ΤΟ ΠΑΛΑΜΑΡΙ ΤΗΣ ΣΚΥΡΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΩΙΜΗ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ

Transcript

1 ΤΟ ΠΑΛΑΜΑΡΙ ΤΗΣ ΣΚΥΡΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΩΙΜΗ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ Όνομα: Παπαδημητρίου Αρμαδώρου Ελευθερία Εξάμηνο: Η Μάθημα: Το Αιγαίο κατά την 3η χιλιετία π.χ Διδάσκων: Βλαχόπουλος Ανδρέας

2 .Χάρτης θέσεων τηςπρώιμης Εποχής του Χαλκού στο Αιγαίο.

3

4

5

6

7 Παλαμάρι Σκύρου Η Σκύρος είναι το μεγαλύτερο νησί των Σποράδων και κατέχει το νοτιότερο τμήμα του νησιωτικού συγκροτήματος. Είναι ένα νησί στο κέντρο σχεδόν του Αιγαίου πελάγους, ανάμεσα στις Σποράδες και τις Κυκλάδες, την Εύβοια και τη Λέσβο. Ανθρώπινη κατοίκηση και δραστηριότητα μαρτυρείται ήδη από την Αρχαιότερη Νεολιθική περίοδο και συνεχίζει ανελλιπώς σε όλη την 3η π.χ. Χιλιετία. Το αποκορύφωμα της ανθρώπινης δραστηριότητας κατά τη χιλιετία αυτή αποτελεί η ύπαρξη του οχυρωμένου οικισμού στο ακρωτήρι Καστράκι, στον όρμο Παλαμάρι, στη βορειοανατολική ακτή της Σκύρου. Πρόκειται για έναν οικισμό εμβαδού περίπου 17 στρεμμάτων4, κτισμένο επάνω σε χαμηλό λοφίσκο (με μέγιστο υψόμετρο 19,49 μ. από την επιφάνεια της θάλασσας) που από τη βορειοδυτική και νότια πλευρά του περικλείεται από ισχυρό τείχος με επάλληλους πεταλόσχημους προμαχώνες. Η αρχική έκταση του οικισμού ήταν μεγαλύτερη, περίπου στρέμματα, καθώς το ανατολικό τμήμα του λόφου έχει καταβυθισθεί, συμπαρασύροντας μεγάλο τμήμα του οικισμού.

8 Η διαμόρφωση της αρχαίας ακτογραμμής στο Παλαμάρι

9 . Αποτέλεσε έναν από τους σταθμούς διακίνησης του οψιανού. Παρουσιάζει μεταλλουργική δραστηριότητα. Διαπιστώθηκαν επαφές με το Β-ΒΑ Αιγαίο, τις Κυκλάδες, την ηπειρωτική Ελλάδα,τη Μικρά Ασία και την Εγγύς Ανατολή. Η ΒΑ ακτή της Σκύρου, όπου βρίσκεται η θέση Παλαμάρι, με τους γύρω χαμηλούς ορεινούς όγκους, την εύφορη ενδοχώρα, το Τραχύ και τον ποταμό Λίμνα, παρέχει συνθήκες άνετης διαβίωσης, με την καλλιέργεια, την κτηνοτροφία, την αλιεία και την ευρεία επικοινωνία μέσω των θαλάσσιων οδών.

10 Το Παλαμάρι της Σκύρου πρόκειται για έναν οργανωμένου οικισμού με ιδιαίτερα ανεπτυγμένο το επίπεδο πρώιμης αστικοποίησης. Υπολογίζεται ότι στο Παλαμάρι της 3ης χιλιετίας διαβιούσαν 800 έως κάτοικοι. 'Εχει διάρκεια ζωής 11 περίπου αιώνων. Παρόμοιοι οργανωμένοι οικισμοί της ίδιας περιόδου εμφανίζονται σε όλο το Αιγαίο και τη Μεσόγειο, όπως η Πολιόχνη, η Αγία Ειρήνη στην Κέα, o Σκάρκος στην Ίο, η Μαρκιανή στην Αμοργό και το Leman Tepe (Βουρλά) στα παράλια της Σμύρνης.

11 Ανασκαφή Η πρώτη δοκιμαστική ανασκαφή στην περιοχή οργανώθηκε το 1981 από την τότεέφορο Εύβοιας και Σκύρου κ. Έβη Τουλούπα, μετά τα πρώτα αρχαιολογικά ευρήματα τα οποία εντόπισε ο Αρχαιοφύλακας Σκύρου Αχιλλέας Κατσαρέλιας το Οι αρχαιολόγοι Λιάνα Παρλαμά και Μαρία Θεοχάρη ανέλαβαν την ανασκαφή και από τα πρώτα αποτελέσματα έγινε αμέσως ευδιάκριτη η δυναμική του χώρου από το είδος, το μέγεθος και την ποιότητα των κτηρίων, την πολύμορφη κεραμική και τα άλλα ευρήματα. Το 1985 άρχισε η σειρά των συστηματικών ανασκαφών, οι οποίες έως το 1995 έφεραν στο φως στοιχεία που επιβεβαίωσαν την ύπαρξη στην προνομιακή αυτήν παράκτια θέση του Αιγαίου μιας οργανωμένης εγκατάστασης, που υπερέβαινε τα όρια ενός συνήθους οικισμού. Το 1995 στη βορειοδυτική και στη νότια πλευρά του ακρωτηρίου αποκαλύφθηκε η επιβλητική και σύνθετη οχύρωση. Έως το 1998 οι ανασκαφικές εργασίες επικεντρώθηκαν κυρίως στην οχύρωση. Το 2000 πραγματοποιληθηκε η ένταξη της ανασκαφής στο Ταμείο Διαχείρισης Πιστώσεων Εκτέλεσης Αρχαιολογικών Έργων του Υπουργείου Πολιτισμού. Στο ίδιο έτος συγκροτήθηκε και η Επιστημονική Επιτροπή Παλαμαρίου Σκύρου. Στο διάστημα παράλληλα με τις ανασκαφές εκτελέσθηκαν οι εργασίες που είχαν προγραμματισθεί για την προστασία και τη διαμόρφωση του αρχαιολογικού χώρου, ο οποίος είναι ήδη επισκέψιμος.

12 Χρονολογικές φάσεις Παλαμαρίου Στην πρώιμη χαλκοκρατία ανηκουν οι φάσεις: Παλαμάρι I που έχει χρονολογηθεί στην ΠΧ 2 περίοδο. Παλαμάρι II, <<ομάδα Καστρί>>, η οποία χρονολογείται στην ΠΧ 2/3 περίοδο. Παλαμάρι III, η οποία ανήκει στα τέλη της ΠΧ 3 περιόδου. Στη μέση εποχή του Χαλκού ανήκει η φάση: Παλαμάρι IV, στην οποία έχουν ενταχθεί ευρήματα από τα ανώτερα και επιφανειακά τμήματα της Μέσης Χαλκοκρατίας.

13 Γενικό τοπογραφικό

14 Γενική κάτοψη ανασκαφής έως και το 2004

15 Ο οικισμός του Παλαμαρίου, 2006

16 Τομέας Β, αεροφωτογραφία

17 Τομέας Β Οι μικρής εκτάσεως συστηματικές ανασκαφές των ετών που πραγματοποιήθηκαν στο κεντρικό τμήμα του οικισμού (Τομέας Β) απεκάλυψαν συγκροτήματα μεγαροειδών κτηρίων εκατέρωθεν ενός στενού δρόμου και συνέβαλαν στη διαμόρφωση του χρονολογικού πλαισίου για τη διάρκεια ζωής του οικισμού. Ο τομέας Β δίνει πληροφορίες για την πολεοδομική οργάνωση του οικισμού. Τα κτήρια είναι λιθόχτιστα με ισχυρή τοιχοποιία (~ εκ. σε πλάτος), ενδεχομένως για να υποστηρίξουν διώροφες κατασκευές. Κύριο στοιχείο πολεοδομικής οργάνωσης είναι ο στενός δρόμος που διασχίζει τον χώρο μεταξύ των μεγαρόσχημων οικιών Γ και Δ-Β. Τα δωμάτια και οι υπαίθριοι χώροι έχουν λιθόσκτιστα θρανία, εστίες διαφόρων τύπων, μικρούς φούρνους και απλές πυροστιές. Ένας λιθόκτιστος αγωγός διατρέχει τον διάδρομο Γ8, που οδηγεί στον υπαίθριο χώρο Γ3.

18 Τα κτηριακά κατάλοιπα της φάσης Παλαμάρι I στον τομέα Β ήταν ελάχιστα, πράγμα που οφείλεται στην ανοικοδόμηση του οικισμού στη φάση Παλαμάρι II Οι νέες οικείες της φάσης Παλαμάρι II, οι Οικίες Γ και Β-Δ ενσωμάτωσαν τους τοίχουν πρωιμότερων οικιών στην ίδια θέση και χρησιμοποίησαν τα δάπεδα τους καθαρισμένα. Η ανοικοδόμηση δεν επέφερε μεγάλες αλλαγές στον παλαιότερο πολεοδομικό ιστό. Στη φάση Παλαμάρι III οι Οικίες Γ και Β-Δ συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται, διατηρώντας το αρχικό μεγαροειδές σχήμα τους. Το σχήμα και ο εξοπλισμός των οικιών παραπέμπουν σε παραδείγματα αντίστοιχων περιόδων της Τροίας και της Πολιόχνης. Στον τομέα Α, στο βορειότατο άκρο του οικισμού, διαπιστώθηκε η ίδια ακολουθία των φάσεων.

19 Οικία Γ

20 Η μεγαρόσχημη οικία Δ του Τομέως Β

21 Φούρνος στην αυλή της μεγαρόσχημης οικίας Γ του Τομέως Β

22 Τμήμα αγωγού εντός του χώρου της Οικίας Γ του Τομέως Β.

23 Τμήμα εργαστηριακού χώρου βορείως της Οικίας Γ.

24 Φάσεις κατοίκησης στον Τομέα Β και αντίστοιχη κεραμική

25

26 α. Γραπτή πρόχους απο οικία Γ. β. Άωτο τροχήλατο αγγείο από οικία Γ. γ. Αγγείο ανθρωπομορφικού τρωικού από οικία Δ. δ.πήλινη πυραμιδοειδή σφραγίδα.

27

28 Τύποι κεραμικής της περιόδου Παλαμάρι II από τις οικίες του Τομέα Β.

29 Άωτο τροχήλατο αγγείο Συριακής προέλευσης. Οικία Γ.

30 Ωοειδής κεφαλή παραλλαγής Καψάλων από Παριανό μάρμαρο, ύψους 6,5 εκ. Της ΠΚ II περιόδου.

31 Η ανασκαφή στην περιοχή της Νότιας Οχύρωσης Η ανασκαφή των ετών 2004 και 2006 στον χώρο μεταξύ των μεγάλων Προμαχώνων Ζ και Η, εσωτερικώς της Νότιας Οχύρωσης φανέρωσε συνεχή κατοίκηση, χωρίς διακοπή, σε όλη τη διάρκεια της περιόδου από την Πρώιμη Χαλκοκρατία (ΠΧ) ΙΙ έως και τη Μέση Χαλκοκρατία (ΜΧ). O χώρος ανασκάφηκε το 2004 σε δύο τομείς, με ενιαίο ορισμό, ως Διερευνητική Τομή 6 (σε συνέχεια των Διερευνητικών Τομών 1-5 των ετών ), με διαστάσεις 25 x4 μ. Ο δυτικός τομέας ορίστηκε από τους χώρους 1 και 3 και ο ανατολικός τομέας από τον χώρο 2. Κατά το 2006 στον δυτικό τομέα η ανασκαφή συνεχίστηκε, ενώ ο ανατολικός επεκτάθηκε ανατολικότερα με την ονομασία Διερευνητική Τομή 7, Χώρος 1.

32 Eίναι η μόνη περιοχή σε ολόκληρο το ανασκαμμένο τμήμα του Παλαμαρίου, στην οποία έχουν εντοπιστεί, όπως θα φανεί στη συνέχεια, όλες οι μέχρι σήμερα διαπιστωμένες χρονολογικές φάσεις, από την ΠΧ ΙΙ έως και τη ΜΧ. Το νέο στοιχείο συγκριτικά με τον τον Τομέα Β είναι ότι εδώ η ύπαρξη κεραμικής της ΠΧ ΙΙ συνδέεται με την ύπαρξη κτισμάτων. Χαρακτηριστικό της νότιας πλευράς του λόφου είναι η έντονη κατωφέρεια που παρουσιάζει, με επακόλουθο την απορροή των ομβρίων υδάτων σε όλη την έκταση της νότιας πλευράς, η οποία σχετίζεται με την ύπαρξη αποχετευτικών αγωγών, τόσο στην ίδια την οχύρωση, όσο και στα κτίσματα εσωτερικώς αυτής.

33 Το πιο χαρακτηριστικό αρχιτεκτονικό εύρημα στην περιοχή των τομών είναι η εύρεση των πέντε επάλληλων εφαπτομένων αψιδωτών κτισμάτων σχήματος D. Η ανέγερση τους συνδέεται με τη φάση Παλαμάρι I. Η ύπαρξη γύρω και πάνω από αυτά πολλών αποχετευτικών έργων οδήγησε στη σκέψη ότι πρόκειται για δεξαμενές, όμως το είδος των ιζημάτων που αφαιρέθηκε από το εσωτερικό τους, η ύπαρξη δαπέδων χρήσης και η απουσία οποιουδήποτε είδους υδραυλικού κονιάματος οδήγησαν στην απόρριψη αυτής της σκέψης. Η ανυπαρξία κάποιας εισόδου ή ανοίγματος κάνει πιο πιθανή τη λειτουργία τους ως αποθηκευτικών χώρων με είσοδο ψηλά, επάνω από τοσημερινόσωζόμενο ύψος. Τα δύο δυτικότερα (αψιδωτά 4 και 5, εικ. 2) διατηρούνται σε ύψος 1,50-2,00 μ. με εξαιρετικής ποιότητας τοιχοδομία, ενώ τα τρία ανατολικά (αψιδωτά 1, 2 και 3,) διατηρούνται σεύψος 0,70 μ.

34 Δυτικό τμήμα τομής: αψιδωτά κτίσματα 4 και 5. Ανατολικό τμήμα τομής: Αψιδωτά κτίσματα 1, 2 και 3.

35 Διερευνητικές Τομές 6 και 7, εσωτερικώς της Νότιας Οχύρωσης

36 Αψιδωτά κτίσματα (Παλαμάρι Ι, Πρώιμη Εποχή του Χαλκού ΙΙ).

37 Αψιδωτά κτίσματα (Παλαμάρι Ι- τέλος, Πρώιμη Εποχή του Χαλκού ΙΙ).

38 Αψιδωτά κτίσματα (Παλαμάρι ΙΙα, Πρώιμη Εποχή του Χαλκού ΙΙ-ΙΙΙ)

39 Διερευνητική Τομή 6 (Παλαμάρι ΙΙβ, Πρώιμη Εποχή του Χαλκού ΙΙ-ΙΙΙ)

40 Διερευνητική Τομή 6 (Παλαμάρι ΙΙΙ, Πρώιμη Εποχή του Χαλκού ΙΙΙ).

41 Διερευνητική Τομή 6 (Παλαμάρι ΙV, Μέση Εποχή του Χαλκού).

42 Αψιδωτό κτήριο 5: αγγεία «ομάδας Καστρί».

43 Κεραμική Αγγεία φάσηςπαλαμάρ ι Ι Εικ Αγγεία της φάσηςπαλαμάρ ι ΙI, «ομάδα Καστρί»

44 Εικ Αγγεία της φάσηςπαλαμάρι ΙI, «ομάδα Καστρί».

45 Εικ Αγγεία της φάσηςπαλαμάρι IΙI.

46 Το 2006 η έρευνα επεκτάθηκε προς τα ανατολικά, με τη Διερευνητική Τομή 7, που αποκάλυψε τρεις συνεχόμενους χώρους (Χώροι 3α, 3β και 3γ) με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά εργαστηριακής και αποθηκευτικής χρήσης.

47 Διερευνητική Τομή 7, αεροφωτογραφία

48 Στρωματογραφία.

49 Αρχιτεκτονικές φάσεις των χώρων.

50 Χώρος 3α

51 Χώροι 3β και 3γ Το πιο χαρακτηριστικό εύρημα του χώρου, είναι το «Πλυντήριο 3». Πρόκειται για τετράπλευρη χοανοειδή κατασκευή που αποτελείται από τέσσερις όρθιες πλάκες, μία σε κάθε πλευρά, και μία επίπεδη πλάκα στο δάπεδο, που φέρει ρηχή αυλάκωση κατά μήκος της κατασκευής. Η αυλάκωση αυτή καταλήγει σε δύο ημικυκλικές οπές απορροής στις κάθετες πλάκες, στις στενές πλευρές της κατασκευής. Πρόκειται για κατασκευές που σχετίζονται με εργαστηριακές ή βιοτεχνικές δραστηριότητες που προϋποθέτουν τη χρήση υγρών, όπως αποδεικνύεται από την ύπαρξη των οπών απορροής. Επίσης, είναι πιθανό η χρήση τους να είχε δημόσιο χαρακτήρα. Το δάπεδο του «Πλυντηρίου» βρίσκεται λίγο ψηλότερα από το δάπεδο του υπόλοιπου χώρου. Προφανώς, οι εργασίες γίνονταν από άτομο που στεκόταν όρθιο, δίπλα από την κατασκευή. Ανήκει στη φάση Παλαμάρι III.

52 «Πλυντήριο» 3.

53 Πινάκιο. και Δίωτο κύπελλο. Οστέινα εργαλεία. Κωνικό κύπελλο. Χάλκινη βελόνη και τμήμα χάλκινου οπέα. Λίθινο εργαλείο.

54 Θέσεις ευρέσεως των «πλυντηρίων».

55 Μεταλλοτεχνία Το 1997 η, εκ των ανασκαφέων του Παλαμαριού, Ελισσάβετ Χατζηπούλιου πρώτη μίλησε για τις εξειδικευμένες δραστηριότητες στο Παλαμάρι του τέλους της 3ης χιλιετίας, ανάμεσα σε αυτές, κυρίως της μεταλλουργίας. Μεγάλος αριθμός μετάλλινων ευρημάτων και αντικειμένων που αφορούν στη μεταλλουργική δραστηριότητα έχει προκύψει από τις ανασκαφές των ετών Η μεταλλουργία εκπροσωπείται σε όλες τις φάσεις της πόλης με αρκετά δείγματα. Τα ευρήματα αφορούν τόσο σε χάλκινα, μολύβδινα, αργυρά και χρυσά αντικείμενα,όσο και σε αντικείμενα που σχετίζονται με την πυροτεχνολογία και τη μεταλλουργική δραστηριότητα, όπως μήτρες, σκωρίες και τμήματα χοανών. Αναλυτικά: Από τα 24 χάλκινα αντικείμενα, ολιγάριθμους μολύβδινους συνδέσμους, μία μήτρα και λίγες σκωρίες που είχαν βρεθεί έως το 1996, σήμερα έχουμε την τύχη ναέχουμε στη διάθεσή μας συνολικά 149 χάλκινα αντικείμενα, 37 μολύβδινα, 1 χρυσό, 1 αργυρό, 8 όστρακα από πήλινες χοάνες, 25 σκωρίες, 2 λίθινες μήτρες, πιθανώς και τρεις, και ένα πήλινο ακροφύσιο φυσερού.

56 Χάλκινα αντικείμενα: 57 περόνες, 35 βελόνες, 26 οπείς, 3 πελέκεις, 3 αγκίστρια, τριχολαβίδες, ελάσματα και διάφορα μικροαντικείμενα. Ξεχωρίζουν ανάμεσά τους ένα εγχειρίδιο, μία αιχμή δόρατος (η οποία ανήκει στον λεγόμενο αιγαιακό τύπο8) καθώς και ένα χάλκινο σφονδύλι-χάντρα. Μολύβδινα: Σύνδεσμοι για επισκευή μεγάλων αγγείων, περίπου 30, σχεδόν όλοι θραυσμένοι λιγότερο ή περισσότερο, 3 σφονδύλια (2 από επιφανειακή περισυλλογή, 1 στρωματογραφημένο), 2 σφηκωτήρες, 1 μικρός πέλεκυς, 1 τριγωνικό αντικείμενο, 2 πηνιόσχημα, 1 βάρος. Αντικείμενα μεταλλοτεχνίας: 2 μήτρες, 25 σκωρίες, 8 όστρακα από χοάνες (χωνευτήρια), 1 ακροφύσιο φυσερού. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στο ένα και μοναδικό αντικείμενο από χρυσό, δύο κρίκους ενωτίου, και ένα τμήμα αργυρής περόνης. Ειδικά, οι σκωρίες, τα τμήματα των χωνευτηρίων και οι μήτρες συνθέτουν ένα σύνολο ευρημάτων που μαρτυρούν τη γνώση της μεταλλουργίας στο Παλαμάρι.

57 Μεγάλη συγκέντρωση ευρημάτων και υπολειμμάτων μεταλλοτεχνίας συναντούμε: 1. Στη ΒΔ Οχύρωση, στην περιοχή του Προμαχώνα OΑ (Παλαμάρι Ι). 2. Στις τομές δυτικώς του Προμαχώνα Η (Παλαμάρι Ι και ΙΙ). 3. Στην περιοχή της Διερευνητικής Τομής 6, εσωτερικά και βόρεια του αψιδωτού δωματίου 19 (Παλαμάρι I και ΙΙΙ).4. Στον Τομέα Β, ειδικά στο δωμάτιο Γ8 (Παλαμάρι ΙΙ) 5. Στο εσωτερικό του Προμαχώνα Δ (Παλαμάρι IΙ).6. Στο ΒΑ άκρο του οικισμού(παλαμάρι ΙΙΙ). 7. Στην περιοχή της Διερευνητικής Τομής 7, στους χώρους 1 και 3β-3γ (Παλαμάρι IIΙ). 8. Στα κτήρια επάνω στον Προμαχώνα Η (Παλαμάρι ΙV).

58 Γενικό σχέδιο του Παλαμαριoύ με τα ευρήματα ανά χώρο.

59 Γράφημα με στατιστικά στοιχεία ανά περίοδο.

60 Παλαμάρι Ι Στην πρώτη φάση της πόλης (Παλαμάρι Ι) έχουμε ένα μικρό σύνολο μετάλλινων ευρημάτων: 6 χάλκινα (4 βελόνες και 2 οπείς) 1 μολύβδινο σύνδεσμο και 1 μολύβδινο σφηκωτήρα. Έχουμε, ωστόσο, διάσπαρτα 8 δείγματα σκωριών, που φανερώνουν ότι ήδη από την πρωιμότερη φάση της πόλης λάμβαναν χώρα μεταλλουργικές δραστηριότητες. Γράφημα με στατιστικά στοιχεία της φάσης Παλαμάρι Ι.

61 Τα μετάλλινα ευρήματα της φάσης Παλαμάρι Ι.

62 Παλαμάρι ΙΙ Στη φάση Παλαμάρι ΙΙ, γνωστής και ως «ομάδα Καστρί», έχουμε την παρουσία 29 χάλκινων αντικειμένων, 8 μολύβδινων, ενός χρυσού, και 6 μεταλλουργικών υπολειμμάτων. Γράφημα με στατιστικά στοιχεία της φάσης Παλαμάρι ΙI.

63 Τα μετάλλινα ευρήματα της φάσης Παλαμάρι ΙΙ.

64 Παλαμάρι ΙΙΙ Στο Παλαμάρι ΙΙΙ, της Πρωτοχαλκής ΙΙΙ περιόδου, ανήκουν χρονολογικά 33 χάλκινα αντικείμενα, 11 μολύβδινα, 1 αργυρό και 10 αντικείμενα που σχετίζονται με τη μεταλλουργία, ανάμεσα στα οποία βρίσκονται και τα πιο χαρακτηριστικά αντικείμενα που αφορούν στη μεταλλοτεχνία της 3ης χιλιετίας π.χ. στο Αιγαίο. Η λίθινη μήτρα με λαξεύσεις και στις δύο πλευρές για χύτευση βέλους και σμίλης που βρέθηκε στα δωμάτια του ΒΑ άκρου του οικισμού, είναι χαρακτηριστική του τέλους της 3ης χιλιετίας και παρόμοια με αντίστοιχες από το Καστρί της Σύρου, την Τροία και την Πολιόχνη. Λίθινη ανοιχτή μήτρα με δύο όψεις χύτευσης, από τη μία βέλους και από την άλλη σμίλης.

65 Γράφημα με στατιστικά στοιχεία της φάσης Παλαμάρι ΙII.

66 Τα μετά ινα ευρήματα της φάσης Παλαμάρι ΙΙΙ.

67 Ο πίθος Α5 και ο μολύβδινος σύνδεσμος του πίθου Α5.

68 Γράφημα με στατιστικά στοιχεία όλων των ευρημάτων..

69 Εργαστηριακή δραστηριότητα

70 Λιθοτεχνία Από τις ανασκαφές των ετών 1981 έως και 2000 έχουν καταγράφεί 467 αντικείμενα. Το σύνολο του υλικού προέρχεται από τους τομείς που έχουν ανασκαφεί στο εσωτερικό του οικισμού και κυρίως απο τον Τομέα Β. Από την ανασκαφή της οχύρωσης προέκυψε επιπλέον υλικό το οποίο μελετάται. Βασικές κατηγορίες: μυλόλιθοι, τριπτήρες, ιγδία, ύπεροι, βάρη (αλιευτικά, υφαντικά, σφονδύλια), άλμοι και πώματα αγγείων.

71 Εικ 1. Μυλόλιθοι-τριβεία διαφόρων σχημάτων α.ελλιπτικό, β.ωοειδές, γ.τετράγωνο.

72

73 2. Τριπτήρες διαφόρων μεθεθών και σχημάτων α.σφαιρικοί, β.κυλινδρικοί, γ,ε.πηνιόσχημοι, στ.κωδονόσχημοι.

74 Ιγδίο ύψους 35 εκ. και βάρους 45 κιλών.

75 4Α,β,γ και δ. Ύπεροι διαφόρων σχημάτων. 4ε. Μεγάλος Ύπερος σε σχήμα πόδα..

76 6. Βάρη. 7. Βόλια. 8. Διάφοροι άλλοι τύποι εργαλείων.

77 Σφύρες οκτώσχημες

78

79 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Παρλαμά Λ Η Σκύρος στην Εποχή του Χαλκού. Αθήνα, Παρλαμά Λ Παλαμάρι Σκύρου. Παρατηρήσεις στην Εξέλιξη του Οικισμού κατά την 3η χιλιετία π.χ. και Προβλήματα Αστικοποίησης. Στο Σημαντώνη-Μπουρνιά, Ε. Λαιμού, Α.Α. Μενδώνη, Λ.Γ. Κούρου, Ν. (επιμ.), Αμύμονα Έργα.Τιμητικός Τόμος για τον Καθηγητή Βασίλη Κ. Λαμπρινουδάκη. Αθήνα, Καραπασχαλίδου Α Σκύρος. Στο Βλαχόπουλος, Α.Γ. (επιμ.), Αρχαιολογία. Νησιά του Αιγαίου. Εκδόσεις Μέλισσα, Αθήνα, Θεοχάρη, Μ.Δ.-Παρλαμά, Λ Παλαμάρι Σκύρου. Η Οχυρωμένη Πόλη της Πρώιμης Χαλκοκρατίας. Στο Ντούμας, Χρ. Γ.- La Rosa (επιμ.), Η Πολιόχνη και η Πρώιμη Εποχή του Χαλκού στο Βόρειο Αιγαίο. Διεθνές Συνέδριο Απριλίου 1996 Αθήνα. Αθήνα, Χατζηπούλιου, Ε Εξειδικευμένες Δραστηριότητες στο Παλαμάρι της Σκύρου στο Τέλος της Τρίτης Χιλιετίας. Στο Στο Ντούμας, Χρ.Γ.- La Rosa (επιμ.), Η Πολιόχνη και η Πρώιμη Εποχή του Χαλκού στο Βόρειο Αιγαίο. Διεθνές Συνέδριο Απριλίου 1996 Αθήνα. Αθήνα,

80 Theochari, M. Parlama, L. Hatzipouliou, E Κεραμεική της Πρώιμης Χαλκοκρατίας III από το Παλαμάρι της Σκύρου. Στο Zerner, C. Zerner, P. And Winter, J. (επιμ.), Proceeding of the International Conference. Wace and Blegen. Pottery as Evidence of Trade in the Aegean Bronze Age Held at the American School of Classical Studies at Athens, Athens December J.C. Gieben, Publisher Amsterdam, Σαπουνά-Σακελλαράκη, Ε Σκύρος. ΤΑΠΑ, Αθήνα. Παρλαμά Λ Το Έργο της Επιτροπής Έρευνας, Προστασίας και Ανάδειξης του Προϊστορικού Οικισμού στο Παλαμάρι της Σκύρου. Στο Το έργο των Επιστημονικών Επιτροπών Αναστήλωσης, Συντήρησης και Ανάδειξης Μνημείων ΥΠ.ΠΟ Τ.Δ.Π.Ε.Α.Ε. Αθήνα, Ο Οχυρωμένος προϊστορικός οικισμός στο Παλαμάρι Σκύρου: διεπιστημονική συνάντηση για το έργο έρευνας και ανάδειξης, Αθήνα, Οκτωβρίου Early Helladic architecture and urbanization [Printed text]: proceedings of a seminar held at the Swedish Institute in Athens, June 8, 1985/ edited by Robin Hagg and Dora Konsola,