ΜΙΚΡΟΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΟΥ ΕΡΜΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΑ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΑ ΣΤΗ ΦΛΕΓΜΟΝΗ. Γεωργία Λιάπη Παθολογοανατόµος Νοσοκοµείο «Θριάσιο» Ελευσίνας

Transcript

1 ΜΙΚΡΟΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΟΥ ΕΡΜΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΑ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΑ ΣΤΗ ΦΛΕΓΜΟΝΗ Γεωργία Λιάπη Παθολογοανατόµος Νοσοκοµείο «Θριάσιο» Ελευσίνας 1

2 ΕΠΙ ΕΡΜΙ Α ΣΥΜΒΟΛΗ ΧΟΡΙΟΥ-ΕΠΙ ΕΡΜΙ ΑΣ ΜΕΛΑΝΟΚΥΤΤΑΡΑ ΚΥΤΤΑΡΑ LANGERHANS ΚΥΤΤΑΡΑ MERKEL ΚΟΛΛΑΓΟΝΟ ΕΛΑΣΤΙΚΕΣ ΙΝΕΣ ΘΕΜΕΛΙΑ ΟΥΣΙΑ ΑΙΜΟΦΟΡΑ ΑΓΓΕΙΑ ΛΕΜΦΙΚΑ ΑΓΓΕΙΑ ΝΕΥΡΑ ΘΥΛΑΚΟΙ ΤΡΙΧΩΝ ΣΜΗΓΜΑΤΟΓΟΝΕΣ ΜΟΝΑ ΕΣ ΕΚΚΡΙΝΕΙΣ ΜΟΝΑ ΕΣ ΑΠΟΚΡΙΝΕΙΣ ΜΟΝΑ ΕΣ ΥΠΟ ΟΡΙΟ ΛΙΠΟΣ 2

3 ΕΠΙ ΕΡΜΙ Α Η κύρια αποστολή της επιδερµίδας είναι η κερατινοποίηση. Οι τέσσερεις στιβάδες της επιδερµίδας αντιπροσωπεύουν τα στάδια ωρίµανσης των βλαστικών κυττάρων προς πλήρως κερατινοποιηµένα. Η ωρίµανση αποτυπώνεται στις µορφολογικές αλλαγές, που παρουσιάζουν τα κύτταρα κατά τη διαδικασία µετασχηµατισµού των αδιαφοροποίητων βασικών κυττάρων σε πλήρως διαφοροποιηµένα κερατινοκύτταρα και περιλαµβάνει τη σύνθεση κοκκίων και διακριτών πρωτεϊνών (π.χ. διαφοροποιηµένες κερατίνες, filaggrin και involucrin) και µεταβολές των πυρήνων, των οργανιλίων του πρωτοπλάσµατος, της κυτταρικής µεµβράνης και των δεσµοσωµάτων. Η ανανέωση της επιδερµίδας έχει υπολογισθεί ότι γίνεται σε περίπου 26 ηµέρες περίπου 13 ηµέρες για την ωρίµαση των βασικών κυττάρων µέχρι την κερατίνη στοιβάδα (1 1/2 ηµέρα σε ασθενείς µε ψωρίαση) και άλλες 13 για να αποφολιδωθούν τα νεκρωµένα κερατινοκύτταρα. 3

4 κερατίνη κοκκιώδης ακανθωτή βασική Οι τέσσερεις στιβάδες της επιδερµίδας: βασική στιβάδα, ακανθωτή στιβάδα, κοκκιώδης στιβάδα, κερατίνη στιβάδα 4

5 Βασική στιβάδα ki67 Masson Fontana Λειτουργία: πηγή κυττάρων για τη συνεχή ανανέωση της επιδερµίδας. Ανατοµική θέση - µορφολογία: κατώτερο τµήµα της επιδερµίδας πάχος δύο στίχων κυττάρων κυβοειδή ή χαµηλά κυλινδρικά κύτταρα µε µεγάλο ωοειδή πυρήνα και βασεόφιλο πρωτόπλασµα Εδώ βρίσκεται ο µεγαλύτερος αριθµός των πολλαπλασιαζόµενων κυττάρων. 5

6 Ακανθωτή στιβάδα Ανατοµική θέση - µορφολογία: πολυγωνικά κύτταρα πάνω από τα κύτταρα της βασικής στιβάδας λεπτές εξειδικευµένες ζώνες επαφής, που ονοµάζουµε µεσοκυττάριες γέφυρες (δεσµοσώµατα), συνδέουν και επιτυγχάνουν την προσκόλληση των κυττάρων µεταξύ τους και διαλύονται και ανασχηµατίζονται συνεχώς, καθώς τα κύτταρα κινούνται προς τις ανώτερες στιβάδες και ωριµάζουν τα κύτταρα περιέχουν άφθονο ενδοκυττάριο γλυκογόνο PAS 6

7 Κοκκιώδης στιβάδα Λειτουργία: διασφαλίζει τη δοµική βάση για τη λειτουργία του δερµατικού φραγµού µέσω της αναδιοργάνωσης των κοκκίων στο µεσοκυττάριο χώρο. Η εµφάνιση της κερατοϋαλίνης και των πεταλιωδών κοκκίων και η εξαφάνιση των πυρήνων και των περισσότερων οργανιλίων του πρωτοπλάσµατος δηλώνει το σχηµατισµό της κερατίνης στιβάδας. Κοκκία κεραταϋαλίνης στο ΗΜ: πολύ καλά διατεταγµένες εσωτερικές πεταλιώδεις δοµές κοντά στη συσκευή Golgi των κυττάρων, που «διαπλέουν» το πρωτόπλασµα και συγχωνεύονται µε την κυτταρική µεµβράνη (µπλε κοκκία στην Η&Ε) από όπου το περιεχόµενό τους απελευθερώνεται στο µεσοκυττάριο χώρο. Τα απελευθερωµένα κοκκία στο µεσοκυττάριο χώρο αναδιοργανώνονται σε πεταλιώδεις δοµές. Σύνθεση κοκκίων κεραταϋαλίνης: περιέχουν ελεύθερες στερόλες, λιπίδια (φωσφολιπίδια, γλυκοσφιγκολιπίδια) και αρκετά υδρολυτικά ένζυµα (λιπάσες, γλυκοζιδέσες και όξινη φωσφατάση). 7

8 Κοκκιώδης στιβάδα Ανατοµική θέση - µορφολογία η στιβάδα πάνω από την ακανθωτή κύτταρα τοποθετηµένα παράλληλα προς την ελεύθερη επιφάνεια περιέχουν χοντρά βασεόφιλα κοκκία (κερατοϋαλίνη) 8

9 Κερατίνη στιβάδα Κερατινοποίηση: ειδικός τύπος κυτταρικής διαφοροποίησης, που έχει σαν αποτέλεσµα το σχηµατισµό της εξωτερικής στιβάδας του δέρµατος από νεκρωµένα κύτταρα, η οποία ονοµάζεται κερατίνη στιβάδα. Λειτουργία: η κερατίνη στιβάδα έχει τη µοναδική ιδιότητα να διασφαλίζει τη διαπερατότητα, γεγονός που υπογραµµίζει τον κρίσιµο ρόλο της στη δια βίου διατήρηση των υγρών του σώµατος, και στην ισορροπία των ηλεκτρολυτών. Η επιφάνειά της είναι πλούσια σε θειούχο χοληστερίνη, ουσία που θεωρείται ότι συµβάλλει στη συνένωση των κυττάρων µεταξύ τους και η υδρόλυση της έχει σαν αποτέλεσµα τη διασκόρπιση των κερατινοκυττάρων. Η έκταση στην οποία αυτά τα µόρια της επιφάνειας των κυττάρων διαχέονται σε αυτή τη στιβάδα εξηγεί την ικανότητα των αλλεργιογόνων να εισέλθουν στην επιδερµίδα προάγοντας την ευαισθητοποίηση προκαλούνται αφενός αλλεργικές δερµατίτιδες εξ επαφής και αφετέρου υποβοηθιέται η δραστικότητα των τοπικών θεραπευτικών. 9

10 Κερατίνη στιβάδα Ανατοµική θέση - µορφολογία: η επιφανειακή στιβάδα της επιδερµίδας, που αντιπροσωπεύει την τελική φάση ωρίµανσης των βασικών κυττάρων και προκύπτει από τη διάσπαση των δεσµοσωµάτων µε αποτέλεσµα τη διασκόρπιση και απόπτωση, αποφολίδωση, των κερατινοκυττάρων επίπεδα ηωσινόφιλα κύτταρα χωρίς πυρήνα σε κανονική διάταξη σε κολώνες και µε µικρές διαφορές στη µορφολογία τους ανά περιοχή του σώµατος κάθε κερατινοκύτταρο καλύπτει περιοχή περίπου 25 βασικών κυττάρων 10

11 Κερατίνη στιβάδα 34βΕ12 CK5/6 Στην ενήλικη επιδερµίδα συντίθενται κυτταροκερατίνες αυξανόµενου µοριακού βάρους (οµάδα των υψηλού µοριακού βάρους κυτταροκερατινών) καθώς τα κύτταρα της βασικής στιβάδας οδεύουν προς την ωρίµανσή τους σε κερατινοκύτταρα. Οι διαφορές στο µοριακό βάρος συσχετίζονται µε τη στιβάδωση της επιδερµίδας και το βαθµό διαφοροποίησης των κυττάρων. 11

12 Συµβολή χορίου-επιδερµίδας Η συµβολή χορίου-επιδερµίδας ορίζεται από τη βασική µεµβράνη κάτω από τα κύτταρα της βασικής στιβάδας της επιδερµίδας. Λειτουργία: τα δοµικά συστατικά της βασικής µεµβράνης είναι υπεύθυνα για τη σύνδεση της επιδερµίδας µε το χόριο. Η βασική µεµβράνη είναι µια εξειδικευµένη, περίπλοκη κατασκευή, που σχηµατίζεται στη συµβολή των επιθηλιακών κυττάρων µε τον περιβάλλοντα συνδετικό ιστό και είναι µια λεπτή µεµβράνη ακριβώς κάτω από τα κύτταρα της βασικής στιβάδας της επιδερµίδας, γύρω από όλες τις επιθηλιακές δοµές του δέρµατος (τριχοφόρους θυλάκους, σµηγµατογόνες µονάδες, εκκρινείς και αποκρινείς µονάδες), τα κύτταρα Schwann των νεύρων και τα αγγεία. Η διάσπαση οποιουδήποτε από τα συστατικά της συµβολής έχει σαν αποτέλεσµα ποικίλα φυσαλιδώδη νοσήµατα. 12

13 Συµβολή χορίου-επιδερµίδας οµικά συστατικά: γλυκοπρωτεΐνες (laminin λαµινίνη, ectatin εκτατίνη) ινονεκτίνη (fibronectin): συστατικό της εµβρυϊκής µεµβράνης, που λειτουργεί σαν ικρίωµα για το σχηµατισµό των συστατικών της βασικής µεµβράνης, επανεµφανίζεται στα τραύµατα και λειτουργεί σαν υπόστρωµα κατά µήκος του οποίου µεταναστεύουν τα κύτταρα εκτατίνη (ectatin): ακρογωνιαίος λίθος της δοµικής ακεραιότητας της βασικής µεµβράνης, έχει την ικανότητα να συνδέεται µε τα κύτταρα και το κολλαγόνο τύπου IV κολλαγόνο τύπου IV: είναι βασικό συστατικό και βρίσκεται µόνο σε ειδικές βασικές µεµβράνες (δέρµα, βλεννογόνος στοµατικής κοιλότητας, οισοφάγος, τράχηλος) οξύτονες µικροΐνες: τύπος ελαστικών ινών, που διατάσσονται κάθετα και συνδέουν την υποβασική πυκνή µεµβράνη µε το δίκτυο του ελαστικού ιστού του χορίου λινκίνη (lincin): λεπτά ινίδια, που εισέρχονται στην επιφάνεια των κολλαγόνων ινών του χορίου ενδυναµώνοντας τις συνδέσεις µεταξύ των διάφορων δοµικών κατασκευών 13

14 Συµβολή χορίου-επιδερµίδας Βασική µεµβράνη PAS βασική µεµβράνη PAS Ανατοµική θέση - µορφολογία: λεπτή µεµβράνη ακριβώς κάτω από τα κύτταρα της βασικής στιβάδας της επιδερµίδας, γύρω από τους τριχοφόρους θυλάκους, σµηγµατογόνες µονάδες, εκκρινείς και αποκρινείς µονάδες, τα κύτταρα Schwann των νεύρων και τα αγγεία πορφυρή µεµβράνη µε την PAS και τη Van Gieson Van Gieson 14

15 ΜΕΛΑΝΟΚΥΤΤΑΡΑ Λειτουργία: συνθέτουν µελανίνη, τα µελανοσώµατα, η οποία διασκορπίζει και απορροφά την υπεριώδη ακτινοβολία, προστατεύοντας έτσι το δέρµα από τις επιβλαβείς επιπτώσεις της ηλιακής ακτινοβολίας. Προέλευση: νευρική ακρολοφία. Πρωτοεµφανίζονται την 8 η εµβρυϊκή εβδοµάδα, αλλά δεν παράγουν µελανίνη, εκτός από τις θηλές, τα έξω γεννητικά όργανα και το βολβό των θυλάκων των τριχών. Μεταναστεύουν στην επιδερµίδα και βρίσκονται στους θυλάκους τριχών, στο χόριο, σε διαφόρους βλεννογόνους, στις λεπτοµήνιγγες, στο έσω ους και σε λίγους άλλους ιστούς. Φυλές και φύλο: ο απόλυτος αριθµός των µελανοκυττάρων είναι περίπου ίδιος. ιαφέρει το µέγεθος, η ποσότητα της µελανίνης, η κατανοµή και ο βαθµός εκφύλισης των µελανοσωµάτων (σκουρόχρωµοι: πολυάριθµα, µεγάλα, έντονα µελανινοποιηµένα µελανοσώµατα µέσα στα κερατινοκύτταρα, αργή εκφύλιση µελανοσωµάτων, µελανοκύτταρα µε µεγαλύτερους και πολυδιακλαδιζόµενοι δενδρίτες) «Βίος»: µε την πάροδο της ηλικίας µειώνεται ο αριθµός και η δραστηριότητα των µελανοκυττάρων των θυλάκων των τριχών (γκρίζα µαλλιά) και της επιδερµίδας. 15

16 ΜΕΛΑΝΟΚΥΤΤΑΡΑ Κατανοµή: ένα µελανοκύτταρο συνδέεται µε περίπου 36 κύτταρα της βασικής στιβάδας. Υπολογίζονται κατά µέσο όρο 1 ανά 10 (Η&Ε), αναλόγια που εξαρτάται από την περιοχή του δέρµατος (π.χ. πρόσωπο έως 2900/mm 2, κορµός και έως 1250/mm 2 ). Τοπογραφία: µέσα και κάτω από τα κύτταρα της βασικής στιβάδας και στους θυλάκους των τριχών. Παραγόµενη ουσία: Μελανίνη (µελανοσώµατα ). Η µελανίνη µεταφέρεται στα άκρα των δενδριτών και µέσω αποκοπής αποσπώνται και ενθυλακώνονται από τα κερατινοκύτταρα. Αυτό το φαινόµενο προκαλεί συλλογή µελανοσωµάτων µέσα στην επιδερµίδα και στα κερατινοκύτταρα των θυλάκων. Μετά τη µεταφορά τους στα κερατινοκύτταρα αποβάλλονται καθώς ωριµάζουν προς την κερατίνη στιβάδα, εκφυλίζονται από λυσοσωµατικά ένζυµα και τελικά αποβάλλονται µαζί µε την κερατίνη στιβάδα. 16

17 µελανοκύτταρα µελανοκύτταρα δενδρίτες µελανοκυττάρων Masson Fontana HMB45 Ανατοµική θέση - µορφολογία: διαυγή κύτταρα (τεχνητή ρίκνωση), άφθονο διαφανές πρωτόπλασµα, πυρήνας µικρότερος και έντονα βασίφιλος συγκριτικά µε τα κύτταρα της βασικής στιβάδας πρωτόπλασµα µε δενδρίτες (χρώση αργύρου και HMB45), που διακλαδίζονται ελευθέρα προς όλες τις κατευθύνσεις µεταξύ των γειτονικών κυττάρων και ακόµη µέχρι το ανώτερο σηµείο του χορίου η µελανίνη αθροίζεται σαν οµπρέλα πάνω από τον πυρήνα των κυττάρων στην περιοχή προς την ελεύθερη επιφάνεια της επιδερµίδας (κοκκία µελανίνης στην Η&Ε, µαύρα αργυρόφιλα κοκκία στη Masson Fontana) 17

18 ΚΥΤΤΑΡΑ LANGERHANS Προέλευση: µεσεγχυµατικά πρόδροµα κύτταρα στο µυελό των οστών. Επικοίζουν την επιδερµίδα, το χόριο, το θύµο, τις αµυγδαλές, τους λεµφαδένες και τα επιθήλια των βλεννογόνων του στόµατος και των γεννητικών οργάνων. Μεταναστεύουν µε τα λεµφαγγεία σε λεµφαδένα. Αποστολή: παρουσίαση αντιγόνων στα λεµφοκύτταρα. Είναι παρόµοια µε τα µακροφάγα και έχουν αντιγόνα ιστοσυµβατότητας HLA-DR στην επιφάνεια τους και υποδοχείς του συµπληρώµατος C3b, δείκτες απαραίτητους για την αναγνώριση και παρουσίαση του αντιγόνου στα Τ λεµφοκύτταρα. Η λειτουργία αυτή κάνει τα κύτταρα Langerhans συντελεστές της ανάπτυξης της ευαισθησίας εξ επαφής στα αλλεργιογόνα, των αντιδράσεων απόρριψης µοσχεύµατος και της επαγρύπνησης σε αρχόµενη νεοπλασία. Εκφράζουν το αντιγόνο CD1a και την S-100 πρωτεΐνη και έτσι τα αναγνωρίζουµε ανοσοϊστοχηµικά. Μέσα στην επιδερµίδα αντιγράφονται πιστά µε κύκλο περίπου 16 ηµερών. Αντιπροσωπεύουν το 4% όλου του κυτταρικού πληθυσµού της επιδερµίδας, άλλα η κατανοµή τους ποικίλει ανάλογα µε την ανατοµική θέση (µεταξύ 460 και 1000 ανά mm 2 ). Λεπτά αµύελα νεύρα, που ανεβαίνουν στην επιδερµίδα έρχονται σε επαφή µε τα κύτταρα Langerhans δηµιουργώντας έτσι µια σύνδεση µεταξύ νευρικού και ανοσοποιητικού συστήµατος. 18

19 ΚΥΤΤΑΡΑ LANGERHANS S-100 δενδρίτες κυττάρων Langerhans αποστηµάτιο Langerhans Ανατοµική θέση - µορφολογία: εδρεύουν κοντά στη µέση περιοχή της επιδερµίδας και ακριβώς επάνω από την ακανθωτή στιβάδα δενδριτικά κύτταρα, που στη Η&Ε φαίνεται να χωρίζονται από τα γειτονικά κύτταρα µε τεχνητές σχισµές, ακριβώς όπως και τα µελανοκύτταρα αναγνωρίζονται µε την S-100, που αναδεικνύει και τους δενδρίτες τους ΗΜ: περιέχουν χαρακτηριστικά κοκκία, τα οποία ονοµάζουµε κοκκία Birbeck. 19

20 ΚΥΤΤΑΡΑ MERKEL Προέλευση: φαίνεται να προέρχονται από αρχέγονα κύτταρα της επιδερµίδας, πιθανώς από τα κερατινοκύτταρα. Εµφανίζονται τη 16 η εβδοµάδα της εµβρυϊκής ζωής. Αποστολή: µένει ακόµη, εδώ και 100 χρόνια από όταν πρωτοπεριγράφτηκαν, να τα προσδιορίσουµε µορφολογικά και να διασαφηνίσουµε βιολογικά. Θεωρείται ότι συµµετέχουν στην αισθητικότητα, είτε ως ενεργητικοί διαβιβαστές είτε ως δοµικά συστατικά των υποδοχέων πίεσης. Τοπογραφία: κυρίως σε περιοχές χωρίς τρίχες (παλάµες, πέλµατα, το επιθήλιο της κοίτης του όνυχα, στοµατικό βλεννογόνο και γεννητική περιοχή), στο εξωτερικό περίβληµα των θυλάκων των τριχών, στη βάση των καταδύσεων της επιδερµίδας και σε επαφή µε αµύελες νευρικές ίνες, ο Pinkus τα ονόµασε «δίσκους της τρίχας». ΗΜ: περιέχουν κοκκία µέσα στο πρωτόπλασµα και παράλληλες ίνες κυτταροκερατινών στην παραπυρηνική περιοχή τους. 20

21 ΚΥΤΤΑΡΑ MERKEL κύτταρα Merkel µε τη CK20 κύτταρα Merkel µε το ΕΜΑ CK20 (APAAP) κύτταρο Merkel+ S-100 (DAB) κύτταρα Langerhans CK20 Ανατοµική θέση - µορφολογία: κυρίως σε περιοχές του σώµατος χωρίς τρίχες, στο εξωτερικό έλυτρο των θυλάκων των τριχών, στη βάση των καταδύσεων της επιδερµίδας και σε επαφή µε αµύελες νευρικές ίνες «αθέατα» στην Η&Ε λίγο πρωτόπλασµα και πυρήνας µε εντοµή αναδεικνύονται ανοσοϊστοχηµικά µε τη CK20, που θεωρείται ειδική, και µπορεί και µε το ΕΜΑ, τη chromogranin A και τη synaptophysin 21

22 ΚΟΛΛΑΓΟΝΟ Οι κύριοι τύποι κολλαγόνου είναι ο τύπος Ι και ΙΙΙ. Τύπος Ι: συνθέτει ένα πυκνό δίκτυο στο δικτυωτό χόριο. Τύπος ΙΙΙ (εµβρυϊκό κολλαγόνο): εµφανίζεται σαν χαλαρά διατεταγµένες αργυρόφιλες ίνες, που βρίσκονται στο χόριο σε στενή σχέση µε αυτές του τύπου Ι. Τύπος IV: συστατικό των βασικών µεµβρανών. Πηγή παραγωγής: ινοβλάστες, που αυξάνονται δευτεροπαθώς κατά την ενεργό φάση επούλωσης τραύµατος, σε διαπύηση µε επακόλουθο εκφύλιση κολλαγόνου (π.χ. ραγείς θύλακος τρίχας, εν τω βάθει µυκητιάσεις και από άτυπα µυκοβατηρίδια και µακροχρόνιες διηθήσεις από λεµφοκύτταρα). 22

23 ΚΟΛΛΑΓΟΝΟ Van Gieson collagen IV Ανατοµική θέση - µορφολογία: στο δικτυωτό χόριο (τύπος Ι, που συνθέτει ένα πυκνό δίκτυο και σε στενή σχέση µε αυτές του τύπου ΙΙΙ), στις βασικές µεµβράνες των εξαρτηµάτων και στο τοίχωµα των αγγείων (τύπος IV) ηωσινόφιλη ουσία στο δικτυωτό χόριο µε την Η&Ε µε τη µορφή λεπτών ινών βάφεται πορφυρό µε τη χρώση Van Gieson αναδεικνύεται µε τις χρώσεις για τους ειδικούς τύπους κολλαγόνου 23

24 ΕΛΑΣΤΙΚΕΣ ΙΝΕΣ Αποστολή: προσδίδουν στο δέρµα τη δυνατότητα επαναφοράς στο αρχικό του σχήµα µετά από παραµόρφωση συνεπεία βίας. Πηγή παραγωγής: συντίθενται από ινοβλάστες. εν υπάρχουν σε ουλές και σε παθολογικές καταστάσεις, οι οποίες χαρακτηρίζονται από χαλαρό δέρµα. Ιδιότητες: µπορούν να εκταθούν στο διπλάσιο του µήκους τους είναι κυµατοειδείς και διακλαδιζόµενες (φαίνονται ψευδώς σαν διασπασµένες) αποτελούν το 3% του στεγνού βάρους του δέρµατος αναδεικνύονται µε τη χρώση orcein 24

25 ΕΛΑΣΤΙΚΕΣ ΙΝΕΣ orcein Ανατοµική θέση - µορφολογία: στο δικτυωτό χόριο, στις βασικές µεµβράνες γύρω από εξαρτήµατα, στο τοίχωµα αρτηριών (ελαστικό πέταλο) είναι κυµατοειδείς και διακλαδιζόµενες (φαίνονται ψευδώς σαν διασπασµένες) αναδεικνύονται µε τη χρώση ελαστικών ινών orcein 25

26 ΘΕΜΕΛΙΑ ΟΥΣΙΑ Αποστολή: «ενώνει» τα ινώδη και κυτταρικά συστατικά του χορίου. Χαρακτηριστικά: άµορφη εξωκυττάρια ουσία (2% του στεγνού βάρους του δέρµατος), που αποτελείται κυρίως από νερό, ηλεκτρολύτες, πρωτεΐνες του πλάσµατος και βλεννοπολυσακχαρίτες και υπολογίζεται ως ο µεγαλύτερος όγκος του χορίου, επειδή κατακρατά νερό έως και 1000 φορές περισσότερο από τον όγκο της. Πηγή παραγωγής: ινοβλάστες, που παράγουν γλυκοζαµινογλυκάνες, οι οποίες στο χόριο είναι κυρίως υαλουρονικό οξύ, µικρές ποσότητες χονδροϊτίνης και ηπαρίνη. 26

27 ΘΕΜΕΛΙΑ ΟΥΣΙΑ alcian blue-pas alcian blue Ανατοµική θέση - µορφολογία: συνεκτική ουσία στο δικτυωτό χόριο, γύρω από αναγεννώµενους θυλάκους τριχών και εκκρινείς αδένες βασίφιλη ουσία µε την Η&Ε «φαίνεται» σαν κενοί χώροι µεταξύ των ινών του κολλαγόνου αποκαλύπτεται µε χρώση κολλοειδούς σιδήρου και την alcian blue 27

28 ΑΓΓΕΙΑ Αποστολή: µεταφέρουν στο χόριο οξυγόνο, νερό, ορµόνες και θρεπτικά υλικά και αποµακρύνουν τα µεταβολικά υποπροϊόντα στα αποχετευτικά όργανα µέσω του διαπερατού τοιχώµατός τους. Τα πιο διαπερατά είναι τα µετατριχοειδή φλεβίδια του ανώτερου χορίου. Αγγείωση χορίου: επιφανειακό και εν τω βάθει πλέγµα αρτηριολίων και φλεβών, που συνδέονται µεταξύ τους µε άλλα κάθετα διατεταγµένα αγγεία, προέρχονται και εκκινούν από αρτηρίες και τελικά οδηγούν σε φλέβες µέσα στα διαφράγµατα του υποδορίου λίπους. Τα περικύτταρα και τα ενδοθηλιακά κύτταρα συνδέονται µεταξύ τους (ένα περικύτταρο µε δύο ή τέσσερα ενδοθηλιακά) µε ινονεκτίνη και αγγειδραστικές ουσίες (προσταγλανδίνες και ισταµίνη), που απελευθερώνονται από λεµφοκύτταρα, µαστοκύτταρα και αιµοπετάλια. Οι αγγειοδραστικές ουσίες αυξάνουν τη διαπερατότητα των αγγείων προάγοντας τη σύνδεση ενδοθηλιακών και περικυττάρων µε αποτέλεσµα διάταση των αγγείων. Αυτή η διεργασία ευοδώνει την εναπόθεση ανοσοσυµπλεγµάτων µέσα στο τοίχωµα των µετατριχοειδών φλεβιδίων και επάγει τη µεταφορά ορού και φλεγµονωδών κυττάρων στο συνδετικό ιστό. Παράλληλα µε τη διάταση αγγείων και την αγγειοσύσπαση τα ενδοθηλιακά κύτταρα εκκρίνουν βιολογικά δραστικές ουσίες, όπως προσταγλανδίνες, ενεργοποιητή του πλασµινογόνου, µετατρεπτικό ένζυµα της αγγειοτενσίνης και παράγοντα VIII. 28

29 Αγγεία αρτηριόλια και µετατριχοειδικά φλεβίδια ανώτερου χορίου CD34 SMA βαλβίδα φλεβικού κλάδου αρτηριόλια ανώτερου χορίου: ενδοθηλιακά κύτταρα και περικύτταρα δεν έχουν έσω και έξω ελαστική µεµβράνη και το τοίχωµα αποτελείται από ασυνεχή στιβάδα ελαστικών και λείων µυϊκών ινών µετατριχοειδικά φλεβίδια: θυµίζουν τριχοειδή και η βασική µεµβράνη περιβάλλεται από ζώνη ινών κολλαγόνου το δίκτυο των αγγείων προέρχεται από αρτηρίες και τελικά καταλήγει σε φλέβες µέσα στα διαφράγµατα του υποδορίου λίπους το CD34 αναδεικνύει τα ενδοθηλιακά κύτταρα και η SMA τις λείες µυϊκές ίνες του τοίχωµα των αγγείων 29

30 Κύτταρα Glomus κύτταρα Glomus γύρω από αρτηριοφλεβική αναστόµωση CD34 Λειτουργία: λειτουργούν σαν σφιγκτήρες και συµβάλλουν στη µεταφορά του αίµατος επιταχύνοντας έτσι τη ροή στα άκρα εξοικονοµώντας τη θερµοκρασία του σώµατος, ένα πλεονέκτηµα στον ψυχρό καιρό. Ανατοµική θέση - µορφολογία: περιβάλλουν τις αρτηριοφλεβικές αναστοµώσεις ιδιαίτερα στα δάκτυλα αποτελούν ειδικές κατασκευές από έξι στίχους οµοιόµορφων, ωοειδών, εξειδικευµένων λείων µυϊκών κυττάρων το CD34 αναδεικνύει τα ενδοθηλιακά κύτταρα, αλλά όχι τα κύτταρα Glomus 30