ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΙΘ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΔΙΡΑ

Transcript

1 Δ ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΙΘ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΔΙΡΑ ΤΜΗΜΑ : Γενικής Διοίκησης ΤΕΛΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Θέκα: Γεκφζην ινγηζηηθφ θαη δηπινγξαθηθφ ζχζηεκα παξαθνινχζεζεο ζπλαιιαγψλ δεκφζηνπ ηνκέα : πκβνιή ζηελ θαηάξηηζε ηνπ Κξαηηθνχ Πξνυπνινγηζκνχ. Δπηβιέπσλ : Φπράξεο Ισάλλεο πνπδαζηήο : Λεπζεξηψηεο Αιέμαλδξνο ΑΘΗΝΑ

2 Πεξίιεςε ζηελ ειιεληθή γιψζζα Ζ κειέηε ησλ πξνυπνζέζεσλ εθαξκνγήο ηεο δηπινγξαθηθήο ινγηζηηθήο ζην δεκφζην ηνκέα απνηειεί ηνλ ζηφρν ηνπ παξφληνο έξγνπ. Τν δεκφζην ινγηζηηθφ ηεο ρψξαο καο δηέπεηαη απφ ηελ παξαδνζηαθή ηακεηαθή πξνζέγγηζε ηνπ απινγξαθηθνχ ζπζηήκαηνο, ελψ ε ιεηηνπξγία ηεο δεκνζηνλνκηθήο δηαρείξηζεο εκθαλίδεηαη ελ πνιινίο θαηαθεξκαηηζκέλε θαη πξνβιεκαηηθή. Οη ζχγρξνλεο απμεκέλεο απαηηήζεηο γηα δηαθάλεηα θαη ινγνδνζία ζηα πεπξαγκέλα ηνπ Κξάηνπο φκσο, επηβάιιεη ηελ πηνζέηεζε ηεο δεδνπιεπκέλεο βάζεο ππνινγηζκνχ εζφδσλ θαη εμφδσλ. Οη κειέηεο δηεζλψλ θαη εγρψξησλ νκάδσλ εξγαζίαο θαηέδεημαλ ηελ αλάγθε εθαξκνγήο ηξνπνπνηεκέλεο ηακεηαθήο βάζεο ζην ζχζηεκα ηνπ πξνυπνινγηζκνχ. Δληνχηνηο, αλ θαη ε δηεζλήο εκπεηξία είλαη ελζαξξπληηθή, ε κεηάβαζε ζε έλαλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ πξνγξακκάησλ πνπ ζα θαηαξηίδεηαη βάζεη ηνπ δηπινγξαθηθνχ ζπζηήκαηνο απνηειεί κηα δχζθνιε θαη ρξνλνβφξα δηαδηθαζία. Λέμεηο θιεηδηά : ρξέσζε, πίζησζε, θξαηηθφο πξνυπνινγηζκφο, ινγηζηηθή, δεκφζην ινγηζηηθφ, απινγξαθηθφ ζχζηεκα, δηπινγξαθηθφ ζχζηεκα, δεδνπιεπκέλε βάζε, ηξνπνπνηεκέλε ηακεηαθή βάζε, Δληαίν Γεληθφ Λνγηζηηθφ Σρέδην, Γηεζλή Λνγηζηηθά Πξφηππα, πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα, ελεξγεηηθφ, παζεηηθφ, ινγαξηαζκφο, ηακεηαθέο ξνέο, απαηηήζεηο, ππνρξεψζεηο, Γεκφζηα Πεξηνπζία, απνγξαθή, Ηζνινγηζκφο, πάγηα, απνζβέζεηο. 2

3 Πεξίιεςε ζηελ αγγιηθή γιψζζα The study of the conditions of the application of double - entry accounting system in the public sector is the object of this project. The public accounting of our country is governed by the traditional approach of cash single - entry system whereas the functioning of financial management in our public sector appears to be largely fragmented and problematic. Current high demands for transparency and accountability of the State record, however, require the adoption of accrual - based calculation of revenues and expenditures. According to studies of international and domestic labor groups there is a great need in importing modified cash - based system in the budget. However, despite the fact that the international experience seems to be encouraging, the transition to a program oriented state budget based on double - entry accounting system is a difficult and lengthy process. Key words : debit, credit, state budget, accounting, public accounting, single entry system, double - -entry system, accrual basis, modified cash basis, Unified General Accounting Plan, International Accounting Standards, information system, assets, liabilities, account, cash flow, debts, obligations, Public Property, inventory, Balance Sheet, fixed assets, depreciation. 3

4 Πίλαθαο Πεξηερνκέλσλ Δηζαγσγή...6 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 : Γεκφζην ινγηζηηθφ θαη απινγξαθηθφ ζχζηεκα Ννκηθφ πιαίζην Καηαγξαθή ππάξρνπζαο θαηάζηαζεο Πξνβιήκαηα πθηζηάκελνπ πιαηζίνπ...9 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 : Ζ Λνγηζηηθή δεδνπιεπκέλεο βάζεο Βαζηθέο αξρέο Απινγξαθηθφ ινγηζηηθφ ζχζηεκα Τν Γηπινγξαθηθφ ζχζηεκα θαη ην Δ.Γ.Λ.Σ Σχγθξηζε ινγηζηηθψλ ζπζηεκάησλ Γηεζλή ινγηζηηθά Πξφηππα Γεκφζηνπ Τνκέα...17 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3: Κξαηηθφο Πξνυπνινγηζκφο θαη ινγηζηηθή Γηεζλήο εκπεηξία Μεηάβαζε ζε ινγηζηηθή δεδνπιεπκέλεο βάζεο Ζ πεξίπησζε ηεο Διιάδαο : κειέηεο Γ.Ν.Τ.,Ο.Π.Α., ζεζκηθέο παξεκβάζεηο Πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα Γεκνζηνλνκηθήο πνιηηηθήο Ζ πάγηα πεξηνπζία ηνπ Γεκνζίνπ...47 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 : Σπκπεξάζκαηα - παξαηεξήζεηο..50 Βηβιηνγξαθία αξζξνγξαθία. 54 4

5 Παξαξηήκαηα

6 Εισαγωγή Τα ηειεπηαία ρξφληα νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπ Υπνπξγείνπ Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθψλ γηα ηε βειηίσζε ηεο δεκνζηνλνκηθήο δηαρείξηζεο επηθεληξψλνληαη ζηελ εηζαγσγή ηνπ πξνυπνινγηζκνχ πξνγξακκάησλ σο ζχζηεκα δηαρείξηζεο ηνπ Κξαηηθνχ Πξνυπνινγηζκνχ. Ο πξνυπνινγηζκφο πξνγξακκάησλ δελ απνηειεί απιά θαη κφλν κηα δηαθνξεηηθή ηερληθή απεηθφληζεο ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ αιιά θαη κηα νπζηαζηηθή αλαζεψξεζε ηεο δεκνζηνλνκηθήο δηαρείξηζεο θαη ηνπ ηξφπνπ ιεηηνπξγίαο ζπλνιηθά ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα. Γηα ηελ επηηπρία, φκσο, ηνπ φινπ εγρεηξήκαηνο θξίλεηαη απαξαίηεηε ε ζπλδξνκή ησλ εμήο πξνυπνζέζεσλ : ηζρπξή πνιηηηθή βνχιεζε, ελδπλάκσζε ησλ νηθνλνκηθψλ ππεξεζηψλ ησλ ππνπξγείσλ θαη ηαπηφρξνλα ε ζρεδίαζε ελφο λένπ ζχγρξνλνπ ινγηζηηθνχ ζπζηήκαηνο ζηελ θεληξηθή θπβέξλεζε γηα ηελ ππνζηήξημε ηνπ πξνυπνινγηζκνχ πξνγξακκάησλ. Ζ δηακφξθσζε ινγηζηηθψλ πξνηχπσλ θαη ινγηζηηθνχ ζπζηήκαηνο γηα ην Γεκφζην, ιακβάλνληαο ππφςε αλάινγα δηεζλή πξφηππα αιιά θαη ηα ηζρχνληα ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα αιιά θαη ε αλάπηπμε ελφο ζχγρξνλνπ πιεξνθνξηαθνχ ζπζηήκαηνο απνηεινχλ ηθαλή θαη αλαγθαία ζπλζήθε γηα ηελ αλακφξθσζε ηεο δεκνζηνλνκηθήο δηαρείξηζεο ζηε ρψξα καο. Σθνπφο ηνπ παξφληνο πνλήκαηνο είλαη κία νινθιεξσκέλε παξνπζίαζε ηνπ δηπινγξαθηθνχ ινγηζηηθνχ ζπζηήκαηνο θαη ησλ πξννπηηθψλ εθαξκνγήο ηνπ ζηνπο θνξείο ηεο θεληξηθήο θπβέξλεζεο. Αξρηθά γίλεηαη κία ζπλνπηηθή θαηαγξαθή ηνπ πθηζηάκελνπ ζπζηήκαηνο ινγηζηηθήο δηαρείξηζεο ζηε ρψξα καο. Αθνινπζεί ε εμήγεζε ζεκειησδψλ ελλνηψλ ηεο ινγηζηηθήο επηζηήκεο θαζψο θαη κηα αληηπαξαβνιή ηνπ δηπινγξαθηθνχ θαη ηνπ απινγξαθηθνχ ινγηζηηθνχ ζπζηήκαηνο. Γίλεηαη κηα αλαθνξά ζηε δηεζλή ινγηζηηθή πξνηππνπνίεζε θαη ζηε ζπλέρεηα πεξηγξάθεηαη ην ζελάξην κεηάβαζεο ηνπ πθηζηάκελνπ απινγξαθηθνχ ινγηζηηθνχ ζπζηήκαηνο ζε κία ινγηζηηθή ηξνπνπνηεκέλεο βάζεο, φπσο απηφ απνηππψλεηαη ζηηο ζρεηηθέο κειέηεο πνπ ζπληάρζεθαλ απφ ην Γηεζλέο Ννκηζκαηηθφ Τακείν θαζψο θαη απφ ην Οηθνλνκηθφ Παλεπηζηήκην Αζελψλ. Σεκαληηθή πξνζζήθε απνηειεί θαη ε επφκελε ππνελφηεηα κε ηηο ζεζκηθέο παξεκβάζεηο πνπ θξίλνληαη απαξαίηεηεο γηα ηελ λνκηθή θαη νξγαλσηηθή ππνζηήξημε ησλ δεκνζηνλνκηθψλ αιιαγψλ πνπ πξνηείλνληαη. Καηφπηλ γίλεηαη αλαθνξά ζηελ πξνβιεκαηηθή 6

7 απνηίκεζεο ηεο πάγηαο πεξηνπζίαο ηνπ Γεκφζηνπ Τνκέα θαζψο θαη ζην νινθιεξσκέλν πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα πνπ πξέπεη λα εηζαρζεί γηα ηελ ππνζηήξημε ηεο δηπινγξαθίαο. Τν παξφλ έξγν νινθιεξψλεηαη κε ηε δηαηχπσζε ησλ ζπκπεξαζκάησλ θαη γεληθψλ παξαηεξήζεσλ απφ φζα πξνεγήζεθαλ θαη ησλ πξννπηηθψλ γηα φζα αλακέλνληαη ζηελ εθαξκνγή ηνπ δηπινγξαθηθνχ ζπζηήκαηνο παξαθνινχζεζεο ησλ ζπλαιιαγψλ ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα. 7

8 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 Γεκφζην ινγηζηηθφ θαη απινγξαθηθφ ζχζηεκα 1.1 Ννκηθφ πιαίζην Σήκεξα, ν λφκνο πνπ δηέπεη ην δεκφζην ινγηζηηθφ ηνπ ειιεληθνχ δεκφζηνπ ηνκέα είλαη ν λ.2362/1995. Ο λφκνο απηφο πξνβιέπεη ηελ εηζαγσγή ηνπ Γεκφζηνπ Λνγηζηηθνχ Σρεδίνπ γηα ηελ θαζνιηθή θαη ζπζηεκαηηθή νξγάλσζε θαη απνηχπσζε ησλ ινγηζηηθψλ ιεηηνπξγηψλ ηνπ Γεκνζίνπ, κε βάζε παξαδεγκέλεο αξρέο θαη κεζφδνπο. Γίλεη έλαλ νξηζκφ ηνπ ινγηζηηθνχ ζρεδίνπ θαη νξίδεη φηη κε ηελ εθαξκνγή ηνπ επηδηψθεηαη ν νκνηφκνξθνο ινγηζηηθφο ρεηξηζκφο ησλ ζπλαιιαγψλ ηνπ Γεκνζίνπ θαη ε νξζή θαη αιεζήο απεηθφληζε ηεο νηθνλνκηθήο ηνπ θαηάζηαζεο (βιέπε ζρεηηθφ λ.2362/1995, άξζξν 110, παξ. 1 4). Σπλάκα, νξίδεη φηη απνβιέπεη ζηελ θαζηέξσζε ηνπ δηπινγξαθηθνχ ζπζηήκαηνο, ζηελ απνηίκεζε ησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ ηνπ ζηελνχ θαη επξχηεξνπ δεκφζηνπ ηνκέα θαη ζηε ζχληαμε ησλ ζρεηηθψλ νηθνλνκηθψλ θαηαζηάζεσλ (Ηζνινγηζκφο θαη Απνινγηζκφο ηνπ Κξάηνπο.) Με ηα Π.Γ.205/98 (ΦΔΚ 163 Α ) θαη Π.Γ.315/ (ΦΔΚ-302 Ά) πεξί νξηζκνχ ηνπ πεξηερνκέλνπ θαη ηνπ ρξφλνπ ελάξμεσο ηεο εθαξκνγήο ηνπ Κιαδηθνχ Λνγηζηηθνχ Σρεδίνπ Ννκηθψλ Πξνζψπσλ Γεκνζίνπ Γηθαίνπ, έιαβαλ ρψξα ηα πξψηα ζεκαληηθά βήκαηα γηα ηελ πηνζέηεζε ηεο δηπινγξαθηθήο κεζφδνπ απφ ηα Ν.Π.Γ.Γ. θαη απφ ηνπο Ο.Τ.Α. α βαζκνχ αληηζηνίρσο. Δπηπιένλ, θιαδηθά ινγηζηηθά ζρέδηα έρνπλ εηζαρζεί ζηνπο θνξείο θνηλσληθήο αζθάιηζεο (κε ην Π.Γ.80/97) θαη ζηηο δεκφζηεο κνλάδεο πγείαο (Π.Γ.146/03). Τν ινγηζηηθφ ζχζηεκα ηεο Διιάδαο φκσο, φζνλ αθνξά ηελ θεληξηθή θπβέξλεζε, ζηεξίδεηαη αθφκε ζε ηακεηαθή πξνζέγγηζε θαη ξπζκίδεηαη, φπσο αλαθέξεηαη παξαπάλσ, απφ ην Ν.2362/ Καηαγξαθή ππάξρνπζαο θαηάζηαζεο Τν Γεληθφ Λνγηζηήξην ηνπ Κξάηνπο (Γ.Λ.Κ.) είλαη ππεχζπλν λα δηαηεξεί ινγαξηαζκνχο εζφδσλ εμφδσλ ζε ηαθηηθή βάζε θαη λα εηνηκάδεη ηελ εηήζηα 8

9 έθζεζε ησλ ινγαξηαζκψλ απηψλ (Απνινγηζκφο), ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ θαη ηνπ ηζνινγηζκνχ θάζε νηθνλνκηθνχ έηνπο. Σην απνινγηζκφ ηα έζνδα έμνδα θαηαηάζζνληαη φπσο γίλεηαη θαη ζηνλ Πξνυπνινγηζκφ. Οη ινγαξηαζκνί ηνπ Διιεληθνχ Γεκνζίνπ δηαρσξίδνληαη ζε απηνχο πνπ απνηππψλνπλ ηελ εθαξκνγή ηνπ Πξνυπνινγηζκνχ θαη ζε απηνχο πνπ απνηππψλνπλ ηε δηαρείξηζε ησλ δηαζεζίκσλ εθηφο Πξνυπνινγηζκνχ. Ο Υπνπξγφο Οηθνλνκηθψλ ζηέιλεη ηνλ Απνινγηζκφ θαη ηνλ Ηζνινγηζκφ ζην Διεγθηηθφ Σπλέδξην κέρξη ηέινο Σεπηεκβξίνπ. Τν Διεγθηηθφ Σπλέδξην επηβεβαηψλεη ηελ αθξίβεηά ηνπο θαη ηνπο επηζηξέθεη ζην Γ.Λ.Κ. καδί κε ηελ αλαθνξά ηνπ, έλα κήλα αθνχ ηνπο παξέιαβε. Οη εθζέζεηο ηνπ Απνινγηζκνχ θαη ηνπ Ηζνινγηζκνχ καδί κε ηελ αλαθνξά ηνπ Διεγθηηθνχ Σπλεδξίνπ θαηαηίζεληαη ζηε Βνπιή γηα επηθχξσζε κέρξη ην ηέινο ηνπ Ννεκβξίνπ. Ο ηειεπηαίνο Απνινγηζκφο πνπ ππεβιήζεη ην Ννέκβξην ηνπ 2008, αλαθέξεηαη ζην νηθνλνκηθφ έηνο ηνπ Ζ θαηαγξαθή ησλ ινγηζηηθψλ γεγνλφησλ γίλεηαη ζε ηακεηαθή βάζε (απινγξαθηθφ ζχζηεκα) δειαδή ζην ρξφλν έθδνζεο ηνπ ζρεηηθνχ γξακκαηίνπ είζπξαμεο ή ηνπ εληάικαηνο πιεξσκήο. Ζ ρξέσζε ελφο ινγαξηαζκνχ δελ ζπλεπάγεηαη ηελ ηζφπνζε πίζησζε θάπνηνπ άιινπ ινγαξηαζκνχ θαηά ηε γέλεζε ηεο νηθνλνκηθήο πξάμεο (ππνρξέσζεο απαίηεζεο) φπσο ζην δηπινγξαθηθφ ζχζηεκα. 1.3 Πξνβιήκαηα πθηζηάκελνπ πιαηζίνπ Τα πξψηα πξνβιήκαηα πνπ παξαηεξνχληαη είλαη φηη ηα ζηνηρεία πνπ δεηνχληαη εθ ησλ πζηέξσλ γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ Πξνυπνινγηζκνχ είλαη αξθεηά δηεζπαξκέλα, κε απνηέιεζκα : α) λα ππάξρνπλ πνιιέο δηαθνξεηηθέο ππεξεζίεο πνπ είλαη ππεχζπλεο γηα ηελ ζπιινγή ησλ εζφδσλ θαη ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ εμφδσλ, β) λα ππάξρεη κεγάινο αξηζκφο θνξέσλ πνπ πξνβαίλεη ζε εληνιέο πξνο ηελ Τξάπεδα ηεο Διιάδνο γηα πξαγκαηνπνίεζε πιεξσκψλ θαη ηέινο, 9

10 γ) λα ππάξρεη κεγάινο αξηζκφο θνξέσλ θαη ζπζηεκάησλ πιεξσκψλ γηα ηηο δεκφζηεο δαπάλεο. Δπηπιένλ ε ζπιινγή φισλ ησλ απαξαίηεησλ ζηνηρείσλ πνπ αθνξνχλ ηελ είζπξαμε πξσηνγελψλ εζφδσλ θαη πιεξσκήο δαπαλψλ, εμαξηάηαη θαη απφ άιιεο πεγέο ηνπ Γεκνζίνπ πιελ ηνπ Γ.Λ.Κ. Ο βαζηθφο ινγαξηαζκφο 200 πνπ ηεξείηαη ζηελ Τξάπεδα ηεο Διιάδαο δελ ζπκθσλείηαη θάζε θνξά εμ νινθιήξνπ. Ζ Γ24 ηνπ Γ.Λ.Κ. ζπκθσλεί ην ινγαξηαζκφ απηφ ζε ζρέζε κε ηηο δηθέο ηεο θηλήζεηο αιιά ην ίδην δελ πξάηηνπλ νη άιιεο δηεπζχλζεηο πνπ παξαθνινπζνχλ θηλήζεηο ηνπ ινγαξηαζκνχ. Αθφκα, νη ινγαξηαζκνί ησλ εζφδσλ εμφδσλ δελ ζπκθσλνχληαη απφ ην Γ.Λ.Κ κε ηνπο ινγαξηαζκνχο ησλ ππνπξγείσλ νχηε κε ηα έζνδα πνπ ζπιιέγνπλ νη αξκφδηεο θξαηηθέο ππεξεζίεο. Απφ ηελ άιιε νη ηειεπηαίεο δελ ιακβάλνπλ ζηνηρεία απφ ην Γ.Λ.Κ πνπ αθνξνχλ ηηο ζπλαιιαγέο πνπ πξαγκαηνπνηνχλ. Ζ έιιεηςε ζπκθσλίαο ησλ ινγαξηαζκψλ επεξεάδεη ηελ αθξίβεηα ησλ ινγαξηαζκψλ πνπ ηεξνχλ ηα ππνπξγεία. Δπηπιένλ, ζήκεξα, νη πιεξνθνξίεο γηα ην είδνο εζφδνπ θαη δαπάλεο αληινχληαη απνθιεηζηηθά απφ ηνπο θσδηθνχο αξηζµνχο ηνπ Κψδηθα Καηάηαμεο Δζφδσλ θαη Δμφδσλ ηνπ Κξαηηθνχ Πξνυπνινγηζµνχ. Σην πθηζηάµελν ζχζηεµα ν Κ.Α.Δ. απνηειεί ηφζν ινγηζηηθή «µνλάδα», φζν θαη «µνλάδα» θσδηθνπνίεζεο ηνπ πξνυπνινγηζµνχ. Έλα άιιν δήηεκα είλαη φηη ην ινγηζκηθφ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ ηήξεζε αξρείνπ ησλ νηθνλνκηθψλ ζπλαιιαγψλ αιιά θαη γηα ηελ κεραλνγξάθεζε ησλ ινγαξηαζκψλ, είλαη απαξραησκέλν. Παξάιιεια ε χπαξμε πνιιαπιψλ ινγηζκηθψλ ζπζηεκάησλ ρσξίο κεηαμχ ηνπο ζχλδεζε θαζψο θαη πνιιαπιψλ πεγψλ έρεη ζαλ απνηέιεζκα λα δεκηνπξγνχληαη αλαθξίβεηεο ζε βαζηθά ινγηζηηθά κεγέζε θαη θαζπζηέξεζε ζηελ ηαθηνπνίεζε ησλ ινγαξηαζκψλ. Σε γεληθέο γξακκέο ην πθηζηάκελν ινγηζηηθφ ζχζηεκα είλαη αξθεηά παξαδνζηαθφ. Παξνπζηάδεη αξθεηέο αδπλακίεο αλ θαη ππνζηεξίδεηαη απφ πνιινχο φηη αληαπνθξίλεηαη ζηηο βαζηθέο ινγηζηηθέο αλάγθεο ηεο ρψξαο. Μφιηο πξφζθαηα ην ινγηζηηθφ ζχζηεκα πνπ εθαξκφδεηαη ζηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ άξρηζε λα πξνρσξάεη πξνο ην δηπινγξαθηθφ ζχζηεκα. 10

11 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 Η Λνγηζηηθή δεδνπιεπκέλεο βάζεο 2.1 Βαζηθέο αξρέο Λνγηζηηθή ιέγεηαη ε επηζηήκε εθείλε, κε ηε βνήζεηα ηεο νπνίαο θαηνξζψλνπκε λα ηαμηλνκήζνπκε θαη λα θαηαγξάςνπκε φια ηα πεξηνπζηαθά ζηνηρεία κηαο επηρείξεζεο ή νξγαληζκνχ έηζη ψζηε λα κπνξνχκε λα παξαθνινπζήζνπκε φιεο ηηο κεηαβνιέο ησλ ζηνηρείσλ απηψλ θαηά ηε δηάξθεηα ελφο ινγηζηηθνχ έηνπο. Ζ ηερληθή απηή καο βνεζά λα εμαθξηβψζνπκε ηα απνηειέζκαηα (θέξδε - δεκίεο) πνπ δεκηνπξγήζεθαλ εμαηηίαο ηεο παξαγσγηθήο δξαζηεξηφηεηαο ηεο επηρείξεζεο. Απφ φζα αλαθέξακε πξνεγνχκελα, είλαη θαλεξφ φηη νη θχξηνη ζθνπνί ηεο ινγηζηηθήο είλαη: ε ζπζηεκαηηθή ηαμηλφκεζε θαη θαηαγξαθή φισλ ησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ θαη ην είδνο ηνπο, ε ζηελή παξαθνινχζεζε ησλ κεηαβνιψλ θαη ε εμαθξίβσζε ηνπ απνηειέζκαηνο ηεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Κχξην ραξαθηεξηζηηθφ ηεο είλαη φηη αλαθέξεηαη ζε ζπλαιιαγέο πνπ έγηλαλ ζην παξειζφλ. Δίλαη δπλαηφ, φκσο, θάησ απφ νξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο λ' αλαθέξεηαη ζε κειινληηθά γεγνλφηα. Τφηε νλνκάδεηαη "πξνυπνινγηζκφο". Ζ ινγηζηηθή δηαηξείηαη ζε δχν κεγάινπο θιάδνπο: ηε ζεσξεηηθή ινγηζηηθή θαη ηελ εθαξκνζκέλε ινγηζηηθή. Ζ ζεσξεηηθή αζρνιείηαη κε ηνλ πξνζδηνξηζκφ θαη ηε δηεπθξίληζε ησλ γεληθψλ ελλνηψλ (ρξέσζε, πίζησζε, ινγαξηαζκφο θιπ. ) θαζψο θαη κε ηελ αλάιπζε ηεο ιεηηνπξγίαο θαη ηνπ κεραληζκνχ ησλ ινγαξηαζκψλ θαη ησλ ινγηζηηθψλ εγγξάθσλ. Ζ εθαξκνζκέλε ινγηζηηθή αλαθέξεηαη ζηνλ ηξφπν εθαξκνγήο ησλ γεληθψλ αξρψλ ζηνπο επηκέξνπο θιάδνπο ηεο θαη δηαηξείηαη ζε πνιινχο θιάδνπο αλάινγα κε: ην είδνο ηεο παξαγσγηθήο δξαζηεξηφηεηαο ηεο επηρείξεζεο πνπ εθαξκφδεη ηε ινγηζηηθή, ζε εκπνξηθή, βηνκεραληθή, αγξνηηθή, ηξαπεδηθή θιπ. θαη ηε λνκηθή κνξθή (είδνο ζρέζεσλ - εηαηξείαο - πξνζψπσλ), ζε ινγηζηηθή αηνκηθψλ επηρεηξήζεσλ, εηαηξεηψλ (νκφξξπζκνπ, εηεξφξξπζκνπ, αλψλπκνπ, 11

12 ΔΠΔ θιπ.). Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη νη δχν απηέο βαζηθέο ηαμηλνκήζεηο βξίζθνληαη πάληα ζε κηα θαηάζηαζε αιιεινθάιπςεο ζε κηα επηρείξεζε. Ζ ινγηζηηθή πνπ ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηηο ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο νλνκάδεηαη ηδησηηθή ινγηζηηθή. Υπάξρνπλ φκσο θαη 2 άιινη θιάδνη ινγηζηηθήο: ε ινγηζηηθή ηνπ δεκνζίνπ θαη ησλ λνκηθψλ πξνζψπσλ δεκφζηνπ δηθαίνπ θαη, ε ινγηζηηθή ηεο θνηλσλίαο ή εζληθή ή θνηλσληθή ινγηζηηθή. H πξψηε αζρνιείηαη κε ηελ ηαμηλφκεζε θαηαγξαθή θαη παξαθνινχζεζε ηνπ δεκφζηνπ πινχηνπ, ελψ ε δεχηεξε επηδηψθεη ηε κειέηε νξηζκέλσλ νηθνλνκηθψλ εθδειψζεσλ πνπ γίλνληαη αηζζεηέο ζε κηα ρψξα (παξαγσγή, θαηαλάισζε θιπ).δπνκέλσο, ε ηδησηηθή ινγηζηηθή αζρνιείηαη κε ηελ ηδησηηθή νηθνλνκία, ε δεκφζηα κε ηε δεκφζηα νηθνλνκία, ελψ ε θνηλσληθή κε ηελ παξαγσγή θαη θαηαλάισζε ηεο ρψξαο. Ζ ζεκαληηθφηεξε δηάθξηζε αλάκεζα ζηα πθηζηάκελα ινγηζηηθά ζπζηήκαηα είλαη απηή ηεο ινγηζηηθήο βάζεο. Ζ ηειεπηαία νξίδεηαη σο έλα ζχλνιν ινγηζηηθψλ αξρψλ πνπ δηέπνπλ ηηο ζπλαιιαγέο (ή αιιηψο ηα ινγηζηηθά γεγνλφηα) θαη νξίδνπλ πφηε ηα απνηειέζκαηα απηψλ ησλ ζπλαιιαγψλ ζα πξέπεη λα αλαγλσξίδνληαη γηα ην ζθνπφ ηεο ζχληαμεο νηθνλνκηθψλ εθζέζεσλ. 2.2 Απινγξαθηθφ ινγηζηηθφ ζχζηεκα Τν ινγηζηηθφ ζχζηεκα πνπ βαζίδεηαη ζε ηακεηαθέο ζπλαιιαγέο θαη ρξεζηκνπνηείηαη ζπλήζσο ζηα παξαδνζηαθά ζπζηήκαηα πξνυπνινγηζκνχ, είλαη ίζσο πην απιφ θαζψο αλαγλσξίδεη ζπλαιιαγέο θαη γεγνλφηα ηε ρξνληθή ζηηγκή πνπ εηζπξάηηνληαη ή θαηαβάιινληαη κεηξεηά. Έμνδα ηνπ πξνυπνινγηζκνχ ζεσξνχληαη νη πιεξσκέο κε κεηξεηά πνπ γίλνληαη θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ νηθνλνκηθνχ έηνπο πιένλ φιεο νη δαπάλεο πνπ έρνπλ εληαικαηνπνηεζεί θαη έρνπλ ειεγρζεί απφ ηηο αξκφδηεο Υ.Γ.Δ.(Υπεξεζίεο Γεκνζηνλνκηθνχ Διέγρνπ). Τν απινγξαθηθφ ζχζηεκα παξνπζηάδεη ζε κηα απιή θάζεηε παξάζεζε ηα έζνδα θαη έμνδα (ζε εκεξήζηα, κεληαία θαη εηήζηα βάζε) πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηηο 12

13 ζπλαιιαγέο ελφο νξγαληζκνχ. Απφ ηε δηαθνξά έζνδα κείνλ έμνδα πξνθχπηεη ην έιιεηκκα (δεκηά) ή πιεφλαζκα (θέξδνο) ηεο πεξηφδνπ αλαθνξάο. Σην ηέινο ηεο δηαρεηξηζηηθήο ρξήζεο, δειαδή ζην ηέινο ηνπ έηνπο, ηα έμνδα (ή έζνδα) πνπ έρνπλ βεβαησζεί αιιά δελ έρνπλ πιεξσζεί (ή εηζπξαρζεί) ζην ηξέρνλ έηνο «θιείλνπλ» ινγηζηηθά θαη «αλνίγνπλ» εθ λένπ ζηε λέα ρξήζε έσο φηνπ εμνθιεζνχλ θαη «θιείζνπλ» νξηζηηθά. Απφ ηα παξαπάλσ ζπλάγεηαη φηη ζην απινγξαθηθφ ινγηζηηθφ ζχζηεκα ησλ εζφδσλ εμφδσλ, δελ πθίζηαηαη ε έλλνηα ηνπ πιεξσηένπ ή εηζπξαθηένπ ινγαξηαζκνχ, νη νπνίνη απνηππψλνπλ ηελ ππνρξέσζε ε απαίηεζε γηα κειινληηθή (πέξαλ ηνπ ελφο έηνπο) πιεξσκή ή είζπξαμε. Οη ινγαξηαζκνί απηνί απνηεινχλ βαζηθφ ζπζηαηηθφ ζηνηρείν ηεο ινγηζηηθήο κε βάζε ηα δεδνπιεπκέλα έζνδα θαη έμνδα φπνπ θαη εθαξκφδεηαη ην δηπινγξαθηθφ ζχζηεκα, ην νπνίν ζα αλαιπζεί εθηελέζηεξα παξαθάησ. Τν βαζηθφ κεηνλέθηεκα ηνπ ζπζηήκαηνο ηεο ηακεηαθήο ινγηζηηθήο είλαη φηη δελ κπνξεί λα αμηνινγήζεη κε ηνλ θαιχηεξν ηξφπν ην απνηέιεζκα κηαο ζπλαιιαγήο φηαλ ε ξνή ηεο δελ αθνξά ηελ ηξέρνπζα πεξίνδν. Δπίζεο δελ αληαπνθξίλεηαη ζηηο απαηηήζεηο πιεξνθφξεζεο πάλσ ζην ελεξγεηηθφ θαη ην παζεηηθφ θαη ζηε επίδξαζε ησλ ηξερνπζψλ πξνβιέςεσλ ησλ απνζεκαηηθψλ θαη ησλ ππεξβνιηθψλ ιεμηπξφζεζκσλ. Έηζη δελ πξνθαιεί έθπιεμε γηαηί ζε πνιιέο ρψξεο ηνπ Ο.Ο.Σ.Α. (Οξγαληζκφο Οηθνλνκηθήο Σπλεξγαζίαο θαη Αλάπηπμεο) έρνπλ αληηθαηαζηήζεη ην ζχζηεκα ηακεηαθήο βάζεο κε απηφ ηεο δεδνπιεπκέλεο ην νπνίν νθείιεηαη θπξίσο ζην γεγνλφο φηη ε δεδνπιεπκέλε βάζε έρεη πεξηζζφηεξα πιενλεθηήκαηα ιφγσ ηεο πιεξνθφξεζεο πνπ παξέρεη. 2.3 Σν δηπινγξαθηθφ ζχζηεκα θαη ην Δ.Γ.Λ.. Σηηο ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο κε εηήζηα αθαζάξηζηα έζνδα άλσ ησλ επξψ, ε ηήξεζε ησλ ινγηζηηθψλ βηβιίσλ (Γ θαηεγνξίαο βηβιία) γίλεηαη κε ηελ ππνρξεσηηθή εθαξκνγή ηεο δηπινγξαθηθήο κεζφδνπ θαη ζχκθσλα κε ηε ζεκειηψδε αξρή ηεο απηνηέιεηαο ησλ ρξήζεσλ. Ζ ινγηζηηθή βάζε ππνινγηζκνχ ησλ εμφδσλ θαη ησλ εζφδσλ είλαη ε δεδνπιεπκέλε βάζε, ελψ ζην ηέινο θάζε ρξήζεο ζπληάζζνληαη νη νηθνλνκηθέο θαηαζηάζεηο (Ηζνινγηζκφο, Καηάζηαζε Απνηειεζκάησλ Φξήζεσο, Γηάζεζε θεξδψλ θ.α.) πνπ απεηθνλίδνπλ ηελ 13

14 πεξηνπζηαθή θαη θεθαιαηαθή δηάξζξσζε, ηηο ππνρξεψζεηο θαη ηα απνηειέζκαηα ηεο εηαηξείαο. Σην δηπινγξαθηθφ ζχζηεκα θάζε ρξέσζε ελφο ινγαξηαζκνχ ζπλεπάγεηαη ηελ ηζφπνζε πίζησζε θάπνηνπ άιινπ ινγαξηαζκνχ, έηζη ψζηε πάληα λα ηεξείηαη ε ηζφηεηα Δλεξγεηηθφ ίζνλ Παζεηηθφ θαη Καζαξά Θέζε (Δ=Π+ΚΘ 1 ). Οη ινγαξηαζκνί πνπ ρξεζηκνπνηεί ην ζχζηεκα απηφ έρνπλ ηαμηλνκεζεί θαη θσδηθνπνηεζεί ζε έλα «ζρέδην ινγαξηαζκψλ» πνπ απνθαιείηαη Δληαίν Γεληθφ Λνγηζηηθφ Σρέδην (Δ.Γ.Λ.Σ.), ην νπνίν νξίδεηαη απφ ην Π.Γ. 1123/1980. Τν ζρέδην ινγαξηαζκψλ απνηειείηαη απφ ην ζχλνιν ησλ ινγαξηαζκψλ πξναηξεηηθήο θαη ππνρξεσηηθήο εθαξκνγήο θαη ηνπο θαλφλεο ηήξεζεο θαη ζπλδεζκνινγίαο ηνπο. Όινη νη ινγαξηαζκνί δηαθξίλνληαη ζε ινγαξηαζκνχο νπζίαο θαη ζε ινγαξηαζκνχο ηάμεσο. Οη πξψηνη ζπλζέηνπλ ην ινγηζηηθφ θχθισκα ηεο Γεληθήο (ρξεκαηννηθνλνκηθήο ινγηζηηθήο) θαη απηφ ηεο Αλαιπηηθήο Λνγηζηηθήο (Λνγηζηηθήο Κφζηνπο). Τν θχθισκα ηεο Γεληθήο Λνγηζηηθήο πεξηιακβάλεη ηνπ ινγαξηαζκνχο ησλ πξψησλ νθηψ νκάδσλ (νκάδα 1 ε Πάγην Δλεξγεηηθφ, νκάδα 2 ε Απνζέκαηα θιπ.), ελψ ην θχθισκα ηεο Αλαιπηηθήο Λνγηζηηθήο ηελ νκάδα 9. Τν Δ.Γ.Λ.Σ ηπγράλεη επξείαο εθαξκνγήο ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα, ελψ απφ ην 2006 νη νηθνλνκηθέο θαηαζηάζεηο ζπληάζζνληαη ζχκθσλα κε ηα Γηεζλή Πξφηππα Φξεκαηννηθνλνκηθήο πιεξνθφξεζεο 2, φπσο απηά δηαηππψλνληαη απφ ην Γηεζλέο Σπκβνχιην Λνγηζηηθψλ Πξνηχπσλ. Όπσο αλαθέξζεθε παξαπάλσ, ζηνλ επξχηεξν δεκφζην ηνκέα, ηα ηειεπηαία ρξφληα, έρνπλ εηζαρζεί θιαδηθά ινγηζηηθά ζρέδηα γηα ηελ εθαξκνγή ηεο δηπινγξαθίαο. Τν επφκελν κεγάιν ζηνίρεκα ηνπ ειιεληθνχ δεκφζηνπ ηνκέα είλαη ε εθαξκνγή ηεο δηπινγξαθίαο ζηνπο θνξείο ηεο θεληξηθήο θπβέξλεζεο. 2.4 χγθξηζε ινγηζηηθψλ ζπζηεκάησλ Γηα λα γίλεη θαηαλνεηφο ν δηαρσξηζκφο αλάκεζα ζηελ ηακεηαθή (απινγξαθηθφ ινγηζηηθφ ζχζηεκα) θαη δεδνπιεπκέλε βάζε (δηπινγξαθηθφ ινγηζηηθφ ζχζηεκα), 1 Δηζαγσγή ζηε Φξεκαηννηθνλνκηθή Λνγηζηηθή, ηεχρνο Β, Βαζηιάηνπ Θαλνπνχινπ Έιιε (θαζεγ. ΑΣΟΔΔ), εθδ. Δπγ. Μπέλνπ, ηεχρνο Β, Αζήλα 1996, ζει Γηεζλή Πξφηππα Φξεκαηννηθνλνκηθήο πιεξνθφξεζεο, Grand Thornton, IFRS, ηφκνο Γ, Αζήλα 2006, ζει

15 ζα πξέπεη λα απνζαθεληζηνχλ νη δηαθνξέο αλάκεζα ζε απηά ηα δχν ινγηζηηθά ζπζηήκαηα. Τν ινγηζηηθφ ζχζηεκα πνπ ζηεξίδεηαη ζηα ινγηζηηθά γεγνλφηα επί ηεο δεδνπιεπκέλεο βάζεο εζφδσλ εμφδσλ αλαγλσξίδεη ζπλαιιαγέο θαηά ηε ρξνληθή ζηηγκή πνπ δεκηνπξγείηαη ε νηθνλνκηθή αμία θαη φηαλ θαηαγξάθεηαη ε νηθνλνκηθή ξνή (φρη κφλν ηνπ ξεπζηνχ ρξήκαηνο) 3 : γηα παξάδεηγκα φηαλ κηα νηθνλνκηθή κνλάδα αγνξάζεη πξνκήζεηεο κε πίζησζε απφ έλαλ πξνκεζεπηή, ν ινγαξηαζκφο απηφο θαηαρσξείηαη ζην κήλα εθείλν, αθφκε θαη αλ ε πιεξσκή πξφθεηηαη λα πξαγκαηνπνηεζεί ην επφκελν έηνο. Ζ ινγηζηηθή ηεο δεδνπιεπκέλεο βάζεο ζηεξίδεηαη ζηηο γεληθά παξαδεθηέο αξρέο ηεο ινγηζηηθήο επηζηήκεο : ηελ αξρή ηεο απηνηέιεηαο ησλ ρξήζεσλ, ηεο ζπληεξεηηθφηεηαο, ηεο αληηθεηκεληθφηεηαο, ηνπ ηζηνξηθνχ θφζηνπο ή ηεο ηηκήο θηήζεο, ηεο ζπγθξηζηκφηεηαο, ηεο ζπζρέηηζεο, ηεο απνθάιπςεο θαη ηεο πξαγκαηνπνίεζεο εζφδσλ. Σηε ινγηζηηθή ζε ηακεηαθή βάζε νη ζπλαιιαγέο θαηαγξάθνληαη κφλνλ φηαλ ιακβάλνληαη ή θαηαβάιινληαη κεηξεηά. Γελ γίλεηαη δηάθξηζε, φπσο ζηε ινγηζηηθή ζε δεδνπιεπκέλε βάζε, κεηαμχ αγνξάο ελφο ζηνηρείνπ ελεξγεηηθνχ θαη πιεξσκήο κηαο δαπάλεο αθνχ θαη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο πξφθεηηαη απιψο γηα «πιεξσκέο». Έλα ζπλεζηζκέλν πξφβιεκα ηεο ηακεηαθήο βάζεο είλαη ε έιιεηςε επαξθνχο πιεξνθφξεζεο γηα ην ζπλνιηθφ θφζηνο ηεο παξνρήο ππεξεζηψλ. Γηα παξάδεηγκα νη απνζβέζεηο παγίσλ ζπρλά αγλννχληαη. Ίζσο αθφκα πην ζεκαληηθφ είλαη φηη φηαλ ε αμία ησλ παγίσλ ζηεξίδεηαη ζε ηξέρνπζεο αμίεο ηφηε ην πνζφ απφζβεζεο κπνξεί λα δψζεη κία έλδεημε γηα ηηο κειινληηθέο δαπάλεο πνπ απαηηνχληαη πξνθεηκέλνπ λα αληηθαηαζηαζνχλ ηα πθηζηάκελα πάγηα ζην ηέινο ηνπ σθέιηκνπ βίνπ ηνπο ψζηε λα δηαηεξεζνχλ ζηα ηξέρνληα επίπεδα δξαζηεξηφηεηαο ηνπο. Δίλαη ζπρλά δχζθνιν γηα ηελ εθάζηνηε θπβέξλεζε λα κπνξεί λα απνηηκά ηηο πξνηάζεηο αγνξάο θεθαιαίνπ ζχκθσλα κε ηελ ηακεηαθή βάζε. Απηφ ζπκβαίλεη γηαηί ε θπβέξλεζε δελ έρεη θαιή πιεξνθφξεζε ζρεηηθά κε ηα 3 Ζ ινγηζηηθή, ρξεκαηννηθνλνκηθή δηνίθεζε θαη ειεγθηηθή ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα, Βαζίιε Φ. Φίιηνπ, Κέληξν Πξνγξακκαηηζκνχ θαη Οηθνλνκηθψλ Δξεπλψλ, Αζήλα, 1985, ζει

16 ζηνηρεία ηνπ ελεξγεηηθνχ ησλ ππεξεζηψλ, θαη επνκέλσο δελ κπνξεί λα αμηνινγήζεη αλ είλαη ζθφπηκν λα ρξεκαηνδνηήζεη έλα λέν ζηνηρείν ηνπ ελεξγεηηθνχ ηνπο ξεπζηνπνηψληαο θάπνην άιιν. Παξνκνίσο, κε ηε δεδνπιεπκέλε βάζε, νη ζπληάμεηο ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ απνηεινχλ έμνδν θαη θαηαγξάθνληαη ζην παζεηηθφ ηνπ Ηζνινγηζκνχ. Απηφ είλαη κεγάιεο ζεκαζίαο πιεξνθνξία, φηαλ ηα εηήζηα ηακεηαθά απνηειέζκαηα είλαη θαηά πνιχ δηαθνξεηηθά απφ ην παζεηηθφ φπσο απηφ νξίδεηαη απφ ηελ αξρή ηεο δεδνπιεπκέλεο βάζεο. Φαίλεηαη ινηπφλ φηη ε δεδνπιεπκέλε βάζε επηηξέπεη λα γίλεηαη θαιχηεξε ιήςε απνθάζεσλ ζρεηηθά κε ηελ θαηαλνκή ησλ πφξσλ. Τα δηεπζπληηθά ζηειέρε ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα νθείινπλ λα είλαη ππεχζπλα φρη κφλν γηα ηηο εηζξνέο θαη εθξνέο ηνπ ξεπζηνχ ρξήκαηνο αιιά θαη γηα ην ελεξγεηηθφ (πεξηνπζηαθά ζηνηρεία - δηαζέζηκα) θαη ην παζεηηθφ (ππνρξεψζεηο) πνπ δηαρεηξίδνληαη. Έλα επηπιένλ φθεινο ηεο δεδνπιεπκέλεο βάζεο είλαη φηη ππάξρεη κεγαιχηεξε αθξίβεηα ζην λα πξνζδηνξίδεηαη ε απφδνζε ηεο δηνίθεζεο, θαζψο ζχκθσλα κε απηή νη θνξείο ζα πξέπεη λα θαζνξίδνπλ κε αθξίβεηα ην θφζηνο παξνρήο ησλ ππεξεζηψλ, ζχκθσλα κε ην θφζηνο ησλ πφξσλ πνπ θαηαλέκνληαη θαη έηζη ζα ππάξρεη νινθιεξσκέλε πιεξνθφξεζε γηα ηηο δαπάλεο ησλ θνξέσλ. Ζ δεδνπιεπκέλε βάζε έρεη θαη πην γεληθέο σθέιεηεο θαζψο δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζην λα παξέρεη κηα επξχηεξε νηθνλνκηθή πιεξνθφξεζε γηα ηηο ιεηηνπξγίεο ηεο θπβέξλεζεο ην νπνίν δπλεηηθά ζα έρεη ζα ζπλέπεηα κεγαιχηεξε δηαθάλεηα θαη δεκνζηνλνκηθή ππεπζπλφηεηα. Έηζη νη θπβεξλήζεηο ζα έρνπλ ζπρλά ζεκαληηθά ζηνηρεία ελεξγεηηθνχ - παζεηηθνχ θαη ε γλσζηνπνίεζε ηνπο είλαη ζεκαληηθή γηα ηε δηαθάλεηα. Με ηε δεδνπιεπκέλε βάζε θαηαγξάθνληαη ηφζν ην ελεξγεηηθφ - παζεηηθφ φζν θαη ηα έζνδα - έμνδα. Αθφκα πην ζεκαληηθφ είλαη φηη φια απηά ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο, φπσο γηα παξάδεηγκα ην γεγνλφο φηη ε δηαθνξά εζφδσλ - εμφδσλ επεξεάδεη ηε θαζαξή ζέζε ηνπ ελεξγεηηθνχ, ελψ νη θηλήζεηο ηνπ ηακείνπ επεξεάδνπλ ην ελεξγεηηθφ - παζεηηθφ 4. 4 Φξεκαηννηθνλνκηθή Λνγηζηηθή, ζεσξεηηθά θαη πξαθηηθά ζέκαηα, ηφκνο Α, Παπάο Αληψληνο (θαζεγ. ΟΠΑ), εθδφζεηο Δπγ. Μπέλνπ, Αζήλα 1998, ζει

17 2.5 Γηεζλή Λνγηζηηθά Πξφηππα Γεκφζηνπ Σνκέα Τα ηειεπηαία ρξφληα μεθίλεζε ζε δηεζλέο επίπεδν κία πξσηνβνπιία θαηάξηηζεο Γηεζλψλ Λνγηζηηθψλ Πξνηχπσλ γηα ην Γεκφζην Τνκέα. Τν Γηεζλέο Σπκβνχιην Λνγηζηηθψλ Πξνηχπσλ Γεκφζηνπ Τνκέα (Γ.Σ.Λ.Π.Γ.Τ) εθδίδεη θάζε ρξφλν κία αλαθνξά κε φιεο ηηο πξσηνβνπιίεο, πξνηάζεηο θαη κειέηεο πνπ αθνξνχλ ηε ινγηζηηθή πξνηππνπνίεζε ηνπ Γεκφζηνπ Τνκέα ζην δηεζλέο ζηεξέσκα. Μέζα απφ ζεκηλάξηα πνπ δηνξγαλψλνληαη ζε 6κελαία βάζε πξνσζνχληαη λέεο ηδέεο θαη πξνηάζεηο γηα ηε βειηίσζε ησλ ινγηζηηθψλ πξαθηηθψλ ζην Γεκφζην. Οη βαζηθφηεξεο θαηεπζχλζεηο νδεγίεο ζπλνςίδνληαη ζηνλ αλαζρεδηαζκφ ησλ ινγηζηηθψλ δηαδηθαζηψλ κε ηελ εθαξκνγή δηπινγξαθηθνχ ζπζηήκαηνο θαη ζηελ εθπαίδεπζε θαη ελεκέξσζε ησλ ινγηζηψλ θαη νηθνλνκνιφγσλ ηνπ Γεκνζίνπ ζρεηηθά κε ηελ ινγηζηηθή πξνηππνπνίεζε 5. Οη βαζηθέο αξρέο πνπ πξέπεη λα ηεξνχληαη θαηά ηελ θαηάξηηζε ησλ νηθνλνκηθψλ θαηαζηάζεσλ ησλ δεκφζησλ νξγαληζκψλ, φπσο απηέο αληινχληαη απφ ηελ εηήζηα αλαθνξά ηνπ Σπκβνπιίνπ γηα ην 2007 είλαη : δηαθάλεηα, πιεξφηεηα, ζαθήλεηα, γλσζηνπνίεζε ζην επξχηεξν θνηλφ ησλ αθνινπζνχκελσλ ινγηζηηθψλ πξαθηηθψλ, ηήξεζε ινγηζηηθψλ κεζφδσλ θαηά πάγηα ηαθηηθή, δεκνζίεπζε απνηειεζκάησλ ζε ηαθηηθή βάζε, δηελέξγεηα ηαθηηθψλ εζσηεξηθψλ θαη εμσηεξηθψλ ειέγρσλ, ελαξκφληζε κε ηα Γηεζλή Πξφηππα Φξεκαηννηθνλνκηθήο Πιεξνθφξεζεο θαη πςειή θνηλσληθή επζχλε. Ζ ειιεληθή εγεζία ηνπ Υπνπξγείνπ Οηθνλνκηθψλ θάλεη ζπρλφηαηεο αλαθνξέο ζηα Γηεζλή Λνγηζηηθά Πξφηππα, ελψ ζχκθσλα κε ηηο πξνγξακκαηηθέο δειψζεηο πνπ ζπλφδεπαλ ηνλ πξνυπνινγηζκφ ηνπ 2008 αιιά θαη ζην πξνζρέδην πξνυπνινγηζκνχ γηα ην νηθνλνκηθφ έηνο ηνπ 2009, απψηεξν ζθνπφ πιένλ απνηειεί ε εηζαγσγή ελφο ζχγρξνλνπ ινγηζηηθνχ ζπζηήκαηνο ζην δεκφζην ηνκέα πνπ ζα βξίζθεηαη ζε ζηελή ζρέζε θαη ζπλάξηεζε κε ηα Γηεζλή Πξφηππα. Αμίδεη λα ηνληζζεί φηη ην Γ.Ν.Τ. ζε ζπλεξγαζία κε ην Γ.Σ.Λ.Π.Γ.Τ πξνρψξεζε ζηελ αλαθνίλσζε κηαο δέζκεο κέηξσλ ππφ ην θσο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο θαη ηεο 5 Γηεζλή Πξφηππα Φξεκαηννηθνλνκηθήο πιεξνθφξεζεο, Grand Thornton, I.F.R.S., ηφκνο Γ, Αζήλα 2006, ζει.63 17

18 δηαθαηλφκελεο χθεζεο, ε νπνία απνηειεί ην κείδνλ πξφβιεκα γηα ηε δηεζλή νηθνλνκία ζηελ παξνχζα ρξνληθή ζπγθπξία. Σχκθσλα κε ην Σπκβνχιην κηα ηζρπξφηεξε καθξννηθνλνκηθή πνιηηηθή ζα κπνξνχζε λα πεξηνξίζεη ηηο επηπηψζεηο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο. Δίλαη ζαθήο ε αλάγθε γηα πξφζζεηε καθξννηθνλνκηθή πνιηηηθή ψζεζε ζε ζρέζε κε φζα έρνπλ αλαθνηλσζεί κέρξη ζηηγκήο, ε νπνία ζα παξέρεη έλα πιαίζην γηα ηελ απνθαηάζηαζε ηεο «πγηνχο» πνξείαο ζε ρξεκαηννηθνλνκηθνχο ηνκείο θαζψο θαη γηα ηελ ππνζηήξημε ηεο αλάπηπμεο. Θα πξέπεη λα εμαληιεζεί θάζε πεξηζψξην ραιάξσζεο ησλ λνκηζκαηηθψλ πνιηηηθψλ ηδηαίηεξα ζηελ παξνχζα ρξνληθή ζηηγκή θαηά ηελ νπνία έρνπλ κεηξηαζηεί νη δηεζλείο αλεζπρίεο γηα αχμεζε ηνπ πιεζσξηζκνχ. Τα θνξνινγηθά θίλεηξα, ζε επαξθψο ζηνρνζεηεκέλε βάζε, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ ραιαξφηεξε λνκηζκαηηθή πνιηηηθή απνηεινχλ ζχκθσλα κε ην Τακείν ηα απνηειεζκαηηθφηεξα εξγαιεία νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο γηα ηελ έμνδν απφ ηελ θξίζε. Τέινο, ην Σπκβνχιην Λνγηζηηθψλ Πξνηχπσλ ζπζηήλεη ζε θάζε πεξίπησζε ηελ ηήξεζε απφ ηα θξάηε ησλ βαζηθψλ αξρψλ θαηάξηηζεο ησλ νηθνλνκηθψλ θαηαζηάζεσλ, ψζηε λα επαλέιζεη ε εκπηζηνζχλε ζηελ αγνξά θαη λα εληζρπζεί ε θεξεγγπφηεηα ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο. 18

19 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 Κξαηηθφο Πξνυπνινγηζκφο θαη ινγηζηηθή Πξνυπνινγηζκφο είλαη ε ζπζηεκαηηθή θαηάζηαζε ζηελ νπνία αλαθέξνληαη ηα πξνβιεπφκελα έζνδα θαη έμνδα ηνπ θξάηνπο, κέζα ζε κία νηθνλνκηθή ρξήζε, θαη ε νπνία απνζθνπεί ζηνλ έιεγρν ησλ δαπαλψλ θαη εζφδσλ θαη ηνλ θαζνξηζκφ θξηηεξίνπ πξνο εμαθξίβσζε ησλ απνηειεζκάησλ πνπ επηηεχρζεθαλ ζηελ πεξίνδν απηή. Μία απφ ηηο θπξηφηεξεο ιεηηνπξγίεο ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ είλαη φηη απηφο απνηειεί ζρέδην νηθνλνκηθήο δξάζεο, απνηειεί δειαδή κέζν πξνγξακκαηηζκνχ θαη κάιηζηα κέζν βξαρπρξφληνπ πξνγξακκαηηζκνχ. Ψο ζρέδην νηθνλνκηθήο δξάζεο ν πξνυπνινγηζκφο ηνπ θξάηνπο παξνπζηάδεη κεγάιεο νκνηφηεηεο κε ην δεκνζηνλνκηθφ πξφγξακκα ηεο θπβέξλεζεο. Τν δεκνζηνλνκηθφ πξφγξακκα είλαη θαη απηφ ζρέδην δεκνζηνλνκηθήο δξάζεο, ην νπνίν αλαθέξεηαη ζε κεγαιχηεξε ρξνληθή πεξίνδν. Ο θξαηηθφο πξνυπνινγηζκφο απνηειεί αθφκα θαη πιαίζην δεκνζηνλνκηθήο δξάζεο. Σπγθεθξηκέλα απνηειεί κέζν δέζκεπζεο ηεο δηνίθεζεο ζηε ζέιεζε ηνπ θνηλνβνπιίνπ. Σηε ζεκεξηλή επνρή, φπνπ έρεη απμεζεί ε επηξξνή πνπ αζθεί ην θξάηνο κε ηηο επεκβάζεηο ηνπ θαη ηνπο ειέγρνπο ηνπ επί ηεο εζληθήο νηθνλνκίαο, ε δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή είλαη έλα απφ ηα πνιιά φξγαλα ηεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο. Ο πξνυπνινγηζκφο ζέηεη ηξνρνπέδε ζηε δαπάλε ησλ δεκφζησλ ρξεκάησλ, ηξνρνπέδε πνπ είλαη αλαγθαία γηα ηελ επίηεπμε φζν ην δπλαηφ κεγαιχηεξεο νξζνινγηθφηεηαο θαηά ηε δηελέξγεηα δεκφζησλ δαπαλψλ. Μία άιιε βαζηθή ιεηηνπξγία ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ είλαη φηη απνηειεί ππνθαηάζηαην ηνπ κεραληζκνχ ηηκψλ - θέξδνπο, ν νπνίνο ιεηηνπξγεί ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα ηεο νηθνλνκίαο. Απνηειεί δειαδή ππνθαηάζηαην ηεο ιεγφκελεο "αξρήο ηεο αγνξάο", ε νπνία είλαη ε θαηεπζπληήξηα αξρή ησλ ηδησηηθψλ νηθνλνκηψλ. Μία ηειεπηαία ιεηηνπξγία ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ είλαη φηη απνηειεί κέζν γηα ηελ άζθεζε θνηλσληθήο θαη νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο. Απηφ ζπκβαίλεη κε ηελ 19

20 έλλνηα φηη ηα δηάθνξα θξαηηθά κέηξα θνηλσληθήο πνιηηηθήο απνηππψλνληαη κε αξηζκνχο ζηνλ πξνυπνινγηζκφ πνπ θαηαξηίδεηαη θάζε ρξφλν θαη αθφκα απφ ηελ επίδξαζε απηψλ ησλ κέηξσλ θαηαιήγεη άιιεο θνξέο λα παξνπζηάδεη έιιεηκκα θαη άιιεο πεξίζζεπκα. Διιεηκκαηηθφο είλαη ν πξνυπνινγηζκφο, φηαλ νη δαπάλεο είλαη κεγαιχηεξεο απφ ηα έζνδα, θαη πιενλαζκαηηθφο, φηαλ ζπκβαίλεη ην αληίζεην. Όηαλ ηα έζνδα είλαη ίζα κε ηα έμνδα, ηφηε ν πξνυπνινγηζκφο ιέγεηαη ηζνζθειηζκέλνο. Ο πξνυπνινγηζκφο πξέπεη, κεηαμχ άιισλ, λα βαζίδεηαη ζηηο εμήο ζεκειηψδεηο αξρέο: 1) Σηελ αξρή ηεο ελφηεηαο (ν πξνυπνινγηζκφο πξέπεη λα πεξηέρεη νιηθή εθηίκεζε φισλ ησλ εζφδσλ). 2) Σηελ αξρή ηεο θαζνιηθφηεηαο (φια ηα έζνδα θαη ηα έμνδα πξέπεη λα πεξηιακβάλνληαη ζηνλ πξνυπνινγηζκφ). 3) Σηελ αξρή ηεο εμεηδίθεπζεο (ηα έμνδα πνπ αλαθέξνληαη ζε θάζε θιάδν ηεο δηνίθεζεο πξέπεη λα ππνδηαηξνχληαη θαη λα αλαθέξνληαη ζε θαηεγνξίεο, θνλδχιηα, ηίηινπο) 6. Σηε ρψξα καο ν πξνυπνινγηζκφο ζηεξίδεηαη ζηελ παξαδνζηαθή ηακεηαθή πξνζέγγηζε. Σηφρνο ηνπ Υπνπξγείνπ Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνµηθψλ είλαη άµεζα λα ηεζνχλ νη βάζεηο γηα ηελ εδξαίσζε θαη ζηελ θεληξηθή δηνίθεζε ηεο ρψξαο ζχγρξνλσλ ινγηζηηθψλ δηαδηθαζηψλ πνπ ζα αθνξνχλ ηελ εηζαγσγή γεληθήο ινγηζηηθήο θαη ηε ινγηζηηθή ππνζηήξημε ηνπ πξνυπνινγηζµνχ πξνγξαµµάησλ. Ζ γεληθή ινγηζηηθή ζα απνηειέζεη ζεµαληηθφ εξγαιείν ππνζηήξημεο ηνπ πξνυπνινγηζµνχ πξνγξαµµάησλ. Θα θαιχπηεη ην ηειεπηαίν επίπεδν (δξάζε) ηνπ πξνυπνινγηζµνχ, απφ φπνπ ζα πξνθχπηνπλ θαη νη πιεξνθνξίεο γηα ην είδνο εζφδνπ θαη δαπάλεο. Ζ ρξήζε ηεο γεληθήο ινγηζηηθήο ζηελ θεληξηθή δηνίθεζε ζα επηηξέπεη ηε ιήςε απνθάζεσλ γηα ζεµαληηθά δεµνζηνλνµηθά ζέµαηα. Οη ινγηζηηθέο θαηαζηάζεηο πνπ ζα παξάγνληαη ζα ζπµβάιινπλ ζηελ απνηχπσζε µε ζαθήλεηα θαη δηαθάλεηα ησλ δεµφζησλ νηθνλνµηθψλ θαη ζα παξέρνπλ πιεξνθνξίεο γηα ηελ πξαγµαηηθή δεµνζηνλνµηθή ζέζε ηνπ Γεµνζίνπ. Πην αλαιπηηθά ε αλάπηπμε γεληθήο 6 Σαθθάο, Θσκάο & Χπράξεο, Η.: «Δθπαηδεπηηθφ πιηθφ καζήκαηνο ΚΦ-Μ05 Γεκφζηα Οηθνλνκηθή» ΕΣΔΔ/ΓΔ, Αθήνα, 2007, σελ