ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ. (Σχολικό βιβλίο, σελίδες 37-38)

Transcript

1 1 1 Αρχαία Α Λυκείου: ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΟΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ (Σχολικό βιβλίο, σελίδες 37-38) 1) Σε ποιες χώρες της Ανατολής συντάχθηκαν ιστορικές επιγραφές και ιστορικά βιβλία πριν από την αρχαϊκή εποχή του ελληνικού πολιτισμού; Aιγύπτιοι, Ασσύριοι και Βαβυλώνιοι κατέστησαν τα κατορθώματά τους αθάνατα σε μνημειώδεις επιγραφές. Διοικητικά έγγραφα και άλλα που αναφέρονταν στη δόξα τους βρίσκονταν στα αρχεία των ανακτόρων. Τα γεγονότα μεταξύ π.χ. υπάρχουν στα ιστορικά βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης. Δύσκολα μπορούν να συσχετιστούν με γεγονότα αναφερόμενα από άλλες πηγές. Τα κείμενα της αποτελούν κυρίως ομολογία πίστεως και δεν έχουν κύριο σκοπό την καταγραφή ιστορικών συμβάντων. Από τις Αρχές της 1 ης χιλιετίας στην Άπω Ανατολή έχουμε γραπτά στοιχεία για ιστορικά γεγονότα. Την κινέζικη ιστοριογραφία χαρακτηρίζουν η απόλυτα συνειδητή καταγραφή των γεγονότων και το ενδιαφέρον περιορίζεται μόνο στους κρατικούς αξιωματούχους. Γενικότερα η κινέζικη ιστοριογραφία ενδιαφέρεται αν η μελέτη της προσφέρει χρήσιμα διδάγματα για τη ζωή. 2) Ποια είναι η βασική διαφορά της πρώιμης ελληνικής ιστοριογραφίας από αντίστοιχες προσπάθειες των ανατολικών λαών;

2 2 Οι Έλληνες ιστορικοί προσπάθησαν να διακρίνουν τα πραγματικά από τα φανταστικά γεγονότα και να βρουν επιστημονική μέθοδο που θα ακολουθήσουν. Η ελληνική ιστοριογραφία αναπτύχθηκε μέσα σε δυο αιώνες (τέλος αρχαϊκής έως τα μέσα του 4 ου αιώνα). Οι Έλληνες ιστορικοί ενδιαφέρονταν για τη γλώσσα και την έκφραση τους χωρίς να καταγράφουν απλώς τα γεγονότα. Στην αρχαιότητα εμφανίστηκαν δεκάδες ιστορικοί. Στην αθανασία όμως έμειναν μόνο τα έργα εκείνων με αξιώσεις λογοτεχνικές. 3) ΙΙοιες επιστήμες άνθισαν στις πόλεις του Ανατολικού Αιγαίου κατά την αρχαϊκή εποχή; Οι κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές εξελίξεις εκεί κατά την αρχαϊκή περίοδο έφεραν μεταβολές στον τρόπο σκέψης, τέχνης και ζωής. Η γεωγραφία, η ιστορία και η φιλοσοφία θεωρούνται μεγάλα επιτεύγματα. Η φιλοσοφία προσπαθεί να εξηγήσει κάτω από νέο πρίσμα τη δημιουργία του κόσμου, η γεωγραφία βασίζεται στην αυτοψία του τόπου, ενώ η ιστορία καταγράφει γεγονότα σημαντικά του παρελθόντος αλλά και σύγχρονα. 4) Ποιοι είναι οι γνωστότεροι λογογράφοι της αρχαϊκής εποχής και ποια είναι τα επιστημονικά τους ενδιαφέροντα; Ο Διονύσιος ο Μιλήσιος, ο Χάρων ο Λαμψακηνός, ο Εκαταίος ο Μιλήσιος, ο Ξάνθος ο Λυδός. Ενδιαφέρονταν για: - ιστορικές περιγραφές - καταγραφή προφορικών παραδόσεων - τοπικά έθιμα λαών - παράκτια ναυσιπλοϊα - μυθογραφία, γενεαλογία - σύνταξη καταλόγων με ονόματα αθλητών και αρχόντων. 5) Ποια ιστορική περίοδο καλύπτουν με το ιστορικό τους έργο α) ο Ηρόδοτος, β) ο Θουκυδίδης, γ) ο Ξενοφών (με τα Ελληνικά); Ο Ηρόδοτος περιγράφει την εξάπλωση των Περσών σε Ασία, Αφρική και Ευρώπη. Εξιστορεί τις τρεις εκστρατείες τους εναντίον της Ελλάδας και σταματά στην μάχη των Πλαταιών (479 π.χ.). Ο Θουκυδίδης κατέγραψε τον Πελοποννησιακό Πόλεμο που διήρκεσε από το 431 έως το 404 π.χ. Το έργο του σταματά απότομα το 411 π.χ.

3 3 Ο Ξενοφών με το έργο του καλύπτει την περίοδο π.χ., ενώ περιέχει και τα συμβάντα της περιόδου π.χ. (μάχη της Μαντίνειας). 6) Ποιο στόχο έθεσε στο ιστορικό του έργο α) ο Ηρόδοτος, β) ο Θουκυδίδης, γ) ο Ξενοφών (στα Ελληνικά); Ο Ηρόδοτος καταγράφει ἕργα γενόμενα εξ ἀνθρώπων για να γίνουν μεγάλα τε και θωμαστά. Ο Θουκυδίδης επιδιώκει το έργο του να καταστεί κτῆμα ἐς ἀεί. Στόχος του είναι οι άνθρωποι του μέλλοντος να μην επαναλάβουν την ολέθρια συμπεριφορά των εμπολέμων τότε. Ο Ξενοφών θέλει να συνεχίσει το έργο του Θουκυδίδη. 7) Ποιες δυσκολίες αντιμετώπισε ο Θουκυδίδης κατά τη συγκέντρωση του υλικού για το έργο του; Ο Θουκυδίδης επιδιώκει να βρει τα βαθύτερα αίτια των γεγονότων. Κάτι τέτοιο όμως απαιτεί δύσκολη διερεύνηση, αφού οι εκάστοτε μάρτυρες μπορούν να δώσουν για αυτά διαφορετική εκδοχή. Χρησιμοποιεί τη μέθοδο της αυτοψίας και της διερεύνησης των πηγών. Ακόμη τα αρχεία των πόλεων ερευνώντας τις πηγές. Βέβαια για την καταγραφή των παλαιότερων συμβάντων δυσκολεύτηκε περισσότερο αφού δεν υπάρχει αντικειμενικότητα. Στην εξιστόρηση του Πελοποννησιακού Πολέμου άφησε μόνα τα γεγονότα για τα οποία είχε κάνει επίπονη έρευνα και διέθετε προσωπική γνώση. 8) Ποια ήταν κατά την κρίση του Θουκυδίδη η βαθύτερη, ανομολόγητη, αιτία του Πελοποννησιακού πολέμου; Βαθύτερο αίτιο του Πελοποννησιακού Πολέμου θεωρεί την οικονομική, στρατιωτική και πνευματική ανάπτυξη της Αθήνας Η Σπάρτη αυτό δεν μπόρεσε να το δεχτεί ποτέ. Έτσι οδηγήθηκαν στη φοβερή αυτή σύγκρουση. Υπήρχε τρομερός ανταγωνισμός μεταξύ τους για την ηγεμονία των ελληνικών πόλεων.

4 4 2 Έκθεση Έκφραση Με τον όρο διάλογο εννοούμε τη συζήτηση συνομιλία μεταξύ δυο ή περισσοτέρων προσώπων με σκοπό την ανεύρεση της αλήθειας. Ο διάλογος ελευθερώνει τους ανθρώπους, γιατί μπορούν με αυτόν να πουν ελεύθερα τις ιδέες τους, αλλά και γεφυρώνει, επειδή έχουν την ευκαιρία για προσέγγιση και γνήσια επαφή μεταξύ τους. 1) Σε ποιους τομείς είναι αναγκαίος: - Απαραίτητος είναι ο διάλογος για την πολυφωνία και τον πλουραλισμό. Ειδικότερα για την ύπαρξη της δημοκρατίας είναι αναγκαίος. Το πολίτευμα αυτό στηρίζεται στον πολιτειακό θεσμό της Βουλής, που λόγος ύπαρξης της αποτελεί ο διάλογος Η έλλειψη του οδηγεί σε ολοκληρωτικά καθεστώτα. Με τη βοήθεια του αποφεύγονται οι βίαιες συγκρούσεις και κοινωνικές αναστατώσεις. - Ο διάλογος συντελεί στην ανάπτυξη της επιστήμης, γιατί ανοίγει και φωτίζει τον δρόμο της έρευνας, οδηγεί δε με μεγαλύτερη ασφάλεια και ταχύτερα στη ζητούμενη λύση. Έτσι μεθοδεύεται στις επιστήμες η προσέγγιση της αλήθειας, με συνέπεια την διαρκή ανανέωση του προβληματισμού. Διεξάγονται πολλά συνέδρια εθνικά ή διεθνή. Μάλιστα η ιατρική χρωστάει τα θαυμαστά επιτεύγματά της τα τελευταία χρόνια στον εποικοδομητικό διάλογο που έχει με άλλες επιστήμες, όπως την Βιολογία, τη Χημεία, την Πυρηνική Φυσική, τη Μηχανική. - Είναι η καλύτερη μέθοδος διδασκαλίας μάθησης, γιατί αναιρεί κάθε μορφή δογματισμού ή αυθεντίας. Με αυτόν τον τρόπο η εκπαίδευση παύει να είναι αναχρονιστική και μονόπλευρη. Επιτρέπει τη συνεργασία δασκάλου μαθητή. - Στις διαπροσωπικές σχέσεις ο διάλογος ευνοεί την επικοινωνία, συνεννόηση, εξομαλύνει τις διαφορές ή παρεξηγήσεις. Αποτελεί το καλύτερο μέσο για την αναζήτηση της αλήθειας και την επίλυση

5 5 των προβλημάτων. Με την ψυχανάλυση ο άνθρωπος απαλλάσσεται από τα προβλήματα του μέσω του διαλόγου. Ειδικά σήμερα, στην εποχή της απομόνωσης και του υπολογιστή, με τις ανύπαρκτες ή επιφανειακές ανθρώπινες σχέσεις, ο διάλογος μάς προστατεύει από την αλλοτρίωση. - Όσον αφορά την τέχνη βοηθά στην πολιτιστική επικοινωνία και την προσέγγιση των λαών. Μεταχειρίζεται την παγκόσμια γλώσσα της ψυχής και ενώνει τους λαούς, πέρα από τόπο ή χρόνο. Η τέχνη που δεν διαλέγεται, αλλά χρησιμοποιείται από αυταρχικά καθεστώτα για να φανατίσει τα άτομα ή να καταστήσει υποχείριά της είναι στυγνός ολοκληρωτισμός. 2) Η σημασία του διαλόγου για την ατομική ζωή: - Δίνει τη δυνατότητα στο άτομο να στοχαστεί, να προβληματιστεί, να προβάλλει τις θέσεις του και να τις υποστηρίξει με επιχειρήματα. - Βοηθά στην καλλιέργεια του ανθρώπου, γιατί ο διάλογος ανάμεσα σε άτομα που γνωρίζουν να τον χειρίζονται δεν είναι μόνον αισθητική απόλαυση αλλά πολύτιμη εκπαίδευση νου και ψυχής. - Ο διάλογος καταπολεμά το φανατισμό, μας απαλλάσσει από προκαταλήψεις ή δεισιδαιμονίες και μας βοηθά να αποκτήσουμε προσωπική γνώμη. Η σημασία του διαλόγου για τη συλλογική ζωή: - Ικανοποιεί την ψυχική ανάγκη του ατόμου να εξωτερικεύσει το συναισθηματικό του κόσμο. Συμβάλλει στην επικοινωνία, στην επαφή μεταξύ των ανθρώπων και μας προστατεύει από την απομόνωση. - Αναπτύσσει την κοινωνικότητα του ανθρώπου. Περιορίζονται οι εγωϊστικές, ατομικιστικές τάσεις και δημιουργείται κλίμα αλληλοβοήθειας, αλληλοκατανόησης και συνεργασίας. - Είναι προϋπόθεση για δημιουργία και πρόοδο, αφού και τα πλέον δύσκολα προβλήματα επιλύονται με το διάλογο. 3) Οι υποκειμενικές προϋποθέσεις για την επιτυχία του διαλόγου: - Απελευθέρωση από προκαταλήψεις ή δεισιδαιμονίες και φανατισμούς. - Σεβασμός της γνώμης του άλλου, εκτίμηση της ορθότητας της άποψης του. - Ειλικρίνεια, απομάκρυνση από κάθε κίνητρο.

6 6 - Καλόπιστη κριτική αλλά και εντιμότητα με την αποδοχή των λαθών μας. - Αυτοπειθαρχία, υπομονή των διαλεγομένων και αυτοκυριαρχία. - Απαλλαγή από αυτάρκεια, αυταρέσκεια, εγωϊσμό. 4) Μορφές διαλόγου: Με τον εαυτό μας ή «εσωτερικός»: σκοπεύει στην αυτοκριτική και αυτοδιόρθωση. Κρίνεις τα βιώματά σου, τις σκέψεις, τις πράξεις σου. Δεν είναι όμως πλήρης γιατί λείπει ο συνερευνητής. Με ένα έργο τέχνης ή ένα βιβλίο : απαιτούνται κριτική στάση, εμβάθυνση, προβληματισμός. Βουβός διάλογος με νεύματα και κινήσεις. Διάλογος διδακτικός παιδαγωγικός: στόχος του είναι η μετάδοση της αλήθειας και της γνώσης. Διαπροσωπικός διάλογος: για λύση ατομικών ή κοινών προβλημάτων και επικοινωνία. «Πλαστήκαμε για να μην είμαστε μονάχοι. Για τούτο η καρδιά μας ασταμάτητα διψά για τους άλλους. Χωρίς τον διάλογο των υπάρξεων μας η ζωή φαίνεται άδεια, αδικαιολόγητη, ζούμε και πλησιάζουμε τους άλλους χρησιμοποιώντας αυτό το μέγιστο δώρημα που αποθέωσαν οι αρχαίοι Έλληνες, το διάλογο. Αν δεν είχαμε φωνή, αν δεν ξέραμε να μιλάμε, τότε δε θα μπορούσαμε τελικά να κερδίσουμε τους άλλους και να αναπτύξουμε δεσμούς φιλίας και αγάπης. Ο άλλος λοιπόν μας είναι απαραίτητος, γιατί ολοκληρώνει τον εαυτό μας και κάνει να βλαστήσει στον κόσμο μας ο διάλογος. Ο διάλογος δεν είναι μονάχα ανταλλαγή σκέψεων. Είναι κι ανταλλαγή καρδιών. Αυτό είναι το μεγάλο μυστικό της ανθρώπινης ζωής. Μας χρειάζεται ο άλλος προκειμένου να αναπτυχθεί στη ζωή μας ο διάλογος. Αλλά μας χρειάζεται ελεύθερος, αδέσμευτος άνθρωπος, αυτεξούσιος και ακέραιος, που θα έρθει να συναντήσει εμάς, αν είμαστε αληθινά αυτεξούσιοι κι ακέραιοι στην ανθρωπιά μας. Διάλογος ανάμεσα σε σκλάβους δεν είναι δυνατό να αναπτυχθεί παρά μονάχα για να θρέψει τον καημό της ελευθερίας». Κ. Τσιρόπουλου από την αμφισβήτηση του κατεστημένου

7 7