" Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ "

Transcript

1 " Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ " Δημήτρης Ζάτκας καθηγητής του ΓΕΛ Ν. ΜΟΥΔΑΝΙΩΝ Πώς θα μπορούσε κανείς να απαντήσει στο δύσκολο ερώτημα "Τι είναι Ζωή ; " Με τη βιολογική ερμηνεία του όρου, θα λέγαμε ότι η Ζωή είναι Χημεία! Το εκπληκτικό φαινόμενο της ζωής εκδηλώνεται μέσω μιας τεράστιας αλυσίδας αναρίθμητων βιοχημικών δράσεων και αλληλεπιδράσεων με το περιβάλλον, που εκτελούνται σε μοριακό επίπεδο και επαναλαμβάνονται συνεχώς με ακρίβεια και πάντα με καθορισμένη σειρά! Δεν ήταν καθόλου εύκολη ή αναμενόμενη η εμφάνιση της ζωής στη Γη και ως έναν βαθμό ανάγεται στην τυχαιότητα και στην στατιστική πιθανότητα, μέσα στο τεράστιο πλήθος φαινομένων που συμβαίνουν στο Σύμπαν! Χρειάστηκαν λοιπόν μερικά δισεκατομμύρια χρόνια τυχαίων "δοκιμών" και "πειραματισμών" της Φύσης στο πρώιμο (και εντελώς διαφορετικό του σημερινού) φυσικό περιβάλλον του πλανήτη μας, για να φτάσουμε στο σχηματισμό κάποιων σταθερών πολύπλοκων δομών και μορφών που μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως "ζωντανές" σε κυτταρικό επίπεδο και που στη συνέχεια εξελίχθηκαν και διαμέσου της "φυσικής επιλογής " οδήγησαν στο γιγάντιο δέντρο της Ζωής, με τον άνθρωπο να εμφανίζεται ως "πλάσμα της τελευταίας στιγμής "! Από τότε που δημιουργήθηκαν οι πρώτοι οργανισμοί και στη συνέχειά τους μέχρι σήμερα, η κοινή μοριακή βάση της ζωής (με ενορχηστρωτή το εκπληκτικό DNA) δουλεύει αδιάκοπα, αθόρυβα και σχεδόν αλάνθαστα, αναλυόμενη σε επιμέρους κώδικες, που κάθε μοναδικός συνδυασμός τους οδηγεί και στη μοναδικότητα του καθενός από τα αναρίθμητα παραγόμενα είδη! Είναι πραγματικά αξιοθαύμαστη η τόσο υψηλού βαθμού αυτοοργάνωση που πέτυχε η ύλη ακολουθώντας τις βασικές της ιδιότητες, σε τέτοιο μάλιστα σημείο ώστε να "παράγει" τελικά ακόμη και διανόηση και πνεύμα! Και λειτουργεί πάντα έτσι η χημική αλυσίδα σε μοριακή βάση, ώστε το μόνο που χρειάζεται για τη διατήρησή της είναι να δημιουργεί σε κάθε ζωντανό πλάσμα την ισχυρή "χημική επιθυμία" (ή αλλιώς το βασικό ένστικτο) της επιβίωσης μέσω της αναγκαίας ενεργειακής ανατροφοδότησης με τη λήψη τροφής, αλλά και της διαιώνισης του είδους μέσω της σεξουαλικής ορμής! Δεν ήταν όμως η απλή επιβίωση το μόνο αποτέλεσμα του χημικού μηχανισμού των όντων, αλλά και οι σχέσεις συνεχούς αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον, η εκμάθηση και βελτίωση τεχνικών, η ανάπτυξη κοινωνικότητας, συνεργατικότητας, αλλά και ανταγωνισμού στην μεταξύ τους αλληλεξάρτηση, η συλλογική μνήμη και συσσωρευμένη γνώση που μεταβιβάζονταν από γενιά σε γενιά, λειτουργίες που παρατηρούνται σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, σχεδόν σε ολόκληρο το ζωικό βασίλειο!

2 Ο έλεγχος και ο συντονισμός όλων αυτών των λειτουργιών έγινε εφικτός μόνο χάριν της ευαισθησίας και της ασύλληπτης πολυπλοκότητας του νευρικού συστήματος και του εγκεφάλου, ως μοναδικά υπερεργαλεία που σμίλεψε η εξέλιξη και που έθεσαν τις βάσεις του ανθρώπινου πολιτισμού, μέσω της "παραγωγής" σκέψης, πνεύματος, αλλά και ηθικής! Μοιάζει εξωπραγματικό, η ύλη (η άγνωστη βαθύτερη υφή της οποίας ίσως κρύβει τη "θεϊκή" της υπόσταση) να επιδιώκει και να πετυχαίνει κανόνες συμπεριφορών που να την αυτοεξυπηρετούν, κάτι σαν "Θεία οικονομία" για την αρμονική λειτουργία των πραγμάτων, αφού κάθε ακραία και αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά δεν θα ευνοούσε την προσαρμογή, την επιβίωση, την επικοινωνία και την εξέλιξη Οπως εύκολα γίνεται αντιληπτό, αναπόσπαστο στοιχείο του μηχανισμού της ζωής είναι ο ανταγωνισμός και η "βία" είτε για την εξασφάλιση των αναγκαίων πόρων (οι οποίοι είναι περιορισμένοι και συνήθως δεν επαρκούν για την κάλυψη των αναγκών σε συνθήκες υπερπληθυσμού των ζωικών κοινωνιών), είτε ακόμη για την οριοθέτηση της κατοχής και του ελέγχου ζωτικών περιοχών ή απλά για να κατοχυρωθεί το δικαίωμα ζευγαρώματος! Αυτό είναι το ρεαλιστικό,"σκληρό πρόσωπο" της Φύσης, όπου η άσκηση βίας θεωρείται απόλυτα φυσική διαδικασία και μέσα στην αποδεκτή "ηθική" της, αφού πρέπει να υπάρξει θάνατος για να υπάρξει ζωή! Ετσι σε όλες σχεδόν τις οργανωμένες ζωικές κοινωνίες παρατηρείται αυστηρή ιεραρχία μεταξύ των ατόμων, με τα ισχυρότερα μέλη να είναι πάντα οι "φυσικοί αρχηγοί ", κατέχοντας ξεχωριστή θέση στις ομάδες και εξασφαλίζοντας με την παρουσία τους πειθαρχία, ομοιογένεια και ισχύ στην ομάδα τους, δίνοντάς της καλές πιθανότητες και προϋποθέσεις επιβίωσης Οι ανθρώπινες κοινωνίες, ως τμήμα αυτής της φυσικής διαδικασίας, δεν θα μπορούσαν, αρχικά τουλάχιστον, να αποτελέσουν εξαίρεση στο παραπάνω γενικό μοτίβο, παρά μόνο στο βαθμό που θα το επέτρεπε η εξέλιξή τους στην πορεία του χρόνου Δυστυχώς όμως, πρέπει να κάνουμε τη διαπίστωση ότι στην ιστορική τους εξέλιξη οι ανθρώπινες κοινωνίες (όπως και αυτές των θεωρούμενων ως πλησιέστερων συγγενών μας, των χιμπατζήδων) υπερέβησαν τα όρια της απλής εξασφάλισης της επιβίωσης, περνώντας στην εκτεταμένη και γενικευμένη χρήση της "μη αναγκαίας βίας" και δίνοντας έτσι ένα πολύ πιο άγριο και ζοφερό περιεχόμενο στη γενική βιολογική αρχή "ο θάνατός σου η ζωή μου! " Φαίνεται ότι στα νοήμονα όντα, όπως είναι ο άνθρωπος, τα παιχνίδια δύναμης και εξουσίας δίνουν μια επιπλέον αίσθηση ιδιαίτερης ευχαρίστησης και ικανοποίησης, δρώντας ίσως διαμέσου της νευρικής οδού της ανταμοιβής του μεσεγκεφάλου μας (περιοχή του ανθρώπινου εγκεφάλου - μεσομεταιχμιακό σύστημα - όπου εκδηλώνουν την εξαρτησιογόνο δράση τους και οι ναρκωτικές ουσίες, μέσω της έκκρισης ντοπαμίνης)! Ετσι δυστυχώς δεν υπήρξε ποτέ περίοδος, - 2 -

3 στην γνωστή τουλάχιστον ιστορία του είδους μας, που να μην είχαμε συγκρούσεις, επαναστάσεις, πολέμους και σκληρή υποταγή ανθρώπου σε άνθρωπο ή που να μην συνέβαινε άγρια εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο! Αυτό ίσως είναι το βαρύ τίμημα του αναπτυγμένου εγκεφάλου που μας χάρισε η εξέλιξη Αρχικά λοιπόν ήταν η δουλοκτησία, ένας πανάρχαιος θεσμός νομιμοποιημένης μετατροπής του ανθρώπου σε ιδιοκτησία, που δεν έχει πλήρως εξαλειφθεί ακόμη ούτε στις μέρες μας! Εξασφάλιζε στις κοινωνίες άφθονο και φθηνό εργατικό δυναμικό, που έπρεπε να αποδίδει το μέγιστο έργο μέχρι φυσικής του εξόντωσης και παράλληλα άφηνε στον ιδιοκτήτη απεριόριστα δικαιώματα πάσης φύσης εκμετάλλευσης των ατόμων, σύμφωνα με τις επιθυμίες του! Στη συνέχεια, με τη φθορά της δύναμης των μεγάλων αυτοκρατοριών του Δυτικού Κόσμου, περάσαμε στη Φεουδαρχία, ένα σύστημα, όπου τη δημιουργία αγροτικού υπερπροϊόντος από την πλευρά των δουλοπάροικων την καρπωνόταν ο μεγαλογαιοκτήμονας φεουδάρχης, με μόνο αντάλλαγμα την αντιπαροχή μιας στοιχειώδους ασφάλειας και προστασίας στους απασχολούμενους γεωργούς! Με τις αναπόφευκτες εξεγέρσεις των καταπιεσμένων αγροτών, τον σταδιακό κοινωνικό καταμερισμό της εργασίας (λόγω τεχνολογικής προόδου), την ανάπτυξη της βιοτεχνίας και του εμπορίου και την επακόλουθη βαθμιαία συσσώρευση κεφαλαίου, τέθηκε σιγά σιγά τέρμα στο φεουδαρχικό σύστημα και στη θέση του προέβαλε ο Καπιταλισμός, ως το απόλυτα κυρίαρχο κοινωνικοπολιτικό σύστημα, το οποίο εδραιώθηκε μετά τη Γαλλική Επανάσταση και κυρίως με τη Βιομηχανική Επανάσταση που ξεκίνησε στην Αγγλία και όπου έδειξε το ιδιαίτερα σκληρό του πρόσωπο, με τη βάναυση εκμετάλλευση της γυναικείας και παιδικής εργασίας στα εργοστάσια παραγωγής! Η συσσώρευση τεράστιου πλούτου στα χέρια λίγων και ισχυρών, που συνοδεύτηκε από την οικονομική εξαθλίωση των πολλών και τις απαράδεκτες συνθήκες ζωής τους, οδήγησε στο μεγαλύτερο κοινωνικό πείραμα της νεώτερης εποχής, την επαναστατική εφαρμογή του Σοσιαλισμού σε ορισμένες χώρες, ως το αντίπαλο δέος της πλουτοκρατορίας του καπιταλισμού! Ενα σύστημα κοινοκτημοσύνης, το οποίο όμως εφαρμόστηκε με ρεβανσισμό, βεβιασμένα και εσφαλμένα σε απροετοίμαστους, πεινασμένους λαούς που δεν είχαν την κατάλληλη παιδεία και επιβλήθηκε με ολοκληρωτικού χαρακτήρα αυταρχική κρατική πυγμή, καταπίεση και ανελευθερία! Ηταν λοιπόν μοιραίο και αναπόφευκτο, κάποια στιγμή να καταρρεύσει, ταπεινωμένο και πλήρως ηττημένο και απαξιωμένο στη συνείδηση των ανθρώπων και να παραχωρήσει άρον άρον και άνευ όρων τη θέση του στο καθολικά κυρίαρχο και παγκοσμιοποιημένο πλέον κοινωνικοοικονομικό και πολιτικό σύστημα του οικονομικού φιλελευθερισμού, την πιο ακραία και ανεξέλεγκτη μορφή καπιταλισμού - 3 -

4 που όμως ασκούσε έντεχνα το "εμπόριο ελπίδας", πουλώντας με επιτυχία τις δελεαστικές υποσχέσεις του και άφηνε πάντα ανοιχτές τις προοπτικές "καλοζωίας", θεωρητικά για όλους, αλλά στην πράξη και πάλι για τους λίγους, τους πιο πιστούς και μυημένους! Το χρήμα έπαψε να αποτελεί μόνο ένα απλό μέσο συναλλαγών, δεν έχει πλέον πατρίδα και με όχημα την ανθρώπινη πλεονεξία και ματαιοδοξία, αποδεικνύεται πόσο τοξικό και διαβρωτικό της ανθρώπινης ψυχής μπορεί να γίνει και κατ επέκταση πηγή πολλών κακών! Οπως έγραψε ο Γάλλος φιλόσοφος Alain Badiou "το υποκείμενο που έχει προσαρμοστεί στο καπιταλιστικό σύμπαν, φαίνεται σαν ένα αιώνιο παιδί απερίσκεπτο και σκλαβωμένο στο να ζητά από τους «ανώνυμους γονείς του κεφαλαίου» τα μέσα για να αποκτά διαρκώς καινούργια παιχνίδια ". Οι περισσότεροι όμως δεν φαίνονται και τόσο τυχεροί στο ατελείωτο αυτό παιχνίδι της "επιτυχίας" και στο κυνήγι της "ευτυχίας" και τελικά πνίγονται στο "δυτικό τους όνειρο" και δυστυχούν ή αυτοκτονούν μέσα στις τεχνητές κρίσεις που προκαλεί το σύστημα, πάντα προς όφελος των λίγων εκλεκτών! Ετσι, όπως γίνεται φανερό, ιστορικά η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και η άσκηση κάθε μορφής "βίας" από άνθρωπο σε άνθρωπο, πάντα έβρισκαν τον τρόπο να επικρατούν και να γιγαντώνονται, με την ευθύνη γι αυτό, ιδιαίτερα στη σύγχρονη εποχή, να μη βαραίνει μόνο τους "θύτες" αλλά και τα "θύματα", αφού τα τελευταία αποδέχονται έμμεσα το ρόλο τους, συντηρώντας τον φαύλο κύκλο! Η παρούσα λοιπόν επιλογή τρόπου ζωής του σημερινού ανθρώπινου είδους είναι αυτό το σύστημα της λεγόμενης "ελεύθερης οικονομίας", υποκινούμενο από την πάντα απαιτητική υλική υπόσταση του ανθρώπου και αυτοτροφοδοτούμενο από το συνεχές κυνήγι της ευδαιμονίας σε ξέφρενους όμως, εξαντλητικούς ρυθμούς, τέτοιους που τελικά μόνο σε ευδαιμονία δεν οδηγούν! Βέβαια για όλα τα ζωντανά πλάσματα, η διεκδίκηση αυτή της καλυτέρευσης των συνθηκών ζωής τους είναι μέρος της φυσικής διαδικασίας και υπαγορεύεται από την κυτταρική χημεία τους! Το ίδιο φυσικά ισχύει και για τον άνθρωπο, του οποίου η συνεχής προσπάθεια βελτίωσης και προόδου των όρων ζωής του είναι θεμιτή και αποτέλεσε τη βασική κινητήρια δύναμη που ώθησε την αναζήτηση της γνώσης, τις επιστημονικές ανακαλύψεις και τις τεχνολογικές εφαρμογές τους Και θα μπορούσε ακόμη κανείς λογικά να υποστηρίξει ότι ο κάθε άνθρωπος δικαιούται να απολαμβάνει τα αγαθά ως καρπούς των κόπων του, ανάλογα με τις ικανότητες και την προσπάθειά του! Η "δυστυχία" όμως στην περίπτωση του ανθρώπινου όντος από τότε που το είδος του κυριάρχησε στη Γη, είναι ότι ποτέ δεν έμαθε, δεν μπόρεσε ή δεν θέλησε να βρει τους τρόπους αποφυγής της υπερβολής και να αναζητήσει τα λογικά όρια του μέτρου! Αυτή δυστυχώς είναι η φυσική μας αδυναμία (σε όλες σχεδόν τις ανθρώπινες κοινωνίες, παρά τη διαφο

5 ρετικότητα των πολιτισμών, των θρησκειών και της κουλτούρας!), όταν αφήνουμε τη χημική κυτταρική μας λειτουργία να αλληλεπιδρά ανεξέλεγκτα με το περιβάλλον μας, χωρίς να την υποβάλουμε στο συνεχή έλεγχο από τις ανώτερες λειτουργίες του εγκεφάλου μας που συνοψίζονται σε όρους όπως συνείδηση, λογική, κρίση, πνεύμα, ψυχή και που για να ενεργοποιηθούν χρειάζεται να "τραφούν" με Παιδεία! Ετσι δεν είναι τυχαίο που στην εποχή μας η ανθρωπότητα κατάντησε να έχει ένα στρεβλό και ανισόρροπο παγκόσμιο σύστημα, το οποίο τελικά παράγει λιγότερη ευημερία (τουλάχιστον για τους πολλούς) και περισσότερες ανισότητες που συνεχώς διευρύνονται πέρα από κάθε αποδεκτή λογική, χτίζοντας έτσι κοινωνίες με επίπλαστη ελευθερία, που κατασπαταλούν αλόγιστα τους φυσικούς πόρους και δείχνουν ελάχιστο ή ανύπαρκτο σεβασμό στη Φύση! Και στις κοινωνίες μας αυτές "τρέχουμε" όλοι, απλά γιατί "τρέχουν" και οι άλλοι, χωρίς κανείς μας να ξέρει το προς τα πού και το γιατί και όπου η γνώση έχει αξία μόνο αν μπορεί άμεσα να μετατραπεί σε "τεχνολογική καλοπέραση"! Είναι τόσο μεγάλη μάλιστα η απόγνωση και η απελπισία που συχνά προκαλείται στους περιθωριοποιημένους ανθρώπους ή λαούς αυτού του κόσμου, ώστε κάποιοι οδηγούνται ακόμη και στην "απόλυτη τρέλα" της "δολοφονικής αυτοκτονίας", συμπαρασύροντας μαζικά στο θάνατο ανυποψίαστους συνανθρώπους τους! Δεν χρειάζεται συνεπώς και ιδιαίτερα μεγάλη ανάλυση για να καταλάβουμε ότι κάτι δεν πάει καθόλου καλά στον σύνθετο, σύγχρονο κόσμο μας! Εκτός κι αν θέλουμε οχυρωμένοι στην όποια βόλεψή μας, να υποκρινόμαστε με την κοντόφθαλμη οπτική μας ότι δεν το βλέπουμε, συνεχίζοντας με τόση μικροπρέπεια να κοκορομαχούμε πάντα γύρω από το ατομικό μας μικροσυμφέρον ή αποδεχόμενοι το "έτσι είναι η ζωή και τι να κάνουμε ;", να περιοριζόμαστε σε εκδηλώσεις δήθεν συμπόνιας και τύπου "life style" προσφοράς αγάπης μπροστά στις κάμερες και τα φώτα της δημοσιότητας, χωρίς την απαιτούμενη συστολή! Αυτή λοιπόν η "υψηλή εποπτεία" από τα ανώτερα και σε κάποιο βαθμό ακόμη ακαλλιέργητα λειτουργικά επίπεδα των δισεκατομμυρίων νευρώνων του εγκεφάλου μας, θα μπορούσε να δημιουργήσει προϋποθέσεις βελτίωσης και εξέλιξης του ανθρώπινου όντος Κάτι σαν μια εξισορροπιστική και ίσως λιγάκι "μελαγχολική" (αλλά όχι καταθλιπτική!) οπτική στα θέματα της ζωής, ενάντια στις φυγόκεντρες τάσεις της υπερβολής, της αλαζονείας και της ματαιοδοξίας! Αυτό θα έβαζε ίσως κάποια όρια στις πάντα ανικανοποίητες υλικές απαιτήσεις της κυτταρικής μας χημείας και θα εξυπηρετούσε τη γενικότερη "οικονομία" των πραγμάτων της ζωής, με την πιο ορθολογική και πιο συνετή διαχείρισή τους Για να μπορέσει όμως να ενεργοποιηθεί αυτός ο ελεγκτικός μηχανισμός στον άνθρωπο, χρειάζεται μεγάλη προεργασία με κατάλληλη Παιδεία από την προνηπιακή ακόμη ηλικία και καλλιέργεια της αγάπης (!) για τη - 5 -

6 μελέτη και τη γνώση των πραγμάτων της Φύσης και πέρα από τα στενά ανθρωποκεντρικά όρια της αντίληψης και των ενδιαφερόντων μας! Ισως έτσι θα μπορούσαμε να συναισθανθούμε την πραγματική και ταπεινή μας θέση μέσα στον απέραντο Φυσικό Κόσμο που βρισκόμαστε, κάτι που θα μας έκανε και λιγάκι φιλοσόφους και θα μας έβγαζε κάπως από το γήινο "αδιαφανές" καβούκι μας! Το μεγαλείο του ανθρώπινου όντος είναι ότι αποτελεί το μόνο ζωικό είδος που μπορεί κατά περίπτωση να αψηφήσει ή ακόμη και να πορευτεί ενάντια στους φυσικούς νόμους που διέπουν την ύπαρξή του, θέτοντας, μέσω της σκέψης, ένα μέρος της ύλης του σε ρόλο παρατηρητή και κριτή της όλης συμπεριφοράς της, σε μια πορεία εξερεύνησης των ορίων και των δυνατοτήτων αυτοβελτίωσης, όπως και από τη δική τους σκοπιά κηρύττουν και οι περισσότερες Θρησκείες! Μια επιλογή στάσης ζωής του ανθρώπου όμως, που θα είναι ελεύθερη και συνειδητή και όχι προϊόν φόβου ή τιμωρητικής απειλής! Γιατί λοιπόν να πρέπει πρώτα να συμβεί κάτι τραγικό στη ζωή μας, για να αρχίσουμε να "φιλοσοφούμε" βλέποντας τη ζωή με "άλλα μάτια", όπως συνήθως λέμε, αναγνωρίζοντας τη ματαιότητα πολλών πραγμάτων και να μην επιχειρήσουμε να το πράξουμε σε κάποιον βαθμό αυτό από πριν, ως καθημερινή στάση μας, χωρίς παράλληλα να αρνούμαστε και τις χαρές ή την "πλάκα" της μικρής ζωής μας, αλλά και την καλώς εννοούμενη πρόοδο της κοινωνίας μας ; Οπως όλα τα φυσικά πράγματα, έτσι και το ανθρώπινο είδος εξελίσσεται αργά, αλλά σταθερά και ήδη έχει προχωρήσει αρκετά και έχει πετύχει πολλά σε σχέση με το παρελθόν του! Σ αυτό βέβαια βοήθησε πολύ και η πρόοδος της γνώσης του ανθρώπου σχετικά με τον κόσμο που τον περιβάλλει και της τοποθέτησης του είδους του μέσα στο τεράστιο παζλ της Φυσικής Δημιουργίας Μια γνώση όμως που δεν ήρθε καθόλου γρήγορα και καθόλου εύκολα και που σε μεγάλο βαθμό την οφείλουμε στην εξαιρετική διάνοια, την ευρύτητα πνεύματος και την επίμονη, ακούραστη προσπάθεια μερικών ξεχωριστών στην Ιστορία μας ανθρώπων! Οι περισσότεροι μάλιστα απ αυτούς δικαιώθηκαν πολύ μετά το θάνατό τους, κάτι βέβαια αναμενόμενο για κοινωνίες που ήταν (και εν μέρει είναι ακόμη και σήμερα) βυθισμένες στην άγνοια και τις προκαταλήψεις, αφού ζούμε σε ένα Σύμπαν υπερβολικά μεγάλο (μακρόκοσμος), αλλά και υπερβολικά μικρό (μικρόκοσμος) για να γίνει εύκολα κατανοητό από τον μέσο άνθρωπο! Και κάθε νέα ανθρώπινη γνώση (παρά τη σχετικότητα της αλήθειας που φέρει) μπορεί αρχικά να ενοχλεί ή και να κλονίζει κάποιες κοινωνικά και θρησκευτικά κατοχυρωμένες "βεβαιότητες" και γι αυτό αντιμετωπίζεται με επιφύλαξη ή και με εχθρότητα! Ισως λοιπόν κάποια εποχή στο μακρινό μέλλον, η ανθρωπότητα (αφού θα έχει έχει δουλέψει πολύ ή και θα έχει περάσει μέσα από δραματικές καταστάσεις!) καταφέρει να χτίσει μια νέα, λιγότερο ανθρωποκεντρική κοσμοαντί

7 ληψη, πιο κοντά στην αληθινή φύση των πραγμάτων αυτού του κόσμου, με μια παγκόσμια σύγκλιση πολιτισμών! Και ίσως τότε θα έχει καταφέρει να απαλλαγεί από τις αλυσίδες της ανοησίας που κρατούν δέσμια την ανθρώπινη σκέψη, αγκυλωμένη σε τόσες στρεβλώσεις και χωρίς νόημα προκαταλήψεις και διαχωριστικές γραμμές! Στην πορεία αυτή, η ατομική βελτίωση του καθενός ανθρώπου - μέλους θα μπορούσε σιγά σιγά να επιφέρει θετικό αποτέλεσμα στη βελτίωση της κοινωνίας ως σύνολο, σε έναν κόσμο που όλοι εμείς μαζί συνδιαμορφώνουμε! Με τα σημερινά δεδομένα, η στιγμή αυτής της καμπής και της αλλαγής πορείας μοιάζει να αργεί πολύ ή και να είναι ανέφικτη, λόγω της κυριαρχίας των υλικών αδυναμιών του ανθρώπινου όντος και της επικράτησής τους πάνω στις πνευματικές αντιστάσεις του! Ομως στην πορεία του χρόνου και προκειμένου να εξασφαλίσει τη μακροβιότητά της, η ανθρωπότητα είναι υποχρεωμένη να αντιληφθεί ότι ένας ασύμμετρα, ανεξέλεγκτα και ξέφρενα πορευόμενος υλιστικός και τεχνολογικός πολιτισμός, χωρίς το αναγκαίο για την ισορροπία του πολιτισμικό και φιλοσοφικό υπόβαθρο, είναι καταδικασμένος να καταρρεύσει! Και όπως πολλές φορές τονίστηκε, η μόνη πραγματική ελπίδα για να φτάσει, με ήπιο τρόπο, η ανθρωπότητα στο ιδεατό επίπεδο ωρίμανσης, δεν είναι βγαλμένη μέσα από τις δεδομένες, νοσηρές δομές αυτού του κόσμου, με κάποιο "έξυπνο ανακάτεμα" της γνωστής "φθαρμένης τράπουλας", αλλά είναι μια επανάσταση ιδεών και αντιλήψεων, που θα προκύψει ως προϊόν μακρόχρονων ζυμώσεων στο νου των ανθρώπων, μέσα από το χωνευτήρι της Παιδείας, της μόνης δύναμης που με τη θεμελιώδη, καταλυτική δράση της, θα μπορούσε να αλλάξει τον κόσμο! Μόνοι μας, με τις δικές μας δυνάμεις και τη δική μας θέληση θα το πετύχουμε αυτό και καμία "εξωτερική παρέμβαση" ανθρώπινη ή θεϊκή, δεν υπάρχει για να μας το προσφέρει έτοιμο έτσι απλά! Με αυτές μόνο τις προϋποθέσεις και όσο περισσότερο το ανθρώπινο ον καταφέρνει να κρατά υπό έλεγχο το "ζώο" που κρύβει μέσα του, θα έμοιαζε φυσιολογική η μετάβαση του μελλοντικού (εξελιγμένου είδους) ανθρώπου σε κοινωνίες αξιοπρέπειας και δικαιοσύνης, δομημένες πάνω σε μια εντελώς νέα βάση Και στις μελλοντικές εκείνες κοινωνίες πραγματικής ελευθερίας, απαλλαγμένες από το ταπεινό κίνητρο του προσωπικού μικροσυμφέροντος, μορφές κοινοκτημοσύνης, ως προϊόν συνειδητής επιλογής και όχι καταναγκασμού διά της βίας, ίσως και να μη μοιάζουν πλέον τόσο ουτοπικές! Αλλωστε αυτά μόνο που μπορούμε, ως ανθρωπότητα, να διατηρήσουμε αθάνατα και να κληροδοτήσουμε στις επόμενες γενιές ανθρώπων, είναι οι "καλές ιδέες" και τα πνευματικά επιτεύγματα του νου μας, ως τα ποιοτικότερα προϊόντα του ανώτερου δυνατού επιπέδου λειτουργίας της "χημικής μας υπόστασης"! - 7 -