ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ. σχετικά µε τις εξελίξεις στην κατανάλωση, το πλύσιµο και τη σήµανση αυγών

Transcript

1 ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, COM(2003) 479 τελικό ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά µε τις εξελίξεις στην κατανάλωση, το πλύσιµο και τη σήµανση αυγών Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ που τροποποιεί τον κανονισµό (ΕΟΚ) αριθ. 1907/90 σχετικά µε ορισµένες προδιαγραφές εµπορίας για τα αυγά. (υποβληθείσα από την Επιτροπή)

2 ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά µε τις εξελίξεις στην κατανάλωση, το πλύσιµο και τη σήµανση αυγών ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. Συνοψη και συµπερασµατα Εισαγωγη Εξελιξεισ στην καταναλωση αυγων Αυγά µε κέλυφος σε σχέση µε προϊόντα αυγού Κατανάλωση επιτραπέζιων αυγών κατά µέθοδο εκτροφής ίαυλοι εµπορίας Τιµές παραγωγού και τιµές λιανικής Νοµοθεσια για την υγιεινη και το πλυσιµο των αυγων Απόφαση αριθ. 1994/371/ΕΚ του Συµβουλίου Αναµόρφωση της νοµοθεσίας για την υγιεινή των τροφίµων (προτάσεις νοµοθεσίας για την υγιεινή) Πλύσιµο των αυγών Υφιστάµενη κατάσταση Εξελίξεις στη Σουηδία Σηµανση των επιτραπεζιων αυγων Οδηγία για την ευζωία και µητρώο εκτροφείων Σήµανση των επιτραπέζιων αυγών Αυγά παραγόµενα στην ΕΕ Εισαγόµενα αυγά Συστάσεις και προτασεις

3 1. ΣΥΝΟΨΗ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η παρούσα έκθεση ανταποκρίνεται στο αίτηµα του Συµβουλίου για εξέταση των τάσεων στην κατανάλωση αυγών και των ζητηµάτων της υγιεινής, του πλυσίµατος και της σήµανσης των αυγών για την ταυτοποίηση του παραγωγού και της µεθόδου παραγωγής. Στηριζόµενη, µεταξύ άλλων, σε συναντήσεις οµάδας εµπειρογνωµόνων και σε στοιχεία συλλεγέντα από εµπορικές οργανώσεις και κράτη µέλη, περιγράφει πρότυπα κατανάλωσης και εµπορίας σχετικά µε τα αυγά και επιδιώκει την ταυτοποίηση και πρόταση µέτρων προσαρµογής των κοινών προδιαγραφών εµπορίας για τα αυγά. Η έκθεση καταλήγει στα ακόλουθα συµπεράσµατα και προτάσεις: 1. Για να βελτιωθεί η ιχνηλασιµότητα των αυγών και η πληροφόρηση των καταναλωτών, πρέπει να εφαρµοστεί από την 1η Ιανουαρίου 2004 σφράγισµα των επιτραπέζιων αυγών µε κωδικό που να περιλαµβάνει τον διακριτικό αριθµό του παραγωγού και να επιτρέπει την αναγνώριση της µεθόδου εκτροφής, όπως προβλέπεται στον κανονισµό (ΕΟΚ) αριθ. 5/2001 που τροποποιεί τον κανονισµό (ΕΟΚ) αριθ. 1907/ Για να διευκολυνθεί ο έλεγχος των πωλήσεων αυγών σε τοπικές αγορές, πρέπει να σφραγίζονται και αυγά που πωλούν παραγωγοί από την ίδια την παραγωγή τους στις αγορές αυτές. 3. Επί µεταβατικό χρονικό διάστηµα τριών ετών πρέπει να επιτραπεί υπό αυστηρή επιτήρηση το πλύσιµο επιτραπέζιων αυγών για µονάδες συσκευασίας οι οποίες διέθεταν σχετική έγκριση την 1η Ιουνίου Η Ευρωπαϊκή αρχή για την ασφάλεια των τροφίµων πρέπει να συντάξει περιεκτική επιστηµονική έκθεση για το πλύσιµο των επιτραπέζιων αυγών µέχρι τις 31 εκεµβρίου Η Επιτροπή θα προωθήσει εξορµήσεις από επαγγελµατικές οργανώσεις µε στόχο την ενηµέρωση των καταναλωτών για τους νέους κανόνες σήµανσης των αυγών. 5. Η Επιτροπή πρέπει να προσαρµόσει τον κανονισµό (ΕΟΚ) αριθ. 1274/91 µε σκοπό την παροχή αφενός επαρκούς ευελιξίας σε µικρούς ιδιαίτερα παραγωγούς ως προς το πού πρέπει να σφραγίζονται τα αυγά (εκτροφείο ή κέντρο συσκευασίας) και αφετέρου πρόσθετων εγγυήσεων για την πρόληψη δολίων πρακτικών στο εµπόριο σε επίπεδο παραγωγών, συσκευαστών και χονδρεµπόρων. 6. Η Επιτροπή πρέπει επίσης να προτείνει προσαρµογές στον κανονισµό (ΕΟΚ) αριθ. 1274/91 σχετικά µε τη σήµανση της ταυτότητας εγκαταστάσεων (συλλογέων, κέντρων συσκευασίας) και να λάβει τα αναγκαία µέτρα για την αποφυγή οποιασδήποτε αλληλεπικάλυψης µεταξύ προδιαγραφών εµπορίας και µελλοντικών κοινοτικών κανόνων για την υγιεινή, ιδιαίτερα όσον αφορά την έγκριση τέτοιων εγκαταστάσεων. 2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στις 19 εκεµβρίου 2000 το Συµβούλιο εισήγαγε στις προδιαγραφές εµπορίας για τα αυγά την υποχρεωτική σήµανση επιτραπέζιων αυγών στην Κοινότητα µε κωδικό παραγωγού που επιτρέπει την αναγνώριση της µεθόδου εκτροφής. 3

4 Ο κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 5/2001 για την τροποποίηση του κανονισµού (ΕΟΚ) αριθ. 1907/90 σχετικά µε ορισµένες προδιαγραφές εµπορίας για τα αυγά 1 προβλέπει ότι η διάταξη αυτή πρέπει να εφαρµοστεί από την 1η Ιανουαρίου Στον ίδιο κανονισµό το Συµβούλιο ζήτησε από την Επιτροπή να υποβάλει έκθεση υπό τους ακόλουθους όρους: "Το αργότερο στις 30 Ιουνίου 2003, η Επιτροπή υποβάλλει στο Συµβούλιο έκθεση σχετικά µε την εξέλιξη της κατανάλωσης των αυγών, τις επιθυµίες που εκφράζουν οι καταναλωτές και οι οργανώσεις τους, καθώς και σχετικά µε θέµατα που αφορούν τη σήµανση των αυγών και τους ελέγχους, συνοδευόµενη από κατάλληλες προτάσεις". Περαιτέρω η παρούσα έκθεση πρέπει, σύµφωνα µε το αιτιολογικό σηµείο 6 του εν λόγω κανονισµού, να εξετάσει "την εξέλιξη των ρυθµίσεων όσον αφορά την υγιεινή των τροφίµων, ιδίως όσον αφορά τα πλυµένα αυγά, καθώς και τα αποτελέσµατα των διαπραγµατεύσεων στο πλαίσιο του Παγκόσµιου Οργανισµού Εµπορίου". Στις 16 εκεµβρίου 2002 το Συµβούλιο κατέληξε σε πολιτική συµφωνία για υποβολή πρότασης κανονισµού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου για τη θέσπιση ειδικών κανόνων υγιεινής σχετικά µε τα τρόφιµα ζωικής προέλευσης, µε την ένταξη στα πρακτικά του Συµβουλίου ορισµένων δηλώσεων της Επιτροπής. Ειδικότερα, η Επιτροπή βεβαιώνει ότι, σύµφωνα µε τον κανονισµό (ΕΟΚ) αριθ.1907/90, όπως τροποποιήθηκε από τον κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 5/2001, θα υποβάλει µέχρι τις 30 Ιουνίου 2003 στο Συµβούλιο έκθεση, µαζί µε κατάλληλες προτάσεις. Η έκθεση θα αναφέρεται ειδικότερα στη σχέση µεταξύ νοµοθεσίας περί υγιεινής και νοµοθεσίας για την εµπορία των αυγών, συµπεριλαµβανοµένης της σήµανσης της ταυτότητας, της έγκρισης εγκαταστάσεων και του πλυσίµατος των αυγών. Η παρούσα έκθεση ανταποκρίνεται σε αυτά τα αιτήµατα. Βασίζεται, µεταξύ άλλων, σε δύο συναντήσεις οµάδας εµπειρογνωµόνων στις οποίες είχαν προσκληθεί εκπρόσωποι από οργανώσεις παραγωγών, του εµπορίου και των καταναλωτών. Περαιτέρω εξετάστηκε από εµπειρογνώµονες το ζήτηµα του πλυσίµατος των αυγών καθώς και κατά τη διάρκεια επισκέψεως στη Σουηδία. Τελικά η παρούσα έκθεση δεν αναφέρεται στις διαπραγµατεύσεις στα πλαίσια του ΠΟΕ καθώς οι συζητήσεις αυτές είναι ακόµη σε προκαταρκτικό στάδιο. 3. ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΑΥΓΩΝ 3.1. Αυγά µε κέλυφος σε σχέση µε προϊόντα αυγού Η κατανάλωση αυγών από τον άνθρωπο παρακολουθείται κυρίως βάσει δύο σειρών στοιχείων: α) αγορές αυγών από καταναλωτές, β) ισοζύγια προσφοράς. Τα στοιχεία για τα νοικοκυριά καλύπτουν συνήθως αγορές αυγών µε κέλυφος µόνο και εποµένως αντιπροσωπεύουν µέρος της συνολικής κατανάλωσης αυγών, χωρίς να περιλαµβάνονται οι αγορές από τα νοικοκυριά προϊόντων αυγού ή τροφίµων που περιέχουν αυγά και η κατανάλωση στους χώρους οµαδικής εστίασης. 1 ΕΕ L 2 της , σ. 1. 4

5 Στα ισοζύγια προσφοράς, η συνολική κατανάλωση αυγών από τον άνθρωπο υπολογίζεται προσθέτοντας/αφαιρώντας εισαγωγές/εξαγωγές αυγών και προϊόντων αυγού στην (εκτιµώµενη) παραγωγή αυγών, λαµβάνοντας υπόψη και άλλες πλην τροφίµων χρήσεις (αυγά για εκκόλαψη και τεχνική χρήση, απώλειες, µεταβολές αποθεµάτων). Η συνολική κατανάλωση αυγών από τον άνθρωπο που υπολογίζεται από ισοζύγια προσφορών και εκφράζεται σε kg κατά κεφαλή εµφαίνεται στον πίνακα 1 για τα κράτη µέλη από το 1986 (Αυστρία, Σουηδία, Φινλανδία: από το 1991). Η µέση κατά κεφαλή κατανάλωση στην ΕΕ φαίνεται ότι είναι µάλλον σταθερή από το 1990, κυµαινόµενη µεταξύ 12,5 και 13,5 kg. Η σταθερότητα αυτή είναι συνδυασµός αποτελεσµάτων αποκλινουσών εξελίξεων σε τρεις οµάδες χωρών. Σε ορισµένα κράτη µέλη (ΗΒ, Ισπανία, Ιταλία, Ιρλανδία) µπορούν να διακριθούν δύο περίοδοι: µέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 90: πτώση, και τα τελευταία χρόνια: ανάκαµψη της κατά κεφαλή κατανάλωσης. Σε µια δεύτερη οµάδα χωρών καταγράφεται πτώση της κατανάλωσης (Γερµανία µέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 90, Φινλανδία, λιγότερο στη Σουηδία) ενώ, τέλος, στην Ολλανδία, Πορτογαλία και Ιταλία τα πολύ τελευταία χρόνια εµφανίζεται αύξηση της κατανάλωσης. Ιδιαίτερης σπουδαιότητας στην εξέλιξη της όλης κατανάλωσης αυγών στις ανεπτυγµένες χώρες είναι η αύξουσα κατανάλωση πρόχειρων φαγητών ως αποτέλεσµα κοινωνικών τάσεων (αύξηση των µονοµελών νοικοκυριών και του αριθµού των εκτός οικίας εργαζόµενων γυναικών). Ως συνέπεια τούτου, τα προϊόντα αυγού και/ή τα τρόφιµα που περιέχουν αυγά αντικαθιστούν ολοένα και περισσότερο τη χρήση αυγών µε κέλυφος από νοικοκυριά και χώρους µαζικής εστίασης. Αν και δεν υπάρχουν περιεκτικές στατιστικές στην ΕΕ για την παροχή αξιόπιστων δεδοµένων, διάφορες πηγές επιβεβαιώνουν την τάση αυτή. Εκτιµήσεις του 2002 δείχνουν ότι το ποσοστό που επεξεργάζεται η βιοµηχανία προϊόντων αυγού ανέρχεται σε ένα 20% του συνόλου των επιτραπέζιων αυγών. Το ποσοστό αυτό αναµένεται ότι θα ξεπεράσει το 30% τα επόµενα δέκα χρόνια, ακολουθώντας παρόµοια πορεία µε εκείνη στις ΗΠΑ, όπου σήµερα το ένα τρίτο ήδη του συνόλου των παραγόµενων επιτραπέζιων αυγών προωθείται για επεξεργασία 3.2. Κατανάλωση επιτραπέζιων αυγών κατά µέθοδο εκτροφής Παράλληλα µε το αυξανόµενο ενδιαφέρον για ζητήµατα σχετικά µε την ευζωία των ζώων στην Κεντρική και Βορειοδυτική Ευρώπη, η ζήτηση για αυγά προερχόµενα από µη εκτρεφόµενες σε κλουβιά όρνιθες αυξάνει σταθερά από τη δεκαετία του 70 και η αυγοπαραγωγή προσαρµόστηκε σε αυτές τις αλλαγές. Στο πλαίσιο των κοινών προδιαγραφών εµπορίας για τα αυγά, στις αρχές του 1985 έγινε πρόβλεψη (κανονισµός (ΕΟΚ) αριθ. 1831/84 του Συµβουλίου και κανονισµός (ΕΟΚ) αριθ. 1943/85 της Επιτροπής) για εναρµονισµένα κριτήρια, επισήµανση και έλεγχο "εναλλακτικών" µεθόδων εκτροφής (ελεύθερη βοσκή, δάπεδο µε στρωµνή, κλιµακωτή εσχάρα). Οι µέθοδοι αυτές εκτροφής ορίστηκαν το 2001 για να ληφθεί υπόψη η οδηγία αριθ. 1999/74/ΕΚ του Συµβουλίου για την προστασία των ωοπαραγωγών ορνίθων και από το 2002 περιορίζονται σε τρεις µόνον κατηγορίες: 5

6 ελεύθερης βοσκής, κλιµακωτής εσχάρας, κλωβού. Βάσει στοιχείων που συλλέχθηκαν από κράτη µέλη στο πλαίσιο των κανονισµών για τις προδιαγραφές εµπορίας µπορεί να δοθεί µία εικόνα της εξέλιξης των αριθµών ορνίθων εναλλακτικής εκτροφής στην Κοινότητα. Όπως φαίνεται στον πίνακα 2, ο συνολικός αριθµός αυξήθηκε από 10 εκατ. περίπου το 1991 σε 39 εκατ. το 2002, ή από 3% σε 14% του συνόλου των ορνίθων. Το ΗΒ, A, IRL, DK και NL έχουν ποσοστά άνω του 20%, ενώ οι E, EL και P δεν έχουν καθόλου ή λίγες µόνον όρνιθες σε µονάδες εκτροφής χωρίς κλουβιά. Όσον αφορά τις λιανικές πωλήσεις, τα αυγά ελεύθερης βοσκής και κλιµακωτής εσχάρας κατέχουν υψηλότερα µερίδια ιδιαίτερα σε εξαγωγικές χώρες όπως η NL καθώς και στη DK και A (κοντά στο 50%) όπου αλυσίδες σουπερµάρκετ, µε δική τους πρωτοβουλία και/ή υπό την πίεση οµάδων υπέρ της ευζωίας των ζώων, έχουν µειώσει σε µεγάλο βαθµό ή και σταµατήσει ακόµη τις πωλήσεις αυγών κλωβού. Μερικά διαθέσιµα στοιχεία υπάρχουν από τη Γερµανία όπου το µερίδιο συσκευασµένων αυγών µε "ειδικούς όρους εµπορίας" 2 έχει αυξηθεί στο σύνολο των λιανικών πωλήσεων αυγών από 26% το 1998 σε 39% το 2002 (πηγή: ZMP). Για το ΗΒ, εκτιµάται ότι µέχρι το 2012 η αγορά αυγών θα είναι 50% κλωβού και 50% εναλλακτικής εκτροφής, από το οποίο το 42% ελεύθερης βοσκής, 8% κλιµακωτής εσχάρας (πηγή: EUWEP, συνάντηση οµάδας εµπειρογνωµόνων Φεβρουάριος 2003). Η αγορά βιολογικών αυγών είναι µικρότερης σπουδαιότητας. Σύµφωνα µε µελέτη δηµοσιευθείσα το 2002, η παραγωγή βιολογικών αυγών το 2000 έφθασε το 1,3% στην ΕΕ κατά µέσον όρο, µε αξιοσηµείωτη εξαίρεση τη DK όπου το ποσοστό φθάνει το 15% (βλ. πίνακα 3). Οι πωλήσεις εναλλακτικών αυγών µειώθηκαν εν µέρει το 2002 σε ορισµένες χώρες ακολουθώντας τη φθίνουσα αύξηση του εισοδήµατος των καταναλωτών (πηγή: ZMP) ίαυλοι εµπορίας Η Επιτροπή προσκάλεσε αντιπροσώπους παραγωγών, του εµπορίου και των καταναλωτών σε δύο συναντήσεις της οµάδας εµπειρογνώµων για να εξεταστούν οι καταναλωτικές τάσεις και ζητήµατα εµπορίας των αυγών (Ιούλιος 2002, Φεβρουάριος 2003). Από τους εµπειρογνώµονες ζητήθηκε µεταξύ άλλων να παράσχουν στοιχεία για πωλήσεις και αγοραστικά πρότυπα για τα επιτραπέζια αυγά. υστυχώς, τα ληφθέντα στοιχεία δεν είναι αντιπροσωπευτικά της Κοινότητας καθώς δόθηκαν πληροφορίες για λίγα µόνον κράτη µέλη (βλ. πίνακες 4α και 4β). Τα ακολουθούντα συµπεράσµατα ισχύουν εποµένως µόνον για τις αναφερόµενες χώρες: οι άµεσες πωλήσεις από παραγωγούς σε καταναλωτές δεν υπερβαίνουν εν γένει το 10%, εκτός της Αυστρίας (βιολογικά και ελεύθερης βοσκής αυγά) και Γερµανίας. Όµως για την τελευταία αυτή χώρα η µεταβολή στον τρόπο συλλογής στοιχείων από το 2003 απέληξε σε εικόνα σηµαντικά διαφορετική. Οι άµεσες πωλήσεις (στο εκτροφείο, πόρτα µε πόρτα, τοπικές αγορές), οι οποίες πρώτα έφθαναν το 50% περίπου στο σύνολο των αγορών των νοικοκυριών, έπεσαν στο 22%, 2 Μέθοδοι εκτροφής συµπ/νων των βιολογικών, "αυγά καλαµποκιού". 6

7 µεγάλη διακύµανση του µεριδίου των παραγωγών-συσκευαστών ανάλογα µε το κράτος µέλος (E: 99%, F: 35% για αυγά κλωβού) και τη µέθοδο παραγωγής (µηδενικό µερίδιο παραγωγών-συσκευαστών για ελεύθερης βοσκής/βιολογικά αυγά στη Γαλλία, µεταξύ 30% και 85% όµως στην A) Τιµές παραγωγού και τιµές λιανικής Στοιχεία που δόθηκαν από την οµάδα εµπειρογνωµόνων για 5 κράτη µέλη δείχνουν ότι στη λιανική τα αυγά στρωµνής είναι κατά µέσον όρο 60% ακριβότερα από τα συνήθη αυγά κλωβού. Για αυγά ελεύθερης βοσκής και βιολογικά αυγά οι καταναλωτές καλούνται να πληρώσουν υψηλότερες τιµές κατά 95% και 150%. Οι διαφορές αυτές τιµών είναι µικρότερες όταν στην πώληση εναλλακτικών αυγών έχουν µεγαλύτερη συµµετοχή εκπτωτικές αγορές λιανικής (ALDI κλπ). Οι διαφορές τιµών έρχονται σε αντίθεση µε: τη δήλωση του εκπροσώπου των καταναλωτών στην οµάδα εµπειρογνώµων το Φεβρουάριο έτους 2003 ότι οι καταναλωτές είναι έτοιµοι να πληρώσουν µέχρι 40% ακριβότερα για τα εναλλακτικά αυγά, το κόστος παραγωγής αυγών 3 διαφόρων τύπων που εµφανίζει µικρότερες διαφορές από τις αντίστοιχες λιανικές τιµές δηλ. τα περιθώρια λιανικής πώλησης είναι µεγαλύτερα για εναλλακτικά αυγά. 4. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΤΟ ΠΛΥΣΙΜΟ ΤΩΝ ΑΥΓΩΝ 4.1. Απόφαση αριθ. 94/371/ΕΚ του Συµβουλίου Η απόφαση αριθ. 94/371/EK του Συµβουλίου θεσπίζει ορισµένους ειδικούς όρους δηµόσιας υγείας για τη διάθεση στην αγορά αυγών όρνιθας που ανήκουν στους ακόλουθους τύπους: αυγά κατηγορίας A, µη ψυγµένα ή διατηρηµένα, αυγά κατηγορίας Β και µη ταξινοµηµένα αυγά. Ωστόσο, δεν έχει εφαρµογή για αυγά που προορίζονται για την παραγωγή προϊόντων αυγού. Κύριοι στόχοι της είναι η ρύθµιση κρίσιµων σταδίων στην αλυσίδα παραγωγής και εµπορίας αυγών: αποθήκευση και µεταφορά: η απόφαση ορίζει ότι τα αυγά πρέπει να διατηρούνται ξηρά, µακρυά από άµεση ηλιακή ακτινοβολία και να αποθηκεύονται και να µεταφέρονται σε σταθερή κατά προτίµηση θερµοκρασία στις εγκαταστάσεις του παραγωγού µέχρι την πώληση στον καταναλωτή παράδοση στον καταναλωτή: η απόφαση ορίζει µέγιστο χρονικό διάστηµα για την παράδοση αυγών στον καταναλωτή τις 21 ηµέρες µετά την ωοτοκία. Επιπλέον, ορίζει ως τελική ηµεροµηνία πώλησης περίοδο αντιστοιχούσα στο χρόνο ελάχιστης διατηρησιµότητας µείον επτά ηµέρες. 3 Υποθέτοντας ότι το 2002 ήταν ένα "µέσο" έτος για τους παραγωγούς, οι ληφθείσες τιµές ήταν στα ίσα ή λίγο παραπάνω από σπασµένες. 7

8 Ορισµένες από τις διατάξεις αυτές ελήφθησαν υπόψη κατά την αναµόρφωση της υφιστάµενης κοινοτικής νοµοθεσίας για την υγιεινή των τροφίµων, όπως περιγράφεται κατωτέρω Αναµόρφωση της νοµοθεσίας για την υγιεινή των τροφίµων (προτάσεις νοµοθεσίας για την υγιεινή) Ένα από τα βασικά στοιχεία της λευκής βίβλου για την ασφάλεια των τροφίµων, η οποία εκδόθηκε από την Επιτροπή τον Ιανουάριο έτους 2000, είναι το πακέτο για την υγιεινή. Το πακέτο αυτό, το οποίο περιλαµβάνει πέντε νοµοθετικές πράξεις, αποσκοπεί να δηµιουργήσει µία ενιαία διαφανή πολιτική για την υγιεινή και θα συγχωνεύσει, εναρµονίσει και απλουστεύσει τη νοµοθεσία της ΕΕ για την υγιεινή που καλυπτόταν µέχρι τώρα από 17 ξεχωριστές οδηγίες. Κατέληξε έτσι σε πέντε προτάσεις για κανονισµούς σχετικούς µε την υγιεινή των τροφίµων, τους επίσηµους ελέγχους και προβλήµατα υγείας των ζώων. Από την υποβολή του εν λόγω πακέτου στο Συµβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στις 24 Ιουλίου 2000, για έκδοση µε συναπόφαση, έχει επιτευχθεί ικανή νοµοθετική πρόοδος. Η τέταρτη πρόταση υιοθετήθηκε και δηµοσιεύτηκε το εκέµβριο Επιπλέον, το Συµβούλιο κατέληξε σε πολιτική συµφωνία για την πρώτη πρόταση τον Ιούνιο 2002 και το εκέµβριο 2002 για τη δεύτερη πρόταση. Συµφωνήθηκε, ωστόσο, να µην υιοθετηθεί κοινή θέση µέχρι να έχει επιτευχθεί επαρκής πρόοδος σε άλλα στοιχεία του πακέτου (κυρίως την τρίτη πρόταση) ώστε να διασφαλιστεί η συνοχή τους. Το κυρίαρχο ζήτηµα στην όλη αναµόρφωση των κανόνων για την υγιεινή και, ιδιαίτερα, για τις δύο πρώτες προτάσεις, είναι ότι οι παραγωγοί τροφίµων φέρουν την πλήρη και πρώτιστη ευθύνη για την ασφάλεια των τροφίµων που παράγουν. Η ασφάλεια αυτή πρέπει να διασφαλίζεται µε την εφαρµογή συστήµατος ανάλυσης κινδύνων και αρχών ελέγχου (HACCP) και την τήρηση κανόνων υγιεινής. Αυτό έρχεται σε συµφωνία µε τη διεθνώς αποδεκτή προσέγγιση που δέχεται Codex Alimentarius. Επιπλέον, γίνεται πρόβλεψη για εφαρµογή κανόνων υγιεινής σε όλα τα επίπεδα της διατροφικής αλυσίδας, από την πρωτογενή παραγωγή µέχρι την παράδοση στον τελικό καταναλωτή ('από το χωράφι µέχρι το τραπέζι'). Η πρώτη πρόταση του πακέτου (καλούµενη Υγιεινή 1) αποσκοπεί στην εγκαθίδρυση κοινής βάσης για τήρηση της υγιεινής από όλους τους επιχειρηµατικούς φορείς. Η πρόταση αυτή καλύπτει όλα τα τρόφιµα ζωικής καθώς και φυτικής προέλευσης και προβλέπει τη σύνταξη οδηγών ορθής πρακτικής από τους διάφορους κλάδους τροφίµων για την παροχή οδηγιών σε επιχειρηµατίες του κλάδου για την ασφάλεια των τροφίµων και την εφαρµογή του HACCP. Παρέχει επίσης ευελιξία για επιχειρήσεις τροφίµων σε αποµακρυσµένες περιοχές, για την παραγωγή παραδοσιακών τροφίµων και για την εφαρµογή του HACCP σε µικρές επιχειρήσεις, ενώ προβλέπει την καταχώρηση σε µητρώο όλων των επιχειρήσεων τροφίµων από την αρµόδια αρχή. Η δεύτερη πρόταση (καλούµενη Υγιεινή 2) αποσκοπεί στην καθιέρωση λεπτοµερών κανόνων υγιεινής προς τήρηση από όλους τους επιχειρηµατίες του κλάδου των τροφίµων που χειρίζονται τρόφιµα ζωικής προέλευσης (συµπεριλαµβανοµένων των αυγών και των προϊόντων αυγού). Η πρόταση αυτή έχει εφαρµογή σε επεξεργασµένα και µη προϊόντα ζωικής προέλευσης, αλλά και σε προϊόντα ζωικής προέλευσης που χρησιµοποιούνται στην παρασκευή σύνθετων προϊόντων από προϊόντα φυτικής προέλευσης και επεξεργασµένα προϊόντα ζωικής προέλευσης. 8

9 Η τρίτη πρόταση (καλούµενη Υγιεινή 3) θεσπίζει ειδικούς κανόνες για την οργάνωση επίσηµων ελέγχων σε προϊόντα ζωικής προέλευσης και, ακριβέστερα, σε κρέας, µαλάκια, προϊόντα ιχθυηρών, γάλα και γαλακτοκοµικά προϊόντα. Θα έχει επιπλέον εφαρµογή στους γενικούς κανόνες που προβλέπονται στην πρόταση κανονισµού για επίσηµους ελέγχους ασφάλειας τροφίµων και ζωοτροφών. Η τέταρτη πρόταση (καλούµενη Υγιεινή 4) αποσκοπεί στον καθορισµό των µέτρων που χρειάζεται να ληφθούν για την πρόληψη της διάδοσης ζωικών ασθενειών µέσω προϊόντων ζωικής προέλευσης. Τέλος, για την ολοκλήρωση του έργου έχει επισυναφθεί µια ξεχωριστή πέµπτη πρόταση (καλούµενη Υγιεινή 5) για την κατάργηση της υφιστάµενης νοµοθεσίας ως προς τα ανωτέρω θέµατα. Οι βασικές διατάξεις, που θα έχουν επίδραση στον τοµέα των αυγών, είναι εκείνες που περιέχονται στις δύο πρώτες προτάσεις του εν λόγω πακέτου. Σε επίπεδο πρωτογενούς παραγωγής, οι παραγωγοί αυγών θα πρέπει να υιοθετήσουν ορθές πρακτικές και να λάβουν µέτρα για να διασφαλίζεται ότι τα τρόφιµα και οι πηγές τροφίµων παράγονται υπό υγιεινές συνθήκες. Οι δραστηριότητές τους θα πρέπει να αναπτύσσονται σύµφωνα µε γενικούς κανόνες υγιεινής ειδικά καθιερωµένους για την πρωτογενή παραγωγή (Υγιεινή 1 παράρτηµα 1) και, όπου είναι αναγκαίο, µε τους ειδικούς κανόνες υγιεινής σχετικά µε την αποθήκευση και τη µεταφορά των αυγών (Υγιεινή 2 παράρτηµα ΙΙΙ, ενότητα Χ, κεφάλαιο Ι). Θα υποχρεούνται σε εγγραφή σε µητρώο από την αρµόδια αρχή. Για όλα τα επόµενα στάδια παραγωγής, η εφαρµογή του συστήµατος HACCP θα καταστεί υποχρεωτική. Συλλογείς, κέντρα συσκευασίας και εγκαταστάσεις παρασκευής προϊόντων αυγού πρέπει να εγκαταστήσουν, εφαρµόζουν και διατηρούν µόνιµες διαδικασίες βασιζόµενες στις αρχές του HACCP για να ελέγχεται ότι τα προϊόντα που διαθέτουν στην αγορά είναι ασφαλή. Για το σκοπό αυτό µπορούν να χρησιµοποιούν οδηγούς ή κώδικες ορθής πρακτικής συντεταγµένους για να χρησιµεύουν ως υποστηρικτικά εργαλεία για τις δραστηριότητές τους. Επιπλέον, πρέπει να συµµορφώνονται µε γενικούς και ειδικούς κανόνες υγιεινής: οι γενικοί κανόνες υγιεινής (Υγιεινή 1 παράρτηµα ΙΙ) αναφέρονται σε απαιτήσεις στις οποίες πρέπει να συµµορφώνονται, ιδιαίτερα, η υποδοµή και ο εξοπλισµός που χρησιµοποιείται σε όλες τις επιχειρήσεις τροφίµων οι ειδικοί κανόνες υγιεινής (Υγιεινή 2 παράρτηµα III, ενότητα X, κεφάλαια I και II) απλουστεύουν τις απαιτήσεις που θεσπίζονται στην απόφαση αριθ. 94/371/EK (βλ. σηµείο 4.1) και στην οδηγία αριθ. 89/437/EOK για την υγιεινή και τα προβλήµατα υγείας που επηρεάζουν την παραγωγή και τη διάθεση στην αγορά προϊόντων αυγού. 9

10 Γενικά, η εµπορία προϊόντων ζωικής προέλευσης που παράγονται στην Κοινότητα θα επιτρέπεται µόνον εφόσον έχουν υποστεί επεξεργασία καθ ολοκληρία σε εγκαταστάσεις καταχωρηµένες, ή, όπου είναι αναγκαίο, εγκεκριµένες από την αρµόδια αρχή. Οι δραστηριότητες των συλλογέων, κέντρων συσκευασίας και εγκαταστάσεων παρασκευής προϊόντων αυγού θα υπόκεινται σε διαδικασία έγκρισης. Οµοίως, η διάθεση στην αγορά προϊόντος ζωικής προέλευσης επεξεργασµένου σε εγκατάσταση υποκείµενη σε έγκριση θα επιτρέπεται, κατ αρχή, µόνον εφόσον φέρει σήµα ταυτοποίησης µε τον αριθµό εγκρίσεως της εγκατάστασης. Το σχέδιο κοινής θέσης του Συµβουλίου που συντάχθηκε το εκέµβριο του 2002 για τους ειδικούς κανόνες υγιεινής προβλέπει ότι "σήµα ταυτοποίησης δεν απαιτείται για αυγά για τα οποία ο κανονισµός (ΕΟΚ) αριθ. 1907/90 θεσπίζει απαιτήσεις σχετικά µε επισήµανση ή σήµανση". Αυτό σηµαίνει ότι η καταχώρηση και ταυτοποίηση των συλλογέων και κέντρων συσκευασίας εξακολουθεί να καλύπτεται από τις κοινές προδιαγραφές εµπορίας. Ειδικότερα, όσον αφορά τα αυγά, στην πρόταση (Υγιεινή 2) διατηρούνται οι τρέχουσες απαιτήσεις σχετικά µε την αποθήκευση και τη µεταφορά αυγών. Οµοίως, εξακολουθεί καθοριζόµενος στις 21 ηµέρες ο µέγιστος χρόνος για την παράδοση των αυγών. Ωστόσο δεν ορίζεται πλέον χρόνος ελάχιστης διατηρησιµότητας Πλύσιµο των αυγών Η πρακτική του πλυσίµατος των αυγών κατηγορίας A για ανθρώπινη κατανάλωση απαγορεύεται από τη νοµοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα φρέσκα αυγά κατηγορίας Α πρέπει να παράγονται µε τρόπο που να διασφαλίζει ότι είναι κατάλληλα για ανθρώπινη κατανάλωση. Τα πλυµένα αυγά θα πρέπει να κατατάσσονται σε χαµηλότερη κατηγορία. Αυτό έρχεται σε αντίθεση µε τη στάση ορισµένων τρίτων χωρών, όπως οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία και η Αυστραλία, όπου το πλύσιµο των αυγών αποτελεί κοινή πρακτική. Μεταξύ των κρατών µελών, µόνο στη Σουηδία πλένονται συνήθως τα επιτραπέζια αυγά για την ικανοποίηση των προτιµήσεων των καταναλωτών. Και σε µερικά άλλα κράτη µέλη ακόµη, όπως το ΗΒ και η Ιταλία, οι καταναλωτές µπορεί να έχουν την ιδέα ότι τα πλυµένα αυγά είναι ασφαλέστερα. Η ιδέα αυτή έχει µπει στο µυαλό των καταναλωτών λόγω επανειληµµένων κρουσµάτων τροφικών δηλητηριάσεων από αυγά µολυσµένα µε Salmonella enteriditis και εκστρατείες των µέσων ενηµέρωσης για το θέµα αυτό. Η αυξηµένη χρήση εναλλακτικών συστηµάτων και το υψηλότερο, κατά συνέπεια, ποσοστό διαθέσιµων στην αγορά αυγών εναλλακτικής εκτροφής µπορεί να οδηγήσει στην εµφάνιση υψηλότερου αριθµού βρώµικων αυγών. Τα βρώµικα αυτά αυγά πρέπει να κατατάσσονται σε χαµηλότερη κατηγορία και να πωλούνται σε χαµηλότερη τιµή, πράγµα το οποίο προκαλεί απώλεια εισοδήµατος στους παραγωγούς. Αυτό εξηγεί γιατί το πλύσιµο των αυγών εξακολουθεί να αποτελεί διαδικασία ελκυστική. Παρ όλα αυτά, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι την όλη επιφάνεια ενός αυγού καλύπτει µια επιδερµική µεµβράνη, δηλ. µια οργανική στιβάδα. Υπό φυσιολογικές συνθήκες και ορθές πρακτικές χειρισµού η επιδερµίδα προστατεύει το αυγό από αφυδάτωση και συνιστά ένα φυσικό φράγµα για κοινούς µολυντές που είναι παρόντες στη χλωρίδα που σχηµατίζει αποικίες στην επιφάνεια των αυγών. Το περιεχόµενου του αυγού µπορεί να µολυνθεί µε κάθετο τρόπο, όταν οι ωοθήκες ή οι σάλπιγγες της ωοπαραγωγού όρνιθας είναι µολυσµένες, και µε οριζόντιο τρόπο, όταν µολυντές, προερχόµενοι π.χ. από κοπρανώδες υλικό ή σκόνη στη φωλιά, µπορέσουν να διεισδύσουν διαµέσου του κελύφους στο εσωτερικό του αυγού. Το πλύσιµο των αυγών δεν µπορεί να αλλάξει την κατάσταση της κάθετης µετάδοσης µολυντών. Στην περίπτωση της οριζόντιας µετάδοσης, η µεµβράνη συνιστά ένα φυσικό φράγµα και σε 10

11 περίπτωση µη σωστής µεταχείρισης, καταστροφή της µεµβράνης µπορεί να προκαλέσει µεγαλύτερη ευθραυστότητα του αυγού και να αυξηθεί ο κίνδυνος µόλυνσης του περιεχοµένου του. Κίνδυνος καταστροφής της µεµβράνης µπορεί να προκληθεί από: παρουσία νερού στο κέλυφος (και µια απλή ακόµη συµπύκνωση µπορεί να καταστρέψει τη µεµβράνη όταν τα αυγά πακετάρονται υγρά), παρουσία σιδήρου στο νερό πλύσεως, ρύπανση του κελύφους από κόπρανα και, στην περίπτωση αυτή, µηχανικό βούρτσισµα για αποµάκρυνση της βρωµιάς, υψηλή πίεση (π.χ. κατά το πλύσιµο) κλπ. Για τους λόγους αυτούς, η πρακτική του καθαρισµού των αυγών πρέπει να εφαρµόζεται πολύ ήπια και προσεκτικά, για να αποφεύγεται η καταστροφή της φυσικής επιδερµίδας και η επακόλουθη ποιοτική υποβάθµιση του αυγού Υφιστάµενη κατάσταση Το πλύσιµο των επιτραπέζιων αυγών κατηγορίας Α δεν επιτρέπεται από την ευρωπαϊκή νοµοθεσία. Το άρθρο 5 παράγραφος 2 του κανονισµού (ΕΟΚ) αριθ. 1274/91 της Επιτροπής, της 15ης Μαΐου 1991, περί λεπτοµερών κανόνων για την εφαρµογή του κανονισµού (ΕΟΚ) αριθ. 1907/90 σχετικά µε ορισµένες προδιαγραφές εµπορίας για τα αυγά 4 αναφέρει ότι "Τα αυγά της κατηγορίας Α δεν πρέπει να πλένονται ή να καθαρίζονται µε άλλο τρόπο πριν ή µετά την κατάταξη." Λόγω της διάταξης αυτής, τα πλυµένα αυγά πρέπει να κατατάσσονται στα αυγά κατηγορίας Β αλλά η πρακτική αυτή σπάνια εφαρµόζεται στην ΕΕ, µε εξαίρεση τη Σουηδία. Η απροθυµία που εµφανίζεται στην ΕΕ να επιτραπεί η πρακτική του πλυσίµατος των αυγών είναι απόρροια του φόβου ενδεχόµενης καταστροφής της επιδερµίδας, όπως περιγράφεται ανωτέρω. Η νοµοθεσία ΕΕ προβλέπει τη συγχώνευση των σηµερινών κατηγοριών B και Γ στην κατηγορία Β και ότι, µε έναρξη από 1η Ιανουαρίου 2004, τα αυγά κατηγορίας Β δεν θα πρέπει να πωλούνται πλέον ως επιτραπέζια αυγά. Αυτό δηµιουργεί ανησυχία στη Σουηδία όπου το πλύσιµο των αυγών είναι µια συνήθης πρακτική και οι προτιµήσεις ορισµένων καταναλωτών γέρνουν προς την πλευρά της αγοράς πλυµένων αυγών. Σε χώρες όπου το πλύσιµο των αυγών επιτρέπεται, η πρακτική αυτή θεωρείται ως µία πρακτική σχετικά χαµηλού κινδύνου. Στις µέρες µας, η πρακτική του πλυσίµατος των αυγών και ο διαθέσιµος στην αγορά εξοπλισµός καθιστούν την όλη πρακτική πιο υπεύθυνη από πριν. Οι σηµερινές µηχανές πλυσίµατος είναι φιλικότερες στο αυγό. 4 ΕΕ L 121 της , σ

12 Σήµερα, η γενική επαγγελµατική διαδικασία για το πλύσιµο των αυγών µπορεί να χωριστεί σε τέσσερα στάδια: 1. βρέξιµο 2. πλύσιµο 3. ξέπλυµα και 4. ξήρανση. 5. Κατόπιν ακολουθεί η κανονική διεργασία ταξινόµησης και συσκευασίας όπως γίνεται και σε εγκαταστάσεις που δεν χρησιµοποιούν πλύσιµο. Το κόστος για τα µεσαίου και µεγάλου µεγέθους κέντρα συσκευασιών, οδηγεί σε ασήµαντη αύξηση της τιµής του αυγού. Το κόστος εκτιµάται σε 0,01 ανά πλυµένο αυγό και µπορεί να θεωρηθεί ως αµελητέο όταν ο καταναλωτής είναι έτοιµος να το πληρώσει Εξελίξεις στη Σουηδία Το πλύσιµο των αυγών εφαρµόζεται στη Σουηδία εδώ και σαράντα χρόνια. Η στάση του σουηδού καταναλωτή είναι να προτιµά τα πλυµένα αυγά, έπειτα από µια εκστρατεία ενηµέρωσης, µε έντονη ζήτηση για πλύσιµο από τον τοµέα της µαζικής εστίασης, ιδιαίτερα τα νοσοκοµεία. Ποσοστό κάτι περισσότερο από το 50% των επιτραπέζιων αυγών στη Σουηδία είναι πλυµένα. Οι σουηδικές αρχές ζήτησαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να τους επιτραπεί να συνεχίσουν το πλύσιµο των αυγών για την εσωτερική τους αγορά. Οι υπηρεσίες της Επιτροπής οργάνωσαν συνάντηση οµάδας εργασίας το Μάιο 2003 και διήµερη επίσκεψη στη Σουηδία, η οποία πραγµατοποιήθηκε στις 5 και 6 Ιουνίου 2003, όπου η Επιτροπή βοηθήθηκε από ειδικό εµπειρογνώµονα στο πλύσιµο των αυγών από το ΗΒ. Η επίσκεψη έδωσε την ευκαιρία στην αποστολή να δει εν λειτουργία µηχανήµατα πλυσίµατος αυγών και να συζητήσει το πλύσιµο των αυγών µε εκπρόσωπο της αρµόδιας αρχής συµπεριλαµβανοµένων και επιθεωρητών της Εθνικής Υπηρεσίας Τροφίµων, οι οποίοι ήταν παρόντες καθ όλη τη διάρκεια της επίσκεψης. Πραγµατοποιήθηκαν επισκέψεις σε δύο κέντρα συσκευασίας αυγών το ένα δεν έπλενε, το άλλο έπλενε τα αυγά. Οι εκφρασθείσες απόψεις έφεραν στην επιφάνεια την υφιστάµενη ποικιλία γνωµών που αποτέλεσε γνώρισµα των συζητήσεων για το πλύσιµο των αυγών. Η βιοµηχανία προϊόντων αυγού απαιτεί καθαρά προϊόντα ενώ και τα εκκολαπτήρια πλένουν ή απολυµαίνουν τα αυγά. Οι Σουηδοί στηρίζουν τις απόψεις τους για το πλύσιµο των επιτραπέζιων αυγών στους πιθανούς κινδύνους παρουσίας στο κέλυφος παρασίτων, βακτηρίων, ιών, µυκήτων, σκόνης, ούρων. ιαβλέπουν µεγάλους κινδύνους στη µετακίνηση ωοπαραγωγών ορνίθων από παραδοσιακά κλουβιά σε επιδαπέδια παραγωγή ή εµπλουτισµένα κλουβιά, όπου οι όρνιθες έρχονται σε µεγαλύτερη επαφή µε ακαθαρσίες, κοπριές και µικροοργανισµούς που ζουν στο περιβάλλον. Περαιτέρω, θεωρούν ότι τα άπλυτα αυγά µπορεί να µεταφέρουν µολύνσεις από το κέλυφος στα ψυγεία και κατά το χειρισµό των αυγών µαζί µε άλλα τρόφιµα. Σήµερα, τα επιτραπέζια αυγά στη Σουηδία αποθηκεύονται υπό ελεγχόµενη θερµοκρασία. Στην αλυσίδα του θερµοκρασιακού ελέγχου περιλαµβάνονται παραγωγοί, φορτηγά, σταθµοί συσκευασίας, λιανοπωλητές και καταστήµατα µέχρι τον τελικό καταναλωτή. Τα αυγά φυλάσσονται σε σταθερή θερµοκρασία C. Επί του παρόντος στη Σουηδία υπάρχουν ολίγοι συσκευαστές αυγών από τους οποίους οι µισοί δεν πλένουν και οι άλλοι µισοί πλένουν τα αυγά και τα εµπορεύονται ως κατηγορίας B. Το ξαναπλύσιµο βρώµικων αυγών που έχουν ήδη πλυθεί δεν επιτρέπεται πρόκειται για σηµαντικό µέτρο ασφάλειας. 12

13 Από πολλές απόψεις τα λειτουργούντα συστήµατα είναι παρόµοια µε εκείνα που υπάρχουν σε χώρες εκτός της ΕΕ όπου το πλύσιµο αποτελεί συνήθη διαδικασία. Κατά τη διαδικασία του πλυσίµατος καθαυτή τα αυγά φαίνεται ότι υφίστανται ιδιαίτερα προσεκτική µεταχείριση µε ένα πολύ ήπιο βούρτσισµα. Ωστόσο δεν ήταν δυνατή η συγκέντρωση επαρκών πληροφοριών για την επίδραση του πλυσίµατος στη δοµή του κελύφους και την πιθανότητα καταστροφής της µεµβράνης. Οι κατασκευαστές µηχανών δεν έχουν συνήθως τέτοιες πληροφορίες επειδή οι πρακτικές του πλυσίµατος θεωρούνται ως ασφαλείς και απόλυτα καθιερωµένες σε άλλες χώρες. Αν και το δεύτερο αυτό κέντρο συσκευασίας στο οποίο έγινε επίσκεψη έχει στοιχεία για τη διάρκεια ζωής των αυγών (συνολικοί αριθµοί βακτηρίων στα κελύφη και το περιεχόµενο, µονάδες Haugh και ύψος αεροθαλάµου) µέσω µελετών που έγιναν σε συνεργασία µε το Σουηδικό Ινστιτούτο Τροφίµων και Βιοτεχνολογίας, έγιναν συστάσεις για αµεσότερους τρόπους εκτίµησης της επίδρασης των πρακτικών πλυσίµατος στην ποιότητα του κελύφους. Από τις συζητήσεις που έλαβαν χώρα καταδείχθηκε ότι η αρµόδια αρχή υποστηρίζει έντονα τη συνέχιση του πλυσίµατος των αυγών στη Σουηδία. Ορισµένοι λιανοπωλητές και θεσµικοί αγοραστές (π.χ. νοσοκοµεία) επέµεναν στα πλυµένα αυγά, θεωρώντας τα καθαρότερα και ασφαλέστερα. Εκφράστηκε ο φόβος ότι τυχόν διακοπή του πλυσίµατος των αυγών µπορεί να οδηγήσει στη µεταπήδηση ορισµένων από αυτούς τους αγοραστές αυγών στη χρήση προϊόντων αυγού αντί αυγών µε κέλυφος και ότι η αγορά αυτή µπορούσε τότε να αποτελέσει πεδίο φθηνών εισαγωγών από άλλες χώρες. Επεξηγήθηκαν οι διαδικασίες που χρησιµοποιούνται από την ΕΥΤ στις επιθεωρήσεις των εγκαταστάσεων συσκευασίας. Προς το παρόν ο αριθµός των εν λειτουργία µηχανών πλυσίµατος αυγών στη Σουηδία είναι περιορισµένος στις 4-5 µόνο συνολικά, συσκευάζουν όµως µεγάλους αριθµούς αυγών. Το 95% περίπου του τοµέα παραγωγής χρησιµοποιεί αυγά µε άσπρο κέλυφος ενώ µόνο το 5% καφέ. Μικρές ποσότητες ρύπου φαίνονται περισσότερο στα αυγά µε άσπρο παρά σε εκείνα µε καφέ κέλυφος. Ελλείψει εγκρίσεως για το πλύσιµο των αυγών σε οργανωµένη βάση, οι σουηδοί παραγωγοί θα συνεχίσουν να υπόκεινται στο µεγάλο πειρασµό να πλένουν παράνοµα τα αυγά στις εκµεταλλεύσεις χρησιµοποιώντας υποδεέστερο εξοπλισµό µε ανεπαρκείς διασφαλίσεις. Η απαγόρευση του παράνοµου πλυσίµατος είναι δύσκολο να εφαρµοστεί και ο πειρασµός είναι πιθανόν να αυξηθεί όσο καθίστανται αυστηρότερα τα ελάχιστα όρια ρύπου και οι χώρες κινούνται προς συστήµατα παραγωγής αυγών µη κλωβού όπου τα πρώτης ποιότητας αυγά είναι ακριβότερα αλλά η πιθανότητα ρύπανσης των κελυφών είναι µεγαλύτερη. Συµπερασµατικά, από τεχνικής απόψεως πρέπει να επιτραπεί το πλύσιµο των επιτραπέζιων αυγών σε εθελοντική βάση στη Σουηδία µε την πρόβλεψη προσωρινής παρέκκλισης από τις κοινές προδιαγραφές εµπορίας. Τα πλυµένα αυτά αυγά πρέπει να είναι σύµφωνα µε τα κριτήρια για τα αυγά κατηγορίας Α και να επισηµαίνονται ως "πλυµένα αυγά" στη συσκευασία. Η παρέκκλιση αυτή πρέπει να περιοριστεί σε εγκαταστάσεις που ήδη εφαρµόζουν τη διεργασία του πλυσίµατος και υπό τον όρο ότι θα υιοθετηθούν κατά το δυνατόν τα αυστηρότερα πρότυπα και έλεγχοι, συµπεριλαµβανοµένης της πρότερης έγκρισης του χρησιµοποιούµενου εξοπλισµού. Η άποψη αυτή βασίζεται σε προηγούµενες µελέτες επί του θέµατος καθώς και στα πορίσµατα της επίσκεψης. 13

14 Ένα από µακρού υφιστάµενο επιχείρηµα κατά του πλυσίµατος των αυγών, και της έγκρισής του σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι ότι µπορεί να χρησιµοποιηθεί για τη συγκάλυψη χαµηλών προτύπων διαχείρισης και υγιεινής σε εκτροφεία και κέντρα συσκευασίας. Το πλύσιµο των αυγών πρέπει να επιτρέπεται µόνο σε εκείνους που είναι έτοιµοι να υιοθετήσουν τα υψηλότερου επιπέδου πρότυπα τόσο σε επίπεδο εκτροφείου όσο και κέντρου συσκευασίας. Αναγνωρίζοντας ότι το κακό πλύσιµο µπορεί να καταστήσει ένα αυγό πιο ευάλωτο, το πλύσιµο των αυγών πρέπει να επιτραπεί µόνο σε επιχειρήσεις µε νοοτροπία 'υγιεινής τροφίµων'. Αυτό δεν σηµαίνει αποκλεισµό µικρών επιχειρήσεων. 5. ΣΗΜΑΝΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΤΡΑΠΕΖΙΩΝ ΑΥΓΩΝ 5.1. Οδηγία για την ευζωία και µητρώο εκτροφείων Η οδηγία αριθ. 1999/74/ΕΚ θεσπίζει ειδικές απαιτήσεις για την προστασία των ωοπαραγωγών ορνίθων. Ορίζει ελάχιστα πρότυπα για διάφορα συστήµατα εκτροφής και επιτρέπει στα κράτη µέλη να επιλέγουν το καταλληλότερο ή καταλληλότερα συστήµατα. Το άρθρο 7 της εν λόγω οδηγίας προβλέπει την καταχώρηση κάθε εγκατάστασης που εµπίπτει στο πεδίο εφαρµογής της από την αρµόδια αρχή του κράτους µέλους και την παροχή ενός διακριτικού αριθµού. Ο αριθµός αυτός προβλέπεται ως µέσον ιχνηλάτησης της προέλευσης των αυγών που διατίθενται στην αγορά για ανθρώπινη κατανάλωση. Οι ρυθµίσεις για την εφαρµογή της καταχώρησης θεσπίζονται στην οδηγία αριθ. 2002/4/ΕΚ της Επιτροπής, της 30ής Ιανουαρίου Τα κράτη µέλη υποχρεώθηκαν να εκδώσουν την αναγκαία νοµοθεσία για την εγκαθίδρυση συστήµατος καταχώρησης σε εθνικό επίπεδο µέχρι την 31η Μαρτίου 2003 και µέχρι την 31η Μαΐου 2003 να καταχωρήσουν όλες τις εγκαταστάσεις µε 350 ή περισσότερες ωοπαραγωγές όρνιθες, παρέχοντας και το σχετικό διακριτικό κωδικό. Τον Μάιο 2003 εστάλησαν σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 226 ΕΚ επίσηµες ειδοποιήσεις σε 13 κράτη µέλη. Μέχρι τις 17 Ιουνίου 2003 τέσσερα µόνον κράτη µέλη είχαν κοινοποιήσει πλήρη εναρµόνιση και δύο µόνον µερική εναρµόνιση. Η οδηγία αριθ. 2002/4/ΕΚ ορίζει τα αναγκαία στοιχεία που απαιτούνται για την καταχώρηση. Περαιτέρω θεσπίζει τη δοµή του αριθµού, ο οποίος πρέπει να αποτελείται από ένα κωδικό για τη µέθοδο εκτροφής όπως ορίζεται στις προδιαγραφές εµπορίας (1= ελεύθερης βοσκής, 2 = κλιµακωτής εσχάρας, 3 = κλωβού), ένα διψήφιο κωδικό κατά ISO για το κράτος µέλος και την ταυτότητα της εγκατάστασης. Όσον αφορά το τελευταίο στοιχείο, τα κράτη µέλη είναι ελεύθερα να χρησιµοποιήσουν ήδη υφιστάµενους αριθµούς καταχώρησης, που χρησιµοποιούνται για άλλους σκοπούς. 5 ΕΕ L 30 της , σ

15 5.2. Σήµανση των επιτραπέζιων αυγών Αυγά παραγόµενα στην ΕΕ Λεπτοµερείς κανόνες για το σφράγισµα του κελύφους αυγών κατηγορίας Α µε " κωδικό που αναφέρει τον διακριτικό αριθµό του παραγωγού και επιτρέπει να εξακριβωθεί ο τρόπος εκτροφής", σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 7 παράγραφος 1 σηµείο α), προσδιορίζονται σύµφωνα µε τη διαδικασία που θεσπίζεται στο άρθρο 20 του κανονισµού (ΕΟΚ) αριθ. 1907/90 του Συµβουλίου, δηλ. µε κανονισµό εφαρµογής εκδιδόµενο από την Επιτροπή σύµφωνα µε τη διαδικασία της διαχειριστικής επιτροπής. Συνεπώς η Επιτροπή πρέπει να προτείνει τροποποιήσεις του κανονισµού (ΕΟΚ) αριθ. 1274/91 της Επιτροπής, περί λεπτοµερών κανόνων εφαρµογής του κανονισµού (ΕΟΚ) αριθ. 1907/90 σχετικά µε ορισµένες προδιαγραφές εµπορίας για τα αυγά. Οι κανόνες αυτοί, σε σχέση µε τη χρήση του κωδικού εκτροφείου, την ένδειξη της µεθόδου εκτροφής και άλλα σχετικά θέµατα, θα αφορούν τα ακόλουθα ιδιαιτέρως σηµεία: κωδικός εκτροφείου και άλλες ενδείξεις στα αυγά: Ο κωδικός εκτροφείου όπως ορίζεται στην οδηγία αριθ. 2002/4/ΕΚ πρέπει να σφραγίζεται πάνω στα αυγά. Πέραν του υποχρεωτικού αυτού κωδικού, η πλήρης ένδειξη της µεθόδου εκτροφής πάνω στα αυγά πρέπει να είναι προαιρετική, στη συσκευασία µπορεί να δίδεται µια επεξήγηση του κωδικού εκτροφείου (στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό), το κύριο ζήτηµα είναι ο τόπος σφράγισης των επιτραπέζιων αυγών, το εκτροφείο ή το κέντρο συσκευασίας. Η σφράγιση στο εκτροφείο έχει το προφανές πλεονέκτηµα ότι καθίσταται σαφώς αναγνωρίσιµη η προέλευση των αυγών και αποφεύγονται µεταγενέστερα "σφάλµατα" (απατηλές πρακτικές). Από την άλλη µεριά, τα προβλήµατα κόστους και χειρισµού είναι πιο σηµαντικά σε µικρότερες µονάδες. Περαιτέρω, η σφράγιση στο εκτροφείο καλύπτει όλα τα αυγά και όχι µόνο τα επιτραπέζια (80% της συνολικής παραγωγής) ενώ θα υφίσταται επίσης "διπλή" σφράγιση (εκτροφείο: κωδικός, κέντρο συσκευασίας: ηµεροµηνίες). Σκόπιµο είναι συνεπώς να εξεταστεί µια ευέλικτη προσέγγιση δηλ. να δοθεί η δυνατότητα σφραγίσµατος στο εκτροφείο ή στο κέντρο συσκευασίας όπου, στη δεύτερη περίπτωση, πρέπει να θεσπιστούν πρόσθετοι όροι σχετικά µε το διαχωρισµό των επιµέρους προµηθευτών. Η άποψη αυτή αντιστοιχεί στη γνώµη της πλειοψηφίας που εκφράστηκε στις οµάδες εµπειρογνωµόνων από εκπροσώπους όλων των οµάδων και δεν εµποδίζει τη χρήση και περαιτέρω ανάπτυξη σχηµάτων πιστοποίησης που να βασίζονται και να προάγουν τη σφράγιση των αυγών στο εκτροφείο, για να βελτιωθεί η ιχνηλασιµότητα των αυγών σε περιπτώσεις πωλήσεων σε εβδοµαδιαίες (λαϊκές) αγορές, προτείνεται η κατάργηση της παρέκκλισης µε την οποία εξαιρούνται οι εκτροφείς από την υποχρέωση εφαρµογής των διατάξεων περί επισήµανσης του άρθρου 7 παράγραφος 1 σηµείο α) για τα αυγά ιδίας παραγωγής που πωλούν σε τοπικές αγορές. Πράγµατι, η εµπειρία έδειξε ότι τέτοιες πωλήσεις δεν περιορίζονται συχνά στην ίδια παραγωγή του εκτροφέα και οι τοπικές αρχές δεν είναι σε θέση να σταµατήσουν τέτοιες απατηλές πρακτικές. Προς υποβοήθηση της σωστής εφαρµογής των προδιαγραφών εµπορίας στις τοπικές αγορές, προτείνεται περαιτέρω: 15

16 τα µη ταξινοµηµένα αυγά που µεταφέρονται από κέντρα συσκευασίας σε άλλα κέντρα συσκευασίας να είναι πάντοτε σφραγισµένα µε τον κωδικό εκτροφείου, όλα τα µη ταξινοµηµένα αυγά που διακινούνται στο εµπόριο µεταξύ κρατών µελών πρέπει να είναι σφραγισµένα µε τον κωδικό εκτροφείου Εισαγόµενα αυγά Ο κώδικας σφραγίσµατος επιτραπέζιων αυγών που διατίθενται στην αγορά της Κοινότητας έχει εφαρµογή και στα εισαγόµενα αυγά. Το άρθρο 7 παράγραφος 1 σηµείο β) του κανονισµού (ΕΟΚ) αριθ. 1907/90 του Συµβουλίου προβλέπει ότι η Επιτροπή πρέπει να αξιολογεί τις µεθόδους επισήµανσης που ισχύουν σε εξαγωγικές τρίτες χώρες. Ανάλογα µε τα ευρήµατα, προβλέπονται δύο τύποι κωδικών: εάν οι διαδικασίες ορισµένων χωρών είναι ισοδύναµες µε τους κανόνες της Κοινότητας, τα εισαγόµενα αυγά µπορούν να λαµβάνουν ένα διακριτικό κωδικό όπως προβλέπεται στο άρθρο 7 παράγραφος 1 σηµείο α) του κανονισµού (ΕΟΚ) αριθ. 1907/90, εάν οι διαδικασίες δεν θεωρούνται ισοδύναµες, πρέπει να δίδεται ένας διακριτικός κωδικός µε τον οποίο να µπορεί να αναγνωρίζεται η µη προσδιοριζόµενη µέθοδος εκτροφής και η χώρα προέλευσης. Λεπτοµερείς κανόνες για το σφράγισµα των εισαγόµενων αυγών θα θεσπιστούν στον κανονισµό εφαρµογής της Επιτροπής. Ο έλεγχος της συµµόρφωσης µε τους κανόνες αυτούς πρέπει να αφεθεί στις αρµόδιες εθνικές αρχές που έχουν την ευθύνη παρακολούθησης της συµµόρφωσης µε τους σχετικούς υγειονοµικούς και κτηνιατρικούς κανόνες. Πράγµατι, η κτηνιατρική νοµοθεσία της ΕΕ σχετικά µε τις εισαγωγές αυγών µε κέλυφος από τρίτες χώρες δεν είναι ακόµη πλήρως εναρµονισµένη. Επαφίεται στα κράτη µέλη να εγκρίνουν σταθµούς συσκευασίας σε εγκεκριµένες από την ΕΕ τρίτες χώρες από τους οποίους µπορούν να εισαχθούν αυγά µε κέλυφος στο αντίστοιχο κράτος µέλος. Ο πίνακας 6 περιλαµβάνει κατάλογο τρίτων χωρών από τις οποίες εισήχθησαν αυγά µε κέλυφος κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων ετών Οι περισσότερες από τις εισαγωγές αυτές προορίζονται για εσωτερική επεξεργασία. Για ορισµένες εισαγωγές µε κανονικό καθεστώς οι τιµές cif δείχνουν ότι πρόκειται µάλλον για προϊόντα άλλα από επιτραπέζια αυγά ορνίθων (Μεξικό: ειδικά απηλλαγµένα παθογόνων γονιµοποιηµένα αυγά, ΗΠΑ: αυγά εκκόλαψης, Κίνα, Ταϊβάν, Σιγκαπούρη: αυγά ορτυκιών). Λαµβάνοντας το στοιχείο αυτό υπόψη, η Επιτροπή απευθύνθηκε στις ακόλουθες 10 τρίτες χώρες ζητώντας τους πληροφορίες για τους κανόνες ταξινόµησης και επισήµανσης των αυγών, τα κριτήρια για τις µεθόδους εκτροφής και τα λειτουργούντα µητρώα ορνιθοτροφείων: ηµοκρατία της Τσεχίας, Ουγγαρία, Λιθουανία, Πολωνία, Νορβηγία, Ελβετία, ΗΠΑ, Καναδάς, Ισραήλ, Λ Κίνας. Μέχρι τις 20 Ιουνίου 2003 είχαν απαντήσει: ηµοκρατία της Τσεχίας, Λιθουανία, Ελβετία, Ισραήλ. 16

17 Η Λιθουανία και το Ισραήλ ανέφεραν ότι οι εξαγωγές τους αυγών µε κέλυφος στην ΕΕ αφορούν αυγά για επεξεργασία. Η Ελβετία ανέφερε ότι το 2002 δεν καταγράφηκαν εξαγωγές αυγών στην ΕΕ και ότι λόγω του υψηλού κόστους παραγωγής σε σύγκριση µε εκείνο της Κοινότητας, εµφανίζεται απίθανο να πραγµατοποιηθούν εµπορικές εξαγωγές. Μητρώο ορνιθοτροφείων υφίσταται στην Ελβετία και το Ισραήλ. Η Λιθουανία ολοκληρώνει την προετοιµασία της διαδικασίας για την καταχώρηση ορνιθοτροφείων σύµφωνα µε την οδηγία αριθ. 2002/4/ΕΚ η οποία προβλέπεται να τεθεί σε ισχύ τον Ιούνιο Στην Ελβετία (όρνιθες εκτός κλωβού) και το Ισραήλ, τα επιτραπέζια αυγά πρέπει να σφραγίζονται µε τη χώρα προέλευσης (CH) ή την επωνυµία ή το εµπορικό σήµα του εγκεκριµένου αναδόχου (κέντρου συσκευασίας) και την κατηγορία βάρους (Ισραήλ). Η ένδειξη της µεθόδου εκτροφής ή κωδικού παραγωγού δεν είναι υποχρεωτική σε καµµία από τις δύο αυτές χώρες. Από τα ληφθέντα µέχρι τώρα στοιχεία από τέσσερις χώρες προκύπτει ότι µόνον η Λιθουανία µπορεί να χαρακτηριστεί ως χώρα µε απολύτως ισοδύναµες διατάξεις σύµφωνα µε το άρθρο 7 παράγραφος 1 σηµείο β) του κανονισµού (ΕΟΚ) αριθ. 1907/90 υπό την προϋπόθεση της εφαρµογής της οδηγίας αριθ. 2002/4/ΕΚ µέχρι την 1η Ιανουαρίου Απαιτούνται περαιτέρω πληροφορίες από την ηµοκρατία της Τσεχίας όσον αφορά ορισµένα εκκρεµούντα θέµατα (τύπος εκτροφής και µητρώο ορνιθοτροφείων) καθώς και από την Ουγγαρία και Πολωνία, στα οποία δεν έχουν µέχρι τώρα ληφθεί απαντήσεις. 6. ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Έχοντας εξετάσει τις καταναλωτικές τάσεις καθώς και τα ζητήµατα της υγιεινής, του πλυσίµατος και της σήµανσης των αυγών, η Επιτροπή συνιστά να αναληφθούν τα ακόλουθα βήµατα και µέτρα 1. Για να βελτιωθεί τόσο η ιχνηλασιµότητα των αυγών όσο και η πληροφόρηση των καταναλωτών, θα πρέπει να εφαρµοστεί από την 1η Ιανουαρίου 2004 το σφράγισµα των επιτραπέζιων αυγών µε κωδικό που θα περιλαµβάνει τον διακριτικό αριθµό του παραγωγού και θα επιτρέπει την αναγνώριση της µεθόδου εκτροφής, όπως προβλέπεται στον κανονισµό (ΕΟΚ) αριθ. 5/2001 που τροποποιεί τον κανονισµό (ΕΟΚ) αριθ. 1907/ Για να διευκολυνθεί ο έλεγχος των πωλήσεων αυγών σε τοπικές αγορές, θα πρέπει να σφραγίζονται και αυγά που πωλούν παραγωγοί από τη δικιά τους παραγωγή στις αγορές αυτές. 3. Για µια µεταβατική περίοδο τριών ετών θα πρέπει να επιτραπεί υπό αυστηρή επιτήρηση το πλύσιµο επιτραπέζιων αυγών για µονάδες συσκευασίας οι οποίες, την 1η Ιουνίου 2003, είχαν σχετική προς τούτο έγκριση. Η Ευρωπαϊκή αρχή για την ασφάλεια των τροφίµων θα πρέπει να συντάξει περιεκτική επιστηµονική έκθεση για το πλύσιµο των επιτραπέζιων αυγών µέχρι τις 31 εκεµβρίου Η Επιτροπή πρέπει να προωθήσει τη διεξαγωγή εκστρατειών από επαγγελµατικές οργανώσεις µε στόχο την ενηµέρωση των καταναλωτών για τους νέους κανόνες σήµανσης των αυγών. 17

18 5. Η Επιτροπή πρέπει να προσαρµόσει τον κανονισµό (ΕΟΚ) αριθ. 1274/91 µε σκοπό την παροχή, αφενός, επαρκούς ευκαµψίας σε µικρούς ιδιαίτερα παραγωγούς ως προς το πού θα πρέπει να σφραγίζονται τα αυγά (ορνιθοτροφείο ή κέντρο συσκευασίας) και, αφετέρου, πρόσθετων εγγυήσεων για την πρόληψη απατηλών πρακτικών στο εµπόριο σε επίπεδο παραγωγών, συσκευαστών και χονδρεµπόρων. 6. Η Επιτροπή πρέπει επίσης να προτείνει προσαρµογές στον κανονισµό (ΕΟΚ) αριθ. 1274/91 σχετικά µε τη σήµανση ταυτοποίησης εγκαταστάσεων (συλλογέων, κέντρων συσκευασίας) και να λάβει τα αναγκαία µέτρα για την αποφυγή οποιασδήποτε αλληλεπικάλυψης µεταξύ προδιαγραφών εµπορίας και µελλοντικών κοινοτικών κανόνων για την υγιεινή, ιδιαίτερα όσον αφορά την έγκριση τέτοιων εγκαταστάσεων. 18

19 Πίνακας 1 Κατανάλωση αυγών κατά κεφαλή in kg Έτος BLEU DK D EL E F IRL I NL A P FIN S UK ΕΕ ,52 14,80 16,33 11,87 16,26 15,41 11,29 10,50 10,96 6,94 13,13 13, ,33 14,36 15,88 12,46 16,15 15,53 11,25 11,70 9,38 7,03 13,58 13, ,26 12,04 15,60 12,66 16,27 16,38 10,70 11,58 9,71 7,18 13,15 13, ,46 14,19 14,82 12,36 15,85 15,57 9,46 10,42 9,96 7,44 11,50 13, ,33 14,66 14,40 11,90 16,27 14,99 9,92 10,39 10,60 7,54 12,37 13, ,88 15,03 14,72 11,28 15,24 14,99 11,43 11,27 9,26 12,03 7,75 13,16 12,07 10,64 12, ,11 15,76 14,13 11,13 14,40 14,96 10,51 11,57 10,21 11,88 8,20 13,29 12,23 10,33 12, ,12 14,95 13,21 11,05 14,70 14,66 9,79 10,67 11,31 13,88 8,40 10,71 12,27 10,22 12, ,35 16,08 13,32 10,85 14,35 15,75 8,64 10,51 13,20 13,71 8,68 10,40 10,08 10,21 12, ,51 15,86 13,74 10,59 14,69 15,96 9,44 10,52 15,27 13,79 8,37 11,82 11,96 10,02 12, ,47 14,06 13,64 10,73 13,02 16,00 7,45 10,28 12,17 13,90 8,26 10,99 12,45 10,71 12, ,43 15,16 13,93 10,63 14,35 15,55 7,45 9,86 13,32 14,43 8,25 10,40 12,21 10,86 12, ,18 16,25 13,66 10,75 13,78 15,72 6,07 10,52 14,40 14,03 8,84 10,18 12,25 10,49 12, ,52 14,51 13,74 10,55 15,10 15,95 7,10 11,79 14,51 13,38 8,92 9,95 11,84 10,08 12, ,60 13,96 13,63 10,91 18,01 15,87 9,75 14,72 14,63 13,24 9,21 10,02 11,92 10,36 13, ,99 14,62 13,55 11,59 15,64 15,77 9,71 13,02 13,85 13,13 9,86 9,44 11,80 11,43 13, e 14,44 15,44 13,61 11,19 16,02 15,35 9,21 13,06 15,88 13,83 9,53 9,83 10,99 12,26 13, f 12,87 15,35 13,26 11,02 16,06 15,30 9,14 12,94 11,09 13,49 9,07 9,74 11,13 11,97 12,85 e = εκτίµηση; f = πρόβλεψη. 19

20 Πίνακας 2 Εναλλακτική παραγωγή αυγών: µέσος αριθµός ωοπαραγωγών ορνίθων ( ) Ελεύθερης βοσκής Περιορισµένης βοσκής Στρωµνής Κλιµακωτής εσχάρας ΣΥΝΟΛΟ εναλλακτικών ΣΥΝΟΛΟ ωοπαραγωγών ορνίθων Έτος BLEU DK D EL E F IRL I NL A P FIN S UK ΕΕ δ.υ.σ δ.υ.σ δ.υ.σ δ.υ.σ δ.υ.σ δ.υ.σ δ.υ.σ δ.υ.σ δ.υ.σ δ.υ.σ δ.υ.σ δ.υ.σ δ.υ.σ δ.υ.σ δ.υ.σ δ.υ.σ ( )