ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΗΜΕΡΙΔΑ. Συνεργασία Γενικής και Ειδικής Αγωγής Συζητώντας το παρόν, κοιτάζοντας στο μέλλον ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΜΕΡΙΔΑΣ

Transcript

1 ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΙΔΙΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ 9η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΠΕΙΡΑΙΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΗΜΕΡΙΔΑ Συνεργασία Γενικής και Ειδικής Αγωγής Συζητώντας το παρόν, κοιτάζοντας στο μέλλον ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΜΕΡΙΔΑΣ Επιστημονική Επιτροπή Κολιάδης Εμμανουήλ Δαβάζογλου Αγγελική Σούλης Σπυρίδων Σπαντιδάκης Ιωάννης Αναστασίου Δημήτριος Μουταβελής Αδριανός Ορφανός Πέτρος Καθηγητής ΠΤΔΕ Αθηνών Αναπλ. Καθηγήτρια ΠΤΔΕ Δημοκρίτειο Παν. Θράκης Αναπλ. Καθηγητής ΠΤΔΕ Παν. Ιωαννίνων Επικ. Καθηγητής ΠΤΔΕ Παν. Κρήτης Λέκτορας ΠΤΔΕ Παν. Δυτικής Μακεδονίας Σχολικός Σύμβουλος 9 ης Περιφέρειας Ειδικής Αγωγής Πειραιά Σχολικός Σύμβουλος 3ης Περιφέρειας ΠΕ Χαλκίδας ΠΕΙΡΑΙΑΣ 2008

2 Οργανωτική Επιτροπή Ανδρόγιαννης Ηλίας Κοσμόπουλος Ιωάννης Κρόκου Ζωή Μουταβελής Αδριανός Ορφανός Πέτρος Δάσκαλος στην Ειδική Αγωγή Μάστερ στην Ειδική Αγωγή Υπ. Δρ Ειδικής Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας, Π.Τ.Δ.Ε., Ε.Κ.Π.Α. Δάσκαλος στην Ειδική Αγωγή Εκπαιδευτικός ΠΕ Μάστερ στη Διδακτική της Γλώσσας, Υπ. Δρ Ειδικής Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας, Π.Τ.Δ.Ε., Ε.Κ.Π.Α. Σχολικός Σύμβουλος 9 ης Περιφέρειας Ειδικής Αγωγής Πειραιά, Μάστερ στην Ειδική Αγωγή, Μάστερ στη Σχολική Ψυχολογία, Δρ Ειδικής Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας, Π.Τ.Δ.Ε., Ε.Κ.Π.Α. Σχολικός Σύμβουλος 3 ης Περιφέρειας ΠΕ Χαλκίδας, Δρ Ειδικής Αγωγής Γραμματεία Κουρέτα Αθανασία Μάμιδα Στέλλα Φελούκα Βασιλική Παναγοπούλου Εύη Τριδήμα Καλλιόπη Νικοπούλου Κατερίνα Λουκάκη Ειρήνη Γεωργούλη Ελένη Κονιστή Πηνελόπη Αλεξόπουλος Αλέξης Ανδρόγιαννη Ευγενία Βλαχάδη Μαρία Δενδάκη Αγάπη Θώδη Άννα Μαγκλής Παναγιώτης Ριζικιανός Γιάννης Σακελλαρίου Γιώργος Αθανασούλη Αγγελική Βεκρή Ηρώ Ζυμβρακάκης Ιωάννης Κωνσταντής Κωνσταντίνος Κώστογλου Σταύρος Μιχαλοπούλου Χριστίνα Στοφόρος Ευάγγελος Τσαγγαράκη Ιωάννα Φιλιάνου Ανδρονίκη Εκπαιδευτικός Ιδιωτικού σχολείου Εκπαιδευτικός τμήματος ένταξης Εκπαιδευτικός Μάστερ στην Ειδική Αγωγή Υπ. Δρ Ειδικής Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας, Π.Τ.Δ.Ε., Ε.Κ.Π.Α. Εκπαιδευτικός Μάστερ στην Ειδική Αγωγή Υπ. Δρ Ειδικής Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας, Π.Τ.Δ.Ε., Ε.Κ.Π.Α. Εκπαιδευτικός Μάστερ στην Ειδική Αγωγή Εκπαιδευτικός ΠΕ Εκπαιδευτικός Ειδικής Αγωγής Εκπαιδευτικός Μάστερ στην Ειδική Αγωγή Εκπαιδευτικός Μάστερ στην Ειδική Αγωγή Υπ. Διδάκτωρ Εκπαιδευτικός ΕΑ Δ/ντης Δημοτικού Σχολείου Εκπαιδευτικός ΠΕ Φοιτήτρια ΜΠΣ Ειδικής Αγωγής Εκπαιδευτικός Δρ Κοινωνιολογίας Εκπαιδευτικός Μάστερ στην Ειδική Αγωγή Υπ. Διδάκτωρ Εκπαιδευτικός Ειδικής Αγωγής Μάστερ Ειδικής Αγωγής Εκπαιδευτικός ΕΑ Μάστερ στην Ειδική Αγωγή Εκπαιδευτικός ΕΑ Μάστερ στην Ειδική Αγωγή Υπ. Διδάκτωρ Εκπαιδευτικός Εκπαιδευτικός ΕΑ Δ/ντρια ΣΜΕΑ Εκπαιδευτικός ΕΑ Προϊσταμένη ΣΜΕΑ Εκπαιδευτικός ΕΑ Δ/ντης ΣΜΕΑ Εκπαιδευτικός ΕΑ Δ/ντης ΣΜΕΑ Εκπαιδευτικός ΕΑ Δ/ντης ΣΜΕΑ Εκπαιδευτικός ΕΑ Προϊσταμένη ΣΜΕΑ Εκπαιδευτικός ΕΑ Δ/ντης ΣΜΕΑ Εκπαιδευτικός ΕΑ Δ/ντρια ΣΜΕΑ Εκπαιδευτικός ΕΑ Δ/ντρια ΣΜΕΑ

3 8:30 9:00 ΠΡΟΣΕΛΕΥΣΗ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΠΑΡΑΛΑΒΗ ΥΛΙΚΟΥ 9:00 10:15 ΕΝΑΡΞΗ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ ΜΟΥΤΑΒΕΛΗΣ ΑΔΡΙΑΝΟΣ Σύμβουλος Ειδικής Αγωγής Πειραιά ΚΟΛΙΑΔΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ Καθηγητής ΠΤΔΕ Αθηνών Πρόεδρος Ε.Ε.Π.Ε. ΜΙΧΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ Νομάρχης Πειραιά ΖΩΓΟΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ Διευθυντής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Πειραιά ΚΟΣΜΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Δάσκαλος στην ΕΑ Γενικός γραμματέας Ε.Ε.Π.Ε. ΧΡΗΣΤΑΚΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Ειδικός Πάρεδρος (ε.τ.) Παιδαγωγικού Ινστιτούτου «Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση. Σχέση Συμπληρωματική και Αλληλεπίδρασης» 10:15 11:45 1 ο ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ Θέμα: Η ένταξη στα σχολεία μας: ουτοπία ή πραγματικότητα; Προβληματισμοί και προοπτικές Προεδρείο: ΣΠΑΝΤΙΔΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Επικ. Καθηγητής ΠΤΔΕ Παν. Κρήτης Ειδικός Γραμματέας Ε.Ε.Π.Ε. Λέκτορας ΠΤΔΕ Παν. Δυτικής Μακεδονίας Μέλος ΔΣ Ε.Ε.Π.Ε. Συμμετέχοντες: ΑΝΔΡΟΓΙΑΝΝΗΣ ΗΛΙΑΣ Δάσκαλος στην ΕΑ Ένταξη τυφλών μαθητών ΜΠΟΥΖΔΟΥΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Εκπαιδευτικός τμήματος ένταξης ΚΡΟΚΟΥ ΖΩΗ Εκπαιδευτικός ΠΕ ΚΑΣΣΕΡΗΣ ΜΑΡΙΟΣ Δντης Δ.Σ. με τμήμα ένταξης και παράλληλη στήριξη ΟΡΦΑΝΟΣ ΠΕΤΡΟΣ Σχολικός Σύμβουλος 3 ης Περιφέρειας ΠΕ Χαλκίδας 11:45 12:15 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ 12:15 13:45 2 ο ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ Θέμα: Η συνεργασία των εκπαιδευτικών γενικής, ειδικής αγωγής και υποστηρικτικών υπηρεσιών Προεδρείο: ΔΑΒΑΖΟΓΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΣΟΥΛΗΣ ΣΠΥΡΟΣ Καθηγήτρια ΠΤΔΕ Παν. Θράκης Αντιπρόεδρος Ε.Ε.Π.Ε. Αναπλ. Καθηγητής ΠΤΔΕ Παν. Ιωαννίνων Μέλος ΔΣ Ε.Ε.Π.Ε. Συμμετέχοντες: ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Προϊστάμενος Δνσης Ειδικής Αγωγής ΥΠΕΠΘ ΦΟΥΣΚΑ ΣΤΕΦΑΝΙΑ Δντρια ΚΔΑΥ Πειραιά ΞΗΝΤΑΡΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Δντης Ιδιωτικού Δημοτικού Σχολείου ΚΟΣΜΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Δάσκαλος στην Ειδική Αγωγή ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Σχολικός Σύμβουλος 11 ης Περιφέρειας ΠΕ Πειραιά ΜΟΥΤΑΒΕΛΗΣ ΑΔΡΙΑΝΟΣ Σχολικός Σύμβουλος 9 ης Περιφέρειας ΕΑ Πειραιά 13:45 14:00 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

4 1ο Στρογγυλό Τραπέζι: «Η ένταξη στα σχολεία μας: ουτοπία ή πραγματικότητα; Προβληματισμοί και προοπτικές» ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: ΣΠΑΝΤΙΔΑΚΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ, ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΝΔΡΟΓΙΑΝΝΗΣ ΗΛΙΑΣ Εκπαιδευτικός Τμήματος Ένταξης τυφλών Η ένταξη μαθητών με προβλήματα όρασης στα πλαίσια της κοινής τάξης αποτελεί τα τελευταία χρόνια πραγματικότητα στο χώρο της ελληνικής εκπαίδευσης. Η λειτουργία πολλών και ποικίλων τέτοιων τμημάτων μας έχει προσφέρει αρκετές πληροφορίες για το πώς αυτά θα πρέπει να οργανώνονται, ώστε να ανταποκρίνονται στο διπλό τους ρόλο, τη γνωστική και τη ψυχοσωματική κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών. Η ευαισθητοποίηση όλων των εμπλεκόμενων στην εκπαιδευτική διαδικασία (διοίκησης, εκπαιδευτικών, μαθητών και γονέων) θεωρείται αναγκαία τόσο κατά το σχεδιασμό όσο και κατά την υλοποίησή τους. Ένα ορθά δομημένο πρόγραμμα ένταξης τυφλών μαθητών που λαμβάνει υπόψη του τις ιδιαιτερότητες όλων των μαθητών και τις ιδιαίτερες πτυχές του σχολικού και του ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος έχει μεγάλες πιθανότητες να θεωρηθεί επιτυχημένο. Ταυτόχρονα, μπορεί να αποτελέσει εφαλτήριο πλήρους ένταξης και άλλων κατηγοριών ΑμεΑ. ΜΠΟΥΣΔΟΥΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Εκπαιδευτικός Τμήματος Ένταξης Το Τμήμα Ένταξης, με τις όποιες δυσκολίες του, έχει καταξιωθεί στη σχολική πραγματικότητα σαν ο κύριος θεσμός που μπορεί, εφαρμόζοντας εξατομικευμένα υποστηρικτικά προγράμματα, να συμβάλει στην ουσιαστική ένταξη των μαθητών με ειδικές εκπ/κές ανάγκες στο κοινό σχολείο. Ο ρόλος μας ως εκπαιδευτικοί Τ.Ε. είναι πολυδιάστατος, σκοπεύοντας τελικά στη δημιουργία των απαραίτητων συνθηκών, ώστε να μειώνονται οι ώρες παροχής ειδικής εκπαίδευσης σε ξεχωριστό χώρο και να αυξάνονται οι ώρες ουσιαστικής, και όχι μόνο φυσικής, παρουσίας στην κοινή τάξη. Η ίδρυση Τ.Ε. σε όλα τα σχολεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπ/σης, η συνεχής επιμόρφωση και η συνεργασία με όλους τους απαραίτητους υποστηρικτικούς θεσμούς θα αναδείξουν την πραγματική αξία του Τ.Ε. και θα κάνουν πραγματικότητα την ένταξη των μαθητών με ε.ε.α. στα σχολεία. ΚΡΟΚΟΥ ΖΩΗ Εκπαιδευτικός Π.Ε. Ο απώτερος σκοπός της Ειδικής Αγωγής, έτσι όπως εκφράζεται μέσα από έρευνες σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι η πλήρης ενσωμάτωση των ατόμων με Ε[ιδικές] Ε[κπαιδευτικές] Α[νάγκες]. Στη χώρα μας, επιπλέον εξειδικευμένη βοήθεια

5 παρέχεται στο «Τμήμα Ένταξης» και όχι μέσα στην τάξη του κανονικού σχολείου. Ερευνητές αλλά και εκπαιδευτικοί, ανιχνεύοντας τις απόψεις των παιδιών με ΕΕΑ, θεωρούν ότι η μερική ενσωμάτωση, μέσα από τα Τμήματα Ένταξης, σε σύγκριση τόσο με την πλήρη ενσωμάτωση όσο και με τη φοίτηση σε ειδική εκπαιδευτική μονάδα, είναι, για τις περισσότερες των περιπτώσεων, μάλλον η επωφελέστερη λύση. Η συνεργασία των εκπαιδευτικών, που στελεχώνουν τα τμήματα αυτά, με τους μαθητές, τους υπόλοιπους εκπαιδευτικούς της σχολικής μονάδας, τους γονείς και τις διάφορες υποστηρικτικές υπηρεσίες θεωρείται επιβεβλημένη για την πληρέστερη ενσωμάτωση των μαθητών με ΕΕΑ. Τα παιδιά αυτά έχουν πιο σύνθετες ανάγκες καθώς αντιμετωπίζουν υπερβολική εσωτερική και εξωτερική πίεση και θεωρούν σημαντικό να μπορούν να αποφασίζουν τα ίδια για τον τρόπο με τον οποίο θέλουν να μάθουν. Οι αδυναμίες που παρουσιάζονται στην πράξη δε θα πρέπει να αγνοούνται, αλλά θα πρέπει να αποτελούν πεδίο γόνιμου προβληματισμού. ΚΑΣΣΕΡΗΣ ΜΑΡΙΟΣ Διευθυντής Δ. Σχολείου με Τμήμα Ένταξης και παράλληλη στήριξη. Η παρουσία του εκπαιδευτικού της Ειδικής Αγωγής στο σύγχρονο Γενικό Σχολείο θεωρείται επιβεβλημένη. Η επιτυχία του στο δύσκολο και σημαντικό έργο που αναλαμβάνει εξαρτάται πρωτίστως από τον ίδιο, αλλά και από τις σχέσεις που αναπτύσονται μεταξύ των εκπαιδευτικών Γενικής και Ειδικής Αγωγής. Ο Δ/ντής του σχολείου, ειδικά όταν προέρχεται από το χώρο της Ειδικής Αγωγής, μπορεί να συμβάλλει θετικά στη δημιουργία του κατάλληλου εκπαιδευτικού κλίματος. Μπορεί να καθοδηγήσει όλους τους εκπαιδευτικούς στον τρόπο με τον οποίο θα χειριστούν την εκπαίδευση των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες και με Εδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες. Να ενημερώσει εκπαιδευτικούς, μαθητές και γονείς για το σημαντικό ρόλο του θεσμού του Τ.Ε και της Παράλληλης Στήριξης στο Σύγχρονο Σχολείο. Να «παρέμβει» όταν η περίσταση το απαιτήσει και να επιδράσει ως καταλύτης σε δύσκολες καταστάσεις που τυχόν θα δημιουργηθούν. ΟΡΦΑΝΟΣ ΠΕΤΡΟΣ Σχολικός Σύμβουλος Π.Ε. Ένταξη στο ελληνικό σχολείο του Συζητούμε με το μαθητή το πρόβλημα και αποφασίζουμε μαζί το πώς θα το αντιμετωπίσουμε; Παρέχονται κατάλληλες ευκαιρίες ώστε ο μαθητής να διακριθεί κάπου αλλού; Αποφεύγονται οι συγκρίσεις; Παραχωρείται επιπλέον χρόνος για τη διεκπεραίωση των ασκήσεων; Δεχόμαστε τα κακογραμμένα κείμενα χωρίς να τα σχολιάζουμε; Κάθε φορά βεβαιωνόμαστε εάν ο μαθητής έχει καταλάβει το τι ακριβώς χρειάζεται να κάνει; «Σεβόμαστε τη διαφορετικότητα του άλλου»; Συνεργαζόμαστε με γονείς και συναδέλφους; Προσπαθούμε να τους «πείσουμε» να μη φορτώνουν το παιδί με «περιττά» και να μην απαιτούν «υψηλές επιδόσεις»; Δημιουργούμε «σχολικά περιβάλλοντα οικογένεια» μέσα στην οποία ο ένας μαθητής κατανοεί το πρόβλημα του άλλου, χωρίς να υποβιβάζεται κανένας; Ποιος οδηγεί τη μαθησιακή διαδικασία;

6 Επισημαίνουμε ότι απαιτείται: 1)αξιολόγηση των δυνατοτήτων και όχι των αδυναμιών του μαθητή, 2)προσοχή, για να εισχωρήσουμε στο μυαλό του, 3)χαλάρωση, ώστε να αφομοιώνεται η πληροφορία, 4)επιπλέον χρόνος για αφομοίωση της πληροφορίας και όχι συνεχής βομβαρδισμός με άπειρα θέματα, 5)διάγνωση μέσα από παρεμβάσεις, 6)ενίσχυση περιέργειας για καινούρια πράγματα, και 7)βαρύτητα στην υπομονή, ασφάλεια, προσδοκία, φαντασία, επιλογές, ενδιαφέροντα, ευελιξία, παρατήρηση. 2ο Στρογγυλό Τραπέζι: «Η συνεργασία των εκπαιδευτικών γενικής, ειδικής αγωγής και υποστηρικτικών υπηρεσιών» ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: ΔΑΒΑΖΟΓΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ, ΣΟΥΛΗΣ ΣΠΥΡΟΣ ΠΑΠΑΪΩΝΝΟΥ Θ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Ειδικής Αγωγής του ΥΠ.Ε.Π.Θ Βασικές επιδιώξεις της Ειδικής Αγωγής του ΥΠ.Ε.Π.Θ είναι η ολόπλευρη και αρμονική ανάπτυξη της προσωπικότητας των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, η βελτίωση και αξιοποίηση των δυνατοτήτων και δεξιοτήτων τους ώστε να καταστεί δυνατή η ένταξη ή η επανένταξη τους στο γενικό σχολείο (όπου και όταν αυτό είναι δυνατό), η αντίστοιχη προς τις δυνατότητές τους ένταξη στο εκπαιδευτικό σύστημα, στην κοινωνική ζωή και στην επαγγελματική δραστηριότητα, η αλληλοαποδοχή και αρμονική συμβίωσή τους με το κοινωνικό σύνολο καθώς και η συνεχής συμβουλευτική και ψυχολογική υποστήριξη του οικογενειακού περιβάλλοντος των μαθητών. Οι παραπάνω επιδιώξεις, επιτυγχάνονται με: Τη συνεχή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών που υπηρετούν στις δομές της Ειδικής Αγωγής, μέσω προγραμμάτων που καταρτίζονται και πραγματοποιούνται στα Περιφερειακά Επιμορφωτικά Κέντρα (Π.Ε.Κ), τον ΟΕΠΕΚ ή χρηματοδοτούνται από το ΕΠΕΑΕΚ. Τη θέσπιση μεταπτυχιακών προγραμμάτων σε όλα τα τμήματα ΑΕΙ που «παράγουν» εκπαιδευτικούς καθώς και τη διδασκαλία μαθημάτων Ειδικής Αγωγής σε όλα τα παραπάνω τμήματα, τουλάχιστον για ένα ακαδημαϊκό εξάμηνο. Την παροχή ετήσιων σεμιναρίων κατάρτισης στην Ειδική Αγωγή από αναγνωρισμένους δημόσιους φορείς, αποδεδειγμένης διάρκειας τουλάχιστον 400 ωρών. Τη διοργάνωση προγραμμάτων ενημέρωσης και κατάρτισης για τους γονείς των μαθητών και τους ασκούντες τη γονική μέριμνα, υπό μορφή ενημερωτικών ημερίδων, που διοργανώνονται με ευθύνη των ΚΔΑΥ (Κέντρα Διάγνωσης, Αξιολόγησης και Υποστήριξης) τουλάχιστον μια φορά το έτος στην περιοχή αρμοδιότητάς τους. Τη σύνταξη αναλυτικών και ωρολογίων προγραμμάτων για όλες τις Σχολικές Μονάδες Ειδικής Αγωγής (ΣΜΕΑ) και ειδικότερα για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.

7 ΦΟΥΣΚΑ ΣΤΕΦΑΝΙΑ Προϊσταμένη ΚΔΑΥ Πειραιά Η ειδική και η γενική αγωγή θα πρέπει να αποτελούν μία ενιαία και συνεχή διαδικασία με μοναδικό στόχο την εκπαίδευση όλων των μαθητών. Η διάκριση της εκπαίδευσης σε γενική και ειδική αποτελεί την αρχή για πρακτικές διακρίσεων και ανισότητας που χαρακτηρίζουν όχι μόνο την σχολική πρακτική αλλά και τον πολιτικό σχεδιασμό, ποτέ ως τώρα δεν υπήρχαν ενιαίες νομοθετικές ρυθμίσεις που να αντιμετωπίζουν ταυτόχρονα θέματα ειδικής και γενικής αγωγής. Ωστόσο στην καθημερινή εκπαιδευτική πρακτική είναι απαραίτητη η συνεχής συνεργασία φορέων ειδικής και γενικής αγωγής. Το υποστηρικτικό πλαίσιο προκειμένου να είναι αποτελεσματικό θα π ρέπει να ξεκινάει από το σχολείο και εκεί να καταλήγει. Η ανίχνευση των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες γίνεται από τους εκπαιδευτικούς των τάξεων και η παρέμβαση του σχολικού συμβούλου γενικής αγωγής σε ενδοσχολικό επίπεδο μπορεί να είναι καταλυτική. Το πλαίσιο μπορεί να επεκταθεί ανάλογα με την αναγκαιότητα στο σχολικό σύμβουλο ειδικής αγωγής και στο ΚΔΑΥ ή άλλη σχετική υπηρεσία. Το δίκτυο υποστήριξης θα πρέπει να καταλήξει στο σχολείο με εξατομικευμένα εκπαιδευτικά προγράμματα που έχουν θα σχεδιαστεί με τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων αλλά και την ισότιμη συμμετοχή της οικογένειας. ΞΗΝΤΑΡΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ Διευθυντής Ιδιωτικού Σχολείου Στην εκπαιδευτική διαδικασία το «φόντο» είναι πάντα οι ιδιαίτερες ανάγκες κάθε παιδιού. Το προσκήνιο όμως είναι αν τελικά ο δάσκαλος θα μπορέσει να τα βοηθήσει σε ικανοποιητικό βαθμό. Σ αυτό ο δάσκαλος της γενικής αγωγής χρειάζεται όσο περισσότερη υποστήριξη γίνεται από τους ειδικούς εκπαιδευτικούς, τους σχολικούς συμβούλους και τα σχετικά υποστηρικτικά κέντρα. Χρειάζεται όμως να γίνει κατανοητό ότι : (α) Η συνεργασία δεν υφίσταται χωρίς αμοιβαιότητα, εμπιστοσύνη και ουσιαστική επικοινωνία. (β) Ο τελικός υπεύθυνος για την εκπαίδευση των παιδιών που φοιτούν σε σχολεία γενικής αγωγής είναι ο δάσκαλός τους, έτσι ώστε να οδηγηθούμε στη «συνεκπαίδευση» και στη δική του επαγγελματική εξέλιξη. (γ) Από την ώσμωση της καινοτόμου ειδικής αγωγής με τη γενική αγωγή είναι δυνατόν, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, να προκύψει το σχολείο του μέλλοντος. ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΣΜΟΠΟΥΛΟΣ Δάσκαλος στην Ειδική Αγωγή Αν θέλαμε να ορίσουμε τη συνεργασία ειδικού και γενικού στο σημερινό σχολείο θα καταγράφαμε πως είναι δύσκολη με πολλά εμπόδια και τις περισσότερες φορές

8 μένει ζητούμενο. Από την άλλη η συνεργασία γενικού ή ειδικού με το ΚΔΑΥ δεν υπάρχει όπως θα θέλαμε όλοι. Πολλές φορές αυτή είναι κενό γράμμα. Το ζητούμενο τώρα δεν είναι να συζητήσουμε τις αιτίες που τις ξέρουμε όλοι, αν και οι αιτίες τις περισσότερες φορές μας οδηγούν στα προβλήματα που πρέπει να λύσουμε, αλλά να αρχίσουμε να δομούμε συνεργατικές σχέσεις. Το ΚΔΑΥ πρέπει να φύγει από τα στενά όρια της αξιολόγησης και φτιάχνοντας συνεργατικό δίκτυο, με τους δασκάλους των τμημάτων ένταξης και των ειδικών σχολείων, να απλώσει το Υ (υποστήριξη) σε όλη την περιοχή της αρμοδιότητάς του για: α) ενημέρωση β) παραγωγή υλικού γ) αξιοποίηση ιδιαίτερων γνώσεων δ) αλληλοϋποστήριξης των δασκάλων ε) βοήθεια στο έργο του ΚΔΑΥ Μια άλλη επιλογή θα ήταν η δημιουργία υποστηρικτικής ομάδας στα πλαίσια των γραφείων εκπαίδευσης ή των περιφερειών των σχολικών συμβούλων γενικής αγωγής. Αυτή η ομάδα θα μπορούσε να λειτουργήσει υποστηρικτικά προς τους συμβούλους, τα ΚΔΑΥ, τους δασκάλους γενικής και ειδικής αγωγής και τους γονείς. Απόλυτη προϋπόθεση είναι η ομάδα αυτή τις περισσότερες μέρες της εβδομάδας να γυρίζει στα σχολεία της αντίστοιχης περιφέρειας. ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ Σχολικός Σύμβουλος Π.Ε. 11ης Περ. Πειραιά Με δεδομένο ότι η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών με ε.ε.α. παραμένει στο γενικό σχολείο, χρειάζεται ένας συνεχής αγώνας για τη δημιουργία ενός καλύτερου σχολείου. Δηλαδή, τη δημιουργία ενός σχολείου που θα βασίζεται στην αρχή της ισοτιμίας με σκοπό να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στα δικαιώματα και στις ανάγκες όλων των παιδιών ανεξαρτήτου φύλου, νοητικής ή σωματικής ικανότητας, εθνικότητας, κοινωνικο οικονομικού επιπέδου, χρώματος του δέρματος Σε ένα τέτοιο σχολείο η ένταξη δεν θεωρείται αυτοσκοπός, αλλά μέσον για δράση και για ανάπτυξη εκπαιδευτικών πρακτικών που θα ξεφεύγουν από τη συνηθισμένη ψυχοπαθολογική θεώρηση των διαδικασιών διδασκαλίας και μάθησης. Για την επιτυχέστερη πορεία της σχολικής ένταξης των μαθητών, ώστε να αποκτήσουν εκείνες τις κοινωνικές δεξιότητες και τις γνώσεις που θα τους επιτρέψουν την όσο το δυνατόν αυτόνομη είσοδό τους στην κοινωνική ζωή είναι απαραίτητή η συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων (εκπαιδευτικών των τάξεων, εκπαιδευτικών των Τ.Ε., γονέων, Σχ. Συμβούλων, Υποστηρικτικών Υπηρεσιών ).

9 Η συνεργασία αυτή πρέπει να αποβλέπει στους παράγοντες που στηρίζουν τη σχολική ένταξη και είναι : Η προετοιμασία του σχολικού πλαισίου για τον τύπο των δυσκολιών του παιδιού. Αποδοχή των δυσκολιών του παιδιού Ενημέρωση των γονέων της τάξης ώστε να αρθούν οι προκαταλήψεις Παρακολούθηση της πορείας του παιδιού. Συνεχής υποστήριξη του εκπαιδευτικού της τάξης Συνεργασία των εκπαιδευτικών της Γενικής Εκπ/σης και των εκπαιδευτικών που στηρίζουν την ένταξη για κοινό πρόγραμμα. ΑΔΡΙΑΝΟΣ Γ. ΜΟΥΤΑΒΕΛΗΣ Σχολικός Σύμβουλος Ειδικής Αγωγής, 9η Περ. Πειραιά Συχνά, η ιδιαιτερότητα της κάθε περίπτωσης παιδιού, καθώς και η απουσία ξεκάθαρου μοντέλου διαχείρισης, δυσχεραίνουν την αντιμετώπιση θεμάτων που άπτονται των θεσμών της γενικής, ειδικής αγωγής και των υποστηρικτικών θεσμών (ΚΔAΥ, ιατροπαιδαγωγικά), καθιστώντας ανεπαρκή τη συνεργασία μεταξύ τους. Η αποτελεσματική παρέμβαση και υποστήριξη, είναι δυνατόν να επιτευχθεί, μόνο όταν θα είναι πλήρως ξεκαθαρισμένο, σε όλους τους εμπλεκόμενους, το μοτίβο της μεταξύ τους συνεργασίας. Για το λόγο αυτό, δημιουργήθηκε ένα αντίστοιχο πρωτόκολλο, το οποίο μοντελοποιεί την συνεργασία των θεσμών, εντός τεσσάρων, καλά καθορισμένων, σταδίων. Ζητά την καταγραφή συμπεριφορών και γεγονότων, στηρίζει την παιδαγωγική αξιολόγηση και κυρίως την παρέμβαση μέσω βραχύχρονων προγραμμάτων. Προτείνει, την έναρξη της παρέμβασης από τον εκπαιδευτικό της κοινής τάξης, εντός της ομάδας των συμμαθητών, με την παράλληλη συνεργασία των γονέων. Στη συνέχεια, εμπλέκει με σταδιακό τρόπο τη σχολική κοινότητα και σε εντονότερες περιπτώσεις, περνά σε παρέμβαση από υποστηρικτικούς θεσμούς εκτός σχολείου, για να καταλήξει στην εμπλοκή της ειδικής αγωγής. Αποτελεί μια συστημικού τύπου προσέγγιση και παράλληλα έναν ευέλικτο και εύχρηστο τρόπο αντιμετώπισης των θεμάτων που άπτονται της διαφορετικότητας.