Επιδημιολογία Λοιμώξεων Διερεύνηση και αντιμετώπιση επιδημικών εκρήξεων (outbreaks) στο νοσοκομείο ή την κοινότητα

Transcript

1 Επιδημιολογία Λοιμώξεων Διερεύνηση και αντιμετώπιση επιδημικών εκρήξεων (outbreaks) στο νοσοκομείο ή την κοινότητα Ιωσήφ Παπαπαρασκευάς Εργαστήριο Μικροβιολογίας Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ

2 ΕΠΙΔΗΜΙΑ είναι κάθε κατάσταση στην οποία παρατηρείται αυξημένη συχνότητα (επίπτωση) ενός νοσήματος οποιασδήποτε αιτιολογίας σε ένα πληθυσμό.

3 ΔΕΙΚΤΕΣ ΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑΣ (επίπτωση, επιπολασμός) ΕΠΙΠΤΩΣΗ (incidence) Συχνότητα νέων κρουσμάτων ενός νοσήματος σε ένα πληθυσμό που εκτίθεται για ορισμένη περίοδο Κρούσματα x χρόνος Πληθυσμός ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ (prevalence) Συχνότητα ενός νοσήματος σε μια ορισμένη χρονική στιγμή σε ένα πληθυσμό Κρούσματα Πληθυσμός

4 Επιπολασμός στιγμιότυπο (φωτογραφία) Επίπτωση χρονική διάσταση (διάρκεια) Επίπτωση = επιπολασμός Χ διάρκεια νόσου

5 ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗ ΛΟΙΜΩΞΗ. Κάθε λοίμωξη που «ξεκινά» μέσα στο νοσοκομείο. Που εμφανίζεται τουλάχιστον 2 μέρες μετά την εισαγωγή. Νοσηλεία σε άλλο νοσοκομείο Μεγαλύτερος χρόνος επωάσεως

6 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΛΟΙΜΩΞΩΝ. Επιδημιολογία «κρουσμάτων». Επιδημιολογία λοιμώδους παράγοντα. Διασπορά στα διάφορα υποδόχα. Διασπορά μεταξύ των «κρουσμάτων»

7 AITIO ΑΙΤΙATO ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΑΙΤΙO ΤΟ ΜΙΚΡΟΒΙΟ ΑΙΤΙATO ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Νοσηλεύτηκες πρακτικές Παρεμβατικές πράξεις Χρόνος νοσηλείας ΕΝΔΟΓΕΝΕΙΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Ηλικία Υποκείμενο νόσημα Ανοσοκαταστολή

8 ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗ ΛΟΙΜΩΞΗ. ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΠΟΡΑΔΙΚΑ KΡΟΥΣΜΑΤΑ Χαρακτηριστική συχνότητα ανά τόπο και είδος ασθενών. Σταθερή συχνότητα στον χρόνο. Μικροοργανισμοί χωρίς επιδημιολογική συνάφεια. ΕΠΙΔΗΜΙΕΣ Σχετικά αυξημένη συχνότητα και τοποχρονική συρροή. Επιδημιολογική συνάφεια κρουσμάτων και μικροοργανισμών

9 Ενδημικές Λοιμώξεις Διάσπαρτα, «επιδημιολογικώς άσχετα» κρούσματα. Σχετίζονται με: Είδος υποκείμενου νοσήματος. Είδος νοσηλευτικής πρακτικής. Ποιότητος νοσηλείας.

10 ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗ ΛΟΙΜΩΞΗ ΤΡΟΠΟΙ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ Η χλωρίδα του ιδίου του ασθενή. Έντερο. Δέρμα. Το περιβάλλον Ανώτερο αναπνευστικό Αέρας Αντικείμενα Άλλοι ασθενείς. Αμέσως. Από τα χέρια του προσωπικού. Μέσω οργάνων Φορείς μεταξύ του προσωπικού Χέρια Αναπνευστικό. Έντερο Αντικείμενα κοινής χρήσης. Ενδοσκόπια κλπ.

11 ΕΠΙΔΗΜΙΚΗ ΕΚΡΗΞΗ (outbreak) χαρακτηρίζεται από: παροδικό χαρακτήρα μικρή χρονική διάρκεια (ώρες μέχρι λίγους μήνες) κατά κανόνα περιορισμένο αριθμό κρουσμάτων.

12 ΕΠΙΔΗΜΙΚΗ ΕΚΡΗΞΗ ασυνήθης αύξηση της συχνότητας μιας νόσου, συνήθως λοιμώδους αιτιολογίας σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο σε σχέση με τη συχνότητά της σε άλλες περιόδους. Στην περίπτωση του νοσοκομείου, η λοίμωξη αυτή δεν ήταν παρούσα ούτε βρισκόταν στο στάδιο επώασης κατά την ώρα εισαγωγής του ασθενούς

13 Μαιευτική Κλινική, Νοσοκ. Lying In, Βιέννη, 1846 (Semelweiss) Θάλαμος 1 Θάλαμος 2 ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ: Θνησιμότητα από επιλόχειο πυρετό Θνησιμότητα μετά την εφαρμογή του πλυσίματος των χεριών ΙΑΤΡΟΙ- Φοιτητές ΙΑΤΡΟΙ 8% 2% 1,5% 0%

14 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ: Υπάρχει επιδημία; Αναγνώριση επιδημίας (case definition): τόπος χρόνος λοιμογόνος παράγων Απόδειξη της αύξησης της επίπτωσης της νόσου, σε σύγκριση με το πριν την επιδημία χρονικό διάστημα Σχεδιασμός καμπύλης με τις περιπτώσεις στον άξονα Υ και το χρόνο εμφάνισης στον Χ

15 ΕΙΔΗ ΕΠΙΔΗΜΙΚΩΝ ΕΚΡΗΞΕΩΝ ΚΟΙΝΗΣ ΠΗΓΗΣ ΜΟΛΥΣΜΑΤΙΚΗ ΔΙΦΑΣΙΚΗ

16 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Αίτια της επιδημίας; Διατύπωση υποθέσεων σχετικά με παράγοντες που μπορεί σχετίζονται με την επιδημική έκρηξη. Υποκείμενη νόσος Ανοσολογική κατάσταση Απότομη αλλαγή έξης και τρόπου ζωής Κοινή πρακτική, συγχρωτισμός σε κοινά μέρη Επιθετικές διαγνωστικές και θεραπευτικές πράξεις Πρόσωπο (γιατρός, νοσηλευτής ή ασθενής) φορέας παθογόνου μικροοργανισμού Άψυχοι αγωγοί (τροφές, αίμα, οροί-φάρμακα, ιατρικές συσκευέςεργαλεία, άλλες συσκευές, κλιματισμός, κλπ).

17 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Έλεγχος των υποθέσεων Συλλογή στοιχείων από τους φακέλους ασθενών θυμάτων της επιδημίας και ασθενών μαρτύρων. Σύγκριση ασθενών με μάρτυρες ίδιας ηλικίας και φύλου με άλλο υποκείμενο νόσημα. Στατιστικές συγκρίσεις για όλους τους πιθανολογούμενους παράγοντες μεταξύ των δύο πληθυσμών

18 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Διατύπωση υπόθεσης σχετικά με την πηγή μόλυνσης και το μηχανισμό μετάδοσης Λήψη καλλιεργειών από ύποπτη κοινή πηγή μόλυνσης.

19 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Επιβεβαίωση των ενδείξεων Διακριτική επιτήρηση της παθολογικής εστίας ή πιθανολογούμενης συμπεριφοράς Γενετική σύγκριση του μικροοργανισμού από την εστία μόλυνσης με τα φυλασσόμενα δείγματα από τους ασθενείς Τελικά συμπεράσματα

20 Η ΕΚΤIΜΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΛΟIΜΩΞΕΩΝ ΓIΝΕΤΑI ΠΑΝΤΑ ΣΥΓΚΡIΤIΚΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ. ΣΤΟ ΧΩΡΟ. ΜΕΤΑΞΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕIΩΝ. ΜΕΤΑΞΥ ΤΜΗΜΑΤΩΝ. ΜΕΤΑΞΥ ΑΣΘΕΝΩΝ. ΜΕΤΑΞΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤIΚΩΝ ΠΡΑΚΤIΚΩΝ. ANAΛΟΓΑ ΜΕ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚIΝΔΥΝΟΥ.

21 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚIΝΔΥΝΟΥ ΕΝΔΟΓΕΝΕIΣ ΥΠΟΚΕIΜΕΝΟ ΝΟΣΗΜΑ ΗΛIΚIΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚIΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΞΩΓΕΝΕIΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤIΚΕΣ ΤΕΧΝIΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΧΡΟΝΟΣ ΝΟΣΗΛΕIΑΣ...

22 ΜIΑ ΚΛIΝIΚΗ ΜΠΟΡΕI ΝΑ ΕΧΕI ΠΟΛΛΕΣ ΛΟIΜΩΞΕIΣ (ΣΥΓΚΡIΤIΚΑ) ΕΠΕIΔΗ: ΝΟΣΗΛΕΥΕI ΠΟΛΛΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕIΣ ΜΕ ΕΝΔΟΓΕΝΕIΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚIΝΔΥΝΟΥ. ΝΟΣΗΛΕΥΕI ΠΟΛΛΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕIΣ ΜΕ ΕΞΩΓΕΝΕIΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚIΝΔΥΝΟΥ. ΟI ΝΟΣΗΛΕΥΤIΚΕΣ ΠΡΑΚΤIΚΕΣ ΔΕΝ ΕIΝΑI ΣΩΣΤΕΣ. ΣΥΝΔIΑΣΜΟI ΤΩΝ ΠΑΡΑΠΑΝΩ.

23 ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕIΑΚΩΝ ΛΟIΜΩΞΕΩΝ ΣΥΝΕΧΗΣ ΑΝΑ (ΤΑΚΤΑ) ΧΡΟΝIΚΑ ΔIΑΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑ ΑΣΘΕΝΗ (PATIENT BASED) ΑΝΑ ΜΟΝΑΔΑ (UNIT BASED)

24 ΑΝΑ ΑΣΘΕΝΗ ΚΑΤΑΓΡΑΦΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ Ν.Λ. ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΚΑΤΑΓΡΑΦΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑ Η ΟΧΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΠΟΥ ΘΕΛΟΥΜΕ ΝΑ ΜΕΛΕΤΗΣΟΥΜΕ : ΣΕ ΚΑΘΕ ΑΣΘΕΝΗ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕ Ν.Λ. ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΧΩΡΙΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗ ΛΟΙΜΩΞΗ (ΜΑΡΤΥΡΕΣ).

25 ΑΝΑ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕΛΕΤΕΣ ΑΣΘΕΝΩΝ - ΜΑΡΤΥΡΩΝ. ΣΥΓΚΡIΣΗ ΠΑΡΟΥΣIΑΣ ΠIΘΑΝΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΚIΝΔΥΝΟΥ ΜΕΤΑΞΥ ΑΣΘΕΝΩΝ ΚΑI ΜΑΡΤΥΡΩΝ. ΠΡΟΟΠΤIΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΝΟΣΗΛΕΥΟΜΕΝΩΝ ΤΑΞIΝΟΜΗΣΗ ΑΝΑ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚIΝΔΥΝΟΥ ΣΥΓΚΡIΣΗ ΡΥΘΜΟΥ ΕΜΦΑΝIΣΗΣ ΝΟΣ. ΛΟIΜΩΞΕΩΝ.

26 ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ ΜΙΑΣ ΗΜΕΡΑΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΜΙΑΣ ΗΜΕΡΑΣ ΑΝΑΓΩΓΗ ΑΝΑ ΑΡΙΘΜΟ ΝΟΣΗΛΕΥΟΜΕΝΩΝ ΕΚΕΙΝΗ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ

27 ΑΝΑ ΜΟΝΑΔΑ ΣΥΝΟΛIΚΗ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΛΟIΜΩΞΕΩΝ ΚΑI ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΚIΝΔΥΝΟΥ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ Ή ΚΛΙΝΙΚΗ ΚΑI ΣΥΝΟΛIΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣIΑ

28 ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕIΑΚΩΝ ΛΟIΜΩΞΕΩΝ ΤΟ ΣΗΜΑΝΤIΚΟΤΕΡΟ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΕIΝΑI Η ΣΗΜΑΣIΑ ΤΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΑΡ. ΚIΝΔΥΝΟΥ ΓIΑ ΝΑ ΣΥΓΚΡIΝΟΥΜΕ ΔIΑΦΟΡΕΤIΚΕΣ ΚΛIΝIΚΕΣ ΠΡΕΠΕI ΝΑ ΠΡΩΤΥΠΩΣΟΥΜΕ ΑΝΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ ΚIΝΔΥΝΟΥ. ΕΚΤIΜΗΣΗ ΕΠΑΦΗΣ ΜΕ (ΕΞΩΓΕΝΗ) ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ ΚIΝΔΥΝΟΥ: ΗΜΕΡΗΣIΟ ΑΘΡΟIΣΜΑ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΕ ΕΠΑΦΗ = ΗΜΕΡΕΣ ΣΕ ΠΑΡ. ΚIΝΔΥΝΟΥ. ΜΕ ΠΑΡ. ΚIΝΔΥΝΟΥ

29 Συμβολή του μικροβιολογικού εργαστηρίου Ανίχνευση και ταυτοποίηση παθογόνου αιτίου Φαινοτυπική τυποποίηση Γονοτυπική τυποποίηση (πλασμιδιακή ή χρωμοσωμική ανάλυση, PFGE, PCR)

30 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας Εκρίζωση της εστίας Καθημερινή επιτήρηση για πιθανή εμφάνιση νέων κρουσμάτων Επανεκπαίδευση προσωπικού

31 ΠΡΟΛΗΨΗ Ελεγχος και ενθάρυνση του προσωπικού στην τήρηση κλασσικών μέτρων πρόληψης (πλύσιμο χεριών, χρήση γαντιών, χρήση ποδιάς, μάσκας). Αποστείρωση συσκευών Συστήματα μονώσεων Ορθή χρήση αντιβιοτικών Συνεχιζόμενη εκπαίδευση

32 ΠΡΟΛΗΨΗ Υγιεινή περιβάλλοντος Επιτήρηση χώρου παροχής υγείας Έλεγχος τροφίμων-μαγειρεία Τμήμα αποστείρωσης Απορρίματα Συστήματα κλιματισμού

33 Ευχαριστώ για την προσοχή σας