ΒΙΒΛΙΟ ΕΡΥΘΡΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΤΩΝ ΣΠΑΝΙΩΝ & ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΩΝ ΦΥΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΒΙΒΛΙΟ ΕΡΥΘΡΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΤΩΝ ΣΠΑΝΙΩΝ & ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΩΝ ΦΥΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ"

Ερατώ Μαρκόπουλος
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΒΙΒΛΙΟ ΕΡΥΘΡΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΤΩΝ ΣΠΑΝΙΩΝ & ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΩΝ ΦΥΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΟΜΟΣ ΠΡΩΤΟΣ A - D Επιτροπή Έκδοσης: Δημήτριος Φοίτος, Θεοφάνης Κωνσταντινίδης & Γεωργία Καμάρη Επιμέλεια κειμένων: Πέπη Μπαρέκα ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΤΡΑ 2009

2 THE RED DATA BOOK OF RARE AND THREATENED PLANTS OF GREECE VOLUME ONE A - D Edited by Dimitrios Phitos, Theophanis Constantinidis & Georgia Kamari Assisted by Pepy Bareka HELLENIC ΒΟΤΑΝΙCAL SOCIETY PATRAS 2009

3 Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική, καθώς και η απόδοση του περιεχομένου του βιβλίου με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό ή άλλο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της Επιτροπής Έκδοσης του βιβλίου, σύμφωνα με τον νόμο και τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Εργαστήριο Βοτανικής Τμήμα Βιολογίας Πανεπιστήμιο Πατρών ΠΑΤΡΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ & ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» Αεροπόρου Παπαναστασίου ΑΘΗΝΑ ΙSBN: Σελιδοποίηση-Εκτύπωση: ΚΑΤΑΓΡΑΜΜΑ - Γραφικές Τέχνες, ΑΦΟΙ ΤΕΡΖΗ Ο.Ε

4 Anthemis glaberrima (Rech. f.) Greuter Κρισίμως Κινδυνεύον (CR) Compositae Anthemis glaberrima (Rech. f.) Greuter in Candollea 23: 148 (1968). Τύπος: [Ελλάς (ΚΚ), Νομός Χανίων, Νήσος Άγρια Γραμβούσα] Ins. Grabusa Agria, 20 April. 1942, Rechinger (Ολότυπος: W). Συνώνυμα: Ammanthus glaberrimus Rech. f. in Anz. Akad. Wiss. Wien Math.-Nat. Kl. 80(12): 61 (1943). Περιγραφή: Μονοετής πόα, λεία ή αραιώς τριχωτή. Βλαστοί 2-30 cm, εύκαμπτοι. Φύλλα πτεροειδώς βαθυσχιδή έως τρισχιδή ή ακέραια, λίγο-πολύ έμμισχα, σαρκώδη, τμήματα απομακρυσμένα, ωοειδή-σφηνοειδή, πολύ διαιρεμένα ή ακέραια, λοβοί σχεδόν αμβλείς έως οξείς. Κεφάλιο με διάμετρο μέχρι 10 mm. Περίβλημα κεφαλίου με πιεσμένες τρίχες, βράκτια αμβλέα, τα εξωτερικά ωοειδή έως επιμήκη, τα εσωτερικά πλατέως ελλειπτικά με πλατύ υαλώδες περιθώριο. Γλωσσοειδή ανθίδια περίπου 2 mm, λευκά στην επάνω επιφάνεια και ρόδινα στην κάτω. Ανθοδόχη ελαφρώς κωνική, με λέπια λογχοειδή-σφηνοειδή έως γραμμοειδή, οξύληκτα, υαλώδη, συνήθως βραχύτερα από τα ανθίδια, λεία, εύπτωτα. Αχαίνια 1-1,25 mm, κυλινδρικάαντικωνικά, με ελαφρές ραβδώσεις, κορώνα έως 0,5 mm, υαλώδης, με σχισμές. Χρωμοσωματικός αριθμός: 2n = 18 (Tzanoudakis & Kypriotakis 1987). Περίοδος ανθοφορίας: Απρίλιος-Μάιος. Γεωγραφική εξάπλωση: Τοπικό ενδημικό είδος της Ελλάδας. Γνωστό μόνο από τις νησίδες Άγρια και Ήμερη Γραμβούσα, του Δήμου Κισσάμου Χανίων. τμήμα της νησίδας, στη νότια και την δυτική πλευρά. Καταλαμβάνει, συνολικά, έκταση ίση με 2,5-3 ha και τα φυτά εντοπίζονται σε απόσταση m από τη θάλασσα και υψόμετρο 0-5 m, μέσα στον οικότοπο με κωδικό 1240: απόκρημνες βραχώδεις ακτές με βλάστηση στη Μεσόγειο (με ενδημικά Limonium spp.). Ο υποπληθυσμός στην περιοχή του μικροαποθέματος στην Άγρια Γραμβούσα διερευνήθηκε λεπτομερώς με τυχαίες δειγματοληψίες σε έκταση 4,4 ha. Η έκταση που τα φυτά καταλαμβάνουν περιορίζεται στο 1,5 ha, όπου υπολογίζεται ότι εμφανίζονται έως άτομα. Στις άλλες δύο παραλίες της Άγριας Γραμβούσας έγινε κατ εκτίμηση υπολογισμός, αφού συνδυάσθηκε η πυκνότητα του υποπληθυσμού με την έκταση. Ο υποπληθυσμός του φυτού παρουσιάζει την ίδια πυκνότητα και εκτιμάται ότι, συνολικά, στη νησίδα Άγρια Γραμβούσα φύονται έως άτομα. Ωστόσο, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι πρόκειται για μονοετές είδος και είναι γνωστό ότι στα μονοετή είδη μπορούν να παρατηρηθούν μεγάλες αποκλίσεις στο μέγεθος και την πυκνότητα των πληθυσμών τους σε διαδοχικά έτη, εξαιτίας διαφόρων περιβαλλοντικών παραγόντων. Στο ανατολικό τμήμα της νησίδας Ήμερη Γραμβούσα ο υποπληθυσμός του φυτού καταλαμβάνει συνολική έκταση ίση με 0,3 ha, εντός του οικοτόπου με κωδικό επίσης Το συνολικό μέγεθος του υποπληθυσμού εκτιμάται σε 500 άτομα. Άλλα σημαντικά είδη στην περιοχή είναι τα: Limonium frederici, Sedum litoreum subsp. praesidis κ.ά. Βιότοπος: Φύεται σε κοιλότητες μεταξύ ασβεστολιθικών παραθαλασσίων βράχων και σε ενδιάμεσες αποθέσεις, σε υψόμετρο 0-30 m. Είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό σε αυξημένη αλατότητα. Ταξινομικά σχόλια: Η Anthemis glaberrima ανήκει στη sectio Ammanthus, η οποία περιλαμβάνει 3 taxa, τα 2 εκ των οποίων είναι ενδημικά της Κρήτης (Fernandes 1976). Από αυτά, η A. glaberrima είναι ενδημική της ΒΔ. Κρήτης και η A. ammanthus Greuter subsp. paleacea Greuter ενδημική της A. Κρήτης. Όλα τα taxa αυτής της sectio φύονται σε παραθαλάσσιες θέσεις του Αιγαίου και της Κρήτης (Greuter 1968). Κατάσταση πληθυσμών: Η εκτίμηση του πληθυσμού της Anthemis glaberrima πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του προγράμματος CRETAPLANT (Πιλοτικό Δίκτυο Μικροαποθεμάτων Φυτών στην Δ. Κρήτη, MAICh 2005). O υποπληθυσμός της στη νησίδα της Άγριας Γραμβούσας εντοπίζεται σε 3 διαφορετικές περιοχές, στο βόρειο Γεωγραφική εξάπλωση του ενδημικού είδους Αnthemis glaberrima. 92

5 Κίνδυνοι και χαρακτηρισμός κατηγορίας απειλής: Το είδος χαρακτηρίζεται ως Κρισίμως Κινδυνεύον (CR) με βάση τα κριτήρια B2a,c(iv) (IUCN 2001). Ο υποπληθυσμός του είδους στην Ήμερη Γραμβούσα είναι σε σχετικά απομονωμένη θέση και δεν δέχεται πιέσεις από τους τουρίστες που επισκέπτονται το νησί τους θερινούς μήνες. Στην Άγρια Γραμβούσα υπάρχουν αίγες και έχουν συχνά παρατηρηθεί σημάδια βόσκησης του είδους. Επίσης, είναι εμφανή τα ίχνη θαλάσσιας ρύπανσης (εναπόθεση πίσσας, απορριμμάτων κ.ά.) στις θέσεις όπου φύεται η Anthemis glaberrima. Μέτρα προστασίας: Οποιεσδήποτε αλλαγές, οι οποίες θα μπορούσαν να επιδράσουν αρνητικά ή να υποβαθμίσουν την ποιότητα του περιβάλλοντος της Anthemis glaberrima, θα πρέπει να αποφευχθούν. Η περιοχή έχει ενταχθεί στο δίκτυο ΦΥΣΗ 2000 (GR ). Το είδος προστατεύεται, επίσης, από το Π.Δ.67/81, από τη Συνθήκη της Βέρνης και περιλαμβάνεται στα παραρτήματα ΙΙ (ως είδος προτεραιότητας) και IV της Οδηγίας των Οικοτόπων. Συμπεριλαμβάνεται στα 50 περισσότερο απειλούμενα φυτά των νησιών της Μεσογείου, σύμφωνα με την Διεθνή Ένωση για την Προστασία της Φύσης (Montmollin & Strahn 2005). Είχε συμπεριληφθεί στο έργο The Red Data Book of Rare and Threatened Plants of Greece (Phitos & Kypriotakis 1995), ως Κινδυνεύον (Endangered). Στα πλαίσια του προγράμματος CRETAPLANT ορίσθηκε το μικροαπόθεμα του φυτού σε μια έκταση 44 στρεμμάτων, στο βόρειο τμήμα της νησίδας Άγρια Γραμβούσα και η εξέλιξη του πληθυσμού καταγράφεται και παρακολουθείται. Στα πλαίσια του εν λόγω προγράμματος έγινε εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των τοπικών φορέων και κατοίκων για την ανάδειξη και προστασία του φυτού. Αχαίνια του φυτού διατηρούνται στην Τράπεζα Σπερμάτων του Μεσογειακού Αγρονομικού Ινστιτούτου Χανίων (ΜΑΙΧ). Χριστίνα Φουρναράκη & Κώστας Α. Θάνος Άτομα και ταξιανθία του ενδημικού είδους Anthemis glaberrima από τη νησίδα Άγρια Γραμβούσα, στη ΒΔ. Κρήτη. (Φωτ. Η. Ρεμούνδου, Αρχείο ΜΑΙΧ). 93

Σχετικά έγγραφα

ΒΙΒΛΙΟ ΕΡΥΘΡΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΤΩΝ ΣΠΑΝΙΩΝ & ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΩΝ ΦΥΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΟΜΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ E - Z

ΒΙΒΛΙΟ ΕΡΥΘΡΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΤΩΝ ΣΠΑΝΙΩΝ & ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΩΝ ΦΥΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΟΜΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ E - Z ΒΙΒΛΙΟ ΕΡΥΘΡΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΤΩΝ ΣΠΑΝΙΩΝ & ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΩΝ ΦΥΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΟΜΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ Ε - Z Επιτροπή Έκδοσης: Δημήτριος