ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ ΡΩΜΑΝΙΑ ΡΟΥΜΕΛΗ Του π. Ιωάννη Ρωµανίδη

Transcript

1 ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ ΡΩΜΑΝΙΑ ΡΟΥΜΕΛΗ Του π. Ιωάννη Ρωµανίδη ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α' ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΗΣ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗΣ...3 1) ΤΑ ΕΘΝΙΚΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ) ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗΝ...8 3) ΟΙ ΝΕΟΓΡΑΙΚΟΙ ΕΝΑΝΤΙ ΤΩΝ ΕΝ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΩ ΑΝΤΙΦΑΣΕΩΝ...9 4) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Η ΣΧΕ ΙΟΝ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΩΝ ) Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΡΩΜΑΙΩΝ ) Η ΡΩΜΑΪΚΗ ΘΕΩΡΗΣΙΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΑΙ ΡΩΣΙΚΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'...19 Η ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΙΣ ΤΩΝ ΦΡΑΓΚΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΡΩΜΑΙΟΣΥΝΗΝ...19 ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ' ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΑ ΤΗΣ ΡΩΜΑΙΟΣΥΝΗΣ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ) Η ΡΩΜΑΙΟΣΥΝΗ ΩΣ ΕΝ ΤΩ ΚΟΣΜΩ ΗΓΕΣΙΑ ) Ο ΙΕΡΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ ΚΑΙ Η ΦΡΑΓΚΟΣΥΝΗ ) Ο ΕΠΑΡΧΙΩΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΦΡΑΓΚΩΝ ΚΑΙ Η ΕΠΕΚΤΑΤΙΚΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ) ΘΕΜΕΛΙΩ ΕΙΣ ΠΑΡΑΝΟΗΣΕΙΣ, ΕΚ ΜΕΡΟΥΣ ΤΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΙΩΝ ) 0Ι ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗΣ ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΙ ΤΩΝ ΙΙΡΟΤΕΣΤΑΝΤΩΝ ) ΣΧΕΣΕΙΣ ΑΜΒΡΟΣΙΟΥ ΚΑΙ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ) ΠΑΡΑ ΕΙΣΟΣ, ΚΟΛΑΣΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΤΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ) ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΑΙ ΡΩΜΑΙΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΣΗΜΕΡΟΝ...34 ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ' ΕΞ ΕΠΟΨΕΩΣ ΡΩΜΑΙΟΣΥΝΗΣ ) Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Ο ΥΤΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΣΗΜΕΡΟΝ ) ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΠΡΟΟ ΟΣ ΕΝ ΣΧΕΣΕΙ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΦΡΑΓΚΟΣΥΝΗΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΡΩΜΑΙΟΣΥΝΗΝ ) ΤΑ ΟΓΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΩΝ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΩΝ ΣΝΝΟ ΩΝ ΤΗΣ ΡΩΜΑΙΟΣΥΝΗΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΦΡΑΓΚΟΣΥΝΗΝ ) Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗΝ ) Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΛΑΣΣΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ ) Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ) ΟΙ ΡΩΜΑΙΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΦΡΑΓΚΟΛΑΤΙΝΟΙ ΣΧΟΛΑΣΤΙΚΟΙ ) Ο ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ «ΦΕΟΥ ΑΛΙΣΜΟΣ» ) ΤΑ ΦΕΟΥ ΑΡΧΙΚΑ ΘΕΜΕΛΙΑ ΤΩΝ ΙΣΧΥΡΙΣΜΩΝ ΤΩΝ ΦΡΑΓΚΩΝ ΟΤΙ ΥΠΕΡΕΒΗΣΑΝ ΤΟΥΣ ΠΑΤΕΡΑΣ ΤΗΣ ΡΩΜΑΙΟΣΥΝΗΣ ) Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΩΝ ΡΩΜΑΙΩΝ ΩΣ ΤΟ ΚΑΤ ΕΞΟΧΗΝ ΦΡΑΓΚΙΚΟΝ ΜΕΣΟΝ ΚΑΘΥΠΟΤΑΞΕΩΣ ΤΩΝ ΥΤΙΚΩΝ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΩΝ ΡΩΜΑΙΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΦΡΑΓΚΟΣΥΝΗΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε' ΕΤΕΡΑ ΤΙΝΑ ΕΞ ΕΠΟΨΕΩΣ ΡΩΜΑΙΟΣΥΝΗΣ ) ΤΙΝΑ ΕΠΙ ΠΛΕΟΝ ΠΕΡΙ ΡΩΜΑΪΚΩΝ ΕΘΝΑΡΧΩΝ ΚΑΙ ΦΕΟΥ ΑΛΙΣΜΟΥ ) Η ΥΠΟ ΤΩΝ ΦΡΑΓΚΩΝ ΚΑΤΑΛΗΨΙΣ ΤΗΣ ΕΘΝΑΡΧΙΑΣ ΤΗΣ ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΑΣ ΡΩΜΗΣ

2 3) Η ΡΩΜΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ Ο ΓΕΡΜΑΝΙΣΜΟΣ, ΤΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟΝ ΤΗΣ ΙΑΣΠΑΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΦΡΑΓΚΟΣΥΝΗΣ ) Ο ΦΕΟΥ ΑΛΙΣΜΟΣ, ΚΑΙ ΟΧΙ Η ΡΩΜΑΙΟΣΥΝΗ, ΕΙΣ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΑ ΤΗΣ ΦΡΑΓΚΙΚΗΣ ΠΑΠΩΣΥΝΗΣ ) ΤΑ ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΤΗΣ ΦΡΑΓΚΟΣΥΝΗΣ ) ΤΑ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΚΑΙ ΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΡΩΜΑΙΟΣΥΝΗΝ, ΗΤΟΙ ΤΟ ΡΩΜΑΙΙΚΟΝ ΦΙΛΟΤΙΜΟΝ ) ΤΟ ΦΙΛΟΤΙΜΟΝ ΤΩΝ ΝΕΟΓΡΑΙΚΩΝ ) ΤΟ ΒΟΡΕΙΟΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟΝ, ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟΝ ΚΑΙ Η ΑΡΧΑΙΟΛΑΤΡΕΙΑ ΤΩΝ ΝΕΟΓΡΑΙΚΩΝ ) ΟΙ ΡΩΜΑΙΟΙ, Ο ΜΩΑΜΕΘ ΚΑΙ ΟΙ ΕΞΙΣΛΑΜΙΣΘΕΝΤΕΣ ΠΕΡΣΑΙ ) ΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑΙ ΕΠΙ ΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΕΝ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ ΤΗΣ Ε ΕΥΡΩΠΗΣ ΕΠΙ ΤΩΝ ΝΕΟΓΡΑΙΚΩΝ ) ΡΩΜΑΙΟΙ ΚΑΙ ΈΛΛΗΝΕΣ ΤΟ ) ΈΛΛΗΝΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΤΑΙ Η ΡΩΜΑΙΟΙ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΑΙ ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΣΤ' Η ΡΩΜΑΙΟΣΥΝΗ ΕΝ ΠΛΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ ) Η ΤΑΥΤΙΣΙΣ ΤΩΝ ROMANORUM ΜΕ ΤΟΥΣ ΛΑΤΙΝΟΥΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΡΩΜΑΙΩΝ ΜΕ ΤΟΥΣ ΓΡΑΙΚΟΥΣ ) ΡΩΜΑΝΙΑ ROMANIA ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ' ΡΩΜΑΙΟΣΥΝΗ ΧΘΕΣ, ΣΗΜΕΡΟΝ ΚΑΙ ΑΥΡΙΟΝ...84 ΕΠΙΛΟΓΟΣ

3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α'ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΗΣ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗΣ 1) Τα εθνικά ονόµατα. Το 1951 όταν υπηρετούν δια πρώτην φοράν ως εφηµέριος εις µικράν πόλιν της Αµερικής, εκλήθην τηλεφωνικώς να υπάγω εις το σπίτι ασθενούς δια να διαβάσω µίαν ευχήν. Κατά λάθος εκτύπησα την θύραν γειτονικού σπιτιού. Ενεφανίσθη κάποιος ο οποίος µε επληροφόρησεν ελληνιστί οτι δεν είναι ο Παπαστεφάνου τον όποιον εζήτουν αλλά ο Παπακώστας. Του είπα ότι χαίρω πολύ δια την γνωριµίαν του και θα χαρώ πολύ να τον ιδώ εις την εκκλησίαν. Μου απήντησεν ότι δεν τον βλέπω εις την εκκλησίαν, διότι είναι κάτοικος Νέας Υόρκης και εκκλησιάζεται εις την εκεί ελληνικήν µητρόπολιν της Αγίας Τριάδος. Κατά την συζήτησίν µας ενεφανίσθη από µέσα ένας άλλος τον οποίον µου συνέστησεν ως αδελφόν του. Αλλά εγνώριζον τον αδελφόν του ως αρχηγόν των Αλβανών της πόλεως και ηρώτησα: «Πώς είναι δυνατόν συ να είσαι Έλληνας και ο αδελφός σου Αλβανός;» Μου είπε: «Τέτοια έχοµεν εις την Αλβανίαν». Τότε, ως νεαρός και ανατραφείς εις την αλλοδαπήν, δεν ηδυνήθην να καταλάβω το φαινόµενον τούτο. Ούτε όµως ήσαν εις θέσιν τα αδέλφια αυτά να εξηγήσουν το εθνικόν των πρόβληµα. Απλώς ήσαν δίγλωσσοι µε ρωµαίικον όνοµα. Αφού επεκράτησεν ως γνωµών της εθνικότητος των η γλώσσα, δεν εγνώριζον σαφώς εάν πρέπη να είναι εθνικώς Ελληνες ή Αλβανοί. Το πρόβληµα όµως των δυο αδελφών τούτων δεν προέκυψεν αφ' εαυτού εις την Αλβανίαν, αλλ' εκαλλιεργήθη υπό των Ρώσων και των Ευρωπαίων από της εποχής των Φράγκων και δυστυχώς µε την συνεργασίαν των εν Ελλάδι Νεοελλήνων. Το εθνικόν πρόβληµα της Αλβανίας, Ρουµανίας και Ελλάδος, ως και της Κύπρου, της Μικράς Ασίας και του Λιβάνου είναι κατασκεύασµα τεχνητόν των παλαιών εχθρών της Ρωµαιοσύνης, τη αφελεί συµπράξει των Νεοελλήνων. Πάντως, δια να τοποθέτηση κανείς το εν λόγω εθνικόν πρόβληµα των δυο Αρβανιτών αδελφών, πρέπει να ανατρέξη εις την ιστορικήν πραγµατικότητα, ως διασώζεται εις τα συγγράµµατα και εις τας παραδόσεις των προγόνων ηµών και όχι εις τα σχολικά µας εγχειρίδια, τα οποία εγράφησαν υπό την έµπνευσιν της ευρωπαϊκής και ρωσικής αντιλήψεως περί της Ιστορίας του αρχαίου Ελληνισµού και της µεσαιωνικής Ρωµαιοσύνης ή του σήµερον λεγοµένου βυζαντινού πολιτισµού. Πρώτον πρέπει να έχωµεν υπ' όψιν ότι ιστορικώς ουδέποτε διακρίνεται η λεγοµένη Βυζαντινή Αυτοκρατορία από την Ρωµαϊκήν Αυτοκρατορίαν. Οι πρόγονοί µας εγνώριζον µόνον οτι ήσαν πολίται του κράτους µε το όνοµα Ρωµανία1[1] και ότι το κράτος αυτό εις τα χρόνια του µεγαλυτέρου ηγέτου της Ρωµαιοσύνης, του Μεγάλου Κωνσταντίνου, εξετείνετο εις ολόκληρον τον µεσόγειον χώρον, που σήµερον καλύπτει την Αγγλίαν, Πορτογαλίαν, Ισπανίαν, Γαλλίαν, Ελβετίαν, Ιταλίαν, Αυστρίαν, τα Βαλκάνια, όλην την βόρειον Αφρικήν, τον Λίβανον, την Συρίαν, τηντουρκίαν, και τας ρωσικάς παραλίας του Ευξείνου Πόντου. Ο πατριάρχης Αλεξανδρείας Μέγας Αθανάσιος, ο κατ' εξοχήν πατήρ της υπό του Μεγάλου Κωνσταντίνου συγκληθείσης Α' Οικουµενικής Συνόδου (325), γράφει περί της Ρώµης ως µητροπόλεως της Ρωµανίας εις µίαν επίθεσίν του κατά των αιρετικών Αρειανών, οι όποιοι εραδιούργησαν την εκθρόνισιν του πάπα της Ρώµης Λιβερίου ( ). «Ουδέ Λιβερίου του επισκόπου Ρώµης κατά την 3

4 αρχήν εφείσαντο, αλλά και µέχρι των εκεί την µανίαν εξέτειναν και ουχ ότι αποστολικός εστί θρόνος ηδέ-σθησαν, ούδ' ότι µητρόπολις η Ρώµη της Ρωµανίας εστίν ηυλαβήθησαν»2[2]. Η επιστηµονική διάσπασις της ενιαίας ταύτης ιστορικής Ρωµανίας εις ρωµαϊκήν και βυζαντινήν αυτοκρατορίαν είναι κατασκεύασµα των Φράγκων κατακτητών της δυτικής εν Γαλλία, Ιταλία, Ελβετία και Αυστρία Ρωµαιοσύνης. Οι Φράγκοι πρώτοι απεκάλεσαν τους Ρωµαίους της Ανατολής µόνον Γραικούς, ακολουθούντες παλαιότε-ρον παράδειγµα των Γότθων3[3]. Εις τον εν Κωνσταντινουπόλει βασιλέα των Ρωµαίων απέδωσαν οι Φράγκοι τον τίτλον «βασιλεύς των Γραικών»4[4], και συγχρόνως ωνόµα-σαν τον Τευτονοφράγκον ηγεµόνα της Γερµανίας «βασιλέα των Ρωµαίων»5[5], δια να αποσπάσουν την αφοσίωσιν των εν τη ύσει κατακτηθέντων και υποδούλων Ρωµαίων από την Κωνσταντινούπολιν Νέαν Ρώµην και στρέψουν τα εθνικά αισθήµατα των υποδούλων τούτων δυτικών Ρωµαίων προς τον εν Γερµανία ψευδώς καλούµενον «βασιλέα των Ρωµαίων». Συγχρόνως κατεδίκασαν ως αιρετικούς τους ονοµασθέντας αποκλειστικώς πλέον «Γραικούς» ανατολικούς Ρωµαίους6[6] και ούτως έθεσαν τα θεµέλια του µεσαιωνικού µίσους της εν τη ύσει αφοµοιωθείσης υπό της Φραγκιάς Ρωµαιοσύνης προς την ανατολικήν Ρωµαιοσύνην, το οποίον έκορυφώθη µε την υπό των Φράγκων άλωσιν της Κωνσταντινουπόλεως και την επέκτασιν της Φραγκοκρατίας εις την Ανατολήν. Η Φραγκοκρατία δια την Ρωµαιοσύνην δεν ήρχισε µε την εµφάνισιν των Φράγκων εις την Ανατολήν. 2[2] Ιστορία Αρειανών προς Μοναχούς, Ε', 35. 3[3] Το ότι ήδη οι Γότθοι προ των Φράγκων είχον την εν προκειµένω προπαγανδιστικήν γραµµήν διασπάσεως της ενότητος της δυτικής και ανατολικής Ρωµαιοσύνης φαίνεται σαφώς από τα λεχθέντα του εκπροσώπου του ηγεµόνος των Γότθων προς τους εν Ρώµη υπό τον Βελισσάριον πολιορκουµένους υπό των Γότθων Ρωµαίους το τα εκφράζοντα το παράπονον ότι προτιµούν οι Ρωµαίοι να είναι υπό την κυριαρχίαν των «Γραικών» παρά των Γότθων. Ίδε J. Β. Bury, History of The Later Roman Empire, New York, τόµ. 2, σελ [4] To Imperator Graecorum ως τίτλος αποδιδόµενος υπό των Φράγκων αντί του Imperator Romanorum εις τον εν Κωνσταντινουπόλει Νέα Ρώµη βασιλέα των Ρωµαίων εµφανίζεται ως φαίνεται το πρώτον κατά τα µέσα του θ' αιώνος εις τα Χρονικά του Hincmar Αρχιεπισκόπου Ρείµων ( ), MGH, Ss, I, 475. Επίσης εµφανίζεται δύο φοράς εις τας επιστολάς του Πάπα Νικολάου Α' ( ) προς τον βασιλέα των Ρωµαίων Μιχαήλ Γ' ( ). RPR, Ι, 2690, 2682, 2796: Mansi, XV, 162, 168, 191. Μάλιστα οργισθείς ο Νικόλαος Α' από την περιφρόνησιν του βασιλέως Μιχαήλ Γ' δια την λατινικήν γλώσσαν ερωτά διατί αποκαλείται βασιλεύς των Ρωµαίων. MGH, Ep. VI, 454. Εδώ φαίνεται ως ήδη εµφανισθείσα πλέον η µετέπειτα επικρατήσασα εις την Ευρώπην ιδέα ότι το λατινικόν είναι το µόνον γνησίως ταυτόν µε το ρωµαϊκόν. Παρά ταύτα εις άλλας τέσσαρας επιστολάς ο Νικόλαος Α' προσφωνεί τον Μιχαήλ µε το σύνηθες Imperator. Mansi, XV, 170, 178, 186, 216. εν προσφωνεί όµως ποτέ ο Νικόλαος Α' τον Φράγκον βασιλέα ως Imperator Romanorum, αλλά µόνον ως Imperator. Εκτός των δύο ως άνω περιπτώσεων του Νικολάου Α', αι οποίαι πιθανόν να µη είναι και γνήσιαι, όλοι οι Ρωµαίοι πάπαι χρησιµοποιούν µόνον το Imperator καί δια τον Ρωµαίον και δια τον Φράγκον βασιλέα. Εν αντιθέσει προς τους Ρωµαίους πάπας µέχρι το 10Ο9, ήρχισαν µεν οι Φράγκοι, ως είδοµεν, να χρησιµοποιούν από τα µέσα του θ' αιώνος το Imperator Graecorum δια τον πραγµατικόν βασιλέα των Ρωµαίων, από δε του 962 χρησιµοποιούν πλέον τον τίτλον αυτόν, δηλαδή Graecorum, επισήµως και κατά τρόπον συστηµατικόν. Εµφανίζεται π.χ. εις επιστολήν του Όθωνος Α' προς τον βασιλέα των Ρωµαίων Βασίλειον Β' τον Βουλγαροκτόνον ( ) προσκαµισθείσαν υπό του Λογγοβάρδου επισκόπου Κρεµόνας Λιουτπράνδου. Ίδε S. Runciman, The Place of Byzantinum in the Medieval World, CMH, IV, µέρος II, 355. Μετέπειτα επεκράτησε να χρησιµοποιήται υπό των Φράγκων ο τίτλος Imperator Constantinopolitanus ως ο ευγενικός και το Graecus, Graecorum, και ακόµη το Rex Graecorum ως οι προσβλητικοί τίτλοι. Αυτόθι. Είναι αξιοσηµείωτον ότι ο βασιλεύς των Ρωµαίων Βασίλειος Α' ο Μακεδών έστειλεν εις τον Ρωµαίον πάπαν Νικόλαον Α' Επιστολήν το 867 µε την προσφώνησιν... Basilius Fidelis Imperator Romanorum, Nicolao Sanctissimo Papae Romano, & Spirituali quoque Patri nostro. Mansi, XV, 819. Το 867 απεβίωσεν ο Νικόλαος Α' και συνεχίζει την αλληλογραφίαν µε τον ίδιον βασιλέα ο πάπας Αδριανός µε προσφώνησιν µόνον το Imperator. Το ίδιον επικρατεί, ως είδοµεν, εις την αλληλογραφίαν όλων των κατά το έθνος Ρωµαίων πάπων. Φαίνεται σαφώς ότι οι Ρωµαίοι υπεχρεώθησαν από τους Φράγκους κατακτητάς των να µη χρησιµοποιούν το «Ρωµαίων» δια τον εν Κωνσταντινουπόλει βασιλέα, αλλά ούτε όµως εδέχθησαν να το χρησιµοποιούν δια τον Φράγκον βασιλέα, αφού δεν τον ανεγνώριζον ως βασιλέα των Ρωµαίων. 5[5] Η επίσηµος ανάληψις του τίτλου «βασιλεύς των Ρωµαίων» ή το τότε αντίστοιχον «Imperator Romanorum» δεν εγένετο υπό του Καρλοµάγνου, ως πιστεύεται υπό πολλών. Ούτος εθεώρει τον εαυτόν του όχι βασιλέα των Ρωµαίων αλλά βασιλέα κυβερνώντα τους Ρωµαίους ως φαίνεται από τα Capitularia αυτού τα οποία είναι και τα επίσηµα έγγραφα της βασιλείας του. Ουδαµού χρησιµοποιεί εις αυτά τον τίτλον Imperator Romanorum. Παρά ταύτα όµως προ της στέψεώς του χρησιµοποιεί τον υπό του πάπα δοθέντα εις αυτόν τίτλον Patricius Romanorum και ουδέποτε έπαυσε να χρησιµοποιή τα Rex Francorum και Rex Longobardorum. Ίδε Mansi, XVIIB, Baluzius I, , , Μετά την στέψιν του ως βασιλέως όµως εγκαταλείπει το Romanorum εις ένδειξιν του γεγονότος, ως φαίνεται, ότι ήτο πράγµατι προ του 800 Patricius Romanorum ως είς εκ πολλών πατρικίων, αλλά δεν ηδύνατο να είναι βασιλεύς των Ρωµαίων αφού είς ήτο τοιούτος ο εν Κων/πόλει υφ' όλων ανεγνωρισµένος. Παραδόξως όµως αυτός και οι διάδοχοι του ουδέποτε ονοµάζονται «βασιλεύς των Φράγκων» αλλά µόνον «Ρήξ των Φράγκων». Το δε βασιλεύς χρησιµοποιείται µόνο του, ενώ εις την Κων/πολιν επεκράτησε το βασιλεύς να συνοδεύηται µε το Romanorum ή Ρωµαίων. Αι προσφωνήσεις των εν λόγω Capitularia έχουν ως εξής το 801 Karoli Magni, Imperatoris... Imperii. Karoli Magni primo. Karolus, divino nutu coronatus, Romanum Gerens Imperium, serenissimus Augustus. Αυτόθι, To 802 Karolus... Augustus... Magnus, Pacificus Imperator, Romanorum Gubernans Imperium... Αυτόθι, XIII, To 804 Karolus Imperator Augustus, Romanum Gubernans Imperium. To 806 Romani Rector Imperii. Αυτόθι, XVIIB, To αυτό έτος Imperator, Romanorum Gubernans Imperium, Αυτόθι, , , To 813 χρησιµοποιεί απλώς το Imperator Augustus. Αυτόθι, To 814 απεβίωσε. 6[6] Ίδε.κατωτέρω κεφ. Β'. 4

5 Φραγκοκρατία αρχίζει µε την υπό των Φράγκων κατάκτησιν των αναφερθεισών δυτικών επαρχιών της Ρωµανίας. Ούτως επεσπεύσθη η αφοµοίωσις της εν τη ύσει Ρωµαιοσύνης, η οποία µε την πάροδον του χρόνου έµαθεν ότι εις την Ανατολήν, περί την Κωνσταντινούπολιν Νέαν Ρώµην, υπάρχουν όχι Ρωµαίοι αλλά «αιρετικοί Γραικοί» µε «Γραικόν βασιλέα». Από τα µέσα του θ' αιώνος καθιερώθη µεταξύ των Φράγκων θεολόγων η παράδοσις να γράφουν έργα τιτλοφορούµενα «Κατά των πλανών των Γραικών»7[7]. Εν αντιθέσει προς τους Φράγκους κατακτητάς της δυτικής Ρωµαιοσύνης οι Άραβες και Τούρκοι κατακτηταί της ανατολικής Ρωµαιοσύνης απεκάλουν πάντοτε µε σεβασµόν τους πολίτας της Ρωµανίας Ρούµ, δηλαδή Ρωµαίους ή Ρωµηούς. ια τον λόγον αυτόν οι πατριάρχαι Κωνσταντινουπόλεως, Αλεξανδρείας, Αντιοχείας και Ιεροσολύµων ονοµάζονται µέχρι σήµερον τουρκιστί και αραβιστί Ρούµ Πατρίκ, δηλαδή πατριάρχαι των Ρωµαίων. Οι δε Ορθόδοξοι οµογενείς εις την Κωνσταντινούπολιν λέγονται ελληνιστί Ρωµαίοι ή Ρωµηοί και τουρκιστί Ρούµ. Εις τα άλλα πρεσβυγενή πατριαρχεία ονοµάζονται αραβιστί Ρούµ. Εις το Κοράνιον του Μωάµεθ υπάρχει ολόκληρον κεφάλαιον (30), όπου ο ιδρυτής του Ισλάµ γράφει περί της προσωρινής πτώσεως των Ρωµαίων εις τους Πέρσας εις Μέσην Ανατολήν και προφητεύει τον τελικον θρίαµβον αυτών, όπως και πράγµατι έγινεν υπό τον Ηράκλειον µετ' ολίγα έτη8[8]. Είναι σαφές από το εν λόγω κεφάλαιον ότι ο Μωάµεθ είχε την εποχήν αυτήν την εντύπωσιν ότι εκήρυττε την ιδίαν πίστιν µε τους Ρωµαίους της Κωνσταντινουπόλεως Νέας Ρώµης. Επίσης πρέπει να σηµειωθή ότι εις τας συροφώνους πηγάς ως και εις τας αιθιοπικάς του Μεσαίωνος, οι σήµερον κακώς λεγόµενοι Βυζαντινοί ελέγοντο πάντοτε Ρωµαίοι. Μάλιστα οι µετά το 1821 υπό των Νεοελλήνων ονοµασθέντες «Έλληνες» Πατέρες λέγονται πάντοτε Ρωµαίοι Πατέρες, ακριβώς όπως συνέβαινεν εις ηµάς προ του 18219[9]. Εις την Μέσην Ανατολήν οι σήµερον εν Ελλάδι λεγόµενοι Ρωµαιοκαθολικοί λέγονται Λατίνοι και Φράγκοι ως συνέβαινεν ακριβώς εν Ελλάδι και Μικρά Ασία κατά την τουρκοκρατίαν, ως και κατά τα χρόνια της ελευθέρας Ρωµανίας. Ιστορικώς κατά τον µεσαίωνα Ρωµαίοι και Καθολικοί είναι µόνον οι υπαγόµενοι εις τα ρωµαϊκά πατριαρχεία Ορθόδοξοι µε κέντρον την Κωνσταντινούπολιν. Οι Ευρωπαίοι κατακτηταί της δυτικής Ρωµαιοσύνης δεν είναι Ρωµαίοι. Είναι Φράγκοι, Λογγοβάρδοι, Βουργουνδοί, Σάξωνες, Νορµανδοί και Γότθοι, οίτινες αφωµοίωσαν συν τω χρόνω τους κατακτηθέντας Ρωµαίους µεταβάλλοντες αυτούς εις τους δουλοπάροικους του ευρωπαϊκού Φεουδαλισµού10[10]. Λέγονται οι Ευρωπαίοι του µε-σαίωνος Λατίνοι διότι υιοθέτησαν ως επίσηµον γλώσσαν των την λατινικήν. Ρωµαίοι είναι µόνον οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί οι ηνωµένοι µε την Κωνσταντινούπολιν Νέαν Ρώµην, µε επίσηµον γλώσσαν την ελληνικήν. Κατά την τουρκοκρατίαν οι Φράγκοι λέγονται υπό των ηµετέρων όχι Καθολικοί αλλά Κατόλικοι 11[11]. 7[7] Αυτόθι. 8[8] Επί του θέµατος τούτου ίδε Αλύ Νουρ, Το Κοράνιον και το Βυζάντιον, Εν Αθήναις, 1970, διατριβήν εγκριθείσαν υπό της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθηνών. 9[9] Τας πληροφορίας περί συροφώνων πηγών µου παρέσχεν ο καθηγητής V. C. Samuel κοσµήτωρ της εν Αδδίς Αµπέµπα Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστηµίου, τας δε περί αρχαίων και µεσαιωνικών αιθιοπικών πηγών ο Αιθίοψ επίσκοπος της πόλεως Ωσσανά κ. κ. Σαµουήλ, πρόεδρος της επιτροπής υποθέσεων του εξωτερικού της Αιθιοπικής ορθοδόξου εκκλησίας. 10[10] Ίδε κατωτέρω κεφ. '. 11[11] Παραδείγµατα τοιαύτης χρήσεως του ονόµατος «Κατόλικος» δια τους Λατίνους ή Φράγκους ή Παπικούς ευρίσκοµεν εις τίτλους ανεκδότων χειρογράφων δηµοσιευθέντας υπό του κ. Κ. Μπόνη, καθηγητού του Πανεπιστηµίου Αθηνών. Επετηρίς Επιστηµονικών Ερευνών, Τόµος Β', Ιούνιος 1970, σελ. 604, αριθ. 138 και 139. Το πρώτο χειρόγραφον επιγράφεται «Φιλονικία περί θρησκείας παρά Θεοκτίστου Χαλεπίου γινοµένη εις Χαλέπ µε τον επίσκοπον Γρηγόριον των Κατολίκων τω 1833ω αρχή τω δε 1835ω τέλος της φιλονικίας» το δε δεύτερον «ζήτηµα περί χειροτονίας, όπερ συνέπεσεν εν 5

6 Η διάκρισις αύτη µεταξύ Λατίνων και Ρωµαίων φαίνεται σαφώς από το εξής ερώτηµα, το οποίον υπεβλήθη εις τον επίσκοπον Ιωάννην του Κίτρους της Μακεδονίας κατά τα τέλη του ιβ' αιώνος, «θάπτονται ορθόδοξοι Ρωµαίοι εν λατινικαίς εκκλησίαις βαλλόµενοι παρά τε Ρωµαίων και Λατίνων εν ταυτώ και Λατίνοι δε αποθνήσκοντες, ωσαύτως ψάλλονται οµού παρά Ρωµαίων και Λατίνων αδιακρίτως. Επιτίµιόν εστιν, ή ού;»12[12]. Κατά τον ίδιον αιώνα, τον ιβ', ο πατριάρχης Αντιοχείας Θεόδωρος Βαλσαµών περί µικτού γάµου µεταξύ Ρωµαίων και Λατίνων γράφει τα εξής «και σηµείωσαι, ότι κατά τον παρόντα κανόνα, ως έοικεν, αναγκάζει το µέρος της εκκλησίας τους Λατίνους εξόµνυσθαι, θέλοντας γυναίκας λαβείν εκ της Ρωµανίας»13[13]. Πρέπει να τονισθή ότι ιστορικώς και ως φαίνεται σαφώς από την ρωµαϊκήν νοµοθεσίαν ουδέποτε εταυτίζοντο οι Ρωµαίοι µε τους αρχαίους Λατίνους ή Ιταλούς, και όταν ακόµη η Πρεσβυτέρα Ρώµη ήτο η πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας, θα επανέλθωµεν εις το θέµα αυτό. Η τουρκική απόδοσις του µεσαιωνικού κρατικού ονόµατος Ρωµανία, το πραγµατικόν όνοµα του επιβλαβώς δια τα εθνικά συµφέροντα σήµερον λεγοµένου βυζαντινού κράτους, είναι το όνοµα Ρούµελη14[14]. Τα ιστορικά δικαιώµατα της Ρωµαιοσύνης φαίνονται σαφώς από την χρήσιν του ονόµατος τούτου υπό των Τούρκων. Προ της αλώσεως οι Τούρκοι ωνόµαζον Ρούµελην όλας τας ελευθέρας εκτάσεις της Μικράς Ασίας και Ευρώπης, αι οποίαι διοικούντο υπό του εν Κωνσταντινουπόλει Νέα Ρώµη βασιλέως των Ρωµαίων. Αλλά και µέχρι των αρχών του αιώνος τούτου οι Τούρκοι ωνόµαζον Ρούµελην ολόκληρον την Θράκην, ολόκληρον την Μακεδονίαν και ολόκληρον την Ήπειρον και γενικώς όλας τας εκτάσεις από του Βελιγραδίου µέχρι της Πελοποννήσου. ηλαδή Ρούµελη ήτο το ευρωπαϊκόν µέρος της οθωµανικής αυτοκρατορίας. Καθ' όλον το διάστηµα τούτο οι Τούρκοι διετήρησαν και το όνοµα Κωνσταντινούπολις. Παραδόξως, ενώ οι Τούρκοι διετήρησαν το γεωγραφικόν όνοµα της αυτοκρατορίας µας, δηλαδή Ρούµελη, οι Νεοέλληνες το κατήργησαν και το αντικατέστησαν µε το όνοµα Ελλάς, δηλαδή µε το όνοµα µιας µικρας επαρχίας της µεγάλης Ρούµελης ή Ρωµανίας. Πάντως οι Σλαΰοι υπό την ηγεσίαν του ρωσικού Πανσλαυισµού έκαµον µέγαν αγώνα να σταµατήσουν την χρήσιν του ονόµατος Ρούµ ή Ρωµαίος µεταξύ των κατοίκων των εν λόγω επαρχιών, δια να αποδείξουν ότι το τουρκικόν όνοµα Ρούµελη, το οποίον σηµαίνει η χώρα των Ρωµαίων, δεν αντιστοιχεί προς την πραγµατικήν σύνθεσιν του πληθυσµού της Θράκης, της Μακεδονίας και της Ηπείρου. Εξαιρετικήν δραστηριότητα δια τον αφανισµόν του ονόµατος Ρούµ ή Ρωµαίος επέδειξαν κυρίως οι Βούλγαροι15[15]. Χαλέπ µεταξύ Ρωµαίων και Ρωµαιοκατολίκων». Ο Θεόκτιστος Χαλεπίου είναι ο Ρωµαίος ορθόδοξος επίσκοπος, ο δε Γρηγόριος των Κατολίκων είναι ο Ουνίτης Ρωµαίος επίσκοπος. Οι δε Ρωµαιοκατόλικοι δεν είναι οι εν Ελλάδι σήµερον λεγόµενοι Ρωµαιοκαθολικοί, αλλά οι Ρωµαίοι πού είχαν γίνει «κατόλικοι», δηλαδή Λατίνοι, Φράγκοι, και Παπικοί. Και µέχρι σήµερον οι Ορθόδοξοι των Πατριαρχείων Κωνσταντινουπόλεως Νέας Ρώµης, Αλεξανδρείας, Αντιοχείας και Ιεροσολύµων λέγονται τουρκιστί και αραβιστί Ρούµ Ορθοδόξ, δηλαδή Ρωµαίοι Ορθόδοξοι, ενώ οι Ουνίται του Λιβάνου και της Συρίας λέγονται Ρούµ Κατολίκ, δηλαδή Ρωµαίοι Κατόλικοι, ουδέποτε Ρωµαίοι Καθολικοί, αφού οι µόνοι Ρωµαίοι και Καθολικοί είµεθα ηµείς οι Ορθόδοξοι. Εις την Μέσην Ανατολήν διασώζεται µέχρι σήµερον η παλαιά χρήσις ονοµάτων εις την αραβικήν, ενώ εις την Ελλάδα, Ρουµανίαν, Ρωσίαν, Αλβανίαν και Βουλγαρίαν επεκράτησε µεταξύ των «µορφωµένων» η ευρωπαϊκή χρήσις ονοµάτων. 12[12] Ρ Π Σ, V, [13] Αυτόθι, [14] Ρωµανία σηµαίνει χώρα ή κράτος των Ρωµαίων αφού αντιστοιχεί µε τα Φραγκία (Γαλλία), Αγγλία, Ιταλία, Τουρκία κ.τ.λ. Ρούµελη ή Ρωµυλία σηµαίνει των Ρωµαίων (Ρούµ) η χώρα (ελη ή υλι) εις την Τουρκικήν. Και οι Άραβες απεκάλουν την Ρωµανίαν Μπιλάτ-ερ-Ρούµ, δηλαδή η χώρα των Ρωµαίων. 15[15] Σπουδαίαν ύλην περί του θέµατος έχει συλλέξει ο υφηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης κ. Αθανάσιος Αγγελόπουλος από την αλληλογραφίαν µεταξύ των Ρωµαίων (Ρωµηών) επισκόπων της Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης του ιθ' και αρχάς κ' αιώνος. Ίδε Α. Θ. Αγγελοπούλου, 6

7 Παραδόξως όµως οι εξωτερικοί εχθροί της Ρωµαιοσύνης εύρον εν Ελλάδι ένα αφελή σύµµαχον, το δουλοπρεπές εις την Φραγκιάν νεογραικικόν πνεύµα. Τούτο ατυχώς εκυριάρχησεν από το 1821 εµφορούµενον δε από την τότε ευρωπαιοφραγκικήν και ρωσικήν παρερµηνείαν, προκατάληψη και περιφρόνησιν δια την µεσαιωνικήν Ρωµαιοσύνην και από αφοσίωσιν εις την ευρωπαϊκήν περί αρχαίων Ελλήνων αντίληψιν και δηµιουργούν εις τους Ρωµηούς φανατισµον ενός τευτονικού τύπου ρατσισµού, µε την σκέψιν ότι είναι απόγονοι µόνον των αρχαίων Ελλήνων, εκήρυττεν εις τους ελλαδικούς Ρωµηούς ότι δεν πρέπει να λέγωνται εις τα εξής Έλληνες και Ρωµαίοι, αλλά µόνον Έλληνες και Γραικοί16[16]. Το αποτέλεσµα της γραµµής αυτής ήτο η διάσπασις της Ρωµαιοσύνης, η αφοµοίωσις των εκτός Ελλάδος Ρωµαίων υπό του επικρατήσαντος πολιτικού και εθνικού περιβάλλοντος και ο αφανισµός της ρωµαίικης γλώσσης από την Αίγυπτον, τα Ιεροσόλυµα, τον Λίβανον, την Συρίαν, την Τουρκίαν, την Ρωσίαν, την Ρουµανίαν, την Βουλγαρίαν, την Σερβίαν και την Αλβανίαν, αφού οι Ρούµ ή Ρωµαίοι, ή Ρωµάνοι των περιοχών αυτών ολίγον κατ ολίγον συνήθισαν εις την ιδέαν ότι εν Ελλάδι υπάρχουν µόνον Γραικοί και όχι οµοεθνείς των Ρωµηοί, οίτινες οµιλούν γραικικά, και όχι ρωµαίικα17[17]. Η ολοκλήρωσις της καταστροφής της εκτός της Ελλάδος Ρωµαιοσύνης επήλθε µε την επικράτησιν του φραγκικής προελεύσεως ονόµατος βυζαντινόν δια κάθε τι το ρωµαίικον18[18]. Οι εναποµείναντες Ρούµ και Ρωµάνοι ή Ρουµάνοι εις Μέσην Ανατολήν, Ρουµανίαν και Αλβανίαν δεν γνωρίζουν πλέον, ότι οι κακώς σήµερον λεγόµενοι Βυζαντινοί είναι το ίδιο πράγµα µε τον εαυτόν των, δηλαδή ότι οι σήµερον λεγόµενοι Βυζαντινοί είναι ελληνιστί µεν Ρωµαίοι ή Ρωµηοί, λατινιστί δε Ρωµάνοι και αραβιστί και τουρκιστί Ρούµ µε κυρίαν και επίσηµον γλώσσαν τα Ρωµαίικα. Ούτω το 1821 εσήµανε την αρχήν του τέλους του έργου του Μεγάλου Αλεξάνδρου και του Μεγάλου Κωνσταντίνου, όπερ και εισήλθε πλέον εις την φάσιν του ολοκληρωτικού σχεδόν αφανισµού του. Το νεογραικικόν πνεύµα, χωρίς ίσως να το καταλάβουν οι κατασκευασταί του, κατώρθωσε να καταφέρη κατά της Ρωµαιοσύνης και της επισήµου γλώσσης αυτής τα καίρια εκείνα πλήγµατα, τα οποία η Φραγκιά και η Τουρκιά ούτε καν εφαντάσθησαν ότι είναι ποτέ δυνατόν να επιτευχθούν και µάλιστα τόσον ραγδαίως, εντός 150 µόνον ετών! Η ρωµαίικη µούσα αναφεροµένη εις την άλωσιν της Κωνσταντινουπόλεως Νέας Ρώµης µε πόνον τραγουδάει «Οι Τουρκ'... εκούρσευαν τήµ Πόλ' τη Ρωµανίαν»18α, δηλαδή επήραν την Κωνσταντινούπολιν Νέαν Ρώµην. Οι γνήσιοι Έλληνες συγκλονίζονται κυριολεκτικώς από συγκίνησιν, όταν λέγουν ότι είναι Ρωµηοί, διότι Ρωµαίος σηµαίνει πολίτης της Νέας Ρώµης, δηλαδή της Ρωµανίας ή Αι ξέναι προπαγάνδαι εις την επαρχίαν Πολυανής κατά την περίοδον , Θεσσαλονίκη 1973, σελ. 27 (υποσ. 1), σελ. 31 (υποσ. 4), σελ. 34 (υποσ. 1), σελ. 54 (υποσ. 2). Η Μητρόπολις αύτη εκάλυπτε τµήµατα της σηµερινής Σερβίας και Βουλγαρίας. Περί της µετατροπής των ελληνοφώνων και βλαχοφώνων Ρωµαίων εις Βουλγάρους και της αφυπνίσεως Βουλγαρικής συνειδήσεως και εκεί οπού οι οµιλούντες και ολίγα βουλγαρικά είχον «ακραιφνή ρωµαίικην συνείδησιν ίδε Αντωνίου - Αιµιλίου Ταχιάου, Η εθνική αφύπνισις των Βουλγάρων και η εµφάνισις Βουλγαρικής εθνικής κινήσεως εν Μακεδονία, Θεσσαλονίκη 1974, εν Μακεδόνικη Λαϊκή Βιβλιοθήκη, τόµ. 28, σελ [16] Το ηγετικόν στέλεχος του κινήµατος τούτου είναι ο Αδαµάντιος Κοραής. Ίδε Π. Χρήστου, Αι περιπέτειαι των εθνικών ονοµάτων των Ελλήνων, Θεσσαλονίκη 1960, σελ [17] Τα τοιαύτα διεπίστωσα µε προσωπικήν µου µελέτην των περί Ελλάδος και ελληνικής γλώσσης αντιλήψεων των Ρωµαίων (Ρούµ) της Μέσης Ανατολής και των Ρωµαίων (Ρουµάνων) της Ρουµανίας. 18[18] Ήδη ευρίσκοµεν εν χρήσει εις την Ευρώπην το «Βυζαντινός» κατά τα µέσα του ιστ' αιώνος. Ίδε π:χ. «Nicephori Gregorae, Romanae, hoc est Byzantinae Historiae, Libri XI», Βασιλεία (Ελβετίας), Πρόκειται περί µεταφράσεως της «Ρωµαϊκής Ιστορίας» του Νικηφόρου Γρήγορα (14 αιώνος). Ασφαλώς το «τουτέστι Βυζαντινή Ιστορία» δεν είναι εις το ελληνικόν κείµενον, αλλά παρεµβάλλεται υπό του µεταφραστού διότι οι Ευρωπαίοι γενικώς ούτε καν εγνώριζον ότι υπήρχε ιστορία Ρωµαίων εις την Ανατολήν αφού επεκράτησεν εις τους Φραγκοευρωπαίους να ονοµάζουν τους ελληνοφώνους Ρωµαίους µόνον Γραικούς κατά τον µεσαίωνα και την τουρκοκρατίαν. 18α Ν. Πολίτου, Εκλογαί από τα τραγούδια του ελληνικού λαού, έκδοσις δ', Αθήναι, σελ. 265: Πρβλ. Π. Χρήστου, Αι Πεπριπέτειαι των Εθνικών Ονοµάτων των Ελλήνων, Θεσσαλονίκη 1960, σελ

8 της Ρούµελης ή της αυτοκρατορίας της Κωνσταντινουπόλεως και «αυτοδικαίως Κωνσταντινουπολίτης. Ακριβώς την ιδίαν σηµασίαν έχουν ιστορικώς το λατινικόν Ρωµάνος και το αραβοτουρκικόν Ρούµ. Καθ' όλον τον µεσαίωνα και κατά τα χρόνια της τουρκοκρατίας οι λατινιστί λεγόµενοι Ρουµάνοι και οι τουρκιστί και αραβιστι λεγόµενοι Ρούµ είχον πάντοτε µαζί µε τους Αρβανίτας Ρωµαίους ελληνόφωνον ηγεσίαν πολιτικήν και εκκλησιαστικήν. Οι Ρουµάνοι, οι Αρβανίται και οι Ρούµ ήσαν ως επί το πλείστον δίγλωσσοι. Εκτός από τα βλάχικα, αρβανίτικα, αράβικα και τούρκικα είχον ως επίσηµον γλώσσαν την ρωµαίικην. Τούτο ίσχυε κυρίως κατά την τουρκοκρατίαν και δια τους τότε ολίγους Σέρβους και Βουλγάρους, οι οποίοι είχον αποκτήσει ρωµαίικην συνείδησιν και ως επί το πλείστον διγλωσσίαν. Πρέπει να έχωµεν υπ' όψιν ότι η αυτοκρατορία της Ρωµανίας, δηλαδή της Κωνσταντινουπόλεως Νέας Ρώµης, είχεν από της ιδρύσεως της δύο επισήµους γλώσσας, την λατινικήν καί την ελληνικήν. Είναι µεγάλης σηµασίας το γεγονός ότι το ίδιον όνοµα µε ένα ιώτα, το «ρωµαϊκά», σηµαίνει λατινικά και µε δύο ιώτα, το «ρωµαίικα», σηµαίνει ελληνικά, δηλούν ούτω τας δυο γλώσσας των Ρωµαίων19[19]. Πριν ακόµη µεταφερθή η πόλις της Ρώµης υπό του Μεγάλου Κωνσταντίνου, είχεν ήδη υποχωρήσει η ρωµαϊκή και επεκράτησεν ως πρώτη γλώσσα η ελληνική, όπως θά ίδωµεν. Συν τω χρόνω η ρωµαίικη επεκράτησεν ως η µόνη επίσηµος γλώσσα της Ρωµανίας. Αυτό όµως δεν σηµαίνει ότι εξέλιπον εν τη Ρωµανία οι λατινόφωνοι Ρωµαίοι. Όχι µόνον δεν εξέλιπον, αλλά φαίνεται ότι κατά τους πρώτους αιώνας της υποδουλώσεως της εν τη ύσει Ρωµαιοσύνης υπό των γερµανικών φυλών κατέφευγον πολλοί λατινόφωνοι Ρωµαίοι, δηλαδή οι ρωµαϊστί λεγόµενοι Ρωµάνοι, εις την ελευθέραν ανατολικήν Ρωµανίαν. Σηµειωτέον ότι εις την βλαχικήν γλώσσαν των λατινοφώνων Ρωµαίων τούτων διασώζεται η λατινική γραµµατική20[20] και έχει ως εκ τούτου το δικαίωµα να λέγεται νεολατινική ή νεορρωµαϊκή, ενώ τα ιταλικά, γαλλικά και ισπανικά, αν και λατινογενείς γλώσσαι, δεν είναι λατινικά, διότι δεν διασώζουν την λατινικήν γραµµατικήν, αφού εις αυτά επεκράτησε το γερµανικόν στοιχείον των κατακτητών. Τα αρβανίτικα είναι κατά τα 50% ρωµαϊκά και νεορρωµαϊκά, 25% - 30% ρωµαίικα (ελληνικά), και τα υπόλοιπα σλαυικά και τούρκικα. Η γλώσσα των Αρβανιτών δεικνύει ότι οι Αρβανίται ως επί το πλείστον είναι απόγονοι λατινοφώνων και ελληνοφώνων Ρωµαίων21[21]. Την µεγαλυτέραν συγγένειαν εκ των λατινογενών γλωσσών µε τα βλάχικα την έχουν ως φαίνεται τα πορτογαλικά. 19[19] Η παράδοσις να λέγεται η ελληνική γλώσσα ρωµαίικη διασώζεται εντόνως εις την τουρκικήν γλώσσαν µέχρι σήµερον και κατά τρόπον ασθενή πλέον εις την αραβικήν, αν και ιστορικώς ήτο η επικρατούσα από της εποχής του Κορανίου µέχρι τέλους της τουρκοκρατίας. 20[20] Κατά τους υπολογισµούς ειδηµόνων τινών τα Βλάχικα ή Ρουµάνικα έχουν λατινικόν λεξιλόγιον µέχρι ποσοστού 85-90%. Την θέσιν ταύτην υποστηρίζει µε σχετικήν βιβλιογραφίαν ο Grigore Nandris, Rumanian Language, EB, XIX, Πλήθος πληροφοριών περί Βλάχων και σχετικών θεωριών ευρίσκονται εις την ενδιαφέρουσαν µελέτην Αλεξάνδρου Β. Παπαβασιλείου, Ιστορικά σηµειώµατα για τους Βλάχους και Κουτσοβλάχους, Βέροια 1972, ένθα και πολλά ιστορικά περί Βλάχων χωρία εκ πηγών. 21[21] Ειδήµονες τίνες υποστηρίζουν την θέσιν ότι τα ελληνικά στοιχεία της αρβανίτικης γλώσσης, που ανέρχονται εις 25-30%, δεν είναι της αρχαίας, αλλά µόνον της µεσαιωνικής και της νέας ελληνικής γλώσσης. Η άποψις αύτη στηρίζει µίαν πιθανότητα ότι η αρβανίτικη (αλβανική) γλώσσα είναι η συγχώνευσις των δύο γλωσσών των Ρωµαίων. Το γεγονός ότι δεν υπάρχει εις αυτήν ούτε η λατινική ούτε η ελληνική γραµµατική την κάµνει να οµοιάζη µε την περίπτωσιν της ιταλικής, ισπανικής και της φραντσέζικης γλώσσης, οπού δεν διασώζεται ούτε η λατινική, αλλ' ούτε η γερµανική γραµµατική. Εάν ως γνώµονα τρόπου συγχωνεύσεως γλωσσών απετέλουν τα ιταλικά, φραντσέζικα και τα ισπανικά, τότε το γεγονός ότι εις την αρβανίτικην δεν διασώζεται λατινική ή ελληνική γραµµατική δεν αποδεικνύει καθ εαυτό ότι οι Αρβανίται ως κεντρικόν γλωσσικόν,κορµόν έχουν µίαν αρχαίαν τρίτην γλώσσαν, ήτις δεν είναι ούτε η λατινική ούτε η ελληνική. Τότε τι νόηµα έχει το γεγονός ότι τα 80% της γλώσσης ταύτης είναι λατινικά και ελληνικά; Πάντως εξ επάψεως εθνικής δεν έχει σηµασίαν ποίος είναι ο κεντρικός ιστορικός κορµός της αρβανίτικης γλώσσης αφού µας ενδιαφέρει το ρωµαίικο και ρωµαϊκό τέλος της εν προκειµένω συγχωνεύσεως λατινοφώνων και ελληνοφώνων Ρωµαίων, το οποίον φαίνεται τόσον σαφώς από το γεγονός ότι ως εθνικόν σύµβολον έχουν τον ρωµαϊκόν δικέφαλον αετόν και αποκαλούν την χωράν των χωράν του αετού. Το όνοµα «Shqipetar... προέρχεται εκ του shqip µετά της καταλήξεως tar, όπερ σχετίζεται προς το accipiter - οξυπτέριον και αποτελεί απλήν µετάφρασιν της χώρας του Αετού». Μ. Ν. Χρίστοδούλου, Σκέψεις τινές περί του ιστορικού περιβάλλοντος των ελληνικών διαλέκτων, Επετηρίς του Κέντρου Επιστηµονικών Ερευνών, Λευκωσία , σελ Ο κ. Χριστοδούλου επίσης υποδεικνύει ότι το όνοµα Τόσκι του πλέον του ηµίσεος των Αρβανιτών είναι η σλαυική µορφή του Αετός, δηλαδή το Αετός έγινε Τός µε την σλαυικήν κατάληξιν -κι. Ο νυν Μητροπολίτης Κορινθίας κ. Παντελεήµων, όστις γνωρίζει απταίστως και επιστηµονικώς τα αρβανίτικα µου επληροφόρησεν ότι υπάρχει µία ανέκδοτος, ως φαίνεται, µελέτη του αειµνήστου µητροπολίτου Βασιλείου ρυινουπόλεως και Βέλα (Παπαχρήστου ή Χρηστίδου), ήτις επισηµαίνει µεγάλο 8

9 Πάντως εκείνο πού µας ενδιαφέρει είναι ότι η επίσηµος γλώσσα των Αρβανιτών και των Ρουµάνων καθ' όλον τον µεσαίωνα και την τουρκοκρατίαν ήτο η ρωµαίικη, διότι απλούστατα η ελληνική γλώσσα από του ζ' αιώνος έγινεν η µόνη επίσηµος γλώσσα της Ρωµανίας, χωρίς τούτο να σηµαίνη ότι ανεπτύχθη άρνησις δια την δευτέραν ιστορικήν γλώσσαν της Ρωµαιοσύνης. Οι Ρουµάνοι γνωρίζουν σήµερον ότι είναι Ρωµαίοι, και ότι το κρατικόν των όνοµα κατά την παράδοσίν των είναι Ρωµανία, αλλά δεν γνωρίζουν ότι η λεγοµένη βυζαντινή αυτοκρατορία είναι ακριβώς το ίδιον πράγµα µε το κρατικόν των όνοµα, το οποίον διετήρησαν εις την εθνικήν των µνήµην. Επίσης δεν γνωρίζουν ότι οι υπό των Ευρωπαίων και Σλαύων λεγόµενοι Γραικοί είναι και αυτοί Ρωµαίοι και ότι τα ελληνικά λέγονται και ρωµαίικα22[22]. Ούτως επανερχόµενα εις τα δύο αδέλφια από την Αλβανίαν, µε τα οποία ήρχισα το κεφάλαιον τούτο. Πώς συµβαίνει δυο Αρδανίται αδελφοί µε ελληνικόν όνοµα να λέγεται ο ένας Αλβανός και ο άλλος Έλλην; Η απάντησις φαίνεται απλή. Εάν τα παλαιά χρόνια ερωτούσε κανείς ένα χριστιανόν Αρβανίτην ή Βλάχον, πού ήξευρε µόνον αρβανίτικα ή βλάχικα, τι είναι, θα απεκρίνετο αµέσως: Ρωµαίος. Ακριβώς ούτω θα απεκρίνετο και ο δίγλωσσος Αρβανίτης ή Βλάχος πού εγνώριζε και τα ρωµαίικα. Αλλ' όµως επαύσαµεν να ερωτώµεν εάν είναι Ρωµαίος ή Ρωµηός και ηρχίσαµεν από της ιδρύσεως του ελληνικού κράτους να ερωτώµεν εάν είναι Έλλην, όνοµα το οποίον οι εκτός του ελλαδικού θέµατος Ρωµαίοι ή Ρωµηοί σχεδόν ουδέποτε εχρησιµοποιούσαν. Όταν δε εξησθένησεν η παράδοσις να λέγεται ρωµαίικη η επίσηµος γλώσσα των Ρωµαίων και αντ' αυτού επεκράτησε να λέγεται γραικική ή ελληνική µόνον, τότε και µόνον τότε οι Αρβανίται, Βλάχοι και οι αραβόφωνοι Ρωµαίοι έπαυσαν να συγκινούνται εθνικώς µε την επίσηµον γλώσσαν των Ρωµαίων προγόνων των και επεδόθησαν, υπό την κηδεµονίαν ποσοστόν λέξεων οµηρικής ελληνικής εις την αρβανίτικην γλώσσαν. Εν τοιαύτη περιπτώσει ο κεντρικός ιστορικός κορµός της αρβανίτικης γλώσσης είναι ίσως τα αρχαία ελληνικά τα οποία συνεχωνεύθησαν µε τα λατινικά. Ο προαναφερθείς κ. Μ. Ν. Χριστοδουλου υποστηρίζει πάντως ότι «οι αλβανόφωνοι, οι βλαχόφωνοι και οι σλαβόφωνοι (δηλαδή των Βαλκανίων), οίτινες µετέσχον της ελληνικής ιστορίας, είναι παντάπασιν Έλληνες και δεν ανήκουν εις τα δηµιουργηθέντα νεώτερα κράτη», σελ Ο ισχυρισµός ούτος είναι ακριβής µε την παρατήρησιν ότι θα έπρεπεν αντί του «ελληνική ιστορία» και «Έλληνες» να εχρησιµοποιούντο τα πραγµατικά του µεσαίωνος ιστορικά ονόµατα «ρωµαϊκή ιστορία» και «Ρωηµοί». Πάντως δια µίαν ενδιαφέρουσαν περίληψιν του πού ευρίσκεται σήµερον η ερευνά περί της προελεύσεως της αρβανίτικης γλώσσης από τα ιλλυρικά, δακικά και θρακικά ίδε JE. Ηamp, The position of Albanian, εν Ancient Indo-European Dialects, Ed. H. Birnbaum and J. Puhvel, Univ. Calif. Press 1966, σελ , ένθα υπάρχει πλούσια βιβλιογραφία. Επίσης δέον να σηµειωθή η µελέτη Zacharie Μayani, The Etruscans Begin to Speak, New York , εις την οποίαν γίνεται προσπάθεια να ευρεθούν αι σηµασίαι µέχρι τούδε «αγνώστων ετρουσκικών λέξεων µέσω της αρβανίτικης γλώσσης και εις την οποίαν υπάρχει πλούσια βιβλιογραφία. ύο προσφάτως µεταφρασθείσαι υπό του Τ. Γιοχάλα σχετικαί µελέται Αλβανών ερευνητών είναι αι εξής Skënder Anamali, Nga Ilirët tek Arbërit ( = εκ των Ιλλυριών εις τους Αλβανούς) : Eqrem Çabej, Problemi i vëndit të forminit të gjuhës shqipe (= το πρόβληµα του χώρου σχηµατισµού της αλβανικής γλώσσης), εν Βαλκανική Βιβλιογραφία, τόµ. α', (συµπλήρωµα), Ίδρυµα Μελετών Χερσονήσου του Αίµου, Θεσσαλονίκη 1973, σελ [22] Τα παράδοξα ταύτα διεπίστωσα κατ' επίσκεψίν µου εις την Ρουµανίαν. Ήθελα να διαπιστώσω κατά πόσον εφηρµόσθη η εν προκειµένω προπαγανδιστική περί του µεσαίωνος µας κοινή ιστορία επί των Ρωµαίων της Ρουµανίας και κατά πόσον διαφέρει της παροµοίας προπαγανδιστικής ιστορίας η οποία εφαρµόζεται εις τους αραβόφωνους Ρωµαίους της Μέσης Ανατολής. Παντού ευρίσκοµεν το ίδιον φαινάµενον. Ως ενεφάνιζον οι Γότθοι και οι Φράγκοι τους ελληνοφώνους Ρωµαίους ως «Γραικούς» και µάλιστα ως εχθρούς Γραικούς των υποδούλων Ρωµαίων της ύσεως, ούτω ακριβώς εγένετο και γίνεται εις Μέσην Ανατολήν και εις τα Βαλκάνια µε την διαφοράν ότι οι Ρώσοι από αγνωστον εις εµέ εποχήν συµπράττουν σπουδαίως µε τους Ευρωπαίους δια την θεµελίωσιν και συνέχισιν της γραµµής ταύτης. Μάλιστα οι εκ Κωνσταντινουπόλεως Νέας Ρώµης Φαναριώται ηγεµόνες των παραδουναβείων ηγεµονιών κατά τα χρόνια της τουρκοκρατίας θεωρούνται εν τη αιχµαλώτω εις τους Ευρωπαίους και Ρώσους ρουµανική παιδεία όχι ως Ρωµαίοι, ως ήσαν εις την πραγµατικότητα, αλλά ως «Γραικοί» µόνον, οι οποίοι εκ µέρους των Τούρκων κατεδυνάστευον και εξεµεταλλεύοντο τους εντοπίους Ρωµαίους, δηλαδή Ρουµάνους. Όταν δε προ 30 ετών κατέλαβον την εξουσίαν οι κοµµουνισταί συνήθιζαν να εκσφενδονίζουν χλευαστικώς το όνοµα «Φαναριώται» κατά των εξ Ελλάδος και Μικράς Ασίας Ρωµηών ως να ήσαν συνεχισταί της δήθεν παλαιοτέρας εν Ρουµάνια «αποικιοκρατίας των Γραικών». Και µάλιστα το γεγονός ότι οι Φαναριώται ούτοι ετόνιζον την δακικήν προέλευσιν των εκρωµαισθέντων Ρουµάνων ως και τον λατινικόν χαρακτήρα της γλώσσης των εκλαµβάνεται όχι υπό το πραγµατικόν του πρίσµα, δηλαδή ότι οι Φαναριώται Ρωµαίοι εταύτιζον τους Βλάχους εθνικώς µε τον εαυτόν των, αλλά τουναντίον ότι οι «Γραικοί» ούτοι απλώς ως καλοί επιστήµονες ανεγνώριζον την ρωµαϊκότητα των Βλάχων. Μάλιστα έχει επικρατήσει εις τους Βλάχους της Ρουµανίας η φραγκική προπαγάνδα του µεσαίωνος ότι µόνον το λατινικόν είναι γνήσιον ρωµαϊκόν, και ούτω µόνον οι λατινόφωνοι είναι βέροι Ρωµηοί. Είναι ακριβώς η γραµµή που επεκράτησε µετά την Άλωσιν και εις τους Ρώσους και το 1828 εις την «ελευθέραν» Ελλάδα. 9

10 των Ευρωπαίων και Ρώσων, εις το να στραφούν εναντίον της ρωµαίικης γλώσσης και υπέρ της τοπικής των διαλέκτου µόνον. Τούτο µάλιστα επετεύχθη µε την ρωσικήν και ευρωπαϊκήν προπαγάνδαν, καθ' ήν οι λεγόµενοι Βυζαντινοί ή Γραικοί κατεδυνάστευον τους Ρουµάνους, τους Αρβανίτας, και τους αραβόφωνους Ρούµ και ευρίσκοντο ανάµεσα των ως αποικιοκράται23[23]. Την στιγµήν αυτήν κινδυνεύει από την προπαγάνδαν αυτήν το Πατριαρχείον Ιεροσολύµων µε τα τόσα προσκυνήµατα του, τα οποία ευρίσκονται από της εποχής του Μεγάλου Κωνσταντίνου εις την κατοχήν της Ρωµαιοσύνης. Εις την πραγµατικότητα επρόκειτο πάντοτε περί µιας ενιαίας και ηνωµένης Ρωµαιοσύνης, µε επίσηµον γλώσσαν ενότητος τα ρωµαίικα. Ήτο πάντοτε φυσικόν η ηγεσία Ρωµαίων επί Ρωµαίων να εξασκήται µέσω της επισήµου ρωµαίικης γλώσσης. Ουδόλως επρόκειτο περί καταδυναστεύσεως Γραικών η Ελλήνων επί Ρωµαίων, δηλαδή επί Αρβανιτών, Ρουµάνων, και Ρούµ. Αδίστακτοι τίνες ψευδοεπιστήµονες προπαγανδισταί ξένοι δεν εντρέπονται να ισχυρίζωνται ακόµη ότι η Ελλάς και οι Έλληνες ήσαν υπόδουλοι εις τους Βυζαντινούς και ότι η αρχή της απελευθερώσεως των Ελλήνων υπήρξεν η πτώσις της Κωνσταντινουπόλεως εις τους Τούρκους24[24]. Τα τοιαύτα ηκούσθησαν εν Ελλάδι από ξένον ραδιοφωνικόν σταθµόν προ δύο ετών εις ελληνικήν εκποµπήν όχι από το ΠΑΡΑΠΕΤΑΣΜΑ άλλα από «φίλην» χώραν του ΝΑΤΟ. 2) Αντιφάσεις εις την ευρωπαϊκήν ιστορικήν επιστήµην. Εις την ευρωπαϊκήν ιστορικήν επιστήµην υπάρχουν ωρισµέναι σπουδαίαι, αντιφάσεις και παρερµηνείαι, αι οποίαι έχουν ως πηγήν των την από του θ' αιώνος αναφερθείσαν άρνησιν των Φράγκων να αποκαλούν Ρωµαίους τους περί την Κωνσταντινούπολιν Νέαν Ρώµην πολίτας και την πείσµονα επιµονήν των Φράγκων να αποδίδουν εις τους ανατολικούς ελευθέρους Ρωµαίους και εις τον βασιλέα των ως µόνον και επίσηµον όνοµα το «Γραικός». Ούτω βλέποµεν εις τα φραγκικά έγγραφα και έργα καθ' όλον τον µεσαίωνα να αποκαλούµεθα αντί Ρωµαίοι «Γραικοί». Επίσης εις τας υπό των Φράγκων γενοµένας µεταφράσεις από τα ελληνικά εις τα λατινικά το Ρωµαίος αποδίδεται µε το «Γραικός» και το βασιλεύς των Ρωµαίων µε το «imperator Graecorum»25[25]. Σήµερον όµως αντί του «Γραικός» χρησιµοποιούν κατά τρόπον συστηµατικον όλοι οι Ευρωπαίοι και οι Ρώσοι και µαζί των οι Νεογραικο! µαθηταί των το «Βυζαντινός»26[26]. Συνηθίζουν οι Ευρωπαίοι, οι Ρώσοι και οι Αµερικανοί ιστορικοί να δικαιολογούν την χρήσιν ταύτην του «Βυζαντινός» µε τον ισχυρισµόν, ότι µετά τον Μέγαν Ιουστινιανόν ή και ενωρίτερον η αυτοκρατορία των Ρωµαίων έγινε γραικική και ανατολική. Εν τοιαύτη περιπτώσει, διατί το βυζαντινή και όχι το γραικική, αφού έγινε γραικική; Μήπως επειδή οι ελεύτεροι Γραικοί δεν πρέπει να ταυτιστούν µε την αυτοκρατορίαν των και να έχουν βλέψεις επανασυστάσεως; 23[23] Ίδε ανωτέρω υποσηµείωσιν [24] Η ιδέα αυτή έχει ευρυτέραν από ό,τι περίµενα διάδοσιν εις την Ελλάδα. Ο Νίκος Τσιφόρος, π.χ. περιγράφει την Άλωσιν της Πόλεως και την κατάκτησιν της Ελλάδος υπό των Φράγκων µε πολύ περίεργα εις εµέ τουλάχιστον λόγια «Πάει το Βυζάντιο, πάει κι όλη η Ελλάδα µε τα τρία της θέµατα στα χέρια τους. Κακοµοίρα και βασανισµένη η ηπειρωτική Ελλάδα, άλλαξε αφέντες». «Εµείς και οι Φράγκοι», Αθήναι 1971, σελ. 15. Πολύ ενδιαφέρον ως προς το υπ' όψιν θέµα έχει όλον το κεφ. «Κατακαηµένη Ελλαδίτσα». Πρέπει να γίνη µία επισταµένη έρευνα δια να εξακριβωθή η ιστορία της γραµµής αυτής και η σχέσις των φορέων αυτής µε τας «Μεγάλας υνάµεις». 25[25] Ίδε «ανωτέρω υποσηµειώσεις 3, 4 και 5 ως και κατωτέρω κεφ. ΣΤ. 26[26] Σπουδαίον παράδειγµα της τοιαύτης διαστροφής των εθνικών µας ονοµάτων έχοµεν εις την αγγλικήν µετάφρασιν αποσπασµάτων έργου του µεγάλου Άραβος ιστοριχου Ibn Κhaldun ( ) εις την οποίαν το αραβικόν Ρούµ µεταφράζεται Roman µέχρι τον Ηράκλειον ( ) και Byzantine µετά τον Ηράκλειον. Αυτή δεν είναι µετάφρασις αλλά κακοήθης διαστροφή, αφού το αραβικόν πρωτότυπον κείµενον ουδέποτε χρησιµοποιεί το ανύπαρκτον εις τους Άραβας, Τούρκους και Ρωµαίους Βυζαντινός αλλά πάντοτε και µόνον το Ρούµ, δηλαδή Ρωµαίος. Η εν λόγω µετάφρασις εξετυπώθη εν Λονδίνω και φέρει τίτλον An Arab Philosophy of History, Selections from The Prolegomena of Ibn Khaldun of Tunis ( ), Translated and Arranged by Charles Issawi M. A. Adjunct Professor of Political Science in the American University of Beirut. Εις το ευρετήριον τα ρωµαϊκά ονόµατα καλύπτουν τας σελίδας 22 µέχρι 113 και τα Βυζαντινά αρχίζουν από την σελ. 107 µέχρι την σελ

11 Θαυµασίαν κατοχύρωσιν των εθνικών των συµφερόντων έχουν οι Τούρκοι. Τους Ελλαδικούς αποκαλούν Ίωνας, τους εν Κωνσταντινουπόλει οµοεθνείς Ρούµ, και την ιστορίαν της αυτοκρατορίας βυζαντινήν. Ίσως το παραδοξότερον είναι ότι οι εν Κωνσταντινουπόλει οµοεθνείς και οµογενείς χρησιµοποιούν ορθώς το Ρωµαίος και το Ρωµηός προς απόδοσιν του Ρούµ, αλλά και αυτοί επηρεασθέντες από την Ευρώπην και την Ελλάδα οµιλούν πάντοτε δια βυζαντινήν ιστορίαν, βυζαντινούς αυτοκράτορας, βυζαντινήν µουσικήν και βυζαντινά. Αφού οι ίδιοι λέγονται επισήµως Ρωµαίοι και Ρωµηοί, πώς επεκράτησε και εις αυτούς το βυζαντινόν δια κάθε τι το ρωµαίικον; Εις την Μέσην Ανατολήν έχοµεν άλλην κατάστασιν. "Υπό την επίδρασιν των Φραντσέζων και Άγγλων απεδόθη το Ρούµ µε το «Γραικός» των Φράγκων εις τας ευρωπαϊκάς γλώσσας. Παραδόξως όµως ευρίσκει κανείς εις την Ελλάδα να αποκαλούνται οι Ρωµαίοι Ορθόδοξοι της Μέσης Ανατολής «Άραβες» Ορθόδοξοι. Είναι η επίσηµος γραµµή των Ρώσων από του παρελθόντος αιώνος, η οποία επεκράτησε µεταξύ των Λατίνων και Προτεσταντών. Υιοθετήθη φαίνεται η γραµµή αυτή εν µέρει διότι ευρεθέντες οι Ευρωπαίοι και οι τσαρικοί Ρώσοι άπρακτοι και αποτυχηµένοι εις την προσπάθειάν των να προσηλυτίσουν τους Άραβας εις τον Χριστιανισµόν, προσεπάθουν τους αραβόφωνους Ρωµαίους να κάµουν Άραβας, δια να χρησιµεύσουν ως γέφυρα, ώστε δι' αυτής να περάσουν οι Άραβες εις τον Χριστιανισµόν. Παραδόξως έγινε παράλληλος προσπάθεια να µετατρέψουν τους εν Κωνσταντινουπόλει Ρωµαίους Ορθοδόξους εις Τούρκους Ορθοδόξους. Ο ισχυρισµός ότι η ρωµαϊκή αυτοκρατορία µετά τον Μέγαν Κωνσταντίνον πρέπει να λέγεται βυζαντινή, διότι έγινεν ανατολική και γραικική ή ελληνική, θα έπρεπε να είχεν ως βασικήν προϋπόθεσιν, ότι υπήρχε κάποιος ρωµαϊκός πολιτισµός, όστις έγινε γραικικός ή ελληνικός και δια τούτο πρέπει να λέγεται βυζαντινός πολιτι σµός. Αλλά πάλιν, αφού έγινε γραικικός ή ελληνικός, διατί να λέγεται βυζαντινός; Ακριβώς εις το σηµείον αυτό ευρίσκοµεν την µεγαλυτέραν αντίφασιν εις την ευρωπαϊκήν ιστορικήν επιστήµην. Είναι γενικώς αποδεκτόν ότι ρωµαϊκός πολιτισµός δεν υπήρξε ποτέ, αφού οι Ρωµαίοι εξ αρχής υιοθέτησαν τον ελληνικόν πολιτισµόν, ως και την ελληνικήν γλώσσαν. ια τον λόγον αυτόν ο µεγαλύτερος Αγγλοσάξων ιστορικός των πολιτισµών, ο Arnold Toynbee, συµπεριλαµβάνει εις τον ελληνικόν πολιτισµόν την ρωµαϊκήν δηµοκρατίαν και την ρωµαϊκήν αυτοκρατορίαν27[27] και µάλιστα αποκαλεί το ρωµαϊκόν κράτος «Οικουµενικόν Ελληνικόν Κράτος». Τούτο σηµαίνει ότι ο πολιτισµός των Ρωµαίων ήτο εξ αρχής ελληνικός, πριν ακόµη εµφανισθούν οι Ρωµαίοι εις την Ανατολήν ως κατακτηταί και πριν µεταφέρη ο Μέγας Κωνσταντίνος την πρωτεύουσαν και την πόλιν της Ρώµης εις την Κωνσταντινούπολη Νέαν Ρώµην. Εάν λοιπόν παραδεχθώµεν ότι η ρωµαϊκή αυτοκρατορία µετά τον Μέγαν Κωνσταντίνον πρέπει να λέγεται βυζαντινή, διότι εγινεν ελληνική, τότε ιστορικώς άκριβέ-στερον θα ήτο να λέγεται βυζαντινή όχι µόνον η εν Ιταλία εδρεύουσα ρωµαϊκή αυτοκρατορία, αλλά και η ρωµαϊκή δηµοκρατία, αφού η βασιλεύουσα πόλις εν Ιταλία, η Πρεσβυτέρα Ρώµη, είχε γίνει κατά την δηµοκρατικήν της περίοδον ελληνικότατη, πολλούς αιώνας πριν ο Μέγας Κωνσταντίνος την µεταφέρη εις την Ανατολήν όπως θα ίδωµεν. Υπάρχει όµως µία ακόµη αντίφασις εις την ευρωπαϊκήν ιστοριογραφίαν, η οποία δι ηµάς ίσως είναι και η σπουδαιότερα. Ενώ αφ' ενός µεν ισχυρίζονται ότι η ρωµαϊκή αυτοκρατορία έγινε βυζαντινή, διότι 27[27] Ίδε σύνοψιν του πολύτοµου έργου του A Study of History, του D. C. Sοmerνell, Oxford University Press, London 1962, σελ. 12, 195, 244, 261, 296, 366, 372-3, 422, 495, 549, 562. Ωραιότατοι οπτικοί πίνακες των θεωριών του Toynbee εδηµοσιεύθησαν εις το τεύχος της 23ης Φεβρουαρίου 1948 του περιοδικού Life όπου οπτικώς φαίνεται ο κατά τον Toynbee θάνατος του ελληνικού Πολιτισµού τον 7ον αιώνα και η ένταξις του ρωµαϊκού κράτους εις τον ελληνικόν πολιτισµόν. Τα ίδια ακριβώς αναπτύσσονται εις τα έργα του Civilization on Trial και The World and the West τα οποία εδηµοσιεύθησαν το 1947 εις εν τοµίδιον µε περίληψιν µικράν του πολύτοµου έργου του A Study of History πάλιν υπό του D. C. Sοmerνell. 11

12 έγινεν ελληνική, αφ' έτερου δε λέγουν ότι ο ελληνικός πολιτισµός της ρωµαϊκής αυτοκρατορίας έγινε βυζαντινός, διότι µετά τον ζ' αιώνα έπαυσεν ο ελληνικός πολιτισµός να υπάρχη. Αλλά πώς όµως συµβαίνει να γίνεται η αυτοκρατορία βυζαντινή διότι γίνεται ελληνική και ο πολιτισµός βυζαντινός, διότι παύει να είναι ελληνικός; Αι αντιφάσεις δια τους Ευρωπαίους ιστορικούς προέρχονται από το γεγονός ότι αφ' ενός µεν είναι υποχρεωµένοι να αναγνωρίσουν ότι οι Ρωµαίοι έχουν τον ελληνικόν πολιτισµόν, αφ' ετέρου δε έχουν οι Ευρωπαίοι βαθειά ριζωµένην µέσα των την προκατάληψιν των Φράγκων προγόνων των ότι οι Ρωµαίοι της Ανατολής δεν είναι ή δεν έµειναν γνήσιοι Ρωµαίοι ούτε γνήσιοι Χριστιανοί. Μεταξύ των ουµανιστών ιστορικών της Ευρώπης ο γνήσιος Χριστιανισµός έχει χάσει την παλαιοτέραν σηµασίαν του και έχει αντικατασταθή µε την γενικωτέραν ιδέαν «πολιτισµός». Ούτως η φραγκική προπαγάνδα περί αποκοπής των «Γραικών» από την ρωµαϊκήν και χριστιανικήν γνησιότητα προσέλαβε µεταξύ των ουµανιστών Ευρωπαίων την µορφήν της αποκοπής των «Βυζαντινών» από τον ελληνικόν πολιτισµόν των αρχαίων Ελλήνων και Ρωµαίων. 3) Οι Νεογραικοί έναντι των εν προκειµένω αντιφάσεων. Όταν ήλθα προ τεσσάρων ετών εις την Ελλάδα, δια να αναλάβω τα καθήκοντα µου ως καθηγητού πανεπιστηµίου, εξεπλάγην από τας τόσας φοράς πού ήκουα να επικαλούνται τον προαναφερθέντα Αγγλοσάξονα ιστορικόν των πολιτισµών Arnold Toynbee δια τον απέραντον θαυµασµόν του έναντι του ελληνικού πολιτισµού και της συµβολής του πολιτισµού τούτου εις τον δυτικόν πολιτισµόν. Φαίνεται σαφώς όµως ότι οι χρησιµοποιούντες τον Toynbee Νεοέλληνες δεν επρόσεξαν το γεγονός ότι ο Toynbee τερµατίζει τον ελληνικόν πολιτισµόν περί το έτος 675 και συγκαταλέγει τον ελληνικόν αυτόν πολιτισµόν µεταξύ των νεκρών πολιτισµών28[28]. Το ίδιο κάµνουν όλοι οι τύπου Toynbee λεγόµενοι φιλέλληνες. Επειδή ακριβώς εκήρυττον οι τοιούτοι Ευρωπαίοι τον θάνατον του ελληνικού πολιτισµού, εχρησιµοποίουν τον όρον βυζαντινός πολιτισµός εις δήλωσιν της εν λόγω αντικαταστάσεως και αλλαγής πολιτισµών29[29]. Κατά τον ίδιον Toynbee ο ελληνικός πολιτισµός εις την ύσιν κατεστράφη υπό των βαρβάρων γερµανικών φύλων υπό την ηγεσίαν των Φράγκων, οι οποίοι ολίγον κατ' ολίγον έκτισαν τον δυτικόν πολιτισµόν εις τα ερείπια του καταστραφέντος τούτου ελληνικού πολιτισµού. Ούτως ο ελληνικός πολιτισµός εξαφανίζεται εις την ύσιν δια της καταστροφής, εις δε την Άνατολήν δια της µεταβολής του εις βυζαντινόν30[30]. Αι τοιαύται θεωρίαι οµοιάζουν µε τας των Φράγκων του θ' - ι' αιώνος. Ούτοι ευρεθέντες τότε εις αδυναµίαν να κατακτήσουν και καταστρέψουν το κράτος των Ρωµαίων εις την Ανατολήν, ήλλαξαν το όνοµα των πολιτών και του βασιλέως από «Ρωµαίος» εις «Γραικός» και του κράτους των από «Ρωµανίαν» εις «Γραικίαν». 28[28] Αυτόθι. Εις την υπό του Sοmerνell γενοµένην σύνοψιν του A Study of History ίδε σελ , 14, 153-4, 194, 197, 225, 244, 247, 256, 261, 476, 492, 532, 549, 635-9, [29] Αυτόθι σελ ένθα ευρίσκονται αντιπροσωπευτικά επιχειρήµατα δια το πώς το «Ελληνικόν Οικουµενικόν Κράτος των Ρωµαίων» δεν απειβίωσε µόνον εις την ύσιν µετά το 476 µ.χ. αλλά και εις την Ανατολήν όπου η ανατολική αυτοκρατορία είναι µόνον φαινοµενικώς συνέχεια της ρωµαϊκής αυτοκρατορίας της οποίας ο τερµατισµός χρονολογείται µετά τον Μέγαν Ιουστινιανόν. 30[30] Αυτόθι. Αντί του συνήθους ορού «βυζαντινός πολιτισµός» ο Toynbee χρησιµοποιεί επί το πλείστον τον όρον «Ορθόδοξος Χριστιανικός Πολιτισµός». 0ι δύο οροί έχουν δι' αυτόν την ιδίαν σηµασίαν µέχρι της δυτικοποιήσεως της Ρωσίας επί Πέτρου του Μεγάλου και µετέπειτα των Βαλκανίων αφού τώρα διασώζονται υπολείµµατα µόνον του βυζαντινού πολιτισµού. Ως χρονολογία ενάρξεως του πολιτισµού τούτου εµφανίζει την εποχήν µόλις προ του 700 µ.χ. Αυτόθι, Πίναξ V, 19 τέλος του βιβλίου. Εις τον ίδιον πίνακα αριθ. 21 εµφανίζεται ο δυτικός πολιτισµός µε την ιδίαν ακριβώς χρονολογίαν γεννήσεως. 12

13 Πάντως αντελήφθην πολύ γρήγορα ότι οι Νεογραικοί δια κάποιον ανεξήγητον λόγον είχον την εντύπωσιν, ότι οι ξένοι φιλέλληνες είναι θαυµασται όχι µόνον των αρχαίων Ελλήνων, αλλά και των σηµερινών Ελλήνων και ότι θεωρούν τον σηµερινόν πολιτισµόν της Ελλάδος ως ελληνικόν. Όταν ήρχισα µιαν προσπάθειαν να διαφωτίσω ωρισµένους περί της πραγµατικότητος (δηλαδή ότι οι φιλέλληνες τύπου Toynbee πιστεύουν ότι µετά τον ζ' αιώνα δεν υπάρχει πλέον ελληνικός πολιτισµός), συνήντησα µιαν αφελή αντίδρασιν. Ισχυρίσθησαν τινές ότι ο Toynbee δεν γνωρίζει τι λέγει, διότι ο ελληνικός πολιτισµός και ο δυτικός πολιτισµός είναι το ίδιο πράγµα. Το αφελές άλλα και σκανδαλώδες της ταυτίσεως ταύτης του ελληνικού και δυτικού πολιτισµού φαίνεται σαφώς από το απλούστατον γεγονός ότι οι µόνοι οι οποίοι πιστεύουν εις αυτήν είναι οι εξευρωπαϊσθέντες Νεογραικοί. Ούτε οι Ρωµηοί την πιστεύουν, άλλα ούτε κανείς σοβαρός ιστορικός της Ευρώπης την πιστεύει. Σαφεστάτη δι' όλους είναι η διάκρισις µεταξύ ευρωπαϊκού πολιτισµού και βυζαντινού πολιτισµού, δηλαδή της Ρωµηοσύνης. Οι Ιστορικοί τύπου Toynbee κάµνουν σοβαρά λάθη, όταν ασχολούνται µε την άνατολικήν Ρωµαιοσύνην, αλλά γνωρίζουν πολύ καλά ότι η δυτική Ρωµαιοσύνη, την οποίαν ονοµάζουν ελληνικόν πολιτισµόν των Ρωµαίων, δεν ταυτίζεται µε τον δυτικόν πολιτισµόν τον οποίον ίδρυσαν οι Φράγκοι. Ο πολιτισµός των πνευµατικών απογόνων των Φράγκων λέγεται δυτικός ή ευρωπαϊκός και όχι ελληνικός ή βυζαντινός, απλούστατα διότι δεν είναι ελληνικός ούτε βυζαντινός, παρ' ότι οφείλει πολλά εις αυτούς. Οι Ευρωπαίοι όχι µόνον θεωρούν τερµατισθείσαν την ίστορικήν ύπαρξιν του ελληνικού πολιτισµού εις την ύσιν και την Ανατολήν, ως περιεγράψαµεν εν ολίγοις, άλλα και πιστεύουν ότι πολύ ολίγα έχουν αποµείνει από τον λεγόµενον βυζαντινόν πολιτισµόν, δηλαδή την Ρωµαιοσύνην, και ότι οι σηµερινοί Ορθόδοξοι Χριστιανοί ευρίσκονται πλέον εις το χωνευτήριον του δυτικού ή ευρωπαϊκού πολιτισµού και θα εξαφανιστούν πλέον ως ξεχωριστή οντότης. Πολύ αποκαλυπτικά εν προκειµένω είναι τα γραφόµενα του Toynbee περί των σχέσεων µεταξύ του Ισλάµ και της ύσεως, ένθα περιγράφονται παράλληλα σχέδια αφοµοιώσεως του ορθοδόξου χριστιανικού πολιτισµού, δηλαδή της Ρωµηοσύνης, υπό του δυτικού ή ευρωπαϊκού πολιτισµού. Γράφει ο Toynbee, «Αυτή η οµόκεντρος επίθεσις της µοδέρνας ύσεως κατά του ισλαµικού κόσµου ενεκαινίασε την παρούσαν συµπλοκήν µεταξύ των δύο πολιτισµών. θα γίνη αντιληπτόν ότι αυτή είναι µέρος ενός µεγαλυτέρου και φιλοδοξοτέρου κινήµατος δια του οποίου ο δυτικός πολιτισµός δεν σκοπεύει τίποτε ολιγώτερον από την ενσωµάτωσιν ολοκλήρου της ανθρωπότητος εις µίαν µοναδικήν µεγάλην κοινωνίαν, και τον έλεγχον παντός πράγµατος επί της γης, εις τον αέρα, και εις την θάλασσαν, το οποίον δύναται η ανθρωπότης να εκµεταλλευθεί µέσω της µοδέρνας δυτικής τεχνικής. Αυτό το οποίον η ύσις κάµνει τώρα εις το Ισλάµ, το κάµνει συγχρόνως και εις τους λοιπούς επιβιούντας πολιτισµούς τον ορθόδοξον χριστιανικόν, τον ινδικόν, και τον κόσµον της Άπω Ανατολής ως και εις τας επιβιούσας πρωτογόνους κοινωνίας, αι οποίαι τώρα πολιορκούνται ακόµη και εις τα τελευταία των οχυρά εις την τροπικήν Αφρικήν. Ούτως η σύγχρονος εµπλοκή µεταξύ του Ισλάµ και της ύσεως είναι όχι µόνον πιο δραστήρια και οικεία από οιανδήποτε φάσιν των επαφών των εις το παρελθόν ξεχωρίζει επίσης εις το ότι είναι εν περιστατικόν εις µίαν προσπάθειαν του δυτικού ανθρώπου να «δυτικοποιήση» τον κόσµον...»31[31]. Εις την προσπάθειαν αυτήν η Τουρκία του Ατατούρκ θεωρείται ίσως η µεγαλύτερα επιτυχία του δυτικού ή ευρωπαϊκού πολιτισµού, αφού ελπίζεται να χρησιµοποιηθεί ως σφήνα δια την εν προκείµενω δυτικοποίησιν του Ισλάµ. ια τούτο η Τουρκία είναι το χαϊδεµένο παιδί των ιεραποστόλων του δυτικού πολιτισµού. Όθεν ο Toynbee εκφράζει τα επικρατούντα περί Τουρκίας αισθήµατα των ιεραποστόλων του δυτικού πολιτισµού όταν δια την Τουρκίαν γράφει ότι η δυτικοποίησίς της «... επραγµατοποιήθη µε 31[31] Ίδε «Civilization on Trial and The World and the West», The World Publishing Co., New York 1965, σελ

14 τόσον πνεύµα, υπό τοιαύτα σοβαρά εµπόδια, και έναντι τόσης βαρείας υπεροχής (των αντιθέτων), ώστε κάθε γενναιοδώρως σκεπτόµενος παρατηρητής θα κάµνη παραχωρήσεις δια τα σφάλµατά της και ακόµη δια τα εγκλήµατά της και θα της ευχηθή επιτυχίαν εις το φοβερόν έργον της»32[32]. 4) Περιγραφή ή σχέδιον Ιστορίας Πολιτισµών. Εγείρεται αυτοµάτως το ερώτηµα οι εν λόγω ιστορικοί περιγράφουν ή σχεδιάζουν την ιστορίαν των πολιτισµών; Νοµίζω ότι ήδη είδοµεν αρκετάς ενδείξεις ότι ως πνευµατικοί απόγονοι των Φράγκων και πιστοί εις τας παραδόσεις αυτών έχουν πείραν µεγάλην εις την χρήσιν της προπαγάνδας µέσω µιας πλαστής ιστοριογραφίας δια να επιτύχουν τα ποθούµενα αποτελέσµατα εκεί όπου δεν δύνανται ή δεν συµφέρει να κάµουν χρήσιν στρατιωτικής ισχύος. Ήδη είδοµέν τινα περί της υπό των Ευρωπαίων και Ρώσων διασπάσεως της ενότητος και της πνευµατικής ισχύος της Ρωµαιοσύνης δια της αλλαγής ονοµάτων και της καλλιέργειας του θρησκευτικού και εθνικού τοπικισµού, όχι όµως δια να επικράτηση τελικώς ο τοπικισµός, άλλα δια να συγχωνευθούν τα διασπασθέντα τεµάχια µε άλλον πολιτισµόν. Προ ολίγων µόνον ετών οι Ρωµηοί διέκρινον σαφώς µεταξύ Ρωµαιοσύνης, Τουρκίας και Φραγκιάς. Ουδείς Ρωµηός αµφέβαλλεν ότι πρόκειται περί τριών ξεχωριστών πολιτισµών, του ελληνικού, του ευρωπαϊκού και του ισλαµικού. Καθ' όλον τον µεσαίωνα και την τουρκοκρατίαν τα αµυντικά αισθητήρια του Ρωµαίου, ή Ρωµάνου, ή Ρούµ έναντι των δυο τούτων καταστροφέων του ελληνικού πολιτισµού ή της Ρωµαιοσύνης εις την ύσιν και την Ανατολήν, όπου εβασίλευεν ο χρυσούς δικέφαλος αετός, ήσαν ακµαία. Εν ανάγκη ο Ρωµηός έκαµε µε υπερηφάνειαν εξωτερικώς τον Καραγκιόζην. Αλλά µε την εσωτερικήν πνευµατικήν ελευθερίαν της ρωµαίικής του παραδόσεως ο Ρωµηός ουδέποτε υπέκυψε πνευµατικώς εις τον Φράγκον και τον Τούρκον, δια να διάσωση τον πολιτισµόν των προγόνων του δια τα παιδιά του και δια τα παιδιά των παιδιών του. Αντιθέτως οι Νεογραικοί επιδιώκουν την συγχώνευσίν των µε την Φραγκιάν, δηλαδή την Ευρώπην, δια να σώσουν όχι πνευµατικώς την Ρωµηοσύνην άλλα µόνον σωµατικώς τον εαυτόν των ως Ελλαδίτσα. Λοιπόν αντιδρά ο Νεογραικός και λέγει ότι κάποιος πρέπει να γράψη µίαν µελέτην εις την οποίαν να υποδειχθή ότι ο Toynbee κάµνει λάθος ισχυριζόµενος ότι δεν υπάρχει πλέον ο ελληνικός πολιτισµός, διότι ο δυτικός πολιτισµός που αναγνωρίζουν όλοι ότι υπάρχει αυτός είναι ο ελληνικός πολιτισµός πού υπάρχει και εις την Ελλάδα. Ο Ευρωπαίος θα συµφωνήση ότι ο εν Ελλάδι πολιτισµός ή είναι ή πρέπει να είναι ο δυτικός ευρωπαϊκός πολιτισµός, εις τον όποιον ο ελληνικός πολιτισµός και ο βυζαντινός πολιτισµός έδωσαν πολλά στοιχεία, αλλά ουδέποτε θα παραδεχθή ότι ο πολιτισµός του είναι ελληνικός. Μόνον η σκέψις ότι δύναται, ο ευρωπαϊκός πολιτισµός να είναι βυζαντινός θα προκαλούσε το ολιγώτερον πολύν γέλωτα. Η πραγµατικότης είναι ότι ο Ευρωπαίος γνωρίζει ποίος είναι εξ επόψεως πολιτισµού και ιστορίας. Ακριβώς κατά τον ίδιον σαφή τρόπον και ο Ρωµηός γνωρίζει ποιος είναι εξ επόψεως πολιτισµού και ιστορίας. Εκείνος όµως πού δεν γνωρίζει αλλ' απλώς νοµίζει ότι γνωρίζει ποιος είναι εξ επόψεως και ιστορίας και πολιτισµού, είναι ο Νεογραικός. Ο φραγκευµένος ούτος Γραικύλος γνωρίζει ότι είναι Ευρωπαίος και λάτρης της ιστορίας και του πολιτισµού των Ευρωπαίων, έχει αποστροφήν προς την Ρωµαιοσύνην και τα Ρωµαίικα, θυµώνει µάλιστα, όταν ακούη το όνοµα Ρωµηός και θεωρεί τους 32[32] Αυτόθι, σελ

15 βασιλείς των Ρωµαίων της Κωνσταντινουπόλεως Νέας Ρώµης ως επί το πλείστον ξένους προς τον εαυτόν του, και φαντάζεται αφελώς δτι είναι ένας αρχαίος Έλλην χωρίς µεσαίωνα εις τον κ' αιώνα. ι' αυτόν η ιστορία του ελληνικού πολιτισµού της Ρωµαιοσύνης µε κέντρα την Πρεσβυτέραν Ρώµην και εν συνεχεία και κυρίως την Κωνσταντινούπολιν Νέαν Ρώµην είναι κάτι το νεφελώδες και άνευ µονίµου σηµασίας δια τον Νεογραικισµόν του όστις συνδέεται δήθεν µόνον µε την αρχαίαν Ελλάδα. Ακριβώς εξ αίτιας των τοιούτων Νεογραικών οι Ευρωπαίοι ιστορικοί είναι ευχαριστηµένοι όχι µόνον διότι ο ελληνικός πολιτισµός έχει δήθεν αφανισθή προ πολλών αιώνων, αλλά και διότι βλέπουν να αφανίζωνται και τα εναποµείναντα στοιχεία της Ρωµαιοσύνης, δηλαδή του λεγοµένου βυζαντινού πολιτισµού, τα οποία η Φραγκιά τόσους αιώνας αγωνίζεται να αντικαταστήση µε τον δυτικόν πολιτισµόν. 5) Ο ελληνικός πολιτισµός των Ρωµαίων33[33] Το παραδοξότερον φαινόµενον είναι ότι οι Ρωµαίοι της εποχής του Χριστού ήσαν περισσότερον Έλληνες από τους Νεογραικούς. Οι αρχαίοι Ρωµαίοι ουδέποτε επεχείρησαν να εκλατινίσουν και να εκπολιτίσουν τους Έλληνας, απλούστατα διότι είχον γίνει οι ίδιοι Έλληνες κατά την γλώσσαν, την παιδείαν και τον πολιτισµόν πριν κατακτήσουν τους Έλληνας. Ιδού επιτροχάδην ιστορικά τίνα στοιχεία Ήδη κατά τον δ' αιώνα π.χ. ο µαθητής του Πλάτωνος Ηρακλείδης ο Ποντικός αποκαλεί την Ρώµην «πόλιν Ελληνίδα Ρώµην»34[34]. Ο πρώτος Ρωµαίος συγγραφεύς και πατήρ της λατινικής γραµµατολογίας ήτο Έλλην, ονόµατι Λίβιος Ανδρόνικος35[35], όστις διεµόρφωσε την ρωµαϊκήν φιλολογίαν κατά τα ελληνικά πρότυπα και ούτως εχάραξε την ελληνικήν γραµµήν των ρωµαϊκών γραµµάτων. Ήλθεν ως αιχµάλωτος εις την Ρώµην το 272 π.χ. Μετέφρασε τον Οµήρον εις την υπ' αυτού διαµορφωθείσαν γραπτήν ρωµαϊκήν, δια να τον χρησιµοποίηση ο ίδιος ως διδακτικόν κείµενον της λατινικής και ελληνικής γλώσσης δια τους Ρωµαίους µαθητάς του. Μετέφρασε και άλλα έργα εκ του ελληνικού και έγραψε πρωτοτύπως τα πρώτα ρωµαϊκά θεατρικά έργα και ποιήµατα. Ούτως επεκράτησεν ευθύς εξ αρχής οι εγγράµµατοι Ρωµαίοι να εκµανθάνουν την ελληνικήν ως πρότυπον των ρωµαϊκών γραµµάτων. Έκτοτε ουδέποτε έπαυσεν η διγλωσσία να κατευθύνη την εξέλιξιν του πολιτισµού των Ρωµαίων. Οι δυο πρώτοι ιστορικοί της Ρώµης, ο Fabius Pictor και ο Cincius Alimentus ήσαν Ρωµαίοι, οι οποίοι περί το 200 π.χ. έγραψαν ελληνιστί και όχι λατινιστί τας ιστορίας των, διότι οι τότε µορφωµένοι Ρωµαίοι εγνώριζον καλώς την ελληνικήν36[36]. 33[33] ια πλήρη ανάπτυξιν του εν προκειµένω θέµατος και βιβλιογραφίαν ίδε «Ιστορίαν του Ελληνικού Έθνους», τόµ. ΣΤ', ο οποίος θα κυκλοφορήση 9/75. 34[34] Ίδε A. J. Τοynbee, A Study of History, Abridgement by D. C. Somervell, London, 1962, σελ [35] Ίδε Μ. Gary, A History of Rome, London 1962, σελ. 269 : Η. J. Rose, A Handbook of Latin Literature, New York 1960, σελ. 20 εξ. 36[36] Μ. Gary, αυτόθι, σελ. 270: Η. J. Rose, αυτόθι, σελ Η χρήσις αύτη της ελληνικής δια την συγγραφήν ρωµαϊκών ιστοριών συνεχίσθη και καθιερώθη ως παράδοσις παράλληλα µε την χρήσιν της λατινικής συνεχίσθη δε ως η µόνη παράδοσις µετά τον τελευταίον γράψαντα λατινιστί ρωµαϊκήν ιστορίαν Αµµιανόν Μαρκελλίνον Έλληνα µάλιστα και υποστηρικτήν του Ιουλιανού του Παραβάτου. 15

16 Από το 150 π.χ. προ της υπό των Ρωµαίων κατακτήσεως της Ελλάδος, όλοι οι µορφωµένοι Ρωµαίοι ως και εκείνοι οι όποιοι έκαµνον τους µορφωµένους εγνώριζον καλώς την ελληνικήν γλώσσαν και φιλολογίαν37[37]. Κατά την ιδίαν εποχήν ακόµη και οι κατ' αρχήν διστακτικοί έναντι των ελληνικών παραδοσιακοί Ρωµαίοι προύχοντες ηναγκάσθησαν τελικώς να εκµάθουν την ελληνικήν δια το εµπόριον και δια την διοίκησιν των ελληνικών επαρχιών. Ούτως εξελληνίσθησαν οι κυβερνητικοί, οι διοικηταί, οι στρατιωτικοί, οι δηµόσιοι υπάλληλοι και οι έµποροι38[38]. Από του α' αιώνος π.χ. επεκράτησεν η παράδοσις οι Ρωµαίοι αριστοκράται, δια να ολοκληρώσουν την µόρφωσίν των, να σπουδάζουν εις την Ελλάδα39[39]. Το 92 π.χ. οι Ρωµαίοι έκλεισαν τας λατινικάς σχολάς ρητορικής και ούτως υπεχρέωσαν όλους τους φοιτητάς να φοιτούν εις τας ελληνικάς σχολάς40[40]. Τούτο διότι το επόµενον έτος ήρχισεν ο µέγας πόλεµος µεταξύ Ρωµαίων και Λατίνων, κατά την διάρκειαν του οποίου η Ρώµη εκινδύνευσε να καταστραφη41[41]. Εν καιρώ ήνοιξαν πάλιν αι λατινικάι σχολαί, αλλά το προβάδισµα εκράτησαν αι ελληνικαί. Η χρήσις της λατινικής γλώσσης ετονώθη πάλιν, εφ' όσον εχρησιµοποιήθησαν οι Λατίνοι εις την αποίκισιν και εκλατίνισιν των µετέπειτα κατακτηθεισών δυτικών επαρχιών42[42]. Κατά την ιδίαν εποχήν κατηργήθη η θέσις του µεταφραστού εις την ρωµαϊκήν Σύγκλητον και έκτοτε επετράπη η άνευ µεταφράσεως χρήσις της ελληνικής εκ µέρους των εξ Ανατολής επισκεπτών οµιλητών, διότι όλοι οι Ρωµαίοι προύχοντες και αριστοκράται εγνώριζον απταίστως πλέον την ελληνικήν43[43]. Οι αυτοκράτορες Ιούλιος Καίσαρ και Αύγουστος Καίσαρ (Οκτάβιος) και ο Κικέρων έγραψαν και ελληνιστί ιστορίας ή θεατρικά έργα44[44]. Ο αυτοκράτωρ Τιβέριος είχε µίαν σπανίως έξαιρετικήν γνώσιν της ελληνικής και έγραψεν ελληνικά ποιήµατα45[45]. Ο θετός υιός του Τιβερίου, ο Γερµανικός, είχε και αυτός έξαιρετικήν γνώσιν της ελληνικής και έγραψεν ελληνιστί κωµωδίας46[46]. 37[37] Μ. Gary, Αυτόθι, σελ [38] Αυτόθι. 39[39] Αυτόθι, σελ [40] Αυτόθι, σελ [41] Η σύνδεσις αύτη του κλεισίµατος των εν Ρώµη λατινικών σχολείων το 92 π.χ. µε τον πόλεµον µεταξύ Ρωµαίων και Λατίνων του π.χ. είναι εξ όσων γνωρίζω ιδική µου. Ο Μ. Gary σηµειώνει το επεισόδιον του κλεισίµατος τούτου ως περίεργον και ανεξήγητον φαινόµενον. Αυτόθι. 42[42] Νοµίζω ότι θα πρέπη να είναι σαφές το γεγονός ότι εάν µετά τον εν προκειµένω πόλεµον του π.χ. δεν επηκολούθει η υπό των Ρωµαίων κατάκτησις των εν λόγω δυτικών επαρχιών (της Βορείου Αφρικής εκτός της επαρχίας της Καρθαγένης, της Βορείου Ισπανίας, ολοκλήρου της Γαλλίας και της Αγγλίας ή Βρεταννίας και της σηµερινής Ελβετίας, Βαυαρίας και Αυστρίας) και η χρησιµοποίησις Λατίνων δια την αποίκισιν αυτών, θα είχεν εξασθενήσει η Λατινική γλώσσα σηµαντικώς πολύ ενωρίτερον από ό,τι εις την πραγµατικότητα συνέβη, εφ' όσον τα ελληνόφωνα εδάφη και πλήθη θα εγένοντο συντριπτικώς περισσότερα από τα λατινόφωνα. 43[43] Μ. Gary, αυτόθι, σελ [44] Αυτόθι. 45[45] Η. J. Rose, Latin Literature, σελ [46] Αυτόθι, σελ

17 Ο θαυµασµός του Νέρωνος δι' ο,τιδήποτε το ελληνικόν είναι γνωστός. Ο αυτοκράτωρ στρατηγός Βεσπασιανός (69-79 µ.χ.) εγνώριζεν απταίστως τον Όµηρον και επροίκισε λατινικάς και ελληνικάς έδρας ρητορικής εν Ρώµη47[47]. Ο αυτοκράτωρ Τραϊανός (98-117) ίδρυσε την µεγαλυτέραν εν Ρώµη βιβλιοθήκην λατινικών και ελληνικών βιβλίων και ετίµησε σπουδαίως τον Έλληνα επιστήµονα Πλούταρχον µε τον τίτλον του Υπάτου48[48]. Ο αυτοκράτωρ Αδριανός ( ) ίδρυσε το Αθήναιον εν Ρώµη49[49]. Εξ αιτίας της υπερβολικής αφοσιώσεώς του εις τα ελληνικά ωνοµάσθη graeculus50[50]. Ο Σουετόνιος όστις υπήρξε γραµµατεύς του Αδριανού έγραψε και ελληνικά έργα51[51]. Ο αυτοκράτωρ Μάρκος Αυρήλιος ( ) έγραψεν ελληνιστί τας φιλοσοφικός του µελετάς µε τίτλον «Τα εις εαυτόν». Ο Ρωµαίος πολίτης απόστολος Παύλος έγραψε την προς Ρωµαίους επιστολήν του ελληνιστί. Τρανή απόδειξις ότι και ο λαός της Ρώµης ωµίλει την ελληνικήν. Όλοι οι πρώτοι Χριστιανοί της ύσεως και οι επίσκοποι της Ρώµης έγραψαν ελληνιστί52[52]. Η λειτουργία της εκκλησίας της Ρώµης ετελείτο ελληνιστί µέχρι του δ' αιώνος. Άλλη τρανή απόδειξις ότι η ελληνική ήτο η γλώσσα του πλήθους. Η ελληνική γλώσσα ήτο η επικρατούσα εις όλην την περιοχήν της Ρώµης και κάτω Ιταλίας µέχρι τα µέσα του γ' και ίσως µέχρι τα µέσα του δ' αιώνος53[53] ότε εξησθένησε µόνον διότι µετεφέρθη η πόλις της Ρώµης µε τους προύχοντας κατοίκους της εις την Νέαν Ρώµην. Ο Μέγας Κωνσταντίνος µετέφερεν όχι την πρωτεύουσαν, άλλα την πόλιν. Μετώκησεν όχι µόνον ο Αυτοκράτωρ, αλλά η πόλις ολόκληρος. Ούτω µετώκησαν εις την Νέαν Ρώµην οι ύπατοι, οι περισσότεροι συγκλητικοί, οι µορφωµένοι, οι αρχηγοί γενικώς του στρατού, ολόκληρος σχεδόν η τάξις των πατρικίων, και µέγα µέρος του πληθυσµού54[54]. 47[47] Μ. Gary, αυτόθι σελ [48] Αυτόθι, σελ [49] Αυτόθι. 50[50] Αυτόθι, σελ [51] Η. J. Rose, Latin Literature» σελ [52] Αυτόθι, σελ [53] Β. Κ. Στεφανίδου, Εκκλησιαστική Ιστορία, Αθήναι 1948, σελ [54] Το γεγονός της ελληνικότητος του Χριστιανισµού και του πολιτισµού των εν τη πρεσβύτερα Ρώµη Ρωµαίων ως και η σαφεστάτη διάκρισις µεταξύ Ρωµαίων και Λατίνων εξέφυγε της προσοχής των βαρβάρων και αγραµµάτων Φράγκων του µεσαίωνος, και δια τούτο κυρίως εδηµιούργησαν την µυθικήν ταύτισιν των Ρωµαίων µε την λατινικήν µόνον γλώσσαν και ως εκ τούτου µε τους Λατίνους. Έκτοτε οι Ευρωπαίοι µέχρι σήµερον πάντοτε συγχέουν και ταυτίζουν Ρωµαίους και Λατίνους. Εάν πάντως αποδεχθώµεν την φραγκικήν του µεσαίωνος ταύτισιν της εθνικότητος µε µίαν οµιλουµένην γλώσσαν ώστε να υποχρεούµενα µετά τον δ' αιώνα να οµιλώµεν περί ενός λατινικού πατριαρχείου της πρεσβυτέρας Ρώµης και τεσσάρων γραικικών πατριαρχείων της Νέας Ρώµης, Αλεξανδρείας, Αντιοχείας και Ιεροσολύµων, τότε προ του δ' αιώνος ούτε καν υπήρχε το λατινικόν πατριαρχείον της πρεσβυτέρας Ρώµης, εφ' όσον και τούτο ήτο γραικικόν. Εξ επόψεως όµως Ρωµηοσύνης και κυρίως της διγλωσσίας αυτής υπήρχον πάντοτε πέντε ρωµαϊκά πατριαρχεία ασχέτως προς την εν χρήσει γλώσσαν. Ούτω η αλλαγή της γλώσσης εις το πατριαρχείον της Πρεσβυτέρας Ρώµης δεν σηµαίνει ότι από ελληνικόν έγινε λατινικόν, αλλ' ότι 17

18 Το κενόν πού εδηµιουργήθη κατά τον τρόπον αυτόν εις την Πρεσβυτέραν Ρώµην επληρώθη ως επί το πλείστον από λατινοφώνους Ρωµαίους και δια τον λόγον αυτόν εντός 50 ετών υπεχρεώθη ο πάπας άµασος να εισαγάγη την λατινικήν εις την λατρείαν της Πρεσβυτέρας Ρώµης. Ο πρώτος εν Ρώµη γράψας λατινιστί και ο πρώτος γράψας µόνον λατινιστί είναι ο πρεσβύτερος Νοδατιανός µαρτυρήσας περί το [55]. Ο πρώτος λατινιστί γράψας Χριστιανός ήτο ο Αφρικανός Τερτυλλιανός, όστις έγραψεν όµως και ελληνιστί56[56]. Απεβίωσε το 250. Αυτός και όλοι οι µετέπειτα λατινιστί γράψαντες Χριστιανοί αντέγραψαν ελληνικά πρότυπα θεολογίας εκτός από τον Αυγουστίνον, όστις δεν εγνώριζεν ελληνικά57[57]. Ούτος έγινεν ο εθνικός θεολόγος των Φράγκων58[58]. Κατά τον τρόπον αυτόν αι διαφοραί µεταξύ της θεολογίας του Αφρικανού Αυγουστίνου και των λατινοφώνων και ελληνοφώνων Ρωµαίων έγιναν αι βασικαί διαφοραί µεταξύ των Φράγκων και των Ρωµαίων59[59]. Οι µεγαλύτεροι λατινόφωνοι Ρωµαίοι Πατέρες, ως ο Μέγας Αµβρόσιος, ο Ιερώνυµος, ο Ιωάννης Κασσιανός, ήσαν πολύ επηρεασµένοι ή και µαθηταί µεγάλων ελληνοφώνων Ρωµαίων Πατέρων, ως του Μεγάλου Βασιλείου, Γρηγορίου του Θεολόγου, Γρηγορίου του Νύσσης, και Ιωάννου Χρυσοστόµου60[60]. Επανερχόµενα εις την αρχαίαν διάκρισιν µεταξύ Ρωµαιών και Λατίνων, δια να τονίσωµεν ότι εσφαλµένως σήµερον ταυτίζονται υπό των ξένων και των ηµετέρων. Εις την αρχαίαν ρωµαϊκήν ιστορίαν ευρίσκοµεν τα εξής ήτο και παρέµεινε ρωµαϊκόν. Ούτω και το πατριαρχείον της Αντιοχείας ούτε ελληνικόν ήτο ούτε έγινεν αραβικόν, όταν εν καιρώ ελησιµονήθη η ελληνική γλώσσα και εισήχθη η αραβική. Ήτο ρωµαϊκόν και παραµένει µέχρι σήµερον ρωµαϊκόν, και ήτο και παραµένει εξ επόψεως πολιτισµού ελληνικόν, εφ' όσον ο πολιτισµός των Ρωµαίων είναι πάντοτε ελληνικός ασχέτως προς την εν χρήσει γλώσσαν. 55[55] Β. Κ. Στεφανίδου, Εκκλησιαστική Ιστορία, Αθήναι 1948, σελ. 75: Ε. Κ. Rand, The Latin Literature of the West from the Antonines to Constantine, C Α Η, XII, [56] Ε. Κ. Rand, αυτόθι, [57] Περιγράφει ο ίδιος πως ως µαθητής είχε µίσος δια την ελληνικήν γλώσσαν και δεν κατενόει ούτε µίαν λέξιν nulla enim verba ilia noveram. Εξοµολογήσεις Α', [58] Οι πρώτοι Φράγκοι Θεολόγοι τέλη η' αιώνος αρχάς θ' αιώνος ως και οι Φράγκοι διάδοχοι αυτών µέχρι τον ιβ' αιώνα εγνώριζον ή µόνον τον Αυγουστίνον ή σχεδόν µόνον τον Αυγουστίνον ή ηρµήνευον την Αγίαν Γραφήν και τους Πατέρας και τας συνόδους εξ επόψεως της αυγουστινείου παραδόσεως µόνον. Ίδε R. Seeberg, History of Doctrines, Grand Rapids 1958, τόµ. II, σελ [59] Ανάπτυξις των εν προκειµένω απόψεών µου ευρίσκεται κατωτέρω εις το κεφ. Γ', ως και εις τα ελληνικά µου έργα Το Προπατορικόν Αµάρτηµα, Αθήναι 1957: Η ογµατική και Συµβολική Θεολογία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας, Θεσσαλονίκη 1973: Ο Άγιος Γρηγόριος Παλαµάς, Εισαγωγή εις την Θεολογίαν και Πνευµατικότητα της Ρωµηοσύνης έναντι της Φραγκοσύνης, Αθήναι [60] Ίδε π.χ. F. Cayré, Manual of Patrology and History of Theology, Paris 1935, τόµ. 1, σελ. 522, 529, 533, 571, 584, 595. Εξ επόψεως δογµατικής, εξηγητικής και πνευµατικότητος η εξάρτησις είναι καταπληκτική, ενώ εις την περίπτωσιν του Αυγουστίνου η διαφορά είναι καταπληκτική. Ίδε ανωτέρω µνηµονευθέντα εις υποσηµ. 59 έργα µου. 18

19 Ενώ οι Ρωµαίοι είχον ανάµικτον εθνικήν προέλευσιν λατινικήν, ετρουσκικήν, οσκικήν και ελληνικήν, επεκράτει το λατινικόν στοιχείον, ως αποδεικνύεται από την κατ' αρχήν επικρατούσαν αλλ' όχι µόνην γλώσσαν των Ρωµαίων61[61]. Ως ήτο φυσικόν αρκεταί λατινικαί πόλεις συµπεριελήφθησαν τελικώς εις το πολιτικόν σύστηµα της Ρώµης µε πλήρη πολιτικά δικαιώµατα, αφού οι κάτοικοί των έγιναν πλέον Ρωµαίοι. Παρά ταύτα πολλαί άλλαι λατινικαί πόλεις όχι µόνον δεν έγιναν ρωµαϊκαί, αλλά και αντέδρασαν εις την ρωµαϊκήν επικράτειαν γενόµεναι σφοδροί και επικίνδυνοι εχθροί των Ρωµαίων62[62]. Ούτω προέκυψεν η ρωµαϊκή τακτική να µη συµπεριλαµβάνονται Λατίνοι εις στρατηγικής σηµασίας ρωµαϊκάς αποικίας, προ πάντων µετά τον µέγαν πόλεµον µεταξύ Ρωµαίων και Λατίνων ο οποίος έληξε το 338 π.χ.63[63]. Ούτω µεταξύ των ετών 350 και 270 π.χ. ιδρύθησαν αµιγείς ρωµαϊκαί αποικίαι από την Ετρουρίαν µέχρι την Καµπανίαν64[64]. Κατά την περίοδον αυτήν έχοµεν σαφή διάκρισιν µετάξυ ρωµαϊκών και λατινικών αποικιών της Ρώµης. Μετά όµως το 183 π.χ. οι Ρωµαίοι απηγόρευσαν εις τους Λατίνους να συµµετέχουν εις την περαιτέρω ίδρυσιν και λειτουργίαν αποικιών65[65]. Κατά παράκλησιν των λατινικών πόλεων αλλά και κατά το ιδικόν των θέληµα απέσυραν οι Ρωµαίοι το 187 π.χ. το δικαίωµα από τους εν Ρώµη διαβιούντας Λατίνους να αποκτήσουν την ρωµαϊκήν ιθαγένειαν ή υπηκοότητα66[66] εκτός εάν είχον απογόνους εις τον τόπον της προελεύσεως των. Εντός των πλαισίων του αυτού πνεύµατος απηγορεύθη το 126/5 π.χ. η είσοδος των Λατίνων εις την Ρώµην67[67]. Κατά την διάρκειαν του αναφερθέντος πολέµου του π.χ. µεταξύ Ρωµαίων και Λατίνων οι Ρωµαίοι έδωσαν υπηκοότητα εις τους παραµείναντας πιστούς Λατίνους, αλλά δεν έδωσαν µε αυτήν πραγµατικόν δικαίωµα ψήφου68[68]. Επί πολύν καιρόν επεκράτει εις την ρωµαϊκήν νοµοθεσίαν η διάκρισις µεταξύ Ρωµαίων υπηκόων και Λατίνων υπηκόων. Η λατινική υπηκοότης ήτο γνωστή ως «Λατίνιτας» και εθεωρείτο κατωτέρα της ρωµαϊκής, δηλαδή της «Ρωµάνιτας»69[69]. Πάντα τα ανωτέρω αποδεικνύουν ότι η Ρώµη ως πόλις - κράτος δεν εταυτίζετο ποτέ ούτε µε τους Λατίνους ούτε µε την λατινικήν γλώσσαν και δια τον λόγον αυτόν το 92 π.χ. έκλεισαν οι Ρωµαίοι τα λατινικά σχολεία της Ρώµης, δια να υποχρεώσουν την φοίτησιν εις τα ελληνικά σχολεία. ηλαδή δεν ήτο µόνον η έλξις προς την ελληνικήν γλώσσαν και τον ελληνικόν πολιτισµόν, ήτις συνετέλεσεν εις την 61[61] Ως εφάνη από την µέχρι τούδε ανάπτυξιν της διεισδύσεως και επικρατήσεως της ελληνικής γλώσσης. 62[62] Μ. Cary, αυτόθι, σελ [63] Αυτόθι, F. A. Adcock, The Conquest of Central Italy, CAH, VII, [64] M. Cary, αυτόθι, σελ [65] Αυτόθι, σελ [66] Αυτόθι. 67[67] Hugh Last, Gaius Gracchius, C Α Η, IX, [68] Μ. Cary, αυτόθι, σελ Γενόµενοι Ρωµαίοι πολίται oι Λατίνοι ενεγράφοντο εις 8 µε 10 φυλάς της Ρώµης, ώστε η ψήφος των να µη επηρεάση ουσιαστικώς τα εν Ρώµη πράγµατα. 69[69] Μ. Cary, αυτόθι, σελ. 127, 322, 411, 555, 605, 622, 640, 643 υποσηµ

20 ελληνοποίησιν της Ρώµης, αλλά και η ανωτέρω εν συντοµία περιγραφείσα διάκρισις και διαφορά µεταξύ Ρωµαίων και Λατίνων. Οι Ρωµαίοι δεν είχον λατινικήν εθνικήν συνείδησιν αλλά ρωµαϊκήν. εν ήσαν Λατίνοι. Ήσαν Ρωµαίοι. Ούτως εξηγείται πως επεκράτησεν οι Φράγκοι του µεσαίωνος να λέγονται υπό των εν Ανατολή Ρωµαίων «Λατίνοι», περίπου όπως επεκράτησεν οι Τούρκοι να λέ-γωνται «Πέρσαι». ηλαδή οι εν Νέα Ρώµη ηµέτεροι συνήθιζον ως φαίνεται να δίδουν εις νεωτέρους εχθρούς ονόµατα αρχαίων εχθρών. Επίσης φαίνεται ότι οι Ρωµηοί ωνόµασαν τους Φράγκους Λατίνους, διότι τους εθεωρούσαν ως κατωτέρους των Ρωµαίων και συγχρόνως ηνωµένους µε τους Ρωµαίους. Αγράµµατοι όντες και αγνοούντες την ρωµαϊκήν παράδοσιν οι Φράγκοι ευχαρίστως εδέχθησαν το όνοµα Λατίνος, νοµίζοντες, ως θα ίδωµεν ότι είναι ταυτόν µε το Ρωµαίος. Έχοντες υπ' όψιν αυτά ως και άλλα όσα ελέχθησαν προηγουµένως περί της Ρωµαιοσύνης, πρέπει να χαρακτηρίσωµεν τον ισχυρισµόν ότι η ρωµαϊκή αυτοκρατορία έγινεν ελληνική και ως εκ τούτου βυζαντινή όχι µόνον µύθον, αλλά και απάτην κακοήθη, αφού η ήδη εξελληνισθείσα Ρώµη µετεφέρθη εις την Νέαν Ρώµην. Εξ άλλου είναι πλάνη ότι εξελληνίσθη η ρωµαϊκή αυτοκρατορία. Ήδη η ρωµαϊκή δηµοκρατία είχε σχεδόν πλήρως εξελληνισθή, πριν γεννηθή εξ αυτής η ρωµαϊκή αυτοκρατορία ή η Ρωµανία. Θα αναπτύξωµεν εις το κεφάλαιον στ' τα φεουδαλικά θεµέλια της µεσαιωνικής φραγκικής αντιλήψεως περί της µεταβολής της Ρωµαιοσύνης εις Γραικισµόν. 6) Η ρωµαϊκή θεώρησις της ιστορίας έναντι της ευρωπαϊκής και ρωσικής. Όταν οι Φράγκοι ωνόµασαν τον εν Κωνσταντινουπόλει βασιλέα των Ρωµαίων «αυτοκράτορα των Γραικών» και έδωσαν τον τίτλον «αυτοκράτωρ των Ρωµαίων» εις τον πρώτον ρήγα των Τευτονοφράγκων, απήντησαν οι ηµέτεροι ότι οι µόνοι Ρωµαίοι είναι οι ανήκοντες εις την Κωνσταντινούπολιν Νέαν Ρώµην πολίται και ο βασιλεύς αυτών είναι ο µόνος βασιλεύς των Ρωµαίων70[70]. Αυτή ήτο η γραµµή του έθνους και η βαθεία πεποίθησις αυτού όχι µόνον µέχρι της αλώσεως αλλά και κατά την τουρκο-κρατίαν. Πάντοτε ως κύριον εθνικόν όνοµα είχοµεν ως Χριστιανοί Ορθόδοξοι το Ρωµαίος ή το Ρωµηός µέχρι σήµερον. Οµιλούµεν ρωµαίικα, χορεύοµεν ρωµαίικους χορούς και τραγουδάµε ρωµαίικα τραγούδια71[71]. Ως είναι φυσικόν οι Τευτονοφράγκοι ή Γερµανοί αυτοκράτορες από του Όθωνος του Α' ( ) µέχρι του Φραγκίσκου Α' της Αυστρίας (1806) λέγονται εις τα ευρωπαϊκά εγχειρίδια «αυτοκράτορες των Ρωµαίων», ενώ οι πραγµατικοί βασιλείς των Ρωµαίων εν Νέα Ρώµη λέγονται «βυζαντινοί αυτοκράτορες». Παραδόξως όµως το ίδιον ακριβώς συµβαίνει εις τα σχολικά βιβλία της Ελλάδος ως και εις ελληνικάς εγκυκλοπαίδειας. Τούτο οφείλεται εις την τεραστίαν επιρροήν ή ίσως και ωργανωµένα σχέδια των Ευρωπαίων και Ρώσων µέσω των Νεογραικύλων. Το δουλοπρεπές εις την Φραγκιάν και αφελέστατον νεογραικικόν πνεύµα φαίνεται σαφώς εις το παράδειγµα του Αδαµαντίου Κοραή. Ούτος απορρίπτει ως εθνικόν όνοµα το 70[70] Ίδε Κωνσταντίνου Παπαρρηγοπούλου, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Έκδοσις Ελευθερουδάκη 1930, τόµ. Ε', σελ [71] Παραδόξως η ρωµαίικη γλώσσα ωνοµάσθη υπό των Νεογραικών δηµοτική, τα ρωµαίικα τραγούδια, δηµοτικά τραγούδια, και οι ρωµαίικοι χοροί, δηµοτικοί χοροί. Εάν διετηρήτο το όνοµα ρωµαίικον δεν θα επετύγχανεν όσον επιτυγχάνεται το σχέδιον εξευρωπαίσµού της ρωµαίικης νεολαίας µέσω των ευρωπαϊκών και αµερικανικών χορών και τραγουδιών. 20