9 Ο ΚΑΚΩΣΕΙΣ - ΔΑΓΚΩΜΑΤΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΝΑΝΟΥ ΕΠΙΚ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΤΜΗΜΑ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗΣ ΠΑΔΑ

Transcript

1 9 Ο ΚΑΚΩΣΕΙΣ - ΔΑΓΚΩΜΑΤΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΝΑΝΟΥ ΕΠΙΚ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΤΜΗΜΑ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗΣ ΠΑΔΑ

2 ΔΑΓΚΩΜΑΤΑ Κακώσεις που προκαλούνται από θηλαστικά (ερπετά, έντομα, ακόμα & από ανθρώπους) Ιδιαίτερη κατηγορία κακώσεων κύριο χαρακτηριστικό αιμορραγίες & αποσπάσεις μαλακών μορίων Μολύνσεις (στόμα ανθρώπων & πολλών ζώων φιλοξενούν άφθονα μικρόβια) Ζώα: μικρά & συχνά κοφτερά δόντια βαθιά τρυπήματα (τραύματα) Ζώα : μεγάλα δόντια & δύναμη ανώμαλες αποσπάσεις δέρματος & άλλων ιστών

3 ΔΑΓΚΩΜΑΤΑ Κάθε δάγκωμα προκαλεί τραύμα που πρεπει να αντιμετωπίζεται Πλένουμε το τραύμα προσεκτικά κάτω από τρεχούμενο νερό με άφθονο σαπούνι Ελέγχουμε ή/& σταματάμε την αιμορραγία Δεν συμπλησιάζουμε τα χείλη του τραύματος (συρραφή) Καλύπτουμε με ένα επίδεσμο & Ζητάμε βοήθεια ιατρού Στον τραυματισμένο πρέπει ανοσοποίηση κατά του τετάνου (αντιτετανικός ορός ή αναμνηστική δόση εμβολίου) Ο προσφέρων Α Βοήθειες προσοχή πρώτα βεβαιώνεται για τη δική του ασφάλεια & Όπου είναι δυνατόν αναγνωρίζει το είδος του πλάσματος που δάγκωσε το θύμα.

4 ΔΑΓΚΩΜΑΤΑ ΑΠΟ ΘΗΛΑΣΤΙΚΑ Θηλαστικά συνήθως δεν επιτίθενται στον άνθρωπο, εκτός εάν είναι τραυματισμένα, φοβισμένα (άμυνα), πολύ πεινασμένα ή άρρωστα Βάσει αυτού μπορούμε να προλάβουμε πολλά δαγκώματα. Μεγάλος φόβος λύσσα

5 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΛΥΣΣΑΣ Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας: Εκτιμώνται θάνατοι από λύσσα κάθε χρόνο, κυρίως στις αγροτικές περιοχές Αφρικής & Ασίας. Ευρώπη 2012: >6.00 κρούσματα σε ζώα, 9 κρούσματα σε ανθρώπους κυρίως ταξιδιώτες Ελλάδα: Τελευταίο ανθρώπινο κρούσμα 1970 & τελευταίο κρούσμα σε ζώο 1987 Επανεμφάνιση Οκτώβριος 2012

6 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΛΥΣΣΑΣ Μέχρι σήμερα οι ειδικοί έχουν βρει 48 ζώα με λύσσα: Κυρίως αλεπούδες Κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα Από το 2012 άρχισε ο εναέριος εμβολιασμός των άγριων ζώων (αλεπούδων, λύκων), το Φθινόπωρο Ρίψεις δολωμάτων σε πολλές περιοχές της χώρας (24 περιφέρειες) Ολοκλήρωση Έως τέλος Νοεμβρίου

7

8

9

10 Χάρτης Εμβολιακής Κάλυψης φθινοπωρινής καμπάνιας 2017

11 ΔΑΓΚΩΜΑΤΑ ΑΠΟ ΘΗΛΑΣΤΙΚΑ ΛΥΣΣΑ Δυνητικά θανατηφόρα αρρώστια των θηλαστικών & του ανθρώπου Ο ιός προσβάλλει το ΚΝΣ (εγκέφαλο & νωτιαίο μυελό) προκαλεί οξεία εγκεφαλίτιδα στα θερμόαιμα θηλαστικά Εκκρίνεται στο σάλιο των άρρωστων ζώων : σκύλους, γάτες, ποντίκια, αγελάδες, αλεπούδες, Λύκους, κουνάβι, νυφίτσα, νυχτερίδα Αναφορά από την αρχαιότητα Δημόκριτος (5 ος αι. π. Χ.) Αριστοτέλης (3 ο αι. π.χ.)

12 ΤΡΟΠΟΙ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΛΥΣΣΑΣ Συνήθως μεταδίδεται από ζώο σε ζώο & από ζώο σε άνθρωπο, σπάνια από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ο ιός της λύσσας μεταδίδεται: με το σάλιο άρρωστων ζώων κυρίως μέσω του δαγκώματος, Γραντζουνιά ή γλύψιμο Μπορεί να μεταδοθεί επίσης όταν σάλιο ή νευρικός ιστός (εγκέφαλος) μολυσμένου ζώου έρθει σε επαφή με ανοικτές πληγές, εκδορές, αμιχές δέρματος & βλεννογόνων (μάτια, στόμα, μύτη) Δεν μεταδίδεται με το άγγιγμα ή χάϊδεμα, την επαφή με αίμα, ούρα & κόπρανα λυσσασμένου ζώου

13 ΧΡΟΝΟΣ ΕΠΩΑΣΗΣ ΛΥΣΣΑΣ Σπάνια παρατηρείται επώαση σε λιγότερο από 9 ημέρες ενώ έχει αναφερθεί & επώαση μετά από 7 ολόκληρα χρόνια! 1. Όσο πιο μακριά από τον εγκέφαλο βρίσκεται το σημείο εισόδου του ιού, τόσο περισσότερο παρατείνεται η επώαση & κατά συνέπεια η εκδήλωση των συμπτωμάτων 2. Βαθύ τραύμα ευνοεί τη συντόμευση της εκδήλωσης των συμπτωμάτων περισσότερο από ένα επιφανειακό. 3. Η αιμορραγία μετά το δάγκωμα απομακρύνει μεγάλο μέρος του ιού από την πληγή 4. Όσα περισσότερα νεύρα υπάρχουν στην περιοχή του δαγκώματος, τόσο μικρότερος είναι ο χρόνος εμφάνισης των συμπτωμάτων 5. Τα ρούχα στο σημείο του δαγκώματος επιμηκύνουν το χρόνο εμφάνισης των συμπτωμάτων καθώς αυτά απορροφούν μεγάλο μέρος του μολυσμένου σάλιου το οποίο περιέχει τον ιό.

14 Λύσσα στα ζώα Λύσσα στον άνθρωπο Τι πρέπει να προσέχεις Γενική αδιαθεσία Προβλήματα κατάποσης Αφθονα σάλια Φαίνεται πιο ήσυχο από ότι θα περίμενες Ζώο που δαγκώνει / επιτίθεται σε όλους Έχει προβλήματα στο περπάτημα ή είναι παράλυτο Συνήθως χρειάζεται 1-3 μήνες για να φανούν σημάδια λύσσας. Σπάνια μπορεί να αρρωστήσεις κανείς & μετά από 1 χρόνο. Λύσσα πολύ σοβαρή ασθένεια πρόληψη με το εμβόλιο & τον ορό Συμπτώματα : αρχή μοιάζουμε με ίωση πυρετός, πονοκέφαλος, κούραση, πονόλαιμος

15 ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ Εκδηλώνονται σταδιακά: Πυρετός Πονοκέφαλος Γενική αδιαθεσία Αδυναμία Γαστρεντερικές διαταραχές Ειδικά συμπτώματα: Αϋπνία, άγχος, ψευδαισθήσεις, σιελόρροια, δυσκαταποσία (υδροφοβία). Πόνος ή νευρολογικά συμπτώματα (παραισθησία) στο σημείο του τραύματος. Δύο κλινικές μορφές της νόσου: μανιακή (70%) & παραλυτική (30%) Προοδευτικά εγκαθίσταται κώμα & επέρχεται θάνατος

16 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ - ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ (Θνητότητα σχεδόν 100%) Ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης από τη λύσσα μετά από πιθανή έκθεση είναι : 1. Α βοήθειες 2. Η μετα εκθεσιακή προφυλακτική αγωγή με εμβόλιο και κατά περίπτωση με αντιλυσσικό ορό

17 Α ΒΟΗΘΕΙΕΣ Αν με δαγκώσει ένα ζώο πρέπει: Ενημερώστε ενήλικα (για παιδιά) Πλένετε το τραύμα με νερό & σαπούνι ή χειρουργικό πλύσιμο για τουλάχιστον 15 λεπτά Και μετά το απολυμαίνεται με αντισηπτικό (με βάση το οινόπνευμα ή ιώδιο) Μεταφέρεται το θύμα άμεσα σε γιατρό αναγκαία θεραπεία Εάν χρειάζεται γίνεται ορός ή/& εμβόλιο & όποια άλλη φροντίδα κρίνεται απαραίτητη

18 Α ΒΟΗΘΕΙΕΣ Για το ζώο που προκάλεσε τον τραυματισμό: Ζώο πρέπει να εξεταστεί επανειλημμένα από κτηνίατρο. Εάν είναι δυνατόν το απομονώνουμε για 15 ημέρες και το παρακολουθούμε μήπως εμφανίσει συμπτώματα. Εάν το ζώο διαφύγει ή είναι άγνωστο/αδέσποτο ειδοποιούμε Αστυνομία για να το ψάξει..

19

20 ΠΡΟΦΥΛΑΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΓΙΑ ΤΗ ΛΥΣΣΑ Αντιλυσσικό εμβόλιο και ανοσοσφαιρίνη (ορό) προλαμβάνουμε την εμφάνιση λύσσας 1. Εμβόλιο: νεκροί ή εξασθενημένοι ιοί βοηθούν τον οργανισμό να αναπτύξει αντισώματα ενεργητική ανοσία 2. Ορός (ανοσοσφαίρίνη) : είναι έτοιμα αντισώματα (προέρχονται από άλογο) επιτίθενται στον ιό και τον εξουδετερώνουν πριν φτάσει στον εγκέφαλο και τον προσβάλει παθητική ανοσία

21 ΠΡΟΦΥΛΑΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΓΙΑ ΤΗ ΛΥΣΣΑ 1. Αντιλυσσικό Εμβόλιο Πρίν την έκθεση (προληπτικά) 3 δόσεις εμβολίου Μετά την έκθεση πέντε (5) δόσεις σε διάστημα 28 ημερών Γίνεται ενδομυϊκά στο χέρι 2. Αντιλυσσικός Ορός (ειδικήανοσοσφαίρίνη) : είναι έτοιμα αντισώματα Χορηγείται κατά την κρίση του θεράποντα ανάλογα με την επικινδυνότητα των επαφών Ένεση κυρίως μέσα και γύρω από το τραύμα με τοπικές διηθήσεις Ενέχει μεγαλύτερο κίνδυνο παρενεργειών & γι αυτό χορηγείται σε νοσοκομείο Εμβόλιο & ορός διαθέσιμα μόνο σε νοσοκομεία ή υπηρεσίες δημόσιας υγείας

22

23 ΠΡΟΛΗΨΗ

24 Δεν μπορούμε να ξέρουμε αν ένα ζώο έχει λύσσα μόνον από την εμφάνισή του (ειδική εξέταση για τη διάγνωση της λύσσας) Παράξενα σημάδια που μας υποψιάζουν μπορεί να είναι: Εχθρικό & ίσως να προσπαθεί να δαγκώσει ή να δαγκώνει άλλα ζώα Να τρέχουν τα σάλια του ή να βγάζει αφρούς από το στόμα Να μην μπορεί να περπατήσει ή να τρέξει

25 ΜΕΤΡΑ ΑΠΟΦΥΓΗΣ ΠΙΘΑΝΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΣΤΟΝ ΙΟ ΛΥΣΣΑΣ Ποτέ μην ακουμπάτε άγνωστα ή άγρια ζώα Αποφεύγετε την απευθείας επαφή με αδέσποτα ζώα. Μπορεί να μην έχουν εμβολιαστεί κατά της λύσσας Ποτέ μην υιοθετείτε άγρια ζώα ή τα φέρνετε μέσα στο σπίτι Μην προσπαθείτε να φροντίσετε ένα άρρωστο άγριο ζώο, καλέστε την αρμόδια κτηνιατρική υπηρεσία ή κάποιον φιλοζωϊκό οργανισμό (για ασφάλεια όλων) Αν συναντήσετε ένα νεκρό αδέσποτο ή άγριο ζώο μην το αγγίζετε καλέστε την αρμόδια κτηνιατρική υπηρεσία Βεβαιωθείτε ότι οι κάδοι σκουπιδιών κλείνουν καλά & μην αφήνετε τροφές για ζώα έξω στην αυτή γιατί προσελκύουν άγρια ζώα Εμβολιάζετε τα κατοικίδιά σας κατά της λύσσας Περιορίστε τα κατοικίδιά σας σε προστατευμένο χώρο & φροντίστε να μην έρχονται σε επαφή με άγρια ζώα. Διδάξτε τους κανόνες στα παιδιά σας!!!

26

27

28

29

30

31 ΔΑΓΚΩΜΑΤΑ ΑΠΟ ΦΙΔΙΑ Παγκοσμίως 375 είδη δηλητηριώδη φίδια Κόμπρα, οχιά, κροταλίας, υδρίδα Η βαρύτητα της δηλητηρίασης του δαγκώματος φιδιού εξαρτάται από: Είδος φιδιού Πόσο φοβισμένο είναι το φίδι Πόσο δηλητήριο έχει αποθηκευμένο (την άνοιξη είναι πιο δραστικό το δηλητήριο γιατί δεν χρησιμοποιήθηκε καθόλου όλο το χειμώνα) Μέγεθος φιδιού Αριθμό δαγκωμάτων & Χρονική διάρκεια δγκώματος Τραύματα (τσιμπήματα) σε ημικυκλική ή πεταλοειδή διάταξη συνηγορούν για αβλαβές φίδι Ένα ή δύο μικρά στρογγυλά τρυπήματα στο χέρι ή στο πόδι υποδηλώνουν δάγκωμα από δηλητηριώδες φίδι

32 ΔΑΓΚΩΜΑ ΦΙΔΙΟΥ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Αμεσα: Πόνος, (έντονος καυστικός γύρω από το δήγμα) ερυθρότητα γύρω από το τραύμα & οίδημα Μετά από λεπτά: Εφίδρωση μαζική Πυρετός, με ή χωρίς ρίγος Ζάλη Ναυτία Αδυναμία, μυϊκός τρόμος Αιμωδία & αργότερα παράλυση του δαγκωμένου άκρου Ανησυχία, διπλωπία Ταχυκαρδία Υπόταση, ασθενής σφυγμός Κώμα Θάνατος

33 ΔΑΓΚΩΜΑ ΦΙΔΙΟΥ Α ΒΟΗΘΕΙΕΣ Ξαπλώνουμε το θύμα Περιορίστε την κυκλοφορία του αίματος με ακινησία του θύματος & καθησυχασμό του. Καθαρίστε το τραύμα με νερό & σαπούνι χωρίς να τρίβετε την περιοχή Ακινητοποιήστε το τραυματισμένο μέλος, χαμηλότερα από το ύψος της καρδιάς. Φροντίστε για τη γρήγορη μεταφορά του θύματος στο νοσοκομείο. Δεν ξεχνάμε! Πιάνουμε το φίδι ή το φωτογραφίζουμε Το δηλητήριο μέσα σε 1-3 λεπτά κυκλοφορεί ήδη σε όλο το σώμα δια της λεμφικής οδού αναποτελεσματικά Απαγορεύεται η περίδεση & το κόψιμο του τραύματος, το ρούφηγμα με το στόμα & η χρήση οινοπευματωδών.

34

35 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΘΥΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΔΗΛΗΡΙΩΔΕΣ ΔΗΓΜΑ ΦΙΔΙΟΥ 1. Κρίση πανικού: συμβαίνει αμέσως. Αντιμετωπίζεται με καθησυχασμό ή ένεση ηρεμιστικού (Valium) 2. Αλλεργικό σοκ (αναφυλακτικό σοκ) ή οίδημα λάρυγγα ή αλλεργία στο δέρμα: συμβαίνει μέσα σε λεπτά ή ώρες. Αντιμετωπίζεται με ένεση κορτιζόνης, ένεση αδρεναλίνης & ένεση αντιϊσταμινικού 3. Καταπληξία (περιφερική κυκλοφορική ανεπάρκεια): συμβαίνει σε λεπτά ή ώρες 4. Κλινικά σημεία βλάβης στοιχείων του αίματος από αιμοτοτοξίνη. Εκδηλώνεται μετά το πρώτο 24ωρο.

36 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΘΥΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΔΗΛΗΡΙΩΔΕΣ ΔΗΓΜΑ ΦΙΔΙΟΥ 5. Κλινικά σημεία παράλυσης μυών από νευροτοξίνη. Εκδηλώνεται με μυϊκή αδυναμία ή αδυναμία αναπνοής 6. Οξεία νεφρική ανεπάρκεια σπάνια από κυτταροτοξίνες δρώσες στο νεφρικό παρέγχυμα. 7. Κλινικά σημεία μόλυνσης του τραύματος, από κοινά μικρόβια ή σπανιότατα από τέτανο.

37 ΤΣΙΜΠΗΜΑ ΑΠΟ ΕΝΤΟΜΑ Ελλάδα: μεσογειακό κλίμα ευνοεί την ύπαρξη μεγάλης ποικιλίας εντόμων (άνοιξη, καλοκαίρι, φθινόπωρο) Συνηθισμένα έντομα (αρθρόποδα): κουνούπι, μέλισσα, σφήκα, τσιμπούρι, μερμήγκια, αράχνη Τσίμπημα ή δάγκωμα περιέχει μίγμα τοξινών που είναι: Ερεθιστικές Αιμολυτικές (καταστρέφουν τα ερυθρά αιμοσφαίρια) Αιμορραγικές (επηρεάζουν μηχανισμό πήξης) Τοξίνες αναλογία &ν περιεκτικότητα ποικίλει ανάλογα με το είδος του εντόμου & την περιοχή. Η δράση τους δεν είναι έντονη τις περισσότερες φορές

38 ΤΣΙΜΠΗΜΑ ΤΣΙΜΠΟΥΡΙΑ Μικροσκοπικά έντομα Βρίσκονται παντού στην ύπαιθρο Προσκολλώνται στο δέρμα του ανθρώπου, όπου παρασιτούν Απομυζούν αίμα σχεδόν ανώδυνα Χορτάτο τσιμπούρι μέγεθος μικρού μπιζελιού γίνεται εύκολα αντιληπτό & πρέπει να αφαιρείται Ειδική προσοχή κατά την απομάκρυνση.

39 ΤΣΙΜΠΗΜΑ ΑΠΌ ΚΟΥΝΟΥΠΙΑ Συνήθως μόνο τοπικό ερεθισμό Έντονο κνησμό & ερυθρότητα στο σημείο Αποφεύγουμε «ξύσιμο»--? Φαγούρα διαρκεί περισσότερο Αυξάνουμε πιθανότητες να μεταφέρουμε κάποιο μικρόβιο μέσα από τις μικρές «πληγές» που προκαλούν τα νύχια μας Τοποθετούμε λίγο ΠΑΓΟ πάνω στο σημείο ανακουφιστικά & Στη συνέχεια κάποια αντιβιοτική/αντιϊσταμινική κρέμα (οποιαδήποτε κρέμα για τσιμπήματα)

40 ΤΣΙΜΠΗΜΑ ΜΕΛΙΣΣΑΣ - ΣΦΙΓΓΑΣ Το τσίμπημα μέλισσας ή σφίγγας είναι επικίνδυνο σε αλλεργικά άτομα Πολτός μαγειρικής σόδας ανακουφίζει από κνησμό τσιμπήματος μέλισσας Ξύδι ή λεμόνι ανακουφίζει από τσίμπημα σφήγγας Αλείψτε με αλόη ή φρεσκολιωμένα φύλλα πεντάνευρου ή αλοιφή καλέντουλας (φυτοθεραπεία) Λίγες σταγόνες από βάμμα πύρεθρου & για το πρήξιμο ίσως χρειαστεί Apis (ομοιοπαθητική)

41 ΤΣΙΜΠΗΜΑ ΜΕΛΙΣΣΑΣ - ΣΦΙΓΓΑΣ Πόνος οίδημα Αδιαθεσία Ζάλη έμετος Δυσχέρεια αναπνοής Δύσπνοια ή βράχνιασμα Έντονη φαγούρα ή μυϊκές κράμπες ή έντονο μούδιασμα Κοκκινωπά εκτεταμένα εξανθήματα Κράμπες στο στομάχι Απώλεια αισθήσεων Αλλεργικό σοκ Αφαιρέστε το κεντρί με ένα τσιμπιδάκι Τοποθετήστε ψυχρά επιθέματα Επαλείψτε με αντιϊσταμινική αλοιφή Μεταφέρετε το θύμα γρήγορα στο νοσοκομείο (ειδικά αν πρόκειται για αλλεργικό άτομο)

42 ΤΣΙΜΠΗΜΑ ΑΡΑΧΝΗΣ Καθαρίζετε την πληγή & Βάζετε πάγο Συνιστάται αντιτετανικός ορός Το τσίμπημα πρέπει να αξιολογηθεί από γιατρό (ειδικά από δύο συγκεκριμένες) Τσίμπημα: ήπιο Θεραπεία: αναλγητικά, αντιϊσταμινικά & αντιβιοτικά Δάγκωμα μαύρης χήρας απαιτεί μυοχαλαρωτικό (IV) ή φαρμακευτική αγωγή για την προστασία από υχηλή πίεση αίματος που προκαλεί το δηλητήριο

43 ΤΣΙΜΠΗΜΑ ΑΡΑΧΝΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗ κλειδί αποφυγής δαγκώματος Αποφυγή περιοχών όπου κατοικούν αράχνες Αν πέσετε σε ιστό αράχνης μην την πειράξετε Μην την προκαλέσετε

44 ΔΑΓΚΩΜΑ ΑΠΟ ΣΚΟΡΠΙΟ Συμπτώματα Πόνος Οίδημα Ερυθρότητα Ανησυχία Ναυτία Έμετος Μούδιασμα Πιθανοί σπασμοί Shock Αναπνευστική ανεπάρκεια Α Βοήθειες Πλύνετε & καθαρίστε το τρύμα Επαλείψτε με αντιισταμινική αλοιφή Τοποθετήστε ψυχρό επίθεμα Μεταφέρετε το θύμα στο νοσοκομείο

45

46

47