ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

Transcript

1 ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ 1. Ευρωπαϊκό Συμβούλιο 1.1. Ιστορική εξέλιξη Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο άρχισε να λειτουργεί ανεπίσημα το 1974 ως φόρουμ συζήτησης μεταξύ των ηγετών της ΕΕ. Γρήγορα εξελίχθηκε σε φορέα που καθορίζει τους στόχους και τις προτεραιότητες της Ένωσης. Το 1992 απέκτησε επίσημο καθεστώς και το 2009 έγινε ένα από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Οι συσκέψεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είναι στην ουσία σύνοδοι κορυφής όπου οι ηγέτες της ΕΕ συναντώνται για να αποφασίσουν τις ευρύτερες στρατηγικές προτεραιότητες και τις κυριότερες πρωτοβουλίες της Ένωσης. Κατά κανόνα, πραγματοποιούνται 4 σύνοδοι κάθε χρόνο στις οποίες προεδρεύει μόνιμος πρόεδρος Αποστολή Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει διττό ρόλο: πρώτον, να ορίζει τη γενική κατεύθυνση και τις προτεραιότητες της Ένωσης και, δεύτερον, να εξετάζει περίπλοκα ή ευαίσθητα θέματα που δεν είναι δυνατόν να επιλυθούν σε κατώτερο επίπεδο διακυβερνητικής συνεργασίας. Αν και ασκεί μεγάλη επιρροή στον καθορισμό της πολιτικής ατζέντας της ΕΕ, δεν έχει νομοθετική εξουσία Σύνθεση Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο μετέχουν οι αρχηγοί κράτους ή κυβέρνησης όλων των χωρών της ΕΕ, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ο οποίος προεδρεύει στις συσκέψεις. Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο μετέχει επίσης η ύπατη εκπρόσωπος της Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας. Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κατά την τρέχουσα περίοδο είναι ο Donald Tusk Λειτουργία Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συνέρχεται δύο φορές κάθε 6 μήνες. Ωστόσο, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου μπορεί να συγκαλέσει έκτακτη σύνοδο εάν χρειαστεί. Οι σύνοδοι πραγματοποιούνται συνήθως στις Βρυξέλλες. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφασίζει με συναίνεση, πλην των περιπτώσεων στις οποίες οι Συνθήκες ορίζουν άλλως. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο λαμβάνει 1

2 αποφάσεις μόνον με ομοφωνία ή με ειδική πλειοψηφία, ανάλογα με το τι ορίζουν οι Συνθήκες. 2. Ευρωπαϊκή Επιτροπή 2.1. Σκοπός Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι ένα από τα κύρια θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εκπροσωπεί και προασπίζει τα συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο σύνολό της. Καταρτίζει προτάσεις για νέα νομοθεσία και διαχειρίζεται σε καθημερινή βάση την υλοποίηση των πολιτικών και τη διάθεση των κονδυλίων της ΕΕ Αρμοδιότητες: Η Επιτροπή εκπροσωπεί και προασπίζει τα συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο σύνολό της. Επιβλέπει και υλοποιεί τις πολιτικές της ΕΕ, ως εξής: 1. Προτείνει την έκδοση πράξεων του παραγώγου ευρωπαϊκού δικαίου στο Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο. Η Επιτροπή έχει το "δικαίωμα της πρωτοβουλίας", μπορεί δηλαδή να προτείνει νέους νόμους για να προστατεύσει τα συμφέροντα της ΕΕ και των πολιτών της. Αυτό το πράττει μόνον για θέματα που δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπισθούν αποτελεσματικά σε εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο (αρχή της επικουρικότητας). 2. Διαχειρίζεται τον προϋπολογισμό της ΕΕ και κατανέμει τα διαθέσιμα κονδύλια Από κοινού με το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο, η Επιτροπή καθορίζει τις ευρύτερες μακροπρόθεσμες προτεραιότητες για τις δαπάνες της ΕΕ στο λεγόμενο "δημοσιονομικό πλαίσιο" της ΕΕ. Καταρτίζει επίσης τον ετήσιο προϋπολογισμό που υποβάλλεται προς έγκριση στο Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, και παρακολουθεί με ποιο τρόπο δαπανώνται τα κονδύλια της ΕΕ -για παράδειγμα, από οργανισμούς, εθνικές και περιφερειακές αρχές. Η Επιτροπή διαχειρίζεται τα κονδύλια για τις πολιτικές της ΕΕ (π.χ. για τη γεωργία και την περιφερειακή πολιτική) καθώς και προγράμματα όπως το Erasmus (ανταλλαγές φοιτητών). 3. Μεριμνά για την εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ (μαζί με το Δικαστήριο) Ως "θεματοφύλακας των Συνθηκών", η Επιτροπή ελέγχει κατά πόσο κάθε χώρα μέλος εφαρμόζει ορθά το δίκαιο της ΕΕ. Εάν κρίνει ότι μια εθνική κυβέρνηση αδυνατεί να εφαρμόσει το δίκαιο της ΕΕ, η Επιτροπή αποστέλλει αρχικά επίσημη επιστολή ζητώντας από την κυβέρνηση αυτή να διορθώσει το πρόβλημα. Αν δεν υπάρξουν θετικά αποτελέσματα, η Επιτροπή παραπέμπει την υπόθεση στο Δικαστήριο. Το Δικαστήριο μπορεί να επιβάλει κυρώσεις και οι αποφάσεις του είναι δεσμευτικές για τις χώρες μέλη και τα θεσμικά όργανα της Ένωσης. 4. Εκπροσωπεί την Ευρωπαϊκή Ένωση στη διεθνή σκηνή, για παράδειγμα διεξάγοντας διαπραγματεύσεις για τη σύναψη συμφωνιών μεταξύ της Ένωσης και τρίτων χωρών. 2

3 2.3. Σύνθεση Απαρτίζεται από 28 Επιτρόπους (έναν από κάθε χώρα της ΕΕ), με θητεία 5 ετών. Κάθε επίτροπος αναλαμβάνει την ευθύνη για συγκεκριμένους τομείς πολιτικής σύμφωνα με τα καθήκοντα που του αναθέτει ο πρόεδρος της Επιτροπής. Ο πρόεδρος της Επιτροπής διορίζεται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Το Συμβούλιο διορίζει επίσης τους άλλους επιτρόπους, πάντοτε σε συμφωνία με τον διορισθέντα πρόεδρο. Για τον διορισμό όλων των επιτρόπων, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου, είναι απαραίτητη η έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Κατά τη θητεία τους, τόσο ο πρόεδρος όσο και οι επίτροποι εξακολουθούν να είναι υπόλογοι στο Κοινοβούλιο, το οποίο έχει την εξουσία να καθαιρέσει την Επιτροπή. Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά την τρέχουσα περίοδο είναι ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και η θητεία της παρούσας Επιτροπής λήγει στις 31 Οκτωβρίου Για την καθημερινή λειτουργία της Επιτροπής μεριμνά το προσωπικό της (διοικητικοί υπάλληλοι, νομικοί, οικονομολόγοι, μεταφραστές, διερμηνείς, γραμματείς κ.λπ.) που είναι κατανεμημένο σε διάφορες υπηρεσίες, γνωστές ως γενικές διευθύνσεις (ΓΔ). Ο όρος "Επιτροπή" μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο για τους 28 επιτρόπους όσο και για το μόνιμο προσωπικό ή και για το ίδιο το θεσμικό όργανο Έδρα Η Επιτροπή έχει την έδρα της στις Βρυξέλες και το Λουξεμβούργο και διαθέτει γραφεία σε κάθε χώρα της ΕΕ και αντιπροσωπείες σε διάφορες πρωτεύουσες του κόσμου. 3. Συμβούλιο ΕΕ 3.1. Σκοπός Το Συμβούλιο της ΕΕ (Συμβούλιο υπουργών) αντιπροσωπεύει τις κυβερνήσεις των κρατώνμελών της ΕΕ. Σε αυτό μετέχουν οι υπουργοί όλων των χωρών μελών της ΕΕ για να εγκρίνουν νόμους και να συντονίσουν τις εθνικές τους πολιτικές. Το Συμβούλιο της ΕΕ δεν πρέπει να συγχέεται με: 1. το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (βλ. ανωτέρω) που αποτελεί άλλο θεσμικό όργανο της ΕΕ 2. το Συμβούλιο της Ευρώπης, που αποτελεί διεθνή οργανισμό με έδρα το Στρασβούργο και στο οποίο μετέχουν 47 κράτη της Ευρώπης. Ιδρύθηκε το 1949 με σκοπό τη δημοκρατική ανάπτυξη και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων καθώς και την προώθηση των αρχών του κράτους δικαίου στην Ευρώπη Αρμοδιότητες 1. Θεσπίζει τη νομοθεσία της ΕΕ. 2. Συντονίζει τις οικονομικές πολιτικές των χωρών μελών της ΕΕ. 3

4 3. Υπογράφει συμφωνίες μεταξύ της ΕΕ και άλλων χωρών σε διάφορους τομείς, όπως το περιβάλλον, το εμπόριο, η ανάπτυξη, τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, η αλιεία, η επιστήμη, η τεχνολογία και οι μεταφορές. 4. Εγκρίνει τον ετήσιο προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 5. Χαράσσει την εξωτερική πολιτική και την πολιτική άμυνας της ΕΕ. Οι εθνικές κυβερνήσεις διατηρούν τον έλεγχο σε αυτούς τους τομείς, ωστόσο συνεργάζονται για να χαράξουν μια κοινή εξωτερική και αμυντική πολιτική (γνωστή ως "κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας"/κεππα). Το Συμβούλιο είναι ο κύριος φορέας ανάπτυξης της συνεργασίας αυτής. 6. Συντονίζει τη συνεργασία μεταξύ δικαστικών αρχών και αστυνομικών δυνάμεων των χωρών μελών Σύνθεση Δεν υπάρχουν μόνιμα μέλη. Σε κάθε συνεδρίαση του Συμβουλίου, κάθε χώρα εκπροσωπείται από τον υπουργό της που είναι αρμόδιος για τον εκάστοτε τομέα πολιτικής, π.χ. από τον υπουργό Περιβάλλοντος όταν η υπουργική σύσκεψη αφορά περιβαλλοντικά θέματα. Στην περίπτωση αυτή, η σύσκεψη ονομάζεται «Συμβούλιο Περιβάλλοντος». Το Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών διαθέτει μόνιμο πρόεδρο, τον Ύπατο Εκπρόσωπο για την Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας της ΕΕ. Σε όλες τις άλλες συσκέψεις του Συμβουλίου προεδρεύει ο αρμόδιος υπουργός της χώρας που ασκεί την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ. Για παράδειγμα, όταν την προεδρία ασκεί η Ελλάδα, σε όλα τα Συμβούλια Περιβάλλοντος προεδρεύει ο Έλληνας υπουργός Περιβάλλοντος. 4. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 4.1. Ιστορική εξέλιξη Η Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ), η οποία υπογράφηκε το 1951, δημιούργησε την Κοινοβουλευτική Συνέλευση, η οποία μετονομάστηκε στη συνέχεια σε Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η αρχική Συνθήκη απέβλεπε στη συνεργασία έξι χωρών, οι οποίες κατά το παρελθόν βρίσκονταν σε εμπόλεμη κατάσταση, για την επίτευξη κοινών στόχων. Με κάθε νέα Συνθήκη, το Κοινοβούλιο αποκτούσε όλο και περισσότερες δημοκρατικές, ελεγκτικές και νομοθετικές αρμοδιότητες. Με τη Συνθήκη των Βρυξελλών (1975), το Κοινοβούλιο απέκτησε το δικαίωμα να ελέγχει τους λογαριασμούς της ΕΕ στο τέλος κάθε έτους, και να αξιολογεί κατά πόσον η Επιτροπή εκτέλεσε συνετά και ορθά τον κοινοτικό προϋπολογισμό. Η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη (1986) περιέλαβε νέες προσθήκες, με τις οποίες διασφαλίσθηκε ότι, προτού προσχωρήσει μια νέα χώρα στην ΕΕ, είναι υποχρεωτική η συμφωνία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η Συνθήκη του Άμστερνταμ (1997) ενίσχυσε πολύ περισσότερο τη θέση του Κοινοβουλίου όσον αφορά την από κοινού με το Συμβούλιο θέσπιση νομοθεσίας για ευρύ φάσμα τομέων οι οποίοι επρόκειτο να υπαχθούν στην 4

5 κοινοτική νομοθεσία (π.χ. προστασία των καταναλωτών, δυνατότητα νόμιμης εργασίας σε άλλη χώρα μέλος, περιβαλλοντικά ζητήματα). Η πιο πρόσφατη Συνθήκη, η Συνθήκη της Λισαβόνας (2009), ενισχύει τις εξουσίες του Κοινοβουλίου ως πλήρως αναγνωρισμένου συννομοθέτη με αυξημένες δημοσιονομικές αρμοδιότητες. Επιτρέπει επίσης στο Κοινοβούλιο να διαδραματίζει καίριο ρόλο κατά την εκλογή του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Αρμοδιότητες: Οι κύριες αρμοδιότητες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι τρεις: Θέσπιση ευρωπαϊκής νομοθεσίας Το Κοινοβούλιο συζητά και θεσπίζει ευρωπαϊκούς νόμους, μαζί με το Συμβούλιο. Σε πολλούς τομείς, όπως η προστασία του καταναλωτή και το περιβάλλον, το Κοινοβούλιο συνεργάζεται με το Συμβούλιο (το οποίο εκπροσωπεί τις εθνικές κυβερνήσεις) προκειμένου να λάβουν αποφάσεις σχετικά με το περιεχόμενο και την επίσημη έγκριση των νόμων της ΕΕ. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται "Συνήθης νομοθετική διαδικασία" (πρώην "συναπόφαση"). Με τη Συνθήκη της Λισαβόνας, το φάσμα των πολιτικών που υπάγονται στη νεοθεσπισθείσα "συνήθη νομοθετική διαδικασία" έχει διευρυνθεί, γεγονός που αυξάνει την επιρροή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στη διαμόρφωση των νόμων σε τομείς, όπως η γεωργία, η ενεργειακή πολιτική, η μετανάστευση και τα ταμεία της ΕΕ. Η σύμφωνη γνώμη του Κοινοβουλίου απαιτείται επίσης για τη λήψη και άλλων πολύ σημαντικών αποφάσεων, όπως η έγκριση της προσχώρησης νέων χωρών μελών στην ΕΕ. Έλεγχος δραστηριοτήτων άλλων οργάνων της ΕΕ Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ελέγχει τις δραστηριότητες άλλων οργάνων της ΕΕ, ιδιαίτερα της Επιτροπής, εξασφαλίζοντας τη δημοκρατική τους λειτουργία. Έγκριση προϋπολογισμού Το Κοινοβούλιο εγκρίνει τον ετήσιο προϋπολογισμό της ΕΕ, μαζί με το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο Κοινοβούλιο λειτουργεί μια επιτροπή που παρακολουθεί πώς δαπανάται ο προϋπολογισμός και κάθε χρόνο αποφαίνεται σχετικά με τη διαχείριση του προϋπολογισμού του προηγούμενου έτους από την Επιτροπή Σύνθεση Ο αριθμός των ευρωβουλευτών κάθε χώρας είναι σε γενικές γραμμές ανάλογος με τον πληθυσμό της. Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λισαβόνας, καμία χώρα δεν έχει λιγότερους από 6 ή περισσότερους από 96 ευρωβουλευτές. Το νέο Ευρωκοινοβούλιο που προέκυψε από τις εκλογές του 2014, αριθμεί 751 Ευρωβουλευτές (750 συν τον Πρόεδρο). Οι ευρωβουλευτές χωρίζονται σε ομάδες με βάση την πολιτική τους ταυτότητα, και όχι τη χώρα τους. Πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου κατά την τρέχουσα περίοδο είναι ο Μάρτιν Σουλτζ. 5

6 5. Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) 5.1. Αποστολή Από την ίδρυσή του, το 1952, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενώσεως έχει ως αποστολή να εξασφαλίζει "την τήρηση του δικαίου κατά την ερμηνεία και την εφαρμογή" των Συνθηκών. Στο πλαίσιο της αποστολής αυτής, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενώσεως: ελέγχει τη νομιμότητα των πράξεων των οργάνων της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, φροντίζει για την εκ μέρους των κρατών μελών τήρηση των απορρεουσών από τις Συνθήκες υποχρεώσεών τους, ερμηνεύει το δίκαιο της Ενώσεως κατόπιν υποβολής αιτήσεως εκ μέρους των εθνικών δικαστών. Το Δικαστήριο διασφαλίζει την ομοιόμορφη ερμηνεία και εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ σε όλες τις χώρες μέλη της. Διευθετεί επίσης τις νομικές διαφορές μεταξύ των κυβερνήσεων των χωρών μελών και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. Φυσικά πρόσωπα, εταιρείες και οργανισμοί μπορούν επίσης να προσφύγουν στο Δικαστήριο, εάν θεωρούν ότι τα δικαιώματά τους δεν έχουν γίνει σεβαστά από κάποιο όργανο της ΕΕ Σύνθεση Στο Δικαστήριο μετέχει ένας δικαστής από κάθε χώρα της ΕΕ (σύνολο 28 δικαστές). Το Δικαστήριο επικουρούν εννέα "γενικοί εισαγγελείς" που διατυπώνουν τη νομική γνώμη τους για τις υποθέσεις που εξετάζονται από το Δικαστήριο. Αυτό οφείλουν να το πράττουν δημοσίως, με πλήρη αμεροληψία και ανεξαρτησία. Η θητεία κάθε δικαστή και γενικού εισαγγελέα είναι εξαετής και μπορεί να ανανεωθεί. Ο διορισμός τους γίνεται κατόπιν συμφωνίας των κυβερνήσεων των χωρών της ΕΕ Διάρθρωση Λόγω του μεγάλου αριθμού των υποθέσεων που τίθενται ενώπιον του Δικαστηρίου και για την καλύτερη νομική προστασία των πολιτών, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελείται από τρία επιμέρους δικαιοδοτικά όργανα: το Δικαστήριο (τέως ΔΕΚ), το Γενικό Δικαστήριο (τέως Πρωτοδικείο) και το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης. Το Δικαστήριο εκδικάζει τις προσφυγές επί παραβάσει, τις προσφυγές επί παραλείψει, τις προσφυγές ακυρώσεως που ασκούνται από κράτος μέλος κατά του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και/η του Συμβουλίου (εκτός αυτών που αφορούν θέματα κρατικών ενισχύσεων ή ντάμπινγκ) και τις αιτήσεις αναιρέσεως (κατά αποφάσεων και διατάξεων που εκδίδει το Γενικό Δικαστήριο) ενώ αποφαίνεται επίσης επί των προδικαστικών παραπομπών (βλ. κατωτέρω). 6

7 Το Γενικό Δικαστήριο ασχολείται με τις προσφυγές που υποβάλλουν ιδιώτες, εταιρείες και ορισμένοι οργανισμοί, καθώς και με υποθέσεις που σχετίζονται με το δίκαιο ανταγωνισμού. Το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης επιλαμβάνεται διαφορών μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και μελών του προσωπικού της Είδη διαδικασίας Προδικαστικές παραπομπές: όταν τα εθνικά δικαστήρια ζητούν από το Δικαστήριο να ερμηνεύσει ένα σημείο του δικαίου της ΕΕ Προσφυγές επί παραβάσει: προσφυγές κατά κυβερνήσεων χωρών της ΕΕ λόγω μη εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ Προσφυγές ακύρωσης: προσφυγές κατά πράξης ενός οργάνου (κανονισμού, οδηγίας, απόφασης) Προσφυγές επί παραλείψει: προσφυγές κατά θεσμικών οργάνων της ΕΕ που δεν λαμβάνουν τις απαιτούμενες αποφάσεις Ευθείες προσφυγές από φυσικά πρόσωπα, εταιρείες ή οργανισμούς κατά αποφάσεων ή ενεργειών της ΕΕ. 6. Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή 6.1. Αποστολή Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή ιδρύθηκε το 1957 ως φόρουμ συζήτησης ζητημάτων για την ενιαία αγορά. Η ΕΟΚΕ παρέχει στις ομάδες συμφερόντων της Ευρώπης, π.χ. συνδικαλιστές, εργοδότες, γεωργούς, βήμα για να διατυπώνουν τις απόψεις τους σχετικά με τις νομοθετικές προτάσεις της ΕΕ. Πρόκειται για μια συμβουλευτική συνέλευση η οποία παρέχει γνωμοδοτήσεις στα μεγαλύτερα θεσμικά όργανα, ιδίως το Συμβούλιο, την Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η ΕΟΚΕ εκδίδει κατά μέσο όρο 170 συμβουλευτικά έγγραφα και γνωμοδοτήσεις κάθε χρόνο. Όλες οι γνωμοδοτήσεις προωθούνται στα όργανα λήψης των αποφάσεων της ΕΕ και στη συνέχεια δημοσιεύονται στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ Σύνθεση Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή έχει 353 μέλη που εκπροσωπούν ομάδες οικονομικών και κοινωνικών συμφερόντων από όλη την Ευρώπη. Τα μέλη επιλέγονται από τις εθνικές κυβερνήσεις και διορίζονται από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για πενταετή θητεία η οποία μπορεί να ανανεωθεί. Τα μέλη της ΕΟΚΕ δεν αμείβονται, λαμβάνουν όμως επιδόματα για την κάλυψη των εξόδων ταξιδιού και διαμονής όταν συμμετέχουν σε συνεδριάσεις. Τα μέλη υπάγονται σε μία από τις παρακάτω τρεις ομάδες: 1. Εργοδότες 7

8 2. Εργαζόμενοι 3. Εκπρόσωποι διαφόρων συμφερόντων (π.χ. γεωργοί, ομάδες καταναλωτών) Ο αριθμός των μελών από κάθε κράτος μέλος είναι ανάλογος του εθνικού πληθυσμού. Η Ελλάδα μετέχει με 12 μέλη. 7. Επιτροπή των Περιφερειών 7.1. Αποστολή Η Επιτροπή των Περιφερειών είναι ένα συμβουλευτικό σώμα που εκπροσωπεί τις τοπικές και περιφερειακές αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αποστολή της Επιτροπής των Περιφερειών (ΕτΠ) είναι να προβάλλει την τοπική και την περιφερειακή άποψη σχετικά με την ευρωπαϊκή νομοθεσία μέσω της έκδοσης γνωμοδοτήσεων επί προτάσεων της Επιτροπής. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο οφείλουν να ζητούν τη γνώμη της Επιτροπής των Περιφερειών πριν από τη λήψη αποφάσεων της ΕΕ για ζητήματα που αφορούν άμεσα τις αρχές τοπικής ή περιφερειακής αυτοδιοίκησης (π.χ. πολιτική απασχόλησης, περιβάλλον, εκπαίδευση ή δημόσια υγεία) Σύνθεση Η Επιτροπή των Περιφερειών έχει σήμερα 353 τακτικά μέλη (και άλλα τόσα αναπληρωματικά) και από τα 28 κράτη μέλη της ΕΕ. Τόσο τα τακτικά όσο και τα αναπληρωματικά μέλη διορίζονται για πέντε χρόνια από το Συμβούλιο βάσει προτάσεων των κρατών μελών της ΕΕ. Κάθε κράτος μέλος επιλέγει τα μέλη του με τον δικό του τρόπο, αλλά όλες οι αντιπροσωπείες αντικατοπτρίζουν την πολιτική, γεωγραφική και περιφερειακή/τοπική κατάσταση του εκάστοτε κράτους. Τα μέλη είναι εκλεγμένα μέλη ή σημαντικοί παράγοντες τοπικών ή περιφερειακών αρχών της περιοχής τους. 8. Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ) 8.1. Ρόλος Αποστολή Το ΕΕΣ ελέγχει αν τα κονδύλια της ΕΕ συλλέγονται και χρησιμοποιούνται σωστά και συμβάλλει στη βελτίωση της δημοσιονομικής διαχείρισης της ΕΕ. Ειδικότερα, το ΕΕΣ : Ελέγχει τα έσοδα και τις δαπάνες της ΕΕ για να εξακριβώσει αν οι πόροι της ΕΕ συλλέγονται και δαπανώνται σωστά, και αν αξιοποιούνται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και με την απαιτούμενη λογοδοσία. 8

9 Ελέγχει κάθε πρόσωπο ή φορέα που διαχειρίζεται ευρωπαϊκά κονδύλια π.χ. με επιτόπιους ελέγχους στα όργανα της ΕΕ (ιδίως στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή), στις χώρες της ΕΕ και τις χώρες που λαμβάνουν βοήθεια από την ΕΕ. Στο πλαίσιο των εκθέσεων ελέγχου, διατυπώνει πορίσματα και συστάσεις που απευθύνονται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις κυβερνήσεις των κρατών μελών. Αναφέρει κάθε υπόνοια σχετική με απάτη, διαφθορά ή άλλη παράνομη δραστηριότητα στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) Συντάσσει ετήσια έκθεση για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ, την οποία το ΕΚ εξετάζει προτού αποφασίσει αν θα εγκρίνει τη διαχείριση του προϋπολογισμού της ΕΕ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι έλεγχοι του Ελεγκτικού Συνεδρίου στοχεύουν κυρίως την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία είναι επιφορτισμένη με την εκτέλεση του προϋπολογισμού της ΕΕ. Παράλληλα, συνεργάζεται στενά με τις εθνικές αρχές, δεδομένου ότι η Επιτροπή διαχειρίζεται τα περισσότερα κονδύλια της ΕΕ (περίπου το 80%) από κοινού με τις αρχές αυτές Σύνθεση Τα μέλη του ΕΕΣ (ένα από κάθε χώρα) διορίζονται από το Συμβούλιο, μετά από διαβούλευση με το Κοινοβούλιο, για εξαετή θητεία η οποία είναι ανανεώσιμη. Από τα μέλη αυτά επιλέγεται πρόεδρος για τριετή θητεία, επίσης ανανεώσιμη. 9. Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) 9.1. Ρόλος Αποστολή Αποστολή της ΕΚΤ είναι η διαχείριση του ευρώ, η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών και η άσκηση της οικονομικής και νομισματικής πολιτικής της ΕΕ. Ειδικότερα, η ΕΚΤ: Καθορίζει τα επιτόκια επιτόκια με τα οποία δανείζει τις εμπορικές τράπεζες στη ζώνη του Ευρώ (Ευρωζώνη), ελέγχοντας έτσι την προσφορά χρήματος και τον πληθωρισμό. Διαχειρίζεται τα συναλλαγματικά αποθέματα της Ευρωζώνης και την αγορά ή πώληση νομισμάτων, ώστε να διατηρείται η ισοτιμία των συναλλαγματικών ισοτιμιών. Διασφαλίζει την κατάλληλη εποπτεία των χρηματοπιστωτικών αγορών και ιδρυμάτων από τις εθνικές αρχές, καθώς και την ομαλή λειτουργία των συστημάτων πληρωμών. Μεριμνά για την ασφάλεια και την ευρωστία του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος Εξουσιοδοτεί τις χώρες της Ευρωζώνης να εκδίδουν χαρτονομίσματα ευρώ. Παρακολουθεί τις τάσεις των τιμών και αξιολογεί τους κινδύνους που προκύπτουν για τη σταθερότητα των τιμών. Η ΕΚΤ συνεργάζεται με τις κεντρικές τράπεζες όλων των χωρών της ΕΕ. Μαζί αποτελούν το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών Σύνθεση Μέλη της ΕΚΤ είναι ο Πρόεδρος και ο Αντιπρόεδρος και οι διοικητές των κεντρικών τραπεζών όλων των κρατών μελών της ΕΕ. 9

10 Ο Πρόεδρος εκπροσωπεί την ΕΚΤ σε υψηλού επιπέδου ευρωπαϊκές και διεθνείς συνεδριάσεις. Πρόεδρος της ΕΚΤ κατά την τρέχουσα περίοδο είναι ο Μάριο Ντράγκι. Η ΕΚΤ διαθέτει τα ακόλουθα τρία όργανα λήψης αποφάσεων: α) το Διοικητικό Συμβούλιο: είναι το κύριο όργανο λήψης αποφάσεων και απαρτίζεται από την Εκτελεστική Επιτροπή (κατωτέρω υπό β) και από τους διοικητές των κεντρικών τραπεζών των χωρών της Ευρωζώνης. β) την Εκτελεστική Επιτροπή: ασχολείται με την καθημερινή λειτουργία της ΕΚΤ και απαρτίζεται από τον Πρόεδρο και τον Αντιπρόεδρο της ΕΚΤ και τέσσερα άλλα μέλη που διορίζονται για 8 χρόνια από τους ηγέτες των χωρών της Ευρωζώνης. γ) το Γενικό Συμβούλιο: έχει συμβουλευτικό και συντονιστικό ρόλο και απαρτίζεται από τον Πρόεδρο και τον Αντιπρόεδρο της ΕΚΤ και τους διοικητές των κεντρικών τραπεζών όλων των κρατών μελών της ΕΕ. 10. Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής Ρόλος Ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής διερευνά καταγγελίες κατά οργάνων, υπηρεσιών και οργανισμών της ΕΕ. Τις καταγγελίες αυτές μπορούν να υποβάλλουν πολίτες ή μόνιμοι κάτοικοι χωρών της ΕΕ, ή ακόμα ενώσεις ή επιχειρήσεις που έχουν την έδρα τους στην ΕΕ. Ειδικότερα, ο Διαμεσολαβητής διερευνά διάφορα είδη κακοδιοίκησης, όπως: αθέμιτες ενέργειες διακριτική μεταχείριση κατάχρηση εξουσίας απουσία ή άρνηση ενημέρωσης αδικαιολόγητες καθυστερήσεις παράτυπες διαδικασίες Τρόπος επιλογής Ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής επιλέγεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για 5ετή θητεία ανανεώσιμη. Πηγές Ευρωπαϊκή Ένωση: Ευρωπαϊκό Συμβούλιο: Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Συμβούλιο Ευρωπαϊκής Ένωσης: Δικαστήριο Ευρωπαϊκής Ένωσης: 10

11 Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ): Επιτροπή των Περιφερειών: Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής: Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο: 11