Με μια σφραγίδα μαγική, ταξίδι στη Νεολιθική εποχή

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Με μια σφραγίδα μαγική, ταξίδι στη Νεολιθική εποχή"

Ἡρακλείδης Γεωργιάδης
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 I

3 Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού Με μια σφραγίδα μαγική, ταξίδι στη Νεολιθική εποχή ΒΙΒΛΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΤΗ Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας Λ Εφορεία Προϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων υτικής Θεσσαλίας

4 Το κλίμα της γης γίνεται ζεστό και βροχερό και οι πάγοι λιώνουν. Οι άνθρωποι ζωγραφίζουν σε σπηλιές. 2 Οι πρώτοι γεωργοί και κτηνοτρόφοι φτιάχνουν τα χωριά τους στη Θεσσαλία. Η Νεολιθική Eποχή αρχίζει. Οι άνθρωποι φτιάχνουν εργαλεία και σκεύη με πηλό, πέτρα, κόκαλα και άλλα υλικά. Eποχή του Χαλκού Από το π.χ. μέχρι το π.χ. στην Κνωσό και σε άλλα μέρη της Κρήτης χτίζονται τα ανάκτορα. Λίγο αργότερα ανάκτορα χτίζονται και στις Μυκήνες.

5 Ο Χριστός γεννιέται κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής εποχής. Κλασική εποχή Το 438 π.χ. τελειώνει το χτίσιμο του Παρθενώνα στην Ακρόπολη της Αθήνας. Ελληνιστική εποχή Το 323 π.χ. πεθαίνει ο Μέγας Αλέξανδρος στη Βαβυλώνα. 21ος αιώνας Ήρθες με την τάξη σου στο μουσείο! *συμπλήρωσε τη χρονιά 3

7 Με μια σφραγίδα μαγική, ταξίδι στη Νεολιθική εποχή Είναι καλοκαίρι, ο ήλιος καίει αφόρητα. Τα μέλη του συνεργείου, φορώντας ανοιχτόχρωμα ρούχα και πλατύγυρα καπέλα, συνεχίζουν χωρίς διακοπή την ανασκαφή που ξεκίνησε πριν από μήνες στη μαγούλα. Όλο αυτό το διάστημα ήρθαν στο φως ευρήματα της Νεολιθικής εποχής. Οι αρχαιολόγοι με λεπτά εργαλεία ξεχώνουν από τη γη κάθε εύρημα που ανακαλύπτουν. Αποφεύγουν κάθε βιαστική ή απότομη ενέργεια που μπορεί να το καταστρέψει. Μόλις κρατήσουν στα χέρια τους την πολύτιμη ανακάλυψη, η χαρά και η συγκίνηση τους είναι απερίγραπτη! Όμως σήμερα, η αρχαιολόγος που καθοδηγεί το συνεργείο επιβλέπει με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την ανασκαφή. Το βλέμμα της στάθηκε σε μια στρογγυλή σφραγίδα από πηλό. Με το τέλος της ημέρας, όταν η ανασκαφή ολοκληρώθηκε, την πήρε στα χέρια της και δεν μπορούσε να εξηγήσει, γιατί την είχε εντυπωσιάσει τόσο. Χωρίς να το καταλάβει την έστρεψε προς τον ήλιο! Το σχήμα του έμοιαζε με τους κύκλους στην επιφάνειά της. «Τι ωραία σφραγίδα!», είπε. «Άραγε ποιά ιστορία έχει να διηγηθεί;», αναρωτήθηκε στο τέλος και συνέχισε να την παρατηρεί. Ένα συναρπαστικό ταξίδι πίσω στον χρόνο μόλις ξεκίνησε 5

8 Με την Άρνη και τον Ίταμο τότε, στη Νεολιθική Εποχή... Με λένε Άρνη. Νιώθω τόσο κουρασμένη! Πριν από πολύ καιρό ξεκινήσαμε το μεγάλο ταξίδι. Αναζητούμε έναν καινούργιο τόπο για να κατοικήσουμε. Το μικρό μου αδερφάκι μόλις είχε γεννηθεί, ενώ τώρα ποιός το πιάνει στο τρέξιμο! Αρχηγός της ομάδας είναι ο πατέρας μου. Εκείνος, αφού ξεκουράστηκε για λίγο μαζί μας, σηκώθηκε και από ένα ύψωμα αγνάντεψε τον τόπο: τα ψηλά δέντρα, το ποτάμι, τις καλαμιές στην όχθη, τις πέτρες και τη λάσπη λίγο πιο κει. Οι μεγάλοι συμφώνησαν πως ο τόπος ήταν κατάλληλος για να κατοικήσουμε. Περάσαμε την πρώτη μας νύχτα σε ένα ξέφωτο, με το φεγγάρι να μας συντροφεύει από ψηλά και τη φωτιά να μας ζεσταίνει. 6

9 Κατά το ξημέρωμα, ένα αγριογούρουνο έκανε ξαφνικά την εμφάνιση του! Οι άντρες, με αναμμένες δάδες, τόξα και βέλη προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν το άγριο ζώο και τελικά κατάφεραν να το σκοτώσουν. Ένας όμως τραυματίστηκε. Προσπάθησε να αντιμετωπίσει το ζώο από κοντινή απόσταση, αλλά αυτό όρμησε και έχωσε τα μυτερά του δόντια στα πλευρά του. Το αίμα έτρεχε ασταμάτητα! Κανένας μας δεν μπορούσε να κάνει κάτι για να τον βοηθήσει! Απλά περιμέναμε Ο λαβωμένος τελικά δεν κατάφερε να επιζήσει! Οι άντρες έσκαψαν έναν λάκκο κοντά στον οικισμό που θα φτιάχναμε και ξάπλωσαν το σώμα του στο πλάι, σα να κοιμάται. Το χωριό όμως έπρεπε να στηθεί σύντομα! Οι δουλειές μοιράστηκαν. Κρατώντας στο χέρι από ένα πέτρινο τσεκούρι οι άντρες έκοβαν καλάμια από τις όχθες του ποταμού και κορμούς δέντρων από το κοντινό δάσος. Σε εμάς τα παιδιά ανέθεσαν την πιο εύκολη δουλειά: να μαζεύουμε πέτρες και χώμα. Μόνο ο αδερφός μου ο Ίταμος δεν είχε όρεξη να βοηθήσει. Παρέα με το μικρό μας αδερφάκι, χάραζε με ένα μαχαίρι ένα κομμάτι ξύλο. 7

10 Αφού επιλέξαμε τον κατάλληλο τόπο, φτιάξαμε τα θεμέλια της καλύβας με τρεις στρώσεις πέτρες. Οι άντρες έμπηξαν κάθετα στο χώμα κορμούς για να στηρίξουν τους τοίχους και τη στέγη. Με πλεγμένα καλάμια φτιάξαμε τους τέσσερις τοίχους της καλύβας. Σε μια από τις πλευρές αφήσαμε μια μικρή είσοδο. Κλαδιά με πυκνό φύλλωμα και καλάμια κάλυψαν τη στέγη. Με τις γυναίκες πήραμε χώμα και νερό, φτιάξαμε λάσπη, την ανακατέψαμε με άχυρα και με αυτή καλύψαμε τους τοίχους της καλύβας και τη στέγη. Με αυτόν τον τρόπο φτιάξαμε και τις υπόλοιπες καλύβες. Μέσα σε λίγες μέρες το χωριό μας ήταν έτοιμο! 8

11 Όσον καιρό διαρκούσε το ταξίδι, η μάνα μέσα σε ένα κομμάτι δέρμα κρατούσε καλά φυλαγμένο έναν πολύτιμο θησαυρό: σπόρους σταριού! Ήταν η κατάλληλη εποχή για να τους σπείρουμε. Όταν ο καιρός θα γίνει πάλι ζεστός, η μάνα γη θα δώσει καρπό κι εμείς θα θερίσουμε τα χωράφια. Αφού καθαρίσουμε τον σπόρο, η μάνα θα αλέσει το στάρι στο χειρόμυλο. Με το αλεύρι θα φτιάξουμε ψωμί και θα το ψήσουμε στο φούρνο που φτιάξαμε έξω από το σπίτι μας. Ο Ίταμος κι εγώ φροντίζουμε καθημερινά τα πρόβατα, τα κατσίκια, τις αγελάδες και τα γουρούνια που έχουμε κλεισμένα στη μάντρα. Τα ποτίζουμε στο ποτάμι και τα πηγαίνουμε για βοσκή. Τα προσέχουμε και τα αγαπάμε γιατί μας δίνουν κρέας, γάλα και μαλλί για να φτιάχνουμε ρούχα και σκεπάσματα. 9

12 Με τον αδερφό μου καθημερινά κάνουμε βόλτες στο ποτάμι. Μας αρέσει πολύ να πλατσουρίζουμε στο νερό και να γινόμαστε μούσκεμα. Όταν δεν έχουμε διάθεση για παιχνίδι, βοηθάμε τον πατέρα στο ψάρεμα. Ο Ίταμος έμαθε να ψαρεύει με ένα κοκάλινο αγκίστρι και όταν έπιασε το πρώτο του ψάρι, με καμάρι το έδειξε σε όλους στον οικισμό. Συχνά, η μητέρα και ο πατέρας φτιάχνουν πήλινα δοχεία. οχεία για να πίνουμε νερό, για να μαγειρεύουμε ή να σερβίρουμε το φαγητό, αλλά και μεγαλύτερα για να αποθηκεύουμε το στάρι, το κριθάρι, τις φακές και τα ρεβίθια. Ο Ίταμος με ένα λεπτό ξυλάκι τα διακοσμεί με γραμμές και σχήματα και τα κάνει πανέμορφα. Ο πατέρας με κόκαλα ζώων φτιάχνει εργαλεία, βελόνες και σουβλιά κι εγώ με μικρά κόκαλα, κοχύλια και πηλό φτιάχνω κοσμήματα για το λαιμό. Ό,τι δε μας είναι χρήσιμο, το ρίχνουμε στον λάκκο για τα σκουπίδια που ανοίξαμε έξω από την καλύβα. 10

13 Ένα βράδυ ο πατέρας δούλευε στα χέρια του ένα κομμάτι πηλό. Όμως δεν έφτιαξε ένα ακόμα δοχείο. Έπλασε ένα μικρό γυναικείο ειδώλιο με μεγάλη κοιλιά. Σε όλους μας θύμισε την κοιλιά που είχε η μάνα όταν ήταν έγκυος. Μιμηθήκαμε την ιδέα του πατέρα και με τον Ίταμο πλάσαμε τα δικά μας πήλινα ανθρωπάκια. Όσο όμως το μωρό ήταν κοντά, η δουλειά μας ήταν δύσκολη! Εμείς πλάθαμε, εκείνο έσπαγε. Όσα ανθρωπάκια καταφέραμε να σώσουμε, τα δείξαμε στα άλλα παιδιά και με αυτά πλέον παίζουμε πολύ συχνά. Μια μέρα στο χωριό μας, από μέρη μακρινά, έφτασαν κάποιοι θαρραλέοι ταξιδευτές Είχαν να μας διηγηθούν πολλές ιστορίες για έναν τόπο, που μόνο νερό μπορούσε να αντικρίσει το βλέμμα. Παράξενα αντικείμενα μας έφεραν από κει, όπως τα δυο κοχύλια που έβλεπα για πρώτη φορά στη ζωή μου. Για να τα αποκτήσω, τους πρόσφερα το κόσμημα που φορώ στο λαιμό. Μας έδωσαν και εργαλεία από μια πολύ σπάνια και κοφτερή μαύρη πέτρα που τη λένε οψιανό. Τα ανταλλάξαμε με τα πήλινα δοχεία που φτιάχνουμε με την οικογένειά μου. Όλοι στο χωριό λένε πως φτιάχνουμε τα πιο όμορφα και πιο γερά δοχεία. εν πέρασε πολύς καιρός και στο χωριό μας εμφανίστηκε μια οικογένεια που αναζητούσε μόνιμη κατοικία. Συμφωνήσαμε να μείνει κοντά μας. Από αύριο ξεκινάμε το χτίσιμο της δικής τους καλύβας. 11

14 ραστηριότητες Πού αποφάσισε η οικογένεια της Άρνης και του Ίταμου να φτιάξουν το σπίτι τους; (υπογράμμισε τη σωστή απάντηση) Στο βουνό Στη θάλασσα Στο ποτάμι Εμένα θα μου άρεσε να φτιάξω το σπίτι μου στο.. γιατί Τι υλικά χρησιμοποιούσαν για να φτιάξουν την καλύβα τους; (κύκλωσε τα σωστά) ξύλα πέτρες κλαδιά τσιμέντο κορμούς δέντρων χώμα μέταλλο τούβλα Τι δουλειά έκαναν οι άνθρωποι εκείνης της εποχής; (υπογράμμισε τη σωστή απάντηση) Γιατροί Γεωργοί και κτηνοτρόφοι άσκαλοι 12

15 Ξέρεις τι είναι οι Μαγούλες; Τα Νεολιθικά χωριά του θεσσαλικού κάμπου που βρίσκονται κοντά σε ποτάμια, λίμνες και πλαγιές. ημιουργήθηκαν από: Α. τη συνεχή κατοίκηση των ανθρώπων Β. τις πλημμύρες Γ. λιωμένη σοκολάτα Ξέρεις ότι.. στην Καρδίτσα υπάρχουν πολλές μαγούλες όπως η μαγούλα Συκεώνος, Προδρόμου, Τσαπόχα, Κοσκινά, Μαυραχάδες, Αρτεσιανό κ.α. Μπορείς να τις βρεις στο χάρτη; Ψάξε και βρες τη Μαγούλα στο Μουσείο, πες τη μαγική φράση «Σουσάμι άνοιξε» και ανακάλυψε τους θησαυρούς της. Τι βρήκες; Από τι υλικά είναι φτιαγμένα; Τα εργαλεία τα έφτιαχναν από: Ξέρεις ότι.. οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν και υλικά που δύσκολα τα βρίσκουν στις ανασκαφές οι αρχαιολόγοι όπως δέρμα, ψάθα, ξύλο, φτερά. Α. λίθους και οστά Β. αλουμίνιο Γ. πλαστικό 13

16 ραστηριότητες Ένωσε τις τελίτσες και χρωμάτισε το σχέδιο ακολουθώντας το περίγραμμα. Τι αντικείμενο είναι αυτό; Πού νομίζεις ότι το χρησιμοποιούσαν; Εσύ πώς θα το χρησιμοποιούσες; 14

17 Βρες τις κρυμμένες λέξεις: ΟΣΤΑ, ΚΑΛΥΒΑ, ΒΕΛΟΣ, ΛΙΘΟΣ, ΠΗΛΟΣ 15

18 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Λ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ & ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΡ ΙΤΣΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΜΕ ΜΙΑ ΣΦΡΑΓΙ Α ΜΑΓΙΚΗ, ΤΑΞΙ Ι ΣΤΗ ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Βιβλίο για τον μαθητή Γενική επιμέλεια Λεωνίδας Π. Χατζηαγγελάκης, ιευθυντής Λ ΕΠΚΑ Σχεδιασμός προγράμματος Λεωνίδας Π. Χατζηαγγελάκης, αρχαιολόγος Νεκταρία Αλεξίου, αρχαιολόγος Νάνσυ Κραχτοπούλου, αρχαιολόγος Βασίλης Κωτούλας, εκπαιδευτικός Εύη Κωσταντή, εκπαιδευτικός Ειρήνη Παππά, εκπαιδευτικός Βιβή Σιώζου, εκπαιδευτικός Παραμύθι Βιβή Σιώζου, εκπαιδευτικός Εικονογράφηση παραμυθιού Γιάννης Τρούκης, ζωγράφος ραστηριότητες Εύη Κωσταντή, εκπαιδευτικός Ειρήνη Παππά, εκπαιδευτικός Εικονογράφηση δραστηριοτήτων Οι μαθητές που συμμετείχαν στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα Σχέδιο σφραγίδας Τηλέμαχος Βάιλας, σχεδιαστής Επιστημονική επιμέλεια Λεωνίδας Π. Χατζηαγγελάκης, αρχαιολόγος Νεκταρία Αλεξίου, αρχαιολόγος Νάνσυ Κραχτοπούλου, αρχαιολόγος Σχεδιασμός εντύπου Νίκος Βαλασιάδης Έκδοση Λ Εφορεία Προϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας ISBN: Λ Εφορεία Πρϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων Ομάδα εργασίας του εκπαιδευτικού προγράμματος

20 18

Σχετικά έγγραφα

Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο

4 Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο Σεβάχ. Για να δει τον κόσμο και να ζήσει περιπέτειες.