ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΑ ΗΛΕΙΑΣ

Transcript

1 ΗΛΕΙΑ 209 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΑ 1. Αρχαία Ολυμπία α) Μοναειακαί έργασίαι ΗΛΕΙΑΣ ΗΛΕΙΑ Είς τό Μουσεϊον Αρχαίας Ολυμπίας συνεχίσθησαν αί έργασίαι έπανεκθέσεως τών αρχαίων αύτοϋ μέ τήν προοπτικήν τής όριστικής αύτων έκθέσεως καί ταξινομήσεως είς τό κατασκευαζόμενον νέον Μουσεϊον. Οΰτω: α) Συνετάγησαν τρίγλωσσοι έπεξηγηματικαί πινακίδες τόσον διά τά ήδη έκτεθειμένα, όσον καί διά πλεϊστα έτερα άρχαϊα, άτινα μέλλουν νά έκτεθοΰν είς τό νέον Μουσεϊον. β) Συνετηρήθησαν καί συνεπληρώθησαν πολυάριθμα άρχαϊα, λίθινα, χαλκά καί πήλινα τοο αύτοϋ Μουσείου, γ) Άποκατεστάθη όριστικώς τό δισκοειδές άκρωτήριον τοο ναοο τής Ήρας, προσδιορισθείσης έπακριβώς τής διαμέτρου καί τής διακοσμήσεως αύτοο, ώς καί τής διαμορφώσεως τής ράχεως τούτου καί τής άπολήξεως ταύτης είς κορυφαίον καλυπτήρα ( Π ί ν. 223), έπίκειται δέ προσεχώς ή όριστική δημοσίευσις αύτοο είς τόν προσεχή τόμον τής σειράς Olympia Bericht, ώς καί είς τό «Χαριστήριον είς Αναστάσιον Κ. Όρλάνδον». δ) Τά γλυπτά τοο ναοο τοο Διός συνεπληρώθησαν διά νέων θραυσμάτων, ιδιαιτέρως ό Πέλοψ τοο Ανατολικού καί ό Θησεύς του Δυτικοϋ άετώματος, προσέτι δέ ή μετόπη τοο Κερβέρου καί τοο Κνωσίου ταύρου, έπίκειται δέ ή δημοσίευσις, είς τήν αύτήν ώς άνω σειράν, τών αποτελεσμάτων τών άπό δεκαετίας έκτελουμένων σχετικών έργασιών, ώς καί συνοπτικώτερον είς Ιδιαίτερον τόμον τής σειράς Phaidon Press, έν συνεργασίςι μετά τοο καθηγητοο κ. Β. Ashmole ( Π ί ν. 224 α - β ). ε) Έτερα γλυπτά συνεπληρώθησαν διά νέων τεμαχίων, ώς ό Άντίνοος, ό Ζευς τοο τύπου τής Δρέσδης κ. ά. ( Π ί ν. 225 α - β ). Τάς άνωτέρω ταυτίσεις όπ άριθ. δ) καί ε) έπραγματοποίησεν ό γλύπτης τοϋ ΈθνικοΟ ΆρχαιολογικοΟ Μουσείου κ. Στυλιανός Τριάντης. ς') Συνεχίσθη ή συμπλήρωσις τών εύρετηρίων άπασών τών Συλλογών τής Εφορείας διά τής καταγραφής τών άρχαίων αύτών. ζ) Συνεπληρώθη τό φωτογραφικόν άρχεϊον τής Εφορείας, περιλαμβάνον ήδη φωτογραφίας μετά τών άρνητικών καί τών άντιγράφων των. Έγένοντο γραμμικοί καί έγχρωμοι άναπαραστάσεις τής διακοσμήσεως χαλκών έλασμάτων καί πήλινων άντικειμένων ( Π ί ν. 226 α - β, 227). Συνεχίσθησαν αί έργασίαι άποπερατώσεως τοο νέου Μουσείου Ολυμπίας. β) Άνασκαφικαί ερευναι Έπί τών ύπερκειμένων τοϋ άνωτέρω Μουσείου πρανών άνεσκάφησαν όκτώ θαλαμοειδείς τάφοι καί δύο λακκοειδεΐς ΥΜ III Β - Γ έποχής, έκτός τών δύο παλαιότερον άνασκαφέντων (BCH 84 ( 1960) σ. 720 καί ΑΔ 17 (1961-2): Χρονικά σ. 106, Σχέδ. 1 ( Π ί ν. 228 α - β, 229 α - β, 230 α - β). Ούτοι ίκανοο μεγέθους, (ό μεγαλύτερος διαμ. 8 μ.) εύρέθησαν μετά τοο δρόμου καί τής κεκλεισμένης διά ξηρολιθιάς εισόδου άθικτοι πλήν ένός, τοϋ όποιου ή όροφή είχεν άπό μακροϋ καταπέσει. Οί νεκροί ήσαν τοποθετημένοι έντός λάκκων, καλυπτομένων ύπό πλακών ή έπί τοϋ δαπέδου ( Π ί ν. 229 α - β 230 α - β ). Εντός τών τάφων εύρέθησαν πολυάριθμα άγγεΐα, όμοϋ μετά περιδέραιων έξ ύαλομάζης, φαγεντιανής καί λίθου, σφραγιδόλιθοι καί χαλκά όπλα. Μεταξύ τών ό- στράκων τών δρόμων συγκαταλέγονται καί τινα μεσοελλαδικά. Άξιον μνείας είναι, ότι έπί τής καταπεσούσης όροφής τοϋ ένός τών τάφων καί έντός τών δρόμων τών τάφων εύρέθησαν ρωμαϊκοί λακκοειδεΐς καί κεραμοσκεπεϊς παλαιοχριστιανικοί!;) ταφαί (Πίν. 231 α-β), έτεραι δέ ρωμαϊκοί εύρέθησαν καί είς τήν πέριξ τοϋ άνωτέρω νεκροταφείου περιοχήν. Ό διενεργήσας τήν άνασκαφήν τών τάφων Επιμελητής Αρχαιοτήτων κ. Πέτρος Θέμελης θά δημοσιεύση τά άποτελέσματα ταύτης προσεχώς. Νοτιώτερον καί έναντι τής άνατολικής αύλής τοϋ νέου Μουσείου άπεκαλύφθησαν νέοι σλαβικοί τάφοι έκτός τών κατά τά παρελθόντα έτη άποκαλυφθέντων ( BCH 84 (1960) σ. 722 καί ΑΔ 17 (1961/2): Χρονικά, σ. 107, Πίν. 117 α-δ). 2. Τυχαία ευρήματα α. Ολυμπία Έκ τοϋ Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας προέρχεται χαλκοϋν κορινθιακόν κράνος άρχαϊκόν, εύρεθέν κατά τήν διάνοιξιν άποχετευτικοϋ χάνδακος (Πίν. 232 α - β ). Άβαθής άωτος σκύφος εύρέθη έντός τοϋ ποταμοϋ Κλαδέου. Έτερον κράνος κορινθιακόν, αρχαϊκών χρόνων, εύρέθη είς τό πλησίον τής Αρχαίας Ολυμπίας, παρά τό χωρίον Φλόκα, κατασκευαζόμενον φράγμα τοϋ Άλφειοϋ (Πίν. 232 γ ). Παρά τό χωρίον Στρέφι, κείμενον δυτικώς τοϋ Πελοπίου, εύρέθη ταφικός πίθος, περιέχων δύο σκελετούς καί θραύσματα τριφυλλοστόμου οίνοχόης, έτέραν άκεραίαν μέ διδύμους λαβάς, ώς καί δύο άωτα σκυφίδια, άπαντα έλληνιστικών χρόνων.

2 210 ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΝ ΔΕΛΤΙΟΝ 20 (1965): ΧΡΟΝΙΚΑ β. Περιοχή Σκιλλονντίας Έκ της θέσεως Ρέθι, περιοχής Μαζίου, προέρχονται άγγεΐα μελαμβαφή ύστέρων κλασσικών χρόνων, έν τών όποιων φέρει έντυπον διακόσμησιν έξ Ανθεμίων. Έκ τής περιοχής Κρεσταίνων προέρχεται «ήλειακή» άρυβαλλοειδής λήκυθος, ώς καί λύχνος ρωμαϊκών χρόνων. Έκ Μακρυσίων καί έκ θέσεως «Λαχνίδια» προέρχεται γεωμετρικός χαλκούς ταύρος ( Π ί ν. 233 α) καί τεμάχια ποδός γεωμετρικού τρίποδος, φέροντος έγχάρακτον διακόσμησιν. γ. Περιοχή Σαμικοΰ Έκεΐθεν προέρχεται άνω τμήμα έπιτυμβίου στήλης έκ φαιού άσβεστολίθου, φερούσης έπί τής κοίλης άνθεμωτής έπιστέψεως προτομήν γυναικός, έλλιπή κατά τήν ένθετον κεφαλήν. Κάτωθεν τής έπιστέψεως ή έπιγραφή: Κ ά λ α χ α ϊ ρ ε Ελληνιστικών χρόνων (Π ί ν. 234 β). Ή στήλη αύτη είχε χρησιμοποιηθή εις δευτέραν χρήσιν ώς κάλυμμα ρωμαϊκού τάφου, όπου καί εύρέθη. Επίσης έκ τής αυτής περιοχής προέρχεται ά- νώτερον τμήμα έτέρας στήλης έκ φαιού άσβεστολίθου, κοσμούμενον διά σειράς έκ τριών φύλλων άκανθου καί δύο ροδάκων κάτωθεν αότών (Π ί ν. 236 α), λύχνος κλασσικών χρόνων, ώς καί ψευδόστομος άμφορεύς ( Π ί ν. 233 β ). δ. Περιοχή Λεπρέον Έκ τού χωρίου Άγιος Ήλίας, περιοχής Λεπρέου, προέρχεται λύχνος κλασσικός καί έπιτύμβιος στήλη ένεπίγραφος έξ άσβεστολίθου (Π ί ν. 234 α) φέρουσα τήν έπιγραφή ν: ΆριστΙων Εις τό αύτό χωρίον ύπάρχει μέγας πίθος καί δωρικόν κιονόκρανον Αρχαϊκών χρόνων, ήμικατεστραμμένον. Ή πέριξ περιοχή βρίθει όστράκων έλληνορρωμαϊκών χρόνων. Έξ άλλου είς τήν δυτικήν παρυφήν τού χωρίου διεπιστώθη ή ΰπαρξις ύπογείου άγωγού, έκτισμένου δγ όπτών πλίνθων, ρωμαϊκών χρόνων. ε. Περιοχή Καυκανιάς Έκ τής περιοχής τού χωρίου Καλολετσή Καυκανιάς προέρχεται κάθετος λαβή χαλκής ύ- δρίας Αρχαϊκών χρόνων ( Π ί ν. 235 α). Αύτη κοσμείται άνω διά δύο λεόντων διατεταγμένων έκατέρωθεν τού στελέχους τής λαβής, είς τήν βάσιν δέ αυτής καί έκατέρωθεν τού κατακορύφου στελέχους διά προτομών κριών. Ή κάτω άπόληξις τής λαβής διαμορφοΰται είς γοργόνειον. Μετ αυτής παρεδόθη καί όριζοντία λαβή χαλκής υ δρίας, άπολήγουσα κατά τά δύο αυτής άκρα είς Ανθέμιον μετά κεφαλής νύσσης καί άνήκουσα προφανώς είς τήν έτέραν τών δύο όριζοντίων λαβών τής αύτής ώς άνω ύδρίας (Π ί ν. 235 β) Έκ τής αύτής ώς άνω περιοχής προέρχεται μεγάλη έπιτύμβιος στήλη έξ άσβεστολίθου, ένεπίγραφος, έχουσα άνω άετωματικήν άπόληξιν. Κάτωθεν αύτής καί έπί έξέργου ταινίας άπομιμουμένης έπιστύλιον, ή έπιγραφή: Φίλήνα χαιρε Πρωίμων έλληνιστικών χρόνων (Πίν. 236β-γ). Είς τό χωρίον Ώλενα περιοχής Ολυμπίας σφζεται μεσαιωνική καμαροσκεπής ύψηλή πύλη, έπί τών τοιχωμάτων τής όποιας είναι έντειχισμένα δύο μαρμάρινα Αρχιτεκτονικά τεμάχια παλαιοχριστιανικών χρόνων (Πίν. 237 β). Δυτικώτερον τής θέσεως ταύτης σώζονται έρείπια γεφύρας, ήτις συνέδεε τούς δύο αύτόθι παρακειμένους Αποτόμους λόφους. Έπί τού έτέρου τών λόφων ναύδριον νεωτέρων χρόνων είναι έκτισμένον έπί τών έρειπίων τρικλίτου παλαιοχριστιανικής βασιλικής, τής όποιας ή κεντρική κόγχη έχει ένσωματωθή είς τό Ανωτέρω ναύδριον (Πίν. 237 α ). Έπί τού νοτίου τοίχου αύτοΰ είναι έντειχισμένα μαρμάρινα Αρχιτεκτονικά μέλη παλαιοχριστιανικών χρόνων, όμοια πρός τά Ανωτέρω (Πίν. 238 α ). Έξωθι τού αύτοΰ ναΐσκου φαίνεται έξέχον τού έδάφους έπίκρανον τραπεζοειδές έκ μαρμάρου. Έπί τής Αριστερός όχθης τού ποταμού Ένιπέως, όλίγον δυτικώτερον τού χωρίου Καλολετσή, σώζονται τά έρείπια ρωμαϊκού κτίσματος, πιθανώτατα βαλανείου (Πίν. 238 β). ς'. Κοίλη Ήλις Έκ τής περιοχής τής Αρχαίας "Ηλιδος προέρχονται, τυχαίως εύρεθέντα, «ήλειακή» λήκυθος, λύχνος καί κεφαλή πήλινου ειδωλίου ύστέρων κλασσικών χρόνων. Έκ τής θέσεως «Τσιχλέϊκα» περιοχής Άμαλιάδος προέρχεται μικρά έρυθρόμορφος λήκυθος ύστέρων κλασσικών χρόνων, εύρεθεϊσα είς τάφον. Είς τήν αύτήν θέσιν εύρέθησαν καί έτεροι τάφοι, είς κεραμοσκεπής καί δύο κιβωτιόσχημοι, άπαντες σεσυλημένοι. Είς τόν λιμένα τής Κυλλήνης εύρέθησαν: πίθος, τμήμα πηλίνης λεκανίδος καί δίωτον άβαθές άγγεΐον, έλλιπές τήν μίαν τών λαβών. Είς τό χωρίον Χάβαρι, νοτίως τής Αρχαίας 'Ηλιδος, διεπιστώθη ή ύπαρξις όμάδος κεραμοσκεπών τάφων, οίτινες δέν ήρευνήθησαν.

3 ΗΛΕΙΑ 211 Νοτιοανατολικές τοϋ Κάστρου Κυλλήνης καί έπ! τοϋ άριστεροϋ κρασπέδου τής όδοϋ ΒαρθολομιοΟ - Χλεμουτσίου άπεκαλύφθησαν κατά τήν διαπλάτυνσιν τής όδοο ταύτης ταφικοΐ πίθοι, οίτινες δέν ήρευνήθησαν. Έκ τής θέσεως «Παλιά Στράτα» Άετοράχης προέρχεται άκεραία πηλίνη όδρία έλληνιστικών χρόνων. Άλλαι έρευναι 1. 'Υπό όμάδος Γάλλων προϊστοριολόγων έγένετο ερευνά άνά τόν Νομόν πρός άναζήτησιν παλαιολιθικών θέσεων. Περισυνελέγη πλήθος παλαιολιθικών έργαλείων, άτινα καί κατετέθησαν είς τό Μουσεΐον Ολυμπίας. 2. Εγένετο δοκιμαστική άνασκαφική ερευνά είς τήν ήλειακήν Πύλον παρά τό χωρίον Άγραπιδοχώρι Πηνείας ύπό τοϋ Έπιμελητοΰ κ. Πέτρου Θέμελη ( βλ. άναλυτικήν έκθεσιν αύτοο). 3. Περί τών άνασκαφών τής Εφορείας είς τήν Άρχαίαν Ήλιδα βλ. κατωτέρω. Συντήρησις - Άναστήλωσις Μνημείων Συνεχίσθησαν καί άπεπερατώθησαν αί έργασίαι καθαρισμού καί συντηρήσεως τών τοιχογραφιών τών ναών 'Αγίας Τριάδος καί Κάτω Μονής Δίβρης - Λαμπείας. * ΑΝΑΣΚΑΦΑΙ ΑΡΧΑΙΑΣ ΗΛΙΑΟΣ Ή κατά τό έτος τοοτο συνεχισθεΐσα έν Άρχαίςι Ήλιδι άνασκαφή έγένετο ύπό τήν διεύθυνσιν τοο ύπογράφοντος καί τή συνεργασία τής δ. Βερόνικας Λεόν, ώς άντιπροσώπου τοϋ Αόστριακοϋ Άρχαιολογικοϋ Ινστιτούτου, τοϋ κ. Ήλία Άνδρέου καί τής δ. Μιράντας Χατζιώτη, διπλωματούχων άρχαιολόγων. Επίσης είς ταύτην έλαβε μέρος ό καθηγητής τής Αρχαιολογίας κ. Αλέξανδρος Καμπίτογλου. Κατά τάς άνωτέρω έργασίας άπεκαλύφθη μέγα τμήμα τής Νοτίου Στοάς καί συνεχίσθη ή άποκάλυψις τοϋ κοίλου τοϋ Θεάτρου καί τής όρχήστρας αύτοϋ. 1. Νοτία Στοά Εκτός τής έπαναποκαλύψεως τών ύπό τοϋ Αυστριακού Άρχαιολογικοϋ Ινστιτούτου άνασκαφέντων κατά τό παρελθόν τμημάτων τής Στοάς, άνεσκάφησαν συστηματικές καί έτερα μέρη αύτής καί δή τό κατά μήκος τών πεσσών τμήμα, ώς καί τό τμήμα τό περιλαμβάνον τήν σειράν τών κατακειμένων λίθων τοϋ θεμελίου τοϋ έσωτερικοϋ τοίχου τής Στοάς ( Π ί ν. 239 α - β ). Διά διανοίξεως ίκανοΰ άριθμοΰ τάφρων, κατέστη δυνατός, διά πρώτην φοράν, ό προσδιορισμός τών διαστάσεων τής Στοάς ( Σ χ έ δ. 1). Κατά τήν έκσκαφήν μεγάλου τμήματος τοϋ έσωτερικοϋ τής Στοάς, άπεκαλύφθησαν όκτώ τάφοι, ύστερορρωμαΐκής έποχής πιθανώτατα, ούδέν κτέρισμα περιέχοντες ( Π ί ν. 239 γ - δ ). Έκ τούτων ό είς ήτο κεραμοσκεπής (Π ί ν. 239 γ ), οί δέ έτεροι έπτά κιβωτιόσχημοι, έπενδεδυμένοι τά τοιχώματα διά λίθων καί κεράμων καί κεκαλυμμένοι, οί μέν δύο διά μεγάλων άνισομεγέθων όρθογωνίων πλακών, οί δέ έτεροι έξ δι άργών πλακών ( Π ί ν. 239 δ ). Οί τάφοι ούτοι, όμοϋ μετά τών αύτόθι κατά τάς άνασκαφάς τοϋ 1960 (Έργον 1960, σ. 133) άποκαλυφθέντων έτέρων, έπίσης ρωμαϊκής έποχής, προϋποθέτουν βεβαίως ότι ή Στοά είχεν ήδη καταστροφή καί έγκαταλειφθή κατά τήν έποχήν ταύτην. Εντός τής Στοάς καί ίκανώς ύψηλότερον τοϋ άρχικοϋ δαπέδου, άπεκαλύφθη πλήρως τό ύπό τοϋ Ο. Walter κατά μικρόν μόνον τμήμα άποκαλυφθέν ψηφιδωτόν (Σ χ έ δ. 1 ). Τοϋτο διατηρούμενον έν μέρει μόνον είς καλήν κατάστασιν ( σφζ. διαστ x 8 μ.) σύγκειται έκ πολυαρίθμων γεωμετρικών κατά τό πλεΐστον πολυχρώμων κοσμημάτων. Ανήκει πιθανώτατα είς τήν παλαιοχριστιανικήν έποχήν ( Π ί ν. 239 ε, 240 α - γ). Άξιον μνείας είναι, ότι τό ψηφιδωτόν τοϋτο περιορίζεται είς τό έσωτερικόν τής Στοάς, μέ τήν διακόσμησιν διατεταγμένην έκ Δ. πρός Α. Φαίνεται δθεν, ότι τμήμα τοϋ έσωτερικοϋ χώρου τής Στοάς μετεσκευάσθη κατά τούς παλαιοχριστιανικούς χρόνους είς Βασιλικήν, τής όποιας τό ύπερυψωμένον δάπεδον διεκοσμήθη διά τοϋ άνωτέρω ψηφιδωτοϋ. Συνεκεντρώθησαν πολυάριθμα όστρακα, χρονολογούμενα άπό τής γεωμετρικής μέχρι καί τής ρωμαϊκής έποχής, μεταξύ τών όποιων πλεονάζουν τά όστρακα πρωίμου έλληνιστικής έποχής. Ιδιαιτέρας μνείας άξια είναι τά έξής εύρήματα: Πολυάριθμα χαλκά νομίσματα έλληνιστικών καί ρωμαϊκών χρόνων, όλίγα τεμάχια πήλινων είδωλίων, τμήμα πηλίνης λεοντοκεφαλής έξ ύδρορρόης, λύχνοι καί θησαυρός άργυρών νομισμάτων Αύστρίας τής έποχής τής Μαρίας Θηρεσίας. 2. Θέατρον Άπεκαλύφθη τό όπισθεν τοϋ αναλήμματος τής άνατολικής παρόδου τμήμα τοϋ κοίλου, είς πλάτος άντίστοιχον έκείνου, τό όποιον είχεν άποκαλυφθή κατά τό παρελθόν έτος, όπισθεν τής δυτικής παρόδου ( Π ί ν. 240 δ ). Είς τό άποκαλυφθέν ανατολικόν τμήμα τοϋ κοίλου άνευρέθησαν ύπολείμματα λίθινων βαθμιδών, ώς καί κατά τό

4 212 ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΝ ΔΕΛΊΊΟΝ 20 (1965): ΧΡΟΝΙΚΑ παρελθόν έτος εις τό άντίστοιχον δυτικόν τμήμα, διατεταγμένα έπΐ τού πρανοϋς αύτοΰ είς κανονικός μεταξύ των αποστάσεις καί σχηματίζοντα έ- πάλληλα τόξα αντιστοιχούντο πρός τό τόξον τού κοίλου ( Π ί ν. 240 δ ). Τέλος, διά διανοίξεως τομής είς τό μέσον τού κοίλου άπεκαλύφθησαν στραν, εύρέθη ό αποχετευτικός άγωγός τού έλληνικοΰ Θεάτρου, άνευ όμως τής έξ όρθιων πλακών έπενδύσεως τών τοιχωμάτων αυτού. Ούτος είχε καταχωσθή πιθανώς κατά τήν ρωμαϊκήν έποχήν, όπότε κατεσκευάσθη ό έκ κεράμων και λίθων άγωγός, ό άποκαλυφθείς κατά τάς άνασκαφάς τών / θ ZIZIXl 8.. \ wmmm' Γ!!» Η 01 man m Μ ί Σχέδ. 1. Κάτοψις Νοτίας Στοάς άρχαίας Ήλιδος τρία άλλεπάλληλα στρώματα άνήκοντα πιθανώς είς άντιστοίχους φάσεις διαμορφώσεως τών πρανών αύτού. Έν τών στρωμάτων σύγκειται έκ ποταμίων χαλίκων καί πηλού. Επίσης άπεμακρύνθη τό όπολειπόμενον τμήμα τής βαθείας έπιχώσεως, ή όποια έκάλυπτε τήν όρχήστραν, άποκαλυφθέντος έξ όλοκλήρου τού χώρου αύτής. Διά διανοίξεως πέντε τάφρων είς τήν μετάβασιν άπό τού πρανούς τού κοίλου είς τήν όρχήπροηγουμένων έτών ( Έργον 1962, σ. 144 κ.έ., είκ. 171, 173, 177 καί 1963, σ. 117, είκ. 122), ή δέ έπιφάνεια τής όρχήστρας ύπερυψώθη είς ύψος 0,70 μ. άπό τού πυθμένος τού άρχικοϋ άγωγού. Ό άνωτέρω άρχαιότερος άποχετευτικός άγωγός τής όρχήστρας, σχηματίζων ήμικύκλιον, έπέτρεψε τόν προσδιορισμόν τού κέντρου τόσον τής όρχήστρας, όσον καί τού τόξου τού κοίλου. Τό κέντρον τούτο εύρίσκεται έπί τού άξονος τού διερ-

5 ΗΛΕΙΑ 213 χομένου έκ τοο μέσου τοο μήκους τής σκηνής καί εις άπόστασιν 9 μ. άπό τοϋ τοίχου τοο προσκηνίου. Κατόπιν των άποτελεσμάτων τής άνασκαφής ταύτης δύναται πλέον νά προσδιορισθή τόσον ή κλίσις τοο κοίλου, όσον καί ή έξωτερική περίμετρος αύτοδ. "Αξιόν μνείας είναι, ότι έσωτερικώς τοϋ άναλήμματος τής άνατολικής παρόδου δέν εύρέθησαν έτερα παλαιότερα άναλήμματα, ώς είχον εόρεθή είς τό άντίστοιχον δυτικόν τμήμα. Δοθέντος ότι, άνευ άμφιβολίας, τό άνάλημμα τοϋτο τής άνατολικής παρόδου μετά τοϋ πρός τό μέρος τοϋτο άναλήμματος τοϋ κοίλου άντιστοιχεϊ πρός τό έξωτερικόν άνάλημμα τής δυτικής παρόδου (βλ. "Εργον 1963, σ. 121 είκ. 121), έπιτρέπεται νά είκάσωμεν, ότι ή κατασκευή τοϋ Θεάτρου ήρχισεν έκ τοϋ δυτικοϋ τμήματος διά τής κατασκευής τοϋ παλαιοτέρου (πρώτου ) ά ναλήμματος, τόσον τής παρόδου, όσον καί τοϋ πρός τό μέρος τοϋτο τμήματος τοϋ κοίλου καί μόνον όταν ταΰτα κατωλίσθησαν, άποδειχθέντα άσθενή, καί κατεσκευάσθη τό δεύτερον άνάλημμα, έπροχώρησεν ή κατασκευή καί τοϋ άνατολικοϋ τμήματος. "Ενεκα τούτου τό άνατολικόν άνάλημμα είναι τελειότερον καί τεχνικώτερον, φκοδομημένον έκ τής κτηθείσης έμπειρίας κατά τήν κατασκευήν τοϋ άναλήμματος τοϋ δυτικοϋ τμήματος. Τά έκ τής άνασκαιρής τοϋ Θεάτρου συγκεντρωθέντα εύρήματα ήσαν κατά τό πλείστον όστρακα έλληνικής καί ρωμαϊκής έποχής. Πρός τούτοις εύρέθη μέγας άριθμός χαλκών νομισμάτων, ώς καί χαλκαΐ ψήφοι, γνωσταί ώς tesserae, δηλαδή είσιτήρια. Κατά τήν διάρκειαν τής άνασκαφής, όδηγηθέντες έκ πληροφοριών, προέβημεν είς μικράν έρευναν έντός τοϋ κήπου τής έν Γαλουπίω οικίας τοϋ Βασιλείου Κουραχάνη, ένθα εύρέθη όμάς έξ όκτώ τάφων ρωμαϊκής έποχής, έξ ών οί τρεις κεραμοσκεπεΐς, οί δέ έτεροι πέντε κιβωτιόσχημοι, έπενδεδυμένοι κατά τά τοιχώματα αυτών δι όπτών πλίνθων καί καλυπτόμενοι διά καλώς πελεκημένων πλακών, άνομοίου μεγέθους ( Π ί ν. 240 ε ). Οί δύο τών κιβωτιοσχήμων τάφων ήσαν μικρών διαστάσεων, άνήκοντες είς παϊδας. Οί τάφοι δέν περιεϊχον κτερίσματα, πλήν ένός περιέχοντος ρωμαϊκόν λύχνον. Ν. Φ. ΓΙΑΛΟΥΡΗΣ

6 ΧΡΟΝΙΚΑ Α.Δ. 20(1965) ΠΙΝΑΞ 223 Ηλεία. Ολυμπία: Τό άκρωτήριον τοΰ Ηραίου μετά τήν πρόσφατον άποκατάστασιν αύτοϋ

7 ΠΙΝΑΞ 224 ΧΡΟΝΙΚΑ Α.Δ. 20(1965) Ηλεία. Ολυμπία: α. Ή μετόπη τής Άμαζόνος τοϋ ναού τοϋ Διάς μετά τήν νέαν άποκατάστασιν αυτής. β. Ή ιδία μετόπη έν σχεδίω

8 ΧΡΟΝΙΚΑ Α.Δ. 20 (1965) ΠΙΝΑΞ 225 'Ηλεία. Ολυμπία: α. Τό οπίσθιον τμήμα τής κεφαλής τοΰ Διάς τοϋ Μουσείου τοΰ τύπου τής Δρέσδης, β. Ό μαρμάρινος Ζεύς τοΰ Μουσείου, μετά τήν συμπλήρωσιν αύτοϋ διά τοϋ άνωτέρω θραύσματος

9 ΠΙΝΑΞ 226 ΧΡΟΝΙΚΑ Α.Δ. 20(1965) Ηλεία. Ολυμπία: α. Κράνος χαλκιδικόν παραδοθέν υπό ιδιώτου εις τό Μουσεΐον, β. Γραμμική άναπαράστασις τής έγχαράκτου διακοσμήσεως του μετώπου τοϋ ανωτέρω κράνους

10 ΧΡΟΝΙΚΑ Α.Δ. 20(1965) ΠΙΝΑΞ 227 i :φβη' ]iiff-. WWfi Ηλεία. Ολυμπία: Γραμμική άναπαράστασις τής εγχαράκτου διακοσμήσεως αρχαϊκής κνημϊδος τοϋ Μουσείου

11 ΠΙΝΑΞ 228 ΧΡΟΝΙΚΑ Α.Δ. 20(1965) Ηλεία. Ολυμπία: α. Τό μυκηναϊκόν νεκροταφεΐον παρά τό νέον Μουσεϊον, β. Δρόμος και είσοδος τάφου Β τοΰ νεκροταφείου τούτου

12 ΧΡΟΝΙΚΑ Α.Δ. 20(1965) ΠΙΝΑΞ 229 Ηλεία. Μυκηναϊκόν νεκροταφεΐον παρά τό νέον Μουσεΐον Ολυμπίας: α. Τάφος Ζ μετά τόν πλήρη καθαρισμόν των λακκοειδών ταφών, β. Τάφος Η. Λακκοειδεϊς ταφαί μετά τήν άπομάκρυνσιν των καλυπτήριων πλακών

13 Π1ΝΑΞ 230 ΧΡΟΝΙΚΑ Α.Δ. 20(1965) Ηλεία. Μυκηναϊκόν νεκροταφεΐον παρά τό νέον Μουσεϊον Ολυμπίας: α. Δρόμος καί είσοδος μετά τήν πλήρη άποκάλυψιν τοϋ τάφου Η τοΰ Π ί ν. 229 β, β. Τάφος Θ. Τό έσωτερικόν τοϋ τάφου πρό τής άπομακρύνσετος των καλυπτήριων πλακών των ταφών Ν. ΓΙΑΑΟΥΡΗΣ

14 ΧΡΟΝΙΚΑ Α.Δ. 20 (1965) ΠΙΝΑΞ 231 Ηλεία. Μυκηναϊκόν νεκροταφεϊον παρά τό νέον Μουσείον 'Ολυμπίας: α - β. Κεραμοσκεπείς παλαιοχριστιανικοί τάφοι πρό καί μετά τόν πλήρη καθαρισμόν αυτών

15 ΠΙΝΑΞ 232 ΧΡΟΝΙΚΑ Α.Δ. 20(1965) Ηλεία. Αρχαία 'Ολυμπία: α - β. Πλαγία καί πρόσθια οψις κορινθιακού κράνους, γ. Κορινθιακόν κράνος έκ τοΰ φράγματος τοϋ Αλφειού

16 ΧΡΟΝΙΚΑ Α.Δ. 20(1965) ΠΙΝΑΞ 233 Ηλεία: α. Χαλκούς γεωμετρικός ταΰρος έκ Μακρυσίων Ολυμπίας, β. Ψευδόστομος άμφορεύς έκ Σαμικοϋ Ν. ΓΙΑΑΟΥΡΗΣ

17 ΠΙΝΑΞ 234 ΧΡΟΝΙΚΑ Α.Δ. 20(1965) Ηλεία: α. Επιτύμβιος στήλη έκ τής περιοχής Λεπρέου, β. Επιτύμβιος στήλη έκ Σαμικοϋ

18 ΧΡΟΝΙΚΑ Α.Δ. 20(1965) ΠΙΝΑΞ 235 Ηλεία: α - β. Κάθετος καί όριζοντία λαβή χαλκής υδρίας έκ Καλολετσής

19 Γ11ΝΑΗ 236 ΧΡΟΝΙΚΑ Α.Δ. 20 (1965) Ηλεία: α. Επιτύμβιος στήλη έκ Σαμικοϋ, β-γ. Επιτύμβιος στήλη έκ Καλολετσής καί λεπτομέρεια αύτής

20 ΧΡΟΝΙΚΑ Α.Δ.20 (1965) Π1ΝΑΞ 237 Ηλεία. Ώλενα: α. Ή κεντρική κόγχη παλαιοχριστιανικής βασιλικής ενσωματωμένης εις νεώτερον ναΰδριον, β. Μεσαιωνική πύλη μετά έντειχισμένων παλαιοχριστιανικών αρχιτεκτονικών μελών

21 ΠΙΝΑΞ 238 ΧΡΟΝΙΚΑ Α.Δ. 20 (1965) Ηλεία: α. Παλαιοχριστιανικά αρχιτεκτονικά μέλη έντειχισμένα εις ναΰδριον Ωλένης, β. Βαλανεΐον(;) ρωμαϊκών χρόνων Ν. ΓΙΑΑΟΥΡΗΣ

22 ΧΡΟΝΙΚΑ Α.Δ. 20(1965) ΠΙΝΑΞ 239 Αρχαία Ί-Ιλις. Νοτία Στοά: α. "Αποψις άπό Δ., β. Τμήμα περιλαμβάνον τούς καταπεσόντας λίθους τού έσωτερικοΰ τοίχου τής Στοάς, μετά δύο ρωμαϊκών τάφων, γ. Κεραμοσκεπής ρωμαϊκός τάφος, δ. Κιβωτιόσχημος ρωμαϊκός τάφος έκ τού δυτικού τμήματος, ε. Ψηφιδωτόν τού δαπέδου τής παλαιοχριστιανικής βασιλικής

23 Π1ΝΑΞ 240 ΧΡΟΝΙΚΑ Α.Δ. 20(1965) 'Αρχαία Ή λ ις: α - γ. Ψηφιδωτόν τοϋ δαπέδου τής παλαιοχριστιανικής βασιλικής, έκτισμένης έπϊ τής νοτίου Στοάς, δ. Θέατρον. Τό ανάλημμα τής άνατολικής παρόδου μετά τμήματος τοϋ κοίλου καί τής ορχήστρας, ε. Ρωμαϊκός τάφος έντός κήπου οικίας τοϋ χωρίου Γαλούπιον ΝΙΚ. ΓΙΑΛΟΥΡΗΣ