Ερευνητικές Εργασίες

Transcript

1 Ερευνητικές Εργασίες Μαργαρίτη Σπυριδούλα Υπεύθυνη Π.Ε. Δ/νσης Δ.Ε. Δυτικής Αττικής Βρυώνης Ηλίας Μέλος Π.Ο. του Κ.Π.Ε. Κιλκίς Επιμορφωτές ΟΕΠΕΚ για τις Ε.Ε.

2 Ορισμός Ερευνητικών Εργασιών Στις Ερευνητικές Εργασίες, που καθιερώθηκαν από το σχολικό έτος ως διακριτή μονάδα του Προγράμματος Σπουδών του Νέου Λυκείου, οι μαθητές/τριες αφού επιλέξουν ανάλογα με τα ενδιαφέροντά τους ένα από τα προσφερόμενα θέματα και ενταχθούν σε τμήματα ενδιαφέροντος των μαθητών/τριών, συνεργάζονται σε μικρο-ομάδες των τριών έως έξι μαθητών/τριων και θέτουν ερωτήματα επιστημονικού, κοινωνικού, περιβαλλοντικού, καλλιτεχνικού και τεχνολογικού ενδιαφέροντος. Στη συνέχεια μελετούν συστηματικά και συνεργατικά τα ερευνητικά ερωτήματα με τη χρήση πρόσφορων και καθιερωμένων ερευνητικών μεθόδων. Τέλος, παρουσιάζουν τα αποτελέσματά τους με τη μορφή ερευνητικής έκθεσης και τεχνήματος, το οποίο μπορεί να έχει τη μορφή καλλιτεχνικού δημιουργήματος, τεχνολογικής κατασκευής ή κοινωνικής παρέμβασης.

3 Ερευνητικές εργασίες: καινοτομία για το Λύκειο Παιδαγωγική των ερευνητικών εργασιών Διερευνητική Προσέγγιση της Μάθησης Διεπιστημονική Συνεργασία των Εκπαιδευτικών Ομαδική Συνεργασία των Μαθητών Βιωματική και ενεργητική μάθηση

4 Ερευνητικές εργασίες: γιατί καινοτομία για το Λύκειο Εργασίες που στηρίζονται σε πρωτοπόρες και πρωτότυπες παιδαγωγικές αρχές. Η εφαρμογή αυτών των αρχών οδηγούν σε αλλαγές στη νοοτροπία, στις πρακτικές, στους ρόλους και τη γενικότερη κουλτούρα του σχολείου Μπορούν να δημιουργήσουν ένα νέο εκπαιδευτικό πλαίσιο κάτι που έχει ήδη γίνει στα εκπαιδευτικά συστήματα άλλων χωρών

5 Ερευνητικές εργασίες: καινοτομία για το Λύκειο αλλάζουν τους διδακτικούς ρόλους των εκπαιδευτικών αλλάζουν τους μαθησιακούς ρόλους των μαθητών καθιερώνουν νέες εκπαιδευτικές πρακτικές διερεύνησης και συνεργασίας και δημιουργούν μια εκπαιδευτική κουλτούρα που ενθαρρύνει ακόμη περισσότερο την πρωτοβουλία, την επιλογή, τον πειραματισμό και την ατομική και ομαδική ευθύνη

6 Διερευνητική Προσέγγιση της Μάθησης Η διερευνητική μάθηση εμπλέκει τους μαθητές σε διαδικασίες διερεύνησης του φυσικού και κοινωνικού κόσμου και εστιάζει στην: εκκίνηση με προβλήματα και ερωτήματα συλλογή και επεξεργασία δεδομένων ανάπτυξη επεξηγήσεων εξέταση αντιθέτων απόψεων διαμόρφωση τεκμηριωμένων απαντήσεων στοχαστική ανάλυση διαδικασιών και συμπερασμάτων

7 Είδη Διερευνητικής Μάθησης: Διαφοροποίηση Βαθμού Καθοδήγησης ελεγχόμενες μορφές διερεύνησης: ο εκπαιδευτικός ορίζει ερωτήματα και βήματα διερεύνησης και οι μαθητές επαληθεύουν συγκεκριμένη αρχή/γενίκευση μορφές φθίνουσας καθοδήγησης: ο εκπαιδευτικός θέτει τα ερωτήματα και μαθητές επιλέγουν βήματα και δράσεις της έρευνας σε πλαίσιο καθοδήγησης ακαθοδήγητες μορφές διερεύνησης: ερωτήματα και διερευνητικές δράσεις καθορίζονται από μαθητές, χωρίς παρεμβάσεις του εκπαιδευτικού

8 Διεπιστημονική Συνεργασία των Καθηγητών Οι Ερευνητικές Εργασίες είναι κατά βάση διεπιστημονικής φύσης, δηλαδή ξεπερνούν τους διαχωρισμούς και τα όρια των επιμέρους επιστημονικών κλάδων. Δεν αποτελούν αποκλειστικότητα μαθημάτων και ειδικοτήτων αλλά πεδίο συνεργασίας μαθημάτων και εκπαιδευτικών Προτείνουν τη σύμπραξη δυο ή περισσοτέρων επιστημονικών κλάδων για τη διερεύνηση ενός θέματος

9 Ερευνητική εργασία: «αυτοκίνητο: χρήσεις, καταχρήσεις και κρίσεις» Επιχειρείται, να γεφυρωθούν οι διδακτικοί στόχοι της Φυσικής της Α Τάξης του Γενικού Λυκείου που αναφέρονται στις μηχανές εσωτερικής καύσης, με ένα ζήτημα της καθημερινότητας των εφήβων που μετακινούνται στην πόλη χωρίς συνοδεία και μπορούν να υιοθετήσουν από νωρίς νέα πρότυπα και νέους τρόπους μετακίνησης. Ταυτόχρονα, όμως, γεφυρώνονται και οι διδακτικοί στόχοι: της Γλώσσας (κατανόηση - ερμηνεία περιεχομένου, έκφραση) των Μαθηματικών (γραμμικές συναρτήσεις, γραφικές παραστάσεις) της Χημείας (αέριοι ρύποι, αέρια θερμοκηπίου) της Τεχνολογίας (κατασκευές) των Μαθημάτων Τέχνης (αποτύπωση χώρων, προβολή μηνυμάτων με αφίσες) της Φυσικής Αγωγής (σωματική άσκηση - ευεξία) της Οικονομίας (καταναλωτισμός)

10 Συνεργασία των μαθητών Η ομαδοσυνεργατική προσέγγιση της μάθησης Μετατοπίζει τη μαθησιακή διαδικασία από τη δασκαλο-μαθητική επικοινωνία στη δια-μαθητική συνεργασία, με τον εκπαιδευτικό να καθοδηγεί και να στηρίζει αυτή τη συνεργασία Οι μαθητές οργανώνονται σε μικρο-ομάδες, για λειτουργικούς και παιδαγωγικούς λόγους

11 Η Ομαδοσυνεργατική οργάνωση των μαθητών (Ολομέλεια & μικρο-ομάδες) Μαθησιακούς: Ενεργός μάθηση που συντελείται μέσα σε συνθήκες συνεργασίας και αλληλοεπικοινωνίας Αναπτυξιακούς: Ανάπτυξη σκέψης και ικανοτήτων λήψης αποφάσεων και επίλυσης προβλημάτων, ανάπτυξη ικανοτήτων γλώσσας και επικοινωνίας, κοινωνικοποίηση και στάσεις αποδοχής του άλλου Πολιτικούς: Η ανάπτυξη του ενεργού και υπεύθυνου δημοκρατικού πολίτη συντελείται μέσα σε συνθήκες ισότιμων σχέσεων επικοινωνίας και συνεργασίας

12 Δυσκολίες Μαθητές: στην ανεπαρκή ανάπτυξη των ικανοτήτων επικοινωνίας, συνεργασίας και διαχείρισης των συγκρούσεων, που δημιουργούν προβλήματα δυσλειτουργίας των ομάδων και περιθωριοποίησης μελών που ρέπουν σε ρόλους «λαθρεπιβάτη» Εκπαιδευτικοί: πρέπει να περιορίσουν την άμεση διδασκαλία, που έχει μακρά και ισχυρή παράδοση στην εκπαίδευση, και να ενισχύσουν μαθητοκεντρικές μορφές μάθησης. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να περιορίσουν τον διδακτικό τους ρόλο και να αυξήσουν τον ρόλο της καθοδήγησης και της στήριξης της βιωματικής και ενεργητικής μάθησης, στηρίζοντας και καθοδηγώντας, ταυτόχρονα, 4-5 μικρο-ομάδες μαθητών και όχι μία, όπως συμβαίνει στην παραδοσιακή τάξη.

13 Διαμόρφωση πλαισίου όρων και υποχρεώσεων της ομάδας «Συμβόλαιο» της ομάδας με τις υποχρεώσεις: Συνέπεια Ενεργή συμμετοχή-θετική δράση Αλληλοβοήθεια Ενθάρρυνση- Έπαινος

14 Βιωματική και ενεργητική μάθηση Η μάθηση που στηρίζεται στην εμπειρία και το βίωμα Οι πληροφορίες αποκτώνται ευκολότερα αυξάνεται η ευνοϊκή διάθεση των μαθητών προς το αντικείμενο που μελετούν, το σχολείο και προς την ίδια τη μάθηση οι μαθητές αποκτούν περισσότερες ικανότητες και δεξιότητες Αποκτούν αξίες, συναισθήματα και στάσεις προς την κοινωνία και το περιβάλλον

15 Ταξινόμηση των ερευνητικών εργασιών από διδακτικής πλευράς σκοπός των ερευνητικών εργασιών Η βαθύτερη κατανόηση του φυσικού και κοινωνικού κόσμου, π.χ. «οι μέλισσες ως μαθηματικοί της φύσης, αρχιτέκτονες και κοινωνιολόγοι» και «τα τρόφιμα η ζωή μας! Γεωργία και πείνα» Η επίλυση προβλημάτων και η λήψη αποφάσεων σε προβληματικές καταστάσεις π.χ. «η διαχείριση των υδάτινων πόρων ως παγκόσμιο πρόβλημα και οι κοινωνικές και διακρατικές προεκτάσεις»

16 Ταξινόμηση των ερευνητικών εργασιών από διδακτικής πλευράς Η κατασκευή ποικίλης φύσης αντικειμένων και συστημάτων, π.χ. «Η κατασκευή ενός φωτοβολταϊκού συστήματος», «Η κατασκευή οικολογικού αυτοκινήτου» Η καλλιτεχνική έκφραση, π.χ. «Η οργάνωση μιας θεατρικής παράστασης», το οποίο μπορεί να εμπλέξει τον θεατρικό λόγο, τις εικαστικές τέχνες, και τη μουσική και να αναφέρεται σε σύγχρονα ή διαχρονικά ζητήματα ατόμων, ομάδων, κοινωνιών ή πολιτισμών

17 Ταξινόμηση των ερευνητικών εργασιών από πλευράς ανάδειξης της επιστημονικής ταυτότητας του θέματος Ποιο από τα παρακάτω γνωστικά πεδία και ποια από τα διδασκόμενα μαθήματα έχουν πρωτεύοντα ρόλο στην εργασία που υλοποιούμε; 1. Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες 2. Φυσικές Επιστήμες, Μαθηματικά και Τεχνολογία 3. Τέχνες και Πολιτισμός 4. Περιβάλλον και Αειφορία

18 Προϊόντα της ερευνητικής εργασίας H Ερευνητική Έκθεση παρουσιάζει σε συνεχή λόγο: το θέμα της έρευνας και την προβληματική του τους στόχους τις ερευνητικές διαδικασίες συλλογής και επεξεργασίας των δεδομένων τα συμπεράσματα και την κριτική τοποθέτηση της ομάδας στoν τρόπο που εργάστηκε και στα συμπεράσματα που συνήγαγε τις κοινωνικές, πολιτικές και ηθικές συνεπαγωγές τους. Οι ομάδες πρέπει να προσέξουν τα τυπο-εκδοτικά χαρακτηριστικά του στησίματος των σελίδων, των ενοτήτων και της συνολικής έκθεσης(τίτλοι και υπότιτλοι, περιεχόμενα, πρόλογος, ορθή δομή του κύριου μέρους, ορθή σχέση κειμένου και εικόνων, συμπεράσματα, προτάσεις, επίλογος, τρόπος των βιβλιογραφικών αναφορών και της παράθεσης της βιβλιογραφίας..

19 Προϊόντα της ερευνητικής εργασίας Το τέχνημα (artifact) που εκφράζει την κεντρική ιδέα της Ερευνητικής Εργασίας και μπορεί να έχει τη μορφή κατασκευής, καλλιτεχνικής σύνθεσης, κολλάζ, αφίσας, βίντεο, φιλμ, δρώμενου για την έκφραση κάποιας κεντρικής ιδέας ή την ανάδειξη κάποιου ζητήματος Τέλος, οι δράσεις(actions) μπορεί να συμπεριλαμβάνουν την οργάνωση μιας σχολικής εκδρομής ή εκδήλωσης με συγκεκριμένη εστίαση, ατομικές αλλαγές στις στάσεις, τις προκαταλήψεις και τις επιλογές των μελών ή/και μεγαλύτερης έκτασης παρεμβάσεις στο άμεσο περιβάλλον του σχολείου και της τοπικής κοινότητας ή το ευρύτερο της κοινωνίας, πάντοτε με την εποπτεία των υπευθύνων για την Ε.Ε. καθηγητών

20 Τι αποκομίζει οι μαθητής; Ενεργοποιείται η σκέψη του, η δημιουργικότητα και η πρωτοβουλία του μέσα από την άμεση και ενεργό εμπλοκή του. Γίνεται ένας «μικρός επιστήμονας» (Εξοικειώνεται με την επιστημονική μέθοδο, αυξάνεται το ενδιαφέρον του για τα διδασκόμενα μαθήματα, κατακτά αντίστοιχες γνώσεις και δεξιότητες) Γίνεται ένας «μικρός ερευνητής» (Ασκείται στον τρόπο σκέψης, αποκτά επάρκεια στη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας, κριτική ικανότητα να μπορεί να επιλέγει μέσα από την πληθώρα πληροφοριών και γνώσεων που έχει πλέον στην διάθεση του)

21 Τι αποκομίζει οι μαθητής; Γίνεται ένας «μικρός διανοούμενος» (Αποκτά ικανότητα και άνεση στη χρήση, προφορικά και γραπτά, της ελληνικής γλώσσας. Έρχεται σε επαφή με το λογοτεχνικό πλούτο, το θέατρο, τη μουσική, την ιστορία και τον πολιτισμό γενικότερα) Αναπτύσσεται ο στοχασμός, η κριτική και αυτοκριτική σκέψη και η προσωπική ευθύνη γύρω από τις ανθρώπινες επιλογές και πράξεις, τα κυρίαρχα πρότυπα, τις αξίες, τα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά προβλήματα Με τη διερεύνηση των θεμάτων σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο προετοιμάζεται να σκέπτεται και να ενεργεί υπεύθυνα ως έλληνας πολίτης του κόσμου

22 Τι αποκομίζει ο εκπαιδευτικός; Αποκτά νέες γνώσεις και εμπειρίες Προσεγγίζει νέους τρόπους μάθησης και διδασκαλίας Μαθαίνει μαθαίνοντας Διδάσκει και διδάσκεται Υπερκεράζεται η «μοναξιά» του και ο «εγκλωβισμός» του στα στενά όρια της επιστήμης του. (Συνεργάζεται και διαλέγεται με εκπαιδευτικούς άλλων ειδικοτήτων αναζητώντας έναν κοινό τόπο, που θ αγκαλιάζει τα προσωπικά τους ενδιαφέροντα, δεξιότητες, προβληματισμούς, ανησυχίες κλπ) Επικοινωνεί ουσιαστικά και αναπτύσσει άλλες σχέσεις με τους συναδέλφους του