ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ (Ν. 2508/27 & / 99 ) Προβλήματα κατευθύνσεις & προοπτικές

Transcript

1 ΤΕΕ ΤΑΚ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ (Ν. 2508/27 & / 99 ) Προβλήματα κατευθύνσεις & προοπτικές Ομάδα εργασίας : Κοιλαδη Κική Κουρουπακη Αικατερίνη Κουτσουμπού Φανή Νικολιδακης Παναγιώτης 1

2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ : Η ομάδα εργασίας συγκροτήθηκε με απόφαση της Διοικούσας Επιτροπής σχετικό έγγραφο με αριθμό 4465/ με θέμα : Σύνταξη ενιαίων κατευθυντήριων αρχών για τις μελέτες ΓΠΣ ΣΧΟΟΑΠ και την οργάνωση σχετικής ημερίδας Η εργασία της ομάδας βασίστηκε : Στην ανάλυση του θεσμικού πλαισίου και των προδιαγραφών των μελετών 1. Στην μελέτη εισηγήσεων που συγκέντρωσε η ομάδα και οι οποίες είχαν παρουσιαστεί σε ημερίδες με αντικείμενο τις μελέτες ΣΧΟΟΑΠ ΓΠΣ. 2. Σε αντίστοιχη βιβλιογραφία και δημοσιεύσεις αυτού του περιεχομένου 3. Στον πραγματικά πλούσιο προβληματισμό του διημέρου που οργανώθηκε με ευθύνη της ομάδας μας από το ΤΕΕ ΤΑΚ και είχε σαν θέμα : Χωροταξικός Πολεοδομικός Σχεδιασμός Γ.Π.Σ ΣΧΟΟΑΠ 4. Στην παρακολούθηση από μέλη της ομάδας αντίστοιχων μελετών, αλλά και στην εμπειρία μελών της ομάδας σε αντίστοιχες μελέτες και σε άρθρα και βιβλιογραφία με αντίστοιχο περιεχόμενο. Ο χρόνος διεξαγωγής της εργασίας δεν ήταν τυχαίος. Διαφάνηκε η αναγκαιότητα για την διατύπωση απόψεων και κατευθύνσεων την δεδομένη χρονική στιγμή για τους παρακάτω λόγους. - Υπήρχε πλέον συσσωρευμένη εμπειρία σε υπηρεσιακούς παράγοντες και μελετητές,μετά από την θεσμοθέτηση των πρώτων μελετών ΣΧΟΟΑΠ ΓΠΣ - Υπήρχε διάχυτη ανάγκη να διατυπωθούν νέες κατευθύνσεις, να επιβεβαιωθούν ή να απορριφθουν άλλες που από την αρχή και στην πορεία της εφαρμογής του νομού ή της διεξαγωγής των μελετών αναδέχθηκαν ώστε να υπάρχει ενιαία μεθοδολογία προσέγγισης από τα μέλη του ΤΕΕ. - Να εντοπιστούν και να αναδειχτούν τα προβλήματα στην διεξαγωγή των μελετών - Να αναδειχτεί και να προωθηθεί στις τοπικές αυτοδιοικήσεις (Καποδιστριακοί δήμοι) η αναγκαιότητα των μελετών ΓΠΣ- ΣΧΟΟΑΠ ως μοναδικό εργαλείο σήμερα χωροταξικού σχεδιασμού του αστικού και εξωαστικου χώρου. - Και τέλος να αναδειχτεί ο ρόλος του ΤΕΕ και η συμβολή του σε επιστημονικά θέματα πολεοδομίας και χωροταξίας. Σήμερα μετά την αποτυχία της χώρας μας να προχωρήσει επιτυχώς σ ένα συνολικό χωροταξικό σχεδιασμό στοχευόμενο στην αειφόρο ανάπτυξη είναι ανάγκη να προχωρήσουν οι χωροταξικές μελέτες σε αυτοδιοικητικό επίπεδο με οποίες ελλείψεις και αδυναμίες αυτό συνεπάγεται. Οι προοπτικές χωρικής ανάπτυξης της περιφέρειας εξαρτώνται από τις δράσεις που θα αναληφθούν για την δυναμική ενίσχυση των σημερινών 2

3 τάσεων με λειτουργίες σε εθνικό επίπεδο αλλά και με εκείνες που θα προωθηθούν σε τοπικό επίπεδο. Ο Νόμος 2508/97 σε συνδυασμό με τον Ν. 2742/99 είναι εργαλεία με σαφή πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα και παρέχουν την δυνατότητα στους σημερινούς ΟΤΑ της συνολικής χωροταξικής ρύθμισης στις περιοχές τους.(τουλάχιστον σε ότι αφορά την γεωγραφική τους ενότητα ) Στην περιφέρεια της Κρήτης έχουν ξεκινήσει 53 μελέτες ΣΧΟΟΑΠ /ΓΠΣ σύμφωνα με τον Ν2508/98 σε σύνολο 70 Δημων και κοινοτήτων ( Χανιά 14 από 25, Ρέθυμνο 9 από 12, Ηράκλειο 13 από 26, Λασίθι 7 από 8).Από αυτές έχουν εγκριθεί 6 ( Πλατανιά, Αρμένοι Γεωργιουπολη, Λαππαιοι Σητεία Ν. Αλικαρνασσός) και για ένα (Ιεράπετρας ) συντάσσεται απόφαση. Είναι ευτυχής συγκυρία ότι στην περιφέρεια της Κρήτης υπάρχει θεσμοθετημένο (ΦΕΚ 1486Δ / 2003) Το περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης και στο οποίο οφείλουν να εναρμονίζονται οι μελέτες των ΓΠΣ ΣΧΟΟΑΠ. Είναι επίσης ευτυχής συγκυρία ο προβληματισμός που προκάλεσε η θεσμοθέτηση του Εθνικού Χωροταξικού Πλαισίου και των Ειδικών Πλαισίων Χωροταξίας (ΑΠΕ Βιομηχανίας Τουρισμού ). 3

4 Στόχοι και περιεχόμενο των ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ Τα ΓΠΣ - ΣΧΟΟΑΠ του Ν. 2508/97, αφορούν στη ρύθμιση των πόλεων και οικισμών της χώρας, αλλά, σε αντίθεση με τα ισχύοντα στον Ν. 1337/83, καλύπτουν μια διευρυμένη γεωγραφική περιοχή η οποία, κατά κανόνα, συμπίπτει με τα όρια της νέας πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης (ολόκληρη η περιοχή του Δήμου). Ειδικότερα τα ΣΧΟΟΑΠ, τα οποία αποτελούν εργαλείο σχεδιασμού του Ν. 2508/97, είναι - όπως δηλώνει ο τίτλος τους - τα Σχέδια Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης των Ανοιχτών Πόλεων, αποτελούν με άλλα λόγια τα ΓΠΣ του μη αστικού χώρου (Ν. 2508/97 άρθρ.1 παρ. 3), εφ' όσον οι αντίστοιχοι οικισμοί είναι όλοι μικρότεροι των 2000 κατοίκων. Με βάση αυτά τα στοιχεία του Ν. 2508/97 επιτυγχάνεται η ταυτόχρονη ρύθμιση του χώρου εντός και εκτός των σχεδίων των πόλεων και οικισμών, έτσι ώστε η ικανοποίηση αναγκών ένταξης περιοχών σε σχέδια ή προς πολεοδόμηση ζώνες να εξισορροπείται με τις απαιτούμενες ρυθμίσεις προστασίας, κυρίως στον εξωαστικό χώρο. Οι μικροί οικισμοί, των οποίων μέχρι σήμερα η ρύθμιση γινόταν μεμονωμένα, χωρίς να είναι απόρροια γενικότερου σχεδιασμού, τώρα εντάσσονται σε ευρύτερα οικιστικά σύνολα - είτε μιας μεγαλύτερης πόλης, είτε ενός πλέγματος μικρών οικισμών - και κατ' αυτόν τον τρόπο η οικιστική τους οργάνωση εναρμονίζεται με τους γενικότερους στόχους του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού και με τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης. Μετά την ψήφιση του Ν. 2742/99: οφείλουν να εναρμονίζονται προς τις επιλογές ή κατευθύνσεις των εγκεκριμένων Περιφερειακών Πλαισίων ή, αν αυτά λείπουν, προς τις κατευθύνσεις του εγκεκριμένου Γενικού και των εγκεκριμένων Ειδικών Πλαισίων Χωροταξικού σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης. Μέχρι την έγκριση των παραπάνω πλαισίων, η έγκριση των ΓΠΣ... γίνεται μετά από συνεκτίμηση των διαθέσιμων στοιχείων του ευρύτερου χωροταξικού σχεδιασμού και ιδίως αυτών που απορρέουν από υφιστάμενες ή υπό εξέλιξη μελέτες χωροταξικού χαρακτήρα (αρθρ. 9 παρ. 1 Ν. 2742/99). Με άλλα λόγια, τα ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ αποτελούν την εξειδίκευση των Στρατηγικών Χωροταξικών σχεδίων της Περιφέρειας και των τυχόν χωροταξικών κατευθύνσεων νόμου, στο επίπεδο του νέου Δήμου. Πρωταρχικός στόχος η προώθηση της αειφόρου ισόρροπης και διαρκούς ανάπτυξης της Περιφέρειας σύμφωνα με τις φυσικές οικονομικές, κοινωνικές ιδιαιτερότητες της. 4

5 Συμπεράσματα-Κατευθύνσεις Οι μελέτες ΓΠΣ- ΣΧΟΟΑΠ ως μελέτες ανάπτυξης της περιοχής πρέπει να είναι σαφείς ως προς αυτό που εννοούμε βιώσιμο, δηλαδή η δράση να είναι περιορισμένη ή να έχει αναστρέψιμες περιβαντολλογικες επιπτώσεις να μην υποθηκεύει το περιβάλλον για τις επόμενες γενιές. Επομένως οι προτάσεις θα πρέπει να έχουν όλα τα χαρακτηριστικά μιας ήπιας μορφής ανάπτυξης. Η μη ύπαρξη όμως δεικτών σταθεροτύπων ή ενός συστήματος αντικειμενικών κριτηρίων που ν αντιστοιχούν σε τομείς ανάπτυξης και τα οποία θα διευκολύνουν τον προσδιορισμό των χαρακτηριστικών της ήπιας μορφής, δυσχεραίνουν το έργο των μελετητών. Ανάγκη λοιπόν μιας ακαδημαϊκής έρευνας σε εθνικό επίπεδο ώστε να καθοριστούν κατά το δυνατόν οι δείκτες σταθεροτυπα, κατευθύνσεις σε όλους τους κλάδους ανάπτυξης ώστε να προσδιοριστεί το πλαίσιο της ήπιας μορφής ανάπτυξης στην χώρα μας. Με την προϋπόθεση ότι οι πολιτικές επιλογές θα εναρμονίζονται με τα παραπάνω οι μελέτες αυτές θα στηριχτούν σε ένα ουσιαστικό πλαίσιο ανάπτυξης. Το επόμενο βασικό ζήτημα που επίσης διατυπώθηκε στην ομάδα είναι η πολυδιάσπαση των υπηρεσιών υπουργείων προστασίας και διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος. Το παραπάνω σε συνδυασμό με την αδυναμία συντονισμού αυτών επιβάλλει την σύσταση ενιαίου φορέα διαχείρισης του περιβάλλοντος ή σαφές πλαίσιο αρμοδιοτήτων και συνεργασίας Υπουργείων και υπηρεσιών. Αυτό το έλλειμμα καθιστά πιο έντονη την ανάγκη ενίσχυσης με κάθε τρόπο συντονισμού σε επίπεδο περιοχής ή Δήμου με την παρακάτω έννοια. - Συντονισμός εμπλεκόμενων υπηρεσιών - Συντονισμός μελετών που διεξάγονται κατά την ίδια χρονική στιγμή. - Συντονισμός μελετών σε όμορους δήμους με βασικό στόχο την δημιουργία και πέραν των ορίων των Δήμων ενιαίων χωρικών ενοτήτων και την αποφυγή θεσμοθέτησης μη συμβατών χρήσεων γης στις ίδιες γεωγραφικές ενότητες. - Ενημέρωση και πληροφόρηση στοιχείων μελετών που ήδη έχουν πραγματοποιηθεί και αφορούν την περιοχή μελέτης και τέλος δημιουργία μηχανισμών ελεγχου σύμφωνα με τα κριτήρια της, αποκέντρωσης και οι οποίοι θα απευθύνονται σε περιορισμένο πεδίο δράσης π.χ. Περιφέρειας και να λειτουργεί ως ξεχωριστή υπηρεσία. Υπηρεσία που θα μελετά και θα προτείνει : o προς τους υπερκείμενους φορείς για εφαρμογή πολιτικών και θεσμικών μέτρων. o Προς τους ΟΤΑ και εμπλεκόμενους φορείς για την προώθηση των μελετών. 5

6 o Τον καθορισμό προτεραιοτήτων των μέσω βραχυπρόθεσμων ενεργειών. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΜΕΣΗ ΑΝΑΓΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΩΝ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΑΠΟ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ στην οποία μπορεί να ανατεθεί και η μηχανοργάνωση του γεωγραφικού χώρου της περιφέρειας (καταγραφή πληροφοριών δημιουργία χαρτών ) για την φυσιογνωμία της περιφέρειας για τις κάθε είδους προστατευόμενες περιοχές κλπ. - Επισημάνθηκε επίσης ο ανορθόδοξος τρόπος των επιπέδων σχεδιασμού στην χώρα μας. Είναι γνωστό ότι στην χώρα μας προηγήθηκαν υποκείμενοι σχεδιασμοί των υπερκείμενων. Τα προαναφερόμενα προβλήματα συνοδευόμενα από τις ελλείψεις του νομοθετικού πλαισίου καθώς και την απουσία συντονισμού των υπηρεσιών και σε τοπικό επίπεδο δυσχεραίνουν την διαδικασία παραγωγής και ολοκλήρωσης των μελετών παρουσιάζοντας μεγάλες καθυστερήσεις αλλά και το έργο των ΟΤΑ ώστε οι μελέτες ΓΠΣ- ΣΧΟΟΑΠ να λειτουργήσουν ως επιτελικά εργαλεία σχεδιασμού αντιστρατευοντας την συνεκτική διαχείριση του χώρου. - Τονίζουμε και εδώ την σημασία επίσπευσης των διαδικασιών για την σύνταξη κτηματολογίου Δασολογίου. Η άρνηση της πολιτείας να προχωρήσει στην σύνταξη του η μη καταγραφή της Δημοτικής περιουσίας από τους Δήμους αλλά και η ανυπαρξία πολλές φορές στοιχείων για την εκκλησιαστική περιουσία είναι παράμετροι καθοριστικοί για την αποτελεσματικότητα και το επίπεδο ρύθμισης που απαιτούν οι χωροταξικές μελέτες. 1* - Ο σχεδιασμός θα πρέπει να βασίζεται σε οικονομικά επιχειρησιακά προγράμματα των ΟΤΑ τα οποία ή πρέπει να προϋπάρχουν ή να μελετώνται παράλληλα. Είναι βασικό το παραπάνω έλλειμμα στο να είναι ο χωροταξικός σχεδιασμός πραγματικά αναπτυξιακός. Είναι δε προφανές με όσα παραπάνω διατυπώνονται ότι ο καθορισμός χρήσεων, ρυθμίσεων ανάδειξης και προστασίας μέσω του ΓΠΣ ΣΧΟΟΑΠ δεν συνιστά εργαλεία χωρικής ανάπτυξης και περιβαλλοντικής προστασίας εάν δεν υπάρχει δυνατότητα υλοποίησης των προτάσεων του μέσω των επιχειρησιακών και χρηματοοικονομικών σε κεντρικό κατ αρχήν επίπεδο αλλά και σε τοπικό επίπεδο. Μόνο έτσι επιτυγχάνεται σωστός σχεδιασμός με αντιστοίχιση δηλαδή του αναπτυξιακού σχεδιασμού με τον χωροταξικό σχεδιασμό. Σημειώνεται ότι οι ΟΤΑ έχουν υποχρέωση να συντάξουν επιχειρησιακά προγράμματα. - τονίζεται ότι χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή ώστε τα ΓΠΣ- ΣΧΟΟΑΠ να στοχεύουν σε περιορισμούς και απαγορεύσεις μέσα από την διατύπωση αναπτυξιακού βιώσιμου και υλοποιήσιμου Σχεδιασμού. Και ότι οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης οι οποίοι αναλαμβάνουν την υλοποίηση του παραπάνω Σχεδιασμού θα πρεπει να είναι εφοδιασμένοι με τα τεχνικά και οικονομικά μέσα καθώς επίσης και με το απαραίτητο ανθρώπινο δυναμικό 6

7 - Εξυπακούεται πως κάθε Δήμος θα πρέπει να δημιουργήσει ένα κέντρο πληροφόρησης που αφορά στην περιοχή του. Είναι απαραίτητο σήμερα και όχι μόνο για την διεξαγωγή των ΓΠΣ ΣΧΟΟΑΠ να υπάρξουν τέτοιες υπηρεσίες που θα ασχολούνται και την συλλογή στοιχείων (π.χ. εντοπισμός Δημοτική ιδιοκτησίας μελέτες που έχουν ανατεθεί στην περιοχή τους κλπ.). Τέλος επισημάνθηκε η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ. Απαιτείται πολύς κόπος ώστε να γίνει συνείδηση σ όλους τους εμπλεκόμενους φορείς ότι η Χωροταξία είναι ζήτημα ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ σ όλα τα επίπεδα και άρα χρήζει της πρέπουσας σημασίας. Η ενεργός συμμετοχή των κατοίκων, του χρήστη σε κάθε περιοχή τόσο στην διαδικασία της παραγωγής της μελέτης όσο και στην εφαρμογή, εξασφαλίζει την ουσιαστικότητα αυτού του εργαλείου. Και αυτό πρέπει με ευθύνη της τοπικής αυτοδιοίκησης να παροτρύνεται σε κάθε φάση σχεδιασμού και εφαρμογής. Αστικός χώρος πόλεις οικισμοί Περιεχόμενο αυτού του κεφαλαίου είναι η ανασυγκρότηση της πολεοδομικής δομής της πόλης και η οργάνωση της σε πολεοδομικές γειτονιές (παράμετρος που μπήκε με τον Ν. 1337) με στόχο την δημιουργία ενός καλύτερου επιπέδου ζωής για τους κατοίκους. Δεν κρίνεται σκόπιμο να αναφερθούμε λεπτομερώς στο τι θα πρέπει να περιλαμβάνουν οι μελέτες σ αυτό το κεφάλαιο. Διατυπώνονται στις προδιαγραφές των ΓΠΣ-ΣΧΟΟΑΠ θα εστιάσουμε σε προβλήματα που επισημάνθηκαν. - Ορθολογική κατανομή των χρήσεων γης σε κάθε πόλη ή οικισμό αλλά και ιεράρχηση των οικισμών πόλεων με στόχο την χωροθετηση κεντρικών και άλλων λειτουργιών ώστε να δοθεί μέσα από τον σχεδιασμό η έννοια της συμπληρωματικότητας αλλά και της δικτύωσης αυτών. - Τα ΓΠΣ ΣΧΟΟΑΠ δεν δημιουργούν δικαίωμα απαλλοτρίωσης. Χρειάζεται συνεπώς προσοχή όταν χαρακτηρίζονται χώροι κοινόχρηστοι και κοινωφελείς (εξασφάλιση της ιδιοκτησίας ή τρόπος απόκτησης της ) π.χ. το κοινόχρηστο πράσινο ως χρήση δεν είναι συμβατή σε επίπεδο ΓΠΣ ΣΧΟΟΑΠ.Είναι συμβατό το αστικό πράσινο γιατί δεν είναι αναγκαστικά χρήση για απαλλοτρίωση υπάρχει η δυνατότητα κάποιων χρήσεων και απαιτεί εξειδίκευση αυτών δίδοντας τους την απαραίτητη τεχνική υποδομή. Γενικότερα έχει ήδη εντοπιστεί το πρόβλημα της εξασφάλισης της γης εντος των οικισμών. Η κλιμάκωση των εισφορών σε γη συνάρτηση του μεγέθους της ιδιοκτησίας είναι εξαιρετικά προβληματική δεδομένου ότι αποδίδει συνολική έκταση γης για δημιουργία κοινόχρηστων χώρων και κοινωφελών εγκαταστάσεων εκεί που οι ανάγκες είναι αυξημένες, δηλαδή σε περιοχές με μικρά οικόπεδα. Στον καθορισμό της γης προς επέκταση θα πρέπει να συνυπολογίζεται το παραπάνω ώστε να υπάρξει ικανοποίηση της 7

8 παραμέτρου των κοινωνικών αναγκών και ποιοτικών κριτηρίων διαβίωσης. - Ανάδειξη - προστασία και σαφής ορισμός των περιοχών που χρειάζονται ειδικές παρεμβάσεις.ιδιαίτερη έμφαση σε ότι αφορά στην πολιτιστική κληρονομιά και στα παραδοσιακά σύνολα των οικισμών. - Προστασία και ενίσχυση του Δημοσίου χώρου με αύξηση της ποσότητας αλλά και της ποιότητας αυτού. Είναι μια παράμετρος που πρέπει να επιμείνουμε πολύ στην παραγωγη δηλαδή του Δημοσίου χώρου αλλά και στον τρόπο διαχείρισης του με βασικό άξονα την απόδοση του στην κοινή ωφέλεια. - Επιλογή συντελεστών δόμησης και πυκνοτήτων ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής. Ο μέσος συντελεστής δόμησης που ορίζεται αφορά μόνο τις οικοδομικές επιφάνειες. - Ορισμός της περιοχής επέκτασης με κριτήρια πραγματικών αναγκών και της συνεκτικής ή συμπαγούς πόλης. - Η περιοχή επέκτασης θα πρέπει εφ όσον αυτό είναι δυνατόν να περικλείεται με περιοχή του περιαστικου χώρου ώστε να είναι δυνατή η μελλοντική τροποποίηση της και η επέκταση της. Σε κάθε περίπτωση δεν θα πρέπει να είναι εμπόδιο για την ανάπτυξη της περιοχής, και αυτό θα επιτευχτεί μόνο με την πραγματική επαφή του μελετητή με την περιοχή. 8

9 Ο εξωαστικος χώρος Ο αστικός χώρος, το ανθρωπογενές περιβάλλον γενικότερα είναι αναπόσπαστο μέρος του φυσικού περιβάλλοντος. Η μεταξύ τους συνύπαρξη και η αλληλεπίδραση επί αιώνες κάνει τον διαχωρισμό αδύνατο. Έτσι είναι σαφές ότι η σωστή λειτουργία και ανάπτυξη-προστασία και ανάδειξη ενός οικιστικού συνόλου και η ρύθμιση προστασία του εξωστικού χώρου σύμφωνα με τις παραπάνω έννοιες είναι ζητήματα αλληλένδετα. Μεγάλο ζητούμενο των ΓΠΣ-ΣΧΟΟΑΠ εκτός σχεδιασμού του αστικού χώρου και ο εξωαστικος χώρος. Συνεπώς ο σχεδιασμός θα πρέπει να περιλαμβάνει: - Τα όρια πόλεων και οικισμών (εντος σχεδίου περιοχές)ως αναπόσπαστο μέρος του φυσικού περιβάλλοντος - Περιοχές ειδικής προστασίας μέσης υψηλής ή απόλυτου προστασίας αδόμητες περιοχές, τον καθορισμο ζωνών της γεωργικής γης (εντατική καλλιέργεια ή βιοκαλλιέργεια) ή περιοχές με ελέγχους δόμησης και οι οποίες θα πρέπει να αναφέρονται σε όλα τα στοιχεία της φύσης ( π.χ. ύδατα, δάση, έδαφος,θήρα, αλιεία, εξόρυξη, δρυμοί, θαλάσσια πάρκα, μνημεία φύσης, παράκτιες περιοχές αιγιαλός και παραλία). - Ζώνες αναπτυξιακών παραγωγικών δραστηριοτήτων - Περιοχές ειδικά ρυθμιζόμενης πολεοδόμησης. Η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση μέσα από τα Γ.Π.Σ ΣΧΟΟΑΠ απαιτεί καθορισμό τουλάχιστον των παρακάτω χαρακτηριστικών - Καθορισμός των ιδιαιτεροτήτων και δυνατοτήτων - Όρια - Βαθμός προστασίας - Χρήσεις - Αντοχές (κορεσμός-φέρουσες ικανότητες ) Η πρώτη διαπίστωση και το επίκεντρο των παρεμβάσεων συνίσταται στο ότι : - Ο φυσικός χώρος δεν είναι χώρος που διατίθεται για δόμηση - Είναι γεγονός ότι οι επεκτάσεις πόλεων και οικισμών εις βάρος του φυσικού τοπίου αυξάνονται χρόνο με το χρόνο δραματικά σύμφωνα με στοιχεία της ΕΣΥΕΑ. - Οι προσδοκίες που δημιουργήθηκαν στον κόσμο επί σειρά ετών για την δυνατότητα δόμησης κάθε αγροτεμαχίου θα πρέπει να εκλείψουν. ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΛΟΙΠΟΝ κατ αρχή μια ΣΤΙΒΑΡΗ ΡΥΘΜΙΣΗ για τις εκτός σχεδίου περιοχές σε κεντρικό επίπεδο που δυστυχώς δεν υπήρξε στο Εθνικο Χωροταξικό Πλαίσιο που προωθήθηκε από το ΥΠΕΧΩΔΕ. Θα πρέπει λοιπόν 9

10 να υπάρξουν κατευθύνσεις τουλάχιστον σε περιφερειακό επίπεδο και να γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες ώστε όλοι οι εμπλεκόμενοι να συμφωνήσουν. σε κάθε οριοθέτηση ζωνών ανάπτυξης ή προστασίας θα πρέπει σαφώς να καθορίζεται αν επιτρέπεται ή όχι η δόμηση αν περιορίζεται κλπ. Σ ότι αφορά τις επεκτάσεις πόλεων και οικισμών και την εκτός Σχεδίου Δόμηση η ομάδα εργασίας κατέληξε στα παρακάτω συμπεράσματα : - Καθορίζονται οι περιοχές επέκτασης των οικισμών και αυτές αποτελούν κατ αρχήν τις περιοχές Α κατοικίας μαζί με τις απαραίτητες κοινωνικές υποδομές και τον αναγκαίο δημόσιο χώρο όπως ήδη αναφέρθηκε. Νομίζουμε πως είναι προς την σωστή κατεύθυνση η εκτίμηση χωρητικότητας των οικισμών με βάσει τον πληθυσμό αιχμής (μόνιμος και εποχικός πληθυσμός ) καθώς επίσης και τον συνυπολογισμό των στοιχείων που δηλώνουν τις εκφρασμένες τάσεις(π.χ. αγοραπωλησιες,οικοδομικές άδειες κλπ). - Οι οικιστικές πιέσεις για Α κατοικία αλλά και σε πολλές περιπτώσεις για παραθεριστική κατοικία θα πρέπει να απορροφώνται εντος του υπάρχοντος δικτύου οικισμών. Είναι σωστό από κάθε επιστημονική πλευρά της πολεοδομίας ( οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ). - Οι περιοχές ειδικά ρυθμιζόμενης πολεοδόμησης (ΠΕΡΠΟ) δεν θα πρέπει να προορίζονται για Α κατοικία. Εξετάζεται ο καθορισμός περιοχών ΠΕΡΠΟ για χρήσεις όπως πάρκα νεολαίας - εκπαίδευσης - αναψυχής - αρχαιολογικά -εμπορίου κλπ. στα οποία χρειάζεται να δοθούν ειδικοί οροί δόμησης και ταυτόχρονα απαιτούν γενικότερη πολεοδομική ρύθμιση.επίσης για παραθεριστική κατοικία ιδιαίτερα σε ευαίσθητα οικοσυστήματα (π.χ. παράκτιες περιοχές και στις οποίες χρειαζεται συγκέντρωση της οικιστικής ανάπτυξης. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να εξαντλείται η δυνατότητα της απορρόφησης των οικιστικών πιέσεων μόνιμης και παραθεριστικής κατοικίας στους ήδη υπάρχοντες οικισμούς.το οικιστικό απόθεμα ιδιαίτερα στους παραδοσιακούς οικισμούς και η επανάχρηση του είναι η πρωταρχική λύση για αυτές τις πιέσεις Η θεσμοθέτηση περιοχών ΠΕΡΠΟ θα πρέπει να είναι περιορισμένη και φειδωλή - Την πλήρη απαγόρευση της δόμησης σε χωρικές ενότητες υψηλής προστασίας σε γη υψηλής παραγωγικότητας, σε δασικές και αναδασωτέες περιοχές, σε αρχαιολογικούς χώρους υψηλής προστασίας. - Τον περιορισμό της δόμησης σε περιοχές ειδικής προστασίας και αύξηση των ορίων κατάτμησης της γης με μεταβατικές διατάξεις. 10

11 - Κατάργηση των εκτός σχεδίου παρεκκλίσεων αρτιότητας οικοπέδων και δόμησης που ισχύουν σήμερα. Αυτό συμβάλει στην ελαχιστοποίηση της εκτός σχεδίου δόμησης αλλά και στην προστασία των κύριων οδικών αξόνων. - Καθορισμός των αναπτυξιακών ζωνών δραστηριοτήτων με σαφή ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά.(τουριστικές, βιομηχανικές, βιοτεχνικές, κτηνοτροφικές κλπ. ) - Ενίσχυση με κάθε τρόπο των οχλουσων χρήσεων ή παραγωγικών μονάδων για την δημιουργία οργανωμένων υποδοχέων (μεταποίησης, κτηνοτροφίας κλπ. ) - Σαφής οριοθέτηση των μορφών εντατικής καλλιέργειας (π.χ. θερμοκηπίων και καθορισμός ποιοτικών χαρακτηριστικών.) Επίσης με κοινωνική συναίνεση υιοθέτηση βιολογικών καλλιεργειών. - Στις παράκτιες περιοχές γίνεται αποδεκτό κατ αρχήν η απαγόρευση για τις εκτός σχεδίου περιοχές της δόμησης στην ζώνη των 100 μέτρων από τις ακτές. Οι ακτές ανήκουν στα ευπαθή οικοσυστήματα έτσι αποτελούν ιδιαίτερο κομμάτι του αστικού αλλά και εξωαστικου χώρου άρα θα πρέπει να είναι επιτρεπτές ήπιες παρεμβάσεις, αποκλείονται βιομηχανικές ζώνες τουλάχιστον για την περιοχή της Κρήτης (πέρα αυτών που χρήζουν υποστήριξη από την θάλασσα ). Η οικιστική ανάπτυξη σε παράκτιες περιοχές θα πρέπει να γίνεται προστασία ενώ η πρόβλεψη και προστασία αδόμητων περιοχών εντάσσεσαι σε μια σωστή προσέγγιση σχεδιασμού. - Μέσα από τα ΓΠΣ-ΣΧΟΟΑΠ θα πρέπει να αντιμετωπίζεται η πλήρης χωροταξική προσέγγιση των ορεινών όγκων με βασικό κριτήριο την ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΩΝ ΟΡΩΝ ΓΙΑ ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗΣ ΤΟΥΣ και με τα ποιοτικά κριτήρια που ήδη αναφέρθηκαν. Ιδιαίτερα τονίζουμε την προσοχή που χρειάζεται για την χάραξη οδικών αξόνων ώστε να μην διαταράσσεται το φυσικό περιβάλλον καθώς επίσης και την οριοθέτηση των άκτιστων ζωνών των κορυφογραμμών σύμφωνα με την νομοθεσία. - Τον καθορισμό ζωνών - μνημεία φύσης με αποτύπωση αναβάθμιση, και διατήρηση με ποιοτικά χαρακτηριστική βάση δένδρα, μονοπάτια. - Τον καθορισμό Αρχαιολογικών χώρων υψηλής προστασίας. - Στις περιοχές NATURA θα πρέπει να καθορίζονται ζώνες προστασίας (ΖΕΠ) και χρήσεις γης σε ένα πρωταρχικό στάδιο τέτοιο που δεν θα υποθηκευσουν τις ειδικές μελέτες των περιοχών αυτών που σύμφωνα με οδηγία της Ευρωπαϊκής ένωσης και από την θεσμοθέτηση τους η χώρα μας είχε και έχει υποχρέωση να υλοποιήσει. - Οι περιοχές NATURA 2000 σύμφωνα με την ευρωπαϊκή οδηγία 92/43 θεσμοθετήθηκαν με σκοπό να συμβάλουν στην προστασία βιολογικής ποικιλότητας μέσου της διατήρησης των φυσικών οικοτοπων, καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας. Οι περιοχές 11

12 ΝATURA αντιπροσωπεύουν σήμερα το 20% της εδαφικής επικράτειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης με ένα δίκτυο (ΖΕΠ) ζώνες Ειδικής Προστασίας και (ΕΖΔ) ειδικές ζώνες Διατήρησης. Τα μέτρα τα οποία πρέπει να λαμβάνονται σύμφωνα πάντα με την οδηγία να αποσκοπούν στη διασφάλιση της διατήρησης ή της αποκατάστασης σε ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης. - Στις παράκτιες περιοχές ρυθμίζονται και οι θαλάσσιες δραστηριότητες (ιχθυοκαλλιέργειες, μεταφορές κλπ. ) καθώς επίσης και οι υποδομές (δρόμοι-λιμάνια μαρίνες), - Σήμερα και σε συνδυασμό με το χωροταξικό Σχεδιασμό και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες πηγές ενέργειες υπάρχει αναγκαιότητα χωροθετησης περιοχών καταλληλότητα προτεραιότητες για όλες τις μορφές Α.Π.Ε. με κριτήριο την ενοποίηση των ζωνών και όχι την διασπορά του προκειμένου να αποφθεχθούν οι μεγάλες εγκαταστάσεις πυλώνων, δικτύων δρόμων, και παράλληλο καθορισμό της φέρουσας ικανότητας για την περιοχή. Στην συνέχεια παρατίθενται πρακτικά ζητήματα που αναδείχτηκαν στην πορεία των εργασιών - Είναι σκόπιμο οι ζώνες χρήσεις γης να ορίζονται από φυσικά όρια - Μεταξύ των συγκρουόμενων χρήσεων γης να υπάρχει καθορισμός χρήσης που να τηρεί τα κριτήρια προστασίας, αποθέματος γης για τυχών επέκταση κλπ. - Οικοτουριστικες δραστηριότητες μπορούν να χωροθετηθουν σε γεωργική γη. (καθορισμός μιας τουλάχιστον επιφάνειας αποθήκευσης ). Στο σημειο αυτό κρίνεται απαραίτητο να αναφέρουμε ότι το χωροταξικό πλαίσιο της Κρήτης θέτει τους παρακάτω στόχους : - Τον πρωτογενή τομέα και τα προϊόντα του δηλαδή την διαφύλαξη του αγροτικού χώρου - Το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον - Τον ποιοτικό τουρισμό Και τα οποία μέχρι και σήμερα αποτελούν τα τρία ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Στην Κρήτη, εάν εξαιρεθούν οι συμπαγείς πυρήνες των οικιστικών κέντρων και οι εκτεταμένες ζώνες των τουριστικών δραστηριοτήτων, καθώς και οι ορεινές ζώνες άνω των μ., όλος ο υπόλοιπος χώρος κατατάσσεται στην κατηγορία του αγροτικού χώρου, με γεωργικές και κτηνοτροφικές δραστηριότητες. Έτσι από το Χωροταξικό Πλαίσιο προκύπτει ότι θα πρέπει : 1. να αναγνωριστεί το απαραίτητο τμήμα της σήμερα γεωργικής γης ως "χρήσης προτεραιότητας", με την έννοια ότι η γεωργική δραστηριότητα αποτελεί βασική παραγωγική και δύναται να αποτελέσει βασική περιβαλλοντική δραστηριότητα και επομένως επιβάλλεται να προστατευτεί θεσμικά, ώστε να μην συνεχίσει να απομειώνεται από 12

13 άλλες χρήσεις. Η απαραίτητη γεωργική γη που θα προστατευθεί θεσμικά θα προκύψει μέσα από ανάλογες μελέτες και θα οροθετηθεί μέσα από ΓΠΣ ή ΣΧΟΟΑΠ. 2. να οριοθετηθούν οι κτηνοτροφικές ζώνες και να καθιερωθεί θεσμικά η υποχρέωση για την άσκηση της κτηνοτροφικής δραστηριότητας σε "ζώνες εναλλασσόμενης βόσκησης", για την προστασία των δασών και των εδαφών και την ανανέωση του φυσικού περιβάλλοντος. 3. Η προστασία της "γεωργικής γης προτεραιότητας" από τον ανταγωνισμό άλλων δραστηριοτήτων, θα συνδυάζεται με μέτρα συμπλήρωσης του δικτύου μεταφορικών και λοιπών τεχνικών υποδομών, ενώ θα θεσμοθετηθεί πλαίσιο επιτρεπομένων ή μη χρήσεων, καθώς και ειδικών περιορισμών στην κατάτμηση και στη δόμηση, αφ' ενός με προτεραιότητα στις ήδη αρδευόμενες και στις προβλεπόμενες να αρδευτούν ζώνες και αφ' ετέρου στη λοιπή γεωργική γη. 4. Η διατήρηση ικανοποιητικού ποσοστού και καλύτερης ηλικιακής σύνθεσης πληθυσμού στην ύπαιθρο θα υλοποιείται με περαιτέρω διεύρυνση των δυνατοτήτων συμπληρωματικής απασχόλησης (με πιλοτικές ενέργειες αυτοτροφοδοτούμενης ανάπτυξης, αγροτοτουρισμός σε ζώνες με ιδιαίτερα σημαντικούς φυσικούς, πολιτιστικούς και ιστορικούς πόρους), ενώ θα στηρίζεται, θα διευρύνεται και θα προστατεύεται, με χωροταξικά μέτρα. Συμπερασματικά : Οριοθετούμε για προστασία την γεωργική γη Οριοθετούμε τις κτηνοτροφικές ζώνες Οριοθετούμε την εκτός Σχεδίου Δόμηση Οριοθετούμε τις εκτάσεις που μπορούν να δεχτούν εναλλακτικές μορφές ανάπτυξης π.χ. αγροτοτουρισμου, σε γη με φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους, και όχι τυχαία και με χαρακτηριστικά ήπιας μορφής ανάπτυξης, οικοτουρισμο κλπ. Οριοθετούμε κάθε παραγωγική δραστηριότητα που έχει να κάνει με την επεξεργασία τυποποίηση αγροτικών προϊόντων εξετάζετε κατά περίπτωση η χωροθετηση τους εντος της γεωργικής γης. Ενεργειακοί πόροι και Βιώσιμη Χωροταξία Η προσπάθεια εξεύρεσης ενεργειακών πόρων οι οποίοι παρακολούθησαν ως ήταν φυσικό την ανάπτυξη της παραγωγής και της τεχνολογίας αποτελει χαρακτηριστικό παράδειγμα άντλησης των φυσικών πόρων.συνακόλουθο όμως αυτού και της αλόγιστης κατάχρησης οι δραματικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. 13

14 Έτσι σήμερα μιλάμε για την υιοθέτηση προώθηση μέσα από τα ειδικά χωροταξικά και τα ΣΧΟΟΑΠ καθαρότερων τεχνολογιών για απόκτηση ενέργειας. Από το χωροταξικό ΑΠΕ υπάρχουν κατευθύνσεις όπως φέρουσες ικανότητες και κατευθύνσεις χωροθετησης του. Αυτές οι παράμετροι θα πρέπει να συνεκτιμώνται μαζί με τις παραμέτρους της χωροταξίας και να ορίζονται οι ζώνες υποδοχής τους με ποιοτικά κριτήρια πρόταση για τα οικονομικά μέτρα των έργων και ενεργειών για ανάταξη των περιβαντολλογικων επιπτώσεων. Μεταφορές και Βιώσιμη ανάπτυξη Είναι γνωστό ότι το θέμα των μεταφορών (κινητικότητα) παραμένει μια κρίσιμη πρόσκληση για τον αστικό σχεδιασμό και την διαχείριση του αλλά και στην δημιουργία ανοιχτών πόλεων. Το διάγραμμα κινήσεων των μεταφορικών μέσων πρέπει να υπακούει στην δικτύωση των οικισμών. Όμως η υποδομή των μεταφορικών επιδρά στο τοπίο με πολλούς τρόπους. Επισημαίνουμε ιδιαίτερα την προσοχή στην χάραξη έργων οδοποιίας σε ορεινές περιοχές και σε περιβαλλοντικά ευαίσθητα τοπία και οι οποίες πρέπει να γίνονται με ιδιαίτερες προδιαγραφές. Η σύγχρονη αντίληψη της συμπαγούς πόλης αειφόρου πόλης προϋποθέτει απόρριψη της ομοκεντρικής ανάπτυξης και της κυριαρχίας του αυτοκινήτου. Σήμερα πέρα από την κυκλοφορία των ιδιωτικών αυτοκινήτων και των φυσικών πόρων υπάρχει και η ψηφιακή κυκλοφορία.είναι η κυκλοφορία που επιτρέπει να στήνει ο εργαζόμενος την εργασία του σε απομακρυσμένους τόπους. Αυτή η δυνατότητα όπως και η απόκτηση πληροφοριών, γνώσεων, εξυπηρετήσεων του πολίτη με ψηφιακή υποστήριξη πιστεύουμε ότι στο μέλλον θα καθορίσει σημαντικά τα πράγματα στις μεταφορές. Θα αναπτυχθούν τόποι διαμονής στην περιφέρεια κάτω από διαφορετικό πλαίσιο ανάπτυξης. Τελειώνοντας τονίζουμε ιδιαίτερα ότι πέρα από την αναγκαιότητα συντονισμού τα επίπεδα του οποίου ήδη αναφέρθηκαν θα πρέπει να δοθεί βάρος στον έλεγχο υλοποίησης. Είναι προφανής η ανάγκη δημιουργίας αντίστοιχης υπηρεσίας. 14

15 ΕΠΙΛΟΓΟΣ Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 η ανθρωπότητα άρχισε να αντιλαμβάνεται με οργανωμένο τρόπο την έννοια των περιβαντολλοντικων ορίων κατά την διαδικασία της οικονομικής ανάπτυξης. Χρήση σ όλους τους τομείς των όρων βιωσιμότητα ή αειφορια έγινε μετά την έκθεση Brundtland του ΟΗΕ (1987). Ισχυρή ώθηση στο θέμα της εκπόνησης ΤΟΠΙΚΩΝ ΠΛΑΙΣΙΩΝ ΚΑΙ ΔΡΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ δόθηκε στην συνδιάσκεψη του Ρίου το 1992 με την συγκρότηση του πλαισίου LOCAL AGENDA 21 (LAZI) όπου στο κεφάλαιο Πρωτοβουλίες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την υποστήριξη της Agenda 21 αναφέρεται ότι το 1996 οι Τ.Α. θα πρέπει να έχουν καταλήξει με συναινετικές διαδικασίες σ ένα Τοπικό Πλαίσιο Δράσεων για την περιοχή τους.. Πέραν τούτου δράσεις συγκεκριμένες προτείνονται συνεχώς όπως ΣΑΚΧ (Σχέδιο ανάπτυξης κοινοτικού χώρου ) ψηφίσματα του Ε.Κ. όπως εκείνο στις 21/10/2008 σχετικά με την διακυβέρνηση και την εταιρική σχέση στο εθνικό και περιφερειακό επίπεδο και μια βάση για τα σχέδια στον τομέα της περιφερειακής πολιτικής (2008/2064(ΙΝΙ) ). Το ερώτημα βέβαια που πάντα υπάρχει στον απλό πολίτη, γιατί μετά απ όλες αυτές τις πρωτοβουλίες σε θεωρητικό επίπεδο και σ ένα βαθμό σε εθνικό επίπεδο οι ενέργειες για την υλοποίηση του στόχου της προστασίας του περιβάλλοντος και της αειφόρου ανάπτυξης σκοντάφτει ή ακόμα χειρότερα παίρνονται πρωτοβουλίες που έρχονται σε σύγκρουση με τον αρχικό συμφωνημένο στόχο. Τελειώνουμε με την ελπίδα ότι μέσα από αυτή την προσπάθεια θα ωριμάσουμε περισσότερο για την δημιουργία κοινοτήτων αειφόρων κοινωνιών, αειφόρας και διαβίωσης,και θα φροντίσουμε για την επαναφορά της φύσης και την προσθήκη στο περιβάλλον περισσότερο από αυτό που αφαιρείται. 1* Χαρακτηριστικό το άρθρο της Τανιας Γεωργιοπουλου για το τι σημαινει η ελλειψη Δασολογιου Διεκδικούν 2 εκατ. στρέμματα δάσους! Ασφυκτικές πιέσεις για αποχαρακτηρισμούς δασικών εκτάσεων, που ευνοούνται και από το προεκλογικό κλίμα Της Τανιας Γεωργιοπουλου, "Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ" Μεγάλες είναι οι πιέσεις για αποχαρακτηρισμούς δασικών εκτάσεων δεδομένου του «ευνοϊκού» κλίματος που επικρατεί για νομιμοποίηση αυθαιρεσιών. Πάνω από οικογένειες διεκδικούν δάση και δασικές εκτάσεις, ενώ υπολογίζεται ότι περισσότερα από στρέμματα δασών και δασικών εκτάσεων έχουν καταπατηθεί από ιδιώτες και συνεταιρισμούς. Οι διεκδικήσεις μόνο στην Πεντέλη αφορούν τριπλάσια έκταση από τη συνολική του ορεινού όγκου. Η ανυπαρξία δασικών χαρτών καλλιεργεί και επιτρέπει την αυθαιρεσία, καθώς δεν έχει καθοριστεί σαφώς ποιες περιοχές είναι δασικές και άρα τι επιτρέπεται και πού. Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία ενός άκρως επικίνδυνου σκηνικού για την προστασία των δασών μέσα στο οποίο κανένας ιδιώτης, δήμος, νομός δεν μπορεί να προγραμματίσει οποιοδήποτε αναπτυξιακό έργο με ξεκάθαρους και κυρίως νόμιμους όρους. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη Θεσσαλία η αρμόδια διεύθυνση δασών χρειάστηκε να αναθέσει εκτός διαδικασιών τη σύνταξη δασικών χαρτών για την περιοχή, ώστε να οριοθετηθεί ο δασικός χώρος, προκειμένου να γίνουν στη συνέχεια τα γενικά 15

16 πολεοδομικά σχέδια. Το τοπίο μάλιστα δεν πρόκειται να ξεκαθαρίσει σύντομα, καθώς το αρμόδιο Ταμείο Δασών του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης δεν διαθέτει τα αναγκαία κονδύλια. Την ίδια στιγμή, ακόμα και όσα σχεδιάζονται και δρομολογούνται τελικά αποδεικνύονται στην πράξη ανεφάρμοστα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το ανίσχυρο στην πράξη Εθνικό Χωροταξικό. Παρά τα όσα αναφέρει «για συμπαγείς πόλεις» και περιορισμό της «εκτός σχεδίου δόμησης», το ΥΠΕΧΩΔΕ παρουσιάζει νέους αυτοκινητόδρομους που θα εκτινάξουν τη δόμηση στη νότια και ανατολική Αττική, οι δήμοι προχωρούν σε επεκτάσεις των σχεδίων και οι περιφέρειες εγκρίνουν γενικά πολεοδομικά σχέδια χωρίς να οριοθετούνται οι δασικές περιοχές Τα δασαρχεία σηκώνουν τα χέρια ψηλά Η έλλειψη δασικών χαρτών, εκτός των άλλων, πρακτικά τινάζει στον αέρα κάθε προσπάθεια πολεοδομικής τακτοποίησης. Προκειμένου να καταρτιστούν τα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΓΠΣ) και τα ΣΧΟΑΑΠ (το αντίστοιχο για τις μικρότερες περιοχές), οι μελετητές πρέπει να γνωρίζουν τις χρήσεις γης στην περιοχή. Ζητούν λοιπόν από τα δασαρχεία τις σχετικές πληροφορίες, που όμως αδυνατούν να τις παρέχουν εφόσον δεν διαθέτουν τελεσίδικους δασικούς χάρτες. «Επρεπε να γίνει πράξη χαρακτηρισμού για τεράστιες εκτάσεις όπου υπήρχαν πολλά προβλήματα» τονίζει ο γενικός διευθυντής δασών ν. Λάρισας, κ. Β. Κουκουτίμπας. Χαρακτηριστικά, για να συνταχθεί το ΣΧΟΑΑΠ του δήμου Μελιβοίας μέσω του οποίου καθορίζονται οι περιοχές όπου μπορεί να υπάρξει οικιστική ή άλλη αξιοποίηση, χρειαζόταν το δασαρχείο να δώσει χαρακτηρισμό για στρέμματα (το μισό μήκος της ακτής της Λάρισας). Για να ολοκληρωθεί η συγκεκριμένη διαδικασία μπορεί να περάσουν και πέντε χρόνια, σύμφωνα με τη δασική υπηρεσία. Προκειμένου να επιταχυνθεί η σχετική διαδικασία, η Γενική Διεύθυνση Δασών του νομού ανέθεσε τη σύνταξη «κάποιου είδους» δασικών χαρτών. Ευτυχώς, όπως τονίζουν οι αρμόδιοι, βρέθηκαν τα αναγκαία κονδύλια. 16

17 Στην συνέχεια παρατίθενται : ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 (περιλαμβάνει τις ελλείψεις του θεσμικού πλαισίου συνολικά ) ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 Παράθεση σχετικών νόμων και διαταγμάτων 17

18 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 : Προβλήματα θεσμοθετικού Πλαισίου 1) Συμμετοχικές διαδικασίες Θεσμοθέτηση της ενεργούς συμμετοχή των χρηστών της περιοχής στη διαδικασία παραγωγής και εφαρμογής του χωροταξικού σχεδιασμού. (ερωτηματολόγια δημοσκοπήσειςσυνελεύσεις) 2) Εκτός σχεδίου δόμηση Αντιμετώπιση του περιορισμού της εκτός σχεδίου δόμησης σε εθνικό επίπεδο. 3) Έλλειψη συντονισμού υπηρεσιών Επικαιροποίηση υφιστάμενων υπόβαθρα (χάρτες ΓΥΣ), Απαιτείται συντονιστικό όργανο σε επίπεδο περιφέρειας, ώστε να ρυθμίζονται οι πολεοδομικές παρεμβάσεις, τα έργα υποδομής καθώς οι περιορισμοί προστασίας που αναφέρονται σε εκτάσεις που υπερβαίνουν τα αυστηρά διοικητικά όρια των δήμων και των νομών 4) Ελλείψεις νομοθετικού πλαισίου ιεράρχηση στην θεσμοθέτηση των επιπέδων σχεδιασμού. προσδιορισμός των δεικτών βιωσιμότητας και κορεσμού για εναλλακτικές μορφές τουρισμού προσδιορισμός της χωρητικότητας μιας περιοχής, καθώς και του ανώτατου ορίου αντοχής σε διάφορες κατηγορίες χρήσεων (υπάρχουν μόνο για τις οικιστικές χρήσεις). Ασαφές πλαίσιο βαθμού διατήρησης του δομημένου χώρου ιδιαιτέρως των μικρών οικισμών, όπου ο κτιριακός όγκος παρουσιάζει ιδιαίτερα προβλήματα υποβάθμισης. κωδικοποίηση των συμβολισμών και υπομνημάτων 5) Επικάλυψη νομοθεσίας πολυνομία και επικάλυψη αντικειμένου από διαφορετικές νομοθετικές ρυθμίσεις (περιβαλλοντική, πολεοδομική, χωροταξική). 6) Οριοθέτηση Πολεοδόμηση Οικισμών Επαναπροσδιορισμός των εκτάσεων των οριοθετημένων οικισμών (έκταση, χρήσεις γης, όροι δόμησης, εξασφάλιση κοινοχρήστων χώρων, περιβαλλοντικοί παράγοντες: προστασία τοπίου, ακατάλληλες γεωλογικά περιοχές, περιοχές υψηλής παραγωγικότητας) Ορθολογικός υπολογισμός των επεκτάσεων των οικισμών σε άμεση γειτνίαση με τα υφιστάμενα οικιστικά σύνολα δημιουργώντας συνεκτικούς οικισμούς, αποφεύγοντας τη διάσπαση της συνέχειας τους από οδικούς άξονες υπεραστικής κυκλοφορίας. 7) Οριοθέτηση περιοχής μελέτης Να συμπεριλαμβάνεται το σύνολο της φυσικής ενότητας (ορεινός όγκος, λεκανοπέδιο, υδρολογική λεκάνη, φαράγγι) με σαφή και αναγνωρίσιμα όρια (φυσικά όρια, υδροκρίτες, εδαφικές ασυνέχειες) και όχι νοητά όρια. 8) Οριοθέτηση αρχαιολογικών χώρων Η οριοθέτηση των αρχαιολογικών χώρων είναι εξαιρετικά χρονοβόρα διαδικασία. Είναι σκόπιμο οι προτεινόμενοι αρχαιολογικοί χώροι να συμπεριλαμβάνονται σε περιοχές προστασίας με θεσμικό πλαίσιο ανάπτυξης που θα καθορίζεται σε συνεργασία με το ΥΠΟ 9) Προσδιορισμός των δημοσίων δασικών εκτάσεων 10) Ενσωμάτωση περιοχών προστασίας (ΖΟΕ, ΠΕΡΠΟ) πλαίσιο εναρμόνισης των ρυθμίσεων υφιστάμενων ΖΟΕ Περιορισμός των ΠΕΡΠΟ σε εθνικό επίπεδο 11) Επικαιροποιηση του Διατάγματος 166 για τις χρήσεις γης 18

19 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 : Νομοί για ΓΠΣ ΣΧΟΟΑΠ 1. Τις διατάξεις του από (ΦΕΚ 538 Δ) Περί καθορισμού των όρων και περιορισμών δομήσεως των γηπέδων των κειμένων εκτός των ρυμοτομικών σχεδίων των πόλεων και εκτός των ορίων των νομίμως υφισταμένων προ του έτους 1928 οικισμών. 2. Τις διατάξεις του από ΠΔ (ΦΕΚ 594Δ) Περί χαρακτηρισμού ως παραδοσιακών οικισμών τινών του Κράτους και καθορισμού των όρων και περιορισμών δομήσεως των οικοπέδων αυτών όπως τροποποιήθηκε και ισχύει σήμερα. 3. Τις διατάξεις του ν. 1337/1983 (ΦΕΚ 33 Α) Πολεοδομική και Οικιστική Ανάπτυξη ιδιαίτερα τα άρθρα 2,3,4 και 5 αυτού, όπως τροποποιήθηκαν μεταγενέστερα και ισχύουν σήμερα. 4. Τις διατάξεις του ν. 1577/1985 (ΦΕΚ 210Α) Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός. 5. Τις διατάξεις του από Π.Δ. (ΦΕΚ 270Δ) Τροποποίηση των όρων και περιορισμών δόμησης των γηπέδων των κειμενων εκτος των ρυμοτομικων σχεδιων των πολεων και εκτος των οριων των νομιμως υφισταμενων προ του ετους 1923 οικισμων. 6. Τις διαταξεις του ν. 1650/1983(ΦΕΚ 160Α) για την προστασια του περιβαλλοντος 7. Τις διατάξεις του από 227/1987 Π.Δ. (ΦΕΚ 100Α) χαρακτηρισμός βιοτεχνικών και βιομηχανικών επιχειρησεων ως γεωργικων. 8. Τις διαταξεις του ν. 2508/1997 (ΦΕΚ 124Α) Βιωσιμη οικιστικη αναπτυξη των πολεων και οικισμων της χωρας και άλλες διαταξεις ιδιαιτερα τα αρθρα 4 και 5 αυτου. 9. Τις διαταξεις του ν. 2742/1999 (ΦΕΚ 207 Α ) Χωροταξικος σχεδιασμος και Αειφορος Αναπτυξη και άλλες διαταξεις. 10. Τις διαταξεις της ΚΥΑ 24740/287/ (ΦΕΚ 232/Β). 11. Τις διαταξεις του ν. 2831/2000 (ΦΕΚ 140 Α) Τροποποιηση των διαταξεων του ν. 1577/1985 Γενικος Οικοδομικος Κανονισμος και άλλες πολεοδομικες διαταξεις. 12. Τη με αριθμ. πρωτ. 9572/1845/ ( ΦΕΚ 209Δ) Αποφαση Υπουργου ΠΕΧΩΔΕ Τεχνικες Προδιαγραφες μελετων ΓΠΣ και αμοιβες μηχανικων για την εκπονηση μελετων. 13. Τις διαταξεις του ν. 3044/2002 ( ΦΕΚ 197 Α) Μεταφορα συντελεστη δομησης και ρυθμισεις αλλων θεματων αρμοδιοτητας ΥΠΕΧΩΔΕ. 14. Τη με αριθμ. πρωτ / Αποφαση Υπουργου ΠΕΧΩΔΕ ( ΦΕΚ 1486Δ) Εγκριση Περιφερειακου Πλαισιου Χωροταξικου Σχεδιασμου και Αειφορου Αναπτυξης Περιφερειας Κρητης. 15. Τη με αριθμ. πρωτ /724/2003 Κοινη Υπουργικη Αποφαση ( ΦΕΚ 1087Β) Αντιστοιχηση των κατηγοριων των βιομηχανικων και βιοτεχνικων δραστηριοτητων με τους βαθμους οχλησης που αναφερονται στα πολεοδομικα διαταγματα. 16. Τη με αρι /2003 αποφαση Υπουργου ΠΕΧΩΔΕ Τροποποίηση Γενικου Πολεοδομικου Σχεδιου Πολεοδομικου Συγκροτηματος Ηρακλειου ( ΓΠΣ ΠΣ Ηρακλειου) (ΦΕΚ 696/Δ). 17. Τη με αριθμ. πρωτ /2004 Αποφαση ΠΕΧΩΔΕ (ΦΕΚ 285/Δ) Εγκριση πολεοδομικων σταθεροτυπων (standards) και ανωτατα ορια πυκνοτητων που εφαρμοζονται κατά την εκπονηση των Γενικων Πολεοδομικων Σχεδιων, των Σχεδιων Χωρικης και Οικιστικης Οργανωσης <<Ανοιχτης Πολης >> και των Πολεοδομικων Μελετων. 18. Τις διαταξεις του ν. 3212/2003 (ΦΕΚ 308 Α) Αδεια δομησης, πολεοδομικες και άλλες διαταξεις θεματων αρμοδιοτητας ΥΠΕΧΩΔΕ. 19