Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης

Transcript

1 Π325 Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης Νεοελληνική Γλώσσα Β Δημοτικού Τίτλος: «Το δικό μας λεξικό» Συγγραφή: ΓΟΥΡΝΙΚΗ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ Εφαρμογή: ΛΑΓΟΥΡΗ ΜΑΡΙΝΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Θεσσαλονίκη 2015

2 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS (κωδ 5175), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι Ν ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π325 Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ Υπεύθυνοι υπο-ομάδας εργασίας γλώσσας πρωτοβάθμιας: Κώστας Ντίνας & Σωφρόνης Χατζησαββίδης ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα ΤΚ Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ: , Φαξ: , centre@komvosedugr Σελίδα 2 από 29

3 Α ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Τίτλος Το δικό μας λεξικό Εφαρμογή σεναρίου Λάγουρη Μαρίνα Δημιουργία σεναρίου Γουρνίκη Μαργαρίτα Διδακτικό αντικείμενο Νεοελληνική Γλώσσα Τάξη Β Δημοτικού Σχολική μονάδα Πρότυπο Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Χρονολογία Από ως Διδακτική/θεματική ενότητα Γλώσσα Β Δημοτικού, τεύχος β, ενότητα 11: «Τι βιβλίο είναι αυτό;» Διαθεματικό Όχι Χρονική διάρκεια Για την εφαρμογή του σεναρίου απαιτήθηκαν 11 διδακτικές ώρες Χώρος Σελίδα 3 από 29

4 Ι Φυσικός χώρος Εντός σχολείου: αίθουσα διδασκαλίας, εργαστήριο Πληροφορικής ΙΙ Εικονικός χώρος: διαδικτυακά λεξικά Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή Οι μαθητές θα πρέπει να έχουν μια βασική εξοικείωση με τη χρήση του υπολογιστή, να γνωρίζουν να ανοίγουν και να κλείνουν αρχεία, να γράφουν στον κειμενογράφο, να αντιγράφουν και να επικολλούν επιλεγμένα κείμενα και εικόνες, να χρησιμοποιούν με ευχέρεια το ποντίκι, να γνωρίζουν τη βασική χρήση του αρχείου παρουσιάσεων και να περιηγούνται στο διαδίκτυο Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να είναι εξοικειωμένος με τη χρήση των λειτουργιών του υπολογιστή, με τη χρήση του διαδικτύου και των διαδικτυακών λεξικών που προτείνονται στο σενάριο καθώς και με τα δύο βασικά προγράμματα του office: τον κειμενογράφο και το αρχείο παρουσιάσεων Το σενάριο υλοποιείται στη σχολική τάξη στην οποία απαιτείται η ύπαρξη ενός βιντεοπροβολέα και στο εργαστήριο Πληροφορικής του σχολείου το οποίο είναι διαμορφωμένο κατάλληλα για να είναι δυνατή η εργασία των ομάδων στους Η/Υ Για την εφαρμογή του σεναρίου απαιτείται η ύπαρξη Η/Υ ισάριθμων με τις ομάδες εργασίας των μαθητών, η εγκατάσταση σε αυτούς των λογισμικών και η σύνδεσή τους με το διαδίκτυο Εφαρμογή στην τάξη Το συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη Το σενάριο στηρίζεται Γουρνίκη Μαργαρίτα, «Το δικό μας λεξικό», Νεοελληνική γλώσσα, Β Δημοτικο Το σενάριο αντλεί Το σενάριο είναι πρωτότυπο στη σύλληψη Σελίδα 4 από 29

5 Β ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ/ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στο σενάριο «Το δικό μας λεξικό» οι μαθητές εξοικειώνονται με τη χρήση του έντυπου και ψηφιακού Εικονογραφημένου Λεξικού Α, Β, Γ Δημοτικού, των διαδικτυακών λεξικών Λεξικό Νεοελληνικής Γλώσσας Α Γ Δημοτικού και Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (Τριανταφυλλίδη), καθώς και με το γλωσσικό εργαλείο «Λεξισκόπιο» Μαθαίνουν να αναζητούν γρήγορα και αποτελεσματικά τις λέξεις που τους ενδιαφέρουν, να διακρίνουν τους ορισμούς από τα παραδείγματα και να βρίσκουν συνώνυμα και αντίθετα Γ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο Ένα από τα βασικότερα εργαλεία που χρησιμοποιούμε στη διδασκαλία της γλώσσας είναι το λεξικό Για να εξοικειωθούμε με τη χρήση του και τη γρήγορη αναζήτηση λέξεων, υπάρχουν αρκετές στρατηγικές, διαφορετικές για κάθε είδος λεξικού (έντυπο, ψηφιακό, διαδικτυακό) Στόχος του σεναρίου είναι να βοηθήσει τους μαθητές να κατανοήσουν τη χρηστική αξία του και να μάθουν στρατηγικές γρήγορης και αποτελεσματικής αναζήτησης πληροφοριών Πιο αναλυτικά οι στόχοι παρουσιάζονται παρακάτω Δ ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις, πρότυπα, στάσεις ζωής Οι μαθητές/-τριες επιδιώκεται: να γνωρίσουν διάφορα λεξικά (έντυπα, ψηφιακά, διαδικτυακά) να εξοικειωθούν με τη χρήση των διαδικτυακών λεξικών Σελίδα 5 από 29

6 να μάθουν να βρίσκουν τον ορισμό, παραδείγματα και τα συνώνυμα ή/και τα αντίθετα λέξεων από διαφορετικές πηγές να μάθουν να αναζητούν τις πληροφορίες που χρειάζονται από διαφορετικούς ιστότοπους να μάθουν να συνεργάζονται για την ολοκλήρωση μιας δραστηριότητας να μάθουν να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά ένα λεξικό Γνώσεις για τη γλώσσα Οι μαθητές/τριες επιδιώκεται: να μάθουν να διακρίνουν τους ορισμούς από τα παραδείγματα να μάθουν να γράφουν τον ορισμό μιας λέξης να μάθουν να γράφουν παραδείγματα χρήσης μιας λέξης στον λόγο να εξοικειωθούν με την αλφαβητική ταξινόμηση να μάθουν να αναζητούν γρήγορα λέξεις να εξοικειωθούν με τη χρήση των επιθέτων να εξοικειωθούν με την κλιτική μορφή των λέξεων να αποκτήσουν νέο λεξιλόγιο να μάθουν να διατυπώνουν μια ιδέα με σαφήνεια να μάθουν να αναγνωρίζουν τα σύμβολα ενός λεξικού να καλλιεργήσουν τον προφορικό τους λόγο να καλλιεργήσουν τον γραπτό τους λόγο να μάθουν να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά, γρήγορα και σωστά ένα λεξικό Γραμματισμοί Οι μαθητές/-τριες επιδιώκεται: να εξοικειωθούν με τη χρήση του κειμενογράφου του office Σελίδα 6 από 29

7 να εξοικειωθούν με τη χρήση του αρχείου παρουσιάσεων του office να μάθουν να δημιουργούν ένα αρχείο παρουσιάσεων για συγκεκριμένο σκοπό να μάθουν να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά ένα διαδικτυακό λεξικό να δημιουργήσουν ένα λεξικό Διδακτικές πρακτικές Διερευνητική Ανακαλυπτική μάθηση και Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία Ε ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Αφετηρία Αφετηρία για την εφαρμογή του σεναρίου ήταν οι στόχοι της 11 ης ενότητας «Τι βιβλίο είναι αυτό;» του βιβλίου Γλώσσας Β Δημοτικού, σύμφωνα με τους οποίους οι μαθητές θα πρέπει να μάθουν να αναζητούν γρήγορα λέξεις στο λεξικό τους, να ξεχωρίζουν τους ορισμούς από τα παραδείγματα, να φτιάχνουν ορισμούς, να φτιάχνουν το δικό τους λεξικό κά Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο Το σενάριο συνδέεται με την 11 η ενότητα του βιβλίου της Γλώσσας «Τι βιβλίο είναι αυτό;», αλλά και με όλες τις ενότητες του βιβλίου της Γλώσσας, στις οποίες είναι απαραίτητη η χρήση λεξικού Αξιοποίηση των ΤΠΕ Στο διδακτικό σενάριο αξιοποιούνται: το αρχείο Παρουσιάσεων του office, για τη δημιουργία λεξικού και την εφαρμογή δραστηριοτήτων από τους μαθητές ο κειμενογράφος του office, για τα φύλλα εργασιών συγκεκριμένα διαδικτυακά λεξικά ως πηγή εύρεσης και άντλησης πληροφοριών Σελίδα 7 από 29

8 Κείμενα Κείμενο «λύκος» από την ενότητα του ψηφιακού σχολείου, «Να σου πω τι έμαθα;» (Β Δημοτικού, γ τεύχος Γλώσσας) Ιστοσελίδες Βικιπαίδεια, ελεύθερη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια text2mindmap, διαδικτυακό λογισμικό για εννοιολογική χαρτογράφηση Λεξικά Βικιλεξικό, ελεύθερο διαδικτυακό λεξικό Το μικρό μου λεξικό 1,2,3,4, ΕΚΠΑ: Κέντρο Διαπολιτισμικής Αγωγής, Αθήνα:2007, ψηφιακή βιβλιοθήκη Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης Εικονογραφημένο Λεξικό: Λέξεις και Εικόνες, ΕΚΠΑ: Κέντρο Διαπολιτισμικής Αγωγής, Αθήνα: 2004, ψηφιακή βιβλιοθήκη Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης Εικονογραφημένο Λεξικό Α, Β, Γ Δημοτικού, από το ψηφιακό σχολείο Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (Τριανταφυλλίδη), από την «Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα» του Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας Λεξικό Α - Γ Δημοτικού, από το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας Λεξισκόπιο, διαδικτυακό γλωσσικό εργαλείο Φύλλα εργασιών 1 ο φύλλο εργασιών 2 ο φύλλο εργασιών 3 ο φύλλο εργασιών Σελίδα 8 από 29

9 Διδακτική πορεία/στάδια/φάσεις 1η & 2η διδακτική ώρα (Εργασία ολομέλεια ομάδες) Αφορμή για την εφαρμογή του σεναρίου στάθηκε ο τίλος της ενότητας, «Τι βιβλίο είναι αυτό;» (βιβλίο Γλώσσας Β Δημοτικού, β τεύχος), καθώς και ο προοργανωτής της ενότητας (όπ, σ 24), όπου ζητήθηκε από τους μαθητές να αναγνωρίσουν οπτικά μια σελίδα λεξικού Η εκπαιδευτικός πρόβαλε τη σελίδα του βιβλίου με τη χρήση του βιντεοπροβολέα και ζήτησε από τους μαθητές πρώτα να παρατηρήσουν προσεχτικά τις δύο σελίδες που εικονίζονται στη συγκεκριμένη σελίδα και μετά να αναγνωρίσουν και να πουν τις ομοιότητες και τις διαφορές τους Οι μαθητές εύκολα αναγνώρισαν ότι πρόκειται για εικόνες βιβλίων και ότι η πρώτη δείχνει ένα κείμενο όπως αυτά που διαβάζουνε στο βιβλίο της Γλώσσας με τη διαφορά ότι οι εικόνες του είναι ασπρόμαυρες, δεν έχουν χρώμα όπως είπαν χαρακτηριστικά Για τη δεύτερη εικόνα μερικοί μαθητές είπαν ότι πρόκειται για λεξικό ενώ άλλοι διαφώνησαν γιατί δε μοιάζει με το δικό τους, όπως είπαν Μια μαθήτρια ανέφερε ότι στο σπίτι τους έχουν ένα μεγάλο λεξικό που είναι όπως αυτό της εικόνας, με μικρά και πυκνά γράμματα και χωρίς εικόνες Συμφώνησαν και δύο ακόμη μαθητές καθώς θυμήθηκαν πως είχαν ξαναδεί τέτοιο λεξικό Στο σημείο αυτό η εκπαιδευτικός έδωσε περισσότερες εξηγήσεις και ανέφερε ότι υπάρχουν πολλά είδη έντυπων λεξικών, τσέπης, πολύτομα, εικονογραφημένα κα Ένας μαθητής είπε πως στο σπίτι του παππού του είδε ένα μεγάλο λεξικό με πολλούς τόμους που είχε μέσα Σελίδα 9 από 29

10 όλα τα ζώα Αυτή η αναφορά έδωσε την ευκαιρία στην εκπαιδευτικό να εισάγει την έννοια της εγκυκλοπαίδειας και να γίνει συζήτηση στην ολομέλεια για τις διαφορές που έχουν τα λεξικά, οι εγκυκλοπαίδειες και τα υπόλοιπα βιβλία Οι μαθητές, ενώ γνώριζαν και είχαν ξεφυλλίσει λεξικά και βιβλία, δεν είχαν έρθει σε επαφή με εγκυκλοπαίδειες και μάλιστα μερικοί μαθητές ανέφεραν ότι δεν είχαν δει ποτέ εγκυκλοπαίδειες Η εκπαιδευτικός στη συνέχεια αναφέρθηκε στο γεγονός ότι υπάρχουν και ψηφιακές εγκυκλοπαίδειες όπως τα ψηφιακά λεξικά και βιβλία τα οποία γνώριζαν οι μαθητές, καθώς είχαν ασχοληθεί κατά την εφαρμογή προηγούμενων σεναρίων και πρόβαλε με τον βιντεοπροβολέα τις αρχικές σελίδες των ιστότοπων: Βικιπαίδεια (ελεύθερη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια) και Βικιλεξικό (ελεύθερο διαδικτυακό λεξικό) Έγινε μια πρώτη παρατήρηση και συζήτηση για τις ομοιότητες και διαφορές που έχουν οι δυο ιστοσελίδες Οι μαθητές ανέφεραν και το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (Τριανταφυλλίδη), το οποίο γνώριζαν και η εκπαιδευτικός τους πρότεινε να παρατηρήσουν και να αναφέρουν ποιες διαφορές πιστεύουν ότι έχουν τα δύο λεξικά Καθώς οι μαθητές είχαν διαφορετικές απόψεις τις οποίες υποστήριζαν, η εκπαιδευτικός πρότεινε να επιλέξουν και να αναζητήσουν ένα ζώο, το ίδιο και στα τρία λεξικά καθώς και στη Βικιπαίδεια Οι μαθητές χωρίστηκαν σε ομάδες και αναζήτησαν το άλογο Η πρώτη ομάδα στο Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής, η δεύτερη στο Βικιλεξικό, η τρίτη στο έντυπο λεξικό τους, δηλαδή Σελίδα 10 από 29

11 στοεικονογραφημένο Λεξικό Α, Β, Γ Δημοτικού, που τους δόθηκε στην αρχή της Α τάξης, και η τέταρτη στη Βικιπαίδεια (1 ο φύλλο εργασίας) Όταν τελείωσαν όλες οι ομάδες την αναζήτησή τους, παρουσίασε η κάθε ομάδα στην ολομέλεια και ακολούθησε συζήτηση Με την ενθάρρυνση της εκπαιδευτικού οι μαθητές ανακάλυψαν εστιάζοντας στον πίνακα των περιεχομένων της κάθε σελίδας τόσο τις ομοιότητες όσο και τις διαφορές μεταξύ τους Ανέφεραν ότι στη Βικιπαίδεια είδαν την προέλευση, την περιγραφή, τα είδη, τις συνήθειες, τι τρώει πού ζει το άλογο, στο Βικιλεξικό τη λέξη άλογο, την ετυμολογία της τι σημαίνει, πώς κλίνεται, τις σύνθετες λέξεις που σχηματίζονται με τη λέξη άλογο Ενώ για το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής ανέφεραν ότι έχει πολλές πληροφορίες, αλλά είναι γραμμένες «κολλητά μεταξύ τους», περιγράφει μόνο με λίγα λόγια το άλογο, δεν έχει εικόνες, ούτε γράφει πώς κλίνεται Σελίδα 11 από 29

12 3η & 4η διδακτική ώρα (Εργασία ολομέλεια ομάδες) Το δεύτερο διδακτικό δίωρο ξεκίνησε με την ερώτηση της εκπαιδευτικού προς την ολομέλεια: «Το προηγούμενο δίωρο διερευνήσαμε διαφόρων ειδών λεξικά, έντυπα και ψηφιακά Τι θα λέγατε, τώρα, ότι περιέχει ένα λεξικό και ποια πιστεύετε πως είναι η χρησιμότητά του;» Αξιοποιώντας τις προηγούμενες γνώσεις και τις εμπειρίες τους από τα λεξικά, όλοι σχεδόν οι μαθητές και με την προτροπή της εκπαιδευτικού πήραν τον λόγο και διατύπωσαν τις σκέψεις τους Έγινε συζήτηση στην οποία έγινε φανερό πως οι μαθητές είχαν κατανοήσει την ιδιαίτερη χρησιμότητα που έχει το κάθε είδος λεξικού Η εκπαιδευτικός προέτρεψε τους μαθητές να αναζητήσουν τη λέξη λεξικό στο Βικιλεξικό και να διαβάσουν τη σημασία της Την αναζήτηση ανέλαβαν δύο μαθητές που αναζήτησαν και διάβασαν στην ολομέλεια τον ορισμό που βρήκαν σύμφωνα με τον οποίο, λεξικό είναι «το βιβλίο που συστηματικά συγκεντρώνει και ταξινομεί λέξεις σε αλφαβητική ή άλλη σειρά, παρέχοντας και ποικίλες πληροφορίες (γραμματικές, συντακτικές, ερμηνευτικές, ετυμολογικές κλπ)» Η εκπαιδευτικός συμπλήρωσε ότι τα λεξικά τα συναντούμε σε έντυπη, ψηφιακή και διαδικτυακή μορφή Δύο μαθητές ανέφεραν ότι τα έντυπα λεξικά τα χρησιμοποιούμε όταν δεν έχουμε υπολογιστή ή δεν μπορούμε να συνδεθούμε στο ίντερνετ Στο σημείο αυτό η εκπαιδευτικός πρόβαλλε στον βιντεοπροβολέα το Εικονογραφημένο Λεξικό Α, Β, Γ Σελίδα 12 από 29

13 Δημοτικού του ψηφιακού σχολείου και ζήτησε από τους μαθητές να συγκρίνουν το εξώφυλλο του έντυπου λεξικού με το εξώφυλλο του ψηφιακού (όνομα, συγγραφείς, εκδόσεις, εικόνα κά) Οι μαθητές παρατήρησαν και ανέφεραν πως είναι το ίδιο ακριβώς λεξικό και με τη βοήθεια της εκπαιδευτικού κατανόησαν την έννοια του ψηφιακού και διαδικτυακού λεξικού Τη δεύτερη ώρα οι μαθητές δούλεψαν ομαδικά και χρησιμοποιώντας το text2mindmap, εργαλείο εννοιολογικής χαρτογράφησης, συμπλήρωσαν διαδικτυακά έναν εννοιολογικό χάρτη που αναπαριστάνει γνώσεις που είχαν σχετικά με το τι βρίσκουμε σε ένα λεξικό 5η & 6η διδακτική ώρα (Εργασία ολομέλεια ομάδες) Σελίδα 13 από 29

14 Στόχος του διδακτικού δίωρου ήταν να εξοικειωθούν οι μαθητές με τη χρήση του Εικονογραφημένου Λεξικού Α, Β, Γ Δημοτικού, στην έντυπη και ψηφιακή του μορφή Με τη χρήση του 2 ου φύλλου εργασίας οι μαθητές γνώρισαν τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν στο λεξικό, έμαθαν την ιστορία τους, αναζήτησαν μέσα στις σελίδες του λεξικού τους τις προτάσεις-παραδείγματα που συνδέονται με τη ζωή των προσώπων αυτών και έγραψαν τα δικά τους παραδείγματα Στην τελευταία εργασία του φύλλου έμαθαν να αναγνωρίζουν και να χρησιμοποιούν τα σύμβολα που χρησιμοποιεί το λεξικό, και έτσι διευκολύνθηκαν στο να διακρίνουν τους ορισμούς από τα παραδείγματα, τα συνώνυμα, τα αντίθετα κτλ Σύμφωνα με την εργασία του φύλλου δραστηριοτήτων οι μαθητές εντόπισαν τα πρόσωπα του λεξικού, τα οποία είναι γραμμένα με κόκκινο μελάνι και τα ανακοίνωσαν στην ολομέλεια Στη συνέχεια, αφού διάβασαν το κείμενο «Τα πρόσωπα στα παραδείγματα του λεξικού» απάντησαν στα ερωτήματα: Πώς ονομάζονται οι γονείς του Κώστα και της Αθηνάς; Τι δουλειά κάνουν οι γονείς τους; Η οικογένεια του Κώστα και της Αθηνάς συχνά πηγαίνει διακοπές στην Κρήτη ή στη Σπάρτη Ποιους συναντούν εκεί; Ποια παιχνίδια αρέσουν στον Κώστα και ποια στην Αθηνά; Σελίδα 14 από 29

15 Διαβάστε ποιοι είναι: ο Νίκος, η Ελένη, ο Ίγκλι, ο κύριος Δημήτρης, η Ροζαλία και ο Πιτσικόκος και γράψτε μια πρόταση γι αυτούς Στην επόμενη εργασία οι μαθητές μεταφέρθηκαν στη σελίδα των πληροφοριών του λεξικού και παρατήρησαν τα σύμβολα του αντίστοιχου πίνακα και βρήκαν τι σημαίνει το κάθε σύμβολο και πότε το βλέπουμε δίπλα στη λέξη Έγινε συζήτηση στην ολομέλεια που με τη βοήθεια της εκπαιδευτικού λύθηκαν όλες οι απορίες και απαντήθηκαν τα ερωτήματα που είχαν οι μαθητές σχετικά με τη χρήση των συμβόλων 7η & 8η διδακτική ώρα (Εργασία ολομέλεια ομάδες) Σε αυτό το διδακτικό δίωρο οι μαθητές εξοικειώθηκαν με τη χρήση διαδικτυακού λεξικού Λεξικό Α Γ Δημοτικού του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας (στον ιστότοπο Σελίδα 15 από 29

16 «Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα») Η εκπαιδευτικός πρόβαλε με τη χρήση του βιντεοπροβολέα στην ολομέλεια την αρχική σελίδα του λεξικού και, αφού εξήγησε τη φράση «λήμματα λεξικού», έγινε αναλυτική παρουσίαση και εξήγηση των λειτουργιών του Οι μαθητές με την προτροπή της εκπαιδευτικού εστίασαν την προσοχή τους στο μενού «πλοήγηση», όπου δίνεται η δυνατότητα να μεταβούν είτε στο Λεξικό Α Γ Δημοτικού είτε στο Λεξικό Δ - ΣΤ Δημοτικού, στην εντολή «Αναζήτηση», όπου μπορούν να γράψουν τη λέξη που αναζητούν, στο κατακόρυφο ευρετήριο της δεξιάς στήλης της σελίδας, όπου μπορούν να μεταβούν απευθείας στην πρώτη σελίδα του αρχικού γράμματος του λήμματος που ψάχνουν και στο φάκελο λημμάτων, όπου μπορούν, εάν θέλουν, να αποθηκεύουν λέξεις Στη συνέχεια η εκπαιδευτικός πρότεινε στους μαθητές να δοκιμάσουν και οι ίδιοι δουλεύοντας σε ομάδες να αναζητήσουν τη λέξη άγαλμα, αφού μεταβούν στην ιστοσελίδα του λεξικού (3 ο φύλλο εργασίας) Σελίδα 16 από 29

17 Οι μαθητές διάβασαν τις πληροφορίες που δίνονται και παρατήρησαν τα σύμβολα: που υπάρχουν στην αρχή των κειμένων Στη συνέχεια συζήτησαν όλοι μαζί στην ολομέλεια τη σημασία των συμβόλων και τις ομοιότητες και διαφορές που έχουν με τα σύμβολα του Εικονογραφημένου Λεξικού που γνώρισαν στην προηγούμενη ενότητα Στο τέλος η εκπαιδευτικός τόνισε ότι όλες οι δραστηριότητες της προηγούμενης ενότητας με τα πρόσωπα του Εικονογραφημένου Λεξικού καθώς και άλλες παρόμοιες μπορούν να γίνουν και στο Λεξικό Α Γ Δημοτικού, αφού το περιεχόμενο των δύο λεξικών είναι ακριβώς το ίδιο 9η 11η διδακτική ώρα (Εργασία ολομέλεια ομάδες) Στόχος της τελευταίας δραστηριότητας της εφαρμογής ήταν η ανατροφοδότηση των μαθητών στην αναζήτηση λέξεων σε διαφορετικά λεξικά Οι μαθητές δουλεύοντας χωρισμένοι σε ομάδες αναζήτησαν λέξεις που επέλεξαν, η πρώτη ομάδα στο έντυπο λεξικό τους, η δεύτερη στο Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής, η τρίτη στο διαδικτυακό λεξικό Λεξικό Α Γ Δημοτικού του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας, η τέταρτη στο Εικονογραφημένο Λεξικό Α, Β, Γ Δημοτικού του ψηφιακού σχολείου και η πέμπτη στο Βικιλεξικό Σελίδα 17 από 29

18 Αφού τελείωσαν την αναζήτηση, έκαναν όλες οι ομάδες παρουσίασή της στην ολομέλεια Οι μαθητές δεν αντιμετώπισαν καμιά δυσκολία στη χρήση και αναζήτηση λέξεων στα λεξικά, ούτε και στη μεταξύ τους συνεργασία Σελίδα 18 από 29

19 ΣΤ ΦΥΛΛΟ/-Α ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Δίνονται τα φύλλα εργασίας που αξιοποιούνται στην εφαρμογή και βρίσκονται και στον συνοδευτικό φάκελο 1 ο Φύλλο εργασιών: αναζήτηση λέξεων Πρόκειται να ανοίξετε τρία λεξικά και μια εγκυκλοπαίδεια, για να αναζητήσετε τη λέξη που έχετε επιλέξει: 1 Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής 2 Λεξισκόπιο 3 Εικονογραφημένο Λεξικό Α, Β, Γ Δημοτικού 4 Βικιπαίδεια Στην αρχική σελίδα των διαδικτυακών λεξικών εντοπίστε την εντολή «αναζήτηση» ή «βρες» Για να βρείτε τον ορισμό της λέξης, γράψτε τη λέξη στο κενό πλαίσιο και πατήστε «αναζήτηση» ή «βρες» Εάν θέλετε βοήθεια, συμβουλευτείτε τις παρακάτω εικόνες: Λεξικό της κοινής νεοελληνικής Σελίδα 19 από 29

20 Λεξισκόπιο Για να αναζητήσετε τη λέξη στο Εικονογραφημένο Λεξικό Α, Β, Γ Δημοτικού, ανοίξτε το βιβλίο και ψάξτε το γράμμα από το οποίο αρχίζει η λέξη στο πάνω μέρος της σελίδας, όπως φαίνεται στην παρακάτω Σελίδα 20 από 29

21 Για να αναζητήσετε τη λέξη στη Βικιπαίδεια γράφετε τη λέξη που ψάχνετε και πατάτε «αναζήτηση» Σελίδα 21 από 29

22 2 ο Φύλλο εργασιών: Εικονογραφημένο Λεξικό Α, Β, Γ Δημοτικού (ψηφιακό και έντυπο) Εργασία 1 Για να αναζητήσετε μια λέξη στο ψηφιακό Εικονογραφημένο Λεξικό Α, Β, Γ Δημοτικού, ανοίξτε το αναδυόμενο ευρετήριο στην πάνω δεξιά πλευρά της οθόνης, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα Στη συνέχεια κάντε κλικ πάνω στο γράμμα Θ και όταν μεταβείτε στην καρτέλα με τις λέξεις που αρχίζουν από Θ, κυλήστε την οθόνη προς τα κάτω με το βελάκι, μέχρι να βρείτε τη λέξη θάλασσα Εικονογραφημένο Λεξικό Α, Β, Γ Δημοτικού Στο Εικονογραφημένο Λεξικό σας εμφανίζονται πολύ συχνά κάποια πρόσωπα Για να μάθετε τα ονόματά τους, μεταβείτε στην αντίστοιχη σελίδα του ψηφιακού λεξικού και βρείτε το κείμενο με τίτλο «Τα πρόσωπα στα παραδείγματα του λεξικού» Τα πρόσωπα που εμφανίζονται στα παραδείγματα του λεξικού είναι γραμμένα με κόκκινο χρώμα Διαβάστε τα και γράψτε τα ονόματά τους παρακάτω: Κώστας, Αθηνά, Σελίδα 22 από 29

23 Για να τους γνωρίσετε καλύτερα, διαβάστε την ιστορία τους και στη συνέχεια απαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις: Πώς ονομάζονται οι γονείς του Κώστα και της Αθηνάς; Ο πατέρας τους ονομάζεται Η μητέρα τους ονομάζεται Τι δουλειά κάνουν οι γονείς τους; Η κυρία Ο κύριος Η οικογένεια του Κώστα και της Αθηνάς συχνά πηγαίνει διακοπές στην Κρήτη ή στη Σπάρτη Ποιους συναντούν εκεί; Στην Κρήτη συναντούν Στη Σπάρτη συναντούν Ποια παιχνίδια αρέσουν στον Κώστα και ποια στην Αθηνά; Ο Κώστας προτιμάει Η Αθηνά προτιμάει Σελίδα 23 από 29

24 Διαβάστε ποιοι είναι: ο Νίκος, η Ελένη, ο Ίγκλι, ο κύριος Δημήτρης, η Ροζαλία και ο Πιτσικόκος και γράψτε μια πρόταση γι αυτούς Ο Νίκος είναι ο καλύτερος Η Ελένη είναι η καλύτερη Ο Ίγκλι είναι συμμαθητής Ο κύριος Δημήτρης μένει στη γειτονιά Έχει Η Ροζαλία είναι Ο Πιτσικόκος είναι Εργασία 2 Στο Εικονογραφημένο Λεξικό Α, Β, Γ Δημοτικού (ψηφιακό και έντυπο) υπάρχουν χρήσιμες πληροφορίες για την ορθή χρήση του Μεταβείτε στη σελίδα των πληροφοριών και παρατηρείστε τα σύμβολα του πίνακα: Σελίδα 24 από 29

25 Στη συνέχεια γράψτε στη δεξιά στήλη την πρόταση που ταιριάζει, όπως στο παράδειγμα: Με το σύμβολο εξηγούμε τη λέξη Με το σύμβολο Με το σύμβολο Με το σύμβολο 3 ο Φύλλο εργασιών: Λεξικό Α -Γ Δημοτικού Εργασία 1 Για να αναζητήσετε μια λέξη εντοπίστε την εντολή «αναζήτηση» ή «βρες» Για να βρείτε τον ορισμό της λέξης άγαλμα, γράψτε τη λέξη στο κενό πλαίσιο και πατήστε «αναζήτηση» ή «βρες» Εάν θέλετε βοήθεια, συμβουλευτείτε την παρακάτω εικόνα: Σελίδα 25 από 29

26 Εργασία 2 Στον πίνακα βλέπουμε μερικά από τα σύμβολα του Εικονογραφημένου Λεξικού Το διαδικτυακό Λεξικό Α Γ Δημοτικού χρησιμοποιεί παρόμοια σύμβολα Παρατηρείστε τα και θυμηθείτε τι σημαίνουν: Σελίδα 26 από 29

27 Σελίδα 27 από 29

28 Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ Οι μαθητές θα μπορούσαν να δημιουργήσουν το δικό τους λεξικό έντυπο ή ψηφιακό το οποίο θα εμπλούτιζαν καθόλη τη σχολική χρονιά Θα μπορούσαν να το εικονογραφήσουν και να το τυπώσουν ή να το εκτυπώσουν ή να το αναρτήσουν στην ιστοσελίδα του σχολείου Το λεξικό θα μπορούσε να είναι ατομικό ή συλλογικό με τη συνεργασία όλων των μαθητών της τάξης Η ΚΡΙΤΙΚΗ Η εφαρμογή του διδακτικού σεναρίου κύλησε ομαλά, χωρίς προβλήματα και δυσκολίες Οι μαθητές είχαν ήδη έρθει σε επαφή με το έντυπο και διαδικτυακό λεξικό σε προηγούμενες εφαρμογές σεναρίων Συνεργάστηκαν και έλυσαν τις όποιες διαφωνίες παρουσιάστηκαν μόνοι τους μέσα στην ομάδα με διάλογο Βέβαια η εκπαιδευτικός ήταν συνέχεια δίπλα στους μικρούς μαθητές για να προσφέρει τη συμβουλή της Δεν πραγματοποιήθηκε το σύνολο των δραστηριοτήτων του συνταγμένου σεναρίου, καθώς δίνεται η σχετική ευχέρεια στον εκπαιδευτικό να επιλέξει λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες των μαθητών και της τάξης Θ BΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ευθυμίου, Α κά 2009 Εικονογραφημένο Λεξικό Α, Β, Γ Δημοτικού Το Πρώτο μου Λεξικό Έκδοση Γ Αθήνα: ΟΕΒΔ Εικονογραφημένο Λεξικό: Λέξεις και Εικόνες, ΕΚΠΑ: Κέντρο Διαπολιτισμικής Αγωγής, Αθήνα: 2004, ψηφιακή βιβλιοθήκη Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης Το μικρό μου λεξικό 1, 2, 3, 4, ΕΚΠΑ: Κέντρο Διαπολιτισμικής Αγωγής, Αθήνα: 2007, ψηφιακή βιβλιοθήκη Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης Σελίδα 28 από 29

29 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Στο παράρτημα, παρατίθεται ο φάκελος «συνοδευτικό υλικό» όπου υπάρχουν τα φύλλα εργασίας που χρησιμοποιήθηκαν στην εφαρμογή του διδακτικού σεναρίου Σελίδα 29 από 29