ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΟΥ. ΚΥΚΛΟΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ Ενότητα: Β3. Χαρακτηριστικά ηλικίας. Εφορεία Εκπαίδευσης Γενικής Εφορείας Αθήνα η Έκδοση

Transcript

1 ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΟΥ ΚΥΚΛΟΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ Ενότητα: Β3. Χαρακτηριστικά ηλικίας Εφορεία Εκπαίδευσης Γενικής Εφορείας Αθήνα η Έκδοση 1

2 Συγγραφέας Υλικό από το υπάρχον υλικό εκπαίδευσης των 4 κλάδων του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων Γιώργος Χουρδάκης Αλέξανδρος Χριστοδουλάρας Υπεύθυνος Διαμόρφωσης επιστημονικών προδιαγραφών του εκπαιδευτικού υλικού Νεκτάριος Τσεσμελόπουλος Συμβουλευτική Υποστήριξη Επιμέλεια κειμένων Το παρόν δημιουργήθηκε στο πλαίσιο δημιουργίας εκπαιδευτικών εγχειριδίων για την «ευέλικτη εκπαίδευση» του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων (Σ.Ε.Π). Η συγγραφή των κειμένων έχει γίνει με τη βοήθεια τεκμηριωμένων εγχειριδίων τα οποία αποτελούν το υφιστάμενο υλικό της Επίσημης εκπαίδευσης Ενηλίκων Στελεχών του Σ.Ε.Π.. Οι συγγραφείς έχουν επιλεγεί με τη βοήθεια της Εφορείας Εκπαιδεύσεως και είναι ενεργά μέλη του Εκπαιδευτικού προσωπικού του Σ.Ε.Π. 2

3 Περιεχόμενα Σκοπός... 5 Προσδοκώμενα Αποτελέσματα... 5 Λέξεις Κλειδιά... 6 Εισαγωγή... 7 Ενότητα Γνώρισε το Λυκόπουλο Χαρακτηριστικά που δημιουργούνται από τη φύση του παιδιού Ανάγκες που δημιουργήθηκαν από την κοινωνική ζωή Ανάγκες που δημιουργήθηκαν από το ειδικό περιβάλλον Πως η Αγέλη ανταποκρίνεται στα Χαρακτηριστικά ηλικίας των Λυκόπουλων... 9 Ενότητα Γνώρισε τον Πρόσκοπο Κλάδος Προσκόπων: Ομάδες για παιδιά ηλικίας ετών Νοητικά χαρακτηριστικά νέων Κοινωνικά Χαρακτηριστικά νέων Πνευματικά χαρακτηριστικά νέων Ανάγκες και προσδοκίες νέων Συνηθισμένα προβλήματα Βελτίωση γνώσεων πάνω στα προβλήματα, Χαρακτηριστικά και ενδιαφέροντα Σημεία Προσοχής Ενότητα Χαρακτηριστικά ηλικίας Χαρακτηριστικά και συμπεριφορά στην Κοινότητα Υγεία και Έφηβοι Υγεία, το πολυτιμότερο αγαθό! Υγεία στο σεξ Μέθοδος του ρυθμού Μέθοδος θερμομέτρου Αντισυλληπτικό χάπι Διακεκομμένη επαφή Κολπικές πλύσεις

4 3.5. AIDS Τι είναι το AIDS Τι προκαλεί Που οφείλεται Πως μεταδίδεται Πότε γίνεται η Μετάδοση του Ιου Σύφιλης Κονδυλώματα Βλεννόροια... Σφάλμα! Δεν έχει οριστεί σελιδοδείκτης Άλλα αφροδίσια Νοσήματα Υγεία και διατροφή Βασικές έννοιες διατροφής Υδατάνθρακες Πρωτεΐνες (Λευκώματα) Βιταμίνες Ανόργανα άλατα Φυτικές ίνες Βλαβερές συνήθειες Ενότητα Οι νέοι στο ξεκίνημα της ζωής τους και το Προσκοπικό Δίκτυο Ανάγκες νέων Στόχος κάλυψης των αναγκών των νέων Το πλαίσιο των δραστηριοτήτων και οι Δράσεις των Προσκοπικών Δικτύων Σύνοψη

5 Σκοπός Σκοπός αυτής της εκπαιδευτικής ενότητας είναι να αναφέρει και στην συνέχεια να αναλύσει τα χαρακτηριστικά ηλικίας των παιδιών (Λυκόπουλα Πρόσκοποι), των εφήβων (Ανιχνευτές) και των ενηλίκων (Προσκοπικό Δίκτυο). Θα εξηγηθεί το πώς τα χαρακτηριστικά της ηλικίας αποτελούν έναν από τους τρείς βασικούς άξονες βάσει του οποίου φτιάχνουμε το ετήσιο πρόγραμμα δραστηριότητας του τμήματός μας. Πως και με ποια ήδη δράσεων προσπαθούμε να εκμεταλλευτούμε τα Χαρακτηριστικά ηλικίας αλλά και πως τα εξυπηρετούμε, πετυχαίνοντας έτσι την «ικανοποίηση» των αναγκών των μελών μας αλλά και τον εμπλουτισμό των προγραμμάτων μας. Προσδοκώμενα Αποτελέσματα Με την ολοκλήρωση αυτής της εκπαιδευτικής ενότητας οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να είναι σε θέση να: Αναγνωρίζουν τα χαρακτηριστικά ηλικίας, τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των παιδιών ηλικίας 7-11 χρονών. Αναλύουν πώς τα χαρακτηριστικά, οι ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των παιδιών μεταβάλλονται με την ηλικία τους. Εξηγούν πώς τα χαρακτηριστικά, οι ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των παιδιών της ηλικίας του Λυκόπουλου επηρεάζονται από το κοινωνικό περιβάλλον (οικογένεια, σχολείο, τηλεόραση κλπ.). Περιγράφουν πώς η Αγέλη ανταποκρίνεται στα χαρακτηριστικά ηλικίας και στις ανάγκες των Λυκόπουλων μέσα από τις δράσεις της Αναγνωρίζουν τα χαρακτηριστικά ηλικίας, τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των παιδιών ηλικίας χρονών. Γνωρίζουν τα Χαρακτηριστικά Ηλικίας των Προσκόπων. Αναλύουν πώς τα χαρακτηριστικά, οι ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των παιδιών μεταβάλλονται με την ηλικία τους. Εξηγούν πώς τα χαρακτηριστικά, οι ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των παιδιών της ηλικίας του Προσκόπου επηρεάζονται από το κοινωνικό περιβάλλον (οικογένεια, σχολείο, τηλεόραση κλπ.). Περιγράφουν πώς η Ομάδα Προσκόπων ανταποκρίνεται στα χαρακτηριστικά ηλικίας και στις ανάγκες των Προσκόπων μέσα από τις δράσεις της. Βρίσκουν ιδέες δράσεων, παιχνίδια, δραστηριότητες, στοιχεία προγράμματος που μπορούν να εντάξουν στο πρόγραμμα της Ομάδας και κάνουν πράξη τα Χαρακτηριστικά Ηλικίας των Προσκόπων. Γνωρίζουν τα χαρακτηριστικά της εφηβικής ηλικίας και τρόπους που αυτά εκφράζονται στην Κ.Α. Αναφέρουν τη θετική επίδραση της Κοινότητας Ανιχνευτών στα χαρακτηριστικά. 5

6 Αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά δύσκολες περιπτώσεις, στην περίπτωση που κάποιος Ανιχνευτής έχει διαταραγμένη συμπεριφορά. Αναφέρουν πώς προσφέρονται γνώσεις (εμπειρίες βιώματα) στους Ανιχνευτές. Αναγνωρίζουν τις ανάγκες των νέων 18 με 30 ετών Αναφέρουν πως το Δίκτυο και οι δράσεις τους ικανοποιούν τις ανάγκες των νέων. Λέξεις Κλειδιά -Χαρακτηριστικά Ηλικίας -Λυκόπουλα -Πρόσκοποι -Ανιχνευτές -Προσκοπικό Δίκτυο -Πρόγραμμα -Δράσεις -Ικανοποίηση αναγκών 6

7 Εισαγωγή Ο Προσκοπισμός είναι μία άκρως ανθρωποκεντρική κίνηση με πρόγραμμα βιώματα, εμπειρίες και συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί φτιαχτεί, από ανθρώπους για ανθρώπους. Συνήθως η παραπάνω προσπάθεια καταβάλλεται από τα ενήλικα στελέχη της Προσκοπικής κίνησης, έχοντας σαν γνώμονα την ικανοποίηση των αναγκών των ανήλικων στελεχών μας. Και όταν μιλάμε για ικανοποίηση αναγκών μιλάμε για τις ανάγκες που υπάρχουν σε κάθε ηλικιακή ομάδα. Είναι γνωστό άλλωστε πως πολλές από τις ανάγκες απορρέουν από τα χαρακτηριστικά της ηλικίας του κάθε ατόμου. Θα δούμε λοιπόν, ποια είναι τα χαρακτηριστικά ηλικίας των μελών μας και με ποιους τρόπους εμείς καλούμαστε να τα εκμεταλλευτούμε αλλά και να τα εξυπηρετήσουμε. 7

8 Ενότητα 1 Τα χαρακτηριστικά ηλικίας στην Αγέλη των Λυκοπούλων 1.1. Γνώρισε το Λυκόπουλο Κλάδος Λυκόπουλων: Παιδιά ηλικίας 7-11 ετών Εισαγωγή Τα Λυκόπουλα, παιδιά 7-11 χρόνων, ευρίσκονται στη σχολική ηλικία. Η ηλικία αυτή δεν είναι περίοδος θεαματικών αλλαγών αλλά συγκρότησης και εμπέδωσης αποκτηθέντων πριν ικανοτήτων και εν γένει εμπειριών. Αρχίζει η κοινωνικοποίηση με το σχολείο και τις έξω οικογενειακές ασχολίες (ξένες γλώσσεςαθλητισμός- μουσική- χορός κλπ). Η Δημιουργία ανθρώπινων σχέσεων φιλιών και γενικά είναι η ηλικία όπου τα παιδιά αναζητούν μία θέση (αναγνώριση) στον κόσμο των μεγάλων. Ο κάθε άνθρωπος και φυσικά κάθε παιδί είναι μία ξεχωριστή προσωπικότητα με τις δικές της ιδιαιτερότητες και εκδηλώσεις. Μια προσεκτική παρατήρηση οδηγεί στο συμπέρασμα ότι εκτός από τις ιδιαιτερότητες υπάρχουν και πολλά κοινά σημεία, κοινά γνωρίσματα: Χαρακτηριστικά - Ανάγκες - Ενδιαφέροντα - Προσδοκίες Τα γνωρίσματα αυτά συναντώνται, είτε όλα, είτε μερικά στους εκπροσώπους αυτής της ηλικίας ανάλογα με τις επιδράσεις του περιβάλλοντος. Τρεις παράγοντες επηρεάζουν τη διαμόρφωση των γνωρισμάτων της ηλικίας. Α) η φύση του παιδιού Β) το γενικό περιβάλλον Γ) οι ειδικές συνθήκες διαβίωσης 1.2. Χαρακτηριστικά που δημιουργούνται από τη φύση του παιδιού Ζωντάνια: ανάγκη για κίνηση- θόρυβο- εκτόνωση- παιχνίδι Όρεξη για μάθηση: ανάγκη γνώσης του περιβάλλοντος Μίμηση Φαντασία: ανάγκη κατανόησης περιβάλλοντος προσαρμογή Περιπέτεια ρομαντισμός: ανάγκη να ζήσει μέσα στον κόσμο της φαντασίας του Αγάπη για κατασκευές:- Δημιουργικότητα ανάγκη δημιουργίας- δράσης Διάθεση για συλλογή αντικειμένων: ανάγκη να αισθάνεται κάτι δικό του Δημιουργία ομάδων- παρέας - συναναστροφές: ανάγκη κοινωνικοποίησης-κοινωνικής ζωής 8

9 Αυθορμητισμός: ανάγκη έκφρασης Αίσθηση αστείου- ζαβολιάς: ανάγκη ψυχαγωγίας- αναγνώρισης 1.3. Ανάγκες που δημιουργήθηκαν από την κοινωνική ζωή 1. αναγνώριση και σεβασμός προσωπικότητας. 2. κατανόηση, αγάπη, στοργή, υπομονή. 3. συμπαράσταση, βοήθεια, εμπιστοσύνη Ανάγκες που δημιουργήθηκαν από το ειδικό περιβάλλον Γειτονιά, πόλη, οικογένεια, συνθήκες ζωής (διαβίωσης). Η αγέλη των Λυκοπούλων αποτελείται από εκπροσώπους της σχολικής ηλικίας και είναι και αυτή ένας παράγοντας που μπορεί να συμβάλλει αποτελεσματικά στη διαμόρφωση αναγκών χαρακτηριστικών αλλά κύρια και βασικά στην ικανοποίηση όλων των παραπάνω και κυρίως στην εκτόνωσή τους. Πως; Με το πρόγραμμά της και τις εκδηλώσεις της που είναι ρυθμισμένα να ικανοποιούν και να ανταποκρίνονται σ αυτή την ηλικία. Η αγέλη των Λυκοπούλων έχει στόχο να ικανοποιεί τις παιδαγωγικές ανάγκες των παιδιών- να θεμελιώσει ηθικά τα Λυκόπουλα και να βοηθάει στο χτίσιμο ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων με την ενασχόληση με τους 5 τομείς για να επιτύχει τον ένα από τους δύο σκοπούς του προσκοπισμού. Την διαπαιδαγώγηση Πως η Αγέλη ανταποκρίνεται στα Χαρακτηριστικά ηλικίας των Λυκόπουλων ΖΩΝΤΑΝΙΑ: παιδιά γεμάτα ζωή, ενεργητικότητα, ζωηράδα, τους αρέσει ο θόρυβος, τρελαίνονται να παίζουν. Ζωηρά παιχνίδια, έντονα τραγούδια, εκδρομές, δράσεις υπαίθρου, σωματικής αγωγής, κραυγές, αγώνες, ομαδικά παιχνίδια, αθλοπαιδιές, αθλητισμός, Τομέας σωματικής αγωγής υγεία, ευκινησία, κολύμπι, παιχνίδια μπάλας, ποδήλατο, Τομέας φύσης, εκδρομή, ψάρεμα Ερασιτεχνικές ασχολίες: όλες σωματικής αγωγής, υπαίθριας ζωής, κατασκήνωση, προσωπικό παράδειγμα βαθμοφόρων 9

10 Όρεξη για μάθηση: παιδιά που ρωτούν συνεχώς και για καθετί, αχόρταγα-ρουφούν γνώσειςιστορίες- διηγήσεις και οτιδήποτε ενδιαφέρει. Επισκέψεις, μεγάλα παιχνίδια έρευνας, μελέτη φύσης κύκλοι περιπετειών, μηνιαία θέματα, προβολές, κουίζ (ερωτήσεις), παρουσιάσεις νέων γνώσεων, (γνώση μέσα από τη πράξη) όλα τα κριτήρια, όλες οι ερασιτεχνικές ασχολίες αλλά κυρίως οι πνευματικής καλλιέργειας κατασκήνωση, προσωπικό παράδειγμα γερόλυκων. Μίμηση - Φαντασία : παιδιά με έντονο μιμητισμό μιμούνται τους ήρωες των αγαπημένων του ιστοριών. Ζουν μέσα σε φανταστικούς κόσμους, πλάθουν με το μυαλό τους καταστάσεις ιστορίες, δημιουργούν το δικό τους κόσμο. Ιστορία πλαίσιο κλάδου (μόγλης), ατμόσφαιρα αγέλης, ονόματα βαθμοφόρων, μηνιαία θέματα, διήγηση ιστοριών, προβολές, διακόσμηση φωλιάς, παιχνίδια μίμησης, σκετς, παραστάσεις, tableau vivant, χοροί παρουσιάσεις, εισαγωγή παιχνιδιών, χοροί αγριμιών, μεταμφιέσεις, επισκέψεις, παιδικό θέατρο, καραγκιόζης, κουκλοθέατρο, τραγούδια μίμησης κινήσεων, αφίσες μηνιαίων θεμάτων, αφίσες, διαφημίσεις δράσεων, κύκλος αγέλης. Τομέας υπαίθρου: εκδρομές- διανυκτερεύσεις στο ύπαιθρο. Τομέας πνευματικής καλλιέργειας: Μόγλης, Εθνικός ύμνος, μίμηση κάτι απλού, διήγηση ανέκδοτου. Ερασιτεχνικές ασχολίες: μουσικού, αφηγητή, ηθοποιού, δημιουργικής φαντασίας φίλου του διαστήματος, χορευτή, λαϊκών χορών, σκιτσογράφου, γλυπτικής, ζωγραφικής, καραγκιοζοπαίχτη, κουκλοθέατρου παιχνίδια, διακοσμητή, δημοσιογράφου, ψυχαγωγού διοργανωτή γιορτών, ταξιδιώτη, βιβλιοθηκάριου. Κατασκήνωση, προσωπικό παράδειγμα γερόλυκων. Περιπέτεια ρομαντισμός: στενά συνδεδεμένα με την έντονη φαντασία. Η περιπέτεια είναι το πρακτικό μέρος της φαντασίας. υπάρχουν στιγμές που κυριαρχούν λεπτά αισθήματα ρομαντισμού. Ιστορίες (περιπετειώδες- ιστορικές), ιστορικά παιχνίδια, μηνιαία θέματα μεταμφιέσεις, κύκλοι αγέλης, κύκλοι περιπετειών, μεγάλα παιχνίδια, ιστορία Μόγλη, εκδρομές, κατασκηνώσεις, βραδινά ρομαντισμού, τραγούδια (άσπρο ραn), ανιχνεύσεις. Τομέας ζωής υπαίθρου: κατάκτηση βυθού διαστήματος- ν ακολουθεί άνετα κάποιο μονοπάτι στη φύση- μαγείρεμα στην ύπαιθρο- πορεία με πυξίδα- διανυκτέρευση στο ύπαιθρο. Τομέας πνευματικής καλλιέργειας: κύκλος αγέλης- παρακολούθηση ταινίαςθεάτρου- να γνωρίζει 5 μεγάλες περιόδους της ελληνικής ιστορίας και όλο το β στάδιο όλο το γ στάδιο του μονοπατιού του πνεύματος. Τομέας τεχνικών δεξιοτήτων: Κόμπο, δέμα συσκευασία δώρου. Ερασιτεχνικές ασχολίες: φίλου της λογοτεχνίας- ποίησης- μουσικής radio, t.v., θεάτρουκινηματογράφου- παγκοσμίων γνώσεων- ιστορικού- αρχαιολόγου- παρατηρητή- συλλέκτη- 10

11 γνώση ηλεκτρονικών παιχνιδιών- συμμετοχής Χριστουγέννων Πάσχα- φίλου του βουνούανίχνευσης- εκδρομέα- κατασκηνωτή- φίλου περιβάλλοντος- φωτογράφου- αερομοντελιστήξεναγού- πυροσβέστη- ψυχαγωγού- ταξιδιώτη. Προσωπικό παράδειγμα των βαθμοφόρων Αγάπη για κατασκευές - δημιουργικότητα: η χαρά της δημιουργίας, του να φτιάξουν κάτι μόνα τους, κάτι να τα εκφράζει, που είναι στα μέτρα τους. χρειάζονται ενθάρρυνση και αναγνώριση της προσπάθειας. Κατασκήνωση, προσωπικό παράδειγμα βαθμοφόρων. Χειροτεχνίες, διακοσμήσεις, μεταμφιέσεις (κατασκευή) κόμποι μικροκατασκευές κατασκήνωσης, φωλιές εκδρομής, κατασκευές φωλιάς, πάζλ, χώρος ελεύθερης δημιουργίας κατασκευή κούκλων, φιγούρων, παίξιμο καραγκιόζη, κατασκευή παιχνιδιών, για καλή πράξη ράψιμο κουμπιού κατασκευή πραγμάτων για πούλημα οικονομική δράση για ενίσχυση ταμίας- φυτική σύνθεση, ψήσιμο φαγητού, φροντίδα κήπου, στήσιμο αντίσκηνου, στρώσιμο κρεβατιού. τομέας τεχνικής δεξιότητας όλα: νοικοκυριό- καφές και τσάι- παρασκευή γλυκού, φαγητού. Ερασιτεχνικές ασχολίες: τεχνικών δεξιοτήτων όλες, φίλου της βάρκας, ψαρά, γεωργού, κηπουρικής,- φίλου των λουλουδιών, βοτανολογίας, ζωοτεχνίας, φίλου των ζώων φίλου των πουλιών. Διάθεση για συλλογή πραγμάτων - συλλογές: η χαρά του να αποκτήσεις κάτι δικό σου που να το ορίζεις. μέσα στο κόσμο των μεγάλων δεν υπάρχουν πράγματα που να ανήκουν στα παιδιά. Προσωπικό παράδειγμα βαθμοφόρων, συλλογές φύλων, αλφαβητάρια φύσης, μπαούλο θησαυρού αγέλης, μεγάλα παιχνίδια, συλλογές διαφόρων αντικειμένων. Τομείς ενδιαφερόντων : συλλογή 10 αντικειμένων φύσης- 10 φυτά γειτονιάς- καρτ ποστάλ της πόλης του- συλλογή με συγκεκριμένο θέμα- φωτογραφικό άλμπουμ Ερασιτεχνικές ασχολίες : συλλέκτη - φιλοτέχνου - φίλου της ποίησης - βοτανολογίας - φίλου του ουρανού - φίλου του διαστήματος - παιχνίδια 0 διακοσμητή - δημοσιογράφου - φίλου προς όλου - ξεναγού. δημιουργία ομάδα- παρέας - συναναστροφές: δεν είναι η ηλικία των στενών φίλων, όμως χρειάζονται παρέα στο παιχνίδι. συμμορία στις διάφορες περιπέτειες. είναι η δική τους κοινωνία των παιδιών όπου όλοι είναι σεβαστοί και ίσοι. Κατασκήνωση, προσωπικό παράδειγμα βαθμοφόρων αγελαία δραστηριότης, εξάδες, κραυγή αγέλης, στολή, ομαδικά παιχνίδια, σκυταλοδρομίες, τραγούδια όπως ο κρίκος, άσπρα και μαύρα τα λυκάκια, μαζί ξεκινήσαμε, συγκεντρώσεις κλειστού χώρου, διακόσμηση φωλιάς, εξάδας, φωλιά εξάδας εκδρομής, κατασκήνωσης, παρουσιάσεις εξάδας, εργασίες εξάδων, συλλογικές χειροτεχνίες, συμμέτοχη στη δουλεία της φωλιάς (βάψιμο- σιγύρισμα) εξάδα υπηρεσίας, εκλογές, κύκλος αγέλης. Κριτήρια αξιολόγησης: διεύθυνση παιχνιδιού στην αγέλη- συμμετοχή σε δράση προστασίας περιβάλλοντος στη γειτονιά, συμμετοχή σε σκετς εξάδας- παρουσίαση και σκετς 11

12 για ημέρα σκέψης- οργάνωση σκετς στην εξάδα, διήγηση ιστορίας στην αγέλη, διεύθυνση τραγουδιού- ξενάγηση εξάδας στο μουσείο, οργάνωση επιτελείου εφημερίδας εξάδαςβοήθεια στην διακόσμηση της αγέλης- τηλέφωνα 3 φίλων του, γνωρίζει 4 παιδιά της γειτονιάς. τομέας κοινωνικής συνεργασίας όλο-ερασιτεχνικές ασχολίες : σωστού μαθητή, καλού συζητητή, αθλητή στίβου, αθλοπαιδιών, προπονητή, γυμναστή, χειροτέχνη, παιχνίδια τυπογράφου, διακοσμητή, όλες τις κοινωνικής συνεργασίας. Αυθορμητισμός: η συμβατικότητα της ζωής δεν έχει εμφανισθεί λες και κάνουν αυτό που νοιώθουν χωρίς υστεροβουλία, συμφέρον, υπολογισμό. Κατασκήνωση, προσωπικό παράδειγμα βαθμοφόρων. Τυπικά, πειθαρχία στην αγέλη, Νόμος παιχνίδια (τήρηση κανόνων), κραυγές, κύκλος αγέλης, ζωή στο ύπαιθρο, χειροτεχνίες οικειότητα, ενικός, δημιουργίες της στιγμής (παρουσιάσεις) αλλά γραμματισμένες. Κριτήρια αξιολόγησης : κανόνες παιχνιδιού με μπάλα, διεύθυνση παιχνιδιού στην αγέλη, να γνωρίζει πως να κινείται στη φύση από περιβαλλοντολογικής πλευράς, να προστατεύει ευσυνείδητα το περιβάλλον, να κάνει αυτοσχέδια προσευχή, να διευθύνει ένα τραγούδι να φτιάξει ευχετήρια κάρτα, γράμμα, στρώσιμο τραπεζιού, ψώνια, τηλέφωνο, νοικοκυριό, να γνωρίζει τι κάνουν όταν γιορτάζει κάποιος ή έχει πένθος, πότε είναι η γιορτή της μητέρας και να προετοιμαστεί ανάλογα, να πάρει μέρος σε δράσεις προσφοράς, να γνωρίζει πότε γιορτάζουν τα μέλη της οικογενείας του, να μπορεί να κυκλοφορεί με λεωφορείο, να κάνει παρέα σε ασθενή, να βγάζει περίπατο το μικρό του αδελφάκι, να βοηθά κάποιο συμμαθητή του στα μαθήματα, να έχει αλληλογραφία με ένα παιδί στο εξωτερικό. Ερασιτεχνικές ασχολίες : καλού μαθητή, καλού συζητητή, φιλάθλου, γραμματέα, φίλου προς όλου, οικοκύρη, φίλου της οικογένειας, φίλου του σπιτιού, φιλοξενίας, βρεφοκομίας βοηθού της εκκλησίας, διοργανωτή γιορτών, φίλου της επικοινωνίας. Αίσθηση αστείου και ζαβολιάς: το πειραχτήρι είναι η λέξη για το παιδί που κάνει αστεία, φάρσες, που του αρέσει να γελά χωρίς λόγο πολλές φορές. διασκεδάζει κάνοντας τους άλλους είτε να αγανακτούν είτε να γελούν. τελικά προσελκύει την προσοχή των άλλων (των μεγάλων) πολλές φόρες "κλέβουν το παιχνίδι για να τους παραδεχτούν οι άλλοι". Κατασκήνωση, προσωπικό παράδειγμα βαθμοφόρων μιμήσεις, σκετς, εύθυμες ιστορίες, τυπικά, κραυγές, χοροί αγριμιών (π.χ. μπατερλογκ), παιχνίδια (όπως γύρω από το ξύλο, κλπ). τραγούδια κωμικά, κωμικά σήριαλ. 12

13 Κριτήρια αξιολόγησης: σωστή στάση στο διάβασμα, τούμπα, βαρελάκια, διήγηση ανέκδοτου, να πει παροιμίες, αινίγματα, να γράψει ένα ποίημα Ερασιτεχνικές ασχολίες : ψυχαγωγού, διοργανωτή γιορτών, μουσικού, αφηγητή ηθοποιού. Ανάγκες [κοινωνικό περιβάλλον] κλίμα αγέλης- σχέσεις βαθμοφόρων λυκόπουλων (ενικός, οικειότητα)- δέσιμο ομάδαςεπιβραβεύσεις προσπάθειας (αστέρια, ερασιτεχνικές ασχολίες-ένα μπράβο ή ένα χαμόγελο). συμμετοχή των παιδιών στα προβλήματα της αγέλης - κύκλος αγέλης- ανάθεση υπευθυνοτήτων σχέσεις βαθμοφόρων μεταξύ τους προσωπικό παράδειγμα Ανάγκες [ειδικό περιβάλλον] εντοπισμός και καλλιέργεια θετικών στοιχείων. άμβλυνση αρνητικών στοιχείων της προσωπικότητας καταφεύγοντας σε ειδικούς για βοήθεια με την αντιμετώπιση των ειδικών παιδαγωγικών προβλημάτων που παρουσιάζονται σαν προέκταση των ιδιαίτερων κοινών χαρακτηριστικών των παιδιών της περιοχής που λειτούργει το τμήμα. Εν κατακλείδι πέρα από όλα αυτά οι γερόλυκοι πρέπει να αντιμετωπίσουν κάθε λυκόπουλο σαν ξεχωριστή προσωπικότητα με ιδιαίτερα προβλήματα, βιώματα και εμπειρίες μέχρι τώρα από την επίδραση του οικογενειακού περιβάλλοντος, σχολείου κλπ. αφού διαπιστώσουν τα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες να ιεραρχήσουν και να αξιολογήσουν τους τρόπους αντίδρασης και ικανοποίησης για να έχουμε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα. σκύβουμε πάνω από κάθε παιδική ψυχή και με ανοικτό (ευρύ) πνεύμα αντιμετωπίζουμε το κάθε τι. απαραίτητη η συνεργασία με το σπίτι τους γονείς με διακριτικότητα ψυχραιμίαλεπτότητα- προσοχή. πάντα μέσα στο προσκοπικό παιχνίδι και οδηγό τους σκοπούς του προσκοπισμού 13

14 Ενότητα 2 Χαρακτηριστικά ηλικίας στην Ομάδα των Προσκόπων 2.1. Γνώρισε τον Πρόσκοπο Κλάδος Προσκόπων: Ομάδες για παιδιά ηλικίας ετών Σωματικά χαρακτηριστικά νέων: ετών Καλή υγεία, ενεργητικότητα, κίνδυνοι ατυχημάτων, γρήγορη αύξηση ύψους ιδιαίτερα κάτω άκρων - 9 ως 10 ώρες ύπνου - Παιδιαρίζει μερικές φορές - Ιδιοτροπίες - Παραξενιές - Αύξηση σεξουαλικού ενδιαφέροντος ετών Γρήγορη αύξηση ύψους και βάρους, αλλαγή στις διαστάσεις του σώματος, Ορμονικές μεταβολές που οδηγούν σε αυξημένες σεξουαλικές ορμές, ανάπτυξη πρωτευόντων και δευτερευόντων χαρακτηριστικών του φύλου αδεξιότητα στις κινήσεις 9 ως 10 ώρες ύπνου, Τα κορίτσια δεν έχουν την ίδια δύναμη αντιστάσεως στη σωματική κόπωση με τ αγόρια γι αυτό χρειάζονται μεγαλύτερο χρόνο ανάπαυσης, τα αγόρια πιο δυνατά από τα κορίτσια - Αύξηση της όρεξης. Υπερβολική απασχόληση σε σπορ ή κάτι ανάλογο Νοητικά χαρακτηριστικά νέων ετών Περιέργεια, αγάπη περιπέτειας και πειραματισμού, ανάπτυξη υπομονής και συγκέντρωσης προσοχής, η εμπιστοσύνη και το θάρρος αυξάνουν με τις επιτυχίες και μειώνονται με τις αποτυχίες - δε θέλει γκρίνια και πολύ κριτική ετών Μεγάλη όσο ποτέ άλλοτε η αποτελεσματικότητα της ικανότητας να αποκτά και να χρησιμοποιεί γνώσεις - Μεταστροφή σκέψης από το πραγματικό στο πιθανό - Ικανότητα να εξετάζει με συστηματικό και αντικειμενικό τρόπο πολλές πιθανότητες ταυτόχρονα και σκέψεις με αφηρημένους όρους - Εμφάνιση ηγετικών προσόντων σε πλαίσια παρέας. 14

15 2.3. Κοινωνικά Χαρακτηριστικά νέων ετών Εχει φίλους, καλύτερους φίλους ή απρόσωπους άγνωστους, ατημέλητη εμφάνιση, ελέγχει τα συναισθήματά του έξω από το σπίτι, αγαπά το ομαδικό παιχνίδι, υπάρχει επιφυλακτικότητα προς το αντίθετο φύλο, η μεταστροφή της συναισθηματικής σχέσης από τους γονείς στους φίλους δημιουργεί αμηχανία και αδεξιότητα ετών Δοκιμάζει πολλούς ρόλους ελπίζοντας να βρεί την πραγματική του ταυτότητα - Κύκλος γνωριμιών σε τρεις κατηγορίες : την παρέα, την πιο στενή "κλίκα" και τις ιδιαίτερες φιλίες - Οι "κλίκες" των κοριτσιών πιο μικρές και ασχολούνται με τις διαπροσωπικές σχέσεις, ενώ οι "κλίκες" ή "συμμορίες" των αγοριών πιο μεγάλες, λιγότερο στενές και ασχολούνται με κοινές δραστηριότητες (σπορ - χόμπυ) - Γνωρίζει ότι ο κύκλος του διαφέρει από αυτόν των γονιών του και τον οριοθετεί - θέλει να του φέρονται σαν ενήλικο και αισθάνεται ότι του φέρονται σαν παιδί - Επιδιώκει να αναλάβει ευθύνες - Αύξηση ενδιαφέροντος για την ατομική του εμφάνιση - Η επιφυλακτικότητα προς το αντίθετο φύλο υποχωρεί και αυξάνεται το ετερόφυλο ενδιαφέρον Πνευματικά χαρακτηριστικά νέων ετών Πιστεύει στο "τίμιο παιχνίδι" - Ευαισθησία στις κακές πράξεις - Σεβασμός στο Θεό - Δέχεται κανόνες ζωής και πειθαρχία ετών Προσωπικές ανησυχίες - Αρχίζει να διαμορφώνει κάποια φιλοσοφία ζωής - Ψάχνει αξίες και πρότυπα - Διατυπώνει ανελέητη κριτική για υπάρχοντα κοινωνικά, πολιτικά και θρησκευτικά συστήματα και εφευρίσκει δικά του - Συνειδητοποιεί την ασυμφωνία ανάμεσα στον υπαρκτό και το δυνητικό με επαναστατικά αποτελέσματα - Αρχίζει να ενδιαφέρεται για τους άλλους - Ενδιαφέρεται να ξεχωρίσει το καλό από το κακό. 15

16 2.5. Ανάγκες και προσδοκίες νέων Ανάγκη παρέας συνομηλίκων που γίνεται η κυριότερη πηγή ασφάλειας και κύρους. Ανάγκη παραδοχής από τους συνομηλίκους και "υποταγής" στα κριτήρια της ομάδας (εμφάνιση - φυσικές δεξιότητες - κοινωνική συμπεριφορά). Ανάγκη ύπαρξης ενός ή δύο έμπιστων φίλων. Ανάγκη μιας βάσης ασφάλειας και σταθερότητας στο σπίτι, στην ομάδα. Ανάγκη αίσθησης προσωπικής ταυτότητας (να έχει ιδέα ποιός είναι, που πάει, ποιές δυνατότητες έχει να φθάσει). Ανάγκη ακριβών και άφθονων πληροφοριών για την ομαλή ανάπτυξή του και πιθανές παραλλαγές για να διαλυθούν παράλογες ανησυχίες και άγχη Συνηθισμένα προβλήματα Απειθαρχία. Αρνητική ταυτότητα (περηφάνεια για το "τίποτα" που είναι). Αδικήματα ηλικίας (ψέματα - βρισιές - μικροαπάτες - κλοπές ως εγκληματικότητα). Κάπνισμα, αλκοόλ, ναρκωτικά. Προβλήματα φαγητού ( πολυφαγία - εξαντλητική δίαιτα). Συναισθηματικά "σκαμπανεβάσματα". Έλλειψη οικογενειακής εποπτείας Σεξουαλικά 2.7. Βελτίωση γνώσεων πάνω στα προβλήματα, Χαρακτηριστικά και ενδιαφέροντα Γνώση του οικογενειακού, εκπαιδευτικού, κοινωνικού και θρησκευτικού υπόβαθρου ΚΑΘΕΝΟΣ παιδιού. Συνεχής προσωπική επαφή. Ανάπτυξη οικειότητας και εμπιστοσύνης βαθμοφόρων - νέων με το παιχνίδι και τη συζήτηση των προβλημάτων τους. Συνεργασία βαθμοφόρων. 16

17 2.8. Σημεία Προσοχής Πρόγραμμα προσαρμοσμένο σε κάθε ηλικία προσκόπου. Οι μικρότεροι δεν πρέπει να βλέπουν το προσκοπικό πρόγραμμα να υπερβαίνει τις δυνάμεις τους, και οι μεγαλύτεροι να μη νοιώθουν ότι τους υποτιμά, και αυτοί με τη σειρά τους να υποτιμούν τον Προσκοπισμό. Δράσεις ανάλογες με την ηλικία με ελευθερία επιλογής θεμάτων αλλά και σύνεση (Προσκοπικό και όχι Ανιχνευτικό πρόγραμμα). Όχι κοινωνικά στερεότυπα φύλλου. Όχι υπερβολική σημασία στην οργανική και ψυχολογική σημασία των συμπτωμάτων της περιόδου. Όχι αστεία με τις σωματικές αλλαγές Οι βαθμοφόροι να αποτελούν πρότυπα υπευθυνότητας χωρίς αυταρχισμό. Να φροντίζουν για να δημιουργήσουν πλαίσια ασφάλειας στην ομάδα. Να υπάρχει σίγουρη διαδοχή για να μη μένουν τα παιδιά ξεκρέμαστα. 17

18 Ενότητα 3 Τα Χαρακτηριστικά ηλικίας στην Κοινότητα των Ανιχνευτών 3.1. Χαρακτηριστικά ηλικίας Κλάδος Ανιχνευτών: Κοινότητες για εφήβους ετών Τα χαρακτηριστικά της ηλικίας των εφήβων είναι : Συναισθηματική αναταραχή και διαφοροποίηση συναισθημάτων (αδυναμία αντιμετωπίσεως προβλημάτων) Απώλεια προσανατολισμού (επιζητούν τη απομόνωση) Γενική αστάθεια και ακαταστασία Άρνηση παραδεδεγμένων αξιών (αναχαίτιση ιδανικών προτύπων) Αναζήτηση "ιδεών κριτηρίων και αξιών" και της φιλοσοφίας της ζωής Αγώνας για «ψυχική αυτοσυντήρηση» (κατάκτηση ελευθερίας) Υπέρμετρος εγωκεντρισμός (έλλειψη νηφαλιότητας) Τάσεις εκκεντρισμού (κρίση πρωτοτυπίας) Τάσεις φιλοδοξίας, υποκειμενισμού και υπερβολικότητας (Οι έφηβοι είναι απόλυτοι, οξεία κριτική προσώπων και καταστάσεων χωρίς μέτρο, μα και οργή, πολλές φορές αναρχικές εκδηλώσεις) Περίπτωση παιδισμού (παλινδρόμηση στην ηλικία και πρόσκληση στον έτερο των γονέων) Στα 16 χρόνια (περίπου) το σκηνικό αλλάζει : Ενώ μέχρι τώρα ζούσαν στο ΠΑΡΟΝ, τώρα τους απασχολεί το ΜΕΛΛΟΝ Υποχώρηση απόλυτου υποκειμενισμού Αντιμετώπιση πραγματικότητας (επαγγελματικός προσανατολισμός) Πρόθυρα ωριμότητας, νηφαλιότητας, αντικειμενικότητας (προσαρμογή εφήβων) Συμφιλίωση με τον εξωτερικό κόσμο Διαχωρισμός τύπων Στην ηλικία των χρόνων οι έφηβοι: Δεν ξέρουν πώς να χρησιμοποιούν τις ελεύθερες ώρες τους Κατακρίνουν και επικρίνουν το κάθε τι Νομίζουν πως ο κόσμος είναι άσχημος και άδικος και θέλουν να τον διορθώσουν Αισθάνονται μέσα τους να γεννιούνται νέες δυνάμεις και θέλουν να τις διαθέσουν σε κάτι Είναι γοητευμένοι από την τεχνική πρόοδο Προσελκύονται από το αντίθετο φύλο και νιώθουν «το ξύπνημα του έρωτα» Νομίζουν πως αποτελούν «τον ομφαλό της γης» Συναισθηματική αναταραχή και διαφοροποίηση συναισθημάτων Αδυναμία αντιμετώπισης προβλημάτων με ψυχραιμία και ρεαλισμό, φυγή Γενική αστάθεια και ακαταστασία Νιώθουν χαμένοι, αβέβαιοι Βρίσκεται στο μεταβατικό στάδιο από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση 18

19 Απώλεια προσανατολισμού Επιζητούν τη απομόνωση Προσπαθούν να βρουν τον ανδρικό/γυναικείο ρόλο που τους ταιριάζει Φυσιολογικές πτώσεις «ικανοτήτων» και «επιδόσεων» Άρνηση παραδεδεγμένων αξιών Αρνητική συμπεριφορά, αντιλογία, πείσμα, δυστροπία, επαναστατική, προκλητική αυθάδεια Αναζήτηση ιδανικών προτύπων Αναζήτηση «ιδεών κριτηρίων και αξιών» Φιλοσοφία ζωής Δημιουργία ιδανικών προτύπων Αγώνας για «ψυχική αυτοσυντήρηση» Κατάκτηση ελευθερίας, αυτόνομοι Απελευθέρωση, ανεξάρτητες προσωπικότητες Ακατανίκητη ανάγκη προβολής Έντονη απασχόληση Υπέρμετρος ανταγωνισμός Έλλειψη νηφαλιότητας και αίσθησης της πραγματικότητας Εκνευρισμοί Τάσεις εκκεντρισμού Κρίση πρωτοτυπίας Προσοχή στην εξωτερική εμφάνιση ή το αντίθετο Προσπάθεια να φαίνονται πνευματώδεις 3.2. Χαρακτηριστικά και συμπεριφορά στην Κοινότητα Χαρακτηριστικά Κοινότητα Ανιχνευτών 1. Συναισθηματική αλλαγή. Μέσα στην Κοινότητα εκλογή Πιστού φίλου. 2. Άρνηση παραδεδεγμένων αξιών. Ελεύθερη έρευνα και Δημοκρατικό σκηνικό δουλειάς. 3. Αναζήτηση δικών του κριτηρίων και αξιών. Ελεύθερη έρευνα. 4. Αγώνας για την κατάκτηση της ελευθερίας. Αποφασίζουν μόνοι τους (Σύνοδος Κ.Α.) για τις δράσεις τους, μέσα σε ένα Δημοκρατικό σκηνικό όπου οι Βαθμοφόροι είναι ισότιμα μέλη. 19

20 5. Γενική αστάθεια και ακαταστασία. Δημιουργία μεθοδευμένης δουλειάς. (Όμιλοι Εργασίας). 6. Υπέρμετρος εγωκεντρισμός. Ομαδική ζωή - Δημοκρατική παραδοχή αποφάσεων. 7. Τάσεις Φιλοδοξίας, Υποκειμενισμού και Υπερβολικότητας. Δημιουργία σωστών κριτηρίων αξιολογουμένων από τα ίδια τα μέλη της Κ.Α. 8. Περιπτώσεις παιδισμού. Η αξιολόγηση από τα άλλα μέλη, το Προσκοπικό παιχνίδι και ο Νόμος δίνουν διέξοδο. 9. Αντιμετώπιση πραγματικότητας. Ελεύθερη έρευνα, Σύμβουλοι Κ.Α. 10. Συμφιλίωση με τον εξωτερικό κόσμο. Δράσεις Προσφοράς και Κοινωνικής Συνεργασίας. 11. Ψυχοσεξουαλική αναστάτωση Σεξουαλική ενημέρωση από ειδικούς. Συμβούλους. Δράσεις με άτομα του άλλου φύλου. (Κοινότητες με αγόρια και κορίτσια. Οι έφηβοι κλείνουν μέσα τους ΔΥΟ ανθρώπους κι ας μας φαίνονται συχνά απροσάρμοστοι, ατίθασοι, ψυχροί, κάποτε σκληροί ακόμη και εχθρικοί... Πίσω απ' αυτές τις εκδηλώσεις κρύβονται σκέψεις ευγενικές, αισθήματα τρυφερά κι ανθρώπινα, έτοιμα να εκδηλωθούν, ασυναίσθητα ψάχνουν να βρουν τη κατάλληλη στιγμή, τη δίοδο που θα τους απελευθερώσει, την ευκαιρία. Προσοχή χρειάζονται!!! φύση, ύπαιθρο, μουσική. 20

21 3.3. Υγεία και Έφηβοι Υγεία, το πολυτιμότερο αγαθό! Εάν για όλους τους ανθρώπους, ο υγιεινός τρόπος ζωής είναι κανόνας για τη διατήρηση της υγείας μας, για τους ΕΦΗΒΟΥΣ που θεμελιώνουν και χτίζουν τον μελλοντικό ενήλικα οργανισμό τους, είναι όρος ζωής. Όμως παρ' όλα αυτά, ένας μεγάλος αριθμός των σημερινών εφήβων, είτε από άγνοια, είτε μιμούμενος βλαβερές συνήθειες των ενηλίκων, ζει θα λέγαμε μάλλον ανθυγιεινά. Έτσι πολλοί έφηβοι καπνίζουν, πίνουν αλκοολούχα ποτά, δεν τηρούν τους στοιχειώδεις κανόνες υγιεινής στη σεξουαλική τους συμπεριφορά (στην εποχή του AIDS!!!), διατρέφονται με άκρως ανθυγιεινές τροφές πλούσιες σε λιπαρά και ζάχαρη (τύπου FAST -FOOD) και καταναλώνουν αναψυκτικά τύπου COLA(σε μία χώρα αληθινό παράδεισο των εσπεριδοειδών!!!). Είναι αλήθεια ότι η πληροφόρηση που έχει ο σημερινός έφηβος σε θέματα υγείας, τόσο από το σχολείο στα ειδικά μαθήματα, όσο και από τα Μ.Μ.Ε., είναι κάτι παραπάνω από ικανοποιητική. Το γεγονός ότι ο σημερινός έφηβος, κλείνει ουσιαστικά τα αυτιά του στη λεγόμενη επίσημη ενημέρωση, οφείλεται στην ίδια τη ψυχολογία του. Οι έφηβοι έχουν το δικό τους τρόπο να λαμβάνουν πληροφορίες μέσα από το κοινωνικό περιβάλλον. Σωστή πληροφορία για τον έφηβο, είναι αυτή που παίρνει από άτομα που εμπιστεύεται, που τον έχουν πείσει για το ενδιαφέρον τους γι' αυτόν, που έχει για πρότυπά του. Ένα τέτοιο πρόσωπο πρέπει να είναι ο Βαθμοφόρος της Κοινότητας. Στους ηγέτες, λοιπόν, των Ανιχνευτών, ανήκει το χρέος να ενημερώσουν τους εφήβους, απλά, διακριτικά και με τον μοναδικό τρόπο που ξέρουν οι Πρόσκοποι, να κάνουν τα πάντα να φαίνονται σαν παιχνίδι, να ζούμε υγιεινά, χτίζοντας από τώρα ένα σώμα γεμάτο υγεία, που θα είναι μία στέρεα βάση για την υπόλοιπη ζωή τους. Σε αυτήν την προσπάθεια έρχεται να βοηθήσει αυτή η δουλειά, που επιδιώκει να δώσει στους Βαθμοφόρους, στοιχεία για ενημέρωση πάνω στα θέματα που κυρίως αφορούν τους εφήβους: Υγεία στο σεξ (Σεξουαλική Ενημέρωση Αντισύλληψη AIDS-Αφροδίσια νοσήματα), υγεία στη διατροφή, βλαβερές συνήθειες (Κάπνισμα, Οινοπνευματώδη) Υγεία στο σεξ Α) ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΨΗ Είναι πολύ σημαντικό για ένα Βαθμοφόρο, να έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη των Ανιχνευτών Σε έναν τέτοιο ηγέτη, οι έφηβοι όταν χρειαστεί, «ξανοίγονται», του εκμυστηρεύονται προσωπικά τους προβλήματα ή του αποκαλύπτουν απορίες τους για λεπτά ζητήματα τα 21

22 οποία δεν θα τολμούσαν να θίξουν στους γονείς τους ή σε τρίτους, ζητώντας τη γνώμη τους και τη συμβουλή τους. Επειδή ακριβώς ένα πλήθος ερωτημάτων που γεννιούνται στο μυαλό των εφήβων και συχνά κάποια σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν, αφορούν τη σεξουαλική τους δραστηριότητα, ο Βαθμοφόρος των Ανιχνευτών είναι υποχρεωμένος να έχει κάποιες βασικές γνώσεις πάνω στα θέματα που αφορούν την υγεία στη σεξουαλική λειτουργία. Ένας αριθμός εφήβων αναπτύσσει ολοκληρωμένες σεξουαλικές σχέσεις. Αυτό είναι ένα γεγονός που, καλώς ή κακώς και πέρα από θρησκευτικές ή ιδεολογικές πεποιθήσεις, πρέπει να το αποδεχτούμε σαν μία πραγματικότητα. Από την άλλη η αντικειμενική αδυναμία δημιουργίας οικογένειας σε αυτή την ηλικία, δημιουργεί το πρόβλημα της ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης. Η έλλειψη λοιπόν ενημέρωσης πάνω στα θέματα αντισύλληψης οδηγούν τη γυναίκα στην διαδικασία της έκτρωσης. Η έκτρωση, πέρα από το γεγονός ότι αποτελεί μια κοινωνικά και ηθικά απαράδεκτη πράξη, μπορεί να έχει και πολλές σοβαρές, άμεσες και μελλοντικές επιπτώσεις στη σωματική (στείρωση) και ψυχική υγεία της γυναίκας. Ο τεράστιος αριθμός εκτρώσεων που πραγματοποιείται κάθε χρόνο στην πατρίδα μας, είναι αποτέλεσμα αυτής της έλλειψης ενημέρωσης στα θέματα αντισύλληψης. Ο Βαθμοφόρος των Ανιχνευτών είναι σκόπιμο να ενημερώνει με μεγάλη διακριτικότητα τους εφήβους για τις μεθόδους αντισύλληψης αφού πρώτα τους κατατοπίσει για την βασική φυσιολογία της γενετήσιας πράξης. Τα γεννητικά όργανα της γυναίκας και του άνδρα παράγουν τα αντίστοιχα γεννητικά κύτταρα, τα σπερματοζωάρια για τον άνδρα και τα ωοκύτταρα για τη γυναίκα που παράγονται στις ωοθήκες. Γονιμοποίηση είναι η συνένωση των δύο αυτών κυττάρων, που αποτελούν την αρχή ενός νέου οργανισμού. Κατά την συνουσία απελευθερώνονται με την εκσπερμάτιση, εκατομμύρια σπερματοζωάρια μέσα στον γυναικείο κόλπο, που στη συνέχεια ανεβαίνουν στη μήτρα και στις σάλπιγγες. Τα ωάρια αντίθετα, παράγονται με ρυθμό περίπου 1 κάθε 28 ημέρες από τις ωοθήκες με τη διαδικασία της ωορρηξίας και ακολουθούν μία πορεία μέσα στις σάλπιγγες προς το σώμα της μήτρας, με σκοπό την συνάντηση των σπερματοζωαρίων. Αυτό το «ταξίδι» τους διαρκεί μόνο 1 ημέρα. Εάν τύχει εκείνη ακριβώς την ημέρα να συναντήσουν έστω και ένα σπερματοζωάριο, στην πορεία τους μέσα στην σάλπιγγα, γίνεται γονιμοποίηση. Αυτός ο σχηματισμός, θα ταξιδέψει στη συνέχεια μέχρι το σώμα της μήτρας, όπου θα εμφυτευτεί για να αναπτυχθεί στους επόμενους 9 μήνες μέχρι τη γέννηση, σε έναν τέλειο άνθρωπο. Συμπερασματικά, ενώ τα σπερματοζωάρια παράγονται σε μεγάλο αριθμό και μεγάλη συχνότητα μπορούν, να γονιμοποιήσουν ένα ωάριο ανά πάσα στιγμή. Αντίθετα το ωάριο μπορεί να γονιμοποιηθεί για 1 μόνο ημέρα στις 28 ημέρες (καταμήνιος κύκλος), την ημέρα της ωορρηξίας. Εδώ βασίζεται και η μέθοδος αντισύλληψης του ΡΥΘΜΟΥ. 22

23 Μέθοδος του ρυθμού Καταμήνιος κύκλος ονομάζεται το χρονικό διάστημα που αρχίζει με την αρχή της περιόδου της γυναίκας (αιμορραγία) και τελειώνει με την αρχή της νέας. Συνήθως διαρκεί 28 ημέρες. Η ωορρηξία και η μέρα της πιθανής γονιμοποίησης, γίνεται 14 ημέρες πριν το τέλος του κύκλου. Δηλαδή, για έναν κύκλο που διαρκεί 28 μέρες, η ωορρηξία συμβαίνει την 14η ημέρα. Για ένα άλλο που διαρκεί 30 ημέρες, η ωορρηξία συμβαίνει την 16η. Με τη μέθοδο του ρυθμού, απλά αποφεύγεται η συνουσία 1-2 ημέρες πριν και 2-3 ημέρες μετά την ωορρηξία. Βασικό πρόβλημα της μεθόδου είναι ότι η ημέρα της ωορρηξίας δεν είναι πάντοτε σταθερή. Μπορεί να μεταβληθεί από πολλούς παράγοντες (ψυχολογικούς κ.α.). Ποσοστό αποτυχίας: 15-20% Μέθοδος θερμομέτρου Προσδιορίζουμε την ημέρα της ωορρηξίας μετρώντας την θερμοκρασία του ορθού της γυναίκας, κάθε μέρα, την ίδια ώρα. Η ημέρα της ωορρηξίας εντοπίζεται καθώς εκείνη την ημέρα η θερμοκρασία ανεβαίνει στους 37 C και παραμένει σταθερή μέχρι το τέλος του κύκλου. Ποσοστό αποτυχίας: 5%. Μέθοδος προφυλακτικού: Ποσοστό αποτυχίας: 3-5%. Μέθοδος ενδομητριακού σπειράματος: (ΣΠΙΡΑΛ). Το σπιράλ είναι μία συσκευή που τοποθετείται μέσα στη μήτρα από τον γυναικολόγο. Μεταβάλλει το "περιβάλλον" της μήτρας με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι δύσκολο να αναπτυχθεί το γονιμοποιημένο ωάριο. Ποσοστό αποτυχίας: 2% Αντισυλληπτικό χάπι Δρα εμποδίζοντας την ωορρηξία. Αν δεν γίνει ωορρηξία, δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί εγκυμοσύνη. Απαραίτητη προϋπόθεση, ο κλινικός και εργαστηριακός αιματολογικός έλεγχος της γυναίκας. Ποσοστό αποτυχίας: 0,1-0,4% Διακεκομμένη επαφή Ο άνδρας απομακρύνεται από τον κόλπο της γυναίκας πριν από την εκσπερμάτιση, για να μην εισαχθούν σπερματοζωάρια στον κόλπο της γυναίκας. 23

24 Ποσοστό αποτυχίας: 20-30% Κολπικές πλύσεις Η πλύση του κόλπου μετά τη συνουσία για την απομάκρυνση του σπέρματος, αποτελεί ανασφαλή μέθοδος αντισύλληψης. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα σπερματοζωάρια 2 λεπτά μετά την εκσπερμάτιση έχουν φτάσει ήδη μέσα στον τράχηλο της μήτρας. Ποσοστό αποτυχίας 40% AIDS Πριν από την εμφάνιση του AIDS, η ενημέρωση για την προστασία από τα κοινά αφροδίσια νοσήματα (σύφιλης, βλεννόρροια κ.λ.π.) περιοριζόταν στο επίπεδο κάποιων συμβουλών στα σχολεία, στο μάθημα της Υγιεινής-Ανθρωπολογίας. Σήμερα που το AIDS έχει γίνει μία εφιαλτική πραγματικότητα, η ενημέρωση για τη θανατηφόρο νόσο έχει αναληφθεί από τα κράτη και τους διεθνείς οργανισμούς. Παρ' όλα αυτά η εξάπλωση της νόσου αρχίζει να παίρνει διαστάσεις επιδημίας... Ο ρόλος που μπορεί να παίξει ο Βαθμοφόρος των Ανιχνευτών, σαν ένα πρόσωπο έμπιστο, που μπορεί να μιλήσει με απλότητα και πειστικότητα στους εφήβους, είναι καθοριστικός στον τομέα της ενημέρωσης Τι είναι το AIDS Είναι το Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσοανεπάρκειας Τι προκαλεί Προοδευτική καταστροφή του μηχανισμού άμυνας του οργανισμού (καταστροφή των λεμφοκυττάρων). Η εξασθένηση αυτή της άμυνας, δίνει τη δυνατότητα σε μικρόβια, που σε άλλες συνθήκες δεν προκαλούν, ή προκαλούν ελαφρά νοσήματα, να δημιουργούν σοβαρές βλάβες οι οποίες τελικά οδηγούν στο θάνατο, ή ακόμα να σχηματίζονται σπάνιοι όγκοι (σάρκωμα Kaposi) Που οφείλεται Στον ιό Η.I.V. που βρίσκεται στο ΑΙΜΑ στο ΣΠΕΡΜΑ και στα ΚΟΛΠΙΚΑ ΥΓΡΑ των μολυσμένων από τον ιό. Στο σάλιο, και στα δάκρυα, έχει βρεθεί ο ιός Η.I.V μόνο σε λίγους μολυσμένους 24

25 και μάλιστα σε περιορισμένη ποσότητα. Μια μετάδοση της νόσου με αυτό τον τρόπο δεν έχει αποδειχθεί σε καμία περίπτωση σε όλον τον κόσμο Πως μεταδίδεται Με τη λύση της συνεχείας του δέρματος ή των βλεννογόνων. Είναι απαραίτητο να βρεθεί μία «πόρτα εισόδου», ένας έστω ανεπαίσθητος τραυματισμός του δέρματος ή των βλεννογόνων για να εισχωρήσει ο ιός στο κυκλοφοριακό σύστημα του ανθρώπου Πότε γίνεται η Μετάδοση του Ιού α) Στη σεξουαλική επαφή (όπου δημιουργούνται ανεπαίσθητοι μικροτραυματισμοί των βλεννογόνων των γεννητικών οργάνων. Κατά την πρωκτική συνουσία, οι τραυματισμοί αυτοί είναι μεγαλύτεροι). β) Στη χρήση συριγγών που έχουν χρησιμοποιηθεί από μολυσμένους με τον ιό του AIDS(κυρίως μεταξύ τοξικομανών). γ) Στην επαφή αίματος μολυσμένου με τραυματισμένη περιοχή του δέρματος. Είναι απαραίτητα τα γάντια μίας χρήσεως όταν προσφέρουμε πρώτες βοήθειες σε άγνωστο που αιμορραγεί. δ) Στην κύηση (από μολυσμένη μητέρα στο έμβρυο). 25

26 3.6. Σύφιλης Εκδηλώνεται σε 3 στάδια: Το 1 ο χαρακτηρίζεται από το συφιλιδικό έλκος, μια σκληρή ανώδυνη πληγή, που εμφανίζεται στο σημείο από το οποίο μπήκε το μικρόβιο στο σώμα (σεξουαλικά όργανα, στόμα, έντερο κ.λ.π.) Μετά από ένα μήνα περίπου, η πληγή αυτή επουλώνεται από μόνη της, χωρίς να αφήσει σημάδι, τα μικρόβια όμως παραμένουν και έτσι αν δεν γίνει θεραπεία, ακολουθεί μετά από ένα μήνα περίπου το 2 ο στάδιο της νόσου που χαρακτηρίζεται από σοβαρά δερματικά εξανθήματα. Και τα εξανθήματα αυτά μπορεί να εξαφανιστούν από μόνα τους, αν όμως δεν γίνει θεραπεία, ακολουθεί μετά από 2-3 χρόνια το 3 ο στάδιο της συφιλίδος που προκαλεί σοβαρές βλάβες σε διάφορα όργανα του σώματος (καρδιαγγειακό - νευρικό σύστημα κ.α.). Βέβαια με την ανακάλυψη της πενικιλίνης, η σύφιλης θεωρείται σήμερα μια θεραπεύσιμη αρρώστια. Όμως έχει σημασία να δίνεται προσοχή στα πρώιμα σημεία αναγνώρισής της (1ο στάδιο), ώστε να μην περνούν απαρατήρητα, να αξιολογούνται και να μην προκαλούνται ανεπανόρθωτες βλάβες στα προχωρημένα στάδια Κονδυλώματα Οφείλονται στο ιό H.P.V. Προσβάλει και τα δύο φύλα. Ιδίως στις γυναίκες μπορεί να προκαλέσει ακόμη και προκαρκινικές βλάβες. Μπορεί να διαγνωσθεί με το τεστ ΠΑΠΑΝIΚΟΛΑΟΥ Βλεννόρροια Οφείλεται στον γονόκοκκο. Προκαλεί έκκριση χαρακτηριστικού πύου από την ουρήθρα, καθώς και αίσθηση καψίματος και πόνου κατά την ούρηση Άλλα αφροδίσια Νοσήματα Είναι ο έρπητας των γεννητικών οργάνων, καθώς και διάφορες λοιμώξεις των γεννητικών οργάνων από διάφορους μικροοργανισμούς (μύκητες, τριχομονάδες κ.α.). Ακόμα και η ηπατίτιδα, που μπορεί να μεταδοθεί και με την συνουσία, μπορεί να θεωρηθεί αφροδίσιο νόσημα. 26

27 3.10. Υγεία και διατροφή Εισαγωγή Στην εφηβική ηλικία, πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στο θέμα την διατροφής. Η περίοδος αυτή της ζωής του ανθρώπου, χαρακτηρίζεται από αύξηση της όρεξης για περισσότερη τροφή γιατί στην ηλικία αυτή η ανάπτυξη του σώματος γίνεται με γοργότερο ρυθμό. Επειδή στη φάση αυτή αναπτύσσονται τα οστά και οι μύες, ιδιαίτερα στα αγόρια, πρέπει να δίνονται τροφές με υψηλή βιολογική αξία, που να περιέχουν ασβέστιο και πρωτεΐνες. Τα κορίτσια συνήθως δεν παίρνουν την αναγκαία ποσότητα τροφής από το φόβο μήπως παχύνουν, στερώντας τον οργανισμό τους από βασικές θρεπτικές ουσίες και βιταμίνες, που παρέχει μια ισορροπημένη διατροφή. Ένας Βαθμοφόρος των Ανιχνευτών, οφείλει να γνωρίζει τις βασικές έννοιες της υγιεινής διατροφής, όχι μόνο γιατί είναι χρήσιμο να συμβουλεύει τα μέλη του τμήματός του, αλλά και γιατί κάποτε θα χρειαστεί να καταρτίσει ένα διαιτολόγιο μίας μεγάλης δράσης, που να ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες των εφήβων Βασικές έννοιες διατροφής Η διατροφή του ανθρώπου πρέπει να περιέχει σε σωστή αναλογία: Α. ΒΑΣΙΚΕΣ ΘΡΕΠΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ 1. Υδατάνθρακες 2. Λίπη 3. Πρωτεΐνες Β. ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ 1. Βιταμίνες 2. Ανόργανα άλατα 3. Κυπαρίνη 4. Νερό Οι παραπάνω 7 ουσίες, δίκαια έχουν ονομαστεί, τα «θαύματα του κόσμου». 27

28 Υδατάνθρακες 55% της Διατροφής Ο ρόλος τους είναι να παράγουν ενέργεια. Υπάρχουν 2 τύποι: α) Ζαχαρώδεις («Γρήγοροι» που δίνουν γρήγορη ενέργεια γιατί αφομοιώνονται αμέσως) Περιέχονται σε: ΖΑΧΑΡΗ, ΜΕΛΙ, ΦΡΟΥΤΑ, ΜΑΡΜΕΛΑΔΑ, ΣΙΡΟΠΙ κ.α. β) Αμυλώδεις.(«Αργοί» απαιτούν μια διαδικασία πριν αφομοιωθούν) Περιέχονται σε: ΡΥΖΙ, ΖΥΜΑΡΙΚΑ, ΠΑΤΑΤΕΣ, ΨΩΜΙ, ΟΣΠΡΙΑ κ.α. Περίσσευμα υδατανθράκων οδηγεί στην παχυσαρκία. 2) ΛΙΠΗ 30% της Διατροφής Τα λίπη είναι υλικά εφεδρικής ενέργειας. Χωρίζονται σε λίπη: α) Ζωικής προέλευσης (περιέχουν κυρίως κορεσμένα λιπαρά οξέα) Περιέχονται σε: ΓΑΛΑ, ΒΟΥΤΥΡΟ, ΖΩΙΚΟ ΛΙΠΟΣ, ΑΥΓΑ, ΚΡΕΑΣ κ.α. β) Φυτικής προέλευσης: (περιέχουν κυρίως ακόρεστα λιπαρά οξέα) Περιέχονται σε: ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ, ΣΠΟΡΕΛΑΙΟ. Τα κορεσμένα λιπαρά οξέα ενοχοποιούνται για την προαγωγή της χοληστερίνης η οποία προκαλεί αθηρωματώσεις στα αγγεία και στεφανιαία νόσο. Αντίθετα τα ακόρεστα λιπαρά οξέα, φαίνεται να μειώνουν την χοληστερίνη του αίματος. 28

29 Πρωτεΐνες (Λευκώματα) 15% της Διατροφής Είναι υλικά «κατασκευής». Δομικά υλικά του οργανισμού. Ο ρόλος τους είναι να: σχηματίζουν θεμέλια ουσία εξασφαλίζουν την ανάπτυξη βοηθούν στην ανανέωση των ιστών Διακρίνονται σε: α) Ζωικής προέλευσης: Περιέχονται σε: ΚΡΕΑΣ, ΨΑΡΙ,ΤΥΡΙ, ΓΑΛΑ, ΑΥΓΑ κ.α. β) Φυτικής προέλευσης: Περιέχονται σε: ΌΣΠΡΙΑ, ΑΡΑΚΑ, ΨΩΜΙ, ΞΗΡΟΙ Καρποί κ.α Βιταμίνες Βιταμίνη Α: Ο ρόλος της: Απαραίτητη για την διάπλαση και ανάπτυξη του οργανισμού, διατήρησης της όρασης, αναπαραγωγής, προάσπιση του οργανισμού από τις λοιμώξεις, διατήρηση όρεξης, πέψης κ.α. Βρίσκεται σε ιχθυέλαια, συκώτι, καρότα, σπανάκι, κρόκος αυγού κ.α. Βιταμίνη D: Ο ρόλος της: Συντελεί στην απορρόφηση του ασβεστίου και του φωσφόρου, απαραίτητα στοιχεία για την ανάπτυξη του σώματος. Προλαμβάνει την ραχίτιδα (οστεομαλακία). Βρίσκεται σε ιχθυέλαια, κρόκους αυγού, εμπλουτισμένο γάλα. Απαραίτητη η λογική έκθεση στον ήλιο. Βιταμίνη Ε: Ο ρόλος της: Η έλλειψή της προκαλεί στειρότητα, μυϊκή δυστροφία κ.λ.π. Βρίσκεται σε φυτικά έλαια, αυγά, γάλα, δημητριακά. 29

30 Βιταμίνη C: Ο ρόλος της: Πάρα πολύ σημαντικός. Συμμετέχει στην κατασκευή και συντήρηση ενδοκυτταρικών ουσιών ζωτικής σημασίας. Προλαμβάνει τα σκορβούτο, προφυλάσσει από το κρυολόγημα, συμβάλει στην επούλωση των τραυμάτων, άμυνα του οργανισμού, πρόληψη κόπωσης μετά από έντονη μυϊκή προσπάθεια κ.α. Βρίσκεται σε εσπεριδοειδή, λαχανικά, ντομάτες, σπανάκι. Σύμπλεγμα βιταμινών Β1, Β2, Β6, Β12, νιασίνη, ψιλικό οξύ, παντθενικό οξύ και βιοτίνη: Ρόλος τους η συμμετοχή στο μεταβολισμό υδατανθράκων, λιπών, πρωτεϊνών, στην ανάπτυξη κ.τ.λ. Βρίσκονται σε στάρι, κρέας, συκώτι, ψάρια, γάλα, λαχανικά, δημητριακά κ.α Ανόργανα άλατα Ασβέστιο βρίσκεται στο γάλα και τα προϊόντα του Φώσφορος βρίσκεται στο κρέας, πουλερικά, όσπρια, γαλακτοκομικά Σίδηρος βρίσκεται στο συκώτι, κρόκο αυγού, λαχανικά, πιτυρούχο ψωμί Φυτικές ίνες Αποτελούν το στερεό μέρος του φυτού Βοηθούν στην καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας Βρίσκονται κυρίως στα λαχανικά, τα φρούτα (κυρίως όταν τα τρώμε με τη φλούδα), τα όσπρια κ.λ.π. Έρευνες έχουν αποδείξει ότι στις χώρες όπου η δίαιτα των κατοίκων είναι πλούσια σε φυτικές ίνες (π.χ. χώρες Αφρικής), αρρώστιες όπως ο καρκίνος του παχέος εντέρου, η αρτηριοσκλήρωση κ.α., είναι πολύ πιο σπάνιες από ότι στις χώρες του Δυτικού κόσμου όπου η δίαιτα είναι φτωχή σε φυτικές ίνες. Το διαιτολόγιο του εφήβου Ένα ημερήσιο διαιτολόγιο πρέπει να περιέχει όλες τις βασικές θρεπτικές ουσίες στη σωστή τους αναλογία (όπως αναφέρθηκε και παραπάνω). Για να υπολογίσουμε την ακριβή ποσότητά τους πρέπει να γνωρίζουμε τις θερμιδικές ανάγκες ενός εφήβου. 30

31 Αυτές είναι για έναν έφηβο που ασχολείται με δράσεις ζωής υπαίθρου, γύρω στις θερμίδες την ημέρα για τα αγόρια και θερμίδες περίπου για τα κορίτσια. Επειδή οι ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ πρέπει να αποτελούν το 55% της διατροφής του (2.000 περίπου θερμίδες) και αφού, 19gr. υδατανθράκων δίνει 4 θερμίδες, χρειάζεται καθημερινά 500gr. υδατανθράκων που να κατανέμονται στα 3 γεύματα). Προσοχή: Από τα 500gr. υδατανθράκων, τα 400gr. πρέπει να αφορούν τους "αργούς" υδατάνθρακές και μόνο 100gr. τους ζαχαρώδεις (γλυκά, μαρμελάδα κ.λ.π.). Τα ΛΙΠΗ πρέπει να αποτελούν το 30% της διατροφής του (1.050 θερμίδες) και αφού 19r. λιπιδίων δίνει 9 θερμίδες, άρα χρειάζεται καθημερινά 120gr. λιπιδίων περίπου, από τα οποία, τα 60gr. να είναι ζωικής και τα 60gr. φυτικής προέλευσης. Οι ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ πρέπει να αποτελούν το 15% της διατροφής (525 θερμίδες) αφού 19r. πρωτεϊνών δίνει 4 θερμίδες, άρα χρειάζεται καθημερινά 130gr. πρωτεϊνών. Προσοχή! Η μισή τουλάχιστον ποσότητα πρωτεϊνών να είναι φυτικής προέλευσης (όσπρια κ.λ.π.) και η άλλη μισή ζωικής. Εάν δεν τρώει κρέας ο έφηβος, οι ανάγκες του σε ζωικής προέλευσης πρωτεΐνες μπορούν να καλυφθούν από αυγά και γαλακτοκομικά. Συμβουλεύετε τους εφήβους: Να καταναλώνουν περισσότερα λαχανικά και φρούτα. Ένα φρέσκο φρούτο ή λαχανικό σε σαλάτα, εξασφαλίζει στον οργανισμό απαραίτητες βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Επίσης περιέχει φυτικές ίνες που είναι απαραίτητες για την καλή λειτουργία του εντέρου. Είναι προτιμότερο τα φρούτα να τρώγονται με την φλούδα, ωμά, παρά μαγειρευμένα ή σε χυμούς, επειδή χάνουν μεγάλο μέρος της βιταμίνης C. Όταν φτιάχνονται φυσικοί χυμοί να πίνονται αμέσως, γιατί η βιταμίνη C, οξειδώνεται και καταστρέφεται εύκολα. Να αποφεύγουν το πολύ αλάτι. Υπάρχει συσχέτιση στο αλάτι της τροφής με την αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Να αποφεύγουν τα οινοπνευματώδη ποτά. Το οινόπνευμα, χωρίς να μετατρέπεται από τα υγρά του στομάχου, μεταφέρεται ταχύτατα στην κυκλοφορία του αίματος, από όπου πηγαίνει σε όλα τα όργανα από τα οποία τα πιο ευαίσθητα είναι ο εγκέφαλος και το συκώτι Να παίρνουν ένα περιεκτικό πρόγευμα. Το "κολατσιό" για τους εφήβους, δεν πρέπει για κανένα λόγο να παραλείπεται. 31

32 3.11. Βλαβερές συνήθειες Κάπνισμα Σε όλον τον κόσμο, πάνω από 3 εκατομμύρια θανάτων το χρόνο οφείλονται στο κάπνισμα. Ακόμη το κάπνισμα ευθύνεται για το 30% των καρκίνων στις ανεπτυγμένες χώρες. Σήμερα το κάπνισμα σαν αίτιο θανάτου, έχει πάρει χαρακτήρα επιδημίας, όπως ήταν κάποτε η χολέρα και η φυματίωση... Κι όμως, αν και σήμερα, στην «εποχή της πληροφορικής» έχουν γίνει γνωστά όλα τα παραπάνω και από τον πιο ελάχιστα πληροφορημένο άνθρωπο, το 1/3 των εφήβων τείνουν να γίνουν καπνιστές στις βιομηχανικές χώρες. Είναι σαφές ότι το χρονικό διάστημα μεταξύ αιτίας και αποτελέσματος, οδηγεί συχνά τους εφήβους στο να υποτιμούν τους κινδύνους του καπνίσματος. διακόψει για λόγους όπως: Έτσι αν επιχειρήσει κανείς να πείσει τον σημερινό έφηβο να 1) Το κάπνισμα ευθύνεται για το 80%-88% των καρκίνων του πνεύμονα, ενός από τους πιο ραγδαία θανατηφόρους καρκίνους. 2) Οι καπνιστές παρουσιάζουν 20 φορές συχνότερα καρκίνο από τους μη καπνιστές. 3) Κατά την καύση του τσιγάρου παράγονται μια σειρά από ισχυρότατες καρκινογόνες ουσίες, όπως τα βενζοπυρένια ή η πίσσα (είναι κλασικό το πείραμα, όπου η επάλειψη κουνελιών με πίσσα τσιγάρου, τους προκάλεσε καρκίνο σε σύντομο χρονικό διάστημα) 4) Οι καπνιστές έχουν 70% περισσότερες πιθανότητες να πάθουν καρδιακή προσβολή από τους μη καπνιστές και ότι κινδυνεύουν σε μεγάλο ποσοστό από εγκεφαλικά επεισόδια. (Σήμερα οι παραπάνω παθήσεις, έπαψαν να αφορούν αποκλειστικά ηλικιωμένους ανθρώπους). 5) Οι καπνιστές έχουν 5 φορές περισσότερες πιθανότητες να πάθουν καρκίνο του στόματος από τους μη καπνιστές και 6 φορές περισσότερες πιθανότητες να πάθουν καρκίνο του λάρυγγα. Επίσης και ο καρκίνος της ουροδόχου κύστεως αποδίδεται στο κάπνισμα, αφού οι νιτροζαμίνες που παράγονται από την νικοτίνη, είναι γνωστά καρκινογόνα που αποβάλλονται από τα ούρα. 32

33 6) Οι καπνιστές πεθαίνουν νέοι. Όσο περισσότερα τσιγάρα καπνίζουν και όσο πιο μικροί άρχισαν το κάπνισμα, τόσο ο κίνδυνος να πεθάνουν νέοι μεγαλώνει. Η συχνότητα θανάτου καπνιστών σε σχέση με τους μη καπνιστές σε κάθε ηλικία είναι: Μεγαλύτερη κατά 60% όταν κανείς καπνίζει 1/2 πακέτο την ημέρα - ανεβαίνει στο 90% όταν κανείς καπνίζει 2 πακέτα την ημέρα και Φθάνει στο 120% όταν κανείς καπνίζει πάνω από 2 πακέτα την ημέρα Όμως παρά την επιχειρηματολογία που αναφέρθηκε, είναι πιθανόν να μην μπορέσει κανείς να πείσει τον σημερινό έφηβο να κόψει το κάπνισμα. Η εξάρτηση είναι ισχυρή και άλλωστε ο κίνδυνος του θανάτου που επισείετε, μπορεί να είναι ορατός στη λογική του, απωθείται όμως από το συναίσθημα σαν κάτι το πολύ μακρινό. Αν όμως γίνει ξεκάθαρο στον έφηβο ότι: α) Το κάπνισμα μειώνει τη φυσική αντοχή. β) Προκαλεί πτώση των αντανακλαστικών και της οξύτητας της όρασης (επίδραση στην εγκεφαλική λειτουργία). γ) Μειώνει τη σεξουαλική ικανότητα. δ) Η εικόνα του καπνιστή με το ωχρό πρόσωπο, τα κιτρινισμένα δάχτυλα και δόντια, την αποπνικτική αναπνοή, τις πρώιμες ρυτίδες και τα κουρασμένα μάτια δεν ελκύει πια. Ένα τσιγάρο στα χείλη δεν δείχνει δύναμη και αυτοπεποίθηση, αλλά εξάρτηση και αδυναμία. ε) Καταστρέφει τη γεύση και την όσφρηση. στ) Το 1950 στις προηγμένες χώρες, το 50% των γιατρών κάπνιζε. Το 1975 μόνο το 21% των γιατρών ήταν καπνιστές. Το 1984 το ποσοστό έπεσε στο 10% και σήμερα είναι ακόμα μικρότερο. Ίσως αυτή η αντιπαράθεση με την τωρινή και όχι η απώτερη πραγματικότητα τους κάνει να αλλάζουν τις απόψεις τους για το κάπνισμα. 33

34 Οι Βαθμοφόροι πάντως οφείλουν: 1. Να μην σταματούν να συμβουλεύουν τους καπνιστές για τις συνέπειες του καπνίσματος. 2. Να απαγορεύουν αυστηρά το κάπνισμα σε όλους τους Ανιχνευτές (εκτός και αν έχουν την συγκατάθεση των γονέων τους) και πάντως σε καμιά περίπτωση σε κλειστό χώρο, προστατεύοντας την υγεία των μη καπνιστών ανιχνευτών ή όταν βρίσκονται σε δημόσιο χώρο και φορούν την προσκοπική τους στολή. 3. Να μην καπνίζουν οι ίδιοι και πάντως ποτέ μπροστά στους Ανιχνευτές τους. Η επιλογή βέβαια Μπορεί να είναι δική τους, Το παράδειγμα όμως που περνάει στους εφήβους είναι καταλυτικό 34

35 Οινοπνευματώδη Η χρήση οινοπνευματωδών ποτών θεωρείται από τους εφήβους σαν δείγμα συμπεριφοράς ενηλίκων, σαν κατ' εξοχήν φαινόμενο της ενήλικης ζωής. Αποτέλεσμα αυτής της τραγικής παρεξήγησης είναι το 97% των εφήβων να κάνουν χρήση οινοπνευματωδών ποτών. Το 1/3 περίπου (29%) να πίνει συχνότερα από δύο φορές την εβδομάδα και το 18% να αναφέρει ότι μέθυσε πάνω από δύο φορές στη ζωή του. Τα οινοπνευματώδη ποτά που πίνουν στην πλειοψηφία τους οι έφηβοι είναι, κατά σειρά προτίμησης, η μπύρα, δεύτερα έρχονται τα αναψυκτικά με αλκοόλ, τρίτο το κρασί, τέταρτο το ουίσκι, το λικέρ κ.τ.λ. και τελευταίο το ούζο. Η μεγάλη προτίμηση των εφήβων στην μπύρα οφείλεται αφ' ενός στη φθηνή τιμή και στην εκτεταμένη διαφήμιση που της γίνεται, αφ' ετέρου στη μεγάλη παρεξήγηση που υπάρχει, πως η μπύρα δεν είναι τόσο επικίνδυνη όσο τα υπόλοιπα ποτά. Η άποψη αυτή είναι ευρέως διαδεδομένη και όχι μόνο μεταξύ των εφήβων, ενώ έχει αποδειχθεί, πως ένα μπουκάλι μπύρα είναι το ίδιο περίπου ισχυρό όσο δύο δόσεις δυνατών ποτών. Τα προβλήματα που μπορεί να προκαλέσει η χρήση οινοπνευματωδών ποτών, στην ψυχική και σωματική υγεία των εφήβων, με σοβαρές επιπτώσεις στην κοινωνική ζωή, μπορούν να χωριστούν σε δύο ομάδες: Στα προβλήματα που προκαλεί η μέθη και σε αυτά που είναι αποτέλεσμα του χρόνιου αλκοολισμού Μέθη Χαρακτηρίζεται από: Αίσθημα ευφορίας Πολυλογίας Ελάττωσης αυτοελέγχου (Σοβαρή αιτία πρόκλησης τροχαίων ατυχημάτων) Ελάττωσης αντανακλαστικών (Σοβαρή αιτία πρόκλησης τροχαίων ατυχημάτων) Επιθετικής διάθεσης Καταστολή ανωτέρων εγκεφαλικών κέντρων και αναστολή κατωτέρων (έλλειψη αναστολών - έκφραση ζωικών επιθυμιών και ενστίκτων) 35

36 Χρόνιος αλκοολισμός (Αποτελεί μορφή τοξικομανίας) 1) Σωματικές επιπτώσεις Γαστρίτις Κίρρωση ήπατος Πολυνευρίτιδες Εγκεφαλοπάθειες Στείρωση 2) Ψυχικές επιπτώσεις Άνοια (εξασθένηση λειτουργιών εγκεφάλου). διαταραχές συμπεριφοράς, μνήμης Ψευδαισθήσεις: Ακουστικές (θόρυβοι, φωνές) Οπτικές (οράματα αγρίων ζώων, ζωυφίων,ποντικών κ.λπ.) Ψυχώσεις Παραληρήματα 36

37 Ενότητα 4 Τα Χαρακτηριστικά ηλικίας στο Προσκοπικό Δίκτυο 4.1. Οι νέοι στο ξεκίνημα της ζωής τους και το Προσκοπικό Δίκτυο Κλάδος Προσκοπικών Δικτύων: Προσκοπικά Δίκτυα για νέους ετών Τα μέλη του Προσκοπικού Δικτύου βρίσκονται στο σπουδαιότερο στάδιο του βίου τους. Έχουν να κάνουν πολλές και σημαντικές επιλογές που θα επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό το υπόλοιπο της ζωής τους. Από τη στιγμή που θα γίνουν μέλη του Προσκοπικού Δικτύου στα 18 τους μέχρι την μέρα που θα αποχωρήσουν από αυτό θα έχουν περάσει από την εφηβεία στην ενηλικίωση. Σ αυτό το διάστημα άλλοι θα αρχίσουν τις σπουδές τους, ή θα μάθουν μια τέχνη ή θα βρουν την πρώτη τους δουλειά. Προς το τέλος της παραμονής τους στο Προσκοπικό Δίκτυο πολλοί από αυτούς θα έχουν δημιουργήσει οικογένεια, θα έχουν γίνει γονείς, θα έχουν το σπίτι τους, θα έχουν ξεκινήσει καριέρα, θα έχουν εγκατασταθεί σε άλλο τόπο μακρινό, θα έχουν ταξιδέψει ή μπορεί να τα έχουν κάνει όλα αυτά. Είναι από τις πιο ενδιαφέρουσες περιόδους στην ζωή ενός ανθρώπου!! Και είναι μια μοναδική πρόκληση που έχει το Προσκοπικό Δίκτυο να βρεθεί κοντά και να συμπαρασταθεί στο κάθε νέο και νέα σ αυτή τη μεγάλη και σημαντική καμπή της ζωής τους Ανάγκες νέων Στόχος του Προσκοπικού Δικτύου είναι να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των νέων που έχουν σχέση με τις ανθρώπινες σχέσεις, την ένταξη στο ευρύτερο κοινωνικό και επαγγελματικό περιβάλλον, την υποστήριξη στις ανησυχίες τους, την διέξοδο στους προβληματισμούς τους και γενικότερα να συμβάλει στην ανάπτυξη των στοιχείων της προσωπικότητάς τους. Ειδικότερα: Με το παραπάνω σκεπτικό το Σ.Ε.Π. έλαβε την απόφαση για την δημιουργία των Προσκοπικών Δικτύων για να ανταποκριθεί στην ανάγκη των νέων για φιλία και κοινωνικότητα, στην ανάγκη να ακούγεται η φωνή τους και να έχουν συμμετοχή στα κέντρα λήψης αποφάσεων, στην διάθεσή τους να προσφέρουν εθελοντική εργασία και να συμμετέχουν στα κοινά, να βρίσκουν στήριγμα σε γενικότερα θέματα που αντιμετωπίζουν, όπως αυτά των σπουδών, της εύρεσης εργασίας, της επιλογής καριέρας, της επαγγελματικής αποκατάστασης, της οικονομικής αυτονομίας, της αυτοδυναμίας Στόχος κάλυψης των αναγκών των νέων Το Προσκοπικό Δίκτυο έχει προσαρμόσει τους παιδαγωγικούς του στόχους, τη διοίκηση, την οργάνωση αλλά και την μεθοδολογία του στις ανάγκες και προσδοκίες των νέων αυτής της 37