Eκτίμηση πλημμυρικού κινδύνου πριν και μετά από πυρκαγιά

Transcript

1 Eκτίμηση πλημμυρικού κινδύνου πριν και μετά από πυρκαγιά Υπηρεσίες και προϊόντα υποστήριξης προληπτικού σχεδιασμού αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών και πλημμυρών μετά την πυρκαγιά 3 ο Συμμετοχικό Εργαστήριο FLIRE 26 Μαρτίου 2015 Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών Χρυσούλα Παπαθανασίου, Ερευνήτρια ΕΜΠ Υπεύθυνη Τεχνικών Δράσεων FLIRE

2 Πλημμύρες και Πυρκαγιές Τόσο οι πλημμύρες όσο και οι πυρκαγιές θεωρούνται από τις πιο επικίνδυνες φυσικές καταστροφές σε παγκόσμιο επίπεδο με αρκετά σοβαρές και ποικίλες κοινωνικοοικονομικές και περιβαλλοντικές συνέπειες: απώλεια ανθρώπινης ζωής, περιβαλλοντική υποβάθμιση, υποβάθμιση της ποιότητας ζωής και υγείας, καταστροφής ιδιωτικής και δημόσιας περιουσίας, αποδιοργάνωση ή και διακοπή πολλαπλών οικονομικών δραστηριοτήτων Συγχρόνως και τα δύο καταστροφικά φαινόμενα έχουν σημαντικές αισθητικές συνέπειες και πολύ συχνά απειλούν την πολιτισμική κληρονομιά των περιοχών που πλήττουν. Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο οι πλημμύρες είναι οι πιο συχνά καταγεγραμμένες φυσικές καταστροφές και επηρεάζουν 25% περισσότερο την ανθρώπινη ζωή από κάθε άλλη φυσική καταστροφή (PreventionWeb, 2011). Από την άλλη πλευρά οι οικονομικές και περιβαλλοντικές καταστροφές που έχουν προκληθεί από δασικές πυρκαγιές είναι εξίσου σημαντικές και ειδικότερα σε Μεσογειακές περιοχές, όπου η συχνότητα των φαινομένων είναι ιδιαίτερα αυξημένη (Eurostat, 2007). Προληπτικός σχεδιασμός αντιμετώπισης = Ζήτημα προτεραιότητας στην ατζέντα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (EEA)

3 Στατιστικά Φυσικών Καταστροφών Φυσικές καταστροφές σε EU επίπεδο για την περίοδο Εκτιμώμενη οικονομική ζημία ανά τύπο καταστροφής % ανθρώπων που έχουν πληγεί από καταστροφές Source:

4 Πλημμύρες και Πυρκαγιές Η παραδοσιακή έρευνα και διαχείριση των πλημμυρικών φαινομένων και των δασικών πυρκαγιών υλοποιείται μέσω ξεχωριστών συστημάτων συλλογής πληροφοριών και μοντέλων παράληψη δύο πολύ σημαντικών γεγονότων: τα δεδομένα πεδίου που απαιτούνται και στις δύο περιπτώσεις πλημμύρα και πυρκαγιάείναι κατ ουσίαν τα ίδια: καιρικές συνθήκες, τρέχουσες συνθήκες εδάφους & φυτοκάλυψη (από 2 διαφορετικές προοπτικές: καύσιμη ύλη/δυνατότητα κατακράτησης), ανθρώπινη δραστηριότητα (εκτεταμένη στις περί-αστικές περιοχές και είναι δυνατόν να μεγεθύνει τις επιπτώσεις των φαινομένων) τα δύο φαινόμενα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους Στις περιπτώσεις όπου τα δύο φαινόμενα συνδυάζονται, οι επιπτώσεις γίνονται ακόμα πιο έντονες, γεγονός που συμβαίνει αρκετά συχνά. Π.χ. μία πλημμύρα είναι πιο πιθανή και πιο καταστροφική όταν συμβαίνει σε μία δασική περιοχή η οποία έχει ήδη καταστραφεί από μία μεγάλη πυρκαγιά.

5 Πλημμύρες και Πυρκαγιές Καταστροφή φυτοκάλυψης μείωση κατακράτησης νερού από βλάστηση Δημιουργία υδροαπωθητικών εδαφών λειτουργούν ανασταλτικά στην απορρόφηση νερού από το έδαφος Αύξηση πλημμυρικής απορροής Αύξηση πλημμυρικής αιχμής Μείωση χρόνου αιχμής Αυξημένη διάβρωση εδαφών και μεταφορά φερτών υλών εναπόθεση στις κοίτες ποταμών

6 FLIRE Στόχος: αλλαγή της υπάρχουσας επιστημονικής και μεθοδολογικής προσέγγισης στην αντιμετώπιση πλημμύρας και πυρκαγιάς, με σκοπό την ανάπτυξη ενός συνδυαστικού, αποτελεσματικού και αποδοτικού συστήματος εκτίμησης και διαχείρισης των δύο φαινομένων, μέσω της χρήσης καινοτόμων μεθόδων, τεχνολογίας και μοντελοποίησης με κύριο άξονα την πρόληψη, την προσαρμογή και τη διερεύνηση της αλληλεπίδρασης διαφορετικών παραγόντων. Βασική επιδίωξη: ανάπτυξη διαδικτυακής πλατφόρμας, η οποία θα λειτουργεί σε σχεδόν πραγματικό χρόνο και θα είναι διαθέσιμη online στις τοπικές και εθνικές αρχές καθώς και στους εμπλεκόμενους κοινωνικούς εταίρους. Η πλατφόρμα θα παρέχει: Μετεωρολογικά δεδομένα Εκτίμηση εξάπλωσης πυρκαγιάς (σε πραγματικό χρόνο) Εκτίμηση δυναμικού πυρκαγιάς (σε ημερήσια βάση) Εκτίμηση πλημμυρικού κινδύνου για δυσμενή σενάρια βροχόπτωσης Πυρκαγιές Εκτίμηση πλημμυρικού κινδύνου βάσει πρόγνωσης καιρού (ημερήσια βάση) Έξυπνες ειδοποιήσεις Πλημμύρες Καινοτομία: ταυτόχρονη διαχείριση πλημμυρών και πυρκαγιών, μέσω ενός κοινού συστήματος ροής πληροφοριών και δεδομένων, αποτελώντας μία περισσότερο οικονομική και αποδοτική προσέγγιση και εξασφαλίζοντας μία πιο συνεπή απεικόνιση των δύο φαινομένων, λαμβάνοντας υπόψη τη διασύνδεσή τους.

7 FLIRE Περιοχή μελέτης Η ευρύτερη περιοχή της λεκάνης απορροής του ρέματος Ραφήνας (~123 km 2 ) που εκτείνεται ανατολικά του Υμηττού και νότια της Πεντέλης μέχρι τον Ευβοϊκό κόλπο και περιλαμβάνει το Δήμο Ραφήνας-Πικερμίου, και τμήματα των Δήμων Πεντέλης, Παλλήνης, Παιανίας, Σπάτων- Αρτέμιδος και Μαραθώνος. Τυπική Μεσογειακή περιαστική περιοχή, επιρρεπής σε πυρκαγιές & πλημμύρες.

8 FLIRE Περιοχή μελέτης Η ευρύτερη περιοχή της λεκάνης απορροής του ρέματος Ραφήνας (~123 km 2 ) που εκτείνεται ανατολικά του Υμηττού και νότια της Πεντέλης μέχρι τον Ευβοϊκό κόλπο και περιλαμβάνει το Δήμο Ραφήνας-Πικερμίου, και τμήματα των Δήμων Πεντέλης, Παλλήνης, Παιανίας, Σπάτων- Αρτέμιδος και Μαραθώνος. Τυπική Μεσογειακή περιαστική περιοχή, επιρρεπής σε πυρκαγιές & πλημμύρες. Συστηματική παρακολούθηση υδρομετεωρολογικών συνθηκών (Βροχογράφοι ΕΜΠ & ΕΑΑ)

9 FLIRE

10 Εκτίμηση Πλημμυρικού Κινδύνου Εκτίμηση πλημμυρικού κινδύνου: υδρολογικές + υδραυλικές προσομοιώσεις Χάρτες Πλημμυρικής Επικινδυνότητας (κάτοψη πλημμυρικού πεδίου) Χάρτες Κινδύνου Πλημμύρας (συνυπολογίζονται κοινωνικοοικονομικά στοιχεία με πλημμυρικό πεδίο και «ποσοτικοποιούνται» οι συνέπειες της εκάστοτε πλημμύρας) Εκτίμηση πλημμυρικού κινδύνου μετά την πυρκαγιά: στο πλαίσιο του FLIRE αναπτύχθηκε μία μεθοδολογία για την περιοχή μελέτης βάσει της οποίας εκτιμάται η αλλαγή στις τιμές βασικών υδρολογικών παραμέτρων μετά την πυρκαγιά. Έχει αναπτυχθεί για την περιοχή, αλλά μπορεί να εφαρμοστεί και σε άλλες περιοχές με αντίστοιχα υδρομετεωρολογικά και γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά.

11 Εκτίμηση Πλημμυρικού Κινδύνου Υδρολογικό Μοντέλο Λ.Α. Υδραυλικό Μοντέλο (Αστικές περιοχές) Εκτίμηση Πλημμυρικού Κινδύνου Χάρτες Πλημμυρικής Επικινδυνότητας Χάρτες Κινδύνων Πλημμύρας Σύστημα «έξυπνων ειδοποιήσεων» Υδραυλικό Μοντέλο Λ.Α. Λ.Α. Αστικές περιοχές

12 Εκτίμηση Πλημμυρικού Κινδύνου Χάρτες Πλημμυρικής Επικινδυνότητας Παράγονται σε ημερήσια βάση Παρουσιάζονται στην online πλατφόρμα Χάρτης Πλημμυρικής Επικινδυνότητας σε περίπτωση μηδενικής πρόγνωσης βροχόπτωσης Χάρτης Πλημμυρικής Επικινδυνότητας σε περίπτωση μη μηδενικής πρόγνωσης βροχόπτωσης

13 Εκτίμηση Πλημμυρικού Κινδύνου Χάρτες Κινδύνου Πλημμύρας Για σπάνια (Τ=1000 έτη), λιγότερο σπάνια (Τ=200 έτη) και πιο συνηθισμένα (Τ=5 έτη) σενάρια βροχόπτωσης Συναξιολόγηση κοινωνικοοικονομικών στοιχείων Παρουσιάζονται στην online πλατφόρμα Χάρτης Κινδύνου Πλημμύρας Πλημμυρικό πεδίο + Οδικό δίκτυο + Αξία γης + Πηγές ρύπανσης + Πληθυσμιακή κάλυψη + Ευαίσθητες περιοχές Ενδεικτικός Χάρτης Κινδύνου Πλημμύρας (T=1000years)

14 Έξυπνες Ειδοποιήσεις Σύστημα «έξυπνων ειδοποιήσεων» 3 επιπέδων 3 ο Επίπεδο Υπολογισμός πλημμύρας από πρόγνωση καιρού 48 και 24 ωρών Ενεργοποιούνται ειδοποιήσεις σε πρώιμο στάδιο Έλεγος max ροών από προσομοιώσεις και σύγκριση με επιλεγμένες οριακές τιμές Αποστολή ειδοποιήσεων για κίτρινο, πορτοκαλί and κόκκινο επίπεδο κινδύνου Max Ροές Ροές υπερβαίνουν οριακές τιμές

15 Έξυπνες Ειδοποιήσεις Σύστημα «έξυπνων ειδοποιήσεων» 3 επιπέδων 2 ο Επίπεδο Συστηματικός εντοπισμός κεραυνικής δραστηριότητας σε ακτίνες 10 km και 20 km από Ραφήνα R=20km R=10km

16 Έξυπνες Ειδοποιήσεις Σύστημα «έξυπνων ειδοποιήσεων» 3 επιπέδων 1ο Επίπεδο Μετρήσεις στάθμης ποταμού σε επιλεγμένες (ανάντη) θέσεις σε πραγματικό χρόνο Ενεργοποιούνται ειδοποιήσεις σε σχεδόν πραγματικό χρόνο Έλεγος στάθμης ποταμού σε συγκεκριμένες θέσεις και σύγκριση με επιλεγμένες οριακές τιμές Αποστολή ειδοποιήσεων για κίτρινο, πορτοκαλί and κόκκινο επίπεδο κινδύνου Στάθμες υπερβαίνουν οριακές τιμές

17 Σχεδιασμός διαχείρισης πλημμύρας Εργαλείο off-line Κατασκευαστικά & μη κατασκευαστικά μέτρα Σενάρια πλημμύρας Εργαλείο διαχείρισης πλημμυρών Σενάρια πυρκαγιάς Μοντελοποίηση αστικής ανάπτυξης Scenarios of: Low severity Medium severity High severity

18 FLIRE