σαγιάδας-Αετού Χάρτης 4: Περιοχή όρμου Βάλτου Ηγουμενίτσας 213

220 Χάρτης 5: Περιοχή Ηγουμενίτσας Η μελέτη του «ΣΧΟΟΑΠ Δήμου Σαγιάδας» προτείνει στο υπάρχον λιμάνι της Σαγιάδας να κατασκευαστεί εμπορικός προβλήτας Μεταφορικό δίκτυο Η ευρύτερη περιοχή της Θεσπρωτίας διατρέχεται από την Εγνατία Οδό, η οποία συνδέει το λιμάνι της Ηγουμενίτσας με τα Ιωάννινα και τη Θεσσαλονίκη. Ο δρόμος αυτός αποτελεί κύρια αναπτυξιακή υποδομή για την περιοχή. Το υφιστάμενο τοπικό οδικό δίκτυο είναι ανεπαρκές, με μεγάλα τμήματα του να είναι κακής βατότητας, με ακατάλληλο οδόστρωμα και πλάτος κάτω από 6,0 μέτρα. Όσον αφορά το πρωτεύον επαρχιακό δίκτυο, ικανοποιητικό τμήμα του παρουσιάζει καλή βατότητα (πάνω από 60%), ενώ το υπόλοιπο έχει πλάτος μικρότερο από 6,0 μέτρα. Στο δευτερεύον επαρχιακό δίκτυο η καλή βατότητα περιορίζεται στο 50% του δικτύου, ενώ σχεδόν το 40% αποτελείται από δρόμους με πλάτος μικρότερο από 6 μέτρα. Το έργο που ενώνει άμεσα τη Δ.Ε. Σαγιάδας με την Αλβανία είναι ο δρόμος που κατασκευάζεται / ασφαλτοστρώνεται στη Λωρίδα Σαγιάδας προς το Τελωνείο Μαυροματίου. Η οδική πρόσβαση στην περιοχή γίνεται από τους ασφαλτοστρωμένους δρόμους Ηγουμενίτσας Κεστρίνης, Ηγουμενίτσας Σαγιάδας και από τον τοπικό δρόμο Ηγουμενίτσας Δρεπάνου. 214

221 Σε γενικές γραμμές το οδικό δίκτυο της Δ.Ε. είναι ικανοποιητικό από άποψη αριθμού των δρόμων, ενώ υστερεί σημαντικά στην ποιότητα κατασκευής του. Όλοι οι δρόμοι των οικισμών της Δ.Ε. χρειάζονται βελτίωση. Ο δρόμος που συνδέει το Τελωνείο Μαυροματίου με την Ηγουμενίτσα διέρχεται μέσα από τους οικισμούς Σαγιάδας και Ασπροκκλησίου, καθώς και από τον οικισμό Ραγίου. Γύρω από το οδικό αυτό δίκτυο είναι συγκεντρωμένες οι περισσότερες λειτουργίες των οικισμών. Με την ως σήμερα κατάσταση κρίνεται ικανοποιητική η σύνδεση. Σιδηρόδρομος: Δεν υπάρχει στην Περιφέρεια Ηπείρου και, κατ επέκταση την Π.Ε. Θεσπρωτίας και την περιοχή μελέτης, σιδηροδρομικό δίκτυο. Η απουσία αυτού του μεταφορικού μέσου σε συνδυασμό με την ανεπάρκεια του υφιστάμενου οδικού δικτύου ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό στην υστέρηση της περιοχής, ως προς την ανάπτυξη των μεταφορών. Αεροδρόμια: Η Π.Ε. Θεσπρωτίας δεν διαθέτει αεροδρόμιο. Η περιοχή εξυπηρετείται από το αεροδρόμιο του Ακτίου και κύρια από αυτό των Ιωαννίνων. Η κίνηση του αεροδρομίου Ακτίου είναι χαμηλή, καθόσον τα αεροσκάφη που δρομολογούνται είναι μικρής χωρητικότητας. Αξιόλογη κίνηση παρουσιάζεται στο Άκτιο κατά τους θερινούς μήνες από έκτακτες πτήσεις (charters) με τουρίστες για Λευκάδα και την παραθαλάσσια ζώνη της Περιφέρειας Ηπείρου Ενεργειακή - Τηλεπικοινωνιακή υποδομή Η περιοχή μελέτης τροφοδοτείται από το εθνικό δίκτυο διανομής ηλεκτρικής ενέργειας που εκτείνεται σε όλη την Περιφέρεια Ηπείρου. Αποτελείται από δίκτυο υψηλής, μέσης και χαμηλής τάσης. Η ενέργεια που διανέμεται παράγεται από τους σταθμούς που λειτουργούν στην Περιφέρεια. Σήμερα οι ενεργειακές απαιτήσεις της περιοχής καλύπτονται χωρίς πρόβλημα από την υπάρχουσα παραγωγή. Το τοπικό δίκτυο ηλεκτροδότησης (ΔΕΗ) είναι εναέριο. Θετικές επιπτώσεις αναμένονται στην περιοχή μελέτης από τα προγραμματιζόμενα έργα της ΔΕΗ, της λειτουργίας 3 Υδροηλεκτρικών σταθμών με χρήση των υδάτων του Καλαμά (αλλαγές παροχών, πιθανός περιορισμός πλημμυρικών φαινομένων στο Δέλτα του ποταμού κλπ). Η Ελλάδα είναι μέλος της UCTE (Union for Coordination of Transmission of Electricity). Το διασυνδεδεμένο σύστημα Μεταφοράς είναι συνδεμένο με τα γειτονικά ηλεκτρικά συστήματα των Βαλκανικών κρατών και πρόσφατα με το ηλεκτρικό 215

222 σύστημα της Ιταλίας. Μια απευθείας γραμμή 400 kv συνεχούς ρεύματος (DC LINK) ισχύος 500 MW μεταξύ της Ελλάδας (μέσω της Δ.Ε. Σαγιάδας, Π.Ε. Θεσπρωτίας) και της Ιταλίας βρίσκεται σε λειτουργία από το καλοκαίρι του 2002 και αποτελεί την πρώτη απευθείας σύνδεση μεταξύ των δύο χωρών. Η γραμμή αυτή έχει μήκος 270 χλμ., 163 από τα οποία είναι υποβρύχια. Από άποψη τηλεπικοινωνιακής υποδομής, η περιοχή παρουσιάζει προβλήματα. Οι ελλείψεις με τους υφιστάμενους ρυθμούς ανάπτυξης δεν είναι πιθανόν εμφανείς, αλλά σίγουρα συνιστούν ανασταλτικό παράγοντα στην αναπτυξιακή διαδικασία και τις προοπτικές της. Η κατάσταση σαφώς θα βελτιωθεί με την υλοποίηση έργων, όπως εγκαταστάσεις συνδρομητικών συστημάτων για την κάλυψη απομακρυσμένων περιοχών και εγκαταστάσεις καλωδίων οπτικών ινών ή ψηφιακών κέντρων με διατάξεις υπό μορφή δακτυλίων σε επίπεδο νομού για βελτίωση της χωρητικότητας και της εναλλακτικότητας Ύδρευση Άρδευση - Αποχέτευση Ύδρευση Οι υφιστάμενες υποδομές ύδρευσης επαρκούν για την κάλυψη των αναγκών, τόσο σε ποσοτικό όσο και σε ποιοτικό επίπεδο. Η ποιότητα του νερού της Δ.Ε. Σαγιάδας βρίσκεται σε ικανοποιητικά επίπεδα. Το 90% του δικτύου ύδρευσης χλωριώνεται συστηματικά και δεν έχουν σημειωθεί σημαντικά προβλήματα όσον αφορά την ποιότητα του νερού. Απαιτείται η κάλυψη των εντασσόμενων νέων περιοχών α και β κατοικίας με δίκτυα ύδρευσης η οποία θα εξασφαλίζεται με τις υπάρχουσες γεωτρήσεις. Άρδευση Η περιοχή μελέτης καλύπτεται πλήρως από τις υφιστάμενες αρδευτικές υποδομές. Οι ανάγκες άρδευσης καλύπτονται κυρίως από επιφανειακά ύδατα με τη λειτουργία συλλογικών δικτύων μεταφοράς νερού. Σημαντικά είναι και τα εκτεταμένα εγγειοβελτιωτικά έργα που γίνονται στην περιοχή, καθώς και η κατασκευή του Φράγματος Καλαμά, κοντά στο Ράγιο. Αποχέτευση Στον ευρύτερη περιοχή δεν υφίστανται αποχετευτικά δίκτυα για τα λύματα, παρά μόνο για την πόλη της Ηγουμενίτσας η οποία διαθέτει και Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων (ΕΕΛ). 216

223 Για τους αναπτυσσόμενους οικισμούς της περιοχής μελέτης απαιτείται η κατασκευή αποχετευτικού δικτύου ομβρίων, ενώ για τους υπόλοιπους οικισμούς, λόγω τις μορφολογίας του εδάφους αλλά και τις μικρής οικιστικής ανάπτυξης, δεν υφίσταται προς το παρόν πρόβλημα αποχέτευσης ομβρίων. Αρκεί ο καθαρισμός των υπαρχόντων ρευμάτων και η ορθή υψομετρική διαμόρφωση των δρόμων Διαχείριση στερεών αποβλήτων Σε ότι αφορά τη διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων, η κατάσταση δεν είναι ικανοποιητική. Το 2012 λόγω πλήρωσης του ΧΥΤΑ Ηγουμενίτσας (Κορύτιανης), σταμάτησε τη λειτουργία του και οι ανάγκες των Δ.Ε. Ηγουμενίτσας, Παραποτάμου, Φιλιατών και Σαγιάδας, εξυπηρετούνται από τον ΧΥΤΑ Παραμυθίας (Καρβουναρίου) του Δήμου Σουλίου. Η έλλειψη σοβαρών υποδομών διαχείρισης εντοπίζεται ως σημαντικό περιβαλλοντικό πρόβλημα για την περιοχή Πρωτογενής τομέας Ο πρωτογενής τομέας αποτελεί σημαντική οικονομική δραστηριότητα για το σύνολο της Περιφέρειας Ηπείρου. Η κτηνοτροφία και η υδατοκαλλιέργεια αποτελούν ιδιαίτερα ανεπτυγμένους κλάδους του πρωτογενούς τομέα, με σημαντικές εξαγωγές. Στη Δ.Ε. Σαγιάδας και στην ευρύτερη περιοχή μελέτης, σημαντική εξειδίκευση σε επιμέρους κλάδους του πρωτογενούς τομέα καταγράφεται στις κοιλάδες και τις εκβολές του ποταμού Καλαμά, όπου ασκείται η γεωργική δραστηριότητα και στη λωρίδα της Σαγιάδας όπου η αλιεία και κυρίως η ιχθυοκαλλιέργεια είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένη. Γεωργική δραστηριότητα Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ., η μεγαλύτερη έκταση της περιοχής μελέτης καλύπτεται από γεωργικές περιοχές. Συγκεκριμένα, τόσο στη Δ.Ε. Ηγουμενίτσας όσο και στη Δ.Ε. Σαγιάδας οι γεωργικές περιοχές αποτελούν το 50% περίπου. Οι γεωργικές εκτάσεις της περιοχής μελέτης αφορούν κυρίως σε αρόσιμη γη και βοσκότοπους. 217

224 Πίνακας 59: Κατανομή γεωργικών περιοχών στην περιοχή μελέτης ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Χωρική ενότητα Συνολική έκταση (χιλ.στρ.) Αρόσιμη γη Μόνιμες καλλιέργειες Βοσκότοποι - Μεταβατικές δασώδεις / θαμνώδεις εκτάσεις Βοσκότοποι - Συνδυασμοί θαμνώδους και / ή ποώδους βλάστησης Βοσκότοποι - Εκτάσεις με αραιή ή καθόλου βλάστηση Ετερογενείς γεωργικές περιοχές Π.Ε. ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ 1.517,8 Δ..Ε. ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΗΣ 111,8 Δ.Ε. ΣΑΓΙΑΔΑΣ 89,1 Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ ,0% 6,5% 0,3% 18,6% 17,4% 43,2% 27,6% 8,8% - 28,6% 6,2% 28,8% 29,5% ,2% 9,5% 34,7% Όσον αφορά στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις στην περιοχή μελέτης, οι μεγαλύτερες εκτάσεις καταλαμβάνονται είτε από δενδρώδεις καλλιέργειες, είτε από μόνιμα λιβάδια και βοσκότοπους. Σε επίπεδο εκμεταλλεύσεων, παρατηρείται υπεροχή των δενδροκαλλιεργειών με ποσοστό που ξεπερνά το 55% στη Δ.Ε. Σαγιάδας, ενώ στη Π.Ε. Θεσπρωτίας φτάνει το 37%. Επιπλέον, μεγάλο ποσοστό καλλιεργειών στη Δ.Ε αποτελούν οι αροτραίες καλλιέργειες (36%) και κυρίως τα φυτά μεγάλης καλλιέργειας και λοιπές καλλιέργειες, όπως καταγράφονται από την ΕΛ.ΣΤΑΤ. Στην περιοχή της Σαγιάδας, εντοπίζεται συγκέντρωση δενδροκαλλιεργειών στην εύφορη πεδιάδα που σχηματίστηκε από τον ποταμό Καλαμά. Σε συνδυασμό με την κατασκευή του φράγματος και εγγειοβελτιωτικών έργων σε αυτή, επιτεύχθηκε εντατική ανάπτυξη της γεωργίας με κυριότερες καλλιέργειες τα εσπεριδοειδή, κυρίως μανταρίνια. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται αναλυτικά οι εκτάσεις κατά είδος καλλιέργειας στην περιοχή μελέτης. Πίνακας 60: Γεωργικές εκμεταλλεύσεις Χωρική Ενότητα Σύνολο Σύνολο αροτραίων καλλιεργειών Κηπευτική γη, θερμοκήπια, εμπορικοί ανθόκηποι, σπορεία Φυτά μεγάλης καλλιέργειας και λοιπές καλλιέργειες Αγρανάπαυσ η 1-5 ετών Δενδρώδεις καλλιέργειε ς Αμπέλοι Σταφιδάμπε λοι Σύνολο κηπευτικώ ν εκτάσεων Ελαιόδενδρα Δ.Ε. Σαγιάδας ,9% 0,3% 1,4% 55,6% 0,0% 0,3% 8,4% Π.Ε. Θεσπρωτίας ,3% 1,2% 2,2% 36,7% 0,1% 1,2% 30,3% Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ

225 Κτηνοτροφία Η κτηνοτροφία είναι ιδιαίτερα σημαντική δραστηριότητα για την οικονομία της Περιφέρειας Ηπείρου, η οποία αντιπροσωπεύει σχεδόν το 16% της παραγωγής κρέατος της χώρας. Η περιοχή μελέτης και ιδιαίτερα της Σαγιάδας δεν παρουσιάζει ιδιαίτερα σημαντικά ποσοστά συμμετοχής στην κτηνοτροφία της Περιφέρειας σε σχέση με άλλες Δημοτικές Ενότητες της Θεσπρωτίας. Τα ζώα που καταγράφονται στην περιοχή μελέτης είναι κυρίως αιγοπρόβατα και βοοειδή. Ακόμα σε μικρότερες συγκεντρώσεις υπάρχουν πουλερικά και μελίσσια. Οι περισσότερες εκμεταλλεύσεις είναι σχετικά μικρές και οι απασχολούμενοι σε αυτές στην πλειοψηφία τους ασχολούνται παράλληλα και με τη γεωργία. Οργανωμένη παρουσιάζεται η πτηνοτροφική δραστηριότητα, η οποία σημειώνει μεγάλη άνθηση. Στη Δ.Ε. Σαγιάδας καταγράφεται μικρός αριθμός ζώων, με αντίστοιχα μικρό ποσοστό αυτών στο συνολικό αριθμό της Π.Ε. Θεσπρωτίας. Μπορεί να αναφερθεί ότι μόνο τα βοοειδή αναλογούν στο 12% και τα προβατοειδή στο 10% του συνόλου της Π.Ε., ενώ σε άλλες κατηγορίες, που αναφέρθηκαν, ο αριθμός των ζώων αποτελούν μικρότερα ποσοστά. Ως εκτατικού χαρακτήρα βοσκότοπος, χρησιμοποιείται η λωρίδα της Σαγιάδας. Αποτελείται κύρια από χερσολείβαδα, ορισμένα λιβάδια και περιλαμβάνει μικρές λίμνες και λιμνοθάλασσες. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται αναλυτικά ο αριθμός ζώων ανά κατηγορία για την περιοχή μελέτης. Πίνακας 61: Εκμεταλλεύσεις και αριθμός ζώων ανά κατηγορία Χωρική Ενότητα Σύνολο (αριθμός ζώων) Ίπποι Ημίονοι - Όνοι (γαϊδουρο μούλαρα) Όνοι Βοοειδή Πρόβατα Αίγες Όρνιθες Μέλισσες (σε κυψέλες) Δ.Ε. Σαγιάδας Δ.Ε. Ηγουμενίτσας Π.Ε. Θεσπρωτίας Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ

226 Αλιεία - Υδατοκαλλιέργειες Όσον αφορά στον τομέα «αλιείας υδατοκαλλιέργειας», στην Περιφερειακή Ενότητα Θεσπρωτίας, παρουσιάζεται ανάπτυξη στην αλιεία εσωτερικών υδάτων (λίμνες, ποτάμια και λιμνοθάλασσες) και τις θαλάσσιες ιχθυοκαλλιέργειες εντατικής μορφής, και όχι τόσο στη θαλάσσια αλιεία. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται η κατανομή των μονάδων υδατοκαλλιέργειας στο σύνολο της Περιφέρειας Ηπείρου (έτους 2014). Όπως προκύπτει από τα στοιχεία, στην Π.Ε. Ιωαννίνων συγκεντρώνεται ο μεγαλύτερος αριθμός μονάδων ιχθυοκαλλιεργειών γλυκού νερού και στην Π.Ε. Θεσπρωτίας των μονάδων θαλάσσιας ιχθυοκαλλιέργειας εντατικής μορφής. Πίνακας 62: Μονάδες Υδατοκαλλιέργειας Περιφέρειας Ηπείρου Περιοχή Μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας Μονάδες Οστρ/γειας Μονάδες εσωτερικών υδάτων Σύνολο Άρτα 5 5 Θεσπρωτία Ιωάννινα Πρέβεζα Σύνολο Περιφέρειας Πηγή: Τμήμα Γεωργικών Εκμ/σεων & Αλιείας, Δ/νσης Αγροτικών Υποθέσεων Ηπείρου Σημειώνεται ιδιαίτερα η ανάπτυξη στην Π.Ε. Θεσπρωτίας των θαλάσσιων ιχθυοκαλλιεργειών, καθώς συγκεντρώνει το 70% περίπου των μονάδων της Περιφέρειας. Λειτουργούν πλωτές μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας εντατικού τύπου, οι οποίες κατά κύριο λόγο συγκεντρώνονται στη λωρίδα της Σαγιάδας. Επιπλέον, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της ΕΛ. ΣΤΑΤ. για το έτος 2010, στη Δ.Ε. Σαγιάδας καταγράφονται 30 επαγγελματίες αλιείς, με αντίστοιχο αριθμό επαγγελματικών αλιευτικών σκαφών. Για το σύνολο της Π.Ε. Θεσπρωτίας, ο αριθμός επαγγελματιών αλιέων ανέρχεται στους 50, που σημαίνει ότι το 60% από αυτούς ζουν στη Σαγιάδα. Θα πρέπει να αναφερθεί, επίσης, ότι στη Δ.Ε. καταγράφονται μόλις 3 ερασιτέχνες αλιείς, όταν στο σύνολο της Π.Ε. είναι

227 Τέλος, από την Δ.Ε. Σαγιάδας προέρχεται η μεγαλύτερη ποσότητα αλιευμάτων που αλιεύθηκαν, για το έτος Πρόκειται σχεδόν για το 92% των αλιευμάτων που αλιεύθηκαν στον σύνολο της Π.Ε. Θεσπρωτίας. Πίνακας 63: Στοιχεία για το δυναμικό της Δ.Ε. Σαγιάδας Χωρική Ενότητα Αλιείς που κατοικούν στη Δ.Ε. Αριθμός ερασιτεχνών Αριθμός αλιευτικών σκάφων (κωπήλατες λέμβοι) που χρησιμοποιούνται από όλους τους αλιείς Αριθμός αλιευτικών σκάφων που ανήκουν σε ερασιτέχνες Ποσότητες αλιευμάτων που αλιεύθηκαν από όλους τους αλιείς το 2010 Δ.Ε. Σαγιάδας Π.Ε. Θεσπρωτίας Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ., Στοιχεία Αλιείας, 2010 (Περισσότερα για την αλιεία υδατοκαλλιέργεια, βλέπε παρ & 6.12) Δευτερογενής τομέας Στο σύνολο της Π.Ε. Θεσπρωτίας ο δευτερογενής τομέας είναι εξαιρετικά περιορισμένος και αφορά μονάδες των κλάδων: τροφίμων, κατασκευές προϊόντων από μη μεταλλικά ορυκτά και βιομηχανίας ξύλου - φελλού. Η μεταποίηση της Π.Ε. εστιάζεται στην περιοχή, Ηγουμενίτσα - Παραμυθιά - Φιλιάτες, αλλά δεν συγκροτεί ουσιαστικά ζώνη συγκέντρωσης βιομηχανίας, λόγω των μικρών μεγεθών των μονάδων. Οι περισσότερες μονάδες έχουν βιοτεχνικό ή οικοτεχνικό χαρακτήρα. Παρά το γεγονός ότι υφίσταται ΒΙΟ.ΠΑ. στην Ηγουμενίτσα και προβλέπεται η δημιουργία ΒΙ.ΠΕ. στο λιμένα της Ηγουμενίτσας, δεν υπάρχει σημαντική μονάδα του δευτερογενούς τομέα εγκαταστημένη στην περιοχή μελέτης. Βάσει των στοιχείων του Επιμελητηρίου Θεσπρωτίας, για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της μεταποίησης, στην περιοχή της Σαγιάδας, καταγράφονται 25 μονάδες, όπως παρουσιάζεται αναλυτικά στη συνέχεια: Πίνακας 64: Κατάλογος επιχειρήσεων μεταποίησης στη Δ.Ε. Σαγιάδας ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΚΟΥΡΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ του Δημητρίου ΑΣΠΡΟΚΚΛΗΣΙ ΑΡΤΟΠΟΙΟΣ 221

228 ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ FISHING - INDUSTRY FISHERY - P ΑΣΠΡΟΚΚΛΗΣΙ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΑΛΕΞΙΟΥ ΚΑΙ ΣΙΑ Ο.Ε. ΑΣΠΡΟΚΚΛΗΣΙ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΟ ΣΙΔΕΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του Λεωνίδα ΑΣΠΡΟΚΚΛΗΣΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ-ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΑΓΟΥ- ΧΟΝΔΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΨΑΡΙΩΝ ΝΩΠΩΝ & ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΩΝ-ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΨΑΡΙΩΝ PANAJOTI NIKOLLA του JANI ΑΣΠΡΟΚΚΛΗΣΙ ΣΙΔΗΡΟΑΛΟΥΜΙΝΟΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΣΙΑΚΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ του ΙΩΑΝΝΗ ΑΣΠΡΟΚΚΛΗΣΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΑ) ΓΙΑΝΝΑΚΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΑΣΠΡΟΚΚΛΗΣΙ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΑ ΓΙΑΤΣΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ ΑΣΠΡΟΚΚΛΗΣΙ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΑ Γ. ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣ-Λ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΙΤΣΙΟΠΑΝΟΣ - Μ. ΛΩΛΟΣ Ο.Ε. ΑΠΡΟΣΚΚΛΗΣΙ ΛΑΤΟΜΕΙΟ, ΧΩΜΑΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ & ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΙΔΕΡΗΣ Ο.Ε. ΦΤΕΛΙΑ ΛΩΡΙΔΑ - ΣΑΓΙΑΔΑΣ ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΟ - ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ, ΕΜΠΟΡΙΟ ΨΑΡΙΩΝ. MARICOM FISH - ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ MARICOM FISH Α.Ε. ΛΩΡΙΔΑ ΣΑΓΙΑΔΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΩΝ ΚΑΙ ΜΟΝΑΔΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ ΓΟΝΟΥ - ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ / ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ. ΚΟΡΟΣ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ του Βασιλείου ΣΑΓΙΑΔΑ ΞΥΛΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΙΜΟΣ - ΦΟΥΚΗ Ο.Ε. ΚΟΤΣΑ Ο.Ε. ΣΑΓΙΑΔΑ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΕΝΑΛΙΟΣ ΙΟΝΙΟΥ - ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΝΙ Α.Ε. ΣΑΓΙΑΔΑ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΣΙΑΦΑΚΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ του Γεωργίου ΤΖΑΟΣ ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ του Σπυρίδων ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗΣ ΜΙΧΑΗΛ του Αλεξάνδρου ΣΑΓΙΑΔΑ ΣΑΓΙΑΔΑ ΣΑΓΙΑΔΑ ΑΡΤΟΠΟΙΕΙΟ - ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗΣ-ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ- ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΙΡΟ ΜΠΙΡΑΣ,ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΜΦΙΑΛΩΜΕΝΩΝ ΝΕΡΩΝ ΜΥΔΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ - ΟΣΤΡΑΚΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ- ΧΟΝΔΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΨΑΡΙΩΝ ΑΠΟ 22/1/1999 ΕΝΑΡΞΗ ΣΑΝ ΑΓΡΟΤΗΣ- ΑΠΟ 28/8/2000 ΣΥΝΕΡΓΕΙΟ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΩΝ.ΑΠΟ 29/03/07 & ΣΥΝΕΡΓΕΙΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ. 222

229 ΤΣΑΜΟΥΛΗΣ ΗΛΙΑΣ του Θοδωρή ΣΑΓΙΑΔΑ ΑΛΟΥΜΙΝΟΣΙΔΗΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΟΡΛΙΑΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΟΡΛΙΑΣ Α.Ε. ΣΑΓΙΑΔΑ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ, ΙΧΘΥΟΓΕΝΝΕΤΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ, ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΜΠΟΡΙΑ ΙΧΘΥΩΝ & ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΘΑΛΑΣΣΑΣ, ΠΑΡΑΓΩΓΗ & ΕΜΠΟΡΙΑ ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΩΝ. ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ ΛΑΖΑΡΟΣ ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΣΑΓΙΑΔΑ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΑ ΚΟΛΙΟΓΙΑΝΝΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΣΑΓΙΑΔΑ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΑ ΚΟΛΙΟΓΙΑΝΝΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΣΑΓΙΑΔΑ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΑ ΛΙΟΥΤΣΗΣ ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΑΓΙΑΔΑ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ του ΠΑΝΤΕΛΗ ΣΜΕΡΤΟ ΣΑΓΙΑΔΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ. ΒΡΑΚΑΣ Α. & Π. Ο.Ε. ΣΜΕΡΤΟΣ Πηγή: Επιχειρηματικός Κατάλογος Επιμελητηρίου Θεσπρωτίας ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΠΟ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Από τα στοιχεία του παραπάνω πίνακα, προκύπτει ότι ο βασικότερος κλάδος της περιοχής στον τομέα της μεταποίησης είναι μονάδες που σχετίζονται με τις υδατοκαλλιέργειες,, καθώς δραστηριοποιούνται 8 μονάδες που σχετίζονται με αυτές (παραγωγή και εμπόριο). Ακόμα, καταγράφονται 6 μονάδες φωτοβολταϊκών συστημάτων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ οι υπόλοιπες μονάδες αφορούν αρτοποιεία, σίδηρο - αλουμινοκατασκευές, χωματουργικές εργασίες και ελαιοτριβεία. Σε σχέση με το αντικείμενο της παρούσας μελέτης, πρέπει να αναφερθεί ότι, στο σύνολο της Π.Ε. καταγράφονται 16 επιχειρήσεις που ασχολούνται με την παραγωγή και εκμετάλλευση υδατοκαλλιεργειών. Πλην αυτών που αναφέρθηκαν παραπάνω, στην περιοχή μελέτης στο τμήμα της Δ.Ε. Ηγουμενίτσας, καταγράφονται και οι παρακάτω μονάδες: 223

230 Πίνακας 65: Κατάλογος επιχειρήσεων σχετικές με τις υδατοκαλλιέργειες στη Δ.Ε. Ηγουμενίτσας ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΛΙΩΝΗΣ & ΣΙΑ Ο.Ε. ΑΓΙΟΣ ΠΕΤΡΟΣ ΟΡΜΟΣ ΑΓΙΟΣ ΠΕΤΡΟΣ ΛΙΜΑΝΙ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ - ΠΑΡΑΓΩΓΗ & ΕΜΠΟΡΙΑ ΙΧΘΥΩΝ & ΟΣΤΡΑΚΟΕΙΔΩΝ. (ΤΣΙΠΟΥΡΑ-ΛΑΥΡΑΚΙ) Κ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ Α.Ε. Τ.Θ 121 ΛΩΡΙΔΑ Α.Ε. ΛΩΡΙΔΑ Α.Ε. Π. ΤΣΑΛΔΑΡΗ 11 ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΟΣ (ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ) ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΜΕ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΙΧΘΥΟΚΛΟΒΩΝ (ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ) ΣΚΑΛΩΜΑ Α.Ε. ΝΕΑ ΣΕΛΕΥΚΕΙΑ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ-ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΨΑΡΙΩΝ ΠΟΥ ΔΙΑΤΙΘΕΝΤΑΙ ΝΩΠΑ & ΑΛΛΗΣ ΨΥΞΗΣ. ΔΕΛΑΒΙΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ & ΣΙΑ Ο.Ε ΣΥΣΚΕΥΑΣΤΗΡΙΟ ΙΧΘΥΩΝ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ Α.Ε ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΥΔΡΟΒΙΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ Α.Ε. ΧΡΟΝΗ ΛΑΜΠΡΙΝΗ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΗΓΑΔΙΑ ΔΑΓΩΝ ΠΑΡΓΑΣ 2 ΑΝΔΡΟΜΕΔ Α Α.Ε. MED FISH ΟΡΜΟΣ ΒΑΛΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΒΑΣΙΛΑΚΟΥ 6 Πηγή: Επιχειρηματικός Κατάλογος Επιμελητηρίου Θεσπρωτίας ΜΟΝΑΔΑ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ - ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΝΩΠΩΝ ΨΑΡΙΩΝ, ΑΓΟΡΑ ΟΙΚΟΠΕΔΩΝ ΚΑΙ ΠΩΛΗΣΗ ΑΥΤΩΝ, ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΑ ΠΑΓΟΥ, ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ (ΥΠΟ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ) ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΣΕ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ, ΧΟΝΔΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΨΑΡΙΩΝ Τριτογενής τομέας Όπως προκύπτει και από την κατανομή των ποσοστών ανά τομέα στο Ακαθάριστο Προϊόν, ο τριτογενής τομέας στην Π.Ε. Θεσπρωτίας αντιπροσωπεύει το 59% του ΑΕΠ 6 αυτής. Εάν λάβουμε επιπλέον υπόψη μας ότι η εικοσαετία του χαρακτηρίστηκε από την τριτογενοποίηση της ελληνικής οικονομίας, η σημερινή κατάσταση θα πρέπει να έχει αλλάξει προς την κατεύθυνση ενίσχυσης του τριτογενούς τομέα. Σε ό,τι αφορά τους κλάδους που παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη δραστηριότητα, όπως προκύπτει από τις τάσεις των διαρθρωτικών χαρακτηριστικών του τομέα σε επίπεδο Περιφέρειας, υπάρχει θεαματική αύξηση αριθμού μονάδων και απασχολούμενων 1. 6 Στοιχεία Πηγή: Χωροταξικό Σχέδιο Περιφέρειας Ηπείρου, Α Φάση. 224

231 στους κλάδους του λιανικού και του χονδρικού εμπορίου καθώς και του κλάδου των εστιατορίων - ξενοδοχείων. Σύμφωνα με τα στοιχεία των επιχειρήσεων που σχετίζονται με τον τουρισμό στην περιοχή μελέτης, διαπιστώνεται ότι στη Δ.Ε. Σαγιάδας δεν υπάρχουν σημαντικές υποδομές διαμονής, καθώς καταγράφονται μόνο 2 επιχειρήσεις ενοικιαζόμενων δωματίων. Οι περισσότερες τουριστικές υποδομές καταγράφονται στην Ηγουμενίτσα. Ωστόσο, καταγράφονται συμπληρωματικές προς των τουρισμό υπηρεσίες εστίασης και αναψυχής. Συγκεκριμένα, ως προς τις υπηρεσίες στην περιοχή της Δ.Ε. Σαγιάδας καταγράφονται στο επιμελητήριο 12 επιχειρήσεις εστίασης, 9 υπηρεσίες σχετικές με τον κατασκευαστικό κλάδο και 5 επιχειρήσεις σχετικές με καθημερινές ανάγκες των κατοίκων. Όσον αφορά στον κλάδο του εμπορίου σύμφωνα με τον κατάλογο του Επιμελητηρίου Θεσπρωτίας εντοπίζονται οι παρακάτω εμπορικές επιχειρήσεις: Πίνακας 66: Κατάλογος εμπορικών επιχειρήσεων στη Δ.Ε. Σαγιάδας ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΡΟΥΜΠΑΤΑ ΜΑΡΙΑ του Ιωάννη ΜΑΝΤΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του Παύλου ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ του Δημητρίου ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ ΑΝΝΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΑΦΟΙ Ι. ΜΑΝΤΟΥ Ο.Ε. ΣΑΓΙΑΔΑ ΣΑΓΙΑΔΑ ΣΑΓΙΑΔΑ ΣΑΓΙΑΔΑ ΣΑΓΙΑΔΑ ΠΡΑΤΗΡΙΟ ΥΓΡΩΝ ΚΑΥΣΙΜΩΝ-ΟΡΥΚΤΕΛΑΙΩΝ- ΠΛΥΝΤΗΡΙΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ-ΑΠΟ 15/1/1987 ΚΑΙ ΒΟΥΛΚΑΝΙΖΑΤΕΡ-ΚΑΦΕΤΕΡΙΑ-ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΣΙΔΕΡΙΚΩΝ-ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΑΛΛΩΝ ΕΝΔΥΜΑΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΡΕΟΠΩΛΕΙΟ ΜΙΝΙ ΜΑΡΚΕΤ ΠΑΝΤΟΠΩΛΕΙΟ ΑΓΟΡΑ, ΔΙΑΛΟΓΗ,ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ,ΕΜΠΟΡΙΑ ΚΙ ΕΞΑΓΩΓΗ ΕΣΠΕΡΙΔΟΕΙΔΩΝ ΚΑΙ ΛΟΙΠΩΝ ΟΠΩΡΟΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ.ΑΠΟ 2/12/2010 ΚΥΡΙΑ ΔΡ/ΤΑ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΜΑΥΡΟΜΥΤΗ ΦΩΤΕΙΝΗ του Δημητρίου ΣΑΓΙΑΔΑ ΕΜΠΟΡΙΟ ΑΛΙΕΥΤΙΚΩΝ, ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΕΙΔΩΝ - ΕΙΔΩΝ ΚΑΤΑΔΥΣΗΣ- ΕΙΔΩΝ ΚΥΝΗΓΙΟΥ, ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΣΚΑΦΩΝ, ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΕΙΔΩΝ ΙΜΑΤΙΣΜΟΥ. ΚΟΥΡΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΑΠΟΥΡΑΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΟΛΕΜΠΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ του ΑΣΠΡΟΚΚΛΗΣΙ ΑΣΠΡΟΚΚΛΗΣΙ ΑΣΠΡΟΚΚΛΗΣΙ ΜΙΝΙ ΜΑΡΚΕΤ ΚΡΕΟΠΩΛΕΙΟ ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ 225

232 ΙΩΑΝΝΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΔΗΜΟΥΛΑ ΘΕΟΔΩΡΑ του ΗΛΙΑ ΤΣΑΓΚΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ του Ιωάννη ΣΙΑΚΟΣ ΜΙΧΑΗΛ του Γρηγορίου ΑΣΠΡΟΚΚΛΗΣΙ ΑΣΠΡΟΚΚΛΗΣΙ ΑΣΠΡΟΚΚΛΗΣΙ ΑΣΠΡΟΚΚΛΗΣΙ ΕΜΠΟΡΙΟ ΥΔΡΑΥΛΙΚΩΝ ΕΙΔΩΝ ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΥΣΟΞΥΛΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΠΑΝΤΟΠΩΛΕΙΟ-ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ-ΧΡΩΜΑΤΑ-ΦΡΟΥΤΑ- ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ-ΥΓΡΑΕΡΙΟ Πηγή: Επιχειρηματικός Κατάλογος Επιμελητηρίου Θεσπρωτίας Είναι προφανές ότι οι βασικές υπηρεσίες και εμπορικές δραστηριότητες για τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής συγκεντρώνονται στην Ηγουμενίτσα. Στην περιοχή της Δ.Ε. Σαγιάδας συναντώνται βασικές υπηρεσίες για την εξυπηρέτηση των καθημερινών αναγκών των κατοίκων και κάποιες επιχειρήσεις εστίασης για τους τουρίστες της περιοχής, που είναι κατά κύριο λόγο επισκέπτες μικρής διάρκειας και όχι μακράς διαμονής Αλιευτική δραστηριότητα Η Ελλάδα διαθέτει τη μεγαλύτερη ακτογραμμή της Ευρωπαϊκής Ένωσης με συνολικό μήκος που ξεπερνά τα km. Η ακτογραμμή περιλαμβάνει ένα μεγάλο αριθμό βραχονησίδων και νησιών που διαμορφώνουν λίγο ως πολύ τις συνθήκες αλιείας. Ο Ελληνικός επαγγελματικός αλιευτικός στόλος είναι ο πολυπληθέστερος μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. Αποτελείται από περίπου επαγγελματικά αλιευτικά σκάφη που η πλειοψηφία τους (περίπου 95%), είναι μικρής χωρητικότητας με μηχανές μικρής σχετικά ιπποδύναμης, είναι εφοδιασμένα με την απαιτούμενη άδεια και εργάζονται κυρίως με στατικά εργαλεία και διενεργούν πολυειδική και πολυσυλλεκτική αλιεία κατά μήκος της παράκτιας ζώνης. Τα μεγαλύτερα σκάφη διαθέτουν πιο δυναμικά εργαλεία, όπως οι μηχανότρατες (1,8%) και τα γρι γρι (1,6%), ή είναι σκάφη που διαθέτουν αγκιστρωτά εργαλεία (παραγάδια και πετονιές) και στοχεύουν σε μεγάλα μεταναστευτικά είδη, όπως για παράδειγμα ο τόνος και ο ξιφίας και δραστηριοποιούνται σε μεγαλύτερες αποστάσεις από την ακτή, ή ακόμη και στα διεθνή ύδατα (πέραν των 6 ναυτικών μιλίων). 226

233 Μέγεθος παράκτιας αλιείας και προοπτικές ανάπτυξής της Γενική περιγραφή της περιοχής Η Περιφερειακή Ενότητα Θεσπρωτίας περιλαμβάνει γεωγραφικά την περιοχή από τα Σύβοτα έως και το νότιο άκρο του στενού της Κέρκυρας στα Ελληνοαλβανικά σύνορα. Από ανατολικά οριοθετείται από την ακτή της Θεσπρωτίας και δυτικά από τις ακτές της νήσου Κέρκυρας. Πρόκειται για οικολογικά σημαντική περιοχή χάρη στην εκβολή του ποταμού Καλαμά (Θύαμις), που δημιουργεί παράκτιους υγρότοπους πλούσιους σε ιχθυοπανίδα. Ο Καλαμάς πηγάζει από την ορεινή περιοχή του Δελβινακίου (υψόμετρο m), ρέει επί 115 km διαμέσου των Νομών Ιωαννίνων και Θεσπρωτίας και εκβάλλει στο Ιόνιο πέλαγος. Στις εκβολές του σχηματίζεται εκτεταμένο ιλυώδες δέλτα με έκταση 13,50 km 2, ενώ ολόκληρη λεκάνη απορροής του καλύπτει επιφάνεια km 2. Η περιοχή αυτή της Θεσπρωτίας, αν και είναι πλούσια σε αλιεύματα, δεν παρουσιάζει ιδιαίτερη ανάπτυξη στην αλιεία, χαρακτηρίζεται για το μικρό σχετικά αριθμό επαγγελματικών σκαφών και τις ελάχιστες υποδομές. Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι, πιο σημαντική είναι η ερασιτεχνική αλιεία, παρά η επαγγελματική αλιεία (προέλευσης κυρίως από την τουριστικά ανεπτυγμένη Κέρκυρα). Τα κυριότερα είδη αλιευμάτων που απαντώνται στην παράκτια περιοχή της Σαγιάδας και των εκβολών του Καλαμά είναι: Περιοχή, από τον όρμο του Βάλτου έως το στενό της Κέρκυρας: σκορπιοί, λαβράκια, τσιπούρες, γαρίδα (γάμπαρη), κουτσομούρα, κέφαλοι, σουπιές, χταπόδια, μπακαλιάροι Περιοχή, από το νότιο άκρο όρμου Σαγιάδας έως Σύβοτα (νότια του όρμου Πλαταριάς): τσιπούρες, κέφαλοι, μουρμούρες, κουτσομούρες, σουπιές, γαρίδες Αλιευτικός στόλος, αλιευτική παραγωγή και αλιευτικά πεδία Οι βασικές κατηγορίες της αλιευτικής δραστηριότητας στην Περιφερειακή Ενότητα Θεσπρωτίας είναι οι ακόλουθες: Παράκτια αλιεία: Λόγω της γεωμορφολογίας των ακτών, η παράκτια αλιεία είναι η πιο σημαντική δραστηριότητα του κλάδου και ιδιαίτερα η μικρή παράκτια αλιεία που αφορά την αλιεία με μηχανοκίνητα, ή κωπήλατα σκάφη, μήκους μεταξύ 227

234 καθέτων έως και 12 m και μηχανές εσωλέμβιες, ή εξωλέμβιες, με ιπποδύναμη έως και 30 HP. Τα κύρια εργαλεία τους είναι στατικά δίχτυα (απλά, μανωμένα, αφρόδιχτα και δίχτυα βυθού) και παραγάδια, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις χρησιμοποιούντα και εργαλεία χειρός (καθετή, καλαμαριέρα, τσαπαρί, πεζόβολο κλπ.). Στην παράκτια αλιεία ανήκει και η βιντζότρατα/πεζότρατα, συρόμενο εργαλείο από σκάφος που αγκυροβολεί πλησίον της ακτής. Μέση αλιεία: Η δραστηριότητα αυτή αναπτύσσεται σε κατάλληλα πεδία, όπου μπορούν να χρησιμοποιηθούν συρόμενα εργαλεία (τράτες κάθε μορφής) ή κυκλικά δίχτυα (γρι-γρι). Ο αριθμός των σκαφών της κατηγορίας αυτής είναι πολύ μικρός σε σχέση με το σύνολο του στόλου. Πρόκειται για σκάφη με μήκος από 12 μέχρι 40 m και μηχανές ισχύος έως 500 ΗΡ. Η αλιεία των σκαφών αυτών διέπεται από ένα σύνολο κανονιστικών (περιοριστικών) διατάξεων, εθνικών και ευρωπαϊκών και ιδιαίτερα όσον αφορά τις μηχανότρατες. Για την άσκηση αλιείας, βασική προϋπόθεση είναι το σκάφος να διαθέτει σε ισχύ άδεια αλιείας (άδεια σκάφους, επαγγελματικής αλιείας), η οποία εκδίδεται σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία, όπως προβλέπεται στο Β.Δ 666/1966 (ΦΕΚ 160/Α/1966), και την κοινοτική νομοθεσία Καν. (ΕΚ) 1281/2005. Αρμόδιες υπηρεσίες για την έκδοση των αλιευτικών αδειών είναι οι λιμενικές αρχές. Οι αλιευτικές άδειες ισχύουν για δύο έτη και πρέπει να ανανεώνονται τρεις μήνες (Οκτώβριο, Νοέμβριο και Δεκέμβριο), πριν τη λήξη τους. Σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία, νέες αλιευτικές άδειες χορηγούνται μόνο για περιπτώσεις εκείνες που συντρέχουν οι προϋποθέσεις που προβλέπονται στο Π.Δ 261/1991 (ΦΕΚ98/Α/ ) και σε κάθε περίπτωση σύμφωνα με τους περιορισμούς των Κανονισμών της Ε.Ε. Σε αλιευτικά σκάφη, πέραν της προαναφερόμενης αλιευτικής άδειας, είναι δυνατόν να χορηγηθούν και ειδικές άδειες αλιείας, οι οποίες δίνουν το δικαίωμα στα σκάφη να πραγματοποιούν αλιευτικές δραστηριότητες κατά τη διάρκεια συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος σε δεδομένη περιοχή, για συγκεκριμένα είδη (τόνος, ξιφίας) ή και υπό ειδικές προϋποθέσεις. 228

235 Αλιευτική υποδομή περιοχής Η αλιευτική υποδομή της Περιφερειακής Ενότητας Θεσπρωτίας αφορά σε τρεις (3) κατηγορίες: 1. Λιμένες Οι λιμένες εκφόρτωσης, που χρησιμοποιούνται, είναι της Ηγουμενίτσας με 31 σκάφη (δίχτυα παραγάδια), της Πλαταριάς με 9 σκάφη (7 δίχτυα παραγάδια και 2 μηχανότρατες), των Συβότων με 19 σκάφη (18 δίχτυα παραγάδια και 1 βιντζότρατα) και της Σαγιάδας με 25 σκάφη (δίχτυα παραγάδια). 2. Αλιευτικά καταφύγια, με κυριότερο το αλιευτικό καταφύγιο Ηγουμενίτσας 3. Όρμοι προσωρινής πρόσδεσης (απάγκια) και συγκεκριμένα: ο όρμος Βάλτου ο όρμος Παγανιά Αετού Ιχθυόσκαλες Η Ιχθυόσκαλα Πρέβεζας είναι η πλησιέστερη οργανωμένη αγορά αλιευτικών προϊόντων της Περιφερειακής Ενότητας Θεσπρωτίας. Με στοιχεία της τριετίας , μέσω της ιχθυόσκαλας διακινήθηκαν 224 τόνοι αλιευτικών προϊόντων το 2011, 396 τόνοι το 2010 και τόνοι περίπου το Τα προϊόντα αυτά οπωσδήποτε προέρχονται από διάφορες αλιευτικές περιοχές, γύρω από την Πρέβεζα και δεν μπορούν να διαχωριστούν κατά περιοχή (Νομό), αφού δεν τηρούνται τέτοια στοιχεία. Τα πλέον σημαντικά αλιευτικά προϊόντα είναι: μπακαλιάρος σαρδέλα γαύρος κουτσομούρα Μονάδες υδατοκαλλιέργειας και προοπτικές ανάπτυξής της Υφιστάμενες μονάδες Υδατοκαλλιεργειών Στους επισυναπτόμενους χάρτες (αρ. 4α και 4β) παρουσιάζονται οι θέσεις των μονάδων υδατοκαλλιέργειας της περιοχής μελέτης. Όπως προκύπτει από το χάρτη, 229

236 υπάρχει συγκέντρωση των μονάδων σε δύο (2) περιοχές: Ηγουμενίτσας και Σαγιάδας. Μεταξύ αυτών, παρεμβάλλεται η περιοχή των εκβολών (Δέλτα) Καλαμά στην οποία σχηματίζονται οι λιμνοθάλασσες που λειτουργούν ως Υδατοκαλλιέργειες εκτατικού τύπου. Η περιοχή μελέτης θεωρείται ως μία από τις περιοχές της χώρας με σημαντικό αριθμό μονάδων υδατοκαλλιέργειας. Α1 Μονάδες θαλάσσιας Ιχθυοκαλλιέργειας Στην Περιφερειακή Ενότητα Θεσπρωτίας δραστηριοποιούνται συνολικά 23 μονάδες θαλάσσιας ιχθυοκαλλιέργειας, συνολικής ετήσιας εγκεκριμένης δυναμικότητας 9.151,5 τόνων θαλασσινών ψαριών και μισθωμένης έκτασης 477 στρεμμάτων. Εντός της ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα Καλαμάς Βάλτος Ραγίου) είναι εγκατεστημένες είκοσι μία (21) πλωτές μονάδες εκτροφής Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων, συνολικής εγκεκριμένης δυναμικότητας 8.851,50 τόνων. Η συνολική θαλάσσια έκταση που καταλαμβάνουν ανέρχεται σε 457 στρέμματα (Πίνακας 67). Πίνακας 67: Μονάδες Ιχθυοκαλλιέργειας εντός ΠΑΥ Α1 α/α Φορέας Τοποθεσία Μονάδας 1 ΛΙΩΝΗΣ & ΣΙΑ Ο.Ε. Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών 2 Όρμος Χαλκιάς και Κούραμος, ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ ΣΕΛΟΝΤΑ Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Α.Ε.Γ.Ε. Φιλιατών 3 ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ ΣΕΛΟΝΤΑ Ακρωτήρι Παγανιάς, Λωρίδα Α.Ε.Γ.Ε. Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών 4 ΝΗΡΕΥΣ Ακρωτήρι Παγανιάς, Λωρίδα ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε. Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών 5 *ΣΙΜΟΣ ΦΟΥΚΗ Ο.Ε. Όρμος Παγανιάς, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών 6 ΣΑΓΙΑΔΑ ΦΙΣ Α.Ε. Όρμος Παγανιάς, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών 7 ΛΩΡΙΔΑ Α.Ε. Όρμος Παγανιάς, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών Θαλάσσια έκταση (στρέμματα) Εγκ.Δυν. (τόνοι/ έτος) ,

237 ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ 8 ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Β.Ε.Ε. 9 ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ Α.Ε. 10 ΣΚΑΛΩΜΑ Α.Ε. 11 ΟΡΛΙΑΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε. 12 ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΑ Ε.Π.Ε. 13 ΜΠΑΣΤΙΑ Α.Ε. 14 ΝΗΡΕΥΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε. 15 ΕΝΑΛΙΟΣ Α.Ε. 16 ΓΡΑΜΜΟΣ Α.Ε. 17 ΜΠΛΕ ΔΕΛΦΙΝΙ Ε.Π.Ε 18 MARICOM FISH Α.Ε. 19 Γ. ΜΠΟΥΡΑΣ & ΣΙΑ Ε.Π.Ε. 20 ΑΚRITA PESKA Α.Ε. 21 ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ Α.Ε. Ανατολικά ακρωτηρίου Νενούδα, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών Όρμος Νενούδα, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών Όρμος Νενούδα, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών Όρμος Ορλιά, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών Κάτω Ορλιάς, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών Όρμος Κάτω Αετού, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών Όρμος Κάτων Αετού, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών Σκέμπη, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών Χασομέρι, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών Χασομέρι, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών Κάτω Αετός, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών Όρμος Φτελιάς, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών Όρμος Φτελιάς, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών Όρμος Βάλτου, Δήμου Ηγουμενίτσας , ,5 16, ΣΥΝΟΛΟ: ,5 *Μονάδα υπό μετεγκατάσταση και επέκταση(στοιχεία νέας θέσης) Πηγή: Τμήμα αλιείας, Δ/νσης Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής Π.Ε. Θεσπρωτίας. Εκτός της ΠΑΥ Α1 (Σαγιάδα Καλαμάς Βάλτος Ραγίου), δραστηριοποιούνται δύο (2) μονάδες εκτροφής Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων, σε συνολική θαλάσσια έκταση 20 στρεμμάτων και συνολικής εγκεκριμένης δυναμικότητας 300 τόνων (Πίνακας 68). 231

238 Πίνακας 68: Μονάδες Ιχθυοκαλλιέργειας εκτός ΠΑΥ Α1 α/α Φορέας Τοποθεσία Μονάδας 1 Κ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ Α.Ε. Όρμος Γωνιά, Δήμου Ηγουμενίτσας 2 ΔΕΛΑΒΙΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ & Γαλήνη, όρμου Ηγουμενίτσας, ΣΙΑ Ο.Ε. Δήμου Ηγουμενίτσας Θαλάσσια Εγκ.Δυν. έκταση (τόνοι/ (στρέμματα) έτος) ΣΥΝΟΛΟ: Πηγή: Τμήμα αλιείας, Δ/νσης Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής Π.Ε. Θεσπρωτίας. Οι παραπάνω μονάδες (εντός και εκτός της ΠΑΥ) λειτουργούν σε πλωτές εγκαταστάσεις με το σύστημα των ιχθυοκλωβών και εξυπηρετούνται από χερσαίες υποστηρικτικές και συνοδές εγκαταστάσεις, τις οποίες, κατά περίπτωση, αποτελούν: ιχθυογεννητικοί σταθμοί, συσκευαστήρια, αποθήκες, κτίρια προσωπικού κλπ., σημειώνοντας ότι υπάρχουν ελλείψεις, αλλά και σε ορισμένες περιπτώσεις, προκειμένου περί συνοδών οι εγκαταστάσεις είναι πρόχειρες και μη μόνιμες. Στην Περιφερειακή Ενότητα Θεσπρωτίας λειτουργούν: ένας (1) ιχθυογεννητικός σταθμός, ετήσιας εγκεκριμένης δυναμικότητας ιχθυδίων Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων μέσου βάρους 2 gr περίπου, μία (1) χερσαία μονάδα προπάχυνσης γόνου Θαλάσσιων Μεσογειακών Ιχθύων εγκεκριμένης ετήσιας δυναμικότητας ιχθυδίων, έως το βάρος των 10 gr περίπου πέντε (5) εγκαταστάσεις συσκευασίας αλιευτικών προϊόντων μία (1) μεταποιητική δραστηριότητα ψαριών Οι ανωτέρω εγκαταστάσεις παρουσιάζονται αναλυτικά στον πίνακα (Πίνακας 69) που ακολουθεί: 232

239 Πίνακας 69: Χερσαίες εγκαταστάσεις υποστήριξης α/α Φορέας Εγκατάσταση Τοποθεσία Μονάδας Εγκεκρ. Δυν. 1 ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ ΣΕΛΟΝΤΑ Ιχθυογεννητικός Α.Ε.Γ.Ε. Σταθμός 2 ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ ΣΕΛΟΝΤΑ Α.Ε.Γ.Ε. Συσκευαστήριο 3 ΝΗΡΕΥΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε. Προπάχυνση γόνου 4 MARICOM FISH Α.Ε. Συσκευαστήριο Παγανιάς, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών Παγανιάς, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών Βάλτος Ραγίου, Δήμου Ηγουμενίτσας Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών ιχθύδια/έτος τον/έτος ιχθύδια/έτος τον/έτος 5 I. ΣΙΔΕΡΗΣ Ο.Ε. Συσκευαστήριο Ασπροκλήσσι Φιλιατών 720 τον/έτος 6 ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ Α.Ε. Συσκευαστήριο 7 ΔΑΓΩΝ ΑΕ Συσκευαστήριο 8 Θ. ΝΤΟΚΟΣ & ΣΙΑ Ο.Ε. Μεταποιητική δραστηριότητα Στέρνα, Νέα Σελεύκεια, Δήμου Ηγουμενίτσας Γκουμάτσα, Νέα Σελεύκεια, Δήμου Ηγουμενίτσας Μαυρούδι Ηγουμενίτσας 500 τον/έτος 20 τον/ημέρα 495 τον/έτος Πηγή: Τμήμα αλιείας, Δ/νσης Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής Π.Ε. Θεσπρωτίας. Α2 Μονάδες Οστρακοκαλλιέργειας Οι μονάδες οστρακοκαλλιέργειας που λειτουργούν στην περιοχή μελέτης και βρίσκονται εντός της ΠΑΥ Α1, ανέρχονται σε οκτώ (8), με συνολική εγκεκριμένη δυναμικότητα τόνους. Η θαλάσσια έκταση που καταλαμβάνουν είναι 231,2 στρέμματα (Πίνακας 70). Πρόκειται για μονάδες εκτροφής μυδιών με το σύστημα long line. 233

240 Πίνακας 70: Μονάδες Οστρακοκαλλιέργειας εντός ΠΑΥ Α1 α/α Φορέας Τοποθεσία Μονάδας 1 ΜΙΧΟΠΟΥΛΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ Νέες εκβολές Καλαμά, Δήμου Φιλιατών 2 ΣΤΑΣΙΝΟΣ ΘΩΜΑΣ Νέες εκβολές Καλαμά, Δήμου Φιλιατών Κόλπος Κούραμου & Όρμος 3 ΤΖΑΟΣ ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ Χαλκιάς, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών Κόλπος Κούραμου & Όρμος 4 ΣΚΕΝΤΟΥ ΧΑΡΙΚΛΕΙΑ Χαλκιάς, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών Κόλπος Κούραμου & Όρμος 5 ΡΑΛΛΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ Χαλκιάς, Λωρίδα Σαγιάδας, Δήμου Φιλιατών 6 Κόλπος Κούραμου & Όρμος ΓΕΩΡΓΙΟΣ Χαλκιάς, Λωρίδα Σαγιάδας, ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Δήμου Φιλιατών 7 Κόλπος Κούραμου & Όρμος ΘΕΣΠΡΩΤΙΚΕΣ Χαλκιάς, Λωρίδα Σαγιάδας, ΜΥΔΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Δήμου Φιλιατών Θαλάσσια έκταση (στρέμματα) Εγκ.Δυν. (τόνοι/ έτος) 28, , , , , , , ΣΑΚΚΑΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ Εκβολές Καλαμά, Δήμου Φιλιατών 28,9 160 Πηγή: Τμήμα αλιείας, Δ/νσης Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής Π.Ε. Θεσπρωτίας. Α3 Υδατοκαλλιέργειες σε χερσαίες εγκαταστάσεις Στην περιοχή μελέτης λειτουργούν δύο (2) μονάδες πεστροφοκαλλιέργειας, ετήσιας δυναμικότητας 100 τόνων, ενώ υπάρχει (υπό κατασκευή) και μία μονάδα εκτροφής γαρίδας (Penaeus monodon), σε χερσαίες εγκαταστάσεις (Πίνακας 71). Πίνακας 71: Χερσαίες μονάδες υδατοκαλλιέργειας α/α Φορέας Τοποθεσία Μονάδας έκταση (στρέμματα) Εγκ.Δυν. (τόνοι/ έτος) 1 ΛΙΟΥΡΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Καλογεράτικα, Δήμου Φιλιατών 4, ΛΙΟΥΡΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Καλογεράτικα, Δήμου Φιλιατών 15,

241 3 ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ EUROPRAWN HELLAS Α.Ε. Βάλτος Ραγίου, Δήμου Ηγουμενίτσας 173, Πηγή: Τμήμα αλιείας, Δ/νσης Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής Π.Ε. Θεσπρωτίας. Α4 Εκτατικής μορφής Υδατοκαλλιέργειες Εκτατικής μορφής Υδατοκαλλιέργειες πραγματοποιούνται στις λιμνοθάλασσες Λούτσα- Παπαδιά, Καλάγκα, Βατάτσα, Ρηχό, Βόντα και Μπαστιά Αλυκές. Λιμνοθάλασσα Λούτσα - Παπαδιά Η λιμνοθάλασσα Λούτσα-Παπαδιά βρίσκεται στα ΒΔ της εκβολής της παλιάς κοίτης του Καλαμά (γεωγραφικές συντεταγμένες: 20 ο 09 Ν & 39 ο 33 Ε), έχει σχήμα τραπεζοειδές και περικλείεται από αναχώματα. Στα ΒΔ συνορεύει με τέλματα και ελώδεις εκτάσεις της ΛΘ Βόντα, ΒΑ με τους πρόποδες του Μαύρου όρους, ΝΑ με την παλαιά κοίτη του Καλαμά, στην άλλη πλευρά της οποίας υπάρχει ο όρμος του Βάλτου και δυτικά και ΒΔ με το Ιόνιο Πέλαγος. Το νότιο Τμήμα της λ/θ, εκείνο που επικοινωνεί με τη θάλασσα, έχει έκταση στρέμματα, μέσο βάθος 1,2m και μέγιστο 2m. Το εσωτερικό τμήμα (Παπαδιά) έχει έκταση περίπου στρέμματα, μέσο βάθος 0,5m και, λόγω και των αναχωμάτων, η κυκλοφορία των νερών δεν είναι ικανοποιητική. Η λιμνοθάλασσα μέχρι πρόσφατα ήταν μισθωμένη στον αλιευτικό συνεταιρισμό Κεστρίνης, ενώ στην παρούσα φάση έχει προκηρυχθεί η εκμίσθωση της αλιευτικής της εκμετάλλευσης χωρίς δημοπρασία. Λιμνοθάλασσα Καλάγκα Η Λιμνοθάλασσα (λ/θ) Kαλάγκα, ή Χελοϊβαρο, ή Χελογίβαρο βρίσκεται στα νότια της εκβολής της παλαιάς κοίτης του ποταμού Καλαμά (γεωγραφικές συντεταγμένες 20 ο 11 Ν & 39 ο 32 Ε) και έχει σχήμα τριγώνου. Από Βορρά προσδιορίζεται από την αριστερή όχθη της παλαιάς κοίτης Καλαμά, ανατολικά συνορεύει με την εκροή της παλαιάς κοίτης και νότια και δυτικά από τις προσχωματικές εκτάσεις της παλαιάς κοίτης του Καλαμά. Η λιμνοθάλασσα Καλάγκα έχει έκταση 520 στρέμματα και τα μεγαλύτερα βάθη της είναι μεταξύ 0,7 και 1m. Δέχεται, επιφανειακά, μέρος των νερών της παλαιάς κοίτης του Καλαμά ( η οποία λειτουργεί σαν συλλεκτήρας των αρδευτικών καναλιών που ποτίζουν την πεδιάδα της Κεστρίνης), η οποία εκβάλλει κοντά στο ανατολικό της 235

242 άκρο, κοντά στο σημείο επικοινωνίας της με τον ευρύτερο θαλάσσιο χώρο του όρμου της Βατάτσας. Λιμνοθάλασσα Βατάτσα Η λιμνοθάλασσα Βατάτσα βρίσκεται βόρεια του όρμου της Ηγουμενίτσας και σχηματίζεται από προσχωσιγενείς εκτάσεις ανάμεσα στην Χερσόνησο Λυγαριά και στον λόφο Αστράκι (γεωγραφικές συντεταγμένες 20 ο 09 Ν & 39 ο 32 Ε). Από την θάλασσα του Ιονίου χωρίζεται προς νότο από επιμήκεις αμμόλοφους και τον δρόμο που οδηγεί στην χερσόνησο Λυγαριά, που παρεμβάλλονται ανάμεσα στη λ/θ και το Πέλαγος. H ύπαρξη του δρόμου, εκτός του ότι αποτελεί πολύ καλή προστασία της λ/θ, εξασφαλίζει συγχρόνως την πολύ καλή επικοινωνία με την πόλη της Ηγουμενίτσας. Από τον Όρμο του Βάλτου, η λ/θ χωρίζεται με ανάχωμα μήκους 250 περίπου μέτρων. Η έκταση της υδάτινης επιφάνειας της λιμνοθάλασσας είναι 560 στέμματα ενώ μαζί με τα έλη και τα τέλματα φθάνει τα 934 στρέμματα. Το μέσο βάθος της είναι περίπου 1m ενώ στις μπούκες του αναχώματος προς τον Όρμο του Βάλτου τα βάθη φθάνουν έως τα 2m. Η λιμνοθάλασσα δέχεται τα νερά που αποχετεύει το αντλιοστάσιο Α4, δηλαδή της λεκάνης που περιλαμβάνεται ΝΑ της παλιάς κοίτης του Καλαμά στο ύψος της 236

243 Παπαδιάς, νότια των λόφων Λιθάρι και Πύργος, και δυτικά των λόφων Λαμπέτα και Κορυφούλες. Η λεκάνη αυτή έχει επιφάνεια 5,8km 2. Μισθωτής της λιμνοθάλασσας είναι ο κος Ζιώγας Σωτήριος. Λιμνοθάλασσα Ρηχό Η Λιμνοθάλασσα Ρηχό βρίσκεται βόρεια του όρμου της Ηγουμενίτσας και σχηματίζεται από προσχωσιγενείς εκτάσεις νότια του λόφου Κορυφούλες (γεωγραφικές συντεταγμένες 20ο13 Ν & 39ο31 Ε). Από την θάλασσα του Ιονίου χωρίζεται προς νότο από επιμήκεις αμμόλοφους και τον δρόμο που οδηγεί στην χερσόνησο Λυγαριά, που παρεμβάλλονται ανάμεσα στη λιμνοθάλασσα και το Πέλαγος. Από τον όρμο της Ηγουμενίτσας χωρίζεται προς ανατολάς με το ανάχωμα του δρόμου προς την Ηγουμενίτσα μήκους 800μ περίπου. H ύπαρξη του δρόμου, εκτός του ότι αποτελεί πολύ καλή προστασία της ΛΘ, εξασφαλίζει συγχρόνως την πολύ καλή επικοινωνία με την πόλη της Ηγουμενίτσας. Η έκταση της υδάτινης επιφάνειας είναι 670 στέμματα ενώ μαζί με τα έλη και τα τέλματα φθάνει τα 838 στρέμματα. Το μέσο βάθος της είναι περίπου 50 cm και το μέγιστο φθάνει το 1 μέτρο. 237

244 Η λ/θ Ρηχό δέχεται τα νερά από το αντλιοστάσιο Α3 που αποχετεύει λεκάνη 6,6km 2 καθώς και τα νερά από τις δυτικές πλαγιές των όρων Λαμπέτα και Κορυφούλες. Η λ/θ Ρηχό έχει την τύχη να επικοινωνεί με την αβαθή περιοχή της Βόρειας πλευράς του κόλπου της Ηγουμενίτσας, η οποία είναι ένας σημαντικός βιότοπος προστασίας και ανάπτυξης των νυμφικών και μετανυμφικών σταδίων πολλών ειδών ευρύαλων ψαριών. Επιπλέον διαπιστώθηκε η μεγάλη και συνεχής εσόδευση όλων των νεαρών σταδίων των ευρύαλων ψαριών στην λ/θ και πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα η πολύ μαζική εσόδευση των εισερχομένων ψαριών σε μεγέθη 5 έως 15g. Μισθωτής της λιμνοθάλασσας είναι ο κος Δήμου Δονάτος. Λιμνοθάλασσα Βόντα Η Λιμνοθάλασσα Βόντας είναι μία ημίκλειστη θαλάσσια περιοχή στα νότια της νέας κοίτης του ποταμού Καλαμά. Δεν πρόκειται ακριβώς για λιμνοθάλασσα-ιχθυοτροφείο αλλά για ανοικτή αβαθή παράκτια περιοχή, την οποία συμβατικά μπορούμε να ονομάσουμε ιχθυότοπο. 238