Νοηματική προσπέλαση ιστορικών κειμένων. Ευγενία Νιάκα Σχολική Σύμβουλος

Transcript

1 Νοηματική προσπέλαση ιστορικών κειμένων Ευγενία Νιάκα Σχολική Σύμβουλος

2 Ο αποτελεσματικός αναγνώστης Έχει την ευχέρεια να ανασύρει από τη μακρόχρονη μνήμη, την προϋπάρχουσα γνώση και να τη συσχετίζει με τα νέα στοιχεία. Έχει την ικανότητα να υποβάλλει στον εαυτό του ερωτήσεις και να εντοπίζει τα βασικά στοιχεία του κειμένου. Έχει την ικανότητα να συνθέτει περίληψη και να εξάγει την κεντρική ιδέα Έχει την ικανότητα να ελέγχει συνειδητά και να αυτό- ρυθμίζει την κατανόησή του

3 Αμοιβαία διδασκαλία (Palinscar & Brown, 1989) Είναι ένα διδακτικό μοντέλο που διευκολύνει την ανάπτυξη μεταγνωστικών δεξιοτήτων με στόχο την κατανόηση. Κύρια διδακτική τεχνική είναι ο διάλογος μέσα σε ομάδες εργασίας

4 Σε τι διαφέρει; Παραδοσιακή διδασκαλία: Ο δάσκαλος υποβάλλει τις ερωτήσεις Αμοιβαία διδασκαλία: Οι μαθητές υποβάλλουν τις ερωτήσεις και ο δάσκαλος έχει το ρόλο του συντονιστή και του διαμεσολαβητή.

5 Πως εφαρμόζεται; Σε κάθε ομάδα αρχικά ο εκπαιδευτικός και στη συνέχεια ένας μαθητής συντονίζει το διάλογο μεταξύ των μελών ως εξής: 1. Με τη διατύπωση ερωτήσεων περιεχομένου 2. Με τη διατύπωση διευκρινιστικών ερωτήσεων 3. Με τη σύνθεση περίληψης 4. Με τη διατύπωση προβλέψεων

6 Διδακτικές αρχές Η μάθηση επιτελείται σε αυθεντικές συνθήκες και είναι «καταστασιακή» (situated learning). Μέσα στην ομάδα οι μαθητές δέχονται πλούτο ερεθισμάτων, διατυπώνουν επιχειρήματα, ακούν αντίθετες θέσεις, διαπραγματεύονται το νόημα. Η καθοδήγηση του εκπ/κου προς το μαθητή αναγνώστη φθίνει σταδιακά και διακόπτεται όταν ο μαθητής εσωτερικεύσει τον τρόπο καθοδήγησης.

7 Παράδειγμα: Εκπαιδευτικός: Αφού δεν καταλαβαίνεις τι σημαίνει εμποροπανήγυρη σκέψου τι σου θυμίζει Μαθήτρια: Κάτι με εμπόριο Εκπαιδευτικός: Σωστά. Διάβασε την προηγούμενη πρόταση Μαθήτρια: Γινόταν μια γιορτή με πολύ κόσμο που ερχόταν από μακριά για να αγοράσουν ζώα.

8 Παράδειγμα: Επίσης λειτουργεί ως διαιτητής των διαδικασιών όταν διαπιστώνει ασυμφωνία σε μια ομάδα: π.χ. Σωστά επιλέξατε να αρχίσετε με ερωτήσεις περιεχομένου. Είναι όμως αυτή ερώτηση περιεχομένου; Για συζητήστε το.

9 Ερωτήσεις περιεχομένου 1. Αναζητούν αυτολεξεί απάντηση στο κείμενο. 2. Αναδεικνύουν διατυπωμένες ιδέες. 3. Αναζητούν τα υπονοούμενα ή συνυποδηλούμενα.

10 Διευκρινιστικές ερωτήσεις Με αυτές ο μαθητής λύνει απορίες ή παρανοήσεις π.χ. Τι εννοεί όταν λέει Τι σημαίνει άραγε.

11 Παράδειγμα φθίνουσας καθοδήγησης Κεφ 2 Από τις Γεωγραφικές Ανακαλύψεις στο Διαφωτισμό Ομάδα: Μαρία (Συντονίστρια), Νίκος, Γιάννης, Χάρης Μαρία: Τι εννοεί όταν λέει ότι οι ανακαλύψεις οδήγησαν στη γέννηση του Καπιταλισμού; Γιάννης: Είδα την ερμηνεία στο γλωσσάρι, αλλά δεν το κατάλαβα. Δάσκαλος: Διαβάστε λίγο παρακάτω που λέει ότι ιδρύθηκαν τράπεζες. Σκεφτείτε πως γινόταν οι συναλλαγές μέχρι τότε. Χάρης: Με χρήματα και σπανιότερα με ανταλλαγή προϊόντων. Δάσκαλος: Τα νομίσματα των διαφόρων χωρών έχουν ίση αξία μεταξύ τους; π.χ. ένα δολάριο είναι ίσης αξίας με ένα ευρώ;...

12 Τα κείμενα ιστορίας διακρίνονται σε: Κείμενα Σκόπιμης Δράσης (Κεφ. 8 «Οι αγώνες του Κανάρη» σελ.102). Κείμενα κοινωνικών καταστάσεων (Κεφ.2 «Από τις Γεωγραφικές Ανακαλύψεις στο Διαφωτισμό» σελ. 16). Κείμενα ανάλυσης εννοιών που πραγματεύονται ένα κεντρικό θέμα ( Κεφ. 14 «Φιλελληνισμός» σελ. 127).

13 Εφαρμογή της Αμοιβαίας Διδασκαλίας με παραδείγματα 1 Έλεγχος ικανότητας σύλληψης νοήματος Γράψε έναν τίτλο να ταιριάζει. Γράψε περίληψη 2 Επισήμανση ρητά διατυπωμένων πληροφοριών Διαφωτισμός είναι: α) Πνευματικό κίνημα που έδωσε έμφαση στο φωτισμό του ανθρώπου μέσω της παιδείας β) επαναστατικό κίνημα που ξεκίνησε από τη Γαλλία γ) Κίνημα ενάντια στη θανατική ποινή

14 Συνέχεια 3. Επισήμανση των συν-υποδηλούμενων. Γιατί θεωρείται σημαντική η ενίσχυση του κοινοβουλίου στην Αγγλία με «Το Χάρτη των Δικαιωμάτων του 1689»; Δικαιολόγησε την άποψή σου 4. Στήριξη μιας άποψης Το δικαίωμα της ανεξιθρησκίας ενισχύει τη δημοκρατία. Εξήγησε την άποψή σου.

15 Όνομα./ Ημερομηνία / Τίτλος Μαθήματος / Παρακολουθώ το μαθητή / Έχει το ρόλο του. 1) Αλληλεπιδράσεις του μαθητή με την υπόλοιπη ομάδα (με βέλη, για να φαίνεται η φορά της επικοινωνίας): * Σημειώνω τα σημαντικότερα σημεία του διαλόγου

16 2) Την ώρα της Ατομικής Εργασίας παρατηρώ και σημειώνω (ν) αν ο μαθητής (Μ): Εργάζεται μόνος του ( ) Ζητάει συνεχώς βοήθεια ( ) Προσφέρει βοήθεια ( ) Λίγο δουλεύει και αμέσως σχολιάζει ( ) Ενοχλεί τους άλλους ( ) Αδιαφορεί ( ) Άλλο :

17 3) Την ώρα της Ομαδικής Εργασίας: Καταθέτει τις απόψεις του ( ) Επιβάλλει τις απόψεις του ( ) Ακούει τις απόψεις των άλλων Επικρίνει, κοροϊδεύει ( ) Σχολιάζει εποικοδομητικά ( ) Αδιαφορεί ( ) Άλλο :

18 ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΚΟΠΙΜΗΣ ΔΡΑΣΗΣ Αυτά τα κείμενα έχουν συγκεκριμένα στοιχεία που πρέπει να αναζητούμε προκειμένου να καταλάβουμε τη δράση. Πρέπει να γνωρίζουμε λοιπόν: Ποιοι; Πού ; Πότε ; Με τι σκοπό ; Ποια ήταν η Δράση; (Τι έκαναν;) Ποιο το αποτέλεσμα; Ποια η τελική εκτίμηση ; (Εμείς τι σκεφτόμαστε για αυτό το αποτέλεσμα; Τα κατάφεραν καλά ή όχι;)

19 Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΧΑΝΕΙ ΕΔΑΦΗ (11ος αιώνας) Παράδειγμα από έρευνα Αλεξάνδρας Κουλουμπαρίτση (2003)

20

21 ΒΗΜΑΤΑ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟ 1. Αρχίζω να διαβάζω. Ενώ διαβάζω υπογραμμίζω λέξεις ή φράσεις που δεν μπορώ να καταλάβω καλά. 2. Ξαναδιαβάζω προτάσεις που προηγούνται ή ακολουθούν, για να δω μήπως τώρα, τη δεύτερη φορά, μπορώ να σκεφτώ κάτι για τις άγνωστες λέξεις ή τις φράσεις που με δυσκολεύουν. 3. Στη συνέχεια γράφω διευκρινιστικές ερωτήσεις, για να ξεκαθαρίσω στο μυαλό μου όσα δεν καταλαβαίνω. Ρωτάω ένα συμμαθητή μου ή χρησιμοποιώ το λεξικό, αν χρειαστεί.

22 3. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ

23 4. ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ π.χ. Ενώ στην Ευρώπη εξαπλωνόταν το κίνημα του διαφωτισμού η Ελλάδα ζούσε το δικό της μεσαίωνα γιατί ήταν υπόδουλη των Τούρκων. Πως πιστεύεις ότι επηρέασε την Ελλάδα αυτό το κίνημα; Εξήγησε την άποψή σου

24 ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ Θαλασσοπόροι Βαρθολομαίος Ντιάζ Βάσκο ντα Γκάμα Μαγγελάνος Χριστόφορος Κολόμβος Ακρωτήριο Καλής Ελπίδας Θετικά αποτελέσματα 1.Ανάπτυξη εμπορίου Ινδικός Ωκεανός Περίπλους γης Αμερική 2. Νέες καλλιέργειες 2. Δουλεία Αρνητικά αποτελέσματα 1. Εκμετάλλευση ιθαγενών 3. Νέες αποικίες 3. Μακροχρόνιοι πόλεμοι 4. Επαφή νε νέους πολιτισμούς 5. Νέα πολιτικά συστήματα 6. Ενίσχυση δημοκρατίας

25 ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ Πότε; 18 ο αιώνα Τι ήταν; Πνευματικό κίνημα Ξεκίνησε από: ΑΓΓΛΙΑ - ΓΑΛΛΙΑ διακήρυξε εναντιώθηκε παιδεία ελευθερία ανεξιθρησκία ισότητα ισονομία θανατική ποινή βασανιστήρια πόλεμο δουλεία Θετικές επιπτώσεις σε: Επιστήμη Ηλεκτρισμός Νόμοι βαρύτητας Εμβόλια Μπαταρίες - Βόλτ Λογοτεχνία Κλασσικά μυθιστορήματα Μουσική Μπαχ Μότσαρτ

26 Πίνακες επιλογής για να διαφοροποιήσουμε τη διδασκαλία μας Λαμβάνοντας υπόψη 1. Το διαφορετικό σημείο εκκίνησης των μαθητών μας. 2. Τα ενδιαφέροντα τους 3. Το τελικό προϊόν (πχ όλοι να κατανοήσουν τις δύο βασικές έννοιες του κεφαλαίου Ανακαλύψεις & Διαφωτισμός αλλά ο καθένας να έχει τη δυνατότητα να το δείξει με άλλο τρόπο)

27 Διάλεξε μια από τις παρακάτω εργασίες 1 Ζωγράφισε ένα χάρτη και δείξε τη διαδρομή που ακολούθησε ο κάθε θαλασσοπόρος 2 Ηχογράφησε μια ραδιοφωνική εκπομπή με εκφώνηση σχολίων και αποσπάσματα των Μότσαρτ και Μπαχ για να την ακούσουμε στην τάξη. 3 Με συμμαθητές σας οι όποιοι παίζουν κάποιο μουσικό όργανο, και τη βοήθεια του καθηγητή μουσικής συνεργαστείτε για να εκτελέσετε ορχηστρικά ένα απόσπασμα Μότσαρτ ή Μπαχ 4 Γράψε ένα άρθρο για τη σχολική εφημερίδα με τίτλο: Το δικαίωμα Ανεξιθρησκίας είναι συνυφασμένο με τη Δημοκρατία 5 Γράψτε μια στιχομυθία του Χρ. Κολόμβου με τους άνδρες του πληρώματος όταν αντίκρισαν έναν κατάφυτο τόπο και γυμνούς ιθαγενείς και δραματοποιήστε το 6 Ψάξε στο διαδίκτυο πληροφορίες για έναν εκπρόσωπο του Διαφωτισμού και με τη βοήθεια του καθηγητή πληροφορικής παρουσίασέ τες στην τάξη με power point

28 .και για τον επίλογο!!!! «Η ιστορία είναι θεματοφύλακας μεγάλων πράξεων, μάρτυρας του παρελθόντος, παράδειγμα και δάσκαλος για το παρόν και μεγάλος σύμβουλος για το μέλλον.» Μιγκέλ Ντε Θερβάντες «Από την ιστορία μαθαίνουμε πως τίποτα δεν γίνεται τυχαία, αλλά όλα έχουν τις αιτίες τους.» Πολύβιος

29 ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ!