ΒΙΒΛΙΟ ΕΡΥΘΡΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΤΩΝ ΣΠΑΝΙΩΝ & ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΩΝ ΦΥΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΒΙΒΛΙΟ ΕΡΥΘΡΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΤΩΝ ΣΠΑΝΙΩΝ & ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΩΝ ΦΥΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ"

Αρμονία Μεταξάς
6 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΒΙΒΛΙΟ ΕΡΥΘΡΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΤΩΝ ΣΠΑΝΙΩΝ & ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΩΝ ΦΥΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΟΜΟΣ ΠΡΩΤΟΣ A - D Επιτροπή Έκδοσης: Δημήτριος Φοίτος, Θεοφάνης Κωνσταντινίδης & Γεωργία Καμάρη Επιμέλεια κειμένων: Πέπη Μπαρέκα ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΤΡΑ 2009

2 THE RED DATA BOOK OF RARE AND THREATENED PLANTS OF GREECE VOLUME ONE A - D Edited by Dimitrios Phitos, Theophanis Constantinidis & Georgia Kamari Assisted by Pepy Bareka HELLENIC ΒΟΤΑΝΙCAL SOCIETY PATRAS 2009

3 Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική, καθώς και η απόδοση του περιεχομένου του βιβλίου με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό ή άλλο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της Επιτροπής Έκδοσης του βιβλίου, σύμφωνα με τον νόμο και τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Εργαστήριο Βοτανικής Τμήμα Βιολογίας Πανεπιστήμιο Πατρών ΠΑΤΡΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ & ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» Αεροπόρου Παπαναστασίου ΑΘΗΝΑ ΙSBN: Σελιδοποίηση-Εκτύπωση: ΚΑΤΑΓΡΑΜΜΑ - Γραφικές Τέχνες, ΑΦΟΙ ΤΕΡΖΗ Ο.Ε

Campanula samothracica (Degen) Greuter & Burdet subsp. samothracica Campanulaceae Τρωτό (VU) Campanula samothracica (Degen) Greuter & Burdet subsp. samothracica in Willdenowia 11: 40 (1981).

4 Campanula samothracica (Degen) Greuter & Burdet subsp. samothracica Campanulaceae Τρωτό (VU) Campanula samothracica (Degen) Greuter & Burdet subsp. samothracica in Willdenowia 11: 40 (1981). Τύπος: [Ελλάς (NAe), Νήσος Σαμοθράκη] in Felsspalten höherer Lagen der Inneseite des Kraters, Jun. 1890, Degen (?). Συνώνυμα: Symphyandra cretica A. DC. var. samothracica Degen in Österr. Bot. Z. 41: 333 (1891). S. cretica A. DC. subsp. samothracica (Degen) Hayek in Repert. Spec. Nov. Regni Veg. Beih. 30(2): 549 (1930). Περιγραφή: Πολυετής πόα, ύψους cm, λεία. Φύλλα βάσεως με μακρείς μίσχους, τα ανώτερα άμισχα. Έλασμα φύλλων καρδιόσχημο, μήκους 2,5-4 cm με πριονωτό περιθώριο. Άνθη κατανεύοντα, σε απλή ταξιανθία βότρυ, 2-6 ανά ανθοφόρο βλαστό. Λοβοί κάλυκα σχεδόν ανορθωμένοι, ακέραιοι, 5-10 mm, γραμμoειδείς-λογχοειδείς, δίχως διογκωμένο εξάρτημα σε κάθε κοίλωμα. Στεφάνη κωδωνοειδής συνήθως χρώματος ανοικτού κυανοϊώδους με πέντε λοβούς. Στήμονες 5, με τριχωτά νήματα και ανθήρες συμφυείς σε σωλήνα. Ωοθήκη τρίχωρη, ύπερος με τριχωτό στύλο και τρισχιδές νηματοειδές στίγμα. Καρπός κάψα που ανοίγει με τρεις θυρίδες κοντά στη βάση. Χρωματοσωμικός αριθμός: 2n = 34 (Phitos 1966). Περίοδος ανθοφορίας: Ιούνιος και Ιούλιος. Γεωγραφική εξάπλωση: Τοπικό ενδημικό είδος της Ελλάδας. Μέχρι σήμερα, γνωστό μόνο από τη νήσο Σαμοθράκη. στην Κρήτη, C. samothracica (Degen) Greuter & Burdet subsp. samothracica, εμφανιζόμενη στην Σαμοθράκη και C. samothracica subsp. sporadum (Halácsy) Greuter & Burdet, εμφανιζόμενη σε μερικές νήσους των Β. Σποράδων. Κατάσταση πληθυσμών: H Campanula samothracica subsp. samothracica σχηματίζει, συνήθως, αραιούς υποπληθυσμούς. Μέχρι σήμερα τέσσερις υποπληθυσμοί αναφέρονταν στη νήσο της Σαμοθράκης: στην περιοχή της Παναγιάς Κρεμνιώτισσας, ΝΑ. του Προφήτη Ηλία σε κάθετους βράχους και βραχώδεις περιοχές, στα τείχη της Χώρας (Strid & Tan 1998), σε γειτονική περιοχή της Χώρας, στο ύψωμα Βρυχός (4 Jun. 1970, Ε. Stamatiadou 9325, ATH), καθώς και κοντά στην κορυφή του όρους Φεγγάρι. Η εξέταση του πρώτου υποπληθυσμού στο πεδίο έδειξε την ύπαρξη λιγότερων των ατόμων. Στον δεύτερο υποπληθυσμό υπάρχουν 200 περίπου ἀτομα. Μικροί υποπληθυσμοί εμφανίζονται, επίσης, στις περιοχές Γριά Βάθρα (>300 άτομα) και σε θέσεις στη Β. πλευρά του όρους (περίπου 450 άτομα στα 500 m και 350 άτομα στα m). Η παρουσία αρκετών άλλων μικρών υποπληθυσμών σε βραχώδη ενδιαιτήματα του όρους Φεγγάρι πρέπει να θεωρείται αναμενόμενη. Κίνδυνοι και χαρακτηρισμός κατηγορίας απειλής: Η Campanula samothracica subsp. samothracica είναι ένα Βιότοπος: Το είδος φύεται αποκλειστικά σε κάθετους βράχους, ρωγμώδεις επιφάνειες, παλαιά τείχη και βραχώδεις θέσεις με ασβεστόλιθο, βασάλτη ή γρανίτη (χασμόφυτο), από τους πρόποδες ( m) έως την περιοχή της κορυφής του όρους Φεγγάρι (περί τα m). Προτιμά ηλιόλουστες ανοικτές θέσεις με αραιή δενδρώδη ή θαμνώδη βλάστηση. Φύεται συχνά μαζί με το ενδημικό του Αιγαίου Polygonum icaricum, τον Dianthus pinifolius subsp. pinifolius και άλλα κοινά είδη όπως τα: Quercus coccifera, Acer sempervirens, Pistacia terebinthus, Nerium oleander, Arbutus andrachne, Phillyrea latifolia, Pyrus spinosa, Sedum rubens, Umbilicus rupestris, Aurinia saxatilis, Alkanna tinctoria, Euphorbia characias, κ.ά. Ταξινομικά σχόλια: Το γένος Symphyadra έχει ήδη, από ταξινομική άποψη, ενσωματωθεί στο γένος Campanula (Greuter & al. 1984). Η διαφορά των δύο γενών έγκειτο στο γεγονός ότι στο γένος Symphyadra οι στήμονες συμφύονται, σχηματίζοντες ένα σωλήνα. Σύμφωνα με την νέα κατάταξη, τα taxa του γένους Symphyandra στο Αιγαίο, αντιπροσωπεύονται από τα εξής είδη του γένους Campanula: C. cretica (A. DC.) D. Dietr., εμφανιζόμενη Γεωγραφική εξάπλωση του ενδημικού υποείδους Campanula samothracica subsp. samothracica. 195

5 χασμοφυτικό taxon που σχηματίζει μικρούς και αραιούς υποπληθυσμούς. Οι υποπληθυσμοί αναπτύσσονται σε ηλιόλουστες, ανοικτές θέσεις, ανάμεσα σε αρκετά υψηλά φυτά αποφεύγοντας έτσι τις συνέπειες της βόσκησης ή ανάμεσα σε άλλα πολυετή φυτά που δεν βόσκονται. Οι γνωστοί υποπληθυσμοί της C. samothracica subsp. samothracica είναι δυνατόν να κινδυνεύσουν, καθώς μπορεί να επηρεασθούν αρνητικά είτε από σημαντικές αλλαγές στη δομή της συνυπάρχουσας βλάστησης είτε από αρνητικές ενέργειες που προκαλούνται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Αν και δεν σχεδιάζονται εκτενή κατασκευαστικά έργα στην περιοχή, οποιαδήποτε αλόγιστη τουριστική αξιοποίηση των θέσεων, όπου φύεται το υποείδος, θα απειλούσε ή θα κατάστρεφε τμήματα των ενδιαιτημάτων του. Οι παρατηρήσεις πεδίου δείχνουν ότι σχεδόν όλα τα άτομα που δεν φύονται σε κάθετους βράχους είχαν υποστεί έντονη βόσκηση και συχνά στερούνταν ανθοφόρων βλαστών. Εξαιτίας της πολύ μικρής περιοχής εξάπλωσής της, των μικρών και διεσπαρμένων υποπληθυσμών που σχηματίζει και της οικολογικής εξειδίκευσής της και εφόσον πληρούνται τα κριτήρια C2a(i) και D2 σύμφωνα με την κατάταξη της IUCN (2001), προτείνεται η C. samothracica subsp. samothracica να χαρακτηρισθεί ως Τρωτό (VU). Μέτρα προστασίας: Μέχρι στιγμής δεν έχουν ληφθεί μέτρα για την προστασία της Campanula samothracica subsp. samothracica. Ως αποτελεσματική δράση για τη διατήρηση των πληθυσμών της προτείνεται η αποφυγή μεταβολών στη δομή της βλάστησης και η επιτακτική αποφυγή καταστρεπτικών ενεργειών στα ενδιαιτήματά της. Η ετήσια καταγραφή και παρακολούθηση στην φύση, ιδιαίτερα κατά την εποχή της ανθοφορίας, θα επιτρέψει μια καλύτερη εικόνα της δυναμικής των υποπληθυσμών του εν λόγω taxon. Σπέρματα 3 διαφορετικών ατόμων συλλέχθηκαν προκειμένου να καλλιεργηθούν στο Βαλκανικό Βοτανικό Κήπο Κρουσσίων του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας για την ex situ διατήρηση και προστασία του υποείδους. Νικόλαος Κρίγκας Η ενδημική Campanula samothracica subsp. samothracica από το όρος Φεγγάρι της Σαμοθράκης. (Φωτ. Ν. Κρίγκας). 196

Σχετικά έγγραφα

ΒΙΒΛΙΟ ΕΡΥΘΡΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΤΩΝ ΣΠΑΝΙΩΝ & ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΩΝ ΦΥΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

ΒΙΒΛΙΟ ΕΡΥΘΡΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΤΩΝ ΣΠΑΝΙΩΝ & ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΩΝ ΦΥΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΟΜΟΣ ΠΡΩΤΟΣ A - D Επιτροπή Έκδοσης: Δημήτριος Φοίτος, Θεοφάνης Κωνσταντινίδης & Γεωργία Καμάρη Επιμέλεια κειμένων: Πέπη Μπαρέκα ΕΛΛΗΝΙΚΗ