ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΑ. Τ λεµφοκύτταρα:

Transcript

1 ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΑ Προέλευση: µυελός των οστών. Μερικά µεταναστεύουν στο θύµο, όπου παραµένουν για ποικίλες περιόδους πριν διασκορπισθούν στο σώµα. Βίος: η ζωή τους ποικίλει. Τα µνηµοκύτταρα ζουν για πολλά χρόνια άλλα έχουν ζωή µιας εβδοµάδας. Μορφολογικά δεν διακρίνονται τα Τ από τα Β λεµφοκύτταρα. Λειτουργία: δρουν απευθείας σε παθογόνους παράγοντες παράγοντας ειδικές ουσίες, παίζουν κρίσιµο ρόλο σε καταστάσεις µε κινητοποίηση της κυτταρικής ανοσίας και εµµέσως δηµιουργούν ουσίες, οι oποίες προσελκύουν ουδετερόφιλα, ηωσινόφιλα, µακροφάγα και άλλα λεµφοκύτταρα για να µπουν στη µάχη. Η εµφάνιση των λεµφοκυττάρων στο χώρο της φλεγµονής εγκαινιάζει µια αλυσίδα βιοχηµικών γεγονότων σχεδιασµένων για να απαλείψουν το συγκεκριµένο βλαπτικό παράγοντα. Η αλληλεπίδραση λεµφοκυττάρων και κυττάρων Langerhans οδηγεί στην εξέλιξη της κυτταρικής ανοσίας. 60

2 ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΑ Β λεµφοκύτταρα: εδρεύουν στο µυελό των οστών και στα λεµφικά όργανα αποτελούν το 20% των λεµφοκυττάρων είναι πρόδροµα κύτταρα των πλασµατοκυττάρων. Τα πλασµατοκύτταρα, ισοδύναµα µε τα ώριµα Β λεµφοκύτταρα, λειτουργούν κυρίως για την παραγωγή αντισωµάτων και είναι η πρώτη γραµµή άµυνας έναντι παθογόνων µικροοργανισµών. Τα πλασµατοκύτταρα µόνο σπάνια βρίσκονται στο φυσιολογικό δέρµα. Τ λεµφοκύτταρα: τα κυκλοφορούντα Τ θυµοεξαρτώµενα λεµφοκύτταρα είναι περίπου 80% επανακυκλοφορούν µεταξύ αίµατος και λέµφου, παραµένουν στο δέρµα και µετά από κάποιο χρόνο παραµονής αναχωρούν µε τη λέµφο. 61

3 ΟΥ ΕΤΕΡΟΦΙΛΑ ΠΟΛΥΜΟΡΦΟΠΥΡΗΝΑ Προέλευση: µυελοβλάστες στο µυελό των οστών. Πορεία-Βίος: ωριµάζουν σε ηµέρες και µπαίνουν στην κυκλοφορία όπου µένουν περίπου 7 ώρες πριν εισέλθουν στους ιστούς. Αποστολή: δρουν σαν φαγοκύτταρα. Απορροφούν και εξαλείφουν επιβλαβείς ουσίες (βακτήρια, µύκητες, ανοσοσυµπλέγµατα, ξένα σώµατα και κατεστραµµένους ή έντονα αλλοιωµένους ιστούς). Είναι τα πρώτα στη άµυνα έναντι ταχέως διασπώµενων παθογόνων (σταφυλόκοκκος, στρεπτόκοκκος και ναϊσέρια). Αλληλουχία γεγονότων δράσης: χηµειοτακτικοί παράγοντες (αποσπασµένα προϊόντα συµπληρώµατος ή τα ίδια τα ουδετερόφιλα, που έχουν απορροφήσει σωµατίδια), οι οποίοι κατευθύνουν µάλλον παρά επισπεύδουν την κίνηση των κυττάρων, προσκόλληση, κατάποση και πέψη της ξένης ουσίας διαδικασία της οψονοποίησης: περιβολή των βακτηρίων µε ειδικές ανοσοσφαίρινες και συµπλήρωµα, οπότε τα ουδετερόφιλα τα αναγνωρίζουν και είναι έτοιµα να τα φαγοκυτταρώσουν καταστροφή µικροοργανισµών µε ένζυµα (υδρολυτικά, λυσοσωµατικά), που απελευθερώνονται από τα κοκκία τους, και µε αλκαλική φωσφατάση και υπεροξειδάση, οι οποίες προκαλούν καταστροφή των απαραίτητων πρωτεϊνών για την επιβίωση των µικροοργανισµών. 62

4 ΗΩΣΙΝΟΦΙΛΑ Προέλευση: µυελός των οστών. Πορεία: εισέρχονται στην κυκλοφορία µετά από 3 ή 4 ηµέρες, παραµένουν για 3 ή 4 ώρες και µετά οδεύουν προς τους ιστούς, όπου ζουν το υπόλοιπο της ζωής τους περίπου 8 ηµέρες. Αποστολή: πρωταρχικός ρόλος η άµυνα σε παθογόνα αποφασιστικής σηµασίας για τον έλεγχο της άµεσης αντίδρασης εξ υπερευαισθησίας υπηρετούν τον περιορισµό της φλεγµονώδους διαδικασίας ρυθµίζουν τα µαστοκύτταρα µέσω αδρανοποίησης µερικών από τις δραστικές ουσίες τους απορροφούν και να φονεύουν µικροοργανισµούς (gram θετικά και αρνητικά βακτήρια, µύκητες, µυκόπλασµα, ανοσοσυµπλέγµατα, αδρανή σωµατίδια) µέσω αποκοκκίωσης, που θεωρείται µέθοδος καταστροφής των πολύ µεγάλων παθογόνων, που λόγω µεγέθους δεν µπορεί να φαγοκυτταρωθούν φαγοκυτταρώνουν µικροοργανισµούς µέσω της διαδικασία της οψονοποίησης φαγοκυτταρώνουν κυρίως τα κοκκία των µαστοκυττάρων και τα συµπλέγµατα αντιγόνου-αντισώµατος 63

5 ΗΩΣΙΝΟΦΙΛΑ Χηµειοτακτικοί παράγοντες προσέλκυσης ηωσινοφίλων: ιδιαίτερα τα συµπλέγµατα αντιγόνου-αντισώµατος η ισταµίνη, που απελευθερώνεται από τα κοκκία µαστοκυττάρων και βασεόφιλων η ισταµινάση, που απελευθερώνεται από τα κοκκία των ηωσινοφίλων και η οποία επίσης συµβάλει στη αποδόµηση της ισταµίνης. 64

6 ΙΣΤΙΟΚΥΤΤΑΡΑ Προέλευση: από το µυελό των οστών ως προµονοκύτταρα. Πορεία-Βίος: Σε λίγες ώρες απελευθερώνονται στο αίµα ως µονοκύτταρα και περνούν 32 ώρες στο περιφερικό αίµα πριν µετακινηθούν στον τελικό προορισµό τους στους ιστούς, όπου παραµένουν για µήνες χωρίς να πολλαπλασιάζονται και δεν είναι πολλά. Ονοµατολογία: έχουν διαφορετική ονοµασία ανάλογα µε τον ιστό που βρίσκονται. Στο δέρµα ονοµάζονται ιστιοκύτταρα. Αποστολή: ουσιαστικά είναι τα ελεύθερα µακροφάγα και λειτουργούν σαν εργάτες καθαριότητας αποτελούν µέρος της κυτταρικά µεταβιβαζόµενης ανοσολογικής απόκρισης και εκφράζουν αντιγόνα κλάσης ΙΙ του µείζονος συστήµατος ιστοσυµβατότητας. Μηχανισµός δράσης: τα λυσοσωµατικά κοκκία τους συγκεντρώνονται στο πρωτόπλασµα διασφαλίζοντας έτσι τη δυνατότητα αποφυγής καταστροφής από τους παθογόνους µικροοργανισµούς. Το πρώτο βήµα για τη φαγοκυττάρωση είναι η διαδικασία της οψονοποίησης της ξένης ουσία µε IgM, IgG και συµπλήρωµα. 65

7 ΙΣΤΙΟΚΥΤΤΑΡΑ CD68 CD68 Μορφολογία ιστιοκυττάρων: µονοπύρηνα κύτταρα µε άφθονο γκριζοµπλέ πρωτόπλασµα, στρογγυλό, νεφροειδή πυρήνα µε οδοντώσεις ή πολύλοβο. Ανοσοϊστοχηµικά αναδεικνύονται µε τον ιστιοκυτταρικό δείκτη CD68. 66

8 ΙΣΤΙΟΚΥΤΤΑΡΑ Όταν τα ιστιοκύτταρα προεξάρχουν σε µια ή περισσότερες εστίες έχουµε κοκκιωµατώδη αντίδραση και στις περισσότερες περιπτώσεις συνθέτουν κοκκιώµατα. Εάν η κοκκιωµατώδης φλεγµονή επιµένει τα ιστιοκύτταρα γίνονται επιθηλιοειδή, συνενώνονται και σχηµατίζουν πολυπύρηνα γιγαντοκύτταρα. Μορφολογικά διακρίνουµε: τα Langerhans ιστιοκύτταρα µε διάταξη του πυρήνα σαν πέταλο τα Touton µε διάταξη των πυρήνων σε στεφάνη στο εξώτατο τµήµα του κυττάρου τύπου ξένου σώµατος µε τυχαία κατανοµή των πυρήνων. Στην πραγµατικότητα κανένας τύπος γιγαντοκυττάρου δεν είναι ειδικός για ειδική νόσο και κάθε τύπος µπορεί να βρεθεί σε µησχετιζόµενες µεταξύ τους φλεγµονώδεις νόσους του δέρµατος. 67

9 Τύποι ιστιοκυττάρων ρευµατικό οζίο σαρκοείδωση ιστιοκύτταρο τύπου Touton νέκρωση ιστιοκύτταρα κοκκιώµατα γιγαντοκύτταρα ξένο σώµα Συνενωµένα ιστιοκύτταρα σε τύπου ξένου σώµατος γιγαντοκύτταρο Γιγαντοκύτταρα φαγοκυτταρώνουν ξένο σώµα 68

10 ΙΝΟΚΥΤΤΑΡΑ-ΙΝΟΒΛΑΣΤΕΣ Προέλευση: από τα προγονικά µεσεγχυµατικά κύτταρα. Αποστολή: ασχολούνται µε τη σύνθεση, αποδόµηση και ανάπλαση του συνδετικού ιστού του χορίου βοηθούν στην ανακατασκευή του κολλαγόνου συµµετέχουν στις φλεγµονώδεις νόσους και είναι υπεύθυνα για τις ινοποιητικές δερµατίτιδες καθώς και για το τελικό στάδιο άλλων, που καταλήγουν σε ίνωση. Μηχανισµός δράσης: γενικά τα ινοκύτταρα αφυπνίζονται από το τραύµα και επιτυγχάνουν την επανόρθωση αλλοιώσεων των ιστών, που προκαλούνται από φλεγµονώδεις διεργασίες. Όταν τα ινοκύτταρα ενεργοποιούνται παράγουν κολλαγόνο και θεµέλια ουσία και είναι γνωστά ως ινοβλάστες. Συνθέτουν πρωτεΐνες και κολλαγόνο και τα µεταφέρουν στον εξωκυττάριο χώρο. Στη επούλωση τραυµάτων µονοκύτταρα του αίµατος περιβάλλουν τη βλάβη και εκεί γίνονται ιστικά µακροφάγα. Πολλοί από του υπεύθυνους παράγοντες για τη µετανάστευση των ινοκυττάρων µέσα στο τραύµα και ο τοπικός πολλαπλασιασµός τους διασφαλίζεται από τα µακροφάγα. 69

11 ΙΝΟΚΥΤΤΑΡΑ-ΙΝΟΒΛΑΣΤΕΣ Μορφολογία: ωοειδές, ατρακτοειδές ή αστεροειδές σχήµα µε άφθονο βασίφιλο πρωτόπλασµα. Το προέχον πυρήνιο είναι δηλωτικό της ενεργοποίησης τους. Με την πάροδο της ηλικίας τους χάνουν τη δηµιουργική τους δραστηριότητα, το πρωτόπλασµα γίνεται λιγότερο, βασίφιλο και η χρωµατίνη λιγότερη. Σε αυτό το στάδιο παραδοσιακά τα ονοµάζουµε ινοκύτταρα. 70

12 ΜΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ Προέλευση: από το µυελό των οστών ως µονοκύτταρα. Πορεία: διασπείρονται σε µεγάλη έκταση στο χόριο, όπου τείνουν να συγκεντρώνονται γύρω από µικρά αγγεία. Αποστολή: υπάρχει η υπόθεση ότι αποτελούν την πολλή αρχική γραµµή άµυνας της ανοσολογική απόκρισης, διότι είναι τα µοναδικά κύτταρα που έτσι κι αλλιώς βρίσκονται στους ιστούς, ενώ τα φλεγµονώδη φθάνουν µε το αίµα. Αποκοκκίωση: προκαλείται µέσω ανοσολογικής διέγερσης από πρωτεΐνες των ηωσινοφίλων και των λεµφοκυττάρων και από µη-ανοσολογική από νευροπεπτίδια, ορµόνες, δήγµατα εντόµων και φιδιών, θερµότητα, φάρµακα καθώς και µέσω αντίδρασης αντιγόνου-αντισώµατος (τραύµα, πολυµερή, ένζυµα και χαµηλού µοριακού βάρους σκευάσµατα). Μορφολογία: έχουν χαρακτηριστική µορφολογία, ποικίλουν σε µέγεθος, έχουν κεντρικό στρογγυλό, ωοειδή, ατρακτοειδή ή επιµήκη βαθυχρωµατικό πυρήνα και άφθονο πρωτόπλασµα και λεπτά αµφίφιλα κοκκία. Τα κοκκία των µαστοκυττάρων παρουσιάζουν χαρακτηριστική µεταχρωµασία µε τη χρώση toluidine blue, φαινόµενο που οφείλεται στην ύπαρξη όξινων βλεννοπολυσακχαριτών, νουκλεϊνικών οξέων και άλλων όξινων οµάδων. 71

13 ΒΑΣΕΟΦΙΛΑ Προέλευση: από το µυελό των οστών ως µυελοειδή προγονικά κύτταρα. Πορεία: τις δύο εβδοµάδες της ώριµης ηλικίας τους τις περνούν στους ιστούς. Αποστολή: συµµετέχουν στις αντιδράσεις εξ υπερευαισθησίας παρόµοια µε τα µαστοκύτατρα. Μορφολογία: δίλοβος βασεόφιλος πυρήνας και µεγάλα, ολιγάριθµα κοκκία. Τα κοκκία απελευθερώνουν ισταµίνη, που είναι ισχυρός παράγων προσέλκυσης των ηωσινοφίλων, προσταγλανδίνες και λευκοτριένες. 72