ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Αντιδράσεις, αντιλήψεις, συμπεριφορές και στάσεις του τοπικού πληθυσμού στις δράσεις που προωθούνται για τη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών: η περίπτωση των υγροτόπων Δέλτα Νέστου-Λίμνης Βιστωνίδας- Λίμνης Ισμαρίδας. Ιωάννα Ι. Φλωροκάπη Επιβλέποντες καθηγητές: Π. Δημητρακόπουλος, Θ. Ιωσηφίδης Μυτιλήνη Νοέμβριος 2006

2 Αντιδράσεις, αντιλήψεις, συμπεριφορές και στάσεις του τοπικού πληθυσμού στις δράσεις που προωθούνται για τη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών: η περίπτωση των υγροτόπων Δέλτα Νέστου-λίμνης Βιστωνίδας- λίμνης Ισμαρίδας. ΙΩΑΝΝΑ Ι. ΦΛΩΡΟΚΑΠΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ Που υποβλήθηκε στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Περιβαλλοντική Πολιτική και Διαχείριση του Τμήματος Περιβάλλοντος ως μέρος των απαιτήσεων για την απόκτηση Διπλώματος Ειδίκευσης στην Περιβαλλοντική Πολιτική και Διαχείριση Μυτιλήνη Νοέμβριος/ 2006

3 ΕΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΕΣ O O Ακαδημαϊκός υπεύθυνος Επιβλέπων καθηγητής

4 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Αρχικά, θα ήθελα να ευχαριστήσω τους καθηγητές μου, κύριους Δημητρακόπουλο Παναγιώτη και Ιωσηφίδη Θεόδωρο, για την πολύτιμη βοήθεια και καθοδήγηση τους καθ όλη τη διάρκεια της συγγραφής της παρούσας διατριβής. Επιπλέον, ευχαριστώ θερμά τους συμφοιτητές μου, Παλιούρα Φοίβο και Λάσδα Ουρανία, με τους οποίους συνεργάστηκα άψογα όλο αυτό το διάστημα. Τέλος, οφείλω να ευχαριστήσω τους δικούς μου ανθρώπους που με στήριξαν ηθικά και ψυχολογικά ιδιαίτερα τον τελευταίο χρόνο, τους γονείς μου, τα αδέρφια μου, τον κύριο Κάρρα Γεώργιο και την οικογένειά του. I

5 ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Η Φλωροκάπη Ιωάννα γεννήθηκε στις 18/12/1979 στην Κομοτηνή του νομού Ροδόπης και το 1997 απεφοίτησε από το 2 Γενικό Λύκειο Κομοτηνής. Το 1999 εισήχθη στο τμήμα Γεωπονίας της Σχολή Γεωτεχνικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, απ όπου απεφοίτησε με γενικό βαθμό 7,28. Στην πτυχιακή της εργασία ασχολήθηκε με τη συμβολή της ενσωμάτωσης του ξύλου κλαδέματος στη γονιμότητα του εδάφους στα πλαίσια της βιολογικής γεωργίας και πραγματοποίησε την πρακτική της άσκηση στην Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών του νομού Ροδόπης. Την περίοδο Σεπτεμβρίου Μάιου 2005, εργάστηκε ως εποχικός υπάλληλος στον Οργανισμό Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων ( Ο.Π.Ε.Κ.Ε.Π.Ε.). Έχει συμμετάσχει στην πρακτική άσκηση στα πλαίσια του Προγράμματος Εκπαίδευσης και Αρχικής Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ), καθώς και στο Πρόγραμμα Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης Στελέχη Λειτουργίας και Παρακολούθησης Εγκαταστάσεων Λειτουργίας Αποβλήτων στο πλαίσιο του έργου Κατάρτιση σε θέματα προστασίας και διαχείρισης του περιβάλλοντος. Τον Οκτώβριο του 2005, εισήχθη στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Περιβαλλοντική Πολιτική και Διαχείριση του Τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου. II

6 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Ιωάννα Φλωροκάπη Αντιδράσεις, αντιλήψεις, συμπεριφορές και στάσεις του τοπικού πληθυσμού στις δράσεις που προωθούνται για τη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών: η περίπτωση των υγροτόπων δέλτα Νέστου- λίμνης Βιστωνίδας- λίμνης Ισμαρίδας. Νοέμβριος/2006 Με αφορμή το χαρακτηρισμό της περιοχής της λίμνης Βιστωνίδας- του δέλτα Νέστου-λίμνης Ισμαρίδας ως περιοχή του δικτύου Natura 2000 (Οδηγία 92/43 της Ε.Ε.), διεξάγεται μια έρευνα για την εκτίμηση των αντιδράσεων, των συμπεριφορών και των στάσεων του τοπικού πληθυσμού απέναντι στις προωθούμενες δράσεις για τη διαχείριση της προστατευόμενης αυτής περιοχής. Η έρευνα πραγματοποιείται σε 116 άτομα βάσει ενός ερωτηματολογίου που περιλαμβάνει συγκεκριμένες δημογραφικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές μεταβλητές. Μεταξύ των αποτελεσμάτων προκύπτει η απροθυμία προσφοράς ενός ποσού υπό το καθεστώς της προστασίας που προτείνει το Natura 2000, η έλλειψη βασικών γνώσεων για περιβαλλοντικά ζητήματα κυρίως από τα άτομα που ζουν μέσα στα όρια του πάρκου και η απόρριψη της πρότασης συμμετοχής σε περιβαλλοντικές οργανώσεις, αν και είναι εμφανής η διάθεση τους για ενεργό συμμετοχή και δραστηριοποίηση σε θέματα περιβάλλοντος. ABSTRACT Ioanna Florokapi Reactions, perceptions, behaviors and attitudes of local people towards the diverted actions for the management of protected areas: the case of the wetlands River Nestos Delta lake Vistonida- lake Ismarida. November/2006 The appellation of the region including Vistonida lake, Nestos Delta River and Ismarida lake, as one of the Natura 2000 network region (Directive 92/43 of E.U.), gave rise to the conduct of a survey about local reactions, behaviors and attitudes the propulsive actions concerning the management of this protected area. 116 people were asked to fill in a questionnaire including several specific demographic, social, environmental and economic variables. The results point out that there is an unwillingness to pay an amount of money on the protection scheme suggested by Natura 2000, a lack of basic knowledge on environmental issues mainly by the people who live close to the core of the park and a rejection of the proposal concerning the participation in environmental organizations, even if their willingness for active participation and activation in environmental issues is obvious. III

7 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. Εισαγωγή Βιβλιογραφική ανασκόπηση Προστατευόμενες περιοχές Η περίπτωση της Ελλάδας Ο ρόλος της συμμετοχικής διαδικασίας στη λήψη αποφάσεων για την προστασία μιας περιοχής Παραδείγματα στάσεων απέναντι στα προωθούμενα σχέδια προστασίας Περιγραφή της περιοχής μελέτης Περιοχή μελέτης Φυσικό περιβάλλον Χλωρίδα Πανίδα Ανθρωπογενές περιβάλλον Ασκούμενες πιέσεις στο περιβάλλον της περιοχής μελέτης Σχέδιο διαχείρισης Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη Ζώνες προστασίας Μεθοδολογία Μέθοδος συλλογής δεδομένων Δείγμα μελέτης Περιγραφή ερωτηματολογίου Επεξεργασία δεδομένων Αποτελέσματα Πίνακες και γραφικές παραστάσεις των τιμών των μεταβλητών Προσωπικά στοιχεία Περιβαλλοντική συνειδητοποίηση Διασταυρώσεις τιμών των μεταβλητών (cross tabs) Συμπεράσματα Συζήτηση Βιβλιογραφία 127 Παράρτημα Ι 133 Παράρτημα ΙI IV

8 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΕΛΙΔΑ Πίνακας 1. Συχνότητες και ποσοστά των ερωτώμενων ανδρών και γυναικών 28 Πίνακας 2. Συχνότητες και ποσοστά της ηλικίας των ερωτώμενων 28 Πίνακας 3. Συχνότητες και ποσοστά σχετικά με τον τόπου διαμονής των 29 ερωτηθέντων Πίνακας 4. Συχνότητες και ποσοστά του επιπέδου εκπαίδευσης των ερωτηθέντων 30 Πίνακας 5. Συχνότητες και ποσοστά του σημερινού επαγγέλματος των 31 ερωτηθέντων Πίνακας 6. Συχνότητες και ποσοστά του μηνιαίου εισοδήματος των ερωτηθέντων 32 Πίνακας 7. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων στην πρόταση της προστασίας 34 του περιβάλλοντος ως πρώτη προτεραιότητα Πίνακας 8. Συχνότητες και ποσοστά της πρώτης κατάταξης των παραγόντων που συνέβαλαν στη δημιουργία του ενδιαφέροντος για την προστασία του περιβάλλοντος 35 Πίνακας 9. Συχνότητες και ποσοστά της δεύτερης κατάταξης των παραγόντων που συνέβαλαν στη δημιουργία του ενδιαφέροντος για την προστασία του περιβάλλοντος 36 Πίνακας 10. Συχνότητες και ποσοστά της τρίτης κατάταξης των παραγόντων που συνέβαλαν στη δημιουργία του ενδιαφέροντος για την προστασία του περιβάλλοντος 37 Πίνακας 11. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων για την ύπαρξη βασικών γνώσεων για περιβαλλοντικά ζητήματα 38 Πίνακας 12. Συχνότητες και ποσοστά της άντλησης βασικών γνώσεων για περιβαλλοντικά ζητήματα 38 Πίνακας 13. Συχνότητες αναφοράς περιβαλλοντικών προβλημάτων παγκόσμιας Κλίμακας 39 Πίνακας 14. Συχνότητες αναφοράς περιβαλλοντικών προβλημάτων της περιοχής μελέτης 40 Πίνακας 15. Συχνότητες και ποσοστά θετικής και αρνητικής απάντησης στη γνώση της έννοιας των προστατευόμενων περιοχών 41 Πίνακας 16. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων της άντλησης των γνώσεων για την έννοια των προστατευόμενων περιοχών 42 V

9 Πίνακας 17. Συνολικές συχνότητες ανά κατηγορία άντλησης γνώσεων για την έννοια των προστατευόμενων περιοχών 42 Πίνακας 18. Συχνότητες και ποσοστά θετικών και αρνητικών απαντήσεων σχετικά με τις γνώσεις της ύπαρξης προτεινόμενων περιοχών προς ένταξη στο Δίκτυο Natura 2000 στην ευρύτερη περιοχή των ερωτηθέντων 43 Πίνακας 19. Συχνότητες των απαντήσεων σχετικά με τη γνώση της ύπαρξης περιοχών προς ένταξη στο δίκτυο Natura 2000 στην ευρύτερη περιοχή των ερωτηθέντων 44 Πίνακας 20. Συχνότητες και ποσοστά των θετικών και αρνητικών απαντήσεων για την γνώση της ύπαρξης άλλων περιοχών Natura στην Ελλάδα, εκτός από αυτές της ευρύτερης περιοχής των ερωτηθέντων 45 Πίνακας 21. Συχνότητες των απαντήσεων σχετικά με τη γνώση της ύπαρξης περιοχών προς ένταξη στο δίκτυο Natura 2000 εκτός από αυτές της ευρύτερης περιοχής των ερωτηθέντων 45 Πίνακας 22. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων για το πλήθος των περιοχών που έχουν ενταχθεί στο δίκτυο Φύση(Natura)2000 στην Ελλάδα. 46 Πίνακας 23. Συχνότητες και ποσοστά των θετικών και αρνητικών απαντήσεων για τις γνώσεις των ερωτηθέντων σχετικά με το χαρακτηρισμό της περιοχής της λίμνης Βιστωνίδας- δέλτα Νέστου- λίμνης Ισμαρίδας ως περιοχή Natura Πίνακας 24. Συχνότητες και ποσοστά της πρώτης κατάταξης των απαντήσεων σχετικά με το σκοπό της προστασίας της περιοχής της λίμνης Βιστωνίδαςδέλτα Νέστου- λίμνης Ισμαρίδας ως περιοχή Natura Πίνακας 25. Συχνότητες και ποσοστά της δεύτερης κατάταξης των απαντήσεων σχετικά με το σκοπό της προστασίας της περιοχής της λίμνης Βιστωνίδαςδέλτα Νέστου- λίμνης Ισμαρίδας ως περιοχή Natura Πίνακας 26. Συχνότητες και ποσοστά της τρίτης κατάταξης των απαντήσεων σχετικά με το σκοπό της προστασίας της περιοχής της λίμνης Βιστωνίδαςδέλτα Νέστου- λίμνης Ισμαρίδας ως περιοχή Natura Πίνακας 27. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων σχετικά με τις γνώσεις για την ύπαρξη σχεδίου διαχείρισης που προβλέπει τη διαίρεσή της περιοχής του Πάρκου σε 3 ζώνες προστασίας. 51 Πίνακας 28. Συχνότητες και ποσοστά σχετικά με τη γνώση των ερωτηθέντων για την επιτρεπόμενη ενέργεια της διατήρηση των υφιστάμενων γεωργικών καλλιεργειών στη μορφή που βρίσκονται σήμερα στη ζώνη Α 52 Πίνακας 29. Συχνότητες και ποσοστά σχετικά με τη γνώση των ερωτηθέντων για την επιτρεπόμενη ενέργεια της χρήση τροχοφόρων πέρα των υφιστάμενων οδικών αξόνων και πλωτών μέσων στη ζώνη Α 52 VI

10 Πίνακας 30. Συχνότητες και ποσοστά σχετικά με τη γνώση των ερωτηθέντων για τις επιτρεπόμενες ενέργειες της διανυκτέρευσης, της κατασκήνωσης και των λοιπών δραστηριοτήτων αναψυχής πλην της παρατήρησης στη ζώνη Α 52 Πίνακας 31. Συχνότητες και ποσοστά σχετικά με τη γνώση των ερωτηθέντων για την επιτρεπόμενη ενέργεια της παραδοσιακής αλιείας και ιχθυοκαλλιέργειας στη ζώνη Α 53 Πίνακας 32. Συχνότητες και ποσοστά σχετικά με τη γνώση των ερωτηθέντων για την επιτρεπόμενη ενέργεια της συντήρησης των υφιστάμενων έργων υποδομής στη ζώνη Α. 53 Πίνακας 33. Συχνότητες και ποσοστά σχετικά με τη γνώση των ερωτηθέντων για την επιτρεπόμενη ενέργεια της ημερήσιας επίσκεψης με σκοπό την παρατήρηση της φύσης στη ζώνη Α. 53 Πίνακας 34. Συχνότητες και ποσοστά σχετικά με τη γνώση των ερωτηθέντων για την επιτρεπόμενη ενέργεια της λειτουργίας των αλυκών στην ένταση, έκταση και μορφή που βρίσκονται σήμερα στη ζώνη Α. 54 Πίνακας 35. Συχνότητες και ποσοστά σχετικά με τη γνώση των ερωτηθέντων για την επιτρεπόμενη ενέργεια της επιστημονικής έρευνας στη ζώνη Α. 54 Πίνακας 36. Συχνότητες και ποσοστά σχετικά με τη γνώση των ερωτηθέντων για τις επιτρεπόμενες ενέργειες της συντήρησης και αξιοποίησης ιστορικών και αρχαιολογικών χώρων και λοιπών μνημείων στη ζώνη Α. 54 Πίνακας 37. Συχνότητες και ποσοστά σχετικά με τη γνώση των ερωτηθέντων για την επιτρεπόμενη ενέργεια της διατήρησης των υφιστάμενων οικισμών στη ζώνη Α. 55 Πίνακας 38. Συχνότητες και ποσοστά σχετικά με τη γνώση των ερωτηθέντων για την επιτρεπόμενη ενέργεια της επιστημονικής έρευνας στη ζώνη Β. 55 Πίνακας 39. Συχνότητες και ποσοστά σχετικά με τη γνώση των ερωτηθέντων για τις επιτρεπόμενες ενέργειες της συντήρησης και αξιοποίησης ιστορικών και αρχαιολογικών χώρων και λοιπών μνημείων, καθώς και αξιόλογων στοιχείων παραδοσιακών, πολιτιστικών ή φυσικών στη ζώνη Β. 55 Πίνακας 40. Συχνότητες και ποσοστά σχετικά με τη γνώση των ερωτηθέντων για την επιτρεπόμενη ενέργεια της ελεύθερης διακίνησης του κοινού στη ζώνη Β. 56 Πίνακας 41. Συχνότητες και ποσοστά σχετικά με τη γνώση των ερωτηθέντων για τις επιτρεπόμενες ενέργειες της επέκτασης ή της αλλαγή χρήσης των καλλιεργούμενων εκτάσεων λεύκας στη ζώνη Β. 56 Πίνακας 42. Συχνότητες και ποσοστά σχετικά με τη γνώση των ερωτηθέντων για την επιτρεπόμενη ενέργεια της ελεύθερης βόσκησης στη ζώνη Β. 56 Πίνακας 43. Συχνότητες και ποσοστά σχετικά με τη γνώση των ερωτηθέντων για την επιτρεπόμενη ενέργεια της ιχθυοκαλλιέργειας στη ζώνη Β. 56 VII

11 Πίνακας 44. Συχνότητες και ποσοστά σχετικά με τη γνώση των ερωτηθέντων για την επιτρεπόμενη ενέργεια της γεωργίας στη σημερινή ένταση, έκταση και μορφή στη ζώνη Β. 57 Πίνακας 45. Συχνότητες και ποσοστά σχετικά με τη γνώση των ερωτηθέντων για την επιτρεπόμενη ενέργεια της χρήσης των παραλιών για κολύμβηση στη ζώνη Β. 57 Πίνακας 46. Συχνότητες και ποσοστά σχετικά με τη γνώση των ερωτηθέντων για την επιτρεπόμενη ενέργεια του ενσταυλισμού αιγοπροβάτων και βοοειδών οικογενειακής μορφής στη ζώνη Β. 57 Πίνακας 47. Συχνότητες και ποσοστά σχετικά με τη γνώση των ερωτηθέντων για την επιτρεπόμενη ενέργεια της χρήσης τροχοφόρων πέρα των υφιστάμενων οδικών αξόνων και πλωτών μέσων στη ζώνη Β. 58 Πίνακας 48. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτηθέντων για το ρόλο που διαδραματίζει ο παράγοντας περιβάλλον στις καθημερινές αποφάσεις των ερωτηθέντων. 61 Πίνακας 49. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτηθέντων στη σημασία της δραστηριοποίησής τους σε θέματα περιβάλλοντος 62 Πίνακας 50. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτηθέντων για τη σημασία του θεσμού των προστατευόμενων περιοχών για την κοινωνία. 63 Πίνακας 51. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτηθέντων για τις ωφέλειες που θα επιφέρει στην οικονομία ο χαρακτηρισμός του Πάρκου ως περιοχή Natura Πίνακας 52. Συχνότητες των απαντήσεων των ερωτηθέντων για τους τρόπους με τους οποίους θα επέλθουν ωφέλειες στην οικονομία λόγω του χαρακτηρισμού του Πάρκου ως περιοχή Natura Πίνακας 53. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτηθέντων για τις απώλειες που θα επιφέρει στην οικονομία ο χαρακτηρισμός του Πάρκου ως περιοχή Natura Πίνακας 54. Συχνότητες των απαντήσεων των ερωτηθέντων για τους τρόπους με τους οποίους θα επέλθουν απώλειες στην οικονομία λόγω του χαρακτηρισμού του Πάρκου ως περιοχή Natura Πίνακας 55. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτηθέντων για τις ωφέλειες που θα επιφέρει στην καθημερινότητα ο χαρακτηρισμός του Πάρκου ως περιοχή Natura Πίνακας 56. Συχνότητες των απαντήσεων των ερωτηθέντων για τους τρόπους με τους οποίους θα επέλθουν ωφέλειες στην καθημερινότητα λόγω του χαρακτηρισμού του Πάρκου ως περιοχή Natura Πίνακας 57. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτηθέντων για τις απώλειες που θα επιφέρει στην καθημερινότητα ο χαρακτηρισμός του Πάρκου ως περιοχή Natura VIII

12 Πίνακας 58. Συχνότητες των απαντήσεων των ερωτηθέντων για τους τρόπους με τους οποίους θα επέλθουν απώλειες στην καθημερινότητα λόγω του χαρακτηρισμού του Πάρκου ως περιοχή Natura Πίνακας 59. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτηθέντων για τις ωφέλειες που θα επιφέρει στο περιβάλλον ο χαρακτηρισμός του Πάρκου ως περιοχή Natura Πίνακας 60. Συχνότητες των απαντήσεων των ερωτηθέντων για τους τρόπους με τους οποίους θα επέλθουν ωφέλειες στο περιβάλλον λόγω του χαρακτηρισμού του Πάρκου ως περιοχή Natura Πίνακας 61. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτηθέντων για τις απώλειες που θα επιφέρει στο περιβάλλον ο χαρακτηρισμός του Πάρκου ως περιοχή Natura Πίνακας 62. Συχνότητες των απαντήσεων των ερωτηθέντων για τους τρόπους με τους οποίους θα επέλθουν απώλειες στο περιβάλλον λόγω του χαρακτηρισμού του Πάρκου ως περιοχή Natura Πίνακας 63. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτηθέντων για την ανάγκη της ενεργούς συμμετοχής στην προστασία μιας περιοχής. 73 Πίνακας 64. Συχνότητες και ποσοστά των θετικών και αρνητικών απαντήσεων των ερωτηθέντων σχετικά με την συμμετοχή τους ως μέλη κάποιας πανελλήνιας ή τοπικής περιβαλλοντικής οργάνωσης ή ομάδας. 76 Πίνακας 65. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων για τον τρόπο συμμετοχής τους ως μέλη κάποιας πανελλήνιας ή τοπικής περιβαλλοντικής οργάνωσης ή ομάδας 76 Πίνακας 66. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων για την προθυμία τους να γίνουν μέλη κάποιας πανελλήνιας ή τοπικής περιβαλλοντικής οργάνωσης ή ομάδας. 77 Πίνακας 67. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με τη συμμετοχή τους σε εκδηλώσεις που αφορούν το χαρακτηρισμό μιας περιοχής Natura 78 Πίνακας 68. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων για το είδος των εκδηλώσεων συμμετοχής τους σχετικά με το χαρακτηρισμό μιας περιοχής Natura. 78 Πίνακας 69. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με τη σημαντικότητα που αποδίδουν στην προστασία της λίμνης Βιστωνίδαςδέλτα Νέστου- λίμνης Ισμαρίδας. 79 Πίνακας 70. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων για το ενδεχόμενο της ανάθεσης της διαχείρισης της περιοχής του πάρκου σε ένα θεσπισμένο κυβερνητικό οργανισμό/ φορέα 80 IX

13 Πίνακας 71. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων για το ενδεχόμενο της ανάθεσης της διαχείρισης της περιοχής του πάρκου σε μια ανεξάρτητη αρχή που θα επιβλέπεται από την πολιτεία 81 Πίνακας 72. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων για το ενδεχόμενο της ανάθεσης της διαχείρισης της περιοχής του πάρκου σε Μη Κυβερνητικές οργανώσεις με εμπειρία στη διαχείριση της περιοχής. 82 Πίνακας 73. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων για το ενδεχόμενο της ανάθεσης της διαχείρισης της περιοχής του πάρκου στις τοπικές αρχές. 83 Πίνακας 74. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων για το ενδεχόμενο της ανάθεσης της διαχείρισης της περιοχής του πάρκου σε ιδιώτες. 84 Πίνακας 75. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με την προθυμία τους για την προσφορά κάποιου ποσού για την προστασία της λίμνης Βιστωνίδας- δέλτα Νέστου- λίμνης Ισμαρίδας 85 Πίνακας 76. Συχνότητες των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με το ποσό που διατίθενται να προσφέρουν σε ετήσια βάση για την προστασία της λίμνης Βιστωνίδας- δέλτα Νέστου- λίμνης Ισμαρίδας. 86 Πίνακας 77. Συχνότητες των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με το ποσό που διατίθενται να προσφέρουν σε ετήσια βάση για την προστασία της λίμνης Βιστωνίδας- δέλτα Νέστου- λίμνης Ισμαρίδας, βάσει του σημερινού καθεστώτος προστασίας και με την προϋπόθεση της μη ένταξης στο δίκτυο Natura Πίνακας 78. Συχνότητες των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με το λόγο άρνησής τους για την προσφορά κάποιου ποσού για την προστασία της λίμνης Βιστωνίδας- δέλτα Νέστου- λίμνης Ισμαρίδας. 88 Πίνακας 79. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με την πρόταση οικονομικής ενίσχυσης της περιοχής Natura από εισφορές χρηστών/ επισκεπτών κατά την είσοδό τους στην περιοχή. 91 Πίνακας 80. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με την πρόταση οικονομικής ενίσχυσης της περιοχής Natura από εισφορές χρηστών για επίσκεψη σε συγκεκριμένες τοποθεσίες εντός της περιοχής με συγκεκριμένες υποδομές(π. χ. θέσεις αναψυχής, πολιτιστικοί και αρχαιολογικοί χώροι κλπ.) ή με την αγορά τοπικών προϊόντων εντός αυτής 92 Πίνακας 81. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με την πρόταση οικονομικής ενίσχυσης της περιοχής Natura από την επιβολή ειδικού φόρου προστασίας περιβάλλοντος από την κυβέρνηση. 93 Πίνακας 82. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με την πρόταση οικονομικής ενίσχυσης της περιοχής Natura από εισφορές μέσω της Τοπικής Αυτοδιοίκησης της περιοχής. 94 X

14 Πίνακας 83. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με την πρόταση απαλλοτρίωσης των αγροτικών γαιών σε τιμές υψηλότερες από αυτές της αγοράς, έτσι ώστε οι αγρότες να οδηγηθούν βαθμιαία σε αλλαγή απασχόλησης, ως βέλτιστο σενάριο πολιτικής αν υπήρχε σοβαρός κίνδυνος για τα είδη και τα οικοσυστήματα της περιοχής από τις ανθρώπινες δραστηριότητες εντός και γύρω από αυτή. 95 Πίνακας 84. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με την πρόταση μίσθωσης( leasing) των καλλιεργούμενων εκτάσεων από το Φορέα Διαχείρισης με μίσθωμα που θα αντιστοιχούσε στο ετήσιο καθαρό εισόδημα των καλλιεργειών, ως βέλτιστο σενάριο πολιτικής αν υπήρχε σοβαρός κίνδυνος για τα είδη και τα οικοσυστήματα της περιοχής από τις ανθρώπινες δραστηριότητες εντός και γύρω από αυτή. 96 Πίνακας 85. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με την πρόταση συνέχισης των καλλιεργειών, αλλά με λιγότερο εντατικό τρόπο, που θα οδηγούσε στην παραγωγή τοπικών προϊόντων χωρίς τη χρήση αγροχημικών και βαρέων μηχανημάτων, και με επιδότηση για την απώλεια του εισοδήματος, ως βέλτιστο σενάριο πολιτικής αν υπήρχε σοβαρός κίνδυνος για τα είδη και τα οικοσυστήματα της περιοχής από τις ανθρώπινες δραστηριότητες εντός και γύρω από αυτή. 97 Πίνακας 86. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με την πρόταση συνέχισης των καλλιεργειών, όπως σημειώθηκε παραπάνω, και με τους αγρότες να συμπληρώνουν το εισόδημά τους από εργασία που θα πραγματοποιούν εντός της περιοχής Natura και σε τουριστικές δραστηριότητες, αφού δημιουργηθούν οι κατάλληλες υποδομές, ως βέλτιστο σενάριο πολιτικής αν υπήρχε σοβαρός κίνδυνος για τα είδη και τα οικοσυστήματα της περιοχής από τις ανθρώπινες δραστηριότητες εντός και γύρω από αυτή. 98 Πίνακας 87. Συχνότητες και ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με την πρόταση της ισχύος του σημερινού καθεστώτος στην περιοχή του πάρκου, χωρίς να γίνει καμία αλλαγή. 99 Πίνακας 88. Διασταύρωση των τιμών του φύλου και της ανάθεσης της διαχείρισης σε ένα θεσπισμένο κυβερνητικό οργανισμό/ φορέα 101 Πίνακας 89. Διασταύρωση των τιμών του φύλου και της ανάθεσης διαχείρισης της περιοχής στις τοπικές αρχές 101 Πίνακας 90. Διασταύρωση των τιμών του φύλου και της πρότασης ισχύος του σημερινού καθεστώτος προστασίας 101 Πίνακας 91. Διασταύρωση των τιμών της ηλικίας και της άποψης για την προστασία του περιβάλλοντος ως στόχο πρώτης προτεραιότητας 102 Πίνακας 92. Διασταύρωση των τιμών της ηλικίας και της γνώσης του χαρακτηρισμού της περιοχής του Πάρκου ως περιοχή του δικτύου Natura Πίνακας 93. Διασταύρωση των τιμών της ηλικίας και της άποψης για την ανάγκη της δραστηριοποίησης των ερωτώμενων σε θέματα περιβάλλοντος 102 XI

15 Πίνακας 94. Διασταύρωση των τιμών της ηλικίας και της άποψης για την σημασία της προστασίας του Εθνικού Πάρκου 103 Πίνακας 95. Διασταύρωση των τιμών της ηλικίας και της συνέχισης των καλλιεργειών με λιγότερο εντατικό τρόπο χωρίς τη χρήση αγροχημικών και βαρέων μηχανημάτων, με επιδότηση για την απώλεια του εισοδήματος και με τους αγρότες να συμπληρώνουν το εισόδημά τους από εργασία που θα πραγματοποιούν εντός της περιοχής Natura και σε τουριστικές δραστηριότητες αφού δημιουργηθούν οι κατάλληλες υποδομές 103 Πίνακας 96. Διασταύρωση των τιμών του επιπέδου εκπαίδευσης και της γνώσης της έννοιας των προστατευόμενων περιοχών 104 Πίνακας 97. Διασταύρωση των τιμών του επιπέδου εκπαίδευσης και της άποψης για τη σημασία του θεσμού των προστατευόμενων περιοχών είναι σημαντικός για την κοινωνία 104 Πίνακας 98. Διασταύρωση των τιμών του επιπέδου εκπαίδευσης και της ανάθεσης της διαχείρισης της περιοχής σε μια ανεξάρτητη αρχή που θα επιβλέπεται από την πολιτεία 105 Πίνακας 99. Διασταύρωση των τιμών του επιπέδου εκπαίδευσης και της διάθεσης προσφοράς ενός ποσού για την προστασία του Εθνικού Πάρκου 105 Πίνακας 100. Διασταύρωση των τιμών του σημερινού επαγγέλματος και της ύπαρξης της προστασίας του περιβάλλοντος ως πρώτη προτεραιότητα των ερωτηθέντων 106 Πίνακας 101. Διασταύρωση των τιμών του σημερινού επαγγέλματος και της ανάθεσης της διαχείρισης της περιοχής σε θεσπισμένο κυβερνητικό οργανισμό 107 Πίνακας 102. Διασταύρωση των τιμών του σημερινού επαγγέλματος και της ανάθεσης της διαχείρισης της περιοχής σε μια ανεξάρτητη αρχή που θα επιβλέπεται από την πολιτεία 108 Πίνακας 103. Διασταύρωση των τιμών του σημερινού επαγγέλματος και της πρότασης της οικονομικής ενίσχυση της περιοχής θα πρέπει να προέρχεται από εισφορές μέσω της Τοπικής Αυτοδιοίκησης της περιοχής 109 Πίνακας 104. Διασταύρωση των τιμών του σημερινού επαγγέλματος και της συνέχισης των καλλιεργειών, αλλά με λιγότερο εντατικό τρόπο, που θα οδηγούσε στην παραγωγή τοπικών προϊόντων χωρίς τη χρήση αγροχημικών και βαρέων μηχανημάτων, και με επιδότηση για την απώλεια του εισοδήματος 110 Πίνακας 105. Διασταύρωση των τιμών του σημερινού επαγγέλματος και της συνέχισης των καλλιεργειών, όπως σημειώθηκε παραπάνω και με τους αγρότες να συμπληρώνουν το εισόδημά τους από εργασία που θα πραγματοποιούν εντός της περιοχής Natura και σε τουριστικές δραστηριότητες αφού δημιουργηθούν οι κατάλληλες υποδομές 111 Πίνακας 106. Διασταύρωση των τιμών του μηνιαίου εισοδήματος και την ανάγκης δραστηριοποίησης σε θέματα περιβάλλοντος 111 XII

16 Πίνακας 107. Διασταύρωση των τιμών του μηνιαίου εισοδήματος και της πρότασης για την οικονομική ενίσχυση της περιοχής από εισφορές μέσω της τοπικής αυτοδιοίκησης της περιοχής 112 Πίνακας 108. Διασταύρωση των τιμών της προστασίας του περιβάλλοντος ως πρώτη προτεραιότητα και της ανάγκης δραστηριοποίησης σε θέματα περιβάλλοντος σε τοπικό επίπεδο 112 Πίνακας 109. Διασταύρωση των τιμών της προστασίας του περιβάλλοντος ως πρώτη προτεραιότητα και της πρότασης συνέχισης των καλλιεργειών με λιγότερο εντατικό τρόπο χωρίς τη χρήση αγροχημικών και βαρέων μηχανημάτων, με επιδότηση για την απώλεια του εισοδήματος και με τους αγρότες να συμπληρώνουν το εισόδημά τους από εργασία που θα πραγματοποιούν εντός της περιοχής Natura και σε τουριστικές δραστηριότητες αφού δημιουργηθούν οι κατάλληλες υποδομές 113 Πίνακας 110. Διασταύρωση των τιμών της ύπαρξης βασικών γνώσεων για περιβαλλοντικά ζητήματα και της έννοιας των προστατευόμενων περιοχών 113 Πίνακας 111. Διασταύρωση των τιμών της ύπαρξης βασικών γνώσεων για περιβαλλοντικά ζητήματα και της ανάγκης δραστηριοποίησης σε θέματα περιβάλλοντος 114 Πίνακας 112. Διασταύρωση των τιμών της ύπαρξης βασικών γνώσεων για περιβαλλοντικά ζητήματα και της ανάγκης ενεργούς συμμετοχής στην προστασία μιας περιοχής 114 Πίνακας 113. Διασταύρωση των τιμών της ύπαρξης βασικών γνώσεων για περιβαλλοντικά ζητήματα και της πρότασης αλλαγής του σημερινού καθεστώτος προστασίας του Πάρκου 115 Πίνακας 114. Διασταύρωση των τιμών της γνώσης της έννοιας των προστατευόμενων περιοχών και της γνώσης ότι για την περιοχή του Πάρκου, που έχει χαρακτηριστεί ως περιοχή του δικτύου Natura 2000 υπάρχει σχέδιο διαχείρισης που προβλέπει τη διαίρεσή του σε τρεις ζώνες προστασίας. 115 Πίνακας 115. Διασταύρωση των τιμών της γνώσης της έννοιας των προστατευόμενων περιοχών και της διάθεσης προσφοράς ενός ποσού για την προστασία του Πάρκου 116 Πίνακας 116. Διασταύρωση των τιμών του ρόλου που διαδραματίζει ο παράγων περιβάλλον στις καθημερινές αποφάσεις των ερωτηθέντων και της σημασίας του θεσμού των προστατευόμενων περιοχών για την κοινωνία 116 Πίνακας 117. Διασταύρωση των τιμών του ρόλου που διαδραματίζει ο παράγων περιβάλλον τις καθημερινές αποφάσεις των ερωτηθέντων και της ανάγκης ενεργούς συμμετοχής στην προστασία μιας περιοχής 117 Πίνακας 118. Διασταύρωση των τιμών της ανάγκης δραστηριοποίησης σε τοπικό επίπεδο σε θέματα περιβάλλοντος και της διάθεσης προσφοράς ενός ποσού για την προστασία του Πάρκου 117 XIII

17 Πίνακας 119. Διασταύρωση των τιμών της ανάγκης ενεργούς συμμετοχής στην προστασία μιας περιοχής και της πρότασης απαλλοτρίωσης των αγροτικών γαιών σε τιμές υψηλότερες από αυτές της αγοράς, έτσι ώστε οι αγρότες να οδηγηθούν βαθμιαία σε αλλαγή απασχόλησης 118 Πίνακας 120. Διασταύρωση των τιμών της ανάγκης ενεργούς συμμετοχής στην προστασία μιας περιοχής και της πρότασης συνέχιση των καλλιεργειών με λιγότερο εντατικό τρόπο χωρίς τη χρήση αγροχημικών και βαρέων μηχανημάτων, με επιδότηση για την απώλεια του εισοδήματος και με τους αγρότες να συμπληρώνουν το εισόδημά τους από εργασία που θα πραγματοποιούν εντός της περιοχής Natura και σε τουριστικές δραστηριότητες αφού δημιουργηθούν οι κατάλληλες υποδομές 119 Πίνακας 121. Διασταύρωση των τιμών της σημασίας που αποδίδεται στην προστασία του Εθνικού Πάρκου και στην πρόταση ανάθεσης της διαχείρισης της περιοχής σε Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις με εμπειρία στη διαχείριση της περιοχής 119 Πίνακας 122. Διασταύρωση των τιμών του σημερινού επαγγέλματος και της θεώρησης της ύπαρξης βασικών γνώσεων για περιβαλλοντικά ζητήματα. 120 XIV

18 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ ΓΡΑΦΗΜΑ ΣΕΛΙΔΑ Γράφημα 1. Ποσοστά των ερωτώμενων ανδρών και γυναικών 28 Γράφημα 2. Αριθμός ερωτηθέντων ανά ηλικιακή κλίμακα 29 Γράφημα 3. Συχνότητες σχετικά με τον τόπο διαμονής των ερωτηθέντων 30 Γράφημα 4. Συχνότητες σχετικά με το επίπεδο εκπαίδευσης των ερωτηθέντων 31 Γράφημα 5. Αριθμός ερωτηθέντων ανά σημερινό επάγγελμα 32 Γράφημα 6. Ποσοστά σχετικά με το μηνιαίο εισόδημα 33 Γράφημα 7. Ποσοστά σχετικά με την πρόταση της προστασίας του περιβάλλοντος ως πρώτη προτεραιότητα 34 Γράφημα 8. Ποσοστά σχετικά με την πρώτη κατάταξη των παραγόντων που συνέβαλαν στη δημιουργία του ενδιαφέροντος για την προστασία του περιβάλλοντος 35 Γράφημα 9. Ποσοστά σχετικά με τη δεύτερη κατάταξη των παραγόντων που συνέβαλαν στη δημιουργία του ενδιαφέροντος για την προστασία του περιβάλλοντος 36 Γράφημα 10. Ποσοστά σχετικά με την τρίτη κατάταξη των παραγόντων που συνέβαλαν στη δημιουργία του ενδιαφέροντος για την προστασία του περιβάλλοντος 37 Γράφημα 11. Συχνότητες των απαντήσεων για την ύπαρξη βασικών γνώσεων για περιβαλλοντικά ζητήματα 38 Γράφημα 12. Συχνότητες άντλησης βασικών γνώσεων για περιβαλλοντικά ζητήματα 39 Γράφημα 13. Συχνότητες αναφοράς περιβαλλοντικών προβλημάτων παγκόσμιας κλίμακας 40 Γράφημα 14. Συχνότητες αναφοράς περιβαλλοντικών προβλημάτων της περιοχής μελέτης 41 Γράφημα 15. Ποσοστά θετικής και αρνητικής απάντησης στη γνώση της έννοιας των προστατευόμενων περιοχών 41 Γράφημα 16. Συνολικές συχνότητες ανά κατηγορία άντλησης γνώσεων για την έννοια των προστατευόμενων περιοχών 43 Γράφημα 17. Ποσοστά θετικών και αρνητικών απαντήσεων σχετικά με τις γνώσεις της ύπαρξης προτεινόμενων περιοχών προς ένταξη στο Δίκτυο Natura 2000 στην ευρύτερη περιοχή των ερωτηθέντων 44 Γράφημα 18. Συχνότητες των απαντήσεων σχετικά με τη γνώση της ύπαρξης περιοχών προς ένταξη στο δίκτυο Natura 2000 στην ευρύτερη περιοχή των ερωτηθέντων 44 Γράφημα 19. Ποσοστά των θετικών και αρνητικών απαντήσεων για την γνώση της ύπαρξης άλλων περιοχών Natura στην Ελλάδα, εκτός από αυτές της ευρύτερης περιοχής των ερωτηθέντων 45 XV

19 Γράφημα 20. Συχνότητες των απαντήσεων σχετικά με τη γνώση της ύπαρξης περιοχών προς ένταξη στο δίκτυο Natura 2000 στην ευρύτερη περιοχή των ερωτηθέντων 46 Γράφημα 21. Ποσοστά των απαντήσεων για το πλήθος των περιοχών που έχουν ενταχθεί στο δίκτυο Φύση (Natura) 2000 στην Ελλάδα. 47 Γράφημα 22. Ποσοστά των θετικών και αρνητικών απαντήσεων για τις γνώσεις των ερωτηθέντων σχετικά με το χαρακτηρισμό της περιοχής της λίμνης Βιστωνίδαςδέλτα Νέστου- λίμνης Ισμαρίδας ως περιοχή Natura Γράφημα 23. Συχνότητες της πρώτης κατάταξης των απαντήσεων σχετικά με το σκοπό της προστασίας της περιοχής της λίμνης Βιστωνίδας- δέλτα Νέστου- λίμνης Ισμαρίδας ως περιοχή Natura Γράφημα 24. Συχνότητες της δεύτερης κατάταξης των απαντήσεων σχετικά με το σκοπό της προστασίας της περιοχής της λίμνης Βιστωνίδας- δέλτα Νέστου- λίμνης Ισμαρίδας ως περιοχή Natura Γράφημα 25. Συχνότητες της τρίτης κατάταξης των απαντήσεων σχετικά με το σκοπό της προστασίας της περιοχής της λίμνης Βιστωνίδας- δέλτα Νέστουλίμνης Ισμαρίδας ως περιοχή Natura Γράφημα 26. Ποσοστά των απαντήσεων σχετικά με τις γνώσεις για την ύπαρξη σχεδίου διαχείρισης που προβλέπει τη διαίρεσή της περιοχής του Πάρκου σε 3 ζώνες προστασίας. 51 Γράφημα 27. Ποσοστά των απαντήσεων των ερωτηθέντων για το ρόλο που διαδραματίζει ο παράγοντας περιβάλλον στις καθημερινές αποφάσεις των ερωτηθέντων. 61 Γράφημα 28. Ποσοστά των απαντήσεων των ερωτηθέντων στη σημασία της δραστηριοποίησής τους σε θέματα περιβάλλοντος 62 Γράφημα 29. Ποσοστά των απαντήσεων των ερωτηθέντων για τη σημασία του θεσμού των προστατευόμενων περιοχών για την κοινωνία. 63 Γράφημα 30. Ποσοστά των απαντήσεων των ερωτηθέντων για τις ωφέλειες που θα επιφέρει στην οικονομία ο χαρακτηρισμός του Πάρκου ως περιοχή Natura Γράφημα 31. Συχνότητες των απαντήσεων των ερωτηθέντων για τους τρόπους με τους οποίους θα επέλθουν ωφέλειες στην οικονομία λόγω του χαρακτηρισμού του Πάρκου ως περιοχή Natura Γράφημα 32. Ποσοστά των απαντήσεων των ερωτηθέντων για τις απώλειες που θα επιφέρει στην οικονομία ο χαρακτηρισμός του Πάρκου ως περιοχή Natura Γράφημα 33. Συχνότητες των απαντήσεων των ερωτηθέντων για τους τρόπους με τους οποίους θα επέλθουν απώλειες στην οικονομία λόγω του χαρακτηρισμού του Πάρκου ως περιοχή Natura Γράφημα 34. Ποσοστά των απαντήσεων των ερωτηθέντων για τις ωφέλειες που θα επιφέρει στην καθημερινότητα ο χαρακτηρισμός του Πάρκου ως περιοχή Natura XVI

20 Γράφημα 35. Συχνότητες των απαντήσεων των ερωτηθέντων για τους τρόπους με τους οποίους θα επέλθουν ωφέλειες στην καθημερινότητα λόγω του χαρακτηρισμού του Πάρκου ως περιοχή Natura Γράφημα 36. Ποσοστά των απαντήσεων των ερωτηθέντων για τις απώλειες που θα επιφέρει στην καθημερινότητα ο χαρακτηρισμός του Πάρκου ως περιοχή Natura Γράφημα 37. Συχνότητες των απαντήσεων των ερωτηθέντων για τους τρόπους με τους οποίους θα επέλθουν απώλειες στην καθημερινότητα λόγω του χαρακτηρισμού του Πάρκου ως περιοχή Natura Γράφημα 38. Ποσοστά των απαντήσεων των ερωτηθέντων για τις ωφέλειες που θα επιφέρει στο περιβάλλον ο χαρακτηρισμός του Πάρκου ως περιοχή Natura Γράφημα 39. Συχνότητες των απαντήσεων των ερωτηθέντων για τους τρόπους με τους οποίους θα επέλθουν ωφέλειες στο περιβάλλον λόγω του χαρακτηρισμού του Πάρκου ως περιοχή Natura Γράφημα 40. Ποσοστά των απαντήσεων των ερωτηθέντων για τις απώλειες που θα επιφέρει στο περιβάλλον ο χαρακτηρισμός του Πάρκου ως περιοχή Natura Γράφημα 41. Συχνότητες των απαντήσεων των ερωτηθέντων για τους τρόπους με τους οποίους θα επέλθουν απώλειες στο περιβάλλον λόγω του χαρακτηρισμού του Πάρκου ως περιοχή Natura Γράφημα 42. Ποσοστά των απαντήσεων των ερωτηθέντων για την ανάγκη της ενεργούς συμμετοχής στην προστασία μιας περιοχής. 74 Γράφημα 43. Ποσοστά των θετικών και αρνητικών απαντήσεων των ερωτηθέντων σχετικά με την συμμετοχή τους ως μέλη κάποιας πανελλήνιας ή τοπικής περιβαλλοντικής οργάνωσης ή ομάδας. 76 Γράφημα 44. Ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων για τον τρόπο συμμετοχής τους ως μέλη κάποιας πανελλήνιας ή τοπικής περιβαλλοντικής οργάνωσης ή ομάδας. 77 Γράφημα 45. Συχνότητες των απαντήσεων των ερωτώμενων για την προθυμία τους να γίνουν μέλη κάποιας πανελλήνιας ή τοπικής περιβαλλοντικής οργάνωσης ή ομάδας. 77 Γράφημα 46. Ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με τη συμμετοχή τους σε εκδηλώσεις που αφορούν το χαρακτηρισμό μιας περιοχής Natura 78 Γράφημα 47. Συχνότητες των απαντήσεων των ερωτώμενων για το είδος των εκδηλώσεων συμμετοχής τους σχετικά με το χαρακτηρισμό μιας περιοχής Natura. 79 Γράφημα 48. Ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με τη σημαντικότητα που αποδίδουν στην προστασία της λίμνης Βιστωνίδας- δέλτα Νέστουλίμνης Ισμαρίδας. 80 XVII

21 Γράφημα 49. Ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων για το ενδεχόμενο της ανάθεσης της διαχείρισης της περιοχής του πάρκου σε ένα θεσπισμένο κυβερνητικό οργανισμό/ φορέα. 81 Γράφημα 50. Ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων για το ενδεχόμενο της ανάθεσης της διαχείρισης της περιοχής του πάρκου σε μια ανεξάρτητη αρχή που θα επιβλέπεται από την πολιτεία 82 Γράφημα 51. Ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων για το ενδεχόμενο της ανάθεσης της διαχείρισης της περιοχής του πάρκου σε Μη Κυβερνητικές οργανώσεις με εμπειρία στη διαχείριση της περιοχής. 83 Γράφημα 52. Ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων για το ενδεχόμενο της ανάθεσης της διαχείρισης της περιοχής του πάρκου στις τοπικές αρχές. 84 Γράφημα 53. Ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων για το ενδεχόμενο της ανάθεσης της διαχείρισης της περιοχής του πάρκου σε ιδιώτες. 85 Γράφημα 54. Ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με την προθυμία τους για την προσφορά κάποιου ποσού για την προστασία της λίμνης Βιστωνίδαςδέλτα Νέστου- λίμνης Ισμαρίδας. 86 Γράφημα 55. Συχνότητες των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με το ποσό που διατίθενται να προσφέρουν σε ετήσια βάση για την προστασία της λίμνης Βιστωνίδας- δέλτα Νέστου- λίμνης Ισμαρίδας. 87 Γράφημα 56. Συχνότητες των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με το ποσό που διατίθενται να προσφέρουν σε ετήσια βάση για την προστασία της λίμνης Βιστωνίδας- δέλτα Νέστου- λίμνης Ισμαρίδας, βάσει του σημερινού καθεστώτος προστασίας και με την προϋπόθεση της μη ένταξης στο δίκτυο Natura Γράφημα 57. Συχνότητες των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με το λόγο άρνησής τους για την προσφορά κάποιου ποσού για την προστασία της λίμνης Βιστωνίδας- δέλτα Νέστου- λίμνης Ισμαρίδας. 89 Γράφημα 58. Ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με την πρόταση οικονομικής ενίσχυσης της περιοχής Natura από εισφορές χρηστών/ επισκεπτών κατά την είσοδό τους στην περιοχή. 91 Γράφημα 59. Ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με την πρόταση οικονομικής ενίσχυσης της περιοχής Natura από εισφορές χρηστών για επίσκεψη σε συγκεκριμένες τοποθεσίες εντός της περιοχής με συγκεκριμένες υποδομές (π. χ. θέσεις αναψυχής, πολιτιστικοί και αρχαιολογικοί χώροι κλπ.) ή με την αγορά τοπικών προϊόντων εντός αυτής 92 Γράφημα 60. Ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με την πρόταση οικονομικής ενίσχυσης της περιοχής Natura από την επιβολή ειδικού φόρου προστασίας περιβάλλοντος από την κυβέρνηση. 93 Γράφημα 61. Ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με την πρόταση οικονομικής ενίσχυσης της περιοχής Natura από εισφορές μέσω της Τοπικής Αυτοδιοίκησης της περιοχής 94 XVIII

22 Γράφημα 62. Ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με την πρόταση απαλλοτρίωσης των αγροτικών γαιών σε τιμές υψηλότερες από αυτές της αγοράς, έτσι ώστε οι αγρότες να οδηγηθούν βαθμιαία σε αλλαγή απασχόλησης, ως βέλτιστο σενάριο πολιτικής αν υπήρχε σοβαρός κίνδυνος για τα είδη και τα οικοσυστήματα της περιοχής από τις ανθρώπινες δραστηριότητες εντός και γύρω από αυτή. 95 Γράφημα 63. Ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με την πρόταση μίσθωσης (leasing) των καλλιεργούμενων εκτάσεων από το Φορέα Διαχείρισης με μίσθωμα που θα αντιστοιχούσε στο ετήσιο καθαρό εισόδημα των καλλιεργειών, ως βέλτιστο σενάριο πολιτικής αν υπήρχε σοβαρός κίνδυνος για τα είδη και τα οικοσυστήματα της περιοχής από τις ανθρώπινες δραστηριότητες εντός και γύρω από αυτή. 96 Γράφημα 64. Ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με την πρόταση συνέχισης των καλλιεργειών, αλλά με λιγότερο εντατικό τρόπο, που θα οδηγούσε στην παραγωγή τοπικών προϊόντων χωρίς τη χρήση αγροχημικών και βαρέων μηχανημάτων, και με επιδότηση για την απώλεια του εισοδήματος, ως βέλτιστο σενάριο πολιτικής αν υπήρχε σοβαρός κίνδυνος για τα είδη και τα οικοσυστήματα της περιοχής από τις ανθρώπινες δραστηριότητες εντός και γύρω από αυτή. 97 Γράφημα 65. Ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με την πρόταση συνέχισης των καλλιεργειών, όπως σημειώθηκε παραπάνω, και με τους αγρότες να συμπληρώνουν το εισόδημά τους από εργασία που θα πραγματοποιούν εντός της περιοχής Natura και σε τουριστικές δραστηριότητες, αφού δημιουργηθούν οι κατάλληλες υποδομές, ως βέλτιστο σενάριο πολιτικής αν υπήρχε σοβαρός κίνδυνος για τα είδη και τα οικοσυστήματα της περιοχής από τις ανθρώπινες δραστηριότητες εντός και γύρω από αυτή. 98 Γράφημα 66. Ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων σχετικά με την πρόταση της ισχύος του σημερινού καθεστώτος στην περιοχή του πάρκου, χωρίς να γίνει καμία αλλαγή. 99 XIX

23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κάτω από την πίεση της αναπτυσσόμενης ανάγκης για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στη διατήρηση των φυσικών πόρων και στη περιβαλλοντική εκπαίδευση για θέματα διατήρησης της άγριας ζωής, απαιτείται ένας επαναπροσανατολισμός της διαχείρισης με μεγαλύτερη έμφαση στις προσπάθειες που βοηθούν στην ενίσχυση των γνώσεων βραχυπρόθεσμα και στην έγκαιρη αλλαγή της συμπεριφοράς των εμπλεκόμενων ατόμων μακροπρόθεσμα (Papageorgiou E. and Vogiatzakis I., 2006). Οι διαχειριστικές αρχές των προστατευόμενων περιοχών υιοθετούν ένα περιοριστικό καθεστώς διαχείρισης, το οποίο ορίζει τα μέτρα διατήρησης ως απαγορεύσεις των ανθρώπινων δραστηριοτήτων (κυρίως της γεωργίας, της κτηνοτροφίας, της αλιείας και του κυνηγιού). Έτσι, οι κάτοικοι της εκάστοτε περιοχής, αντιλαμβάνονται την αναγνώριση της ως προστατευόμενη, ως απαγόρευση, παρά ως ρύθμιση των δραστηριοτήτων τους ( Rao K. et al., 2003; Durrant J.O. and Shumway M.,2004; Machairas I. and Hovardas T., 2005). Συνεπώς, διαμορφώνονται κάποιες συγκεκριμένες στάσεις και αντιδράσεις, οι οποίες κυρίως απορρέουν από τον αποκλεισμό του πληθυσμού από τις διαδικασίες λήψης των αποφάσεων διαχείρισης, αν και γενικά η επιτυχία ενός σχεδίου διαχείρισης και προστασίας ως μέσο διατήρησης ενός φυσικού οικοσυστήματος και/ ή της πολιτιστικής κληρονομιάς για ένα μεγάλο εύρος δραστηριοτήτων, δεν εξαρτάται απλά από την κυβερνητική υποστήριξη και τις τοπικές διαχειριστικές αρχές, αλλά και από την εμπλοκή του τοπικού πληθυσμού (Sauer A.,2005). Γενικά, οι αντιλήψεις του τοπικού πληθυσμού για τις προστατευόμενες περιοχές εξαρτώνται από το αντιλαμβανόμενο κόστος και όφελος που απορρέει από αυτές, την εξάρτηση από τις τοπικές πηγές και τις γνώσεις τους σχετικά με τη διαχείριση, ενώ οι διαχειριστές και σχεδιαστές των συγκεκριμένων περιοχών πρέπει να διαθέτουν την ικανότητα της αναγνώρισης και της κατανόησης των διαφορετικών συμφερόντων κάθε εμπλεκόμενου φορέα, της εκτίμησης των δυνατοτήτων τους και της ενσωμάτωσης των κατάλληλων πληροφοριών στα σχέδια διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών (Xu J. et al., 2004). Πολλές αναφορές μελέτης δείχνουν γενικά θετικές στάσεις απέναντι στις περιβαλλοντικά διατηρούμενες και προστατευόμενες περιοχές (Trakolis D., 2001; Papageorgiou K. and Kassioumis K., 2004; Xu J. et al., 2004), χωρίς να αποκλείονται και περιπτώσεις αντιδράσεων και αρνητικών απόψεων ( Rao K. et al., 2003; Durrant J.O. and Shumway M.,2004; Machairas I. and Hovardas T., 2005;). Παράλληλα, εντοπίζονται παραδείγματα ενδιάμεσης συμπεριφοράς (Papageorgiou E. and Vogiatzakis I., 2006) αλλά και συμμετοχής του τοπικού πληθυσμού στις διαδικασίες λήψης των αποφάσεων (Hough,1988; Hough and Sherpa,1989). 1

24 Οι εξηγήσεις για την ποικιλότητα των αντιλήψεων, των απόψεων και των στάσεων, θα διερευνηθούν μέσω μιας έρευνας σε μια περιοχή της βόρειας Ελλάδας, η οποία περιλαμβάνει τη λίμνη Βιστωνίδα, το δέλτα του Νέστου και τη λίμνη Ισμαρίδα (Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης). Οι τρεις υγροβιότοποι είναι ανυπολόγιστης αξίας όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και διεθνώς (Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, 1999). Η τεράστια αξία τους έγκειται στην παρουσία μεγάλου αριθμού βιοτόπων (υφάλμυρες λίμνες, λίμνες γλυκού νερού, ποικίλες ζώνες βλάστησης, παραποτάμια δάση, βάλτοι) και στη διαβίωση μεγάλου αριθμού φυτικών και ζωικών ειδών, μερικά από τα οποία είναι σπάνια ή απειλούμενα με εξαφάνιση. Επιπλέον, η περιοχή περιλαμβάνει το μεγαλύτερο παραποτάμιο δάσος και τη μεγαλύτερη υφάλμυρη λίμνη της Ελλάδας, ενώ παράλληλα λειτουργεί και ως σταθμός συνάθροισης και διαχείμασης μεγάλου πληθυσμού μεταναστευτικών πουλιών (Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία, 2006). Στην παρούσα εργασία, θα γίνει μια προσπάθεια για την καθορισμό του βαθμού στον οποίο οι κοινωνικο- οικονομικοί και δημογραφικοί παράγοντες συνδέονται με τις γνώσεις και αντιλήψεις του τοπικού πληθυσμού στην κάθε περιοχή καθώς και του τρόπου με τον οποίο οι εξαγόμενες πληροφορίες μπορούν να ανατροφοδοτήσουν τη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών. Επομένως, η έρευνα αποτελεί μια προσπάθεια μελέτης για την εκτίμηση της αποτελεσματικότητας της πολιτικής διαχείρισης της περιοχής με την ανάμειξη του τοπικού πληθυσμού στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων καθώς και την εκτίμηση των στάσεων και αντιδράσεων τους βάσει συγκεκριμένων δημογραφικών, κοινωνικών, περιβαλλοντικών και οικονομικών μεταβλητών, αφού αποτελούν βήματα ζωτικής σημασίας για την ενσωμάτωση πληροφοριών στις διαδικασίες λήψης των αποφάσεων και για την μετρίαση των διαφωνιών των εμπλεκόμενων παραγόντων. 2

25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ 2.1. Προστατευόμενες περιοχές Η οικονομική ανάπτυξη και ευμάρεια των ανθρώπινων κοινωνιών έχουν επιφέρει σημαντική συρρίκνωση του φυσικού χώρου και των φυσικών πόρων με περαιτέρω συνέπεια την εξαφάνιση μορφών ζωής από τον πλανήτη. Οι ανησυχητικές διαστάσεις του φαινομένου αυτού και ιδίως η διαρκώς επιταχυνόμενη εξαφάνιση των μορφών ζωής, δηλαδή των ειδών αυτοφυούς χλωρίδας και άγριας πανίδας, οδήγησαν τη διεθνή κοινότητα να προβάλλει την αναγκαιότητα διατήρησης της φύσης, δηλαδή του φυσικού χώρου και των μορφών ζωής που αναπτύσσονται σε αυτόν και να λάβει μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση, ανακηρύσσοντας περιοχές με μεγάλη οικολογική αξία και εθνικό ή διεθνές ενδιαφέρον, ως προστατευόμενες ( Λαζαρέτου Θ.,2002). Η Ελληνική πολιτεία θέσπισε με τη δασική νομοθεσία (Ν.Δ.86/69) τρεις τύπους προστατευόμενων φυσικών περιοχών, τους Εθνικούς Δρυμούς, τα αισθητικά δάση και τα διατηρητέα μνημεία της φύσης, ενώ πολύ μεταγενέστερα με τον νόμο 1650/86 για την προστασία του περιβάλλοντος καθιέρωσε πέντε τύπους προστατευόμενων περιοχών : α) τις περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης, β) τις περιοχές προστασίας της φύσης, γ)τα Εθνικά πάρκα, δ) τους προστατευόμενους φυσικούς σχηματισμούς, τα προστατευόμενα τοπία και τα στοιχεία του τοπίου και ε) τις περιοχές οικοανάπτυξης ( Γκεβρέκης Ι., 1999). Με τον όρο προστατευόμενη περιοχή προσδιορίζεται μια περιοχή που είναι αφιερωμένη πρωταρχικά στην προστασία και απόλαυση της φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς και στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, των οικολογικών λειτουργιών και των ιδιαίτερων αξιών της φύσης (IUCN, 1991). Πρόκειται για περιοχές με ειδικό καθεστώς προστασίας, οι οποίες διακρίνονται για την ιδιαιτερότητα και/ ή μοναδικότητα της χλωρίδας, της πανίδας, των βιοτόπων και των γεωμορφολογικών σχηματισμών και εξυπηρετούν, πέραν της διατήρησης των ανωτέρω, ανάγκες υπαίθριας αναψυχής, τουρισμού και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης (Καραμέρης Α. Κ, 1999). Οι προστατευόμενες περιοχές έχουν ως σκοπό τη διατήρηση συγκεκριμένων τύπων ενδιαιτημάτων και πληθυσμών φυτικών και ζωικών ειδών. Για την ανακήρυξη μιας περιοχής ως προστατευόμενης πρέπει να λαμβάνονται υπόψη ορισμένα κριτήρια και να τοποθετείται συγκεκριμένος σκοπός ίδρυσης ή ανακήρυξης τους, γιατί η οργάνωση και διαχείρισής μιας προστατευόμενης περιοχής εξαρτάται σημαντικά από το σκοπό που καλείται να εξυπηρετήσει. Τα βασικά κριτήρια για την επιλογή των προστατευόμενων περιοχών, σύμφωνα με το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., θα πρέπει να είναι τα ακόλουθα: 3

26 Η παρουσία ειδών και τύπων ενδιαιτημάτων, τα οποία είναι σπάνια, κινδυνεύοντα ή απειλούμενα με εξαφάνιση σε τοπικό, εθνικό ή διεθνές επίπεδο Η παρουσία ειδών και τύπων ενδιαιτημάτων, τα οποία είναι ενδημικά σε τοπικό ή διεθνές επίπεδο Η παρουσία ειδών και τύπων ενδιαιτημάτων, τα οποία έχουν κοινωνική, ιστορική, αισθητική και οικονομική αξία για τις τοπικές κοινωνίες Η παρουσία τοπίων και γεωλογικών σχηματισμών ιδιαίτερης επιστημονικής και αισθητικής αξίας Η ύπαρξη κατάλληλων προϋποθέσεων και συνθηκών ή η δυνατότητα δημιουργίας τους, ώστε να καταστεί δυνατή η διατήρηση ειδών και τύπων ενδιαιτημάτων σε κάθε προστατευόμενη περιοχή Η ύπαρξη υψηλής ποικιλότητας και παραγωγικότητας Η δημιουργία προστατευόμενων περιοχών είναι το περισσότερο εφαρμοζόμενο μέτρο παγκοσμίως για τη διατήρηση της φυσικής και/ ή πολιτισμικής κληρονομιάς. Υπάρχουν συνολικά 6900 νομικά προστατευόμενες περιοχές σε όλο τον πλανήτη, που καλύπτουν σχεδόν το 5% της έκτασής του (McNeely J. A.,1992). Εάν δε συμπεριληφθούν και οι περιοχές που δεν έχουν νομικό καθεστώς προστασίας, αλλά βρίσκονται κάτω από κάποια διαδικασία διαχειριστικής προστασίας, τότε ο συνολικός αριθμός ανέρχεται σε περισσότερες από , καλύπτοντας σχεδόν το 10% της επιφάνειας του πλανήτη (Τhorsell J.,1992). Η Οδηγία 92/43/ΕΟΚ (Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων L107/1 24/4/1997,ΦΕΚ 1289/98) έχει ως σκοπό τη διατήρηση της βιοποικιλότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω της διατήρησης των φυσικών οικοτόπων και των ειδών χλωρίδας και πανίδας. Κεντρική ιδέα αποτελεί η λογική ότι διατήρηση των ειδών σημαίνει διατήρηση των ενδιαιτημάτων τους, ως προς την ποσότητα, τον τύπο, την ποιότητα και την κατανομή και στόχος είναι η δημιουργία του δικτύου προστατευόμενων περιοχών Φύση 2000.Ένα δίκτυο περιοχών, σε αντιδιαστολή με τις απομονωμένες προστατευόμενες περιοχές, θεωρείται ότι μπορεί να εξασφαλίσει τη βιοποικιλότητα και επιπλέον συμβαδίζει με τις προτάσεις της Σύμβασης της Βιολογικής Ποικιλότητας( Ρίο 1992, επικυρώθηκε από την Ελλάδα στις 4/8/1994). Πρακτικά το δίκτυο Φύση 2000 θα λειτουργήσει ως δίκτυο-ομπρέλα, καλύπτοντας το σύνολο των προστατευόμενων σε εθνικό ή διεθνές επίπεδο και άλλων σημαντικών περιοχών και ειδών και συνδυάζοντας τις προσπάθειες των διάφορων φορέων που ασχολούνται με τη διατήρηση της φύσης (Δεληπέτρου Π. κ.α., 1999). Οι στόχοι του θεσμού των προστατευόμενων περιοχών, όπως απορρέουν από την Παγκόσμια Στρατηγική για την Προστασία και Διατήρηση της IUCN, είναι: 4

27 η διατήρηση και προάσπιση των βασικών οικολογικών λειτουργιών και διεργασιών της προστατευόμενης περιοχής, καθώς και των συστημάτων που υποστηρίζουν τη ζωή των κάθε λογής οργανισμών η διατήρηση της γενετικής ποικιλότητας η αειφόρος χρήση των ειδών και των οικοσυστημάτων της προστατευόμενης περιοχής Με προτεραιότητες δράσης; Την οριοθέτηση και τον καθορισμό των όρων χρήσης και προστασίας των περιοχών του Εθνικού Συστήματος Προστατευόμενων Περιοχών Την οργάνωση και λειτουργία ενιαίου Εθνικού Συστήματος Διαχείρισης και Διοίκησης και παρακολούθησης/ επόπτευσης προστατευόμενων περιοχών Την προστασία και διαχείριση οικοτόπων και την προστασία ειδών χλωρίδας και πανίδας Την αντιμετώπιση σημαντικών περιβαλλοντικών προβλημάτων και την αποκατάσταση υποβαθμισμένων φυσικών οικοσυστημάτων σε προστατευόμενες περιοχές Την προστασία, αποκατάσταση και αειφορική χρήση των φυσικών πόρων Την αξιολόγηση και προώθηση αναγκαίων οργανωτικών, διοικητικών και θεσμικών μεταρρυθμίσεων Η περίπτωση της Ελλάδας Στην Ελλάδα έχει καταρτιστεί ένας επιστημονικός κατάλογος 296 περιοχών προτεινόμενων για το δίκτυο Φύση 2000 και έχουν προς το παρόν, αποσταλεί στην Ε.Ε. 230περιοχές, που αποτελούν τον Εθνικό Κατάλογο ( Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε, 2006) Η εφαρμογή της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, η οποία αναφέρεται ως οδηγία 'για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας' και η δημιουργία του ευρωπαϊκού δικτύου "ΦΥΣΗ (NATURA) 2000", θα συμβάλλει σημαντικά στη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της Οδηγίας είναι ότι προβλέπει την προστασία ειδών και φυσικών τύπων οικοτόπων (habitats) μέσω ενός δικτύου προστατευόμενων περιοχών (sites). Μ' αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται ολοκληρωμένη προστασία της βιοποικιλότητας που είναι και ο βασικός σκοπός της Οδηγίας και του δικτύου "ΦΥΣΗ 2000" (Καράβελλας κ.α.,2003). Για την Ελλάδα δυστυχώς, τα παραρτήματα της Οδηγίας με τους τύπους φυσικών οικοτόπων και ειδών φυτών και ζώων κοινοτικού ενδιαφέροντος, δεν ανταποκρίνονται στη μεγάλη βιοποικιλότητα της χώρας. Σημαντικός αριθμός τύπων οικοτόπων και ακόμη σημαντικότερος αριθμός ενδημικών και κινδυνευόντων ειδών φυτών και ζώων, δεν έχουν 5