Πολλά χρόνια πριν, στη Προκάμβριο εποχή, τα περισσότερο «σύνθετα» ζώα που κυριαρχούσαν στις θάλασσες ήταν τα ακοιλωματικά. Δεν μπορούσαν εύκολα να

Transcript

1 Ενας σημαντικός χώρος Πολλά χρόνια πριν, στη Προκάμβριο εποχή, τα περισσότερο «σύνθετα» ζώα που κυριαρχούσαν στις θάλασσες ήταν τα ακοιλωματικά. Δεν μπορούσαν εύκολα να προφυλαχθούν, και δεν είχαν τη δυνατότητα να εκμεταλλευτούν το πλούσιο στρώμα ιζήματος που ήταν κοντά στην επιφάνεια του πυθμένα. Όποιο ζώο μπορούσε να αναπτύξει χώρους πλήρεις με υγρά εντός του σώματός του, θα είχε σημαντικό προσαρμοστικό πλεονέκτημα. Θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως ένας υδροστατικός σκελετός και να βελτιώσει την κρυπτική του ικανότητα. Ο απλούστερος και πιθανώς πρώτος τύπος ανάπτυξης κοιλοτήτων γεμάτων με υγρό εντός του σώματος ήταν η διατήρηση του εμβρυικού βλαστόκοιλου, όπως στα ψευδοκοιλωματικά.

2 συνέχεια Αυτό εξελικτικά δεν ήταν η καλύτερη λύση, γιατί τα όργανα θα μπορούσαν να χαθούν εντός του σωματικού κοιλώματος. Ορισμένοι οργανισμοί που προέρχονται από προκάμβριους ακοιλωματικούς προγόνους ανέπτυξαν μια περισσότερο «κομψή» διάταξη: ένα χώρο γεμάτο με υγρό μεταξύ του μεσοδέρματος το κοίλωμα. Αυτό σημαίνει ότι ο χώρος σχετίζονταν με το μεσόδερμα και τα όργανα αναρτώνταν από μεσοδερμικές μεμβράνες, το μεσεντέριο. Το κοίλωμα εξυπηρετούσε όχι μόνο ως ένας αποδοτικός υδροστατικός σκελετός με κυκλικούς και επιμήκεις μυς στο σωματικό τοίχωμα που δρουν ανταγωνιστικά, αλλά μια περισσότερο σταθερή διευθέτηση οργάνων και με λιγότερο συνωστισμό. Η ανάπτυξη του κοιλώματος ήταν ένα μεγάλο βήμα στην εξέλιξη μεγαλύτερων και περισσότερο σύνθετων μορφών. Όλες οι ταξινομικές ομάδες που ακολουθούν ανήκουν στα κοιλωματικά ζώα.

3 Phylum Mollusca Φύλο Μαλάκια

4 Adapted from Lesser Known Protostome Phyla. SICB J.R. Garey. Porifera Cnidaria Ctenophora Platyhelminthes Gastrotricha Gnathostomulida Cycliophora Rotifera Annelida Mollusca Sipuncula Nemertea Bryozoa Brachiopoda Phoronida Arthropoda Onychophora Tardigrada Nematomorpha Nematoda Priapulida Kinorhyncha Loricifera Echinodermata Hemichordata Chordata

5 Echinodermata Uniramia Vertebrata Nematoda Protochordata Hemichordata Apicomplexa Actinopoda Ciliophora Euglenozoa Rhizopoda Granuloreticulosa Crustacea Chelicerata Priapulida Kinorhyncha Loricifera Annelida Mollusca Bryozoa Brachiopoda Phoronida Platyhelminthes Rotifera Cnidaria Porifera

6 Echinodermata Vertebrata Protochordata Hemichordata Apicomplexa Actinopoda Ciliophora Euglenozoa Rhizopoda Granuloreticulosa Brachiopoda Phoronida Annelida Mollusca Uniramia Crustacea Chelicerata Bryozoa Platyhelminthes Rotifera Nematoda Priapulida Kinorhyncha Loricifera Cnidaria Porifera

7 Echinodermata Vertebrata Other Chordata Hemichordata Other pseudocoelomates Nematoda Mesozoa Sarcomastigophora Ciliophora Apicomplexa Microspora Lophophores Arthropoda Uniramia Chelicerata Crustacea Annelida Mollusca Nemertea Platyhelminthes Ctenophora Cnidaria Placozoa Porifera Myxozoa

8 Porifera Platyhelmithes Mollusca Arthropoda Echinodermata Hemichordata Cnidaria Nemertea Annelida Lophophores Chordata Pseudocoelomates Μαλάκια και Δακτυλιοσκώληκες έχουν τροχοφόρες λάρβες. Και τα δυο φύλα φαίνεται ότι προέκυψαν από πλατυέλμινθες Protozoans

9 Αριθμός ειδών Arthropoda Mollusca Chordata Platyhelminthes Nematoda Annelida Porifera Echinodermata Other Sarcomastigophora Apicomplex Ciliophora

10 Τι σημαίνει μαλάκια; Ζώα με μαλακό σώμα Αν και τα περισσότερα καλύπτονται με σκληρό κέλυφος

11 Ποικιλότητα μαλακίων Μύδια Στρείδια Πεταλίδες Σαλιγκάρια Χταπόδια Σουπιές Καλαμάρια

12 Ποικιλότητα μαλακίων

13 Ποικιλότητα μαλακίων

14 Ποικιλότητα μαλακίων

15 Ποικιλότητα μαλακίων

16 Ποικιλότητα μαλακίων

17 Ποικιλότητα μαλακίων

18 Ποικιλότητα μαλακίων

19 Phylum. Mollusca Class. Caudofoveata Class. Solenogastres (Παλαιότερα οι δυο παραπάνω κλάσεις αποτελούσαν τα Aplacophora) Class. Monoplacophora Class. Polyplacophora Class. Scaphopoda Class. Gastropoda Class. Bivalvia Class. Cephalopoda

20 Γενικά χαρακτηριστικά Μαλακίων Αμφίπλευρη συμμετρία ασυμμετρία (γαστερόποδα) Δεν εμφανίζουν μεταμέρια Το κοίλωμα έχει περιοριστεί (περιβάλλει την καρδιά) Το σωματικό τοίχωμα είναι μαλακό και μυώδες (μαλάκια) Το κοιλιακό σωματικό τοίχωμα έχει μετατραπεί σε μυώδες όργανο που εξυπηρετεί την κίνηση (πόδι, πόδας) Το νωτιαίο σωματικό τοίχωμα σχηματίζει πτυχή ή πτυχές (μανδύας) Ο μανδύας εκκρίνει το κέλυφος Πεπτικός σωλήνας καλά ανεπτυγμένος Στοματική κοιλότητα εφοδιασμένη με ξύστρο (radula) Συνήθως αναπνέουν με κτενίδια (βράγχια) Καρδιά : 1 κοιλία 1-4 κόλπους Αίμα : αιμοχρωστική αιμοκυανίνη, αιμογλοβίνη, ερυθροκρουονίνη

21 Γενικά χαρακτηριστικά Μαλακίων Νευρικό σύστημα: περιοισοφαγικός δακτύλιος και δυο ζεύγη νευρικών σχοινιών, ένα στον πόδα και ένα στα σπλάχνα και το μανδύα 3-5 ζεύγη νευρικών γαγγλίων Τα εγκεφαλικά τα ποδικά και τα σπλαχνικά γάγγλια σχηματίζουν δυο τρίγωνα δεξιά και αριστερά του πεπτικού σωλήνα Αισθητήρια όργανα Στατοκύστεις για ισορροπία Οφθαλμοί για όραση Κεραίες για αφή Χημειοϋποδοχείς για γεύση, όσφρηση

22 Προέλευση των Μαλακίων? Πρόγονος με μορφή πλατυέλμινθα με κέλυφος στη ραχιαία επιφάνεια, βλεφαρίδες στη κοιλιακή.

23 Προέλευση των Μαλακίων? Κέλυφος άρχισε να σχηματίζεται στη ραχιαία επιφάνεια βλεφαρίδες στη κοιλιακή και ραχιαιοκοιλιακοί μυς

24 Προέλευση των Μαλακίων? Γονάδες και απεκκριτικοί πόροι άρχισαν να σχηματίζονται στην μανδιακή κοιλότητα.

25 Προέλευση των Μαλακίων? Κτενίδια άρχισαν να εμφανίζονται στην μανδιακή κοιλότητα.

26 Υποθετικός τυπικός πρόγονος των μαλακίων Περικαρδιακή κοιλότητα Γονάδα Ράντουλα Μετανεφρίδιο Μανδιακή κοιλότητα Κτενίδιο Στόμαχος και πεπτικοί αδένες Πόδας

27 Βλεφαριδωτός κοιλιακός πόδας

28 Ο μανδύας καλύπτει τα εσωτερικά όργανα

29 Έκκριση του κελύφους

30 Κτενίδιο (Αναπνοή)

31 Πλήρης πεπτικός σωλήνας

32 Ζεύγος νευρικών χορδών

33 Radula (ξύστρο)

34 Κοιλωμα - μετανεφρίδια

35 Radula Μεμβράνη ξύστρου Οδοντοφόρο Δόντι

36 Δομή Ράντουλας Μυς Ράντουλας Ράντουλα Οδοντοφόρα Μυς οδοντοφόρων Στόμα

37 Πεπτικός σωλήνας Μαλακίων Πεπτικός αδένας Στύλος Οισοφάγος Σάκος Βλεφαριδωτή περιοχή Έντερο

38 Περικαρδιακή κοιλότητα Αρτηρία Περικαρδιακή κοιλότητα Κόλπος Κοιλία Αρτηρία Κτενίδιο Μανδυακή κοιλότητα

39 Απεκκριτικό και αναπαραγωγικό σύστημα Περικαρδιακή κοιλότητα Γονάδα Ουρογεννητικός αγωγός Ουρογεννητικός πόρος Νεφρίδιο Νεφριδιακός αγωγό Νεφριδιοπόρος Μανδυακή κοιλότητα

40 Κέλυφος Περιόστρακο Εξωτερικό πρισματικό στρώμα Εσωτερικό μαργαριτοφόρο στρώμα Επιθήλιο μανδύα Λοβοί μανδύα Το κέλυφος εκκρίνεται από την εξωτερική επιφάνεια του μανδύα

41 Σχηματισμός μαργαριταριού Περιόστρακο Πρισματικό στρώμα Μαργαριτοφόρο στρώμα Σχηματιζόμενο μαργαριτάρι Επιθήλιο

42 Veliger larva Κέλυφος Μεταφρίδιο Πέπλο Στόμαχος Πεπτικός σωλήνας Πόδας Οισοφάγος

43 Ταξινομικές ομάδες

44 Aplacophora Βραγχιακή αναδίπλωση Στόμα Ποδική αύλακα Ποδική κοιλότητα

45 Monoplacophora Στόμα Νευρική χορδή Κόλπος Έδρα Νεφρίδιο Κτενίδιο Γονάδα Ποδικός απαγωγός μυς Ζωα αρχαϊκά θαλάσσια υπάρχουν μόνο 12 είδη σε μεγάλα βάθη Παρουσιάζουν μεταμέρεια

46 Monoplacophora Στόμα Πόδας Κτενίδιο Μανδύας Έδρα Κέλυφος Το πρώτο ζωντανό άτομο βρέθηκε το Υπάρχουν πολλά είδη σε απολιθώματα

47 Nepolina sp.

48 Polyplacophora

49 Lepidochiton cinereus

50 Polyplacophora Στόμα Μανδυακή κοιλότητα Κτενίδιο Πόδας Έδρα

51 Polyplacophora Πεπτικός αδένας Στόμα Στόμαχος Γονάδα Περικαρδιακή κοιλότητα Νεφρίδιο Έδρα

52 Bivalvia Δίθυρα

53 Εσωτερική οργάνωση Ελαστικός σύνδεσμος Προσαγωγός μυς Κτενίδιο Σίφωνας εξόδου Πόδας Σίφωνας εισόδου

54 Ανατομία Μετανεφρίδιο Περικαρδιακή κοιλότητα Καρδιά Έντερο Στόμαχος Σίφωνας εξόδου Σίφωνας εισόδου Έντερο Γονάδα

55 Ανατομία Δίθυρου Πεπτικός αδένας Στόμαχος Εξοδος Εισοδος Εντερο Γονάδα

56 Ανατομία Δίθυρου Περικαρδιακή κοιλότητα Καρδιά Έντερο Έξοδος Είσοδος

57 Ανατομία Δίθυρου Μετανεφρίδιο Περικαρδιακή κοιλότητα καρδιά Εντερο Εξοδος Είσοδος Γονάδα

58 Clam Κτενίδιο

59 Κτενίδιο Σύνδεσμος μεταξύ βραγχίων Εκροή νερού Πόροι Αιμοφόρα αγγεία Πρόσθιες βλεφαρίδες

60 Κυκλοφορικό σύστημα Αρτηρία Περικαρδιακή κοιλότητα Καρδιά Κοιλία Αρτηρία Πόδας Κτενίδιο

61 Κίνηση

62 Freshwater clam Rhodeus sericeus

63 Gastropoda

64 Σπειροειδής περιέλιξη Έδρα Πέπλο Στόμα Πόδας

65 Σπειροειδής περιέλιξη Στόμα Καρδιά Έδρα Κτενίδιο Μανδυακή κοιλότητα Στόμα Μανδυακή κοιλότητα Κτενίδιο Έδρα Καρδιά

66 Gastropod shells Κορυφαία απόληξη Σπείρα Συρραφή Columella Άνοιγμα

67 Snail Κέλυφος Έδρα Πόδας Επίπωμα, επίφραγμα Κεραίες (οφθαλμικοί μίσχοι) Κεραίες Στόμα Γεννητικός πόρος

68 Snail Πεπτικό σύστημα Πεπτικός αδένας Έντερο Έδρα Οισοφάγος Σιελογόνοι αδένες Στόμα

69 Αναπαραγωγή Ερμαφρόδιτου γαστερόποδου (Helix sp. Stylomatophora, Pulmonata) Γονάδα Ερμαφροδιτικός αγωγός Σπερματική κύστη Λευκοματογόνος αδένας Σπερματαγωγός και ωαγωγός Βλεννογόνοι αδένες Θήκη ακοντίου Πέος Κόλπος Γεννητικός πόρος

70 Snail Αναπαραγωγικός σύστημα Μαστίγιο ερματικός αγωγός Ωαγωγός Ερμαφροδιτικός αγωγός Λευκοματογόνος αδένας Όχις Ωοθήκη Κόλπος Πέος Βλεννογόνος αδένας Θήκη ακοντίου Σπερματική κύστη

71 Τι μπορεί να είναι αυτό ; Το πέος από ένα ενδημικό είδος χερσαίου γαστερόποδου που ζει στις Azores

72 Cephalopoda

73

74 Χρωματισμοί της Σουπιάς

75

76

77 Eledone moschata

78 Loligo vulgaris

79 Cephalopoda Εμπρόσθια επιφάνεια Δεξιά Κοιλιακή Ραχιαία Αριστερή

80 Cephalopoda Συλληπτήριος βραχίονας Βραχίονας Σίφωνας Μανδυακή σχισμή Οφθαλμός Πτερύγιο

81 Cephalopod Ανταλλαγή αερίων κέλυφος Καρδιά Σίφωνας Κτενίδιο Βραγχιακή καρδιά

82 Πεπτικό σύστημαμα Σιαγώνα Ράντουλα Σιελογόνοι αδένες Πεπτικός αδένας (Συκώτι) Έδρα Μελανοφόρος σάκος έντερο Παγκρεας Στόμαχος Έντερο (τυφλό)

83 Cephalopoda male Πέος Όρχις Εκτοκοτύλη

84 Cephalopod female Επικουρικοί αδένες Ωοθήκη με αβγά Ωοκολλαγόνος αδένας Γεννητική οπή

85 Cephalopod νευρικό σύστημα Πρόσθια νεύρα Οφθαλμικός βολβός Οπτικός λοβός Στατοκύστη Υποφαρυγγική περιοχή Υπερφαρυγγική περιοχή Οισοφάγος Βραγχιακά νεύρα προς τους βραχίονες

86 Δομή ματιού κεφαλόποδου Αμφιβληστροειδής χιτώνας Οπτικό νεύρο Ίριδα Φακός Κερατοειδής χιτώνας

87 Octopus vulgaris Νεαρό άτομο ηλικίας μιας ημέρας. Εκκολάφθηκε στο Mote Marine Aquarium τον Οκτώβριο του Μήκος 2.2 mm. Χρειάστηκαν 38 ως 45 ημέρες πλαγκτονικής διαβίωσης πριν days εγκατασταθεί στον πυθμένα. Διακρίνονται οι τρεις καρδιές!!!!.

88 Scaphopoda Γονάδα Μανδιακή κοιλότητα Πεπτικός αδένας Εδρα Στόμα Πόδας Στόμαχος Νημάτια Προσκολητικός ιστός

89 Γαστερόποδα - Opisthobranchia

90 Geitodoris planata Archidoris pseudoargus

91 Για να δούμε τι μάθαμε! Ποια από τα παρακάτω χαρακτηριστικά συναντώνται μόνο στα μαλάκια; a) Ράντουλα b) Κέλυφος από ανθρακικό ασβέστιο c) Νεφρίδια

92 Για να δούμε τι μάθαμε! Ποια από τις παρακάτω κλάσεις δεν έχουν ράντουλα; a) Scaphopoda b) Bivalvia c) Cephalopoda

93 Για να δούμε τι μάθαμε! Argonauta argo Linnè, 1758 Τι μπορεί να προσφέρει αυτό το κέλυφος; a) Προστασία από θηρευτές b) Χώρο απόθεσης αβγών c) Βοήθεια στη πλεύση

94 Για να δούμε τι μάθαμε! Τα μάτια των κεφαλόποδων και των σπονδυλωτών παρουσιάζουν σημαντικές ομοιότητες μεταξύ τους. Πως λέγεται η εξελικτική διαδικασία που οδήγησε στην ανάπτυξη αυτή της ομοιότητας; a) Παράλληλη εξέλιξη b) Συγκλίνουσα εξελικτική πορεία c) Αποκλίνουσα εξελικτική πορεία

95 Για να δούμε τι μάθαμε! Ποιο από τα παρακάτω θα μπορούσε να θεωρηθεί σαν προσαρμοστικός μηχανισμός στην εντός κελύφους διαβίωση των μαλακίων; a) Η αύξηση του μεγέθους των βραγχίων b) Η ανάπτυξη του σίφωνα c) Η παρουσία του πόδα