Για παραπομπή : Μιλυάς

Transcript

1 Πατσιάδου Λίλα,, 2001, Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Περίληψη : Η Μιλυάς ήταν μια ορεινή περιοχή μεταξύ Παμφυλίας, Λυκίας και Πισιδίας. Η επικράτειά της μεταβαλλόταν ανά εποχές, ενώ οι κάτοικοί της ζούσαν σε κοινότητες με φυλετική οργάνωση. Άλλες Ονομασίες Περιοχή Μιλυαδών, Μιλυαδικά χωρία Γεωγραφική Θέση Νότια Τουρκία Ιστορική Περιοχή Λυκία, Πισιδία, Παμφυλία Διοικητική Υπαγωγή Λυκία, Πισιδία, επαρχία Γαλατίας 1. Ταύτιση Η ορεινή περιοχή των Μιλυαδών βρισκόταν στη νότια Μικρά Ασία, στα σύνορα Παμφυλίας, Λυκίας και Πισιδίας. Ακόμα και στην Αρχαιότητα δεν υπήρχε ομοφωνία σχετικά με τα ακριβή της όρια, αφού αυτά αυξομειώνονταν ανά περίοδο, ενώ οι υπάρχουσες πληροφορίες είναι ως επί το πλείστον ελλιπείς ή αποσπασματικές. Η περιοχή γνώρισε τη μεγαλύτερη εδαφική της εξάπλωση στα χρόνια μετά το 188 π.χ. Εκτεινόταν μέχρι τη Μεγάλη Φρυγία στα βόρεια, τη Σαγαλασσό, την Κρέμνα και την Αριασσό στα ανατολικά, τη Λυκία στα νότια και την περιοχή της Καβαλίδος στα δυτικά. 1 Οι αναφορές των αρχαίων γεωγράφων σχετικά με τη Μιλυάδα είναι αντιφατικές. Οι πληροφορίες που παραδίδει ο Στράβωνας, 2 για παράδειγμα, δεν αποσαφηνίζουν τα ανατολικά και δυτικά όρια της περιοχής. Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, η Μιλυάς εκτεινόταν από τα στενά της Τερμησσού και το πέρασμα του Ταύρου που οδηγούσε στην Ίσινδα μέχρι τη Σαγαλασσό και την Απάμεια. Η αναφορά του υποδηλώνει ότι η Μιλυάς των ημερών του ήταν ό,τι απέμεινε από μία περισσότερο εκτεταμένη περιοχή, στοιχείο που επιβεβαιώνεται από τις παλαιότερες πηγές. Από την άλλη ο Πτολεμαίος 3 αναφέρει ότι το 2ο αι. μ.χ. η Μιλυάς ήταν περιοχή της Λυκίας και αποτελούνταν από τις πόλεις Νύσα, Κόνδυκα, Χώμα και Ποδαλαία. Με το ίδιο όνομα αναφέρει και μία πόλη στην Καβαλίδα της Παμφυλίας. 2. Ιστορία Η πρώιμη ιστορία της περιοχής ανάγεται στη σφαίρα του μύθου. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, 4 εκεί κατοίκησαν αρχικά Κρήτες, με αρχηγό το Σαρπηδόνα. Τον 5ο αι. π.χ. εγκαταστάθηκαν στην ίδια περιοχή οι Λύκιοι. Οι παλιοί κάτοικοι είτε περιορίστηκαν στις παρυφές της Λυκίας είτε παρέμειναν στις εστίες τους υπό λυκικό έλεγχο. Είναι ενδεικτικό ότι αναφέρονται μεταξύ των συμμάχων του Ξέρξη, πριν από την εκστρατεία του στην Ελλάδα, με σαφή διάκριση από τους υπόλοιπους πληθυσμούς της γύρω περιοχής. Δημιουργήθηκε στις 28/1/2017 Σελίδα 1/5

2 Πατσιάδου Λίλα,, 2001, Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Η επόμενη αναφορά στη Μιλυάδα απαντά στον Πολύβιο, 5 σε συσχετισμό με τις έριδες μεταξύ των πόλεων της ορεινής Πισιδίας κατά τον ύστερο 3ο αι. π.χ. Μετά την ειρήνη της Απάμειας (188 π.χ.) και την ακόλουθη ανακατανομή των σελευκιδικών εδαφών, η Μιλυάς φαίνεται ότι περιήλθε στον Ευμένη Β του Περγάμου. 6 Τα εδάφη της, ως εν δυνάμει εφαλτήριο για πολεμικές επιχειρήσεις εναντίον της Πισιδίας και της Παμφυλίας, ήταν μεγάλης στρατηγικής σημασίας. Έναν αιώνα αργότερα η περιοχή αποτελούσε την έδρα του Κοινού των Μιλυαδών (Commune Milyadum). 7 Μάλιστα, το κοινό κατήγγειλε για κακή διαχείριση τον Βέρρες, ταμία στην επαρχία της Κιλικίας, 8 το 80/79 π.χ. Είναι άξιο μνείας το γεγονός ότι ένας πληθυσμός με φυλετική οργάνωση όχι μόνο διατηρούσε ξεχωριστή οντότητα σε σχέση με την ισχυρή Λυκία κατά την περίοδο αυτή, αλλά ήταν και σε θέση να καταγγείλει τη ρωμαϊκή διοίκηση για κακή διαχείριση. Παρά τη φαινομενική αυτονομία της, η Μιλυάς τελούσε συνεχώς υπό την πίεση των ισχυρών Πισιδών. Αυτοί, λόγω της σταθερής πολιτειακής τους οργάνωσης και εκμεταλλευόμενοι την έλλειψη κεντρικής εξουσίας στους Μιλυαδείς, ήταν σε θέση να ασκούν έλεγχο στους γείτονές τους. 9 Μετά το θάνατο του Αμύντα, βασιλιά της Γαλατίας, ο Αύγουστος ίδρυσε την επαρχία της Γαλατίας το 25 π.χ. Επιπλέον, κατάφερε να εδραιώσει τον έλεγχό του στην ορεινή Πισιδία μέσω ενός δικτύου αποικιών από Ρωμαίους βετεράνους 10 γύρω από την περιοχή αυτή. Έτσι, η Μιλυάς πέρασε στην επαρχία Γαλατίας, υπό την επιτήρηση των ρωμαϊκών στρατιωτικών σωμάτων που έδρευαν στην Όλβασα, τα Κόμαμα και την Κρέμνα. Κατά την περίοδο αυτή, περιλάμβανε την ορεινή περιοχή μεταξύ των ποταμών Κέστρου και Λύση, ενώ ανήκε εδαφικά στην Πισιδία. Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος 11 από την άλλη αναφέρει ότι τον 1ο αι. μ.χ. η Μιλυάς βρισκόταν στην πλευρά της Λυκαονίας, με κέντρο τα Αρύκανδα, πόλη που ήταν ταυτόχρονα και μέλος του κοινού των Λυκίων. Η ίδια πηγή 12 αποσαφηνίζει ότι την εποχή εκείνη το βόρειο σύνορο της Μιλυάδος εκτεινόταν μέχρι το άνω τμήμα της κοιλάδας του Λύση, έως την επικράτεια της Απάμειας. Έναν αιώνα αργότερα ιδρύθηκαν στην επικράτεια των Μιλυαδών διάφορες μικρές πόλεις, στα νοτιοανατολικά της κοιλάδας του Λύση, μέσα στη λεκάνη της λίμνης Kestel. Πρόκειται για τις Πώγλα, Άνδηλα, Βέρβη, Σιβιδούνδα και Αδριανή/Αδριανόπολη. Στους Πρώιμους Βυζαντινούς χρόνους, τέλος, η περιοχή εντάχθηκε διοικητικά στην Παμφυλία Θρησκεία Κοινωνία Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει μια επιγραφή του 5 4 π.χ., 14 η οποία βρέθηκε στο δυτικότατο όριο της επικράτειας των Μιλυαδών και παρέχει στοιχεία σχετικά με τη θρησκευτική και κοινωνική οργάνωση της περιοχής κατά την Αυτοκρατορική περίοδο. Στο κείμενο αναφέρονται ως αναθέτες ενός βωμού προς τιμήν του Αυγούστου εκτός των αυτόχθονων κατοίκων Θράκες κάτοικοι και Ρωμαίοι έμποροι. Το ιερό αυτό είχε ιδιαίτερη πολιτική και συμβολική σημασία, αφού βρισκόταν στο σύνορο δύο επαρχιών Γαλατίας και Ασίας επικυρώνοντας με αυτό τον τρόπο την αποδοχή της Ρώμης και του αυτοκράτορα από το σύνολο του πληθυσμού. Το στοιχείο αυτό είναι ενδεικτικό και του βαθμού διείσδυσης των Ρωμαίων στην περιοχή, οι οποίοι ασχολούνταν με τη συλλογή των φόρων και τις αγοραπωλησίες γαιών. Αυτοί θεωρούνται και οι εισηγητές της Δημιουργήθηκε στις 28/1/2017 Σελίδα 2/5

3 Πατσιάδου Λίλα,, 2001, Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος λατρείας της Ρώμης και του Αυγούστου στη Μιλυάδα. Οι Θράκες, από την άλλη, ήταν οι απόγονοι των αποίκων που είχαν εγκαταστήσει στην περιοχή οι Σελευκίδες για να εξασφαλίσουν τον έλεγχο στο οδικό δίκτυο. 15 Ακόμα και κατά την Αυτοκρατορική περίοδο, οι Θράκες εξακολουθούσαν πιθανότατα να ελέγχουν σημαντικές οδικές αρτηρίες στις ορεινές αυτές περιοχές. 16 Τέλος, οι ίδιοι οι Μιλυαδείς, τελώντας πιθανόν υπό την επιτήρηση της Όλβασας κατά την εποχή αυτή, έσπευδαν να δηλώσουν την αφοσίωσή τους στη Ρώμη και τον Αύγουστο. Ανάλογη πολιτική ενέργεια μαρτυρείται για τους κατοίκους της Παφλαγονίας και τους Ρωμαίους που κατοικούσαν εκεί. 17 Αν ευσταθεί μάλιστα η υπόθεση ότι η λατρεία της Ρώμης και του Αυγούστου εισήχθη από τους ίδιους τους Μιλυαδείς στα χρόνια μετά τη συνθήκη της Απάμειας, τότε θα μπορούσε αυτή να ερμηνευθεί και ως ένδειξη ευγνωμοσύνης προς τη Ρώμη για τις ειρηνικές συνθήκες που επικράτησαν στην περιοχή. 18 Δεν υπάρχουν περαιτέρω στοιχεία για το τελετουργικό μέρος της λατρείας. Πάντως η ύπαρξή της την εποχή της ίδρυσης της επαρχίας Γαλατίας από τη Ρώμη θα αποτέλεσε χωρίς αμφιβολία κοινό σημείο αναφοράς μεταξύ των κατοίκων και της νέας εξουσίας, εξομαλύνοντας έτσι το έδαφος για τη μετάβαση στη νέα τάξη πραγμάτων στην περιοχή. 1. Πολύβ Στράβ Πτολ., Γεωγρ Ηρ. Ι. 173, ΙΙΙ.90, VII Σύμφωνα με την εκτενή περιγραφή του ιστορικού, η Σέλγη, που ασκούσε συχνά επεκτατική πολιτική, είχε επιτεθεί την εποχή εκείνη εναντίον της γειτονικής της Πεδνηλισσού. Τότε, ο σφετεριστής του σελευκιδικού θρόνου Αχαιός, απέστειλε το στρατιωτικό διοικητή Γαρσύηρη στην ορεινή Πισιδία για να αποκαταστήσει την τάξη. Αυτός έφτασε με στρατιωτική δύναμη στη Μιλυάδα, όπου και στρατοπέδευσε. Πολύβ Πολύβ Cic., Ver. I Κατά μία άποψη, όλα τα εδάφη που αναφέρει ο Κικέρωνας ανήκαν στην επαρχία Κιλικίας. Ορισμένοι όμως σύγχρονοι ερευνητές θεωρούν ότι η Λυκία και το μεγαλύτερο τμήμα της Φρυγίας πρέπει να ήταν της επικράτειας αυτής. 9. Η επικράτεια της Σαγαλασσού, για παράδειγμα, που έφθανε μέχρι τον ποταμό Λύση είναι βέβαιο ότι περιλάμβανε χωριά της Μιλυάδος. Ήδη από τον 3ο αι. π.χ. μία ομάδα από Πισιδείς έφτασε μέχρι την Καβαλίδα, ιδρύοντας εκεί την Κίβυρα. Επιπλέον, μία άλλη ομάδα συγκρότησε έναν οχυρωμένο οικισμό στην επικράτεια των Οινοανδέων, στη νότια Καβαλίδα. 10. Στο δυτικότατο άκρο της περιοχής αυτής, οι αποικίες Όλβασα, Κόμαμα και Κρήμνα αποτελούσαν μόνιμες έδρες ισχυρών στρατιωτικών δυνάμεων. 11. Plin., HN Δημιουργήθηκε στις 28/1/2017 Σελίδα 3/5

4 Πατσιάδου Λίλα,, 2001, Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος 12. Plin., HN Ιεροκλ. Γεωγρ., Συνέκδ Hall, A.S., The Milyadeis and their territory, AS 36 (1986), σελ , 153 κ.ε. 15. Οι Σελευκίδες είχαν ιδρύσει αποικίες στην περιοχή, όπως την Απάμεια-Κελαινές, πρώτη πρωτεύουσα της σατραπείας της Μεγάλης Φρυγίας, την Απολλωνία και τη Σελεύκεια Σιδηρά στα ανατολικά. Θράκες ζούσαν και στις Απολλωνία και Νεάπολη, χωρίς η μεταξύ τους σχέση να είναι σαφής. 16. Πιο συγκεκριμένα, είχαν υπό τον έλεγχό τους το δρόμο από τη δυτική ακτή που οδηγούσε μέσω της κοιλάδας του Λύση στην Ίσινδα και την παμφυλική πεδιάδα, καθώς και αυτόν που οδηγούσε από την Απάμεια στην κοιλάδα του Λύση. Ανάλογη θρακική παρουσία κατά την Αυτοκρατορική περίοδο πιστοποιείται για τις πόλεις Απολλωνία και Όλβασα. Βλ. σχετικά Hall, A.S., The Milyadeis and their territory, AS 36 (1986), σελ. 154, σημ Βλ. σχετικά Hall, A.S., The Milyadeis and their territory, AS 36 (1986), σελ Όπως ακριβώς και το πρώην βασίλειο του Αμύντα, έτσι και της Παφλαγονίας πέρασε στον έλεγχο των Ρωμαίων και στην επαρχία Γαλατίας. Στην Παφλαγονία μάλιστα ήταν διαδεδομένη η λατρεία σαν θεού του Δειοτάρου Φιλάδελφου, του τελευταίου βασιλιά. Η ιδιότητα αυτή αποδόθηκε και στον Αύγουστο, γεγονός που δε δημιουργούσε ρήξη με την παράδοση της περιοχής. Προκαλεί εντύπωση πάντως το γεγονός ότι σύμφωνα με το κείμενο της εν λόγω επιγραφής οι Ρωμαίοι κάτοικοι προέβησαν στον ίδιο όρκο προς το θεοποιημένο Αύγουστο. 18. Είναι ενδεικτικό ότι ο ναός της Ρώμης και του Αυγούστου ιδρύθηκε στην Άγκυρα από το κοινό των Γαλατών μόλις το π.χ. Βιβλιογραφία : Magie D., Roman Rule in Asia Minor. To the End of the Third Century after Christ, I-II, Princeton New Jersey 1950 Müller D., Topographischer Bildkommentar zu den Historien Herodots. Kleinasien und angrenzende Gebiete mit Südostthrakien und Zypern, Tübingen Berlin 1997 Sartre M., L Orient Romain. Provinces et sociétés provinciales en Méditerranée orientale d Auguste aux Sevères, 31 avant J.-C.-235 après J.-C., Paris 1991 Bean G.E., "Notes on Inscriptions from Pisidia", AS, 10, 1960, Hall A.S., "The Milyadeis and their territory", ΑS, 36, 1986, Δικτυογραφία : Milyas Γλωσσάριo : κοινό, το Με τον όρο κοινό χαρακτηρίζουμε κάθε ομοσπονδιακή οργάνωση πόλεων κατά την Αρχαιότητα. Πηγές Ηρόδοτος, Ι.173, ΙΙΙ.90, VII.77. Δημιουργήθηκε στις 28/1/2017 Σελίδα 4/5

5 Πατσιάδου Λίλα,, 2001, Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ιεροκλής, Συνέκδημος 680. Πολύβιος, , Πτολεμαίος, Γεωγραφία Στράβων, Cicero, In Verrem I.95. Plinius, Natural History 5.95, Χρονολόγιο ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ 5ος αι. π.χ.: Εγκατάσταση Λυκίων στην επικράτεια των Μιλυαδών 218 π.χ.: O Γαρσύηρης στρατοπεδεύει στη Μιλυάδα πριν από την επίθεσή του εναντίον της Σέλγης 188 π.χ.: H Mιλυάς υπό τον έλεγχο του Περγάμου 1ος αι. π.χ.: H περιοχή γίνεται έδρα του Κοινού των Μιλυαδών 25 π.χ. κ.ε.: Η Μιλυάς εντάσσεται στη νεοσύστατη επαρχία Γαλατίας 2ος αι. μ.χ.: Ίδρυση νέων πόλεων στην περιοχή της Μιλυάδος Δημιουργήθηκε στις 28/1/2017 Σελίδα 5/5