ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΧ. ΜΑΚΑΡΙΟΥ Γ - ΠΛΑΤΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

Transcript

1 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΧ. ΜΑΚΑΡΙΟΥ Γ - ΠΛΑΤΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΒΑΘΜΟΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 13/6/2014 ΒΑΘΜΟΣ:... Αριθμητικά:.. ΤΑΞΗ: Γ ΧΡΟΝΟΣ: 2 ώρες Ολογράφως:.... Υπ. Καθηγητή/τριας:.. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:... ΤΜΗΜΑ:... Αρ.... Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από δύο (2) μέρη και έξι (6) σελίδες. Να απαντήσετε σε όλα τα μέρη και σε όλα τα ερωτήματα στα φύλλα εξέτασης που σας έχουν δοθεί. Να χρησιμοποιήσετε μόνο μπλε στυλό. Απαγορεύεται η χρήση διορθωτικού (τίπεξ). ΜΕΡΟΣ Α : ΓΛΩΣΣΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 14) ΚΕΙΜΕΝΟ 1: Ρόζα Παρκς: Η γυναίκα σύμβολο στον αγώνα κατά του ρατσισμού στις ΗΠΑ Η 42χρονη μοδίστρα από το Μοντγκόμερυ της Αλαμπάμα, έπειτα από μία μέρα στη δουλειά, επιβιβάστηκε σε λεωφορείο στο κέντρο της πόλης και κάθισε στην πρώτη σειρά των θέσεων που προορίζονταν για τους «μαύρους» πολίτες. Σύμφωνα με τον νόμο για τον φυλετικό διαχωρισμό, ο οποίος ίσχυσε μέχρι το 1956, οι θέσεις των μαύρων επιβατών βρίσκονταν στο πίσω μέρος του λεωφορείου και χωρίζονταν από εκείνες των λευκών με μια κενή σειρά. Όταν το λεωφορείο γέμισε και έμειναν όρθιοι τέσσερις λευκοί, ο οδηγός Τζέιμς Μπλέικ, απαίτησε να αδειάσει η πρώτη σειρά του «έγχρωμου τομέα», στην οποία καθότανε η Παρκς και να μείνει κενή. Ενώ οι έγχρωμοι συνεπιβάτες της συμμορφώθηκαν στη διαταγή του οδηγού, η Παρκς εναντιώθηκε και παρέμεινε στη θέση της, με αποτέλεσμα εκείνος να καλέσει την αστυνομία κι εκείνη να συλληφθεί. Η ακτιβίστρια κοινωνικών δικαιωμάτων και γραμματέας του παραρτήματος NAACP, της Εθνικής Ενώσεως για την Πρόοδο των Έγχρωμων Ανθρώπων, σημειώνει για το συμβάν στην αυτοβιογραφία της με τίτλο «Η ιστορία μου»: «Ο κόσμος λέει ότι δεν παραχώρησα τη θέση μου γιατί ήμουν κουρασμένη, αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια. Δεν ήμουν σωματικά κουρασμένη ούτε περισσότερο κουρασμένη απ όσο ήμουν συνήθως στο τέλος μιας ημέρας στη δουλειά. Όχι, η μόνη κούραση που είχα, ήταν αυτή του να υποχωρώ». Μετά την αποφυλάκισή της, στις 5 Δεκεμβρίου, αποφασίστηκε να διεξαχθεί μποϊκοτάζ στα λεωφορεία του Μοντγκόμερυ με επικεφαλής την οργάνωση Montgomery Improvement Association (MIA) και τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, που εκείνη την περίοδο ήταν ακόμη πάστορας σε εκκλησία της πόλης. Ύστερα από το μποϊκοτάζ, που κράτησε περισσότερο από ένα χρόνο, τον Νοέμβριο του 1956 το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ κήρυξε αντισυνταγματικό τον νόμο για τον φυλετικό διαχωρισμό. 1

2 Η Ρόζα Παρκς αν και δεν ήταν η πρώτη που αντέδρασε σε τέτοια φαινόμενα ρατσισμού, η πράξη της οδήγησε σε μία από τις πρώτες νίκες του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα στις ΗΠΑ κι εκείνη έμεινε στην ιστορία ως η «Μητέρα του σύγχρονου κινήματος πολιτικών δικαιωμάτων». Το 1996 της απονεμήθηκε το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας, ενώ το 1999 τιμήθηκε με το Χρυσό Μετάλλιο του Κογκρέσου για τον αγώνα της κατά του ρατσισμού. Η Ρόζα Παρκς πέθανε σε ηλικία 92 ετών, το 2005, και ήταν η πρώτη γυναίκα η σορός της οποίας εξετέθη σε λαϊκό προσκύνημα στο Καπιτώλιο. Πηγή: ιστοσελίδα http/tvxs/gr Κείμενο 2: Παρίσι: Ρατσισμός με πρόσχημα τη «μαντίλα» Ξυπνούν ξανά τα προάστια του Παρισιού, όπου ζουν στο περιθώριο των «γκέτο» μετανάστες (κυρίως νεολαία) δεύτερης και τρίτης γενιάς, που δέχονται από τα χρόνια του Σαρκοζί ρατσιστικές επιθέσεις από την αστυνομία. Έξι άνθρωποι συνελήφθησαν έπειτα από τα επεισόδια κατά τη διάρκεια της νύχτας, όταν η αστυνομία επιχείρησε να ελέγξει την ταυτότητα μιας γυναίκας που φορούσε ισλαμική μαντίλα, ανέφεραν οι γαλλικές αρχές. Στο Τραπ, ένα προάστιο νοτιοδυτικά του Παρισιού, η αστυνομία ανακοίνωσε πως την Πέμπτη ένα πλήθος συγκεντρώθηκε σε απάντηση για τη σύλληψη ενός άνδρα που επιτέθηκε σε έναν αστυνομικό κατά τη διάρκεια ελέγχου ταυτότητας στη σύζυγό του, η οποία είχε καλυμμένο πλήρως το πρόσωπο. «Περίπου 250 άνθρωποι συγκεντρώθηκαν έξω από το αστυνομικό τμήμα του Τραπ το βράδυ της Παρασκευής, πέταξαν πέτρες και άλλα αντικείμενα και κατέστρεψαν περιουσίες, πριν αποκρουστούν από αστυνομικούς που έφεραν εξοπλισμό, για να καταστείλουν τις ταραχές τις πρώτες πρωινές ώρες σήμερα», ανέφερε ανακοίνωση της αστυνομίας. Ένας μάρτυρας είπε πως το πλήθος κάλεσε την αστυνομία να απελευθερώσει τον σύζυγο, αλλά δέχθηκαν "προσβολές" από τις αρχές. Ο Σαρκοζί₁, στριμωγμένος από την κρίση που χτυπά και τη Γαλλία, εισήγαγε το ρατσιστικό χαρτί απαγορεύοντας τη μαντήλα στις μουσουλμάνες (με αιχμή τα σχολεία), στο όνομα δήθεν της "γυναικείας καταπίεσης", ανάβοντας όμως έτσι το πράσινο φως για ρατσιστικές διώξεις από την αστυνομία. Αλλά ο Ολάντ₂ έχει διατηρήσει αυτή τη νομοθεσία, στρώνοντας το έδαφος και στη δράση των ρατσιστικών και φασιστικών οργανώσεων, που δρουν υπό την ανοχή της γαλλικής αστυνομίας. Την καλύτερη απάντηση τη δίνουν οι ίδιες οι γυναίκες μουσουλμάνες πρώτης, δεύτερης και τρίτης γενιάς μεταναστών που δηλώνουν: «Η μαντήλα κρύβει το κεφάλι, όχι το μυαλό». Είναι φανερό ότι οι γυναίκες βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή των γεγονότων και αποτελούν ζωντανή απόδειξη αγωνιστικότητας και διεκδίκησης των δικαιωμάτων τους. Απόσπασμα από άρθρο που δημοσιεύτηκε στην ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας Ελευθεροτυπία στις Σαρκοζί: Πρώην πρόεδρος της Γαλλίας, 2. Ολάντ: Νυν πρόεδρος της Γαλλίας 2

3 I. Ερωτήσεις κατανόησης κειμένων: 1. Ποιο είναι το θέμα που θίγεται στο καθένα από τα δυο κείμενα που προηγούνται; (μον. 0,5) 2. Ποια θέση φαίνεται να παίρνει τελικά η πολιτεία στο καθένα από τα δύο κείμενα; Να εξηγήσετε. (μον. 1) 3. Να σχολιάσετε την πιο κάτω φράση, που είναι γραμμένη με έντονα και πλάγια γράμματα στο κείμενο 1: «Όχι, η μόνη κούραση που είχα, ήταν αυτή του να υποχωρώ». (μον. 0,5) II. Οργάνωση κειμένων 1. Να γράψετε έναν άλλο αντιπροσωπευτικό τίτλο για το κείμενο 2. (μον.0,5) 2. Να γράψετε έναν αντιπροσωπευτικό πλαγιότιτλο για την καθεμιά από τις ακόλουθες παραγράφους: (μον. 0,5) Kείμενο 1, τελευταία παράγραφος. Κείμενο 2, πρώτη παράγραφος. III. Μορφοσυντακτικά φαινόμενα 1. Οι πιο κάτω δευτερεύουσες προτάσεις είναι υπογραμμισμένες στα κείμενα που προηγούνται. Αφού τις αντιγράψετε στο φύλλο εξέτασής σας να γράψετε: (α) Το είδος της καθεμιάς. (β) Τον συντακτικό ρόλο της καθεμιάς από τις ονοματικές προτάσεις. (μον. 1) Όταν το λεωφορείο γέμισε Να αδειάσει η πρώτη σειρά του «έγχρωμου τομέα» Αν και δεν ήταν η πρώτη που αντέδρασε σε τέτοια φαινόμενα ρατσισμού 2. Στην τρίτη παράγραφο του κειμένου 2, να εντοπίσετε και να γράψετε: (α) Δυο δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις διαφορετικού είδους. (β) Να δηλώσετε το είδος τους. (μον. 1) IV. Λεξιλογικές Ασκήσεις 1. Οι πιο κάτω λέξεις, που είναι υπογραμμισμένες και τονισμένες στο κείμενο 2, χρησιμοποιούνται μεταφορικά. Να γράψεις μια πρόταση για την καθεμιά, στην οποία να φαίνεται η κυριολεκτική τους σημασία. (μον. 0,5) Χτυπά Φως 2. Να γράψετε τα αντίθετα (αντώνυμα) των πιο κάτω λέξεων, οι οποίες βρίσκονται σε πλαίσιο στα κείμενα 1 και 2: (μον. 0,5) Εναντιώθηκε Απελευθερώσει 3

4 V. Παραγωγή Γραπτού Επικοινωνιακού Λόγου (Μονάδες 8) Το σχολείο σας συμμετέχει σε ένα πανευρωπαϊκό συνέδριο με θέμα την ξενοφοβία και τον ρατσισμό στην Ευρώπη του 21ου αιώνα. Σας καλούν να παρουσιάσετε τις απόψεις σας σχετικά με το φαινόμενο της ξενοφοβίας και του ρατσισμού σε βάρος των ξένων που ζουν στην Κύπρο. Το κείμενο να είναι περίπου λέξεων και να απαντά στα πιο κάτω ερωτήματα: (α) Πού αποδίδετε εσείς το φαινόμενο αυτό και ποιες είναι οι συνέπειές του στην κυπριακή κοινωνία; (β) Ποιο ρόλο μπορεί να διαδραματίσει το σχολείο στην αντιμετώπιση αυτών των φαινομένων; ΜΕΡΟΣ Β : Λογοτεχνία (ΜΟΝΑΔΕΣ 6) I. ΚΕΙΜΕΝΑ Κείμενο 1: Αυτοβιογραφία, Ε.Μ. Μαρτινέγκου Μέρα και νύκτα κλεισμένη χωρίς να δύναμαι₁ να πηγαίνω μήτε εις εκκλησίαν, μήτε εις περιδιάβασιν, χωρίς να έχω την παραμικράν ξεφάντωσιν, χωρίς να έχω πλέον ελπίδα διά να αλλάξω ζωήν, χωρίς να ακούω άλλην ομιλίαν παρά εκείνην του πατρός μου (επειδή ο αδελφός μου και ο θείος μου ή ολίγον, ή τίποτε συνομιλούσαν μαζί με εμάς τες γυναίκες), ο οποίος άλλο δεν έκανε παρά να λέγει τα πλέον δυστυχισμένα και μελαγχολικά λόγια όπου ποτέ να ειπώθησαν, ήσαν όλα πράγματα, όπου μού έδιναν μίαν μεγαλοτάτην θλίψιν και στεναχωρίαν, πάθη οπού γλήγορα εξ αποφάσεως έμελλε να με γκρεμνίσουν εις το μνήμα. Τι λοιπόν, έλεγα με τον εαυτόν μου, έχω να αποθάνω και ν αποθάνω, χωρίς να κάμω καλόν; Χωρίς να εκπληρώσω εκείνο το τέλος₂, διά το οποίον βάνει ο θεός τον άνθρωπον εις τον κόσμον; Δυστυχισμένη Ελίζα! Πού είναι τώρα εκείνη η ευτυχεστάτη και ενάρετη ζωή, την οποίαν επήγαινες προφθάνοντας με του νοός σου τα μάτια; Και σεις, μαύρα μου συγγράμματα, που σας αγαπούσα και ήθελα το καλόν σας, ό,τι λογής μια αγαπητή μητέρα το θέλει εις τα τέκνα της, έχετε, κλεισμένα εδώ μέσα που σας έχω, να χορτάσητε την κοιλίαν των σαράκων₃, ή έχει κανένα καιρόν ο αδελφός μου να σας εβγάλει και να σας δώσει εις τους δούλους του διά να σας ξεσχίζουν και να μεταχειρίζονται τα μέλη σας εις τας χρείας₄ του μαγειρείου; Εγώ αποθνήσκω, αλλά πόσον ο θάνατός μου ήθελε με λυπεί ολιγότερον, αν ίσως ημπορούσα να σας παραδώσω εις κανένα σπουδαίον, εις κανένα που να τιμά, και όχι να καταφρονεί, τα γεννήματα της αγχινοίας₅! 1. δύναμαι: μπορώ, 2 τέλος: ο σκοπός, 3. των σαράκων: των σκουληκιών, 4. χρείας: ανάγκες, 5. η αγχίνοια: το πνεύμα, η εξυπνάδα, η φαντασία 4

5 Κείμενο 2: Σημείο Αναγνωρίσεως, Κ. Δημουλά Όλοι σε λένε κατευθείαν άγαλμα, εγώ σε προσφωνώ γυναίκα κατευθείαν. Στολίζεις κάποιο πάρκο. Από μακριά εξαπατάς. Θαρρεί κανείς πως έχεις ελαφρά ανακαθίσει να θυμηθείς ένα ωραίο όνειρο που είδες, πως παίρνεις φόρα να το ζήσεις. Από κοντά ξεκαθαρίζει το όνειρο: δεμένα είναι πισθάγκωνα τα χέρια σου μ ένα σχοινί μαρμάρινο κι η στάση σου είναι η θέλησή σου κάτι να σε βοηθήσει να ξεφύγεις την αγωνία του αιχμάλωτου. Έτσι σε παραγγείλανε στο γλύπτη: αιχμάλωτη. Δεν μπορείς ούτε μια βροχή να ζυγίσεις στο χέρι σου, ούτε μια ελαφριά μαργαρίτα. Δεμένα είναι τα χέρια σου. Και δεν είν το μάρμαρο μόνο ο Άργος. Αν κάτι πήγαινε ν αλλάξει στην πορεία των μαρμάρων, αν άρχιζαν τ αγάλματα αγώνες για ελευθερίες και ισότητες, όπως οι δούλοι, οι νεκροί και το αίσθημά μας, εσύ θα πορευόσουνα μες στην κοσμογονία των μαρμάρων με δεμένα πάλι τα χέρια, αιχμάλωτη. Όλοι σε λένε κατευθείαν άγαλμα, εγώ σε λέω γυναίκα αμέσως. Όχι γιατί γυναίκα σε παρέδωσε στο μάρμαρο ο γλύπτης κι υπόσχονται οι γοφοί σου ευγονία αγαλμάτων, καλή σοδειά ακινησίας. Για τα δεμένα χέρια σου, που έχεις όσους πολλούς αιώνες σε γνωρίζω, σε λέω γυναίκα. Σε λέω γυναίκα γιατ είσ αιχμάλωτη. Κείμενο 3: Το τέλος της μικρής μας πόλης, (απόσπασμα), Δημήτρης Χατζής Όταν οι Γερμανοί την τουφέκισαν, στις αρχές του καλοκαιριού του 1944, λίγο πριν την απελευθέρωση, η Μαργαρίτα δεν είχε πατήσει ακόμη τα είκοσι χρόνια της. Το λιγνό κορμί της βάσταξε μ απίστευτη αντοχή όλες τις κακουχίες της φυλακής, το στόμα της έμεινε κλεισμένο σ όλα τα μαρτύρια που μαθεύτηκε πως της κάνανε. Και στάθηκε μπροστά στο απόσπασμα χαμογελώντας το πικρό χαμόγελο των Περδικάρηδων. Αυτό το τελευταίο για το χαμόγελο το πε ο παπάς, που, με την απαραίτητη παρουσία του στις θανατικές εκτελέσεις, επικυρώνει, στ όνομα του Καίσαρος, την απόδοση της ψυχής στον Θεό. Ο ίδιος είπε πως, όταν σήκωσαν τα ντουφέκια, η μικρή Μαργαρίτα κούνησε το χέρι της κι είπε ένα ακατανόητο καληνύχτα, μάλιστα δεν είπε καληνύχτα, είπε ακριβώς «καληνύχτα ντε...» Ήταν η πρώτη γυναίκα στη δική μας πόλη που πέθαινε με τέτοιον τρόπο. Ως τα τότε οι γυναίκες εκεί ξέρανε μόνο να πεθαίνουν αμίλητες στο κρεβάτι ή το στρώμα τους απ αρρώστιες κι από γεράματα, πεθαίνανε πάνω στη γέννα ή τη λεχωνιά τους, από το μαράζι της φτώχειας, της κακής παντριάς ή της ξενιτιάς των αντρών τους και των παιδιών τους τέτοια πράματα π ο καθένας τα βρίσκει πολύ φυσικά. Αν πεις και για τις γυναίκες των Περδικάρηδων από το δικό τους το σόι, οι γυναίκες των Περδικάρηδων πέθαιναν από γεροντοχτικιό₁, από κρίσεις νευρικές και καρδιακές γεροντοκόρες το πλείστον. Τελευταία στο σόι τους η Μαργαρίτα πέθανε κι αυτή ανυμέναια₂. 1. γεροντοχτικιό: φυματίωση, 2. ανυμέναια: ανύπαντρη 5

6 ΙΙ. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1. Οι ηρωίδες των κειμένων 1 και 3 υπήρξαν πρότυπα για τις γυναίκες της εποχής τους. Αφού αντιπαραβάλετε τα δύο κείμενα, να γράψετε μία (1) διαφορά και μία (1) ομοιότητα ως προς τον χαρακτήρα των δύο πρωταγωνιστριών. Να εξηγήσετε με δικά σας λόγια. 2. Και τα τρία (3) κείμενα αναφέρονται στη γυναικεία «αιχμαλωσία». (μον. 2) (α) Να γράψετε μία φράση από το κάθε κείμενο στην οποία να φαίνεται η «αιχμαλωσία» αυτή και να εξηγήσετε με δικά σας λόγια τη σημασία της. (μον.1,5) (β) Να γράψετε με ποια εκφραστικά μέσα αποδίδεται η αιχμαλωσία της γυναίκας. Να γράψετε δύο (2) παραδείγματα από το κείμενο 1 και το κείμενο 2 (μον. 1) 3. Τα τρία κείμενα μιλούν για τη μοίρα της γυναίκας. Εκφράζουν αισιόδοξη ή απαισιόδοξη θέση; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας γράφοντας ένα (1) παράδειγμα από το κάθε κείμενο. (μον. 1,5) Η Διευθύντρια Μαρία Ελευθερίου 6