3. ΟΙ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ. Συμπλήρωση κενών. Πολλαπλής επιλογής

Transcript

1 3. ΟΙ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ Συμπλήρωση κενών Να συμπληρώσετε τα κενά του αποσπάσματος, βάζοντας στην κατάλληλη θέση μία από τις ακόλουθες λέξεις/ονόματα: (τρεις λέξεις/ονόματα περισσεύουν): Ισπανός, Οθωμανός, Άραβας, Μαγγελάνος, Άγγλος, Πορτογάλος, Βάσκο ντα Γκάμα, Βαρθολομαίος Ντιάζ. Η κυριαρχία των Οθωμανών στη δυτική Ασία και στις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου κατέστησε δύσκολη, αν όχι αδύνατη, τη μεταφορά ασιατικών προϊόντων προς την Ευρώπη. Παράλληλα ο μονοπωλιακός έλεγχος του εμπορίου των μπαχαρικών στη Μεσόγειο από τους Βενετούς και τους Άραβες και η έλλειψη πολύτιμων μετάλλων στην Ευρώπη, καθιστούσαν αναγκαία την αναζήτηση καινούριων δρόμων προς τις χώρες της Ανατολής. Πρώτοι οι Πορτογάλοι οργάνωσαν, με τη χρηματοδότηση του πρίγκιπα Ερρίκου του θαλασσοπόρου εξερευνητικά ταξίδια για την ανακάλυψη του θαλάσσιου δρόμου προς τις Ινδίες, παραπλέοντας την Αφρική. Έτσι ο Βαρθολομαίος Ντιάζ έφτασε στο ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, ενώ λίγο αργότερα, ο Μαγγελάνος, ταξιδεύοντας δυτικά έκανε τον πρώτο περίπλου της γης. Πολλαπλής επιλογής Το εμπόριο των μπαχαρικών, λίγο πριν από τις Ανακαλύψεις, έλεγχαν στη Μεσόγειο μονοπωλιακά: α. οι Βενετοί και οι Άραβες β. οι Βυζαντινοί και οι Τούρκοι. γ. οι Άραβες και οι Βυζαντινοί. δ. οι Ισπανοί και οι Βενετοί. Ένας από τους λόγους που συντέλεσαν στις Ανακαλύψεις ήταν: α. η αφθονία των πολύτιμων μετάλλων στο ευρωπαϊκό υπέδαφος. β. η οικονομική ευμάρεια των κρατών της Δυτικής Ευρώπης. γ. η συνεργασία των μοναρχών των κρατών της Ευρώπης. δ. ο ανταγωνισμός των μοναρχών των κρατών της Ευρώπης Ο Βαρθολομαίος Ντιάζ έπλευσε μέχρι: α. τη Βραζιλία. β. το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας γ. το Κάλικουτ των Ινδιών.

2 δ. το Σαν Σαλβαντόρ. Τον πρώτο περίπλου της γης πραγματοποίησε: α. ο Χριστόφορος Κολόμβος. β. ο Βαρθολομαίος Ντιάζ. γ. ο Φερδινάνδος Μαγγελάνος δ. ο Βάσκο ντα Γκάμα. Με τη Συνθήκη της Τορντεζίλας: α. οι Ισπανοί μοιράστηκαν με τους Άγγλους τις περιοχές που ανακάλυψαν. β. οι Ισπανοί μοιράστηκαν με τους Πορτογάλους τις περιοχές που ανακάλυψαν γ. οι Πορτογάλοι παραχώρησαν στους Ισπανούς το μεγαλύτερο μέρος των περιοχών που ανακάλυψαν. δ. οι Ισπανοί και οι Πορτογάλοι συμφώνησαν να απέχουν από οποιουδήποτε είδους εκμετάλλευση των περιοχών που ανακάλυψαν. Μετά τις ανακαλύψεις των νέων χωρών, το κέντρο της παγκόσμιας οικονομίας μετατοπίστηκε: α. στον Ινδικό Ωκεανό. β. στη Μεσόγειο. γ. στον Ατλαντικό Ωκεανό και τη Βόρεια θάλασσα δ. στη Βαλτική θάλασσα. Τη φαντασία των Ευρωπαίων για τις χώρες της Ανατολής είχε εξάψει ο Έρασμος, σημαντικός εκπρόσωπος της ανθρωπιστικής κίνησης Πριν από τις Ανακαλύψεις το εμπόριο των μπαχαρικών το είχαν οι Βυζαντινοί και οι Σελτζούκοι Στην πρόοδο της ναυσιπλοΐας συνέβαλε η τελειοποίηση των τεχνικών μέσων πλεύσης Ο Αμέρικο Βεσπούτσι ήταν ο πρώτος θαλασσοπόρος που έφτασε στην Αμερική Η Ανακάλυψη των νέων χωρών συνοδεύτηκε από σφαγές τοπικών πληθυσμών Μετά τις Ανακαλύψεις το κέντρο της παγκόσμιας οικονομίας μετατοπίστηκε στον Ειρηνικό Ωκεανό

3 Οι Ανακαλύψεις των νέων χωρών συντέλεσαν στην αύξηση της κυκλοφορίας του χρήματος και την καθιέρωση του νομίσματος ως αποκλειστικού ανταλλακτικού μέσου Μετά τις Ανακαλύψεις θεμέλιο της οικονομίας αποτελούσε το εμπόριο Η εισαγωγή πολύτιμων μετάλλων στην Ευρώπη μετά τις Ανακαλύψεις συντέλεσε στην πτώση της τιμής των αγαθών Κύριος μοχλός των κοινωνικών μεταβολών που δρομολόγησαν οι Ανακαλύψεις ήταν η αστική τάξη Ορισμοί καραβέλα: Τα υπερπόντια ταξίδια διευκολύνθηκαν από την τελειοποίηση των τεχνικών μέσων πλεύσης και προσανατολισμού, της πυξίδας, του αστρολάβου και του πορτολάνου. Ταυτόχρονα στην ανάπτυξη της ναυσιπλοΐας συνέβαλε και η ναυπήγηση ενός νέου τύπου πλοίου, της καραβέλας, που είχε μεγαλύτερη χωρητικότητα και ταχύτητα και ήταν περισσότερο ασφαλές. Οι ναυτικοί μπορούσαν πια να απομακρύνονται, σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε στο παρελθόν, από τις ακτές και να πλέουν στις ανοικτές θάλασσες και στους ωκεανούς. πρώτος περίπλους της γης: Οι Ισπανοί, θέλοντας να μην αφήσουν το εμπορικό μονοπώλιο με την Ανατολή στα χέρια των Πορτογάλων, αναζητούσαν ένα συντομότερο δρόμο προς την Ασία. Το σχέδιο αυτό ανέλαβε να πραγματοποιήσει ένας Πορτογάλος στην υπηρεσία της Ισπανίας, ο Φερδινάνδος Μαγγελάνος ( ), ταξιδεύοντας δυτικά και παρακάμπτοντας τη Νότια Αμερική. Με το ταξίδι αυτό, που διήρκεσε δυόμισι χρόνια ( ), αποδείχθηκε ότι η γη είναι σφαιρική. Ερωτήσεις ανάπτυξης Ποιοι λόγοι οδήγησαν τους Ευρωπαίους στην αναζήτηση νέων δρόμων προς την Ανατολή; Ήδη από το Μεσαίωνα οι Ευρωπαίοι έμποροι, ακολουθώντας το δρόμο του μεταξιού προς την Κίνα, είχαν σχηματίσει για την Ασία την εικόνα μιας μυστηριώδους και πλουσιότατης περιοχής της γης. Τη φαντασία των Ευρώ παίων είχε εξάψει και το έργο του Μάρκο Πόλο ( ) Βιβλίο των θαυμάτων, στο οποίο ο τολμηρός εξερευνητής αφηγείται με μυθιστορηματικό τρόπο τις εντυπώσεις του από το εικοσαετές ταξίδι του ( ) σε χώρες της Ανατολής. Η κυριαρχία, όμως, των Οθωμανών Τούρκων στη δυτική Ασία και στις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου απέκλεισε τους δρόμους επικοινωνίας με αποτέλεσμα να είναι δύσκολη, αν όχι αδύνατη, η μεταφορά ασιατικών προϊόντων προς την Ευρώπη. Παράλληλα ο μονοπωλιακός έλεγχος του εμπορίου των μπαχαρικών στη Μεσόγειο από τους Βενετούς και τους Άραβες και η έλλειψη πολύτιμων μετάλλων στην Ευρώπη, καθιστούσαν αναγκαία την αναζήτηση καινούριων δρόμων προς τις χώρες της Ανατολής. Εξάλλου, η πορεία προς τη διαμόρφωση εθνικών κρατών και ο έντονος ανταγωνισμός μεταξύ των μοναρχών οδήγησαν τις ευρωπαϊκές χώρες στην ανάληψη πρωτοβουλιών για την ενίσχυση του

4 εμπορίου τους και της οικονομικής τους δύναμης. Μέσα στο πλαίσιο αυτό τα περισσότερα οργανωμένα εξερευνητικά ταξίδια χρηματοδοτήθηκαν άμεσα ή έμμεσα από ηγεμόνες. Η Ισπανία και η Πορτογαλία, εκμεταλλευόμενες και την πλεονεκτική γεωγραφική θέση τους, πρωτοστάτησαν στον τομέα αυτό. Ποιες ήταν οι επιχειρήσεις των Πορτογάλων θαλασσοπόρων για την ανακάλυψη του θαλάσσιου δρόμου προς τις Ινδίες; Οι Πορτογάλοι και οι Ισπανοί ακολούθησαν εντελώς διαφορετικές κατευθύνσεις για να φτάσουν στην ανατολική Ασία. Οι πορτογάλοι θαλασσοπόροι οργάνωσαν, με τη χρηματοδότηση του πρίγκηπα Ερρίκου του θαλασσοπόρου ( ), εξερευνητικά ταξίδια για την ανακάλυψη του θαλάσσιου δρόμου προς τις Ινδίες, παραπλέοντας την Αφρική. Οι αλλεπάλληλες επιτυχείς εξερευνητικές αποστολές συνεχίστηκαν από το Βαρθολομαίο Ντιάζ ( ), ο οποίος έφτασε στο ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας το Λίγο αργότερα, το 1498, ο Βάσκο ντα Γκάμα ( ) προχώρησε ακόμα περισσότερο, μέχρι το Κάλικουτ των Ινδιών. Έτσι, όταν το Σεπτέμβριο του 1499 επέστρεψε στη Λισαβόνα με τα αμπάρια του γεμάτα μπαχαρικά, ο νέος εμπορικός δρόμος προς τις Ινδίες ήταν μια πραγματικότητα. Την ίδια εποχή (1500) ένας άλλος Πορτογάλος, Ο Αλβαρέξ Καμπράλ (περ ), πλέοντας προς τις Ινδίες, παρασύρθηκε από τα κύματα μέχρι τη Βραζιλία, την οποία κατέλαβε στο όνομα του βασιλιά του. Να εξηγήσετε πώς ανακαλύφθηκε η Αμερική από τον Χριστόφορο Κολόμβο. Αντίθετα με τους Πορτογάλους, ο Χριστόφορος Κολόμβος ( ), γενουάτης θαλασσοπόρος στην υπηρεσία του βασιλιά της Ισπανίας, πεπεισμένος για τη σφαιρικότητα της γης, ακολούθησε δυτική κατεύθυνση στα ταξίδια του ( ) προς την ανατολική Ασία. Έτσι, όταν αποβιβάστηκε στο Σαν Σαλβαδόρ (1492) πίστεψε πως είχε φτάσει στις Ινδίες, πεποίθηση που διατήρησε και μετά την ανακάλυψη και άλλων περιοχών της κεντρικής Αμερικής κατά τα επόμενα ταξίδια του. Σύντομα, όμως, στα 1507, ο φλωρεντινός Αμέρικο Βεσπούτσι ( ), θαλασσοπόρος στην υπηρεσία του βασιλιά της Πορτογαλίας, διαπίστωσε ότι οι περιοχές που είχε ανακαλύψει ο Κολόμβος δεν ανήκαν στην Ασία αλλά σε μια νέα ήπειρο, την οποία μάλιστα προσπάθησε να χαρτογραφήσει. Η νέα ήπειρος πήρε αργότερα το όνομά του. Πώς και από ποιον πραγματοποιήθηκε ο πρώτος περίπλους της γης; Οι Ισπανοί, θέλοντας να μην αφήσουν το εμπορικό μονοπώλιο με την Ανατολή στα χέρια των Πορτογάλων, αναζητούσαν ένα συντομότερο δρόμο προς την Ασία. Το σχέδιο αυτό ανέλαβε να πραγματοποιήσει ένας Πορτογάλος στην υπηρεσία της Ισπανίας, ο Φερδινάνδος Μαγγελάνος ( ), ταξιδεύοντας δυτικά και παρακάμπτοντας τη Νότια Αμερική. Με το ταξίδι αυτό, που διήρκεσε δυόμισι χρόνια ( ), αποδείχθηκε ότι η γη είναι σφαιρική. Πώς οι Πορτογάλοι εκμεταλλεύθηκαν, μετά τη συνθήκη της Τορντεζίλας (1494), τις περιοχές που ανακάλυψαν;

5 Οι Ισπανοί και οι Πορτογάλοι μοιράστηκαν μεταξύ τους, με τη Συνθήκη της Τορντεζίλα (1494) τις περιοχές που ανακάλυψαν και επιδόθηκαν στην εκμετάλλευσή τους. Οι πρώτες χώρες που ανακαλύφθηκαν μετατράπηκαν σύντομα σε αποικίες των Ευρωπαίων. Η κατάληψη των νέων χωρών συνοδεύτηκε από σφαγές των τοπικών πληθυσμών, λεηλασίες και καταστροφές [ ] Οι Πορτογάλοι, χρησιμοποιώντας το στόλο και το πυροβολικό τους, ίδρυσαν μια σειρά οχυρωμένων εμπορικών σταθμών από τις ακτές της Αφρικής και τον Περσικό Κόλπο μέχρι την Ιαπωνία, για να επιβάλουν το εμπόριο τους στον Ινδικό. Έτσι δημιουργήθηκε μια εκτεταμένη αλλά εύθραυστη αποικιακή αυτοκρατορία που εφοδίαζε την Ευρώπη με μπαχαρικά και πολύτιμα μέταλλα. Έστρεψαν, επίσης, το ενδιαφέρον τους οι Πορτογάλοι και προς τη Βραζιλία, όπου ανέπτυξαν φυτείες τσαγιού, κακάου και ζάχαρης, Για να αντιμετωπίσουν την έλλειψη εργατικών χεριών για τις μεγάλες φυτείες εγκαινίασαν το εμπόριο μαύρων από την Αφρική [ ] Η κυριαρχία όμως των Ισπανών και των Πορτογάλων δεν επρόκειτο να διαρκέσει για πολύ. Πώς οι Ισπανοί εκμεταλλεύθηκαν, μετά τη συνθήκη της Τορντεζίλας (1494), τις περιοχές που ανακάλυψαν; Οι Ισπανοί και οι Πορτογάλοι μοιράστηκαν μεταξύ τους, με τη Συνθήκη της Τορντεζίλα (1494) τις περιοχές που ανακάλυψαν και επιδόθηκαν στην εκμετάλλευσή τους. Οι πρώτες χώρες που ανακαλύφθηκαν μετατράπηκαν σύντομα σε αποικίες των Ευρωπαίων. Η κατάληψη των νέων χωρών συνοδεύτηκε από σφαγές των τοπικών πληθυσμών, λεηλασίες και καταστροφές. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των Ισπανών, οι οποίοι μεταχειρίστηκαν απάνθρωπες μεθόδους στις χώρες της κεντρικής και νότιας Αμερικής εξαφανίζοντας έτσι τους λεγόμενους προκολομβιανούς πολιτισμούς. [ ] Οι Ισπανοί δημιούργησαν μια ηπειρωτική αυτοκρατορία, ιδιαίτερα προσοδοφόρα, που εκτεινόταν από το Μπουένος Άιρες ως την Καλιφόρνια. Χωρίς να παραμελήσει την ανάπτυξη φυτειών (κακάο, ζαχαροκάλαμο, ρύζι, καπνός, αμπέλια), η ισπανική διοίκηση ευνοούσε ιδιαίτερα την ανακάλυψη και την εκμετάλλευση ορυχείων μετάλλου. Ο άργυρος αποτελούσε το κυριότερο είδος που μεταφερόταν από τις αποικίες στη μητρόπολη. Η κυριαρχία όμως των Ισπανών και των Πορτογάλων δεν επρόκειτο να διαρκέσει για πολύ. Ποια ήταν τα θετικά και ποια τα αρνητικά αποτελέσματα από την εισαγωγή μεγάλων ποσοτήτων πολύτιμων μετάλλων στην Ευρώπη μετά τις Ανακαλύψεις; Το ασήμι και το χρυσάφι που έφταναν στην Ευρώπη αύξησαν την κυκλοφορία του χρήματος και κατέστησαν το νόμισμα αποκλειστικό ανταλλακτικό μέσο και μέτρο όλων των αξιών. Τα κεφάλαια που συσσωρεύονταν από το εμπόριο άρχισαν να επενδύονται σε διάφορες εμπορικές, τραπεζικές, χρηματιστηριακές και ασφαλιστικές επιχειρήσεις. Έτσι τέθηκαν οι βάσεις του κεφαλαιοκρατικού συστήματος στην Ευρώπη, ενώ η φεουδαρχική δομή της οικονομίας άρχισε να κλονίζεται. Η βιοτεχνία παρουσίασε σημαντική πρόοδο στους τομείς της υφαντουργίας, της μεταξουργίας και της τυπογραφίας. Στην πρόοδο αυτή συνέβαλε αποφασιστικά και ο σταδιακός παραγκωνισμός των μεσαιωνικών οικονομικών θεσμών, όπως ήταν οι συντεχνίες, που επέβαλλαν περιορισμούς στην ελεύθερη δραστηριότητα του ατόμου.

6 Παρά την ανάπτυξη της βιοτεχνίας και του εμπορίου, η γεωργία εξακολουθούσε να αποτελεί το θεμέλιο της οικονομίας. Η γεωργική παραγωγή εμπλουτιζόταν σταδιακά με την καλλιέργεια αποικιακών προϊόντων, άγνωστων μέχρι τώρα στον ευρωπαϊκό χώρο. Όμως η εισαγωγή μεγάλων ποσοτήτων πολύτιμων μετάλλων στην Ευρώπη προκάλεσε πτώση της τιμής τους, ενώ, αντίθετα, για τους ίδιους λόγους οι τιμές των αγαθών αυξήθηκαν σε πολλές περιπτώσεις κατά 300 % με 400 % στα τέλη του 16ου αιώνα. Ποιες ήταν οι κοινωνικές μεταβολές που προκάλεσαν οι Ανακαλύψεις; Οι οικονομικές μεταβολές της περιόδου αυτής δρομολόγησαν μια περιορισμένη στην αρχή αλλά ουσιαστική διαφοροποίηση της κοινωνίας. Κύριος μοχλός της διαδικασίας μετασχηματισμού ήταν μια νέα κοινωνική τάξη, η αστική. Οι συνέπειες των οικονομικών μεταβολών στις άλλες κοινωνικές ομάδες ποίκιλλαν. Αν για τους χωρικούς η άνοδος των τιμών μπορούσε να έχει θετικά αποτελέσματα, στους ευγενείς και στους εργάτες οι επιπτώσεις ήταν ολέθριες. Γενικά η κοινωνία βρισκόταν σε μια φάση αναπροσαρμογών και έντονων αναταράξεων, καθώς εισερχόταν πια σε μια μακρόχρονη διαδικασία, η οποία επρόκειτο να ωριμάσει το 18ο αιώνα μέσα στο πλαίσιο του Διαφωτισμού.