ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 ΤΟ ΓΡΑΠΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΕΞΙ (6) ΣΕΛΙΔΕΣ

Transcript

1 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 ΤΑΞΗ : Γ ΜΑΘΗΜΑ : ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : 13/06/2016 ΔΙΑΡΚΕΙΑ : 2 ΩΡΕΣ ΩΡΑ : 08:00 10:00 π.μ. ΒΑΘΜΟΣ... ΥΠΟΓΡΑΦΗ... ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ... ΤΟ ΓΡΑΠΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΕΞΙ (6) ΣΕΛΙΔΕΣ Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από δύο (2) μέρη. Να απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα. Τα ερωτήματα να απαντηθούν σε φύλλα εξέτασης, όχι στο εξεταστικό δοκίμιο. Απαγορεύεται η χρήση διορθωτικού υγρού ή ταινίας (Tipp-Ex). 1. ΓΛΩΣΣΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 30) Κείμενο 1: «Ειρήνη» [ ] Ειρήνη είναι η συμφιλίωση των ανθρώπων. Συμφιλίωση που δεν έχει τυπικό χαρακτήρα ούτε ξεκάθαρο νομικό περιεχόμενο. δεν πρόκειται για μια σύμβαση μικρής ή μεγάλης διάρκειας. Αν συνέβαινε εύκολα κάτι τέτοιο θα ήταν αρκετό να πούμε πως οι άνθρωποι είναι «ενωμένοι» ή «συμφιλιωμένοι» αφού είναι όντα κοινωνικά. Η ειρήνη όμως δεν είναι η προϋπόθεση της κοινωνικότητας αλλά ο σκοπός της. είναι η συνεκτική δύναμη των κοινωνιών. Επομένως η ειρήνη δεν είναι η φυσική κατάσταση του ανθρώπου αλλά η δικαίωσή του ως όντος κοινωνικού, που εξασφαλίζεται με την αναζήτηση της ποιότητας της ζωής. Η συνοχή δεν είναι εύκολο να εξασφαλιστεί μόνο με τον νόμο και τον φόβο της τιμωρίας. Προϋποθέτει κυρίως τη συγκατάθεση των πολιτών, την αναγκαιότητα της φιλίας, της εμπιστοσύνης, της αλληλεγγύης, της ομόνοιας. Αυτές είναι οι συνεκτικές δυνάμεις μιας κοινωνίας που επιτρέπουν στον άνθρωπο να αισθάνεται ασφαλής και βέβαιος. Η βεβαιότητα δεν είναι πολυτέλεια αλλά ανάγκη του ανθρώπου να αισθάνεται πως η κοινωνία είναι γι αυτόν ένα προστατευτικό περίβλημα, πως οι «άλλοι» δεν είναι «εχθροί» ή «ξένοι», πως δεν επιβουλεύονται την ακεραιότητα του. Αυτή η βεβαιότητα κάνει πιο πλούσια τη χαρά και δίνει την αίσθηση της διάρκειας στη ζωή, την αίσθηση δηλαδή πως η ζωή δεν πάει χαμένη. Θα λέγαμε πως η ειρήνη είναι η ανάγκη του ανθρώπου να απομακρύνει την απειλή από τη ζωή του. Γιατί ο φόβος και το άγχος στεγνώνουν τον ψυχισμό, τον μαραζώνουν και τον οδηγούν στη μοναξιά. Αυτή η μοναξιά δεν προέρχεται από την άρνηση για επικοινωνία αλλά από την αδυναμία για πραγμάτωσή της. 1

2 Όταν λοιπόν, με την ειρήνη, αναζητούμε την ασφάλεια και την βεβαιότητα, επιδιώκουμε τη συμφιλίωση του ανθρώπου πρώτα με τον εαυτό του και ύστερα με τους άλλους. Είπαμε πως η ειρήνη είναι ένας τρόπος ζωής. Αυτό σημαίνει πως είναι ενιαία, πως διαχέεται σε κάθε τομέα της ανθρώπινης δραστηριότητας γιατί ενιαία είναι και η ζωή. Επομένως δεν πρέπει να αναφερόμαστε στη συμφιλίωση των λαών αγνοώντας την ειρήνη στις διαπροσωπικές σχέσεις. Έτσι η ειρήνη δίνει στον άνθρωπο τη δυνατότητα να ελπίζει και να αγωνίζεται για την πραγμάτωση των ονείρων του, να γίνεται δημιουργός της ζωής του ελεύθερος. Άρης Γιαβρής, Η οργάνωση του λόγου, εκδ.gutenberg, Αθήνα 1990, τ. Α σελ (διασκευή) ΚΕΙΜΕΝΟ 2: «Ο πόλεμος εξαγριώνει τον άνθρωπο» Ο πόλεμος εξαγριώνει τον άνθρωπο. Του αφαιρεί δηλαδή κάθε γνώρισμα που τον κάνει να ξεχωρίζει από τα ζώα και του αφήνει μόνο τα ένστικτα. Έτσι, κυριαρχημένος από το ένστικτο της αυτοσυντήρησης, σκέφτεται μόνο τον εαυτό του και αδιαφορεί για τους γύρω του, γίνεται δηλαδή ένα εγωκεντρικό πλάσμα, που αγωνίζεται μόνο για την επιβίωσή του. Σ αυτή την προσπάθειά του χρησιμοποιεί τη βία και όλα τα μέσα, θεμιτά και κυρίως αθέμιτα, ενώ πολύ συχνά αναγκάζεται να σκοτώσει, γιατί σε κάθε του βήμα τρέμει μήπως οι άλλοι προλάβουν να σκοτώσουν τον ίδιο. Και αυτό το κάνει εν ψυχρώ, γιατί εκείνη τη στιγμή είναι τόσο τυφλωμένος, ώστε δε βλέπει απέναντί του έναν αδερφό, παρά υποψιάζεται, όπως τα αγρίμια, παντού εχθρούς, που πρέπει ή να τους αποφύγει ή να τους εξολοθρεύσει. Έτσι, ακόμα και εκείνος που σε περίοδο ειρήνης ήταν πονόψυχος και ευαίσθητος, γίνεται τόσο σκληρός, ώστε βλέπει το αίμα να χύνεται, τα τραύματα να χάσκουν, τους νεκρούς να κείτονται, χωρίς να αναστατώνεται η ψυχή του, χωρίς να λυγίζει, χωρίς να πονάει. Φτάνει μάλιστα στο σημείο να αγνοεί τις επικλήσεις για βοήθεια ή ακόμα να εγκαταλείπει τους τραυματίες αβοήθητους, γιατί αυτό που προέχει είναι να διασωθεί ο ίδιος. Έτσι, χωρίς συναισθήματα, χωρίς ίχνος ανθρωπιάς, χωρίς καμιά ηθική αξία, ο άνθρωπος δε διαφέρει σε τίποτε από τα θηρία της ζούγκλας. Π. Εμμανουηλίδης, Ε. Πετρίδου- Εμμανουηλίδου Εκθέσεις και Παράγραφοι Γ Γυμνασίου, Εκδ.Μεταίχμιο 2

3 Ερωτήσεις: ΜΕΡΟΣ Α : Κατανόηση κειμένων (μονάδες 10) Α1. Να εντοπίσετε από το κείμενο 1 και να γράψετε δύο (2) προϋποθέσεις που απαιτούνται, ώστε να διαθέτει μια κοινωνία συνοχή και ειρήνη. (Μον. 4) Α2. α. Ποια θέση / άποψη διατυπώνει ο συγγραφέας του κειμένου 2 για τον πόλεμο; (Μον. 2) β. Να γράψετε δυο (2) επιχειρήματα που χρησιμοποιεί για να στηρίξει τη θέση αυτή. (Μον. 4) ΜΕΡΟΣ Β : Οργάνωση κειμένων (μονάδες 5) Β1. Ποιο γραμματικό πρόσωπο χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στο κείμενο 2 και γιατί; (Μον. 2,5) Β2. Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για την τρίτη (3η) παράγραφο του κειμένου 1. (Μον. 2,5) ΜΕΡΟΣ Γ : Μορφοσυντακτικά φαινόμενα (μονάδες 10) Γ1. Να γράψεις το είδος των πιο κάτω δευτερευουσών ονοματικών προτάσεων, που είναι έντονα γραμμένες στο κείμενο 1, και να βρεις τον συντακτικό τους ρόλο. (Μον. 5) (α) [...] πως οι άνθρωποι είναι «ενωμένοι» ή «συμφιλιωμένοι» (β) [...] να αναφερόμαστε στη συμφιλίωση των λαών αγνοώντας την ειρήνη στις διαπροσωπικές σχέσεις. Γ2. Να αναγνωρίσεις τις έντονα γραμμένες δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις του κειμένου 2 και να γράψεις την επιρρηματική σχέση που εκφράζουν. (Μον. 5) (α) [...] γιατί σε κάθε του βήμα τρέμει (β) [...] ώστε δε βλέπει απέναντί του έναν αδερφό ΜΕΡΟΣ Δ : Λεξιλογικές ασκήσεις (μονάδες 5) Δ1. Οι πιο κάτω λέξεις είναι υπογραμμισμένες στα κείμενα. Διατηρώντας τον γραμματικό τύπο να γράψεις για καθεμιά: (Μον. 2) α) ένα συνώνυμο βεβαιότητα (κείμενο 1) απομακρύνει (»»») 3

4 β) ένα αντώνυμο (αντίθετο) αδιαφορεί (κείμενο 2) αγνοεί (»»») Δ2. α) Αλλάζοντας την ορθογραφία ή και τον τονισμό των λέξεων «αυτή» και «κυρίως» (κείμενο 2) να δημιουργήσετε από μία (1) νέα λέξη για την καθεμιά με διαφορετική σημασία. β) Στη συνέχεια να χρησιμοποιήσετε μία (1) από τις δυο (2) νέες λέξεις σε πρόταση, ώστε να φανεί η σημασία της. (Μον. 3) ΜΕΡΟΣ E : ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΛΟΓΟΥ (μονάδες 40) Είστε μέλος του Δημοσιογραφικού Ομίλου του Σχολείου σας. Σε άρθρο σας, το οποίο θα δημοσιευτεί στο σχολικό περιοδικό για τη Μέρα της Ειρήνης, να αναπτύξετε τέσσερις (4) αρνητικές συνέπειες του πολέμου και τέσσερις (4) ωφέλειες της ειρήνης για τον άνθρωπο και την κοινωνία. [ λέξεις] 2. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 30) Να διαβάσεις προσεκτικά τα κείμενα και να απαντήσεις σε όλες τις ερωτήσεις. Κείμενο 1: [Η απάντηση στον Δεριγνύ] Εκεί οπού φκιαχνα τις θέσεις εις τους Μύλους ήρθε ο Ντερνύς να με ιδεί. Μου λέγει: Τι κάνεις αυτού; Αυτές οι θέσες είναι αδύνατες τι πόλεμον θα κάμετε με τον Μπραΐμη αυτού; Του λέγω, είναι αδύνατες οι θέσες κι εμείς, όμως είναι δυνατός ο Θεός οπού μας προστατεύει και θα δείξομεν την τύχη μας σ αυτές τις θέσεις τις αδύνατες. Κι αν είμαστε ολίγοι εις το πλήθος του Μπραΐμη, παρηγοριόμαστε μ έναν τρόπο, ότι η τύχη μας έχει τους Έλληνες πάντοτε ολίγους. Ότι αρχή και τέλος, παλαιόθεν 1 και ως τώρα, όλα τα θερία πολεμούν να μας φάνε και δεν μπορούνε τρώνε από μας και μένει και μαγιά. Και οι ολίγοι αποφασίζουν να πεθάνουν κι όταν κάνουν αυτήνη την απόφασιν, λίγες φορές χάνουν και πολλές κερδαίνουν. Η θέση οπού είμαστε σήμερα εδώ είναι τοιαύτη και θα ιδούμεν την τύχη μας οι αδύνατοι με τους δυνατούς. «Τρε μπιεν», λέγει κι αναχώρησε ο ναύαρχος. Στρατηγού Μακρυγιάννη Απομνημονεύματα, κείμενο - εισαγωγή σημ. Γιάννη Βλαχογιάννη, εκδ. Ζαχαρόπουλος, Αθήνα 1998 παλαιόθεν= από παλιά 4

5 Κείμενο 2: Οδυσσέας Ανδρούτσος: Προς τους Γαλαξειδιώτες. Ηγαπημένοι μου Γαλαξειδιώτες Ήτανε βέβαια απ το Θεό γραμμένο να αδράξομε τα άρματα μια ημέρα και να χυθούμε καταπάνου στους τύραννους μας, που τόσα χρόνια ανελεήμονα 1 μας τυραγνεύουν. Τι τη θέλουμε, βρε αδέρφια, αύτη την πολυπικραμένη ζωή, να ζούμε από κάτω στη σκλαβιά και το σπαθί των Τούρκων να ακονιέται 2 στα κεφάλια μας; Δεν τηράτε που τίποτα δε μας απόμεινε; Οι εκκλησίες μας γενήκανε τζαμιά και αχούρια των Τούρκων. κανένας δεν μπορεί να πει, πως τάχα έχει τίποτε εδικό του, γιατί το ταχιά βρίσκεται φτωχός, σα διακονιάρης 3 στη στράτα. Οι φαμελιές μας και τα παιδιά μας είναι στα χέρια και στη διάθεση των Τούρκων. Τίποτε, αδέρφια, δε μας έμεινε. Δεν είναι πρέποντας να σταυρώσομε τα χέρια και να τηράμε 4 τον ουρανό. Ο Θεός μας έδωσε χέρια, γνώση και νου. ας ρωτήσαμε την καρδιά μας και ό,τι μας απαντυχαίνει 5, ας το βάλουμε γλήγορα σε πράξη και ας είμεθα, αδέρφια, βέβαιοι, πως ο Χριστός μας, ο πολυαγαπημένος, θα βάλει το χέρι απάνω της. Ό,τι θα κάνουμε, πρέποντας είναι να το κάνουμε μίαν ώραν αρχύτερα, γιατί ύστερα θα χτυπάμε τα κεφάλια μας. Τώρα η Τουρκία είναι μπερδεμένη σε πολέμους και δεν έχει ασκέρια 6 να στείλει καταπάνω μας. Ας ωφεληθούμε από την περίσταση όπου ο Θεός ακούοντας τα δίκαια παράπονά μας μας έστειλε δι ελόγου μας. μια ώρα, πρέποντας είναι να ξεσπάσει αυτό το μαράζι, όπου μας τρώγει την καρδιά. Στ άρματα, αδέρφια! ή να ξεσκλαβωθούμε ή όλοι να πεθάνομε. και βέβαια, καλύτερο θάνατο δεν μπορεί να προτιμήσει κάθε Χριστιανός και Έλληνας. Από το Μοριά μου στείλανε γράμματα πως είναι τα πάντα έτοιμα. εγώ είμαι στο ποδάρι με τα παλικάρια μου, μα θέλω να είμαι βέβαιος, το πως θα με ακολουθήσετε κι εσείς. Αν εσείς κάμετε αρχή από τη μια μεριά κι εγώ από την άλλη, θα σηκωθεί όλη η Ρούμελη, γιατί ο κόσμος φοβάται. μα σαν δει ελόγου σας, που έχετε τα καράβια και ξέρετε καλύτερα τα πράγματα, το πως σηκώνετε το μπαϊράκι, θε να ξεθαρρέψει και θα τελειώσει καλύτερα το πράγμα. Χαιρετίσματα σε όλους τους φίλους πέρα πέρα. Σας χαιρετώ και σας γλυκοφιλώ Ο αγαπητός σας Οδυσσέας Ανδρούτσος Επιστολή Οδυσσέα Ανδρούτσου προς τους Γαλαξειδιώτες λίγο πριν την έναρξη της επανάστασης. 1. ανελεήμονα= χωρίς λύπηση, 2. ακονιέται= ακονίζεται, 3. διακονιάρης= ζητιάνος, 4. τηράμε= βλέπουμε, 5. απαντυχαίνει= τυχαίνει, 6. ασκέρια= στρατοί 5

6 Ερωτήσεις: 1. Το κείμενο 1 «Η απάντηση στο Δεριγνύ» είναι παρμένο από τα Απομνημονεύματα του στρατηγού Μακρυγιάννη. α) Τι είναι τα Απομνημονεύματα; β) Θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως απόλυτα αξιόπιστη ιστορική πηγή, ή όχι, και γιατί; (Μον.10) 2. Ο συγγραφέας του κειμένου 2 προσπαθεί να ξεσηκώσει τους υπόδουλους Έλληνες. Να γράψετε δυο (2) εκφραστικούς τρόπους που χρησιμοποιεί για να πετύχει τον στόχο του. (Μον. 5) 3. Τι εννοούσε ο στρατηγός Μακρυγιάννης με την εμβληματική απάντηση «τρώνε από μας και μένει και μαγιά» που έδωσε στον Γάλλο ναύαρχο Δεριγνύ; Να αναπτύξετε την απάντησή σας σε μία παράγραφο 5 γραμμών. (Μον.10 ) 4. Πού στηρίζουν οι δύο αγωνιστές την ελπίδα τους για απελευθέρωση του Γένους; Να εντοπίσετε και στα δυο (2) κείμενα από μια φράση που αποτυπώνει την ελπίδα αυτή. (Μον. 5) Οι Εισηγήτριες: Η Συντονίστρια Η Διευθύντρια Μεταξά Ιωάννα, Β.Δ Μεταξά Ιωάννα, Β.Δ. Κάσσαρη Βαρβάρα Πολυβίου Όλγα Θεοδοσίου-Μελλίδου Σταματία 6