Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις: εμπειρία και προοπτικές ανάπτυξης την εποχή της κρίσης

Transcript

1 Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις: εμπειρία και προοπτικές ανάπτυξης την εποχή της κρίσης Λάρισα, 15 Οκτωβρίου 2014 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Δ. ΓΕΩΡΜΑΣ Δρ. Κοινωνιολογίας Προϊστάμενος Τμήματος Μητρώου Κοινωνικής Οικονομίας

2 Ευρωπαϊκή Επιτροπή Οι κοινωνικές επιχειρήσεις συνιστούν ιδιωτικούς οργανισμούς Κύριος σκοπός τους δεν είναι να παράγουν οικονομικά οφέλη για τους ιδιοκτήτες ή τους μετόχους τους Αλλά να παρέχουν αγαθά και υπηρεσίες είτε στα μέλη τους είτε στην ευρύτερη κοινότητα

3 Διακήρυξη Στρασβούργου Οι κοινωνικές επιχειρήσεις: Αποκτούν εισόδημα από εμπορευόμενα αγαθά ή υπηρεσίες Έχουν κοινωνικό σκοπό προσανατολισμένο στο κοινό καλό Τα κέρδη επανεπενδύονται στην κοινωνική επιχείρηση Οργάνωση δημοκρατική και συμμετοχική

4 Ευρώπη: κοινωνική οικονομία 2 εκατομμύρια επιχειρήσεις 10% όλων των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων Απασχολούν 11 εκατομμύρια ανθρώπους 6% των εργαζομένων στην Ευρώπη

5 Ευρώπη:κοινωνική οικονομία Από αυτούς: 70% απασχολούνται σε μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς 26% σε μορφές συνεταιρισμών 3% σε αμοιβαίες επιχειρήσεις

6 Ευρώπη: κοινωνική οικονομία Παρούσα σε κάθε οικονομικό τομέα: τράπεζες, ασφάλειες, γεωργία, χειροτεχνία/βιοτεχνία, εμπόριο, υπηρεσίες υγείας, κοινωνικές υπηρεσίες

7 ΚΑΛΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ: ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΟΡΙΑ ΤΟΥΛΣΚ Τουλσκ μικρό χωριό με 570 νοικοκυριά Πρόγραμμα «Υπηρεσίες για την Ενορία Τουλσκ (TPS)» (ξεκίνησε 1994) για να αντιμετωπίσει τοπικά προβλήματα αποκλεισμού παρέχοντας βιώσιμες θέσεις απασχόλησης και κατάρτιση, κυρίως σε γυναίκες. Ο δεύτερος αντικειμενικός στόχος ήταν η παροχή υπηρεσιών και εγκαταστάσεων, προσβάσιμων και ευέλικτων, κυρίως για ηλικιωμένους και για νέες οικογένειες. Το TPS έλαβε επιδότηση από έναν οργανισμό προώθησης της τοπικής ανάπτυξης και την τοπική υγειονομική υπηρεσία, και την διοίκησή του ανέλαβε ένα διοικητικό συμβούλιο σε εθελοντική βάση. Αργότερα χρηματοδοτήθηκε και από ευρωπαϊκά κονδύλια. Το τελευταίο επέτρεψε την πρόσληψη ενός συντονιστή και 15 γυναικών που θα παρείχαν τις υπηρεσίες. Οι υπηρεσίες που πρόσφερε αρχικά ήταν φροντίδα στο σπίτι και μετακινήσεις. Η φροντίδα στο σπίτι εξυπηρετούσε τόσο ηλικιωμένους όσο και μητέρες με μικρά παιδιά. Οι γυναίκες προετοίμαζαν τα γεύματα ή τα παρέδιδαν, παρείχαν υπηρεσίες φροντίδας σε περίπτωση έκτακτων περιπτώσεων, νυκτερινής φροντίδας για τους αρρώστους, κομμωτική, φύλαξη παιδιών, μωρών και βοήθεια κάθε είδους για το σπίτι.

8 ΤΟΥΛΣΚ Επιπλέον, βοήθεια προσφέρονταν και έπειτα από την υποβολή αιτημάτων. Έτσι στη διάρκεια του πρώτου έτους υπήρχαν 75 άτομα ως «πελάτες». Η χρέωση προς τους πελάτες χρησιμοποιούντο για την πληρωμή των μισθών όσων παρείχαν τις υπηρεσίες, ενώ τα διοικητικά κόστη καλύπτονταν από επιδοτήσεις. Τα μέλη παρακολουθούσαν διάφορες καταρτίσεις για τη βελτίωση των δεξιοτήτων τους και του επαγγελματισμού τους. Τα μαθήματα περιλάμβαναν: κοινωνική φροντίδα, τοπική-κοινοτική ανάπτυξη, επισιτισμός και φροντίδα σπιτιού, βασικές γνώσεις νοσηλευτικής, κατάρτιση σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές, επιχειρηματική καινοτομία, προσωπική και κοινοτική ανάπτυξη Συνέπεια αυτών των καταρτίσεων ήταν η ίδρυση από μέλη του προγράμματος μιας εταιρείας επισιτισμού σε πλήρως εμπορευματική βάση Με τα κονδύλια που έλαβε από το ΕΚΤ το 1996 το TPS ίδρυσε ένα Κέντρο Πόρων, που περιείχε μια κουζίνα, πλυντήριο, αίθουσες συναντήσεων, γραφείο, χώρο ημερήσιας φροντίδας, μέσω του οποίου μπόρεσαν να επεκταθούν οι υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας

9 ΤΟΥΛΣΚ Επέκταση προγράμματος στην παροχή πέντε κατηγοριών υπηρεσιών «πλυντήρια, επισιτισμός, φροντίδα, συμβουλευτική και γραμματειακή υποστήριξη» Συνεπώς δράσεις ως φυσική εξέλιξη υφιστάμενων λειτουργιών αλλά και νέες Μεγάλο μέρος της επιτυχίας του προγράμματος οφείλεται στο ότι προσφέρει αναγκαίες και με μεγάλη ζήτηση υπηρεσίες με ευαισθησία και σεβασμό στις ιδιαιτερότητες του κάθε «πελάτη» Παράλληλα συντελεί στην εργασιακή ένταξη γυναικών σε μια αγροτική περιοχή μέσω της κατάρτισης, της απασχόλησης και της βελτίωσης της αυτοπεποίθησής τους Στην ουσία αποτελεί ένα είδος μη-κερδοσκοπικής εμπορευματοποίησης παλαιότερων διαπροσωπικών δικτύων που οι νέες κοινωνικο-οικονομικές αλλαγές έχουν καταστρέψει Θετικό είναι το γεγονός ότι στη διοίκηση υπήρχε ένας πυρήνας γυναικών με ιδιαίτερο πάθος για την επιτυχία του εγχειρήματος, ιδιαίτερα κινητοποιημένες, καλά οργανωμένες και αφοσιωμένες στο στόχο

10 ΣΚΩΤΙΑ: ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΤΟΜΕΑΣ

11 ΣΚΩΤΙΑ: ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΤΟΜΕΑΣ

12 ΣΚΩΤΙΑ--Ο τέταρτος τομέας (1) ΣΚΩΤΙΑ Υποστηρικτική απασχόληση για άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας Ετήσιος κύκλος εργασιών 1,8 εκατομμύρια ευρώ Ίδρυση, 1981 Βοήθεια στα άτομα για 1. Ανάκαμψη από την ψυχική ασθένεια 2. Βελτίωση απασχολησιμότητας 3. Επανάκτηση ή διατήρηση απασχόλησης

13 Ο τέταρτος τομέας (2) Δράση σε: Τουρισμό Εστίαση Πλυντήρια Κέντημα Κατασκευές/πωλήσεις Ανακύκλωση και χρήση ξύλου Υποστηρικτικές υπηρεσίες

14 Διά βίου μάθηση, επαγγελματική κατάρτιση νέων με νοητική υστέρηση Προστατευμένη απασχόληση που υλοποιείται στα πλαίσια των 11 προστατευμένων παραγωγικών εργαστηρίων Ολιστική προσέγγιση υποστηρικτικών υπηρεσιών που αφορά σε όλους τους τομείς ανάπτυξης (σωματική υγεία, ψυχική ευεξία, αυτοεξυπηρέτηση, λόγος και επικοινωνία, διαπαιδαγώγηση, κοινωνικοποίηση, ψυχαγωγία)

15 ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ

16

17 O xώρος της 2ης δομή φύλαξης

18

19 Στόχοι Δημιουργία βοτανόκηπου Κέντρο διαφύλαξης και διάδοσης των αυτοφυών αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών Κέντρο Δια Βίου Μάθησης της αγροδιατροφικής αλυσίδας Κέντρο περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης Εργαστήριο για παραδοσιακές χειροποίητες βοτανοδημιουργίες - βοτανολειτουργικά τρόφιμα

20 Οι εργάτες της ΒΙΟΜΕ παράγουν αξιοπρέπεια

21 ΒΙΟΜΕ

22

23 ΙΠΠΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ στόχοι: Η δημιουργία επισκέψιμου ερευνητικού βοτανικού Κήπου Οργανωμένη καλλιέργεια και εμπορία τοπικών βοτάνων Απώτερος στόχος: παραγωγή καινοτόμων τυποποιημένων προϊόντων με βότανα, αφεψήματα, κρέμες, κεραλοιφές, λάδια

24

25 Συγκριτικά πλεονεκτήματα οργανώσεων κοινωνικής οικονομίας(1) Σωστά τοποθετημένες - φθάνουν σε στοχευμένες μειονεκτικές ομάδες και γειτονιές Ζωντανά παραδείγματα για το πώς μπορούν να αλλάξουν οι ζωές των ανθρώπων καθώς αποκτούν εμπιστοσύνη να αδράξουν ευκαιρίες Προώθηση μοντέλων διακυβέρνησης που προωθούν την ένταξη και ενδυναμώνουν την τοπική κοινότητα

26 Συγκριτικά πλεονεκτήματα οργανώσεων κοινωνικής οικονομίας(2) Υψηλό επίπεδο προσωπικής αφοσίωσης Ικανότητα χρήσης ελεύθερων οικονομικών πόρων Δημιουργία εμπιστοσύνης Απολαμβάνουν τοπικής υποστήριξης ως μη κερδοσκοπικές ενώσεις Όχι βραχυπρόθεσμος σχεδιασμός λόγω ανάγκης άμεσου κέρδους Δραστήριες στη συνύφανση δικτύων σχέσεων με τοπικούς φορείς

27 Κρίση τομέων-παρέμβαση κοινωνικής οικονομίας Κρίση μικρομεσαίας δομής-οικογενειακό μοντέλο επιχείρησης-καταστήματα Κρίση ελληνικού κράτους πρόνοια-υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας Ενίσχυση ατόμων ΑμεΑ Τάση επιστροφής στην περιφέρεια: αίτημα τοπικής ανάπτυξης-γεωργία-βιολογική γεωργία-μεταποίηση Συντήρηση μεταποιητικού τομέα-νέοι τομείς μεταποίησης

28 Κρίση τομέων-παρέμβαση κοινωνικής οικονομίας Κρίση αστικού περιβάλλοντος Κρίση φυσικού περιβάλλοντος Βιώσιμη αστική ανάπτυξη Ενεργειακή ασφάλεια Βιώσιμη περιβαλλοντική ανάπτυξη

29 Τομείς δράσεις της κοινωνικής οικονομίας (1) Μπορεί να συνεισφέρει παντού Απαραίτητη η διαφοροποίηση των παραγωγικών δραστηριοτήτων Δράσεις ενισχυτικές προς το περιβάλλον, τον τουρισμό, τον πολιτισμό, την διατροφή

30 Τομείς δράσεις της κοινωνικής οικονομίας(2) Τουρισμός: υποστηρικτικές βιοτεχνικές δραστηριότητες (αναμνηστικά, είδη καλωπισμού, τοπική παραγωγή για πρωϊνό, κινήσεις προσέλκυσης νέου τύπου τουριστών, όπως αγροτουρισμός, τουρισμός για ΑμεΑ) Αναβάθμιση των κατοικιών στα νησιά, χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας

31 Τομείς δράσεις της κοινωνικής οικονομίας(3) Σύστημα μεταφορών με μικρά ηλεκτρικά οχήματα Καλλιέργεια και προώθηση τοπικών σπόρων και ποικιλιών Ανακήρυξη ολόκληρων νησιών σε κέντρα βιολογικής παραγωγής και διατροφής

32 Τομείς δράσεις της κοινωνικής οικονομίας(4) επιχειρήσεις που κλείνουν: σημαντική η διασφάλιση συνέχισή τους από τη νέα γενιά συνεργατικά καθαριστήρια

33 Τομείς δράσεις της κοινωνικής οικονομίας(5) Η συνεισφορά της Εκκλησίας μπορεί να είναι καθοριστική Δημιουργία στεγαστικών μονάδων για απόρους Η ενίσχυση των κοινωνικών παντοπωλείων ή των δομών σίτισης απόρων Η δημιουργία βρεφονηπιακών σταθμών γονέων με φύλαξη κατ οίκον, η διεύρυνση των παρεχόμενων υπηρεσιών από το βοήθεια στο σπίτι

34 Κοινωνικές επιχειρήσεις: απαραίτητο και αναγκαίο εργαλείο για την επίτευξη μίας αλληλέγγυας οικονομίας σε μία Ελλάδα δυναμική, με πολύμορφη επιχειρηματική δράση, με ενισχυμένη τη διάσταση της αλληλεγγύης