ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΧ. ΜΑΚΑΡΙΟΥ Γ - ΠΛΑΤΥ Σχολική Χρονιά ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ Μάθημα: ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Ημερομηνία: 08/06/2015

Transcript

1 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΧ. ΜΑΚΑΡΙΟΥ Γ - ΠΛΑΤΥ Σχολική Χρονιά ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 Μάθημα: ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Ημερομηνία: 08/06/2015 Τάξη: Γ Χρόνος: 2 ώρες Ώρα: 7: 45-9: 45 π.μ. ΟΔΗΓΙΕΣ Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από πέντε (5) σελίδες και χωρίζεται σε δύο (2) μέρη. Να απαντήσετε σε όλα τα μέρη και σε όλα τα ερωτήματα στα φύλλα εξέτασης που σας έχουν δοθεί. Απαγορεύεται η χρήση διορθωτικού. ΜΕΡΟΣ Α : ΓΛΩΣΣΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 14) ΚΕΙΜΕΝΟ 1: Πόλεμος και Ειρήνη Ποτέ στην ιστορία η ειρήνη, αυτή η διαρκής κατάσταση σταθερότητας δεν επικράτησε. Λόγοι κυρίως οικονομικοί αλλά και πολιτικά συμφέροντα δεν επέτρεψαν να βιώσουμε αυτή την περίοδο αλλά ούτε και να ωφεληθούμε από τα τεράστια ευεργετήματα της ειρήνης. Είναι γνωστή άλλωστε η τακτική που εφάρμοζαν οι Ρωμαίοι: «Αν θες ειρήνη, παρασκεύαζε πόλεμο». Επίσης, για πολλά κράτη ο επεκτατισμός και ο ιμπεριαλισμός είναι συνήθειες παραδόσεων αλλά και αιτίες για κατάληψη ξένων κρατών, που είναι από άποψη γεωγραφική στρατηγικής σημασίας και από άποψη οικονομική, πηγή πλουτοπαραγωγική (ορυκτός πλούτος, πετρέλαιο). Άλλωστε, δε θεωρούμε ότι ο πλούτος δεν πηγάζει μόνο από την ειρήνη, αλλά και από τον πόλεμο (γνωστοί από παλιά οι έμποροι όπλων και οι μαυραγορίτες). Αν και αναγνωρίζουμε την τεράστια συμβολή της ειρήνης, δεν μπορούμε να αποφύγουμε τις ολέθριες συνέπειες του πολέμου. Είναι η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα, με μέσα ωστόσο που σκοτώνουν, σπέρνουν τον πανικό, φέρνουν την πολιτιστική παρακμή και γενικά καταστρέφουν κάθε προσπάθεια του ανθρώπου για ευημερία και πρόοδο. Συνεπώς, η πολιτική αυτή είναι υπεύθυνη για τις επικίνδυνες και απειλητικές συνθήκες στις οποίες βρίσκεται σήμερα ο κόσμος. Η ειρήνη θα επικρατήσει, όταν θα εξασφαλιστεί σε κάθε κράτος το δικαίωμα να λύνει τις διαφορές του πάνω σε νομικές βάσεις, στο διεθνές δίκαιο. Αυτό πρέπει να γίνει κέντρο των διεθνών σχέσεων και κάθε κράτος που τις παραβιάζει να τιμωρείται με αυστηρές κυρώσεις. Πρέπει, μάλιστα, να συνδυαστεί με μια διεθνή οργάνωση που θα λειτουργεί πέρα από συμφέροντα και που θα έχει στρατιωτική δύναμη κάτω από τον έλεγχό της. Τότε θα ήταν δυνατή μια εξισορρόπηση της κατάστασης, που θα συνέβαλε στην οικοδόμηση της διεθνούς ειρήνης. Πρέπει επιτέλους να συνειδητοποιήσουμε ότι η ειρήνη έρχεται μέσα από την κατανόηση και την αλληλοϋποστήριξη. «Έλλογη σκέψη» Τάνια Κωστάλα (διασκευή) 1

2 ΚΕΙΜΕΝΟ 2 : Διακήρυξη των νομπελιστών για το μέλλον του κόσμου στο νέο αιώνα Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την παγκόσμια ειρήνη στα επόμενα χρόνια θα προκύψει όχι τόσο από τις παράλογες πράξεις των κρατών ή ατόμων, αλλά κυρίως από τις νόμιμες απαιτήσεις των αδικημένων του κόσμου. Η πλειοψηφία από αυτούς τους φτωχούς και στερημένους βρίσκεται σε οριακή κατάσταση και είναι αυτοί που ζουν στις περιοχές της ισημερινής ζώνης και στα ζεστά κλίματα.[...] Εάν, λοιπόν επιτρέψουμε να διαδοθεί η καταστροφική δύναμη των όπλων και των εξοπλισμών σε αυτό τον ευαίσθητο τόπο, είναι ενδεχόμενο να προκαλέσουμε μια μεγάλη έκρηξη που μπορεί να αφανίσει πλούσιους και φτωχούς. Η μόνη ελπίδα για το μέλλον του κόσμου βρίσκεται στην ανάπτυξη διεθνούς συνεργασίας και στη νομιμοποίηση της δημοκρατίας σε όλο τον κόσμο. Είναι καιρός να γυρίσουμε την πλάτη στη μονομερή αναζήτηση ασφάλειας στον κόσμο, με την οποία επιζητούμε καταφύγια πίσω από τοίχους. Αντιθέτως, πρέπει να επιμείνουμε στην αναζήτηση τρόπων για ενωμένη δράση ενάντια σε έναν εξοπλισμένο κόσμο. Αυτός ο στόχος θα αποτελέσει βασικό συστατικό σταθερότητας, καθώς προχωρούμε σε μεγαλύτερο βαθμό κοινωνικής δικαιοσύνης, η οποία από μόνη της δίνει ελπίδα για ειρήνη. Μερικά από τα απαραίτητα, νόμιμα εργαλεία είναι ήδη στα χέρια μας, όπως η Συνθήκη για τους Αντιβαλλιστικούς Πυραύλους (ΑΒΜ), η Σύμβαση για την Αλλαγή του Κλίματος, οι συνθήκες για τη Μείωση των Στρατηγικών Όπλων και η Σύμβαση για τη Συνολική Απαγόρευση Όπλων. Ως πολίτες που ανησυχούμε, προτρέπουμε όλες τις κυβερνήσεις να δεσμευτούν σε αυτούς τους στόχους, οι οποίοι αποτελούν βήματα προς την αντικατάσταση του πολέμου από διεθνή και έννομη τάξη. Για να επιβιώσουμε στον κόσμο που μεταμορφώσαμε, πρέπει να μάθουμε να σκεφτόμαστε με καινούργιο τρόπο. Σήμερα το μέλλον του καθενός εξαρτάται από το καλό όλων. 1. Ερωτήσεις Κατανόησης: περ. Χημικά Χρονικά, τομ.64, τεύχ.2, (επιλογή επιμέλεια: Π. Σίσκος, απόδοση: Α. Οικονόμου), Φεβρουάριος 2002 Προσοχή: Μην αντιγράφετε από τα αποσπάσματα. Οι απαντήσεις να δίνονται με δικά σας λόγια. α) Από το κείμενο 1 να εντοπίσετε και να αναπτύξετε δύο αίτια που οδηγούν σε πόλεμο. (μον 1 ) β) Να αναφέρετε δύο τρόπους που συμβάλλουν στην εδραίωση της ειρήνης (έναν από κάθε κείμενο). (μον. 1 ) 2. Οργάνωση Κειμένων: α) Να γράψετε έναν αντιπροσωπευτικό πλαγιότιτλο για την καθεμιά από τις ακόλουθες παραγράφους: Κείμενο 1: 2 η παράγραφος (Αν και αναγνωρίζουμε... σήμερα ο κόσμος) Κείμενο 2: 1 η παράγραφος (Ο μεγαλύτερος κίνδυνος... στα ζεστά κλίματα.) (μον.0,5) (μον.0,5) 2

3 3. Μορφοσυντακτικά Φαινόμενα: 1. Να εντοπίσετε στο κείμενο 1 και να γράψετε στο φύλλο εξέτασής σας: α) Δύο δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις διαφορετικού είδους β) Να αναγνωρίσετε το είδος τους (μον.1) 2. Οι πιο κάτω δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις είναι υπογραμμισμένες στα κείμενα που προηγούνται. Αφού τις αντιγράψετε στο φύλλο εξέτασής σας να γράψετε: (α) Το είδος της καθεμιάς (β) Τον συντακτικό τους ρόλο. (μον.1) (α) ότι ο πλούτος δεν πηγάζει μόνο από την ειρήνη (β) να συνδυαστεί με μια διεθνή οργάνωση 4. Λεξιλογικές Ασκήσεις: α) Η λέξη δύναμη είναι πολύσημη. Να γράψετε δύο προτάσεις με τη λέξη αυτή, στις οποίες να φαίνεται η διαφορετική της σημασία. (μον. 0,5) β Να γράψετε μια ομόηχη λέξη για την καθεμιά από τις πιο κάτω λέξεις: (μον.0,5) κλίματα ήδη 5. Παραγωγή Γραπτού Επικοινωνιακού Λόγου ( μον. 8) Ως ευαισθητοποιημένος νέος να απευθύνεις ανοιχτή επιστολή προς τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών στην οποία να αναπτύξεις τρεις τρόπους τερματισμού των πολέμων και της εδραίωσης της παγκόσμιας ειρήνης. ( λέξεις) ΜΕΡΟΣ Β : ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 6) I. ΚΕΙΜΕΝΑ ΚΕΙΜΕΝΟ 1 : Ο ήλιος ο ηλιάτορας, Οδυσσέας Ελύτης Όμορφη και παράξενη πατρίδα Ωσάν αυτή που μού λαχε* δεν είδα Ρίχνει να πιάσει ψάρια πιάνει φτερωτά Στήνει στη γη καράβι κήπο στα νερά Κλαίει φιλεί το χώμα ξενιτεύεται Μένει στους πέντε δρόμους αντρειεύεται Κάνει να πάρει πέτρα τήνε παρατά Κάνει να τη σκαλίσει βγάνει θάματα Μπαίνει σ ένα βαρκάκι πιάνει ωκεανούς Ξεσηκωμούς γυρεύει θέλει τύραννους Πέντε μεγάλους βγάνει πάνω τους βαρεί Να λείψουν απ τη μέση τους δοξολογεί. *μού λαχε: μου έτυχε 3

4 ΚΕΙΜΕΝΟ 2: [Είμαστε στο εμείς] Γράφουν σοφοί άντρες πολλοί, γράφουν τυπογράφοι ντόπιοι και ξένοι διαβασμένοι για την Ελλάδα ένα πράμα μόνον με παρακίνησε κι εμένα να γράψω, ότι τούτην την πατρίδα την έχομεν όλοι μαζί, και σοφοί και αμαθείς και πλούσιοι και φτωχοί και πολιτικοί και στρατιωτικοί και οι πλέον μικρότεροι άνθρωποι όσοι αγωνιστήκαμεν, αναλόγως ο καθείς, έχομεν να ζήσομεν εδώ. Το λοιπόν δουλέψαμεν όλοι μαζί, να την φυλάμεν κι όλοι μαζί και να μην λέγει ούτε ο δυνατός «εγώ», ούτε ο αδύνατος. Ξέρετε πότε να λέγει ο καθείς«εγώ»; Όταν αγωνιστεί μόνος του και φκιάσει, ή χαλάσει, να λέγει εγώ όταν όμως αγωνίζονται πολλοί και φκιάνουν, τότε να λένε «εμείς». Είμαστε εις το «εμείς» κι όχι εις το «εγώ». [Η απάντηση στον Δεριγνύ] Εκεί οπού φκιαχνα τις θέσεις εις τους Μύλους ήρθε ο Ντερνύς να με ιδεί. Μου λέγει: Τι κάνεις αυτού; Αυτές οι θέσες είναι αδύνατες τι πόλεμον θα κάμετε με τον Μπραΐμη αυτού; Του λέγω, είναι αδύνατες οι θέσες κι εμείς, όμως είναι δυνατός ο Θεός οπού μας προστατεύει και θα δείξομεν την τύχη μας σ αυτές τις θέσεις τις αδύνατες. Κι αν είμαστε ολίγοι εις το πλήθος του Μπραΐμη, παρηγοριόμαστε μ έναν τρόπο, ότι η τύχη μας έχει τους Έλληνες πάντοτε ολίγους. Ότι αρχή και τέλος, παλαιόθεν και ως τώρα, όλα τα θερία πολεμούν να μας φάνε και δεν μπορούνε τρώνε από μας και μένει και μαγιά. Και οι ολίγοι αποφασίζουν να πεθάνουν κι όταν κάνουν αυτήνη την απόφασιν, λίγες φορές χάνουν και πολλές κερδαίνουν. Η θέση οπού είμαστε σήμερα εδώ είναι τοιαύτη και θα ιδούμεν την τύχη μας οι αδύνατοι με τους δυνατούς. «Τρε μπιεν», λέγει κι αναχώρησε ο ναύαρχος. ΚΕΙΜΕΝΟ 3 (αδίδακτο) [Ο κόσμος μας έλεγε τρελούς] Στρατηγού Μακρυγιάννη Απομνημονεύματα, κείμενο - εισαγωγή σημειώσεις Γιάννη Βλαχογιάννη, εκδ. Ζαχαρόπουλος, Αθήνα Ο κόσμος μας έλεγε τρελούς. Ημείς, αν δεν είμεθα τρελοί, δεν εκάναμε την επανάσταση, διατί ηθέλαμε συλλογισθεί πρώτον δια πολεμοφόδια, καβαλλαρία μας, πυροβολικό μας, τα μαγαζιά μας, ηθέλαμε λογαριάσει τη δύναμη την εδική μας, την τούρκικη δύναμη. Τώρα όπου ενικήσαμε, όπου ετελειώσαμε με καλό τον πόλεμό μας, μακαριζόμεθα, επαινόμεθα. Αν δεν ευτυχούσαμε, ηθέλαμε τρώγει κατάρες, αναθέματα. Ομοιάζομεν σαν να είναι εις ένα λιμένα πενήντα-εξήντα καράβια φορτωμένα, ένα από αυτά ξεκόβει, κάνει πανιά, πηγαίνει εις την δουλειά του με μεγάλη φορτούνα, με μεγάλο άνεμο, πηγαίνει, πουλεί, κερδίζει, γυρίζει οπίσω σώον. Τότε ακούς όλα τα επίλοιπα καράβια και λέγουν: «Ιδού άνθρωπος, ιδού παλληκάρια, ιδού φρόνιμος, και όχι σαν εμείς οπού καθόμεθα δειλοί, χαϊμένοι», και κατηγορούνται οι καπεταναίοι ως ανάξιοι. Αν δεν ευδοκιμούσε το καράβι, ήθελε ειπούν: «Μα τι τρελός να σηκωθεί με τέτοια φορτούνα, με τέτοιο άνεμο, να χαθεί ο παλιάνθρωπος, επήρε τον κόσμο εις τον λαιμό του». Η αρχηγία ενός στρατεύματος ελληνικού ήτον μία τυραννία, διατί έκαμνε και τον αρχηγό, και τον κριτή, και τον φροντιστή, και να του φεύγουν κάθε μέρα και πάλι να έρχονται. Να βαστάει ένα στρατόπεδο με ψέμματα, με κολακείες, με παραμύθια. Να του λείπουν και ζωοτροφίες και πολεμοφόδια, και να μην ακούν και να φωνάζει ο αρχηγός. Ενώ εις την Ευρώπη ο αρχιστράτηγος διατάττει τους στρατηγούς, οι στρατηγοί τους συνταγματάρχας, οι συνταγματάρχαι τους ταγματάρχας και ούτω καθεξής. Έκανε το σχέδιό του και εξεμπέρδευε. Να μου δώσει ο Βελιγκτών σαράντα χιλιάδες στράτευμα το εδιοιηκούσα, αλλ' αυτουνού να του δώσουν πεντακόσιους Έλληνας δεν ημπορούσε ούτε μία ώρα να τους διοικήσει. Κάθε Έλληνας είχε τα καπρίτσια του, τον θεό του, και έπρεπε να κάμει δουλειά κανείς με αυτούς, άλλον να φοβερίζει, άλλον να κολακεύει, κατά τους ανθρώπους. Απομνημονεύματα Θεόδωρου Κολοκοτρώνη 4

5 I. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ: 1 α.) Μελετώντας τα «Απομνημονεύματα» του Στρατηγού Μακρυγιάννη και το ποίημα του Οδ. Ελύτη «Ο ήλιος ο ηλιάτορας» παρατηρούμε ότι περιγράφουν τις δύο όψεις (θετική και αρνητική) του χαρακτήρα των Ελλήνων. Να σχολιάσετε ένα θετικό και ένα αρνητικό στοιχείο του χαρακτήρα τους από τα πιο πάνω κείμενα. ( μον. 2) β) Να γράψετε από ένα ιστορικό παράδειγμα που να επιβεβαιώνει την απάντησή σας. 2.Να σχολιάσετε τη φράση του Στρατηγού Μακρυγιάννη «τρώνε από μας και μένει και μαγιά» 3. Με βάση τα κείμενα «Ο κόσμος μας έλεγε τρελούς» και «Η απάντηση στον Δεριγνύ» να βρείτε και να αναπτύξετε δύο δυσκολίες που αντιμετώπιζαν οι Έλληνες κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης. 4.α) Να αναφέρετε δύο εκφραστικά μέσα που χρησιμοποιεί ο Ελύτης στο ποίημά του «Ο ήλιος ο ηλιάτορας» β) Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με δύο παραδείγματα από το ποίημα ( ένα για το καθένα) Η ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Μαρία Ελευθερίου 5

6 I. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ: 1 α.) Μελετώντας τα «Απομνημονεύματα» του Στρατηγού Μακρυγιάννη και το ποίημα του Οδ. Ελύτη «Ο ήλιος ο ηλιάτορας» παρατηρούμε ότι περιγράφουν τις δύο όψεις (θετική και αρνητική) του χαρακτήρα των Ελλήνων. Να σχολιάσετε δύο θετικά και δύο αρνητικά του χαρακτήρα τους. ( μον. 2) β) Να δώσετε και από ένα ιστορικό παράδειγμα που να επιβεβαιώνει την απάντησή σας. 2.Να σχολιάσετε τη φράση του Στρατηγού Μακρυγιάννη «τρώνε από μας και μένει και μαγιά» 3. Με βάση τα κείμενα «Ο κόσμος μας έλεγε τρελούς» και «Η απάντηση στον Δεριγνύ» να βρείτε και να αναπτύξετε δύο δυσκολίες που αντιμετώπιζαν οι Έλληνες κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης. 4.α) Να αναφέρετε δύο εκφραστικά μέσα που χρησιμοποιεί ο Ελύτης στο ποίημά του «Ο ήλιος ο ηλιάτορας» β) Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με δύο παραδείγματα από το ποίημα ( ένα για το καθένα) Η ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Μαρία Ελευθερίου 6