Συµβολή των Επιχειρήσεων στην Καταπολέµηση της Βίας κατά των Γυναικών Εθνική Έκθεση. Αθήνα, 4 Απριλίου 2016

Transcript

1 Συµβολή των Επιχειρήσεων στην Καταπολέµηση της Βίας κατά των Γυναικών Εθνική Έκθεση Αθήνα, 4 Απριλίου 2016

2 Το Έργο CARVE To Έργο Involvement of Companies in the Fight Against Gender-Based Violence CARVE στοχεύει να συμβάλλει στην ευαισθητοποίηση για τα θέματα έμφυλης βίας και στην καταπολέμηση του φαινομένου ενδοοικογενειακής βίας κατά των γυναικών μέσω της ανάληψης δράσης στους χώρους εργασίας που θα ανατρέπουν τις υφισμάμενες προκαταλήψεις για το θέμα. Βασική παράμετρος της προσέγγισης του έργου είναι η αναγνώριση του ρόλου των επιχειρήσεων στις προσπάθεις καταπολέμησης της ενδοοικογενεικής βίας και τελικός στόχος είναι η κινητοποίηση περισσότερων επιχειρήσεων στη μάχη κατά της ενδοοικογενειακής βίας και γενικότερα της βίας κατά των γυναικών. Μέσα από ένα φάσμα δράσεων έρευνας και δημοσιότητας που υλοποιούνται στη βάση ενός διετούς χρονοδιαγράμματος επιδιώκεται η κινητοποίηση των επιχειρήσεων σε πέντε χώρες της ΕΕ. Βέλγιο, Βουλγαρία, Γαλλία, Ελλάδα, Ισπανία. Στα αναμενόμενα αποτελέσματ περιλαμβάνονται η βελτίωση της γνώσης βασικών ενδιαφερομένων μερών για θέματα ενδοοικογενειακής βίας, η αύξηση της ευαισθητοποίησης των επιχειρήσεων για το θέμα και η παραγωγή ενός πρακτικού οδηγού για επιχειρήσεις

3 Οι συντελεστές To Έργο Involvement of Companies in the Fight Against Gender-Based Violence CARVE συχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του προγράμματος DAPHNE

4 Μεθοδολογία της Έκθεσης Ο στόχος είναι η καταγραφή και η παρουσίαση σχετικών πρωτοβουλιών και πολιτικών στην Ελλάδα στις οποίες εµπλέκονται και επιχειρήσεις για την πρόληψη και καταπολέµηση της βίας κατά των γυναικών εκτός εργασιακού χώρου Η έρευνα περιέλαβε έρευνα γραφείου και ηµιδοµηµένες συνεντεύξεις µε εκπροσώπους επιχειρήσεων (υπευθύνους ΕΚΕ, στελέχη ανθρώπινου δυναµικού, κ.ά) και εκπροσώπους φορέων που ασχολούνται µε θέµατα ισότητας των φύλων Τα περιεχόµενα της Έκθεσης περιλαµβάνουν: Το συναφές θεσµικό πλαίσιο για την πρόληψη και καταπολέµηση της ενδοοικογενειακής βίας κατά των γυναικών Τις υφιστάµενες πολιτικές και δράσεις αντιµετώπισης του φαινοµένου στην Ελλάδα και τα αντίστοιχα στατιστικά στοιχεία για την έκταση του φαινοµένου Την παρουσίαση των απόψεων και των πρακτικών των επιχειρήσεων για την καταπολέµηση της βίας κατά των γυναικών Παραδείγµατα καλών πρακτικών Προτάσεις για µεγαλύτερη και αποτελεσµατικότερη συµµετοχή των επιχειρήσεων

5 Νοµική Αντιµετώπιση στην Ελλάδα Νόµος 3500/2006 «Για την αντιµετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας» Απαγορεύει κάθε µορφή άσκησης βίας µεταξύ µελών οικογένειας (ενδοοικογενειακή σωµατική βλάβη, παράνοµη βία, απειλή, βιασµός, κατάχρηση σε ασέλγεια, προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας και ανθρωποκτονία µε πρόθεση/ θανατηφόρα βλάβη) του Ποινικού Κώδικα.) συµπεριλαµβάνοντας τους τέως συζύγους και τους µόνιµους σύντροφους και τα τέκνα τους, εφόσον αυτά συνοικούν Θεσµός ποινικής διαµεσολαβήσεως, για πληµµελήµατα ενδοοικογενειακής βίας Υποχρέωση των αρχών για τήρηση εχεµυθείας. Νόµος 3896/2010 και Νόµος 3488 /2006 «Εφαρµογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης µεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέµατα εργασίας και απασχόλησης» Αντιµετώπιση σεξουαλικής παρενόχλησης Ευθύνη εργοδοτών για σεξουλαική παρενόχληση του προσωπικού (πρόβλεψη αποζηµίωσης για ηθική βλάβη) Αντιστροφή βάρους απόδειξης

6 Νοµική Αντιµετώπιση στην Ελλάδα (2) Νόµος 3386/2005 «Είσοδος, διαµονή και κοινωνική ένταξη υπηκόων τρίτων χωρών στην ελληνική επικράτεια» Αυτοτελής άδεια διαµονής µελών οικογένειας (θυµάτων οικογενειακής βίας) υπηκόων τρίτων χωρών Προσωρινή άδεια διαµονής και προθεσµία περίσκεψης για θύµατα ενδοοικογενειακής βίας. Διατάξεις Ποινικού Κώδικα (Εγκλήµατα κατά της Γενετήσιας Ελευθερίας και Εγκλήµατα Οικονοµικής Εκµετάλλευση της Γενετήσιας Ζωής)

7 Διεθνές Θεσµικό Πλαίσιο και Πολιτικές Σύµβαση Συµβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και Καταπολέµηση της Βίας κατά των Γυναικών (Σύµβαση Κων/πολης 2011) CETS No.210 Έχει υπογραφεί από την Ελλάδα, εκκρεµεί η κύρωση της από τη Βουλή Σύµβαση Ηνωµένων Εθνών για Εξάλειψη όλων των µορφών Διακρίσεων κατά των Γυναικών (1992) Οδηγία 2011/99/ΕΕ περί της ευρωπαϊκής εντολής προστασίας και Οδηγία 2012/29/ ΕΕ για την θέσπιση ελάχιστων προτύπων σχετικά µε τα δικαιώµατα, την υποστήριξη και την προστασία θυµάτων της εγκληµατικότητας Σύµβαση του Συµβουλίου της Ευρώπης για τη Δράση κατά της Εµπορίας Ανθρώπων (2005) Κυρώθηκε µε το Ν. 4216/2013 Ευρωπαϊκή Χάρτα για την Ισότητα των Φύλλων (2010)

8 Η έκταση του φαινοµένου Η ενδοικογενειακή βία κατά των γυναικών συνίσταται σε οποιαδήποτε βίαια ενέργεια, που έχει ως αιτία το φύλο και λαµβάνει χώρα εντός του οικογενειακού, ή οικιακού περιβάλλοντος και διαπράτεται από τέως ή νυν συντρόφους ή και άλλα άτοµα του περιβάλλοντος Μπορεί να πάρει τη µορφή είτε σωµατικής, είτε συναισθηµατικής, είτε σεξουαλικής, είτε οικονοµικής βίας και στην πράξη λειτουργεί ως µηχανισµός καθυπόταξης των γυναικών Αποτελεί καταπάτηση θεµελιωδών δικαιωµάτων συµπεριλαµβανοµένου αυτού στη ζωή και προσβάλλει τη φυσική και ψυχική ακεραιότητα των γυναικών. Διεθνώς εµφανίζεται σε όλες τις κοινωνικοοικονοµικές τάξεις ανεξαρτήτως µορφωτικού, επαγγελµατικού ή κοινωνικού επιπέδου Εντοπίζεται σχετική έλλειψη µετρήσιµων στατιστικών στοιχείων (συνήθως υπάρχουν µόνο στοιχεία από εγκληµατολογικές έρευνες που δεν περιλαµβάνουν µη καταγγελόµενα περιστατικά Μια µόνο επιδηµιολογική έρευνα για τη βία κατά των γυναικών στην Ελλάδα (2003)

9 Τα ποσοτικά στοιχεία Με βάση πρόσφατη (2014) έρευνα του Οργανισµού Θεµελιωδών Δικαιωµάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA) στην Ελλάδα εµφανίζεται ότι: 25% των γυναικών στην Ελλάδα έχουν υποστεί σωµατική ή σεξουαλική βία µετά την ηλικία των 15 ετών από νυν ή τέως σύντροφο ή από άλλο πρόσωπο (33% ΕΕ-28) 10% έχουν υποστεί βία από το σύντροφό τους, 17% από τέως σύντροφο, 19% από κάποιον (τέως ή νυν) σύντροφο (8% - 26% - 22% ΕΕ-28) 6% των γυναικών στην Ελλάδα έχουν υποστεί υποστεί σωµατική ή σεξουαλική βία από σύντροφο (νυν 5% ή τέως 3%) τους τελευταίους 12 µήνες πριν την έρευνα (4% ΕΕ-28) 14% των γυναικών στην Ελλάδα σηµειώνουν ότι το πιο σοβαρό περιστατικό βίας εναντίον τους από σύντροφό τους γνωστοποιήθηκε στην αστυνοµία (17% για βία από µή σύντροφο) 20% ΕΕ-28 33% των γυναικών στην Ελλάδα έχουν υποστεί ψυχολογική βία από σύντροφό τους (νυν 21% ή τέως 30%) - 43% ΕΕ-28

10 Τα ποσοτικά στοιχεία (2) 12% των γυναικών στην Ελλάδα έχουν υποστεί παρενοχλητική παρακολούθηση µετά την ηλικία των 15 και µόνο 8% των σοβαρών περιπτώσεων έχει γνωστοποιηθεί στις αστυνοµικές αρχές (18% / 26% ΕΕ-28) 43% των γυναικών στην Ελλάδα (60% µεταξύ των γυναικών µε τριτοβάθµια εκπαίδευση) έχουν υποστεί κάποιας µορφής σεξουαλικής παρενόχλησης µετά την ηλικία των 15 (55% ΕΕ-28) και 15% τους τελευταίους 12 µήνες πριν την έρευνα (21% ΕΕ-28) 8% των γυναικών έχουν υποστεί παρενόχληση µέσω διαδικτύου (cyberharassment) µετά την ηλικία των 15 (11% ΕΕ-28) 34% των Ελλήνων γνωρίζουν µία γυναίκα που έχει υπάρξει θύµα ενδοοικογενειακής βίας στο οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον τους (Eurobarometer Survey 2015) 48% των γυναικών που απευθύνονται στη γραµµή SOS της ΓΓΙ είναι έγγαµες 12% των Ελλήνων πιστεύει ότι η ενδοοικογενειακή βία είναι απαράδεκτη αλλά δεν πρέπει να τιµωρείται πάντοτε δια νόµου Δεν υπάρχουν επικαιροποιηµένα στοιχεία σε σχέση µε το ποσοστό των γυναικών θυµάτων βίας που εργάζονται ή / και τον αντίκτυπο στην εργασία τους

11 Πολιτικές & Πρωτοβουλίες για Πρόληψη και Καταπολέµηση της Βίας Κατά των Γυναικών Εθνικά Προγράµµατα για την Πρόληψη και την Καταπολέµηση της Βίας κατά των Γυναικών ( / ) και χρηµατοδότηση δράσεων από το ΕΣΠΑ Λειτουργία Συµβουλευτικών Κέντρων (ψυχοκοινωνική στήριξη, νοµική υποστήριξη, συµβουλευτική απασχόλησης & επιχειρηµατικότητας, συµβουλευτική σεξουαλικής / αναπαραγωγικής υγείας) Δίκτυο δοµών συµβουλευτικής και φιλοξενίας γυναικών θυµάτων βίας (61 δοµές σε συνεργασία µε ΟΤΑ σε όλη τη χώρα από τις οποίες 19 είναι ξενώνες φιλοξενίας) Λειτουργία 24ώρης Τηλεφωνικής Γραµµής SOS (15900) και τηλεφωνικής γραµµής βοήθειας (197) καθώς και site ενηµέρωσης Δράσεις νοµικής βοήθειας και υποστήριξης γυναικών θυµάτων βίας Δράσεις δικτύωσης, ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης (ενηµερωτικές καµπάνιες, παραγωγή εκπαιδευτικού - ενηµερωτικού υλικού και εργαλείων πρόληψης, εγχειρίδια) Δράσεις πρόληψης µε παρεµβάσεις ενηµέρωσης στην εκπαίδευση, στη δηµόσια διοίκησης και σε δικηγορικούς συλλόγους, κοινωνικούς φορείς κλπ.)

12 Επιχειρήσεις & Βία Κατά των Γυναικών Οι επιχειρήσεις δεν έχουν αποτελέσει µέχρι σήµερα πεδίο στοχευµένων παρεµβάσεων για το θέµα της βίας κατά των γυναικών Συµµετοχή εργοδοτικών φορέων σε µεµονωµένα προγράµµατα υποστήριξης και επανένταξης γυναικών θυµάτων βίας Με την εξαίρεση των διατάξεων για την καταπολέµηση της σεξουαλικής παρενόχλησης στους εργασιακούς χώρους, στο νόµο δεν υπάρχουν συγκεκριµένες υποχρεώσεις των εργοδοτών για την προστασία των γυναικών θυµάτων οικογενειακής βίας. Δεν υπάρχει στοχευµένη πληροφόρηση των εργοδοτών / επιχειρήσεγων για το θέµα της βίας κατά των γυναικών, ούτε εξειδικευµένο υλικό καθοδήγησης

13 Κύρια Ευρήµατα Έρευνας Πεδίου Οι συµµετέχοντες στην έρευνα έχουν ακριβή εικόνα και γνώση των χαρακτηριστικών της βίας κατά των γυανικών. Το θέµα της βίας κατά των γυναικών συνήθως δεν συζητείται κάν στον εργασιακό χώρο (θεωρείται ότι είναι αυστηρά ιδιωτικό, υφίστανται σηµαντικές προκαταλήψεις) Οι περισσότερες από τις επιχειρήσεις που προσεγγίστηκαν δήλωσαν ότι δεν έχουν υλοποιήσει ποτέ κάποια δράση που να αφορά το ζήτηµα της βίας κατά των γυναικών ή / και ειδικότερα την ενδοοικογενειακή βία, ενώ το ίδιο ισχύει για αρκετές από τις συµµετέχουσες επιχειρήσεις. Οι περισσότερες από αυτές τις επιχειρήσεις δήλωσαν ότι δεν έχουν ποτέ εντοπίσει τέτοιου είδους φαινόµενα στις υπαλλήλους τους Ελλιπής ενηµέρωση συνειδητοποίηση για τον οικονοµικό αντίκτυπο της βίας κατά των γυναικών και για το πως η ανάληψη σχετική δράσης µπορεί να έχει θετική και µετρήσιµη επίδραση (µείωση κόστους, παραγωγικότητα κλπ) Οι περισσότερες από τις επιχειρήσεις που συµµετείχαν δεν γνωρίζουν σε ποιες δράσεις θα µπορούσαν να προχωρήσουν σχετικά µε την κακοποίηση των γυναικών στο ενδοοικογενειακό περιβάλλον

14 Κύρια Ευρήµατα Έρευνας Πεδίου (2) Οι περισσότερες από τις συµµεέχουσες στην έρευνα επιχειρήσεις δεν συµπεριλαµβάνουν σχετικές προβλέψεις συγκεκριµένα για τη βία κατά των γυναικών στους κώδικες δεοντολογίας ή στους εσωτερικούς κανονισµούς τους, αρκετές όµως προβλέπουν γενικές αρχές για τη διαφύλαξη / σεβασµό της ισότητας των φύλων και διαδικασίες εµπιστευτικής αναφοράς για θέµατα που αφορούν το ανθρώπινο δυναµικό Αρκετές από τις επιχειρήσεις που συµµετείχαν στην έρευνα, θεωρούν ότι η βία κατά των γυναικών είναι θέµα στο οποίο δεν πρέπει να παραµένουν θεατές και θα µπορούσαν να συµβάλλουν στο πλαίσιο των προγραµµάτων και της στρατηγικής τους κοινωνικής υπευθυνότητας. Οι περισσότερες από τις επιχειρήσεις του δείγµατος δεν έχουν αναπτύξει συνεργασίες µε άλλες επιχειρήσεις ή φορείς για το θέµα της πρόληψης και αντιµετώπισης της βίας κατά των γυναικών

15 Καλές Πρακτικές Ελληνικών Επιχειρήσεων Λειτουργία Κοινωνικής Υπηρεσίας (Κοινωνικού λειτουργού και Ψυχολόγου) στη Δ/ση Ανθρωπίνων Πόρων, για την υποστήριξη εργαζοµένων Λειτουργία Τηλεφωνικής Γραµµής Συµβουλευτικής και ψυχολογικής υποστήριξης του προσωπικού της επιχείρησης. Διακίνηση και αποστολή σχετικού ενηµρωτικού υλικού στο προσωπικό για τη βία κατά των γυναικών Συνεργασία µε Δήµους και ΜΚΟ και υλική υποστήριξη δοµών φιλοξενίας και υποστήριξης θυµάτων βίας Πρόβλεψη διαδικασιών εµπιστευτικότητας για αναφορά θεµάτων που αφορούν το προσωπικό. Στήριξη γυναικών θυµάτων ενδοοικογενεικής βίας από εξειδικευµένους επαγγελµατίες (ψυχολόγο, κοινωνικό λειτουργό) που απασχολεί η επιχείρηση.

16 Καλές Πρακτικές Ελληνικών Επιχειρήσεων (2) Οργάνωση διεξαγωγή καµπάνιας πελατών / κοινής γνώµης σε συνεργασία µε ΜΚΟ µε θέµα «Σταµάτησε τη Βία στο Σπίτι» Παγκόσµια καµπάνια «Stop Sex Trafficking of Children and Young People» για ενηµέρωση ευαισθητοποίηση πελατών (συλλογή υπογραφών, συγκέντρωση χρηµάτων για στήριξη θυµάτων, διακίνηση ενηµερωτικού υλικού). Οργάνωση ενδοεπιχειρησιακών σεµιναρίων για την δαχείριση της διαφορετικότητας για το σύνολο προσωπικού. Συµµετοχή πολυεθνικών σε προγράµµατα ευαισθητοποίησης µε παγκόσµια εµβέλεια Σχεδιασµός πιλοτικής δράσης - Employee assistance program (We care! Support on the spot), το οποίο θα δίνει τη δυνατότητα στους εργαζοµένους της εταιρείας και στις οικογένειές τους να έχουν δωρεάν ψυχολογική υποστήριξη ανώνυµα Πρακτικές ΜΚΟ Παροχή ενηµέρωσης για διεθνείς συνθήκες και κανόνες που αφορούν τη βία κατά των γυναικών. Συµβουλευτική υποστήριξη και παροχή νοµικής βοήθειας σε γυναίκες θύµατα βίας

17 Εµπόδια για τη δραστηριοποίηση επιχειρήσεων στην αντιµετώπιση της βίας κατά των γυναικών Άγνοια για τον οικονοµικό και κοινωνικό αντίκτυπο του φαινοµένου και τις επιπτώσεις του στο ανθρώπινο δυναµικό µια επιχείρησης Έλλειψη σαφούς µηνύµατος / παρότρυνης για την εµπλοκή των επιχειρήσεων στην καταπολέµηση της βίας κατά των γυναικών Επιφυλάξεις και στερεότυπα για την αναφορά σε θέµατα που ανάγονται στην ιδιωτική σφαίρα του εργαζόµενου και φόβος αντιδράσεων από το περιβάλλον του θύµατος. Απουσία σηµείων ενηµέρωσης / φορέων, συντονισµού δράσεων των επιχειρήσεων για το θέµα καταπολέµησης της βίας κατά των γυναικών Η απουσία τµηµάτων ΕΚΕ ή κοινωνικής υπηρεσίας στις επιχειρήσεις δυσχεραίνει τη συνεργασία µε αρµόδιους για καταπολέµηση της βίας κατά των γυναικών φορείς. Έλλειψη εξειδικευµένου προσωπικού στις επιχειρήσεις που µπορούν να χειριστούν µε τον απαιτούµενο επαγγελµατισµό τα ευαίσθητα ζητήµατα υποστήριξης θυµάτων βίας Οικονοµική επιβάρυνση για τις επιχειρήσεις που επιθυµούν να αναλάβουν δράση χωρίς κάποια αντίστοιχη στήριξη

18 Ευκαιρίες Προτάσεις Δραστηριοποίησης Δικτύωση επιχειρήσεων και επαγγελµατικών φορέων µε αρµόδιες αρχές, ΜΚΟ και υφιστάµενες δοµές Διάδοση καλών πρακτικών εταιρικής υπευθυνότητας για την καταπολέµηση της βίας κατά των γυναικών Συµµετοχή επιχειρήσεων σε συµπράξεις που υλοποιούν δράσεις για την πρόληψη της βίας κατά των γυναικών Ανάπτυξη / διάδοση κατευθυντηρίων γραµµών, συστάσεων για την αντιµετώπιση στο εργασιακό περιβάλλον θυµάτων ενδοοικογενειακής βίας και για την ενηµέρωση των εργαζοµένων Επικαιροποίηση του θεσµικού πλαισίου κατά τα πρότυπα του αντίστοιχου Ισπανικού νόµου για τη συµετοχή επιχειρήσεων στην υλοποίηση εθνικών στρατηγικών για την καταπολέµηση της βίας, την παροχή κινήτρων και την κατοχύρωση επαγγελµατικών δικαιωµάτων για τα θύµατα ενδοοικογενειακής βίας.

19