Χρονία δυσκοιλιότητα. Ορισμός. Δυσλειτουργία του πεπτικού συστήματος: δυσκοιλιότητα

Transcript

1 Δυσλειτουργία του πεπτικού συστήματος: δυσκοιλιότητα Βασίλειος Παντερής, MD, FEBG γαστρεντερολόγος, επιμελητής Γαστρεντερολογικού Τμήματος Γ. Ν. Νικαίας «Άγιος Παντελεήμων» Χρονία δυσκοιλιότητα Ορισμός Η δυσκοιλιότητα είναι πολυσυμπτωματική διαταραχή που, γενικά, αναφέρεται στη δυσκολία αφοδεύσεως, δηλαδή αποβολής των κοπράνων. Οι περισσότεροι ασθενείς που παραπονιούνται για δυσκοιλιότητα αντιλαμβάνονται το πρόβλημα είτε ως διαταραχή του αριθμού των κενώσεων, είτε ως δυσκολία αποβολής των κοπράνων και επαρκούς κενώσεως του εντέρου. Υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια βάσει των οποίων ένας γιατρός θα ονομάσει τον ασθενή του δυσκοίλιο. Δυσλειτουργία του πεπτικού συστήματος: δυσκοιλιότητα_3

2 Εάν, για παράδειγμα, ένα άτομο έχει μία κένωση την εβδομάδα, αλλά είναι σε θέση να κενώσει εύκολα και ικανοποιητικά το έντερό του, τότε αυτός θα θεωρηθεί δυσκοίλιος; Κατά τον ίδιο τρόπο, εάν ένα άτομο καταναλώνει τροφές χαμηλού υπολείμματος (δηλαδή μικρή ή αμελητέα ποσότητα φυτικών ινών) και, επομένως, δεν έχει συχνές κενώσεις γιατί απλώς σχηματίζεται μικρότερη μάζα κοπράνων, τότε θα θεωρηθεί παθολογική η κατάστασή του; Πολλοί, λοιπόν, προσέρχονται στον γιατρό θεωρώντας τον εαυτό τους πάσχοντα, για να πάρουν την απάντηση ότι δεν έχουν δυσκοιλιότητα και να μείνουν ήσυχοι. Σε μια πληθυσμιακή μελέτη στον Καναδά διαπιστώθηκε ότι το 14,9% των συμμετεχόντων έπασχε από δυσκοιλιότητα, με βάση τα ιατρικά κριτήρια διάγνωσης της διαταραχής, ενώ το ποσοστό των ατόμων που θεωρούσαν τους εαυτούς τους δυσκοίλιους ήταν 27,2%. Η διαφορά έγκειται στο ότι κάποια άτομα έχουν εντονότερη αντίληψη των σωματικών τους λειτουργιών ή συμπτωμάτων, ενώ πολλοί άνθρωποι εμφανίζουν πρόσκαιρα κάποια στιγμή στη ζωή τους δυσκοιλιότητα, η οποία αυτοπεριορίζεται και δεν έχει ιδιαίτερες συνέπειες. Ο γιατρός που καλείται να βοηθήσει θεραπευτικά έχει την υποχρέωση πρώτα να διευκρινίσει και να καθορίσει εάν τα συγκεκριμένα συμπτώματα δυσκοιλιότητας αφορούν οργανική νόσο ή λειτουργική διαταραχή του γαστρεντερικού σωλήνα. Με τον όρο οργανική νόσο εννοούμε την ύπαρξη ανατομικής, μεταβολικής, ενδοκρινικής ή νευρολογικής διαταραχής που μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα δυσκοιλιότητας. Εάν τα παραπάνω αποκλειστούν, τότε θα αναζητηθεί από τον γιατρό το ενδεχόμενο ύπαρξης της χρονίας λειτουργικής δυσκοιλιότητας, η οποία έχει καλοήθη χαρακτήρα, με την έννοια ότι δεν οφείλεται σε καρκίνο ή άλλη βαριά πάθηση και δεν πρόκειται να επηρεάσει το προσδόκιμο επιβίωσης. Η χρονία λειτουργική δυσκοιλιότητα καθορίζεται με βάση τα κοινώς αποδεκτά κριτήρια μιας διεθνούς επιτροπής γιατρών εμπειρογνωμόνων, τα οποία ονομάζονται Kριτήρια της Ρώμης ΙΙΙ. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η παρουσία δύο τουλάχιστον εκ των παρακάτω συμπτωμάτων για πάνω από το 1/4 των κενώσεων, τους τρεις τελευταίους μήνες, και έναρξη συμπτωμάτων το τελευταίο εξάμηνο: Έντονη προσπάθεια κατά την αφόδευση Σκληρά κόπρανα Αίσθημα ατελούς αφόδευσης Αίσθημα απόφραξης χαμηλά στον πρωκτό Δακτυλικοί χειρισμοί για την υποβοήθηση της αφόδευσης Λιγότερες από τρεις κενώσεις την εβδομάδα Απουσία συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου και μαλακά κόπρανα 4_Δυσλειτουργία του πεπτικού συστήματος: δυσκοιλιότητα Δυσλειτουργία του πεπτικού συστήματος: δυσκοιλιότητα_5

3 Επίπτωση-Συχνότητα Η μέση συχνότητα της δυσκοιλιότητας στην Ευρώπη είναι 17%. Αυτό σημαίνει ότι περίπου 1 στους 6 Ευρωπαίους πάσχει από δυσκοιλιότητα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής υπολογίζεται ότι περίπου 63 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν. Η δυσκοιλιότητα είναι συχνότερη από πολλές άλλες χρόνιες παθήσεις, όπως την αρτηριακή υπέρταση (48 εκατομμύρια), τις ημικρανίες (33 εκατομμύρια) και τον σακχαρώδη διαβήτη (15 εκατομμύρια). Οι γυναίκες κινδυνεύουν δύο φορές περισσότερο από τους άνδρες να εμφανίσουν δυσκοιλιότητα. Η προχωρημένη ηλικία, κυρίως άνω των 65 ετών, η μακροχρόνια κατάκλιση, οι γυναικολογικές επεμβάσεις, όπως η υστερεκτομή, η αθρόα κατανάλωση κρέατος, η αφυδάτωση, η μειωμένη φυσική άσκηση, το άγχος και η κατάθλιψη είναι σημαντικοί παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη δυσκοιλιότητας. Η μεγαλύτερη ευπάθεια των γυναικών αποδίδεται σε ορμονικούς παράγοντες, όπως τα αυξημένα επίπεδα προγεστερόνης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, στις βλάβες του πυελικού εδάφους που προκαλούνται κατά τον τοκετό, καθώς και στις γυναικολογικές χειρουργικές επεμβάσεις. Επίσης, οι γυναίκες θεωρούνται περισσότερο ευάλωτες στο άγχος, την κατάθλιψη και τις νευρώσεις, και φαίνεται να διαθέτουν ασθενέστερους συναισθηματικούς μηχανισμούς αντιμετώπισης των ψυχοπιεστικών καταστάσεων. Η δυσκοιλιότητα είναι πιο συχνή σε προχωρημένη ηλικία, πιθανόν λόγω μειωμένης κινητικότητας, αυξημένης χρήσης φαρμάκων, αλλαγών στη δίαιτα, εκφύλισης των εντερικών νευρώνων και άλλων συμπαρομαρτούντων παθολογικών προβλημάτων. Η ποιότητα ζωής των ασθενών με δυσκοιλιότητα είναι σοβαρά διαταραγμένη σε σχέση με τα άτομα που δεν πάσχουν από δυσκοιλιότητα, όσον αφορά τη φυσική τους κατάσταση. Αυτός είναι και ο λόγος που 1 στους 4 ασθενείς με δυσκοιλιότητα θα επισκεφθεί γιατρό κάποια στιγμή στη ζωή του, κυρίως οι γυναίκες και τα ηλικιωμένα άτομα. Αίτια 1. Παθολογικά Η δυσκοιλιότητα είναι σύμπτωμα και όχι νόσος. Είναι δυνατόν να είναι δευτεροπαθής, δηλαδή να οφείλεται σε παθολογικές καταστάσεις, όπως: Ανατομικές ανωμαλίες του παχέος εντέρου: στένωση συνεπεία καρκίνου, ισχαιμίας, ακτινοβολίας, εκκολπωματίτιδος Ανατομικές διαταραχές της ορθοπρωκτικής περιοχής: ραγάδα, αιμορροΐδες, στένωση πρωκτού, ορθοκήλη Νευρολογικές παθήσεις: αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, νόσος Parkinson, βλάβες της σπονδυλικής στήλης, πολλαπλή σκλήρυνση, αυτόνομη νευροπάθεια, νόσος Hirschsprung Μεταβολικές-Ενδοκρινικές διαταραχές: σακχαρώδης διαβήτης, υπερασβεστιαιμία, υποθυρεοειδισμός Διάφορες παθήσεις: δερματομυοσίτιδα, προοδευτική συστηματική σκλήρυνση, αμυλοείδωση, άνοια Φαρμακευτικά αίτια: αντιυπερτασικά, όπως αναστολείς ασβεστίου, αντιχολινεργικά, όπως αντικαταθλιπτικά, αντιισταμινικά, οπιούχα, όπως μορφίνη και κωδεΐνη, κ.ά 6_Δυσλειτουργία του πεπτικού συστήματος: δυσκοιλιότητα Δυσλειτουργία του πεπτικού συστήματος: δυσκοιλιότητα_7

4 2. Ψυχολογικά Εάν δεν ανευρεθεί καμία από τις παραπάνω αιτίες, αλλά η δυσκοιλιότητα είναι χρονία, ονομάζεται ιδιοπαθής ή λειτουργική και διακρίνεται σε: Δυσκοιλιότητα φυσιολογικού χρόνου διάβασης του παχέος εντέρου Δυσκοιλιότητα βραδείας διαβάσεως Δυσλειτουργία του πυελικού εδάφους: κάθοδο του περινέου και δυσυνέργεια Οι δύο πιο σημαντικές υποκατηγορίες είναι: Δυσκοιλιότητα βραδείας διαβάσεως σημαίνει παρατεταμένη-καθυστερημένη δίοδος των κοπράνων κατά μήκος του παχέος εντέρου, σε αντίθεση με τον φυσιολογικό χρόνο μεταφοράς τους, που έχει παρατηρηθεί ότι φτάνει έως και τις 72 ώρες. Αυτό συμβαίνει κυρίως σε νεαρές γυναίκες με μικρό αριθμό κενώσεων (1 κένωση την εβδομάδα), ξεκινάει από την εφηβεία και χαρακτηρίζεται από έλλειψη ερεθίσματος προς αφόδευση, φούσκωμα, πόνο στην κοιλιά ή δυσφορία. Η βασική βλάβη πιθανολογείται ότι προκαλείται από μείωση του αριθμού των νευρώνων του μυεντερικού πλέγματος, διαταραχή των εκκρινόμενων νευρομεταβιβαστών τους, καθώς και μείωση των διάμεσων κυττάρων του Cajal που θεωρούνται οι βηματοδότες της εντερικής κινητικότητας. Η δυσυνέργεια του πυελικού εδάφους ή πρωκτισμός οφείλεται στην έλλειψη συγχρονισμού των μυών του πυελικού εδάφους που συμμετέχουν στην αφόδευση και των σφιγκτήρων του πρωκτού. Στην πλειονότητα των ασθενών, ο πρωκτισμός θεωρείται επίκτητη διαταραχή και σε μικρό ποσοστό αδυναμία εκμάθησης του μηχανισμού της αφόδευσης στην παιδική ηλικία. Οι συγκεκριμένοι ασθενείς αντιλαμβάνονται το ερέθισμα της αφοδεύσεως, αλλά δεν μπορούν να αποβάλλουν τα κόπρανα, έχοντας αίσθημα απόφραξης ή ατελούς κενώσεως. Υψηλή συχνότητα αγχώδους νεύρωσης και κατάθλιψης έχει παρατηρηθεί στους ασθενείς με χρονία λειτουργική δυσκοιλιότητα κυρίως στις γυναίκες. Έχει αποδειχτεί ότι οι γυναίκες με δυσκοιλιότητα αισθάνονται λιγότερο ικανοποιημένες με τη σεξουαλική τους ζωή, λιγότερο ελκυστικές και αντλούν λιγότερη ευχαρίστηση κατά τη σεξουαλική επαφή με τον σύντροφό τους. Τα παραπάνω προβλήματα είναι δυνατόν να συνδέονται και με επεισόδια φυσικής ή σεξουαλικής κακοποίησης, που φαίνεται να είναι περισσότερα στο ιστορικό των γυναικών με λειτουργική δυσκοιλιότητα. Οι γυναίκες σε μεγαλύτερο βαθμό από τους άνδρες φαίνεται να συνειδητοποιούν ότι πάσχουν από δυσκοιλιότητα ή να σωματοποιούν συμπτώματα άγχους. Δεν είναι ακόμη απολύτως ξεκάθαρο εάν οι ψυχολογικές διαταραχές προκαλούν τη δυσκοιλιότητα ή είναι αποτέλεσμα αυτής. Έχει βρεθεί σε μια μελέτη ότι μεγάλος αριθμός πασχόντων ατόμων ανέφεραν κάποιο σημαντικό ψυχοτραυματικό γεγονός που συνέβη στο εξάμηνο που προηγήθηκε της εμφάνισης δυσκοιλιότητας. Το γεγονός αυτό σχετιζόταν με κάποια μορφής «απώλεια»: είτε με θάνατο αγαπημένου προσώπου, είτε με διαζύγιο, είτε με απόλυση από την εργασία, σε συνδυασμό με διαπροσωπικά προβλήματα που ταυτόχρονα βασάνιζαν το άτομο στο σπίτι, σε σχέση με τους γονείς ή τον/την σύζυγο. Επίσης έχει παρατηρηθεί σε μελέτες ότι στους ασθενείς με δυσκοιλιότητα συμβαίνει μείωση της αιματικής ροής στον βλεννογόνο του εντέρου, η οποία είναι μεγαλύτερη όσο μεγαλύτερα είναι τα επίπεδα του άγχους, κι αυτό επισημαίνεται κυρίως στους ασθενείς με βραδεία διάβαση. Είναι γνωστό ότι το οξύ στρες μπορεί να επηρεάσει την κινητικότητα και αιμάτωση του εντέρου, και ότι οι ασθενείς με αγχώδη νεύρωση έχουν αύξηση του συμπαθητικού τόνου που προκαλεί αγγειοσυστολή και περιορισμό της αιματικής ροής από τη μία και μείωση της κινητικότητας του εντέρου από την άλλη. Επομένως γίνεται φανερό ότι ψυχολογικές διαταραχές είναι δυνατό να συμβάλλουν στην ανάπτυξη γαστρεντερικών συμπτωμάτων, προκαλώντας άμεσες παθολογοφυσιολογικές μεταβολές στο έντερο. Αντίθετα, είναι δυνατόν να υποθέσει κανείς ότι η δυσκοιλιότητα αυτή καθαυτή μπορεί να επηρεάσει την «εικόνα» που σχηματίζει η γυναίκα για τον εαυτό της ή το πόσο «θηλυκή» αισθάνεται στις σχέσεις της με το άλλο φύλο, ή η προκαλούμενη κοιλια- 8_Δυσλειτουργία του πεπτικού συστήματος: δυσκοιλιότητα Δυσλειτουργία του πεπτικού συστήματος: δυσκοιλιότητα_9

5 κή δυσφορία και η αίσθηση ενός επικείμενου κακού στην υγεία να αυξήσουν το άγχος και να οδηγήσουν σε κατάθλιψη. Υπάρχουν ορισμένες εγκατεστημένες πεποιθήσεις στο ευρύ κοινό, αλλά και στον ιατρικό κόσμο, που αφορούν συνήθειες και τρόπους ζωής ως πιθανά αίτια δυσκοιλιότητας: συγκεκριμένα, την κατανάλωση φυτικών ινών, την ενυδάτωση, τη φυσική άσκηση και την εκπαίδευση του εντέρου, ώστε να προτείνονται ως τα πρώτα μέτρα αντιμετώπισής της. Πάρα πολλές βιβλιογραφικές αναφορές και αναλύσεις έχουν γίνει σχετικά με αυτό το θέμα, για να καταλήξουν ότι δεν υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις για τη χρησιμότητά τους. Παρ όλα αυτά, πολλοί ασθενείς έχουν ανακουφιστεί με αυτά τα μέτρα. Επίσης, οι μελέτες που περιλαμβάνουν και τον μεγαλύτερο αριθμό ατόμων έχουν δείξει θετικά αποτελέσματα. Σε μια μελέτη που συμπεριέλαβε άτομα που διέμεναν σε οίκο ευγηρίας, η μειωμένη πρόσληψη υγρών ήταν ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη δυσκοιλιότητας. Σε άλλη μελέτη με 117 άτομα, η καθημερινή κατανάλωση 2 λίτρων μεταλλικού νερού σε συνδυασμό με 25 γρ. φυτικών ινών την ημέρα αύξησε σημαντικά τον αριθμό των κενώσεων και μείωσε τη χρήση καθαρτικών. Σε μια πληθυσμιακή μελέτη που συμπεριέλαβε γυναίκες παρατηρήθηκε ότι εκείνες που κατανάλωναν 20 γρ. φυτικών ινών την ημέρα και ασκούνταν καθημερινά είχαν μικρότερη πιθανότητα να αναπτύξουν δυσκοιλιότητα. Η φυσική άσκηση μπορούσε να περιλαμβάνει έντονο περπάτημα, ελαφρύ τρέξιμο, ποδήλατο κ.ο.κ. Επίσης, έχει παρατηρηθεί έως και τριπλάσια αύξηση της κινητικότητας του παχέος εντέρου κατά το πρωινό ξύπνημα, καθώς και μετά από γεύμα. Οι περισσότεροι ασθενείς τείνουν να ξεχνούν τη λήψη πρωινού γεύματος ή δεν αφιερώνουν λίγο χρόνο στην τουαλέτα μετά το πρωινό ξύπνημα, λόγω της βιασύνης να προλάβουν στη δουλειά ή στις υποχρεώσεις τους, στερώντας όμως το έντερο από ένα σημαντικό ερέθισμα. 10_Δυσλειτουργία του πεπτικού συστήματος: δυσκοιλιότητα Δυσλειτουργία του πεπτικού συστήματος: δυσκοιλιότητα_11

6 Αντιμετώπιση Η διάγνωση της χρονίας δυσκοιλιότητας είναι πρωτίστως κλινική και βασίζεται στη λήψη του ιστορικού και στη φυσική εξέταση. Περαιτέρω εργαστηριακός, απεικονιστικός ή ενδοσκοπικός έλεγχος θα αναζητηθεί εφόσον από το ιστορικό προκύψουν ανησυχητικά συμπτώματα και στοιχεία, όπως η απώλεια αίματος από το ορθό, η ακούσια απώλεια βάρους, η αναιμία, η πρόσφατη έναρξη δυσκοιλιότητας σε ηλικιωμένα άτομα με προηγούμενη φυσιολογική εντερική λειτουργία και η ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού καρκίνου ή ιδιοπαθούς φλεγμονώδους εντεροπάθειας. Οι ασθενείς αυτοί θα πρέπει να υποβληθούν σε κολονοσκόπηση, καθώς και κάθε άτομο άνω των 50 ετών, στο πλαίσιο προσυμπτωματικού ελέγχου για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου. Συνήθως, οι βασικές εργαστηριακές εξετάσεις που ζητάει ο γιατρός, πέραν του ιστορικού για τον αποκλεισμό οργανικών παθήσεων, είναι γενική αίματος, σάκχαρο, ηλεκτρολύτες, ασβέστιο, θυρεοειδικές ορμόνες και εξέταση συγκεκριμένων ουσιών στα ούρα, κατά περίπτωση. Η φυσική εξέταση της κοιλιάς και του περινέου-πρωκτού και η δακτυλική εξέταση επί της κλίνης είναι δυνατό να αποκαλύψουν κοιλιακή ψηλαφητή μάζα, τοπικές παθήσεις του πρωκτού, όπως στενώσεις, ραγάδες, αιμορροΐδες, έμμεσα στοιχεία για τη λειτουργία των σφιγκτήρων και τη λειτουργία του πυελικού εδάφους και την παρουσία ενσφηνωμένων κοπράνων. Εάν δεν προκύψουν στοιχεία συγκεκριμένης οργανικής πάθησης και ο ασθενής έχει βαριά δυσκοιλιότητα, που δεν ανταποκρίνεται στη χρήση καθαρτικών ή αλλαγής του τρόπου ζωής, κρίνεται σκόπιμη η χρήση εξειδικευμένων νευροφυσιολογικών εξετάσεων που θα κατατάξουν τον άρρωστο σε κάποια από τις υποκατηγορίες της χρονίας ιδιοπαθούς δυσκοιλιότητας (βραδείας διάβασης, δυσυνέργεια). Οι συμβουλές που δίνει ο γιατρός στον άρρωστο κατά την πρώτη επαφή μαζί του είναι διαιτητικές και αφορούν τον γενικότερο τρόπο ζωής. Η αύξηση των φυτικών ινών στη διατροφή είναι το πρώτο βήμα που συστήνεται στην πλειονότητα των περιπτώσεων. Αυτό γίνεται κυρίως με την αύξηση της κατανάλωσης φρούτων, λαχανικών και δημητριακών. Τα φρούτα με την υψηλότερη συγκέντρωση φυτικών ινών ανά 100 γρ. τροφής είναι τα μούρα (6,8 γρ.), οι φράουλες (3 γρ.), οι χουρμάδες (2,3 γρ.), τα ακτινίδια (1,1 γρ.). Ανάλογα, τα λαχανικά με πλούσια σύσταση σε φυτικές ίνες είναι οι φακές (3,9 γρ.), οι αγκινάρες (2,4 γρ.), τα μπιζέλια (2 γρ.) και το μπρόκολο (1,5 γρ.). Τα αντίστοιχα δημητριακά περιλαμβάνουν το σιτάρι ολικής αλέσεως (2,1 γρ.), τη σίκαλη (1,7 γρ.) και τη βρώμη (1,4 γρ.). Εάν η αύξηση των αντίστοιχων τροφών δεν είναι επαρκής, μπορεί να προστεθούν ίνες από σταρένιο πίτουρο ή είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν φαρμακευτικά συμπληρώματα φυτικών ινών, κυρίως το ψύλλιο (το οποίο αλλιώς είναι γνωστό ως ispagula ή σπόροι plantago). Άλλες ημισυνθετικές φαρμακευτικές φυτικές ίνες, όπως η μεθυλσελλουλόζη και το calcium polycarbophil, είναι λιγότερο αποτελεσματικές. Οι φυτικές ίνες θα πρέπει να λαμβάνονται σε ποσότητα γρ. ημερησίως, και πάντοτε με σταδιακή αύξηση της ημερήσιας ποσότητας σε διάστημα 15 ημερών για την αποφυγή παρενεργειών, όπως φουσκώματος, αερίων και κοιλιακού πόνου, υπό την προϋπόθεση η δυσκοιλιότητα να μην οφείλεται σε σημαντικού βαθμού δυσκοιλιότητα βραδείας διαβάσεως ή πυελική δυσυνέργεια. 12_Δυσλειτουργία του πεπτικού συστήματος: δυσκοιλιότητα Δυσλειτουργία του πεπτικού συστήματος: δυσκοιλιότητα_13

7 Κατά τη διάρκεια της ημέρας, η κατανάλωση 1,5-2 λίτρων νερού θα ήταν χρήσιμη. Η καθημερινή επίσης άσκηση στο πλαίσιο ενός γρήγορου περίπατου πάνω από μισό χιλιόμετρο ή, έτι περισσότερο, η τακτική άσκηση για 1 ώρα ημερησίως είναι δυνατό να βοηθήσει στη μείωση των συμπτωμάτων. Θα ήταν πολύ χρήσιμο η πρωινή αφύπνιση να συνοδεύεται από τη λήψη πρωινού γεύματος και τη χρήση της τουαλέτας για 5-10 λεπτά σε καθημερινή βάση για την εκμετάλλευση των γαστροκολικών αντανακλαστικών και την «εκπαίδευση» του εντέρου. Επίσης, κατά τη διάρκεια της ημέρας να μην αναστέλλουμε την επιθυμία προς αφόδευση. Η χρήση των καθαρτικών επιφυλάσσεται εφόσον τα προηγούμενα μέτρα δεν αποδώσουν και σε σοβαρότερες περιπτώσεις. Τα καθαρτικά διακρίνονται σε ωσμωτικά, διεγερτικά και μαλακτικά των κοπράνων. Τα ωσμωτικά κατακρατούν νερό εντός του εντερικού αυλού, αυξάνοντας τον όγκο των κοπράνων. Τα πιο αποτελεσματικά θεωρούνται η λακτουλόζη και η πολυαιθυλενογλυκόλη. Τα διεγερτικά δρουν μέσω της διέγερσης των νευρικών εντερικών απολήξεων και της αναστολής απορρόφησης νερού και ηλεκτρολυτών από τον εντερικό αυλό. Τα μαλακτικά των κοπράνων επιτρέπουν στο νερό να αναμειχθεί καλύτερα με τα στερεά κόπρανα. Συνήθως προτιμώνται πρώτα τα ωσμωτικά καθαρτικά και επί μη ανταποκρίσεως τα διεγερτικά. Νεώτερες θεραπείες περιλαμβάνουν τους αγωνιστές των υποδοχέων σεροτονίνης και τους αγωνιστές καναλιών χλωρίου τύπου 2. Το tegaserod και το lubiprostone έχουν λάβει άδεια από τον Οργανισμό Φαρμάκων των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά δεν έχουν εγκριθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων και δεν κυκλοφορούν στην Ελλάδα. To tegaserod, εξάλλου, κυκλοφορεί υπό σχετικό περιορισμό, εξαιτίας ανεπιθύμητων καρδιαγγειακών ενεργειών. Τέλος, ευεργετικά είναι και τα προβιοτικά, που είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί οι οποίοι, εάν ληφθούν σε επαρκείς ποσότητες, είναι δυνατόν να επιφέρουν θετικά αποτελέσματα στην υγεία μας. Οι πιο ευρέως χρησιμοποιούμενοι μικροοργανισμοί είναι οι Lactobacillus και Bifidobacterium, οι οποίοι χρησιμοποιούνται στην παρασκευή γιαουρτιού και άλλων γαλακτοκομικών, καταφέρνοντας να επιβιώσουν κατά τη διέλευσή τους από το στομάχι και το έντερο. Τα προβιοτικά ασκούν ωφέλιμες δράσεις εντός του εντερικού αυλού, όπως την αναστολή της προσκόλλησης και την ενίσχυση του βλεννογονικού φραγμού έναντι επιβλαβών μικροοργανισμών στο τοίχωμα του εντέρου, τη μείωση του αριθμού των κλωστηριδίων που παράγουν αέρια και προκαλούν φούσκωμα, καθώς και τη μείωση της σπλαχνικής υπερευαισθησίας στη φλεγμονή και το στρες. 14_Δυσλειτουργία του πεπτικού συστήματος: δυσκοιλιότητα Δυσλειτουργία του πεπτικού συστήματος: δυσκοιλιότητα_15

8 Συμπέρασμα Η χρονία δυσκοιλιότητα επηρεάζει σημαντικά τον γενικό πληθυσμό. Οι γυναίκες και οι ηλικιωμένοι είναι τα πιο συχνά θύματα της λειτουργικής δυσκοιλιότητας. Παρότι υψηλό ποσοστό των πασχόντων θα επισκεφθεί κάποια στιγμή στη ζωή του τον γιατρό, περίπου οι μισοί δηλώνουν μη ικανοποιημένοι από τη θεραπεία, κυρίως λόγω της πεποίθησης μη ύπαρξης αποτελεσματικότητας, γεγονός που δηλώνει την ανάγκη αναζήτησης βελτιωμένης θεραπείας. Αυτό είναι δυνατό να επιτευχθεί με την καλή συνεργασία γιατρού-ασθενή και την κατάλληλη διαγνωστική προσέγγιση. 16_Δυσλειτουργία του πεπτικού συστήματος: δυσκοιλιότητα Δυσλειτουργία του πεπτικού συστήματος: δυσκοιλιότητα_17