Για παραπομπή : Smyrna

Transcript

1 Αναγνώστου Ευαγγελία, "", 2005, Εγκυκλοπαίδεια Περίληψη : Το λήμμα αναφέρεται στην ιστορία της Σμύρνης στη Μικρά Ασία από την ίδρυσή της ως την Ύστερη Αρχαιότητα και τους Βυζαντινούς χρόνους. Μελετώνται επίσης η αρχαιολογία καθώς και οι μυθολογικές και λατρευτικές παραδόσεις της πόλης. Άλλες Ονομασίες Γεωγραφική Θέση Δυτική Τουρκία Ιστορική Περιοχή Αιολία, Μικρά Ασία Διοικητική Υπαγωγή Επαρχία της Ασίας, Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία Γεωγραφικές Συντεταγμένες 1. Η θέση και η ίδρυση της Σμύρνης Η αρχαία Σμύρνη, σύγχ. İzmir, βρίσκεται στη δυτική ακτή της Μικράς Ασίας στο βορειοανατολικό άκρο του Ερμαϊκού κόλπου, ο οποίος λειτουργεί ως φυσική πρόσβαση από την πεδιάδα του Έρμου προς το Αιγαίο πέλαγος. Η κοιλάδα του Μαιάνδρου βρίσκεται, επίσης, σε κοντινή απόσταση. Η θέση είχε καταληφθεί από τους Έλληνες γύρω στα 1000 π.χ., μία χρονολογία που προφανώς επιβεβαιώνεται από έναν ελληνικό οικισμό (σχ.2) των Σκοτεινών Χρόνων που αποκαλύφθηκε κατά τη διάρκεια ανασκαφών. Υπάρχει στο Στράβωνα η περιγραφή της ίδρυσης της πρώτης αποικίας (βλ. παράθεμα 1). 1 Η πόλη αρχικά ήταν αιολική αποικία. Στις αρχές του 7ου αι. π.χ. ωστόσο έποικοι από την Κολοφώνα, σύμφωνα με το Στράβωνα, κατέλαβαν την πόλη και οδήγησαν στον εξιωνισμό της. Το 688 π.χ., όταν ο πυγμάχος Ονομαστός από τη Σμύρνη νίκησε στους Ολυμπιακούς αγώνες, ο αιφνιδιασμός των Σμυρναίων που περιγράφει ο Στράβων πρέπει να ήταν ένα πρόσφατο γεγονός. 2 Η κατάληψη της Σμύρνης από κατοίκους της Κολοφώνας αναφέρεται και από το Μίμνερμο (πριν το 600 π.χ.), ο οποίος θεωρεί τον εαυτό του τόσο Κολοφώνιο όσο και Σμυρναίο. Η αιολική μορφή του ονόματος της πόλης διατηρήθηκε ακόμη και στην αττική διάλεκτο και το επίθετο «Αιολική Σμύρνη» παρέμεινε ενεργό για αρκετό καιρό μετά την κατάκτηση. 3 Σύμφωνα με την παράδοση, η πόλη ιδρύθηκε από τον Τάνταλο, το μυθικό βασιλιά της Φρυγίας, 4 αν και οι περισσότερες αρχαίες πηγές αποδίδουν την ίδρυση της Σμύρνης στην Αμαζόνα Μύρινα. 5 Μύρινα ήταν επίσης το όνομα μίας άλλης ιωνικής πόλης που κατοικούνταν από αιολικό πληθυσμό, οι κάτοικοι της οποίας υποστήριζαν ότι η πόλη τους είχε ιδρυθεί από μία Αμαζόνα. 6 Έχουν υπάρξει αρκετές υποθέσεις σχετικά με την ετυμολογία του ονόματος Σμύρνη, η πιο εύλογη των οποίων είναι αυτή που σχετίζει το όνομα με το τοπωνύμιο Ti smurna, όπως αναφέρεται στις επιγραφές του Kültepe Η ιστορία της πόλης Δημιουργήθηκε στις 30/6/2017 Σελίδα 1/16

2 Αναγνώστου Ευαγγελία, "", 2005, Εγκυκλοπαίδεια Ο ελληνικός οικισμός είχε αρχικά αναπτυχθεί από ένα χωριό που τον 7 ο αιώνα π.χ. αντικαταστάθηκε από μία εντυπωσιακή οχυρωμένη πόλη με οργανωμένο δίκτυο οδών. 8 Η Σμύρνη, αν και σύμφωνα με τον Παυσανία ήταν ιωνική πόλη ήδη από το 688 π.χ., έγινε μέλος του Πανιωνίου μόλις το 270 π.χ., και μάλιστα, υπήρξε η μόνη πόλη που έκανε αίτηση για να γίνει δεκτή. 9 Αν και η Αρχαϊκή εποχή ήταν μία περίοδος ευημερίας και ειρήνης για την πόλη, οι Σμυρναίοι χρειάστηκε να αντιμετωπίσουν τις επιθέσεις του Λυδού βασιλιά Γύγη. 10 Ο Γύγης ανέβηκε στο θρόνο το 685 π.χ. και επιτέθηκε στη Σμύρνη, τη Μαγνησία, την Κολοφώνα και τη Μίλητο με σκοπό να ελέγξει το εμπόριο στη δυτική Ανατολία. Οι Σμυρναίοι πολέμησαν γενναία εναντίον του, ωστόσο δεν μπόρεσαν να εμποδίσουν το διάδοχό του Αλυάττη από το να κατακτήσει την πόλη γύρω στο 600 π.χ. και να την καταστρέψει. Ο Αλυάττης εξανάγκασε τους πολίτες να εγκαταλείψουν την πόλη και να διαμείνουν σε κοντινά χωριά. Ούτε τα ονόματα ούτε οι θέσεις των χωριών αυτών είναι γνωστά. Μπορεί, πάντως να υποτεθεί με ασφάλεια ότι βρίσκονταν σε μία ευρύτερη περιοχή, το σύγχρονο Bayrakli. 11 Όπως φαίνεται από τις δηλώσεις λυρικών ποιητών οι αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στη Σμύρνη και τους ανατολικούς γείτονές της δεν ήταν πάντοτε εχθρικές. Η Σαπφώ, ο Μίμνερμος και ο Θέογνις, συχνά κατηγορούσαν τους Έλληνες της Ιωνίας ότι υιοθετούσαν τις συνήθειες της Ανατολής, γεγονός που τους οδήγησε στην καταστροφή τους. Σύμφωνα με το Θέογνι, οι κάτοικοι της Σμύρνης υπήρξαν υπαίτιοι της τραγωδίας τους επειδή ακολουθούσαν έναν τρόπο ζωής γεμάτο πολυτέλεια και αλαζονεία, δηλαδή έναν τρόπο ζωής που οι Έλληνες συχνά απέδιδαν επιτιμητικά στους λαούς της Ανατολής και στους ηγεμόνες τους. 12 Ο Μίμνερμος θρηνεί τη διαφθορά των κατοίκων της εποχής του, οι οποίοι δεν ήταν πλέον σε θέση να σταματήσουν την προέλαση των Λυδών. Αν και γίνεται αναφορά στη Σμύρνη σε ένα απόσπασμα του Πινδάρου και σε μία επιγραφή του 388 π.χ., το μεγαλείο της πόλης είχε χαθεί προ πολλού. 13 Ήδη το 389 π.χ., πιθανότατα μετά την επίσκεψη του αθηναίου Θρασυβούλου, η Σμύρνη είχε αποδεχτεί την επέμβαση της Αθήνας στην πολιτική της ζωή. Η πόλη επανιδρύθηκε στην τωρινή της θέση, γύρω από το όρος Πάγος, από τον Αλέξανδρο το Μέγα και τους διαδόχους του, Αντίγονο Α και Λυσίμαχο. 14 Ο Παυσανίας αναφέρει σχετικά ότι ο Αλέξανδρος επισκέφτηκε την πόλη το 334 π.χ. και αποφάσισε να πάει για κυνήγι στον Πάγο (Kadifekale). Κουρασμένος αποκοιμήθηκε κάτω από έναν πλάτανο δίπλα στο ναό της Νεμέσεως. Στο όνειρό του είδε την τριπλή θεά Νέμεσις η οποία του ζήτησε να εγκαθιδρύσει σε εκείνο το σημείο μία πόλη και να εγκαταστήσει εκεί τον πληθυσμό της παλιάς πόλης (Bayrakli). Ωστόσο, δεν έγινε τίποτα έως ότου να ζητηθεί και να δοθεί χρησμός που ενέκρινε την επανίδρυση της πόλης. Οι Σμυρναίοι θεώρησαν την απόκριση του Απόλλωνα ως εξαιρετικά ευνοϊκή και με τη δική του ενθάρρυνση εγκαταστάθηκαν στις παρυφές του Πάγου και ίδρυσαν τη νέα πόλη. 3. Ελληνιστική περίοδος Όταν πέθανε ο Αλέξανδρος το 323 π.χ., η διαδικασία συνεχίστηκε από τον Αντίγονο 15 και ολοκληρώθηκε από το Λυσίμαχο. 16 Ως εκ τούτου, η Σμύρνη, που βρισκόταν πλέον στη θέση με το σύγχρονο όνομα Kadifekale, ονομαζόταν για ένα σύντομο χρονικό διάστημα Ευρυδίκεια, από την κόρη του Λυσιμάχου. Πάντως, ο Αλέξανδρος ήταν εκείνος που θεωρούνταν ο επίσημος ιδρυτής της πόλης. Περίπου εξακόσια χρόνια αργότερα, Δημιουργήθηκε στις 30/6/2017 Σελίδα 2/16

3 Αναγνώστου Ευαγγελία, "", 2005, Εγκυκλοπαίδεια τον 3 ο αιώνα μ.χ., απεικονίζεται σε νόμισμα της Σμύρνης ο Αλέξανδρος να κοιμάται κάτω από πλάτανο και οι δύο Νέμεσεις. 17 Η Σμύρνη έχαιρε αναγνώρισης και σεβασμού από τους ελληνιστικούς ηγεμόνες και τις ανεξάρτητες πόλεις. Αλλά την περίοδο εκείνη, οι πόλεις κράτη δεν μπορούσαν να επιβιώσουν μόνες τους, χωρίς την υποστήριξη ισχυρών βασιλείων ή κρατών, όπως η Πέργαμος, η Συρία και η Ρώμη. Η τελευταία, ιδιαίτερα μετά την αποφασιστική νίκη της επί της Καρχηδόνας το 146 π.χ. είχε υιοθετήσει μία φιλόδοξη στάση στην πολιτική σκηνή της ανατολικής Μεσογείου. 18 Οι Σμυρναίοι, έχοντας επίγνωση της ανάγκης για ισχυρούς συμμάχους, ανέπτυξε φιλικές σχέσεις με τη Συρία και τους Σελευκίδες. 19 Η πόλη ανακηρύχθηκε από το βασιλέα Σέλευκο Α «ιερά και άσυλος». 20 Κατά τη διάρκεια της περιόδου που το βασίλειο της Περγάμου αποκτούσε δύναμη στη δυτική Μεσόγειο, η πόλη της Σμύρνης βρισκόταν υπό την εξουσία του Αττάλου Α και είχε σημαντική ελευθερία. Μπορούσε να έχει το δικό της στρατό και να εκδίδει δικό της νόμισμα αλλά όχι να δρα ανεξάρτητα από τις άλλες πόλεις δίχως την έγκριση της Περγάμου. 21 Τον 3 ο αι. π.χ., η Πέργαμος προκειμένου να ενισχύσει την κυριαρχία της στη δυτική Ανατολία και να ξεφύγει από τις αντιπαλότητες που υπήρχαν ανάμεσα στους ελληνιστικούς ηγεμόνες, ανέπτυξε στενή φιλία με τους Ρωμαίους. Αυτήν την εποχή (195 π.χ.) οι Σμυρναίοι, επιλέγοντας την πλευρά του ισχυρότερου, έχτισαν ναό προς τιμήν της θεάς Ρώμης. 22 Το 190 π.χ., οι Ρωμαίοι, με τη βοήθεια της Περγάμου και της Σμύρνης, νίκησαν το βασιλιά της Συρίας Αντίοχο Γ στον πόλεμο της Μαγνησίας κοντά στη Μάνισα για την κυριαρχία στη δυτική Ανατολία. 23 Στη συνθήκη της Απάμειας, που υπογράφηκε αμέσως μετά τον πόλεμο, η Σμύρνη, σε σχέση με την Πέργαμο, διατήρησε την ανεξαρτησία της. 24 Το 133 π.χ., αμέσως μετά το θάνατο του βασιλέα της Περγάμου Άτταλου Γ, ο Αριστόνικος πιθανώς ένας νόθος γιος του Ευμένη Β της Περγάμου ηγήθηκε μίας εξέγερσης στη Μικρά Ασία εναντίον της Ρώμης και προσπάθησε να καταλάβει το θρόνο της Περγάμου. 25 Ο πόλεμος ανάμεσα στον Αριστόνικο και τη Ρώμη διήρκησε περίπου τέσσερα χρόνια και έληξε με την ήττα του πρώτου. Το βασίλειο της Περγάμου αντικαταστάθηκε από τη ρωμαϊκή επαρχία της Ασίας. Την περίοδο αυτή η Σμύρνη, μέσα στα πλαίσια της νεοϊδρυθείσας επαρχίας, διατήρησε την ελευθερία της. Ωστόσο, χρόνια αργότερα, στα μέσα του 1 ου αι. π.χ., η ελευθερία αυτή ανακλήθηκε επειδή η Σμύρνη πρόσφερε φιλοξενία σε έναν εχθρό της Ρώμης, το βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη. Οι κάτοικοι είχαν φτάσει στο σημείο να κόψουν νόμισμα με την κεφαλή του Μιθριδάτη. Με αυτόν τον τρόπο όμως καταδίκασαν την πόλη τους να γίνει μία από τις εξαρτημένες πόλεις της επαρχίας Ρωμαϊκοί χρόνοι Κατά τη διάρκεια της ρωμαϊκής Αυτοκρατορικής περιόδου, η Σμύρνη ήταν διάσημη για τα πλούτη της, τα όμορφα κτήριά της και το έντονο ενδιαφέρον που έδειχναν οι πολίτες της για την επιστήμη και την ιατρική. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι όλα τα κτήρια ανεγέρθηκαν αυτήν την εποχή. Για παράδειγμα, ο Στράβων, που επισκέφτηκε την πόλη στις αρχές της Αυτοκρατορικής περιόδου, περιγράφει τη Σμύρνη ως «καλλίστη των πασών» (την ωραιότερη από όλες τις πόλεις). 27 Υπήρξε μεγάλο κέντρο της Δεύτερης Σοφιστικής και ο Αίλιος Αριστείδης την επέλεξε για τόπο διαμονής. Εκείνος ήταν που έπεισε το Μάρκο Αυρήλιο να την αποκαταστήσουν μετά τους σεισμούς του 178 και 180 μ.χ. 28 Έμμετρα αφιερώματα νέων κτηρίων Δημιουργήθηκε στις 30/6/2017 Σελίδα 3/16

4 Αναγνώστου Ευαγγελία, "", 2005, Εγκυκλοπαίδεια (συμπεριλαμβανομένων και δημόσιων αποχωρητηρίων) όπως αυτά έχουν διασωθεί στην ελληνική ανθολογίαυπαινίσσονται την ευημερία της Σμύρνης κατά την ύστερη Αρχαιότητα. 29 Ο Όμηρος θεωρούνταν ότι καταγόταν από τη Σμύρνη 30 και του είχε αποδοθεί το επίθετο Μελησιγενής. Η σπηλιά όπου συνήθιζε να συνθέτει βρισκόταν κοντά στις πηγές του ποταμού. Ο ναός του, το Ομήρειον, βρισκόταν στις όχθες του Μέλη. Η σταθερή ομοιόμορφη ροή του ποταμού χειμώνα καλοκαίρι και η σύντομη πορεία του, ξεκινώντας και εκβάλλοντας κοντά στην πόλη, είχε συζητηθεί με ενθουσιασμό από τον Αριστείδη και τον Ιμέριο. 31 Στη διάρκεια της εξουσίας του, ο Αύγουστος εγκαθίδρυσε το Κοινό των εν Ασία Ελλήνων. Η σημαντικότερη λειτουργία του αφορούσε την οργάνωση των πολιτιστικών δρώμενων της Αυτοκρατορίας και είχε υπεύθυνο τον Ασιάρχη. Οι πρώτες γιορτές που διοργανώθηκαν από το Κοινό έλαβαν χώρα στη Σμύρνη. Οι πολίτες της, έχοντας υιοθετήσει τη λατρεία των ηγεμόνων, μία συνήθεια των ανατολικών λαών, αφιέρωσαν ένα ναό στον αυτοκράτορα Αύγουστο και έτσι, έλαβαν τον τίτλο της νεωκορίας (νεωκόρος). 32 Ο Τιβέριος, που το 14 μ.χ. διαδέχτηκε τον Αύγουστο, βοήθησε στην αναδόμηση έντεκα πόλεων που είχαν καταστραφεί από το σεισμό του 178 μ.χ., ανάμεσά τους πιθανότατα και τη Σμύρνη. Την περίοδο μ.χ., ο αυτοκράτορας Κλαύδιος βοήθησε στην αναδόμηση της πόλης, ιδιαίτερα του θεάτρου, και διέταξε την επισκευή της οδού που ξεκινούσε από την Έφεσο και κατέληγε στη Μαγνησία επί του Μαιάνδρου. 33 Εάν οι σχέσεις της Σμύρνης με τη Ρώμη παρέμειναν να είναι καλές και κατά τη διάρκεια της εξουσίας του Νέρωνα (54 68 μ.χ.), αυτό είναι ένα υποθετικό ζήτημα. Οι Σμυρναίοι, ωστόσο, έκοψαν νόμισμα με την κεφαλή του και κατασκεύασαν ένα λουτρό στο νυμφαίο αφιερωμένο σε εκείνον και στον Απόλλωνα. 34 Παραταύτα, όταν ο Νέρωνας αποφάσισε το 64 μ.χ. μετά από μεγάλη πυρκαγιά να αποκαταστήσει τη Ρώμη έφερε μεγάλες ποσότητες αργύρου, χρυσού και έργων τέχνης από τις επαρχίες, γεγονός που θα είχε, δίχως άλλο, επιπτώσεις και στη Σμύρνη. Το 64 μ.χ. ο φιλόσοφος Απολλώνιος των Τυάνων ήρθε στην Ιωνία και επισκέφτηκε την πόλη. Σε έναν από τους λόγους του εκθείασε το εξαιρετικό ενδιαφέρον των Σμυρναίων στη λογοτεχνία και τη ρητορική καθώς και τα εντυπωσιακά κτήρια της πόλης, προσθέτοντας ότι αυτό δεν θα έπρεπε να εμποδίσει τη Σμύρνη από το να αναθρέψει «καλούς ανθρώπους». 35 Ομοίως, λίγες πληροφορίες υπάρχουν σχετικά με τις σχέσεις της Σμύρνης και της Ρώμης την περίοδο του Βεσπασιανού. Πάντως, είναι δυνατόν να υποτεθεί ότι οι κάτοικοι της επαρχίας της Ασίας ζούσαν ειρηνικά αυτήν την εποχή. Πέραν τούτου, ορισμένοι οδοί στη Σμύρνη καθώς και σε άλλες πόλεις επισκευάστηκαν τότε. 36 Αυτήν την περίοδο ο διάσημος σοφιστής και φιλόσοφος Νικήτας (ή Νικήτης) ήρθε στη Σμύρνη από την Ανατολή, όπου ήταν φημισμένος ρήτορας και συμμετείχε σε διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Όπως δηλώνει ο Φιλόστρατος, ο Νικήτας ήταν ξακουστός για το ύφος του λόγου του, γνωστό ως Ασιατικό (ή Ιωνικό), και προσέλκυε πολλούς θαυμαστές. 37 Ο ιστορικός Τάκιτος αναφέρει το Νικήτα ενώ ο Πλίνιος ο νεότερος παρακολούθησε τα μαθήματά του με ενθουσιασμό. 38 Όπως φαίνεται, το 79/80 μ.χ., στα χρόνια του Τίτου, ο διοικητής της επαρχίας της Ασίας Μ. Ούλπιος Τραϊανός (πατέρας του μετέπειτα αυτοκράτορα Τραϊανού) κατασκεύασε ένα υδραγωγείο μέσω του οποίου έφτανε νερό στο ναό του Δία Ακραίου. 39 Αυτός ο ναός ήταν αντίγραφο του ναού του Δία Καπιτωλίνου στη Ρώμη και είχε επισκευαστεί επί Βεσπασιανού. Δημιουργήθηκε στις 30/6/2017 Σελίδα 4/16

5 Αναγνώστου Ευαγγελία, "", 2005, Εγκυκλοπαίδεια 4.1. Δομιτιανός Την περίοδο του Δομιτιανού (81 96 μ.χ.) οι πόλεις της Σμύρνης, της Εφέσου, της Περγάμου και των Σάρδεων είχαν στενές σχέσεις μεταξύ τους. Πιθανός λόγος για αυτό ήταν η σκληρή στάση του αυτοκράτορα απέναντί τους. 40 Για παράδειγμα, το 92 μ.χ. ο Δομιτιανός εγκατέλειψε την αμπελοκαλλιέργεια σε σημείο να καταστρέψει τους μισούς από τους αμπελώνες επειδή αντιμετώπιζε δυσκολίες στη μεταφορά σιτηρών στα ρωμαϊκά στρατεύματα. 41 Αυτή η στάση κατακρίθηκε από τον Απολλώνιο των Τυάνων και στάλθηκε στον Αυτοκράτορα ο σοφιστής Σκοπελιανός ως πρεσβευτής για να του μεταφέρει τα παράπονα των πολιτών σχετικά με το θέμα. 42 Ο Σκοπελιανός άσκησε τόση και τέτοια επιρροή ώστε ο Δομιτιανός άλλαξε το νόμο ενώ απέδωσε τιμές και αντάμειψε το Σκοπελιανό. Σύμφωνα με το Φιλόστρατο, ο Σκοπελιανός αντιλαμβανόταν τη Σμύρνη ως ένα δάσος, πίστευε ότι η Ιωνία ήταν η πατρίδα των Μουσών και ότι η Σμύρνη ήταν το πλέον προνομιούχο κομμάτι της. Απέκτησε τόση φήμη σε αυτήν την πόλη ώστε πολλοί έρχονταν από την Ελλάδα, την Καππαδοκία, τη Φοινίκη, την Ασσυρία και την Αίγυπτο στη Σμύρνη για να ακούσουν τις διαλέξεις του. Την εποχή του Δομιτιανού, η Σμύρνη βρισκόταν υπό την εξουσία του ρωμαίου Πόπλιου Ρουτίλιου Ρούφου, που είχε το αξίωμα του ταμία. 43 Το καθήκον αυτού του αξιωματούχου ήταν να ελέγχει τα επίσημα έξοδα της πόλης. Η θέση του, ωστόσο, του έδινε δικαιώματα όσον αφορά την καθημερινή ζωή της πόλης. Ο Ρούφος καταχράστηκε την εξουσία τους και ενήργησε με σκληρότητα. Οι προσπάθειες του φιλόσοφου Νικήτα να τον πείσει να συμπεριφέρεται δίκαια υπήρξαν μάταιες και οι σχέσεις τους διεκόπησαν. Ο Ρούφος εξοργισμένος με το Νικήτα δεν έκανε ή δεν μπορούσε να κάνει κάτι εναντίον του, αλλά δεν ξέχασε το περιστατικό. Μετά το θάνατο του Δομιτιανού το 96 μ.χ., ο διάδοχός του Νέρβας έδωσε τη διοίκηση των στρατευμάτων της Γαλατίας στο Ρούφο. Το πρώτο πράγμα που έκανε εκείνος μόλις ανέλαβε τα νέα του καθήκοντα ήταν να παραπονεθεί στον αυτοκράτορα για το Νικήτα. 44 Αυτό είχε ως συνέπεια ο Νέρβας να διατάξει το Νικήτα να πάει στο Ρούφο για να δικαστεί από αυτόν. Ο φιλόσοφος μίλησε με τέτοιο τρόπο σε εκείνον που ο Ρούφος δεν μπορούσε να συγκρατήσει τα δάκρυά του και στο τέλος, τίμησε το Νικήτα Τραϊανός και Αδριανός Είναι γνωστό ότι την περίοδο μ.χ., στις αρχές της εξουσίας του Τραϊανού, το υδραγωγείο που είχε κατασκευάσει ο πατέρας του υπέστη επισκευές. Επίσης, επισκευάστηκε η οδός που ξεκινούσε από τη Σμύρνη προς το βορά. 45 Εκείνο τον καιρό, έφτασε στην πόλη σε νεαρή ηλικία ο διάσημος ρήτορας Αντώνιος Πολέμων από τη Λαοδίκεια. Παρακολούθησε τα μαθήματα ρητορικής του Σκοπελιανού. 46 Η πρώιμη φήμη του είχε εξασφαλίσει στον Πολέμωνα την αγάπη και την εκτίμηση του Τραϊανού και του είχε δοθεί το δικαίωμα «να ταξιδεύει από ξηράς και θαλάσσης ατελώς». Επίσης, οι Σμυρναίοι τον είχαν τιμήσει με την αγάπη τους και την υποστήριξή τους. Έγινε διάσημος την εποχή του Αδριανού ( μ.χ.) επειδή ο αυτοκράτορας σεβόταν τους ανθρώπους της διανόησης, τους καλλιτέχνες και τους αθλητές. Ο Πολέμων έχαιρε της εκτίμησης του Αδριανού και ανέπτυξε μία προσωπική φιλία μαζί του. 47 Τον συνόδευσε στα ταξίδια του στην Έφεσο και τη Σμύρνη το 123 και το 124 μ.χ. Λέγεται ότι ο Πολέμων έκανε τον αυτοκράτορα να θαυμάζει τη Σμύρνη και τον απομάκρυνε από την Έφεσο. Αλλά και οι ίδιοι οι Σμυρναίοι δεν καθυστέρησαν να εκφράσουν την εκτίμησή τους στο πρόσωπο του αυτοκράτορα. Αποφάσισαν να λατρεύουν τον Αδριανό ως σωτήρα και ιδρυτή και έκτισαν ένα ναό όπου τον τιμούσαν την ημέρα της γέννησής του. 48 Με αυτόν τον τρόπο, η Σμύρνη κατασκεύασε δύο ναούς για τον αυτοκράτορα λαμβάνοντας τον τίτλο της διπλής νεωκορίας και με αυτόν ήταν γνωστή από τότε. Είναι Δημιουργήθηκε στις 30/6/2017 Σελίδα 5/16

6 Αναγνώστου Ευαγγελία, "", 2005, Εγκυκλοπαίδεια γνωστό, ότι σε ορισμένα νομίσματα της Σμύρνης η πόλη εμφανίζεται ως Σμύρνη Αδριανού ενώ οι ολυμπιακοί αγώνες στην πόλη ονομάζονταν Ολύμπια Αδριανού. Ο Πολέμων επηρέασε τον Αδριανό ο οποίος πρόσφερε ατέλεια και μεγάλες χρηματικές δωρεές στην πόλη. Οι Σμυρναίοι χρησιμοποίησαν αυτά τα λεφτά για να κατασκευάσουν το ναό του Αδριανού, μία αγορά σιτηρών και ένα εντυπωσιακό γυμνάσιο Αντωνίνοι Κατά τη διάρκεια της εξουσίας του Αντωνίνου του Ευσεβούς ( μ.χ.), ένα από τα πιο σημαντικά περιστατικά για τη Σμύρνη υπήρξε ο ερχομός του Πούμπλιου Αίλιου Αριστείδη ( μ.χ.) στην πόλη. Ο Αριστείδης, στον οποίο οφείλονται αρκετές πληροφορίες για τη Σμύρνη, υπήρξε εκπρόσωπος της πόλης και αντικατέστησε τον Πολέμωνα που πέθανε το 143 μ.χ. Επίσης, είναι γνωστό ότι ο μαθητής της Ιατρικής Κλαύδιος Γαληνός από την Πέργαμο έφτασε, την ίδια εποχή, στη Σμύρνη, παρακολούθησε μαθήματα στη ανατομία και στη φιλοσοφία και έγραψε τρίτομο έργο σχετικά με το θώρακα και το ήπαρ. 50 Και αυτήν την περίοδο η πόλη διατηρούσε άριστες σχέσεις με τη Ρώμη. Όπως φαίνεται, ο αυτοκράτορας είχε στείλει επιστολή στο Σωματείο των Διονυσιακών τεχνιτών της πόλης με λόγια εκτίμησης. 51 Εκείνη την εποχή η Σμύρνη χτυπήθηκε από σεισμό. 52 Ο Αριστείδης δίνει λεπτομερή στοιχεία για το γεγονός όντας ο ίδιος στο εξοχικό του έξω από την πόλη. Ο συγκεκριμένος σεισμός κατέστρεψε πολλές πόλεις στη δυτική Ανατολία. Για αρκετό καιρό μετά, πανικόβλητος ο κόσμος ζούσε σε ναούς και στην ύπαιθρο. Οι Σμυρναίοι πήγαν στο ναό του Απόλλωνα στην Κλάρο και ζήτησαν τη γνώμη των μαντών. Στη συνέχεια, θυσίασαν ένα βόδι στο όνομα της πόλης τους. Ο Αντωνίνος ο Ευσεβής πέθανε το 161 μ.χ. και τον διαδέχτηκε ο Μάρκος Αυρήλιος με τον ετεροθαλή αδελφό του Λεύκιο Αίλιο Βήρο (Ουήρο). Το 147 μ.χ., το Σωματείο των Διονυσιακών τεχνιτών στη Σμύρνη έστειλε συγχαρητήρια επιστολή στη Ρώμη για τη γέννηση του γιου του Αυρηλίου. Αν και το βρέφος πέθανε μία μέρα αργότερα ο αυτοκράτορας έστειλε απαντητική επιστολή (ένα αντίγραφο της επιστολής σώζεται ε επιγραφή στο İzmir). 53 Το 178 μ.χ. η πόλη για άλλη μία φορά υπέστη πλήγμα από σεισμό όταν καταστράφηκαν σχεδόν τα μισά κτήριά της. Μαζί με όλους τους άλλους ναούς, τότε καταστράφηκε και ο μεγάλος ναός αφιερωμένος στον Τιβέριο. Όπως συνηθιζόταν ανάμεσα στις ελληνικές πόλεις, όλες οι γειτονικές πόλεις ακόμη και εκείνες της ηπειρωτικής Ελλάδας έστειλαν χρήματα και προμήθειες. Ο Αίλιος Αριστείδης, που δεν βρισκόταν στην πόλη όταν χτύπησε ο σεισμός, έγραψε μία εξαιρετική επιστολή προς τη Ρώμη όπου έλεγε ότι «ο Ζέφυρος φύσηξε πάνω από την έρημο» και ότι η όποια βοήθεια θα πρόσφερε η Ρώμη για να αναδομήσει τη Σμύρνη θα αποτελούσε τιμή για την πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας. 54 Ο αυτοκράτορας 55 εντυπωσιασμένος ανέλαβε την ευθύνη να ξαναχτίσει την πόλη. Ζήτησε από τη Σύγκλητο να εγκρίνει για τους κατοίκους της Σμύρνης χρηματική βοήθεια και ατέλεια για δέκα χρόνια. Η Σύγκλητος δέχτηκε και συμφώνησε να προσφέρει η Ρώμη κάθε είδους βοήθεια στην πόλη. Μέχρι του σημείου να στείλουν εργάτες να βοηθήσουν στην αναδόμηση. Ο αυτοκράτορας έστειλε έναν αξιωματούχο να ελέγχει την όλη διαδικασία. Στο τέλος, η Σμύρνη με τη βοήθεια των Ρωμαίων και μέσα σε ένα διάστημα 2 3 ετών επανέκτησε την αλλοτινή της ομορφιά. Σύμφωνα με τις πηγές, οι Σμυρναίοι έκαναν τον Α. Αριστείδη πολίτη της Σμύρνης για τις υπηρεσίες του να αποκαταστήσει την πόλη τους ενώ ανέγειραν το άγαλμά του στην Αγορά. 56 Ο Κόμμοδος διαδέχτηκε στο θρόνο το Μάρκο Αυρήλιο μετά το θάνατο εκείνου το 180 μ.χ. και επισκέφτηκε τη Σμύρνη. 57 Με την ευκαιρία αυτή ο Α. Αριστείδης ετοίμασε μία ομιλία που όμως δεν θέλησε ή δεν μπόρεσε να Δημιουργήθηκε στις 30/6/2017 Σελίδα 6/16

7 Αναγνώστου Ευαγγελία, "", 2005, Εγκυκλοπαίδεια εκφωνήσει. Στο κείμενο, που έχει σωθεί ως εμάς, αναφέρεται στην επίσκεψη του Κόμμοδου στην πόλη, στην ιστορία και στην ομορφιά της, στο σεισμό και στην βοήθεια που ήρθε από τη Ρώμη. Με βάση τα νομίσματα που εξέδωσε η Σμύρνη αυτήν την περίοδο, η πόλη είχε συνάψει συνθήκες ειρήνης με τη Νικομήδεια (İzmit), την Κύζικο (Erdek), την Αθήνα και τη Σπάρτη Περίοδος των Σεβήρων Μετά το τέλος του Κόμμοδου το 192 μ.χ., ο Σεπτίμιος Σεβήρος και οι γιοι του, Γέτας και Καρακάλλας, ανέλαβαν την εξουσία της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Αυτήν την εποχή, ένας άλλος διάσημος σοφιστής, ο Ηρακλείδης από τη Λυκία, επέστρεψε από την Αθήνα στη Σμύρνη. Ο Ηρακλείδης αγόρασε ένα κτήμα έξω από την πόλη και το ονόμασε «Ρητορική». Όπως γίνεται κατανοητό από έναν όρο που βρέθηκε στην περιοχή του Bornova/Hacilarkiri, η οδός που οδηγούσε από τη Σμύρνη στις Σάρδεις επισκευάστηκε επί Σεβήρων. Στον ίδιο όρο, που χρονολογείται στο 209 μ.χ., υπάρχει αναφορά στη Σμύρνη ως η «εντυπωσιακότερη», η «πρώτη της Ασίας» και «η πόλη που έχτισε δύο ναούς για αυτοκράτορες». Μετά το θάνατο του Σεβήρου το 211 μ.χ. την εξουσία ανέλαβαν ο Γέτας και ο Καρακάλλας. Σε ένα νόμισμα που κόπηκε την ίδια χρονιά απεικονίζονται οι προτομές και των δύο. 59 Το 211 μ.χ., ο Καρακάλλας δώρησε γη δίπλα στο ναό της Νεμέσεως στο φιλόσοφο Παπίρο και την αφιέρωσε στη θεά. 60 Το 212 μ.χ., ο Καρακάλλας δολοφόνησε τον αδελφό του και έμεινε μόνος του στο θρόνο της Ρώμης. Το πρώτο πράγμα που έκανε ήταν να δώσει τη ρωμαϊκή υπηκοότητα σε κάθε ελεύθερο κάτοικο μέσα στα όρια της αυτοκρατορίας. Ο λόγος πιθανώς να ήταν είτε για να αυξήσει τα έσοδα από τη φορολογία είτε για να εξασφαλίσει τη δική του θέση. Αυτό όμως αποδείχτηκε οιωνός για την ταχύτατη παρακμή της Αυτοκρατορίας από εκείνη τη στιγμή και μετά. Το μ.χ., ο Καρακάλλας επισκέφτηκε τη Νικομήδεια, την Πέργαμο και τη Σμύρνη και έδωσε άδεια στις δύο τελευταίες να ανεγείρουν ναό. 61 Έτσι, ένας νέος ναός χτίστηκε στη Σμύρνη στο όνομα της Ρώμης και τους Καρακάλλα. Η πόλη τιμήθηκε ως «τρις νεωκόρος». Αυτήν την περίοδο, συνήθεις εκφράσεις για τη Σμύρνη είναι «η μητρόπολη της Ασίας», «τρίς νεωκόρος με την έγκριση της ρωμαϊκή Συγκλήτου» και «το στολίδι της Ιωνίας». 5. Ύστερη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία Το 217 μ.χ. ο Μακρίνος διαδέχτηκε τον Καρακάλλα και ενέθεσε τη διοίκηση της Σμύρνης και της Περγάμου στον ύπατο και ιστορικό Κάσσιο Δίωνα Κοκκηϊανό από τη Νίκαια της Βιθυνίας. Ο Μακρίνος ωστόσο, ηττήθηκε και σκοτώθηκε από τον Ελαγάβαλο. Η τετραετής περίοδος εξουσίας του τελευταίου στο θρόνο της Ρώμης χαρακτηρίστηκε από παρακμή. Σε δύο από τις τρεις κοπές της Σμύρνης που ανήκουν σε αυτά τα χρόνια, στην επιγραφή του ονόματος του διοικητή βρίσκεται εκείνο του σοφιστή Ρουφίνου. Ένα ανέκδοτο της ίδιας περιόδου ( μ.χ.) σχετικά με το διάσημο Σμυρναίο σοφιστή Μεγιστία έχει διασωθεί: μετά το θάνατο του Ηρακλείδη, ο διάσημος ρήτορας Ιππόδρομος ήρθε στη Σμύρνη να δώσει μαθήματα ρητορικής στο ιωνικό ύφος. Πρώτα όμως πήγε σε μία από τις τάξεις του Μεγιστία η οποία ήταν σε ένα ναό κοντά στην Αγορά. Στο τέλος του μαθήματος και χωρίς να συστηθεί, ο Ιππόδρομος σηκώθηκε και έδωσε μία εξαιρετική ομιλία. Ένα πλήθος από Σμυρναίους που ενδιαφέρονταν για την ομιλία συγκεντρώθηκε γύρω του. Τότε ο Ιππόδρομος έδωσε άλλη μία ομιλία πάνω στο ίδιο θέμα εντυπωσιάζοντας το κοινό του. Δημιουργήθηκε στις 30/6/2017 Σελίδα 7/16

8 Αναγνώστου Ευαγγελία, "", 2005, Εγκυκλοπαίδεια Μετά τη δολοφονία του Ελαγαβάλου το 222 μ.χ. στο θρόνο ανέβηκε ο Αλέξανδρος Σεβήρος. Παρέμεινε στην εξουσία για δεκατρία χρόνια υπό τον έλεγχο της μητέρας του Ιουλίας Μαμαίας. Τίποτα το εξαιρετικό δεν συνέβη αυτήν την περίοδο ανάμεσα στη Ρώμη και τη Σμύρνη. Νομίσματα που εκδόθηκαν τότε έφεραν, όπως άλλωστε συνηθιζόταν, πολλές απεικονίσεις του αυτοκράτορα και της μητέρας του όπως επίσης και τους γνωστούς τίτλους της πόλης («τρις νεωκόρος», «πρώτη Ασίας»). Η δολοφονία του Σεβήρου από τους στρατιώτες του οδήγησε σε χάος. Αυτή η κατάσταση διήρκησε έως ότου έγινε αυτοκράτορας ο Μαξιμίνος ο Θράξ αλλά επικράτησε ειρήνη το 238 μ.χ. όταν ανέβηκε στο θρόνο ο Γορδιανός. Ένας μεγάλος αριθμός νομισμάτων από αυτήν την περίοδο αποτελούν ένδειξη των στενών σχέσεων της Σμύρνης με τα Θυάτειρα (Akhisar), τις Τράλλεις (Aydın), τη Φιλαδέλφεια (Alaşehir) και την Ιεράπολη (Pamukkale). Την ίδια εποχή, κυβερνήτης της επαρχίας της Ασίας ήταν ο Λολλιανός που παρέμεινε με επιτυχία σε αυτή τη θέση για οκτώ χρόνια. Είναι πιθανόν να αξιολογήσει κανείς τις επιτυχίες του κοιτώντας τους όρους που βρέθηκαν στη Σμύρνη, όπου αναφέρονται οι οδοί που κατασκεύασε και επισκεύασε. Ο Λολλιανός συνέχισε να κυβερνά την επαρχία και μετά το θάνατο του Γορδιανού το 244 μ.χ. και κατά τη διάρκεια της εξουσίας του Φιλίππου. Τα νομίσματα που ανήκουν στα χρόνια του Φιλίππου του Άραβα ( μ.χ.) έφεραν απεικονίσεις του αυτοκράτορα, της συζύγου του και του γιου τους Φιλίππου Β, ο οποίος διαδέχτηκε τον πατέρα του το 248 μ.χ. Επίσης, οι συμφωνίες ειρήνης της Σμύρνης με τη Χίο, την Πέργαμο, την Ιεράπολη, τα Θυάτειρα και τη Λαοδίκεια (Denizli) μνημονεύονται σε αυτές τις κοπές. Στα τέσσερα χρόνια που ακολούθησαν το θάνατο του Φιλίππου το 249 μ.χ., η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία πέρασε από τον έλεγχο των Δέκιου, Οστιλίου, Γάλλου και Βολουσιανού. Στα γεγονότα αυτού του σύντομου χρονικού διαστήματος δεν εμφανίζεται η Σμύρνη. Μία επιγραφή από τα χρόνια του Βαλεριανού και του γιου του και συμβασιλέα Γαλλιηνού ( μ.χ.) είναι ενδεικτική για το μέγεθος του σεβασμού που έδειχναν οι δύο αυτοκράτορες όσον αφορά την αυτονομία των πόλεων της Ασίας. 62 Ο Απέλλας, ρωμαίος συγκλητικός από σημαντική οικογένεια της Περγάμου και ιδιοκτήτης ενός κτήματος κοντά στη Σμύρνη, έλαβε πρόστιμο από Σμυρναίους υπαλλήλους για μία υπόθεση που αφορούσε την περιουσία του στη Σμύρνη. 63 Ο Απέλλας παραπονέθηκε για το ζήτημα στους αυτοκράτορες, με τους οποίους είχε, επιπλέον, προσωπικές φιλικές σχέσεις. Ωστόσο, όταν ο Βαλεριανός και ο Γαλλιηνός του απάντησαν, του τόνισαν ότι και οι συγκλητικοί είχαν υποχρεώσεις στους τοπικούς άρχοντες και μπορούσαν να τους δοθούν πρόστιμα. Η περίοδος της εξουσίας των Βαλεριανού Γαλλιηνού υπήρξε εποχή τρόμου για τη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. 64 Οι Γότθοι, που απειλούσαν για καιρό την επικράτεια έφτασαν στη δυτική Ανατολία αφού πρώτα κατέλαβαν ορισμένα νησιά του Αιγαίου. Μάλιστα, στην Έφεσο κατέστρεψαν το ναό της Άρτεμης. Επιπλέον, οι Πέρσες είχαν καταλάβει την Αντιόχεια και αφού πρώτα συνέλαβαν το Βαλεριανό στη συνέχεια τον σκότωσαν. Η Σμύρνη δεν ήταν δυνατόν να μείνει ανεπηρέαστη από αυτά τα γεγονότα. Ωστόσο, δεν υπάρχουν στοιχεία για την πόλη από αυτά τα χρόνια. Ο Κλαύδιος Β, που διαδέχτηκε το Γαλλιηνό εξώθησε τους Γότθους από το Αιγαίο. Ο επόμενος αυτοκράτορας Αυρηλιανός, που παρέμεινε στο θρόνο μέχρι το 275 μ.χ., υπήρξε ένας καλός στρατιώτης και ένας ηγέτης που προώθησε μεταρρυθμίσεις. Στην εποχή του η χώρα σώθηκε από τις απειλές εξ ανατολών. Η μοναδική πηγή που έχει σωθεί από αυτήν την περίοδο και αφορά στη Σμύρνη είναι ένας όρος που βρέθηκε στην οδό προς Σάρδεις όπου αναγράφονται τα ονόματα του Αυρηλιανού και της συζύγου του. Σχετικά με τα εννέα χρόνια που Δημιουργήθηκε στις 30/6/2017 Σελίδα 8/16

9 Αναγνώστου Ευαγγελία, "", 2005, Εγκυκλοπαίδεια μεσολαβούν έως την άνοδο του Διοκλητιανού στην εξουσία το 284 μ.χ. αποτελούν μία σκοτεινή περίοδο για την ιστορία της Σμύρνης. Είναι γνωστό ότι ο Διοκλητιανός προσπάθησε αρκετά να ενισχύσει την αυτοκρατορία και να αποτρέψει τις συνεχείς επιθέσεις. Για αυτόν το λόγο, εγκαταστάθηκε ο ίδιος στη Νικομήδεια και άφησε τη διακυβέρνηση του δυτικού τμήματος της αυτοκρατορίας στο Μαξιμιανό. Πρώτα οι απειλές στο εσωτερικό της επικράτειας και στη συνέχεια εκείνες έξω από τα όριά της εξαλείφθηκαν και τα σύνορα έγιναν ασφαλή. Το 293 μ.χ. οι δύο αυτοί αυτοκράτορες όρισαν δύο βοηθούς συναυτοκράτορες οι οποίοι θα αναλάμβαναν αργότερα την εξουσία. Από αυτούς, ο Κωνστάντιος ανέλαβε τις μακρινές δυτικές περιοχές ενώ ο Γαλέριος τη Μέση Ανατολή. Την ίδια περίοδο άλλαξε η δομή των επαρχιών. Έγιναν μικρότερες και η στρατιωτική εξουσία ανακλήθηκε από τους διοικητές. Στα πλαίσια αυτών των μεταρρυθμίσεων, η επαρχία της Ασίας διαιρέθηκε σε επτά τμήματα. Η Σμύρνη παρέμεινε σε εκείνο που ονομάστηκε πάλι Ασία και περιείχε ορισμένες παράλιες πόλεις. Οι φόροι αυξήθηκαν και για πρώτη φορά οι τιμές κανονίστηκαν ανά επαρχία. Ως αποτέλεσμα αυτού του νέου καθεστώτος ήταν να ενταθεί η διαρκώς αυξανόμενη φτώχεια των δύο προηγούμενων αιώνων και να υπάρχει μία γενική δυσφορία. Διάφοροι όροι που χρονολογούνται στην περίοδο μ.χ., και βρέθηκαν στη Σμύρνη και τη γύρω περιοχή (Tepecik, Bornova, Pınarbaşi, Hacilarkiri, Turgutlu, Menemen, Torbali), δείχνουν ότι την εποχή του Διοκλητιανού και του Μαξιμιανού είχε δοθεί μεγάλη έμφαση στην κατασκευή και επισκευή οδών. Η Σμύρνη έγινε χριστιανική νωρίς στην ιστορία της. Οι επίσκοποι της πόλης ανήκαν αρχικά στη μητρόπολη της Εφέσου. Στη συνέχεια έγιναν ανεξάρτητοι. Στη Σμύρνη μαρτύρησε το 153 μ.χ. ο επίσκοπος της πόλης Πολύκαρπος, αν και χωρίς την έγκριση της ρωμαϊκής κυβέρνησης. 65 Η αγριότητα του πλήθους εναντίον του γηραιού Πολυκάρπου αποδίδεται στο γεμάτο πάθος ενδιαφέρον τους για τους Ολυμπιακούς αγώνες που διοργανώνονταν στη Σμύρνη, στους οποίους ο χριστιανισμός κρατούσε αρνητική στάση. Ο τάφος του σώζεται στο νεκροταφείο μέχρι σήμερα. 6. Αρχαιολογικά στοιχεία Αναφορικά με τις πρώιμες περιόδους της Σμύρνης υπάρχουν περιορισμένες πληροφορίες. 66 Σύμφωνα με μία ανασκαφή στο Bayrakli που βρίσκεται σε εξέλιξη (πρόκειται για τη θέση όπου είχε πρωτοιδρυθεί η πόλη), η ιστορία της περιοχής φτάνει έως το 3000 π.χ. Τα ερείπια που βρέθηκαν στον τύμβο του Bayrakli δείχνουν ότι η περιοχή είχε εγκαταλειφθεί τον 4 ο αι. π.χ., γεγονός που συμφωνεί με τις αρχαίες πηγές ότι η πόλη επανιδρύθηκε στις παρυφές του όρους Πάγου. Η περιγραφή του Στράβωνα (14.1.4) για την πόλη είναι πλούσια από πληροφορίες σχετικές με τα αρχιτεκτονικά επιτεύγματά της. Σύμφωνα με τον αρχαίο περιηγητή, μέρος της πόλης είχε χτιστεί στον Πάγο και περικλειόταν από τείχη. Ωστόσο, η κυρίως πόλη βρισκόταν σε επίπεδο έδαφος, εκεί όπου ήταν και το λιμάνι της και όπου βρίσκονταν το Μητρώο και το Γυμνάσιο. Λίθινες πλάκες κάλυπταν τις κεντρικές οδούς ενώ οι πολλές τετράγωνες στοές της πόλης υπήρξαν επιβλητικές. Στη Σμύρνη υπήρχε μία βιβλιοθήκη και ένα ξύλινο άγαλμα του Ομήρου στο βωμό του που βρισκόταν στην Ομήρειον στοά. Οι Σμυρναίοι υποστήριζαν ότι ο Όμηρος ήταν πολίτης της Σμύρνης και την εποχή του Στράβωνα εξέδωσαν νόμισμα που ονομαζόταν ομήρειον. 67 Δεν είναι γνωστό το σημείο όπου βρισκόταν το άγαλμα αλλά πιθανώς να ήταν κοντά στον ποταμό Μέλη, που κυλούσε κοντά στα τείχη της πόλης και λατρευόταν από τους Σμυρναίους. 68 Το 23 μ.χ., χτίστηκε ένας ναός προς τιμήν του Τιβερίου και της μητέρας του Ιουλίας. Η Χρυσή Οδός, που συνέδεε τους ναούς του Δία και της Μητέρας Κυβέλης, ήταν επίσης πολύ γνωστή. 69 Αναμφισβήτητα η πλέον δημοφιλής λατρεία ήταν της Μητέρας θεάς Κυβέλης. Ο ναός της, το Μητρώο, Δημιουργήθηκε στις 30/6/2017 Σελίδα 9/16

10 Αναγνώστου Ευαγγελία, "", 2005, Εγκυκλοπαίδεια χρονολογείται στον 3 ο αι. π.χ. και αποτελούσε αντικείμενο θαυμασμού του Αίλιου Αριστείδη. Άλλη μία σημαντική θεότητα ήταν η Νέμεσις, εκείνη που είχε συμβουλευτεί ο Μέγας Αλέξανδρος σχετικά με την εγκατάσταση της Σμύρνης στον Πάγο. 70 Στην πραγματικότητα, η Σμύρνη λάτρευε δύο θεότητες με το όνομα Νέμεσις, οι οποίες θεωρούνταν κόρες της Νύχτας. Σύμφωνα με ορισμένες επιγραφές, κατά την περίοδο της εξουσίας του Αδριανού, συνέβαινε μία γιορτή με το όνομα Νεμέσεια. Τον 1 ο αι. μ.χ., απεικονίσεις των δύο αυτών θεοτήτων βρίσκονταν σε ένα ναό στον Πάγο, το Νεμέσειον, καθώς και σε νομίσματα της πόλης. 71 Ο Αίλιος Αριστείδης φαίνεται να επιβεβαιώνει τις αναφορές του Στράβωνα για το μεγαλείο της Σμύρνης. Περιγράφει ένα βωμό του Δία που στεκόταν στο μέσον της Αγοράς. Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών στην Αγορά, βρέθηκαν ορισμένα ενδιαφέροντα ανάγλυφα όπου απεικονίζονται η Δήμητρα και ο Ποσειδώνας. Πιθανώς να πρόκειται για μία επανάληψη της ιστορίας που αφορά τον αγώνα ανάμεσα στον Ποσειδώνα και το Δία για την αγάπη της θεάς. Η λατρεία του Απόλλωνα είχε, όπως φαίνεται μακρά ιστορία στη Σμύρνη. Ο θεός απεικονίζεται σε νομίσματα της πόλης ήδη από τον 4 ο αι. π.χ. 72 και έφερε διάφορα ονόματα. 73 Πιθανότατα η Σμύρνη να διέθετε περισσότερους από έναν ναούς αφιερωμένους στον Απόλλωνα: βωμοί που έχουν βρεθεί στις πλαγιές του Πάγου αποτελούν ενδείξεις για την ύπαρξη ενός ναού του Απόλλωνα Κισσαλουδένου. Επίσης, ο Στράβων αναφέρει ότι υπήρχε ναός του θεού σε κάποιο σημείο, που όμως δεν δηλώνεται με σαφήνεια, ανάμεσα στη Σμύρνη και στις Κλαζομενές. Είναι γνωστό ότι ο Διόνυσος αποκαλούνταν Βρισεύς στη Σμύρνη. Αυτή η λατρεία έφτασε στην πόλη το πιθανότερο μέσω των αποίκων που είχαν αιολική καταγωγή. Εάν θεωρηθεί αξιόπιστος ο μύθος που υποστηρίζει ότι οι Ίωνες άποικοι κατέκτησαν την πόλη όταν οι πολίτες βρίσκονταν εκτός των τειχών για τις γιορτές προς τιμήν του Διονύσου, τότε ο ναός του θεού πιθανώς να βρισκόταν έξω από τη Σμύρνη. Εν τω μεταξύ, ένας ναός που ανακαλύφθηκε κατά τις ανασκαφές στο Bayrakli και χρονολογείται στον 7 ο αι. π.χ. ήταν αφιερωμένος στην Αθηνά 74, μία επίσης σημαντική θεότητα για τους Σμυρναίους. Μάλιστα, κατά τη διάρκεια σύναψης ειρήνης ανάμεσα στη Σμύρνη και τη Μαγνησία, βλέπουμε τις δύο πλευρές να πίνουν στο όνομα της Αθηνάς. 75 Σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς και τις επιγραφές, εκτός από τις θεότητες που έχουν προαναφερθεί, στη Σμύρνη λατρεύονταν και ο Άρης, ο Άδης, ο Έρως, οι Διόσκουροι, ο Ηρακλής, ο Αχιλλέας, οι Αιγυπτιακές θεότητες, ο Μίθρας, η Δήμητρα και η Περσεφόνη, η Σελήνη, οι Νύμφες και οι Μούσες. 76 Επίσης, ο Αίλιος Αριστείδης ανέφερε «θέατρα» και επομένως μπορεί να υποτεθεί ότι υπήρχαν περισσότερα από ένα θέατρα στην αρχαία Σμύρνη. 77 Ωστόσο, μόνον ένα θέατρο έχει βρεθεί στη βορειοδυτική πλαγιά του Πάγου και δεν είναι σε καλή κατάσταση. Κατασκευάστηκε την Ελληνιστική περίοδο και αναστυλώθηκε μετά το σεισμό του 178 μ.χ. Ανάλογη περίπτωση με τα θέατρα πρέπει να αποτελούν και τα γυμνάσια της Σμύρνης, για τα οποία ο Αίλιος Αριστείδης επίσης αναφέρει ότι ήταν περισσότερα του ενός. 78 Ο Στράβων αναφέρεται σε ένα που πολύ πιθανόν να ήταν λίγο έξω από την πόλη και κοντά στο λιμάνι. Είναι γνωστό ότι ένα από αυτά τα γυμνάσια, μετά από επιρροή που άσκησε ο ρήτορας Πολέμων, συντηρούνταν με δαπάνες του αυτοκράτορα Αδριανού και των Δημιουργήθηκε στις 30/6/2017 Σελίδα 10/16

11 εύπορων πολιτών της Σμύρνης. 79 Αναγνώστου Ευαγγελία, "", 2005, Εγκυκλοπαίδεια Τέλος, η πόλη διέθετε ένα λιμάνι το οποίο, σε περίπτωση ανάγκης, έκλεινε άμεσα. Σύμφωνα με το Στράβωνα, το μοναδικό μειονέκτημα της πόλης ήταν το αποχετευτικό της σύστημα. 7. Αρχαία ερείπια γύρω από τη Σμύρνη Οι θειούχες θερμές πηγές του Αγαμέμνονα, που βρίσκονται 10 χλμ. δυτικά του İzmir, ήταν γνωστές από πολύ παλιά. Σύμφωνα με το μύθο, οι Έλληνες που έφτασαν στην Ανατολία υπό τις διαταγές του Αγαμέμνονα είχαν ηττηθεί από μία φυλή κοντά στην Πέργαμο. Μετά την πτώση της Τροίας, προσπάθησαν να μάθουν πως θα επανακτούσαν τις απώλειές τους ζητώντας χρησμό. Όταν ο μάντης τους είπε ότι θα έπρεπε να πάνε στις θερμές πηγές κοντά στη Σμύρνη, εκείνοι ταξίδεψαν μέχρι εκεί. Αν και η ιστορία αυτή απέχει κατά πολύ από πραγματικά γεγονότα, δείχνει ωστόσο ότι οι πηγές του Αγαμέμνονα ήταν γνωστές από παλιά και ότι αρκετοί έφταναν εκεί για να ανακτήσουν τις δυνάμεις τους. Ένα μνημείο από την εποχή των Χετταίων βρίσκεται στο πέρασμα Karabel πάνω στο δρόμο από το Kemalpaşa έως το Torbali, στο σημείο όπου μία αψίδα στέκει σε ένα βράχο. Αυτή βρίσκεται στα αριστερά του δρόμου στη νότια πλαγιά ενός βουνού. Στο Χιττιτικό ανάγλυφο απεικονίζεται ένας όρθιος στρατιώτης με χιτώνα και κωνικό κράνος που κρατά στο δεξί χέρι το τόξο του και στο αριστερό την ασπίδα. Ανάμεσα στο στρατιώτη και την ασπίδα υπάρχουν επιγραφές σε ιερογλυφικά που μόλις και με τα βίας μπορούν να διαβαστούν. Η μορφή αυτή πιθανώς να αντιπροσωπεύει το θεό του πολέμου. Οι ερευνητές που μελετούν το μνημείο Karabel εφιστούν την προσοχή στον Ηρόδοτο ο οποίος αναφέρει ένα όμοιο μνημείο στον δρόμο Εφέσου Φώκαιας. Ωστόσο, τα στοιχεία που δίνει θα πρέπει να εξετάζονται με προσοχή διότι είναι γνωστό, ότι ο ίδιος δεν ταξίδεψε στα περισσότερα μέρη που περιέγραψε. Αντίθετα, συγκέντρωσε τις πληροφορίες του από προφορικές αναφορικές. 1. Βλ. Pomeroy, S.B. κ.α. Ancient Greece: A Political, Social, and Cultural History, (Oxford 1999), σελ. 39. Στράβ , στην ίδια παράγραφο ο Στράβων προσθέτει: «Αυτές είναι οι δώδεκα Ιωνικές πόλεις. Αργότερα προστέθηκε και η Σμύρνη. Οι Εφέσιοι την έβαλαν στην Ιωνική ομάδα. Παλαιά ήταν γείτονες, αφού και η ίδια η Έφεσος λεγόταν Σμύρνη Υπάρχει επίσης τόπος στην Έφεσο που λεγόταν Σμύρνη, καθώς λέει ο Ιππώναξ: Πίσω από την πόλη κατοικούσε, στη Σμύρνη, ανάμεσα στην Τραχεία και στη Λεπρή παραλία. Λεπρή παραλία λεγόταν ο Πριών, που βρίσκεται πάνω από τη σημερινή πόλη κι έχει ένα μέρος από τα τείχη της.» (εκδ. Κάκτος). Για τη Σμύρνη ως αποικία της Εφέσου, βλ. Πλίνιο, Φυσ. Ιστ Ο Ονομαστός από τη Σμύρνη νίκησε στην πυγμαχία στην 23 η Ολυμπιάδα. Παυσ Βλ. Επίσης, Swaddling, J. The ancient Olympic Games, (Austin 2000), σελ. 78, Spivey, N. The ancient Olympics, (Oxford 2004). 3. Ηρ Παυσ Σημειώστε ότι ο Καλλίμαχος στον Επ. 5 (παρά τον Αθ. Δειπν β) αναφέρεται σε μία γυναίκα από τη Σμύρνη που αφιέρωσε ένα όστρακο στο ναό της Αρσινόης-Αφροδίτης στο ακρωτήριο του Ζεφύριου, ανατολικά της Αλεξάνδρειας. Στο επίγραμμα η Σμύρνη ονομάζεται «Αιολική». 4. Ο τάφος του Ταντάλου βρισκόταν στο όρος Σίπυλον, πάνω από την πόλη της Σμύρνης. Παυσ , επίσης Όμ. Ιλ , Απολλόδ Ωστόσο, θεωρούνταν ότι ο Τάνταλος επίσης καταγόταν από το Άργος. Μάλιστα, ο γιος Πέλοπας έδωσε το όνομά του στην Πελοπόννησο. Σχετικά με τους πολιτικούς λόγους που οδήγησαν στη δημιουργία μίας παράδοσης που συνδέει τη Λυδία με την Πελοπόννησο, βλ. Nagy, G. Pindar s Homer. The Lyric Possession of an Epic Past, (Baltimore 1990), κεφ Στράβ Πρβλ. Στράβ και Για την αρχαία Μύρινα, βλ. Στράβ Ξεν., Ελλην Πλίνιος, Φυσ.Ιστ. 5.30, Τάκ., Χρον Όμ. Ιλ Για τη Μύρινα, τη Δημιουργήθηκε στις 30/6/2017 Σελίδα 11/16

12 Αναγνώστου Ευαγγελία, "", 2005, Εγκυκλοπαίδεια βασίλισσα των Αμαζόνων, βλ. Αρρ. απόσ. 58. Διόδ.Σικ Ηρόδ Απ. Ρόδ Η πόλη εμφανίζεται στα νομίσματα ως Ζμύρνη. 8. Starr. C.G. A History of the Ancient World, (Oxford ), σελ Pomeroy, S.B. κ.α. Ancient Greece: A Political, Social, and Cultural History, (Oxford 1999), σελ. 78. Burstein, S.M. A Brief History of Ancient Greece: Politics, Society, and Culture, (Oxford 2004), σελ Ηρ Παυσ Σχετικά με την είσοδο της Σμύρνης στο Πανιώνιο, βλ. Βιτρούβιο (4.14) που αναφέρεται στην ευεργετική επιρροή του Αττάλου και της Αρσινόης Β. 10. Ηρ πρβλ. Παυσ , πρβλ. Starr. C.G. A History of the Ancient World, (Oxford ), σελ Στράβ «Οι Λυδοί διέλυσαν τη Σμύρνη και επί τετρακόσια χρόνια ήταν συνοικισμένη κατά μικρές κώμες.»(εκδ. Κάκτος) Ηρ. 1.16: «Ο Αλυάττης κήρυξε τον πόλεμο στους Μήδους την εποχή που βασιλιάς τους ήταν ο Κυαξάρης απόγονος του Δηιόκη, απώθησε τους Κιμμερίους από την Ασία, κατέλαβε τη Σμύρνη, μια πόλη που είχε ιδρυθεί από την Κολοφώνα και επιτέθηκε στους Κλαζομένιους» (εκδ. Κάκτος). 12. Βλ. Nagy, G. Pindar s Homer. The Lyric Possession of an Epic Past, (Baltimore 1990), κεφ. 9. Σαπφ. απόσ.85. Για τον Άδωνι, τη δυτικο-σημιτική θεότητα, του οποίου η γιορτή ήταν γνωστή στη Σαπφώ, βλ. Burkert, W. Greek Religion, (Oxford 1985), σελ. 167 και του ιδίου The Orientalizing Revolution: Near Eastern Influence on Greek Culture in the Early Archaic Age, (Cambridge 1992). Η μητέρα του Άδωνι ονομαζόταν Σμύρνη (σμύρνα) και σύμφωνα με την παράδοση, ο Άδωνις γεννήθηκε από τον κορμό της σμύρνας στην οποία μεταμορφώθηκε η μητέρα του επειδή κοιμήθηκε με τον πατέρα του Κινύρα (Οβ. Μετ , ). Yamauchi, E.M. Daniel and Contacts Between the Aegean and the Near East Before Alexander, The Evangelical Quarterly (1981-2), σελ. 39. Ο Akurgal, E. The Early Period and the Golden Age of Ionia, AJA 66.4 (1962), σελ. 372 και 374 κ.ε. αναφέρεται στα πρώιμα μουσικά όργανα με επιρροή από τη Λυδία και στη λατρεία της ανατολικής θεότητας μητέρας-κυβέλης στην αρχαία Σμύρνη. 13. Στο απόσ. 204 του Πινδάρου, η Σμύρνη και οι κάτοικοί της αποκαλούνται «λιπαροί». Πιθανώς να πρόκειται για αναφορά στα πολλά γυμνάσια της πόλης ή ίσως, στον ελεύθερο χρόνο που διέθεταν οι πολίτες ή και στις αθλητικές τους επιδόσεις. 14. Παυσ κ.ε. Chamoux, F. Hellenistic Civilization, (Oxford-Malden 2003), σελ Tritle, L.A. The Greek World in the Fourth Century: From the Fall of the Athenian Empire to the Successors of Alexander, (London-New York 1997), σελ Στράβ Fuller, J.F.C. The Generalship of Alexander the Great, (Da Capo Press 2004), σελ Lund, H.S. Lysimachus. A Study in Early Hellenistic Kingship, (London 1992), σελ. 83, 132, 176, 194. Σχετικά με τη Σμύρνη ως Ευρυδίκεια, βλ. στο ίδιο σελ. 92 και 175. Επίσης, βλ. Chamoux, F. Hellenistic Civilization, (Oxford-Malden 2003), σελ Ramsay, W.M. The Letters to the Seven Churches of Asia, (αν. έκδ., Peabody 1994), κεφ Starr, C.G. A History of the Ancient World 4, (Oxford 1991), σελ. 491 wrote: «Ο νέος βασιλιάς της Περγάμου, Ευμένης Α, φοβόταν πιθανό εγκλωβισμό και προέτρεψε τους πολίτες της Σμύρνης και της Λαμψάκου να κάνουν έκκληση στη Ρώμη για βοήθεια με πρόσχημα ότι και εκείνοι είχαν τρωικές ρίζες». Πρβλ. Στράβ Οι φιλικές σχέσεις της Σμύρνης με την ελληνιστική Συρία καταγράφονται σε επιγραφή στο OGIS 229. Παρόλο που αντιμετώπιζε πιθανή επίθεση από τον Πτολεμαίο το 244 π.χ., η Σμύρνη παρέμεινε πιστή στο Σέλευκο Β. 20. Για το Σέλευκο Β και την «ιερή» Σμύρνη, βλ. OGIS 228. Πρβλ. Τάκ. Χρον Elwyn, S. The Recognition Decrees for the Delphian Soteria and the Date of s Inviolability, JHS 110 (1990), σελ. 177κ.ε. και Champion, C. The Soteria at Delphi: Aetolian Propaganda in the Epigraphical Record, AJPh (1995), σελ. 213κ.ε. 21. Για τον Άτταλο και τη Σμύρνη, βλ. Tibiletti, G. Rome and the Ager Pergamenus: The Acta of 129 BC, JRS 47.1/2 (1957), σελ Αλλά, πρβλ. Cadoux, C.J. Ancient, (Oxford 1938), σελ. 105 σχετικά με την επιγραφή SIG 368. Φαίνεται ότι η Σμύρνη έγινε μέλος της Ιωνικής Συμπολιτείας πριν το 288 π.χ. και ότι στο κείμενο του Βιτρούβιου εμφανιζόταν αρχικά το όνομα Λυσίμαχος, όχι Άτταλος. Επίσης, βλ. Morstein-Marx, R. Hegemony to Empire: The Development of the Roman Imperium in the East from 148 to 62 B.C., (Hellenistic Culture and Society, Berkeley 1996), σελ Για τους πιθανούς λόγους που ώθησαν τον Άτταλο Γ να κληροδοτήσει το βασίλειό του στη Ρώμη, βλ. Kuttner, A. Republican Rome Looks at Pergamon, Δημιουργήθηκε στις 30/6/2017 Σελίδα 12/16

13 Αναγνώστου Ευαγγελία, "", 2005, Εγκυκλοπαίδεια HSCPh 97 (1995), σελ. 157κ.ε. 22. Ο ναός χρονολογείται πριν τη δημιουργία της επαρχίας της Ασίας, Τάκ. Χρον Για τις καλές σχέσεις της Σμύρνης με τη Ρώμη, βλ. Λίβ , , 17.7, 42.2, και Το 196 π.χ. η Σμύρνη και η Λάμψακος ζήτησαν τη βοήθεια της Ρώμης για να αντιμετωπίσουν τον Αντίοχο Γ. Πρβλ. Διόδ.Σίκ Για τον πόλεμο της Μαγνησίας ανάμεσα στους Ρωμαίους και τον Αντίοχο Γ, βλ. Λίβ Badian, E. Rome and Antiochus the Great: A Study in Cold War, CPh 54.2 (1959), σελ. 81κ.ε. Grainger, J.D. The Roman War of Antiochos the Great, (Mnemosyne, Bibliotheca Classica Batava Supplementum, Leiden 2002), κεφ Για τη συνθήκη της Απάμειας, βλ. Στράβ Grainger, J.D. The Roman War of Antiochos the Great, (Mnemosyne, Bibliotheca Classica Batava Supplementum, Leiden 2002). Couvenhes, J.C., Fernoux, H.L. (επιμ). Les Cités grecques et la guerre en Asie Mineure à l époque hellénistique. Actes de la journée d études de Lyon 10 octobre 2003, Collection Perspectives Historiques N 7, (Paris 2004), σελ και Για την επανάσταση του Αριστόνικου εναντίον των Ρωμαίων, βλ. Αίλ. Αριστ Ιουστ Στράβ Κατά τη διάρκεια της επανάστασης, ανάμεσα σε άλλες πόλεις της Ασίας, και η Σμύρνη δήλωσε πίστη προς τη Ρώμη. Βλ. Τάκ. Χρον Επίσης, Magie, D. Roman Rule in Asia Minor, 2 vols, (New York 1975), τόμ.1, σελ. 234 και τόμ. 2, σελ υποσ.7. Morstein-Marx, R. Hegemony to Empire: The Development of the Roman Imperium in the East from 148 to 62 B.C., (Hellenistic Culture and Society, Berkeley 1996), σελ Σχετικά με την αποδοχή του πολιτικού προγράμματος του Μιθριδάτη από τη Σμύρνη, βλ. Magie, D. Roman Rule in Asia Minor, 2 vols, (New York 1975), τόμ. 2 σελ υποσ.34. Morstein-Marx, R. Hegemony to Empire: The Development of the Roman Imperium in the East from 148 to 62 B.C., (Hellenistic Culture and Society, Berkeley 1996), σελ πρβλ. Αππ. Μιθρ. 38-9, 48 και 59. Πλούτ. Σύλλ και Παυσ και 7. Στράβ Στράβ Ο Αίλιος Αριστείδης, που υπήρξε ασθενική φύση, υποτίθεται ότι θεραπεύτηκε από τον Ασκληπιό στη Σμύρνη. Starr, C.G. A History of the Ancient World 4, (Oxford 1991), σελ Για το ρόλο του στο κίνημα της Δεύτερης Σοφιστικής, βλ. Avotins, I. A Reinterpretation of Aelius Aristides K, TAPhA 112 (1982), σελ Millar, F. κ.α. (επιμ.). Rome, the Greek World, and the East: Government, Society, and Culture in the Roman Empire, τόμ. 2, (Chapel Hill 2004), σελ Παλ.Ανθ , 673, 675. Πρβλ. Παλ.Ανθ Feissel, D. Gouverneurs et édifices dans des épigrammes de Smyrne au bas-empire, REG 111 (1988), σελ. 125κ.ε. 30. Pomeroy, S.B. κ.α. Ancient Greece: A Political, Social, and Cultural History, (Oxford 1999), σελ Παυσ Friesen, S.J. Twice Neokoros. Ephesus, Asia and the Cult of the Flavian Imperial Family, (Leiden New York Köln 1993), σελ Jones, A.H.M. The Cities of The Eastern Roman Provinces 2, (London 1971), κεφ. 2. Επίσης, βλ. Δίων Κάσ κ.ε. Σουετ. Αύγ πρβλ. IGR Levick, Β.Μ. Tiberius the Politician (Roman Imperial Biographies, London 1997), σελ Shotter, D. Tiberius Caesar, (Lancaster Pamphlets, London-New York 1993), σελ Νομίσματα με απεικονίσεις του Νέρωνα έχουν βρεθεί στη Σμύρνη, βλ. Gray-Fow, M.J.G. Why the Christians? Nero and the Great Fire, Latomus 57.3 (1998), σελ. 595κ.ε. Keresztes, P. Nero, the Christians and the Jews in Tacitus and Clement of Rome," Latomus 43 (1984), σελ. 404κ.ε. Jones, C. Nero Speaking, HSCPh 100 (2000), σελ Jones, C. An Epigram on Apollonius of Tyana, JHS 100 (1980), σελ Raynor, D.H. Moeragenes and Philostratus: Two Views of Apollonius of Tyana, CQ 34.1 (1984), σελ Burton, G.P. The Addressees of Aelius Aristides, Orations 17K and 21K, CQ 42.2 (1992), σελ Sidebottom, H. Dio of Prussa and the Flavian Dynasty, CQ 46.2 (1996), σελ Φιλόστρ Δημιουργήθηκε στις 30/6/2017 Σελίδα 13/16

14 Αναγνώστου Ευαγγελία, "", 2005, Εγκυκλοπαίδεια 38. Τάκ. Χρον Σέν. Contr Burrell, B. Temples of Hadrian, not Zeus, GRBS 43 (2002/3), υποσ. 39. OGIS Jones, B. W. The Emperor Domitian, (London 1992), σελ Levick, B.M. Domitian and the Provinces, Latomus 41 (1982), σελ Το 92 μ.χ., ο Δομιτιανός επέβαλλε περιορισμούς στη παραγωγή κρασιού. Προκόπ. Per Για τον Απολλώνιο των Τυάνων, βλ. Φιλόστρ Δίων Κάσσ SEG και Ο Σκοπελιανός γεννήθηκε στις Κλαζομενές και παρακολούθησε μαθήματα ρητορικής από τον Νικήτη. Όταν του ζήτησαν να μείνει στο σπίτι του και να διδάσκει, απάντησε «το αηδόνι δεν κελαηδά σε κλουβί». 43. Λίβ, Epit.70. Μακρόβ. Sat Αππ. Hisp Πλίν. Ep Σχετικά με τον αυτοκράτορα Νέρβα, βλ. Δίων Κάσ και Για την επεκτατική πολιτική του Τραϊανού στην Ανατολή, βλ. Millar, F. κ.α. (επιμ.). Rome, the Greek World, and the East: Government, Society, and Culture in the Roman Empire, τόμ. 2, (Chapel Hill 2004), σελ Φιλόστρ. VS1.25. Αργότερα, ο Πολέμων πήγε στη Βιθυνία και έγινε μαθητής του Δίωνα Χρυσόστομου. 47. Birley, A.R. Hadrian : The Restless Emperor (Roman Imperial Biographies), (London 2000), σελ. 169κ.ε. και Boatwright, M.T. Hadrian and the Cities of the Roman Empire, (Princeton 2002). Σελ και Burrell, B. Temples of Hadrian, not Zeus, GRBS 43 (2002/3), σελ Βλ. Boatwright, M.T. Hadrian and the Cities of the Roman Empire, (Princeton 2002), σελ και 144κ.ε. για τις ευεργεσίες του Αδριανού στη Σμύρνη, για τον τίτλο της πόλης «δις νεωκόρος» και για τα Αδριάνεια που γιορτάζονταν στη Σμύρνη. Για κοπές του Καρακάλλα όπου απεικονίζονται τρεις ναοί και η πόλη αποκαλείται «τρις νεωκόρος των Αυγούστων»: BMC Mysia 403, 404. SNG (von Aulock) Για όρους που χρονολογούνται στο 201/2 μ.χ. όπου η Σμύρνη εμφανίζεται ως «πρώτη της Ασίας και δις νεωκόρος των Αυγούστων», βλ. I. 814, 815, BMC Ion. σελ.263 και 277 (σημειώσεις). 50. Sarton, G. Galen of Pergamum, (Lawrence 1954). Bowersock G.W. Greek Sophists in the Roman Empire, (Oxford 1969). 51. Millar, F. The Emperor in the Roman World (31 BC - AD 337), (Ithaca 1977), σελ και Harland, P.H. Associations, Synagogues, and Congregations: Claiming a Place in Ancient Mediterranean Society, (Minneapolis 2003), σελ και Merkelbach, R. Dionysische Vereine in der römischen Kaiserzeit, στο Die Hirten des Dionysos: Die Dionysos-Mysterien der römischen Kaiserzeit und der bukolische Roman des Longus, (Stuttgart 1988). I 652. IEph Για κεφαλή Διονύσου σε κοπές της Σμύρνης αυτοκρατορικών χρόνων, βλ. BMC Jones, C. The Rhodian Oration Ascribed to Aelius Aristides, CQ 40.2 (1990), σελ Millar, F. κ.α. (επιμ.). Rome, the Greek World, and the East: Government, Society, and Culture in the Roman Empire, τόμ. 2, (Chapel Hill 2004), σελ Krier, J. Zum Brief des Marcus Aurelius Caesar an den dionysischen Kultverein von, Chiron 10 (1980), σελ. 449κ.ε. 54. Αίλ.Αριστ. Λόγοι 18, 19 και 20. Ακριβής χρονολόγηση των σεισμών δεν έχει γίνει ακόμη. Βλ. Behr, C.A. Aelius Aristides and the Sacred Tales, (Amsterdam 1968), σελ. 112 υποσ.68 όπως παρατίθεται από τον Burton, G.P. The Addressees of Aelius Aristides, Orations 17K and 21K, CQ 42.2 (1992), σελ Πρβλ. Jones, C. Aelius Aristides. EIS BASILEA, JRS 62 (1972), σελ. 134κ.ε. και Gasco, F. The Meeting between Aelius Aristides and Marcus Aurelius in, AJPh (1989), σελ. 471κ.ε. 55. Wilamowitz-Möllendorf, v. U. Review of Boulanger: Aelius Aristides, Kleine Schriften 3 (1969), σελ Bowersock G.W. Greek Sophists in the Roman Empire, (Oxford 1969). Behr, C.A. Aelius Aristides and the Sacred Tales, (Amsterdam 1968). Δημιουργήθηκε στις 30/6/2017 Σελίδα 14/16