Εκπαιδευτικό πρόγραμμα της EASO

Transcript

1 European Asylum Support Office Εκπαιδευτικό πρόγραμμα της EASO Μάρτιος 2014 SUPPORT IS OUR MISSION

2

3 European Asylum Support Office Εκπαιδευτικό πρόγραμμα της EASO Μάρτιος 2014 SUPPORT IS OUR MISSION

4 H Άμεση Ευρώπη είναι μια υπηρεσία που σας βοηθά να βρείτε απαντήσεις στα ερωτήματά σας για την Ευρωπαϊκή Ένωση Αριθμός δωρεάν τηλεφωνικής κλήσης ( * ): ( * ) Οι πληροφορίες παρέχονται δωρεάν, και οι κλήσεις είναι γενικώς δωρεάν (ενδέχεται όμως κάποιες κλήσεις που πραγματοποιούνται μέσω ορισμένων τηλεπικοινωνιακών φορέων ή από τηλεφωνικούς θαλάμους ή ξενοδοχεία να χρεώνονται). Περισσότερες πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχονται από το διαδίκτυο ( Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2014 ISBN doi: /14651 Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο, 2014 Ούτε η EASO ούτε οποιοδήποτε πρόσωπο που ενεργεί εκ μέρους της μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι για τη χρήση των πληροφοριών που περιέχονται στην παρούσα δημοσίευση. Επιτρέπεται η αναπαραγωγή με αναφορά της πηγής.

5 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ EASO 3 Περιεχόμενα Πρόλογος του εκτελεστικού διευθυντή της EASO... 5 Εισαγωγή στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα της EASO... 6 Τι είναι το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της EASO... 7 Πώς μπορούν να αξιοποιήσουν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα τα κράτη μέλη... 7 Οι εκπαιδευτικές θεματικές ενότητες της EASO... 8 Θάλαμος διακυβέρνησης της εκπαίδευσης της EASO... 9 Θεματικές ενότητες του εκπαιδευτικού προγράμματος της EASO Μαθησιακή διαδρομή των εκπαιδευομένων Βασικές θεματικές ενότητες Υπαγωγή Τεχνικές συνέντευξης Εκτίμηση των αποδεικτικών στοιχείων Θεματικές ενότητες για προχωρημένους Σύνταξη και λήψη αποφάσεων Λήψη συνέντευξης από ευάλωτα πρόσωπα Λήψη συνέντευξης από παιδιά Πληροφορίες για τη χώρα καταγωγής Κοινό ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου Διεθνές δίκαιο για τους πρόσφυγες και τα δικαιώματα του ανθρώπου Αποκλεισμός Προαιρετικές θεματικές ενότητες Λήξη της προστασίας Οδηγία για τις διαδικασίες ασύλου Κανονισμός του Δουβλίνου Θεματική ενότητα για διοικητικά στελέχη στον τομέα του ασύλου... 20

6 «Η μάθηση είναι εμπειρία. Όλα τα άλλα είναι απλώς πληροφορίες.» Αλβέρτος Αϊνστάιν

7 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ EASO 5 Πρόλογος του εκτελεστικού διευθυντή της EASO Αγαπητοί συνάδελφοι, Η συμφωνία επί της νέας δέσμης μέτρων για το άσυλο τον Ιούνιο του 2013 αποτέλεσε ιστορικό επίτευγμα για την Ευρωπαϊκή Ένωση, το οποίο αναμένεται να οδηγήσει στην περαιτέρω ανάπτυξη του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου (ΚΕΣΑ). Τώρα που η νομοθεσία έχει θεσπιστεί, χρειάζεται πλέον να συνεργαστούμε για την εφαρμογή της. Στη διαδικασία αυτή κομβικό ρόλο διαδραματίζει η εκπαίδευση. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της EASO αποδεικνύει τη δέσμευσή της να παρέχει υποστήριξη προς τα κράτη μέλη για την εφαρμογή ενιαίων προτύπων προστασίας των προσώπων που χρήζουν διεθνούς προστασίας. Πιστεύω ακράδαντα ότι οι ομοιόμορφες πρακτικές και η πλήρης ανάπτυξη του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου θα επιτευχθούν μόνο μέσα από υψηλής ποιότητας ενιαία εκπαίδευση και ενιαία εκπαιδευτικά υλικά. Εμείς, στην EASO, καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια για να διασφαλίζουμε ότι η εκπαίδευσή μας είναι μια εμπειρία που πλουτίζει τις γνώσεις και διευρύνει τις δεξιότητες των εκπαιδευομένων και ταυτόχρονα συντελεί στην προσωπική τους ανάπτυξη. Στόχος του εκπαιδευτικού μας προγράμματος είναι η δημιουργία ενός διαδραστικού, πρακτικού συστήματος, βασισμένου σε μελέτη πραγματικών περιπτώσεων. Ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται με την παροχή προς τους συμμετέχοντες τόσο θεωρητικών όσο και πρακτικών γνώσεων και δεξιοτήτων που θα τους φανούν χρήσιμες στο καθημερινό περιβάλλον εργασίας τους. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα αποτελεί άριστο παράδειγμα έμπρακτης συνεργασίας των κρατών μελών και διασφαλίζει την ομοιόμορφη αντίληψη για το κοινό ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου, που θα οδηγήσει σε εναρμόνιση των πρακτικών χορήγησης ασύλου σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι παρόμοιες περιπτώσεις πρέπει να τυγχάνουν παρόμοιας μεταχείρισης, με παρόμοιες εγγυήσεις και παρόμοιο αποτέλεσμα σε ολόκληρη την Ένωση. Ο στόχος αυτός δεν μπορεί να επιτευχθεί παρά μόνο με ενιαία εκπαίδευση. Robert K. Visser Εκτελεστικός διευθυντής της EASO

8 6 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ EASO Εισαγωγή στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα της EASO Αποστολή μας η υποστήριξη! Ένα από τα βασικά εργαλεία της EASO για την παροχή υποστήριξης προς τα κράτη μέλη της ΕΕ είναι το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της EASO. Η EASO θεωρεί ότι το εκπαιδευτικό της πρόγραμμα συνιστά ένα πρακτικό εργαλείο το οποίο συμβάλλει στην αποτελεσματική και εναρμονισμένη υλοποίηση του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου, όπως αυτό θεσπίστηκε στο πρόγραμμα της Χάγης και κατόπιν στο πρόγραμμα της Στοκχόλμης. Στο πλαίσιο αυτό, η EASO ενέκρινε εκπαιδευτική στρατηγική (διαθέσιμη στον δικτυακό τόπο της EASO, στη διεύθυνση προκειμένου να διατυπώσει τις γενικές αρχές και τις διαδικασίες που θα εφαρμόζει για την εκπλήρωση των καθηκόντων της σχετικά με την κατάρτιση, όπως προβλέπεται στο άρθρο 6 του ιδρυτικού κανονισμού της (ΕΕ) αριθ. 439/2010: «Η Υπηρεσία Υποστήριξης καταρτίζει και αναπτύσσει την κατάρτιση που διατίθεται για τα μέλη όλων των διοικητικών υπηρεσιών και δικαστηρίων, καθώς και για τις εθνικές υπηρεσίες που είναι αρμόδιες για θέματα ασύλου στα κράτη μέλη. [ ] Η Υπηρεσία Υποστήριξης αναπτύσσει την κατάρτιση αυτή σε στενή συνεργασία με τις αρχές των κρατών μελών για το άσυλο και, ανάλογα με την περίπτωση, επωφελείται της εμπειρογνωσίας των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και άλλων συναφών οργανώσεων. [ ] Η προσφερόμενη κατάρτιση έχει ως στόχο την παροχή υψηλής ποιότητας εκπαίδευσης στα πρόσωπα στα οποία απευθύνεται, καθώς και τον καθορισμό βασικών αρχών και βέλτιστων πρακτικών, ώστε να συμβάλλει στη μεγαλύτερη σύγκλιση διοικητικών μεθόδων και αποφάσεων και νομικής πρακτικής με πλήρη σεβασμό για την ανεξαρτησία των εθνικών δικαστηρίων.». Στο άρθρο 4 παράγραφος 3 της οδηγίας 2013/32/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τις διαδικασίες ασύλου προβλέπεται ότι: «Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε το προσωπικό της αποφαινόμενης αρχής [ ] να είναι καλά καταρτισμένο. [ ] Τα κράτη μέλη λαμβάνουν επίσης υπόψη τη σχετική κατάρτιση που αποφασίζεται και αναπτύσσεται από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο (ΕΥΥΑ)», με ειδική αναφορά στον κατάλογο του άρθρου 6 παράγραφος 4 του κανονισμού της EASO. Οι ετήσιες δραστηριότητες που σχετίζονται με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα παρατίθενται αναλυτικά στο πρόγραμμα εργασίας της EASO.

9 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ EASO 7 Τι είναι το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της EASO Ένα κοινό σύστημα επαγγελματικής κατάρτισης που απευθύνεται κυρίως στους αρμόδιους για την εξέταση αιτήσεων ασύλου και άλλους εργαζομένους στον τομέα του ασύλου σε ολόκληρη την ΕΕ. Ένα εκπαιδευτικό σύστημα που καλύπτει τις βασικές πτυχές της διαδικασίας ασύλου μέσω σειράς διαδραστικών θεματικών ενοτήτων. Μια μεθοδολογία μεικτής μάθησης, η οποία παρέχει τη δυνατότητα τόσο θεωρητικής όσο και πρακτικής εκπαίδευσης μέσα από έναν συνδυασμό ηλεκτρονικής και διά ζώσης μάθησης. Ένα υψηλής ποιότητας εκπαιδευτικό υλικό, το οποίο αναπτύχθηκε από ομάδες εμπειρογνωμόνων από διάφορα κράτη μέλη και επικαιροποιείται και αναθεωρείται σε τακτά διαστήματα με την υποστήριξη της ομάδας αναφοράς της EASO, στην οποία συμμετέχουν διάφοροι διεθνείς οργανισμοί και εμπλεκόμενοι φορείς από την κοινωνία των πολιτών, τον ακαδημαϊκό χώρο και τη δικαιοσύνη. Μια σειρά εκπαιδευτικών θεματικών ενοτήτων που αναπτύσσονται στην αγγλική γλώσσα και μεταφράζονται σταδιακά από τα κράτη μέλη στις εθνικές γλώσσες. Πώς μπορούν να αξιοποιήσουν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα τα κράτη μέλη Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της EASO προορίζεται κυρίως για χρήση από τις αρμόδιες για το άσυλο εθνικές αρχές σε ολόκληρη την ΕΕ. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο το οποίο θα βοηθά σε πάγια βάση τα κράτη μέλη στη δημιουργία ενός εκπαιδευτικού πλαισίου για τους εργαζομένους στον τομέα του ασύλου ή θα λειτουργεί συμπληρωματικά προς τις υφιστάμενες εθνικές εκπαιδευτικές δομές τους μέσω ενός υψηλής ποιότητας εκπαιδευτικού υλικού που έχει αναπτυχθεί από κοινού. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της EASO μπορεί επίσης να υποστηρίξει τα κράτη μέλη κατά περίπτωση, παρέχοντας έκτακτη ή ειδική βοήθεια για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων καταστάσεων.

10 8 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ EASO Οι εκπαιδευτικές θεματικές ενότητες της EASO Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της EASO αποτελείται από σειρά διαδραστικών θεματικών ενοτήτων, οι οποίες καλύπτουν το σύνολο των μορφών διεθνούς προστασίας. Παρέχει στους εκπαιδευομένους αφενός τις θεωρητικές γνώσεις και, αφετέρου, τις πρακτικές δεξιότητες που απαιτείται να διαθέτουν ώστε να επιτελούν τα καθημερινά τους καθήκοντα στο πλαίσιο του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου. Οι εκπαιδευτικές θεματικές ενότητες έχουν σχεδιαστεί από εμπειρογνώμονες των κρατών μελών στον τομέα της διεθνούς προστασίας. Παρέχουν έναν απλό, πλην όμως αποτελεσματικό, τρόπο για την ανάπτυξη των ικανοτήτων που χρειάζονται καθημερινά οι εκπαιδευόμενοι στη δουλειά τους. Οι θεματικές ενότητες αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο της σύμβασης για τους πρόσφυγες του 1951 και του πρωτοκόλλου του 1967, των νομικών πράξεων του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου, καθώς και της λοιπής συναφούς διεθνούς και ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Βασίζονται σε πραγματικά σενάρια και προωθούν τις ορθές πρακτικές στον τομέα της διεθνούς προστασίας. Η EASO διασφαλίζει τη διατήρηση της ποιότητας του εκπαιδευτικού προγράμματος μέσα από την τακτική επικαιροποίησή του, με τη συμμετοχή εμπειρογνωμόνων των κρατών μελών και της ομάδας αναφοράς. Από το 2013 η EASO άρχισε επίσης να αναπτύσσει εκπαιδευτικά εγχειρίδια για κάθε θεματική ενότητα του εκπαιδευτικού προγράμματος. Στόχος είναι τα εκπαιδευτικά εγχειρίδια να λειτουργούν ως εργαλείο αναφοράς για όσους έχουν ήδη ολοκληρώσει την ηλεκτρονική και τη διά ζώσης εκπαίδευση στην αντίστοιχη θεματική ενότητα. Τα εγχειρίδια θα συνοδεύουν τους εργαζομένους στον τομέα του ασύλου στην καθημερινή τους εργασία, παρέχοντας μια σύνοψη των βασικών στοιχείων του εκπαιδευτικού υλικού. Τα εγχειρίδια θα βοηθήσουν επίσης τους εκπαιδευομένους να εμπεδώσουν τις γνώσεις και τις δεξιότητες που απέκτησαν στη διάρκεια της εκπαίδευσης. Στο πλαίσιο της καθημερινής τους εργασίας, θα έχουν την ευκαιρία να αναλογιστούν περαιτέρω τις γνώσεις που απέκτησαν στη διάρκεια της εκπαίδευσης και να αναπτύξουν τις νέες τους δεξιότητες και ικανότητες.

11 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ EASO 9 Θάλαμος διακυβέρνησης της εκπαίδευσης της EASO Η EASO έχει αναπτύξει ένα σύστημα συλλογής και ανάλυσης δεδομένων σχετικά με τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο. Ο θάλαμος διακυβέρνησης της εκπαίδευσης παρέχει εργαλεία για τη συλλογή στατιστικών δεδομένων και την ποσοτική τους ανάλυση, καθώς και δυνατότητα οπτικής επισκόπησης της εφαρμογής των εκπαιδευτικών εργαλείων της EASO. Μέσα από ποικίλα ενοποιημένα εργαλεία, ο θάλαμος διακυβέρνησης στηρίζει τα κράτη μέλη στη διαδικασία θέσπισης των εθνικών εκπαιδευτικών τους στόχων και διασφάλισης της εναρμόνισής τους προς την εκπαίδευση της EASO. Στα εν λόγω εργαλεία περιλαμβάνεται επίσης η εφαρμογή συγκεκριμένων εκπαιδευτικών συστάσεων και η παροχή εκπαιδευτικής καθοδήγησης ειδικής για κάθε χώρα.

12 10 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ EASO Θεματικές ενότητες του εκπαιδευτικού προγράμματος της EASO Οδηγία για τις διαδικασίες ασύλου Κοινό ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου Πληροφορίες για τη χώρα καταγωγής Σύνταξη και λήψη αποφάσεων Κανονισμός του Δουβλίνου Λήξη της προστασίας Εκτίμηση των αποδεικτικών στοιχείων Αποκλεισμός Φύλο, ταυτότητα φύλου και γενετήσιος προσανατολισμός (θα αναπτυχθεί το 2014) Υπαγωγή Διεθνές δίκαιο για τους πρόσφυγες και τα δικαιώματα του ανθρώπου Λήψη συνέντευξης από παιδιά Τεχνικές συνέντευξης Λήψη συνέντευξης από ευάλωτα πρόσωπα Θεματική ενότητα για διοικητικά στελέχη (θα οριστικοποιηθεί το 2014) Θεματική ενότητα «Υποδοχή» (θα αναπτυχθεί το 2014)

13 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ EASO 11 Μαθησιακή διαδρομή των εκπαιδευομένων Η κυκλική μαθησιακή διαδρομή του εκπαιδευτικού προγράμματος της EASO αντικατοπτρίζει τις ιδιαίτερες εκπαιδευτικές ανάγκες των αρμόδιων για την εξέταση αιτήσεων ασύλου. Σχεδιάστηκε μια σειρά βασικών, προχωρημένων και προαιρετικών θεματικών ενοτήτων, προκειμένου να διασφαλίζεται η κατάρτιση των εκπαιδευομένων σε τομείς ζωτικής σημασίας για την εκτέλεση των ειδικών καθηκόντων τους. Οι προτεινόμενες βασικές θεματικές ενότητες διασφαλίζουν ότι οι αρμόδιοι για την εξέταση αιτήσεων ασύλου σε ολόκληρη την ΕΕ θα λαμβάνουν την ίδια βασική εκπαίδευση, με την οποία θα δημιουργηθεί ένα κοινό και ομοιογενές πλαίσιο. Εξάλλου, οι θεματικές ενότητες για προχωρημένους όπως και οι προαιρετικές θεματικές ενότητες θα συμβάλλουν στην περαιτέρω εξειδίκευση των εκπαιδευομένων. Με τις θεματικές ενότητες για προχωρημένους και τις προαιρετικές θεματικές ενότητες το σύστημα παρέχει στα κράτη μέλη την ευελιξία να εντοπίσουν τις ανάγκες τις οποίες πρέπει να καλύπτει κάθε αρμόδιος για την εξέταση αιτήσεων ασύλου κατά τη συνήθη άσκηση των καθηκόντων του.

14 12 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ EASO ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ Υπαγωγή Τεχνικές συνέντευξης Εκτίμηση των αποδεικτικών στοιχείων ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟΥΣ Σύνταξη και λήψη αποφάσεων Λήψη συνέντευξης από ευάλωτα πρόσωπα Λήψη συνέντευξης από παιδιά Πληροφορίες για τη χώρα καταγωγής Κοινό ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου Διεθνές δίκαιο για τους πρόσφυγες και τα δικαιώματα του ανθρώπου Φύλο, ταυτότητα φύλου και γενετήσιος προσανατολισμός Αποκλεισμός ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ Λήξη της προστασίας Οδηγία για τις διαδικασίες ασύλου Κανονισμός του Δουβλίνου Υποδοχή Θεματική ενότητα για διοικητικά στελέχη

15 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ EASO 13 Βασικές θεματικές ενότητες 1. Υπαγωγή Η θεματική ενότητα «Υπαγωγή» παρέχει κατάρτιση στην ερμηνεία και την εφαρμογή της σύμβασης της Γενεύης του 1951 και στη σχέση της με την αναδιατυπωμένη οδηγία της ΕΕ περί αναγνώρισης. Στην παρούσα θεματική ενότητα παρουσιάζεται, με μια δομημένη και διαδραστική μέθοδο, ο ορισμός του πρόσφυγα και οι λόγοι χορήγησης επικουρικής προστασίας. Επίσης, εξηγούνται βασικές έννοιες όπως η δίωξη, σε σχέση τόσο με το εγχειρίδιο της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες όσο και με την αναδιατυπωμένη οδηγία περί αναγνώρισης, οι λόγοι που προβλέπονται στη σύμβαση, ήτοι φυλή, θρησκεία, εθνικότητα, πολιτικές πεποιθήσεις και η ιδιότητα μέλους ιδιαίτερης κοινωνικής ομάδας, η αιτιώδης συνάφεια μεταξύ δίωξης (βάσιμος φόβος) και λόγων που προβλέπονται στη σύμβαση, η θεμελιώδης αρχή της μη επαναπροώθησης, καθώς και άλλα σημαντικά στοιχεία για την αναγνώριση του καθεστώτος πρόσφυγα ή δικαιούχου επικουρικής προστασίας. Με την ολοκλήρωση της θεματικής ενότητας οι συμμετέχοντες θα γνωρίζουν τις βασικές έννοιες και θα έχουν την ευκαιρία να τις εφαρμόσουν σε σενάρια βασισμένα σε πραγματικές περιπτώσεις. 2. Τεχνικές συνέντευξης Η συγκεκριμένη θεματική ενότητα καλύπτει ένα από τα θεμελιώδη στοιχεία της διαδικασίας καθορισμού του καθεστώτος πρόσφυγα ή επικουρικής προστασίας. Στις περισσότερες περιπτώσεις, το κατά πόσον ένα πρόσωπο χρήζει διεθνούς προστασίας εκτιμάται κυρίως με βάση τα στοιχεία που συγκεντρώνονται από την προσωπική συνέντευξη. Στόχος της ενότητας αυτής είναι να βοηθήσει τους αρμόδιους να αποκτήσουν τις γνώσεις και τις δεξιότητες και να υιοθετήσουν τις στάσεις που θα τους δώσουν τη δυνατότητα να διεξάγουν προσωπικές συνεντεύξεις με επαγγελματισμό, λαμβάνοντας υπόψη το συναφές νομικό πλαίσιο. Σε αυτήν την ενότητα οι θεωρητικές πτυχές και η συναφής νομοθεσία προσεγγίζονται υπό ένα ιδιαίτερα πρακτικό πρίσμα. Προωθείται η χρήση μιας δομημένης μεθόδου συνέντευξης και δίνονται στους συμμετέχοντες παραδείγματα ορθής πρακτικής, καθώς και συμβουλές για τον χειρισμό δύσκολων καταστάσεων και τη σύνταξη ολοκληρωμένου και ουσιαστικού πρακτικού της συνέντευξης. Πρόσθετες εξειδικευμένες γνώσεις για το θέμα της συνέντευξης προσφέρονται με τις θεματικές ενότητες «Λήψη συνέντευξης από παιδιά» και «Λήψη συνέντευξης από ευάλωτα πρόσωπα».

16 14 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ EASO 3. Εκτίμηση των αποδεικτικών στοιχείων Η εκτίμηση των αποδεικτικών στοιχείων θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η κύρια μέθοδος εξακρίβωσης των πραγματικών περιστατικών μιας αίτησης διεθνούς προστασίας μέσω της εξέτασης και σύγκρισης των διαθέσιμων αποδεικτικών στοιχείων. Γενικός στόχος αυτής της θεματικής ενότητας είναι να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος παρόμοιες περιπτώσεις να μην τύχουν παρόμοιας μεταχείρισης λόγω διαφορετικών προσεγγίσεων στην εκτίμηση των αποδεικτικών στοιχείων στα διάφορα κράτη μέλη. Στόχος της είναι επίσης να παράσχει στους αρμόδιους για την εξέταση αιτήσεων ασύλου τις γνώσεις και τις δεξιότητες που χρειάζονται για την αμερόληπτη και συνεπή εκτίμηση των αποδεικτικών στοιχείων. Οι θεωρητικές πτυχές και η συναφής νομοθεσία προσεγγίζονται υπό ένα πρακτικό πρίσμα. Προωθείται η χρήση μιας δομημένης προσέγγισης της εκτίμησης των αποδεικτικών στοιχείων και παρέχονται στους συμμετέχοντες παραδείγματα ορθής πρακτικής. Εφαρμόζεται επίσης μια «κατά στάδια» προσέγγιση και αποσαφηνίζεται η διαφορά ανάμεσα στην εκτίμηση της αξιοπιστίας των λεγομένων του αιτούντος (αξιολόγηση παρελθόντων και παρόντων περιστατικών) και στη διενέργεια εκτίμησης κινδύνου προκειμένου να εξακριβωθεί η ύπαρξη βάσιμου φόβου σε περίπτωση επιστροφής (αξιολόγηση μελλοντικού κινδύνου).

17 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ EASO 15 Θεματικές ενότητες για προχωρημένους 4. Σύνταξη και λήψη αποφάσεων Η λήψη δίκαιης απόφασης και η εμπεριστατωμένη τεκμηρίωσή της συνιστούν σημαντικές πτυχές του καθεστώτος διεθνούς προστασίας. Σε αυτή τη θεματική ενότητα οι εκπαιδευόμενοι αποκτούν τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες και, παράλληλα, συνειδητοποιούν τις συνέπειες μιας κακογραμμένης απόφασης. Οι εκπαιδευόμενοι μαθαίνουν να εντοπίζουν τα ουσιώδη πραγματικά περιστατικά και τα απαραίτητα αποδεικτικά στοιχεία πριν από τη λήψη απόφασης, καθώς και να παραπέμπουν στις συναφείς νομικές πράξεις στο κείμενο της απόφασης. Με την ολοκλήρωση της θεματικής ενότητας οι εκπαιδευόμενοι θα γνωρίζουν πώς να συντάσσουν μια άρτια, δίκαιη, εμπεριστατωμένη και νομικά ορθή απόφαση. 5. Λήψη συνέντευξης από ευάλωτα πρόσωπα Το καθεστώς του αιτούντος διεθνούς προστασίας εμπεριέχει εγγενώς ένα στοιχείο ευπάθειας. Παρά ταύτα, οι προσωπικές περιστάσεις ορισμένων αιτούντων τούς καθιστούν ιδιαίτερα ευάλωτους κατά τη διαδικασία προσδιορισμού της ανάγκης διεθνούς προστασίας. Τα προβλήματα υγείας και οι τραυματικές εμπειρίες στη χώρα καταγωγής, στη διάρκεια του ταξιδιού της φυγής ή ακόμη και στη χώρα υποδοχής μπορεί να επηρεάσουν την ποσότητα και την ποιότητα των στοιχείων που δύνανται να παράσχουν οι αιτούντες στην προσωπική συνέντευξη. Έχει τεράστια σημασία οι αρμόδιοι να διαθέτουν τις γνώσεις και τις δεξιότητες που θα τους επιτρέψουν να αναγνωρίσουν και να ανταποκριθούν στις ιδιαίτερες διαδικαστικές ανάγκες των ευάλωτων αιτούντων. Η θεματική ενότητα για προχωρημένους βασίζεται στην ενότητα «Τεχνικές συνέντευξης» και την εμβαθύνει περαιτέρω. Εφαρμόζεται η ίδια δομημένη μέθοδος συνέντευξης και επεξηγείται η διαδικασία προετοιμασίας και διεξαγωγής της συνέντευξης με ευάλωτο πρόσωπο με επαγγελματισμό, σεβασμό και ενσυναίσθηση. Εξάλλου, παρέχονται εξειδικευμένες γνώσεις σχετικά με τις ενδείξεις ευπάθειας και τα προβλήματα ψυχικής και σωματικής υγείας, καθώς και συμβουλές για την αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων αλλά και για την κάλυψη των αναγκών του ατόμου που διενεργεί τη συνέντευξη.

18 16 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ EASO 6. Λήψη συνέντευξης από παιδιά Για τη λήψη συνέντευξης από παιδιά απαιτούνται ειδικές γνώσεις και δεξιότητες, δεδομένου ότι η αντίληψη των παιδιών για το περιβάλλον, η μνήμη τους και η αίσθηση του χρόνου διαφέρουν σημαντικά από των ενηλίκων. Είναι πολύ σημαντικό, ως εκ τούτου, οι αρμόδιοι να έχουν πλήρη επίγνωση των διαφορών αυτών κατά τη λήψη προσωπικής συνέντευξης από παιδί. Η θεματική αυτή ενότητα επικεντρώνεται στην αρχή του μείζονος συμφέροντος του παιδιού, που θα πρέπει να αποτελεί κεντρικό μέλημα σε κάθε ενέργεια που το αφορά. Στόχος της είναι να παράσχει στους συμμετέχοντες γνώσεις και δεξιότητες σχετικά με τα αναπτυξιακά στάδια των παιδιών, συγκεκριμένες τεχνικές για τη λήψη συνέντευξης από παιδιά και γνώσεις και δεξιότητες σχετικά με την εκτίμηση των στοιχείων που παρέχονται από παιδιά. Η θεματική ενότητα επίσης βασίζεται στη δομημένη μέθοδο συνέντευξης που παρουσιάζεται στη βασική θεματική ενότητα «Τεχνικές συνέντευξης». Αποσκοπεί στο να βοηθήσει τους αρμόδιους για την εξέταση αιτήσεων ασύλου να αποκτήσουν τις δεξιότητες που θα τους επιτρέπουν να λαμβάνουν προσωπικές συνεντεύξεις με ευαισθησία και ενσυναίσθηση, λαμβάνοντας δεόντως υπόψη την ηλικία και την ωριμότητα του παιδιού, τις πολιτισμικές διαφοροποιήσεις και τις συνέπειες των τραυματικών εμπειριών και/ή των κακουχιών. 7. Πληροφορίες για τη χώρα καταγωγής Η θεματική ενότητα «Πληροφορίες για τη χώρα καταγωγής (ΠΧΚ)» βοηθά τους αρμόδιους για την εξέταση αιτήσεων ασύλου να δώσουν απαντήσεις σε ερωτήματα σχετικά με την πολιτική, κοινωνική, πολιτιστική, οικονομική και ανθρωπιστική κατάσταση που επικρατεί στη χώρα καταγωγής του αιτούντος, καθώς και σε ερωτήματα σχετικά με τον σεβασμό των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Οι ΠΧΚ αποτελούν σημαντικό εργαλείο στη διαδικασία καθορισμού του καθεστώτος διεθνούς προστασίας. Βοηθούν στην προετοιμασία της προσωπικής συνέντευξης και παρέχουν τεκμήρια για την εκτίμηση της αξιοπιστίας. Κύριος στόχος της ενότητας αυτής είναι να βοηθήσει τους συμμετέχοντες να κατανοήσουν τον ουσιώδη ρόλο των ΠΧΚ στη διαδικασία εξέτασης των αιτήσεων διεθνούς προστασίας. Οι εκπαιδευόμενοι μαθαίνουν τις διάφορες πτυχές των ΠΧΚ στη διαδικασία, όπως η έρευνα ΠΧΚ, οι σχετικές ερωτήσεις και οι εκθέσεις για τις διάφορες χώρες, και έχουν την ευκαιρία να διερευνήσουν στρατηγικές και δεξιότητες έρευνας, τα είδη των πηγών και την αξιολόγηση της κάθε πηγής. Μαθαίνουν επίσης να εφαρμόζουν ποιοτικά πρότυπα στην έρευνα ΠΧΚ.

19 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ EASO Κοινό ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου Σε αυτή τη θεματική ενότητα παρουσιάζεται το νομικό πλαίσιο του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου (ΚΕΣΑ), με άξονα τις νομικές εξελίξεις στον τομέα της διεθνούς προστασίας εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για περισσότερο από μία δεκαετία, η καθιέρωση του ΚΕΣΑ αποτέλεσε κεντρικό στόχο πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η εν λόγω διαδικασία είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη μιας κοινής διαδικασίας ασύλου και ενός ομοιόμορφου καθεστώτος σε ολόκληρη την ΕΕ. Η ενότητα αυτή αποσκοπεί στο να ευαισθητοποιήσει τους αρμόδιους για την εξέταση αιτήσεων ασύλου και άλλους εργαζομένους στον τομέα του ασύλου, προκειμένου να καταστεί δυνατή η ανάπτυξη μιας ενιαίας αντίληψης για τον ρόλο τους ως κεντρικών φορέων της υλοποίησης του ΚΕΣΑ. Βοηθά επίσης τους αρμόδιους για την εξέταση αιτήσεων ασύλου να αναπτύξουν τις απαιτούμενες δεξιότητες ώστε να κατανοήσουν την εφαρμογή των κοινών νομικών εργαλείων, μεταξύ αυτών της νομοθεσίας και της νομολογίας, ούτως ώστε να συμβάλλουν σε μια εναρμονισμένη αντίληψη περί του κεκτημένου στον τομέα του ασύλου. Πέραν αυτών, η παρούσα θεματική ενότητα βοηθά τους αρμόδιους να κατανοήσουν τον ρόλο της EASO και τη συμβολή της στη βελτίωση της εφαρμογής του ΚΕΣΑ. 9. Διεθνές δίκαιο για τους πρόσφυγες και τα δικαιώματα του ανθρώπου Στη συγκεκριμένη θεματική ενότητα γίνεται επισκόπηση των βασικών πράξεων για τα δικαιώματα του ανθρώπου και της σημασίας τους όσον αφορά τη θέσπιση προτύπων προστασίας των προσφύγων και των δικαιούχων επικουρικής προστασίας. Η ιστορική ανασκόπηση των σημαντικότερων εξελίξεων στο διεθνές δίκαιο για τους πρόσφυγες παρέχει ένα σταθερό πλαίσιο για την κατανόηση θεμελιωδών αρχών, όπως η απαγόρευση της επαναπροώθησης, της ποινικοποίησης και των διακρίσεων εις βάρος των προσφύγων. Με την ολοκλήρωση της θεματικής ενότητας, οι εκπαιδευόμενοι θα γνωρίζουν τις άμεσες συνέπειες των νομικών πράξεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο πλαίσιο της διεθνούς προστασίας. Θα είναι επίσης σε θέση να εφαρμόζουν τις βασικές αρχές του δικαίου για τους πρόσφυγες και να εντοπίζουν και να εκτιμούν καταστάσεις στις οποίες, εφόσον παραγνωριστούν πτυχές σχετικές με τα ανθρώπινα δικαιώματα των αιτούντων διεθνούς προστασίας, το αποτέλεσμα ενδέχεται να συνιστά παράβαση του διεθνούς δικαίου για τα δικαιώματα του ανθρώπου.

20 18 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ EASO 10. Αποκλεισμός Αυτή η θεματική ενότητα παρέχει στους αρμόδιους για την εξέταση αιτήσεων ασύλου τη δυνατότητα να εξειδικευτούν στην εκτίμηση και την εφαρμογή των ρητρών αποκλεισμού του άρθρου 1, εδάφια Δ, E και ΣΤ της σύμβασης της Γενεύης του 1951, τις οποίες απηχεί και η οδηγία της ΕΕ περί αναγνώρισης. Οι εκπαιδευόμενοι μαθαίνουν, επίσης, τους τρόπους με τους οποίους η εφαρμογή της ρήτρας αποκλεισμού επηρεάζεται περαιτέρω από το διεθνές δίκαιο, την εθνική νομοθεσία, τις πολιτικές και την επιχειρησιακή πρακτική, την εθνική ή διεθνή νομολογία, π.χ. του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, καθώς και τις κατευθυντήριες γραμμές της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες ή άλλων σημαντικών οργανισμών και φορέων. Οι εκπαιδευόμενοι αποκτούν τις γνώσεις και τις δεξιότητες που απαιτούνται για την αυστηρή, πλην όμως περιοριστική, εφαρμογή των διατάξεων, λαμβάνοντας υπόψη το αντίστοιχο βάρος και μέτρο απόδειξης σε περιπτώσεις αποκλεισμού.

21 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ EASO 19 Προαιρετικές θεματικές ενότητες 11. Λήξη της προστασίας Η θεματική αυτή ενότητα παρέχει στους αρμόδιους για την εξέταση αιτήσεων ασύλου τη δυνατότητα να εξειδικευτούν στην εφαρμογή των ρητρών ανάκλησης και παύσης, καθώς και σε άλλες περιστάσεις οι οποίες ενδέχεται να οδηγήσουν σε λήξη της προστασίας, όπως η άρνηση ανανέωσης του καθεστώτος. Οι εκπαιδευόμενοι μαθαίνουν επίσης να ερμηνεύουν τις προϋποθέσεις που ενδέχεται να οδηγούν σε λήξη της προστασίας σύμφωνα με την οδηγία περί αναγνώρισης. Με την ολοκλήρωση της θεματικής ενότητας, οι εκπαιδευόμενοι θα είναι σε θέση να κατανοούν τους διάφορους τρόπους με τους οποίους λήγει η παροχή προστασίας και να καταρτίζουν και να συντάσσουν αποφάσεις σχετικά με τη λήξη της προστασίας. 12. Οδηγία για τις διαδικασίες ασύλου Σε αυτή τη θεματική ενότητα παρουσιάζονται οι κοινές αρχές και εγγυήσεις που πρέπει να εφαρμόζονται από το σύνολο των κρατών μελών στις εθνικές διαδικασίες ασύλου σύμφωνα με την οδηγία για τις διαδικασίες ασύλου. Οι εκπαιδευόμενοι αποκτούν γνώσεις σχετικά με τις πτυχές που καλύπτονται από την εν λόγω οδηγία, όπως η πρόσβαση στη διαδικασία, οι συναφείς υποχρεώσεις των κρατών μελών και οι αντίστοιχες εγγυήσεις προς τους αιτούντες διεθνούς προστασίας, το δικαίωμα του αιτούντος σε νομική συνδρομή, οι υποχρεώσεις του αιτούντος, ο ρόλος της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες και οι εγγυήσεις προς τους αιτούντες που χρήζουν ειδικών διαδικαστικών εγγυήσεων. 13. Κανονισμός του Δουβλίνου Η θεματική αυτή ενότητα παρέχει στους συμμετέχοντες γνώσεις και δεξιότητες σχετικά με θεμελιώδη ζητήματα εφαρμογής του κανονισμού Δουβλίνο III και του τρόπου λειτουργίας του. Οι εκπαιδευόμενοι έχουν επίσης την ευκαιρία να εξοικειωθούν με τη βάση δεδομένων Eurodac και το ηλεκτρονικό δίκτυο Dublinet. Πέρα από τις γνώσεις που αποκτούν σχετικά με τον σκοπό και το περιεχόμενο του κανονισμού του Δουβλίνου, οι συμμετέχοντες μαθαίνουν επίσης να εφαρμόζουν συγκεκριμένες πτυχές του κανονισμού μέσα από σενάρια που αφορούν οικογενειακή επανένωση ασυνόδευτων ανηλίκων, ρήτρες αυτοεξαίρεσης, ανθρωπιστικές ρήτρες ή εφαρμοστέες προθεσμίες.

22 20 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ EASO Με την ολοκλήρωση της θεματικής ενότητας οι εκπαιδευόμενοι θα αποκτήσουν τις απαιτούμενες δεξιότητες και γνώσεις για την εφαρμογή του δεσμευτικού κανονισμού Δουβλίνο III, με σεβασμό των λοιπών διεθνών πράξεων για τα δικαιώματα του ανθρώπου. 14. Θεματική ενότητα για διοικητικά στελέχη στον τομέα του ασύλου Αυτή η θεματική ενότητα καλύπτει διάφορες πτυχές που συνδέονται με την εκτέλεση των καθηκόντων ενός διοικητικού στελέχους το οποίο εργάζεται στον τομέα της διεθνούς προστασίας. Παρέχει θεωρητικές αλλά και πρακτικές γνώσεις και αποσκοπεί στο να βοηθήσει τα διοικητικά στελέχη του συγκεκριμένου τομέα να αναπτύξουν ικανότητες με τις οποίες θα διασφαλίζουν ότι τα τμήματά τους εφαρμόζουν ποιοτικά πρότυπα με αποτελεσματικό τρόπο και σύμφωνα με τις απαιτήσεις του διεθνούς και του ενωσιακού δικαίου. Η συγκεκριμένη θεματική ενότητα απευθύνεται κατεξοχήν σε διοικητικά στελέχη που εργάζονται σε αρχές υπεύθυνες για τη λήψη αποφάσεων. 1 1 Επισημαίνεται ότι επί του παρόντος δεν υπάρχει πλήρης περιγραφή των θεματικών ενοτήτων «Φύλο, ταυτότητα φύλου και γενετήσιος προσανατολισμός» και «Υποδοχή», δεδομένου ότι θα αναπτυχθούν εντός του 2014.

23 ΠΩΣ ΘΑ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΕΙΤΕ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΕ Δωρεάν εκδόσεις: ένα αντίτυπο: από το EU Bookshop ( περισσότερα από ένα αντίτυπα ή αφίσες/χάρτες: από τις αντιπροσωπείες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ( από τα γραφεία εκπροσώπησης στις εκτός ΕΕ χώρες ( επικοινωνώντας με την υπηρεσία Άμεση Ευρώπη ( ή καλώντας τον αριθμό (δωρεάν τηλεφωνικός αριθμός από όλη την Ένωση) (*). (*) Οι πληροφορίες παρέχονται δωρεάν, και οι κλήσεις είναι γενικώς δωρεάν (ενδέχεται όμως κάποιες κλήσεις που πραγματοποιούνται μέσω ορισμένων τηλεπικοινωνιακών φορέων ή από τηλεφωνικούς θαλάμους ή ξενοδοχεία να χρεώνονται). Εκδόσεις επί πληρωμή: από το EU Bookshop ( Συνδρομές επί πληρωμή: μέσω των εμπορικών αντιπροσώπων της Υπηρεσίας Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (

24 BZ EL-C doi: /14651