Δελτίο Τύπου ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης

Transcript

1 Δελτίο Μακροοικονομικισ Ανάλυςθσ Ελλθνικισ Οικονομίασ Απρίλιοσ 21 Δελτίο Τύπου ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης Η μείωςθ των τιμϊν του πετρελαίου παρζχει ςθμαντικι ϊκθςθ ςτθν Ελλθνικι οικονομία ςε μία περίοδο ζντονων μακροοικονομικϊν προκλιςεων Η μείωςθ των τιμϊν πετρελαίου είναι ςθμαντικι... Τιμι αργοφ πετρελαίου ςε ευρϊ Τιμι αργοφ πετρελαίου ςε δολάρια Οι διεκνείσ τιμζσ του αργοφ πετρελαίου ζχουν μειωκεί ςωρευτικά κατά 3% (ςε όρουσ ευρϊ) το τελευταίο εννεάμθνο και παρζμειναν κοντά ςε χαμθλό 6 ετϊν τον Απρίλιο. Δεδομζνου ότι θ ελλθνικι οικονομία ςυνεχίηει να χαρακτθρίηεται από ζνα υψθλό βακμό εξάρτθςθσ από το πετρζλαιο, θ μείωςθ των τιμϊν παρζχει μία πολφτιμθ ανάςα ςτον ιδιωτικό τομζα, κακϊσ μεταφράηεται ςε αφξθςθ τθσ αγοραςτικισ δφναμθσ των νοικοκυριϊν και μείωςθ του κόςτουσ παραγωγισ για τισ ελλθνικζσ επιχειριςεισ. Συνολικά, θ μείωςθ των τιμϊν αναμζνεται να ςυνειςφζρει περίπου 1 ποςοςτιαία μονάδα ςτο πραγματικό ΑΕΠ του 21, μετριάηοντασ τισ αρνθτικζσ επιδράςεισ που αςκεί θ αβεβαιότθτα ςτθν οικονομία. Ταυτόχρονα, ςφμφωνα με τισ εκτιμιςεισ τθσ ΕΤΕ, αναμζνεται να ςυντείνει ςε ςυρρίκνωςθ του ελλείμματοσ του εμπορικοφ ιςοηυγίου και αντίςτοιχθ αφξθςθ του πλεονάςματοσ ςτο ιςοηφγιο τρεχουςϊν ςυναλλαγϊν ςχεδόν κατά,4% ΑΕΠ το 21 και να ζχει τελικά, κετικό δθμοςιονομικό αντίκτυπο ςε ετιςια βάςθ. Η ςωρευτικι μείωςθ των τιμϊν του αργοφ πετρελαίου το τελευταίο 9μθνο ςυγκαταλζγεται ςτισ 4 μεγαλφτερεσ που ςυντελζςτθκαν τα τελευταία 4 χρόνια και ξεχωρίηει κακϊσ αντανακλά κυρίωσ τθ ςθμαντικι αφξθςθ τθσ προςφοράσ και δευτερευόντωσ τθ ςυγκρατθμζνθ ηιτθςθ Ιςτορικά, ζχει αποδειχκεί ότι θ τελικι επίδραςθ των πετρελαϊκϊν τιμϊν ςτθν οικονομία είναι ςυνάρτθςθ τριϊν βαςικϊν παραγόντων: του ποςοςτοφ μείωςθσ των τιμϊν, τθσ χρονικισ διάρκειασ κατά τθν οποία παραμζνουν ςε χαμθλότερα επίπεδα, και τθσ κακαρισ εξάρτθςθσ κάκε οικονομίασ από τισ ειςαγωγζσ πετρελαίου. Ωσ εκ τοφτου, με δεδομζνο ότι θ ελλθνικι οικονομία παρουςιάηει ςθμαντικά υψθλότερο ποςοςτό εξάρτθςθσ ςε ειςαγωγζσ πετρελαίου ςυγκριτικά με το μζςο όρο τθσ ευρωηϊνθσ, αναμζνεται να είναι εκ των πλζον ωφελθμζνων ςτθν ευρωηϊνθ. Παράλλθλα, τόςο θ παρατθροφμενθ ζνταςθ τθσ διόρκωςθσ, όςο και θ 1

2 Ιαν-11 Μαϊ-11 Σεπ-11 Ιαν-12 Μαϊ-12 Σεπ-12 Ιαν-13 Μαϊ-13 Σεπ-13 Ιαν-14 Μαϊ-14 Σεπ-14 Ιαν-1 Μαϊ-1 Σεπ Δελτίο Μακροοικονομικισ Ανάλυςθσ Ελλθνικισ Οικονομίασ Απρίλιοσ 21 αναμενόμενθ παραμονι των τιμϊν ςε χαμθλά επίπεδα για αρκετό χρονικό διάςτθμα, ςυντείνουν ςτθ μεγζκυνςθ τθσ κετικισ επίδραςθσ ςτθν οικονομία και αντανακλά κυρίωσ υπερβάλλουςα προςφορά ετιςια μεταβολι ετιςια μεταβολι Τιμι αργοφ πετρελαίου ςε ευρϊ (ετιςια μετ., αριςτ.άξονασ) Παγκόςμιο ΑΕΠ (ετιςια μετ., δεξίσ άξονασ) ΑΕΠ Ηνωμ.Πολιτειϊν (ετιςια μετ., δεξίσ άξονασ) Συγκεκριμζνα, θ ποςοςτιαία μείωςθ των διεκνϊν τιμϊν του αργοφ πετρελαίου το τελευταίο εννεάμθνο ςυγκαταλζγεται ςτισ 4 μεγαλφτερεσ των τελευταίων 4 ετϊν. Παράλλθλα, διαπιςτϊνεται ότι αντανακλά κυρίωσ μια διατθριςιμθ αφξθςθ τθσ προςφοράσ βαςιςμζνθ ςε καινοτομίεσ, ςθμαντικζσ μακροχρόνιεσ επενδφςεισ και νζα δυναμικότθτα εξορφξεων (ειδικά ςτισ ΗΠΑ), κακϊσ και ευνοϊκοφσ γεωπολιτικοφσ παράγοντεσ (Ιράν). Η ςθμαντικι αφξθςθ τθσ παγκόςμιασ προςφοράσ ςυνδυάηεται με εξαιρετικά αργι ανάκαμψθ τθσ διεκνοφσ ηιτθςθσ. Αντικζτωσ, οι περιςςότερεσ από τισ ςθμαντικζσ φάςεισ διόρκωςθσ των τιμϊν ςτο παρελκόν -- εκτόσ αυτισ του αντανακλοφςαν κυρίωσ περιόδουσ μείωςθσ τθσ ηιτθςθσ που ςυνζπεςαν με διεκνείσ υφζςεισ ι ςθμαντικι, ωςτόςο προςωρινι, επιβράδυνςθ τθσ οικονομικισ δραςτθριότθτασ παγκοςμίωσ και ωσ εκ τοφτου, παρείχαν περιοριςμζνθ ϊκθςθ ςτισ οικονομίεσ που εξαρτϊνται από ειςαγωγζσ πετρελαίου. και αναμζνεται να διαρκζςει αρκετά ϊςτε να ζχει ςθμαντικι κετικι επίδραςθ ςτθν οικονομικι δραςτθριότθτα 1, 1,3 1,1,9,7, Οι τιμζσ αναμζνεται να παραμείνουν χαμθλζσ μζχρι το τζλοσ του 21 ςυναλλαγμ. ιςοτιμία Δολάρια Συναλλαγματικι ιςοτιμία ευρϊ/δολαρίου (αριςτ.άξονασ) Τιμι αργοφ πετρελαίου ςε δολάρια (δεξίσ άξονασ) Τόσο οι εκτιμιςεισ τθσ ΕΤΕ, όςο και εξειδικευμζνων αναλφςεων τθσ πετρελαϊκισ αγοράσ διεκνϊσ, ςυντείνουν ςτο ότι οι τιμζσ του αργοφ κα παραμείνουν, κατά μζςο όρο, ςε επίπεδο χαμθλότερο των 6 δολαρίων το 21, ςθμειϊνοντασ μζςθ ετιςια μείωςθ τθσ τάξθσ κατά ςχεδόν 4% ςυγκριτικά με το 214. Αναμφιςβιτθτα θ εξαςκζνιςθ του ευρϊ ςε ςχζςθ με το δολάριο από τα τζλθ του 214 (-19% ετθςίωσ το 4μθνο του 21, «ακυρϊνει» ζνα τμιμα τθσ μείωςθσ. Ωςτόςο και ςε όρουσ ευρϊ, θ αποκλιμάκωςθ των τιμϊν του αργοφ εκτιμάται ότι κα είναι επαρκϊσ ιςχυρι (-2% κατά μ.ο. ςε ετιςια βάςθ το 21) ϊςτε να αςκιςει ςθμαντικι κετικι επίδραςθ ςτθν οικονομικι δραςτθριότθτα. 2

3 Δελτίο Μακροοικονομικισ Ανάλυςθσ Ελλθνικισ Οικονομίασ Απρίλιοσ 21 Η ελλθνικι οικονομία ςυνεχίηει να χαρακτθρίηεται από ςχετικά υψθλό βακμό εξάρτθςθσ ςτο πετρζλαιο Η ελλθνικι οικονομία διαχρονικά εμφανίηει ςυγκριτικά υψθλό βακμό εξάρτθςθσ από το πετρζλαιο με τισ κακαρζσ ειςαγωγζσ πετρελαίου και πετρελαϊκϊν προϊόντων να υπερβαίνουν κατά 1,7 πος. μονάδεσ του ΑΕΠ το μζςο όρο τθσ ευρωηϊνθσ κατά τθν προθγοφμενθ δεκαετία (2,7% ζναντι 1,3% του ΑΕΠ αντιςτοίχωσ), ενϊ θ απόκλιςθ αυτι δε μειϊκθκε κατά τθ διάρκεια τθσ κρίςθσ. Αποτελεί μια ςθμαντικι ενίςχυςθ τθσ αγοραςτικισ δφναμθσ των νοικοκυριϊν παρά τουσ υψθλοφσ φόρουσ ςτα καφςιμα Πορτογαλία Φινλανδία Φόροσ κατανάλωςθσ ςτα προϊόντα πετρελαίου, 214 (ευρϊ ανα 1 λίτρα) Λετονία Εςκονία Ιςπανία Λουξ Κφπροσ Σλοβενία Βζλγιο Ιρλανδία Γερμανία Ελλάδα Ιταλία Πετρζλαιο κζρμανςθσ Αμόλυβδθ βενηίνθ Αξίηει να τονιςκεί ιδιαίτερα, ότι θ δαπάνθ των ελλθνικϊν νοικοκυριϊν ςε καφςιμα/προϊόντα πετρελαίου ωσ ποςοςτό του ςυνολικοφ διακεςίμου ειςοδιματοσ αυξικθκε από 4% του διακεςίμου ειςοδιματοσ (των νοικοκυριϊν), κατά μζςο όρο, τθν περίοδο 2-28, ςε,3% το 214, με τθ διαφορά από τθν ευρωηϊνθ να διευρφνεται ςτισ 1, ποςοςτιαίεσ μονάδεσ. Αυτό ςυνζβθ παρά τθν ζντονθ μείωςθ τθσ καταναλιςκόμενθσ ποςότθτασ καυςίμων από τα ελλθνικά νοικοκυριά (μείωςθ όγκου κατανάλωςθσ 4% μεταξφ 29 και 214). Η εξζλιξθ αυτι αντανακλά, κατά κφριο λόγο, τθ ςθμαντικι αφξθςθ των φόρων ςτα καφςιμα (βενηίνθ, πετρζλαιο κζρμανςθσ και κίνθςθσ) τθν τελευταία πενταετία (+42% ςυγκριτικά με το 28), ςε ςυνδυαςμό με τθ μείωςθ του διακεςίμου ειςοδιματοσ κατά 27%, (με τισ ηθτοφμενεσ ποςότθτεσ να εμφανίηουν ςχεδόν μοναδιαία ελαςτικότθτα ηιτθςθσ ςε ςχζςθ με το ειςόδθμα). O ειδικόσ φόροσ κατανάλωςθσ (,67 λεπτά ανά λίτρο, αυξθμζνοσ κατά 9% ςυγκριτικά με το 28), ςε ςυνδυαςμό με το ΦΠΑ που επιβάλλεται ςτθν ςυνολικι αξία τθσ κατανάλωςθσ (με το ςυντελεςτι να αυξάνεται κατά 4 ποςοςτιαίεσ μονάδεσ ςτο 23% τθν τελευταία πενταετία) ανζρχονται ςε 62% τθσ τελικισ λιανικισ τιμισ των καυςίμων το 214, ςυγκριτικά με 4% το 28. Ωσ εκ τοφτου, αποτελοφν τθ βαςικι αιτία που θ ποςοςτιαία μείωςθ των τιμϊν λιανικισ υπολείπεται ςθμαντικά τθσ μείωςθσ των τιμϊν ειςαγωγϊν αργοφ πετρελαίου ςε ευρϊ (ετιςιεσ μειϊςεισ -16,8 και -37,% αντιςτοίχωσ ςτο 4μθνο του 21). 3

4 Ελλάδα Κροατία Πορτογαλία Ολλανδία Ιςπανία Σλοβενία Ιρλανδία Αυςτρία Ευροηϊνθ Ιταλία Γαλλία Βζλγιο Γερμανία Σλοβακία Δελτίο Μακροοικονομικισ Ανάλυςθσ Ελλθνικισ Οικονομίασ Απρίλιοσ 21 1,8 1,6 1,4 1,2 1,,8,6,4,2, Ελλάδα: Τιμι λιανικισ αμόλυβδθσ βενηίνθσ - διάρκρωςθ (εκτιμιςεισ) ευρϊ,19,14,31,41,2,67,36,67,26, Q1 Κόςτοσ διυλιςμζνου πετρελαίου (ευρϊ/λίτρο)* Περικϊριο διφλιςθσ και λιανικισ (ευρϊ/λίτρο)* Φόροσ κατανάλωςθσ (ευρϊ/λίτρο)* ΦΠΑ (ευρϊ/λίτρο)* * αριςτ. άξονασ Τιμζσ πετρελαίου Brent (ευρϊ/βαρζλι), δεξίσ άξονασ) Για το ςφνολο του 21 θ μζςθ μείωςθ των εγχϊριων λιανικϊν τιμϊν καυςίμων αναμζνεται να διαμορφωκεί ςτο 13,% περίπου, και να μετουςιωκεί ςε ετιςια αφξθςθ του διακεςίμου ειςοδιματοσ των νοικοκυριϊν κατά,6% και ςε κετικι επίδραςθ ςτον ρυκμό αφξθςθσ του πραγματικοφ ΑΕΠ το 21 τθσ τάξθσ του,% (λαμβάνοντασ υπόψθ, μζςω εκτιμϊμενθσ ςυνάρτθςθσ ηιτθςθσ καυςίμων, τθν αναμενόμενθ αφξθςθ ςτθν ποςότθτα εγχϊριασ κατανάλωςθσ πετρελαϊκϊν προϊόντων εξαιτίασ τθσ μείωςθσ των τιμϊν). Το τελικό αποτζλεςμα ςτο ελλθνικό ΑΕΠ από το ςκζλοσ δαπάνθσ των νοικοκυριϊν αναμζνεται να είναι ακόμθ μεγαλφτερο φκάνοντασ ςυνολικά ζωσ και το +,6/+,7% ετθςίωσ το 21, αν ςυνεκτιμθκεί και θ επιπρόςκετθ ζμμεςθ ζνεςθ αγοραςτικισ δφναμθσ μζςω τθσ αντιπλθκωριςτικισ επίδραςθσ από τθν μείωςθ των τιμϊν των ειςαγωγϊν (πρϊτων υλϊν και μεταποιθμζνων αγακϊν), κακϊσ και άλλων μορφϊν ενζργειασ (λ.χ. φυςικό αζριο) που ςυνοδεφει τθ μείωςθ των τιμϊν πετρελαίου. Η επίδραςθ αυτι ςυνοψίηεται ςε περαιτζρω μείωςθ του δομικοφ πλθκωριςμοφ κατά,2%, κατά μζςο όρο, το 21. και μια πολφτιμθ ανάςα για το μεγαλφτερο τμιμα του επιχειρθματικοφ τομζα Ποςότθτα καταναλιςκόμενου πετρελαίου ανα ευρϊ προςτικζμενθσ αξίασ ςτθ βιομθχανία Η ενεργειακι εξάρτθςθ των ελλθνικϊν επιχειριςεων ςτισ ειςαγωγζσ πετρελαίου -- και ειδικά του βιομθχανικοφ κλάδου και του τομζα μεταφορϊν -- είναι εξαιρετικά μεγάλθ, αντανακλϊντασ διακρωτικά χαρακτθριςτικά των κλάδων (λ.χ. υψθλό μερίδιο επιχειριςεων ζνταςθσ ενζργειασ), ςθμαντικό ρόλο πετρελαίου ςτο ενεργειακό μείγμα παραγωγισ θλεκτρικισ ενζργειασ, κακϊσ και γεωγραφικά χαρακτθριςτικά (λ.χ. πολυάρικμα νθςιά). Είναι ενδεικτικό ότι θ καταναλιςκόμενθ ποςότθτα προϊόντων πετρελαίου ανά μονάδα προςτικζμενθσ αξίασ τθσ ελλθνικισ βιομθχανίασ ιταν κατά τθν προθγοφμενθ δεκαετία και παραμζνει, υπερδιπλάςια του αντίςτοιχου μζςου όρου για τθν ευρωηϊνθ. Αντιςτοίχωσ, το ποςοςτό τθσ κατανάλωςθσ πετρελαϊκϊν προϊόντων από τον κλάδο εγχϊριων μεταφορϊν ςτο ςφνολο τθσ κατανάλωςθσ τθσ ευρωηϊνθσ ανιλκε ςτο 4,2% το 214, ενϊ το μερίδιο του ελλθνικοφ ΑΕΠ ςτθν ευρωηϊνθ αντιςτοιχεί ςε μόνο 2,1%. 4

5 Δελτίο Μακροοικονομικισ Ανάλυςθσ Ελλθνικισ Οικονομίασ Απρίλιοσ 21 Εκτιμάται ότι θ κετικι επίδραςθ από το ςκζλοσ των επιχειριςεων ςτθν οικονομικι δραςτθριότθτα κα ανζλκει ςε,4% του ΑΕΠ το 21. Συνδυαςτικά, θ αφξθςθ δαπάνθσ των νοικοκυριϊν και θ κετικι επίδραςθ του μειοφμενου κόςτουσ για τισ ελλθνικζσ επιχειριςεισ εκτιμάται ότι κα ςυνειςφζρουν άνω τθσ 1 ποςοςτιαίασ μονάδασ ςτο ρυκμό αφξθςθσ του ελλθνικοφ ΑΕΠ το 21 (ςε ςτακερζσ τιμζσ). Θα ςυντείνει ςτθ μείωςθ του ελλείμματοσ του εμπορικοφ ιςοηυγίου και κα παράγει κετικό δθμοςιονομικό αποτζλεςμα ςε ετιςια βάςθ Η ςυρρίκνωςθ τθσ ελλείμματοσ ςτο εμπορικό ιςοηφγιο καυςίμων αναμζνεται να διαμορφωκεί ςε,4% του ΑΕΠ, κακϊσ θ μείωςθ των τιμϊν ειςαγωγϊν κα υπεραντιςτακμίςει τισ αρνθτικζσ επιδράςεισ από τθν αναμενόμενθ αφξθςθ του όγκου πετρελαϊκϊν ειςαγωγϊν και τθ μείωςθ των εςόδων από εξαγωγζσ πετρελαϊκϊν προϊόντων. Η τελικι δθμοςιονομικι επίδραςθ κα είναι επίςθσ κετικι (ςχεδόν,2% του ΑΕΠ), κακϊσ τα αυξθμζνα ετιςια ζςοδα από τον φόρο κατανάλωςθσ ςτα καφςιμα (λόγω αφξθςθσ του όγκου κατανάλωςθσ το 21), και τθ μείωςθ των κρατικϊν δαπανϊν για καφςιμα, κα υπεραντιςτακμίςουν τθ μείωςθ ςτα ζςοδα από το ΦΠΑ καυςίμων, που είναι ιδιαιτζρωσ αιςκθτι ςτο 1ο τρίμθνο του ζτουσ (εξαιτίασ τθσ μείωςθσ τθσ ςυνολικισ αξίασ τθσ κατανάλωςθσ). Σηο δεληίο περιλαμβάνονηαι επίζης οι εκηιμήζεις ηης Δ/ζης Οικονομικής Ανάλσζης ηης ΕΤΕ για ηην πορεία ηης οικονομικής δραζηηριόηηηας, περιγραθή ηων ηρετοσζών μακροοικονομικών ηάζεων, καθώς και ηης πορείας εκηέλεζης ηοσ κραηικού προϋπολογιζμού καηά ηο 1ο ηρίμηνο ηοσ 21 Ολόκληρο ηο κείμενο ηης μελέηης (στα αγγλικά) μπορεί να ανεσρεθεί ζηην ακόλοσθη διεύθσνζη: Αθήνα, 28 Απριλίοσ 21